ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0213 «Χιονοδρομία ΙΙΙ» 3η Διάλεξη: «Παράλληλες στροφές στην Χιονοδρομία Κατάβασης» Parallel turns in Downhill Skiing Δρ. Κουθούρης Χαρίλαος, Επίκουρος Καθηγητής
Σε αυτή την θεματική ενότητα οι φοιτητές θα ενημερωθούν για : Παράλληλες Στροφές Παράλληλη Στροφή με ελάφρυνση προς τα επάνω & μεγάλη ακτίνα στροφής Στροφή με αποκόλληση και των δύο σκι Προοδευτική βελτίωση των παράλληλων στροφών Τεχνική «wedel» (γιρλάντα) Παράλληλη Στροφή, βασική με μικρή ακτίνα στροφής Στροφή με αποκόλληση του εσωτερικού ποδιού Παράλληλη Στροφή με ελάφρυνση προς τα κάτω, απορρόφηση, & μεγάλη ακτίνα στροφής
ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΚΙ ΚΑΤΑΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟΥΣ ΣΚΙΕΡ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΣΤΡΟΦΕΣ Από τις παράλληλες στροφές, αρχίζει η προχωρημένη τεχνική του σκι. Ο χιονοδρόμος (σκιέρ) πρέπει να είναι ήδη εξοικειωμένος και να έχει μεγάλη εμπειρία με το άθλημα της χιονοδρομίας (σκι) για τη πραγματοποίηση των παράλληλων στροφών. Απαιτείται πλήρης έλεγχος τωνκινήσεωντουσώματος, δηλαδή δυναμική ισορροπία, ανεξάρτητη κίνηση των ποδιών με το σώμα αλλά και μεταξύ τους. Βασικά σκι σημαίνει παράλληλες στροφές. Το σημαντικότερο στοιχείο είναι ο ρυθμός πάνω στη κίνηση. Ο συνολικός χρόνος εκτέλεσης μιας πλήρους στροφής, δηλαδή προετοιμασία έναρξη οδήγημα, είναι ίδιος με τον επόμενο και οι κινήσεις συμμετρικές ως προς τη γραμμή της κατηφόρας.
Τα χιονοπέδιλα (σκι) παραμένουν παράλληλα μεταξύ τους καθ όλη τη διάρκεια της στροφής, ενώ αλλάζει συνεχώς το γώνιασμα τους σε σχέση με το επίπεδο της πίστας, καθώς και η εφαρμοζόμενη πίεση της δύναμης των ποδιών επάνω τους. Παράλληλο σκι δε σημαίνει κατ ανάγκη και ότι ο ασκούμενος έχει τα πόδια του ενωμένα. Όσο πιο κλειστά είναι, τόσοπιοδύσκολογιατοχιονοδρόμογίνεται να καταλάβει αν εφαρμόζει την πίεση στην εσωτερική ή στην εξωτερική ακμή των σκι. Επίσης, ο περιορισμός της βάσης στήριξης από το μέσο χιονοδρόμο, έχει σαν αποτέλεσμα οι κινήσεις του να είναι συγκρατημένες και όχι με σιγουριά. Το άνοιγμα πρέπει να είναι τέτοιο (10-15 εκατοστά), ώστε να εξασφαλίζει άνετες κινήσεις, ρυθμό, χάρη κι ανεξάρτητη κίνηση του ενός ποδιού από το άλλο. Η χρήση του μπαστουνιού είναι απαραίτητη κι εξασφαλίζει ρυθμό και σωστό συγχρονισμό τηςόληςκίνησης.
Από άποψη ενέργειας, μπορεί να πει κανείς ότι είναι μια οικονομική τεχνική. Ανάλογα με τη μορφή της πίστας και τη κατάσταση του χιονιού, χρησιμοποιείται ένας από τους διάφορους τύπους παράλληλης στροφής. Οι παράλληλες στροφές είναι αλυσιδωτές, δηλαδή η μια οδηγεί στην άλλη κι ανάλογα με το μήκος της ακτίνας της στροφής διακρίνουμε: Στροφές με μεγάλη ακτίνα στρέψης. Στροφές με μικρή ακτίνα στρέψης.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΣΤΡΟΦΗ ΜΕ ΕΛΆΦΡΥΝΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΠΑΝΩ ΚΑΙ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΑΚΤΙΝΑ ΣΤΡΕΨΗΣ
Περιγραφή της στροφής Φάση προετοιμασίας. Με προοδευτικό λύγισμα των γονάτων, επιτυγχάνεται χαμήλωμα του σώματος του χιονοδρόμου, ταυτόχρονα με τη στρέψη του καρπού του εσωτερικού χεριού, ώστε το μπαστούνι να έρθει εμπρός. Το μεγαλύτερο βάρος βρίσκεται στο πόδι της κατηφόρας. Φάση έναρξης. Δυναμική έκταση των γονάτων (χωρίς όμως ποτέ να τεντώσουν εντελώς), με ταυτόχρονο κάρφωμα του μπαστουνιού στο χιόνι. Στο υψηλότερο σημείο γίνεται στιγμιαία απελευθέρωση των σκι από το βάρος του χιονοδρόμου. Τα σκι για μια στιγμή γίνονται επίπεδα με τη πίστα. Όσο πιο απότομη είναι η κλίση της πίστας, τόσο περισσότερο αποκολλάται το σκι της κατηφόρας από το χιόνι. Αμέσως μετά αρχίζει η στρέψη όλων των αξόνων του σώματος προς την επιθυμητή κατεύθυνση (ώμοι, γοφοί, γόνατα, αστράγαλοι). Συγχρόνως γίνεται και μια ελαφρά κλίση όλου του γόνατος προς το εσωτερικό της στροφής..
Φάση οδήγησης Καθώς το σώμα αρχίζει να κατεβαίνει προοδευτικά, οι ακμές των σκι εισέρχονται δυναμικά στο χιόνι (γώνιασμα), περισσότερο όμως η εσωτερική κόψη του σκι προς τη μεριά του βουνού. Το τελευταίο επιδέχεται το μεγαλύτερο μέρος του βάρους του σώματος, που αμέσως μετά γίνεται το σκι που οδηγεί τη στροφή. Τα γόνατα συνεχίζουν να στρέφονται προς τη στροφή (πτέρνεςπροςτα έξω), ενώ το πάνω μέρος του σώματος είναι στραμμένο προς τη βάση της πίστας (αντίθετη περιστροφή). Μετά τη γραμμή κατηφόρας, τα σκι γωνιασμένα και πιεζόμενα από τα γόνατα συνεχίζουν να οδηγούν τη στροφή, ενώ το πάνω μέρος του σώματος αντιστρέφεται μέχρι το τέλος της στροφής. Κατά τη διάρκεια της φάσης οδήγησης, ο χιονοδρόμος εκπνέει τον αέρα που υπάρχει στα πνευμόνια του. αυτό πρέπει να γίνει διότι αν κρατηθεί ο αέρας ο οποίος είναι και φτωχός σε οξυγόνο, προκαλεί γρήγορη κόπωση των μυών. Το μπαστούνι βοηθάει να διατηρηθεί το επάνω μέρος του σώματος χαλαρό καθ όλητηδιάρκειατηςστροφής, υποβοηθά την ελάφρυνση, ενεργεί σαν σημείο στρέψης και τέλος δίνει την αίσθηση της διατήρησης του ρυθμού και της ισορροπίας
Στροφή με ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗ ΤΗΣ ΟΥΡΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΣΚΙ (με πήδημα) Είναι μια οριακή μορφή έναρξης της παράλληλης στροφής. Χρησιμοποιείται σε δύσκολες συνθήκες χιονιού (πολύ βαρύ και υγρό), με αρκετά χαμηλή ταχύτητα, όταν η πίστα είναι πολύ απότομη και είναι απαραίτητα η πολύ γρήγορη στρέψη των σκι. Αφότου ο χιονοδρόμος χαμηλώσει με εκρηκτική έκταση των γονάτων, αποκολλάει και τις δυο ουρές των σκι από το χιόνι, ώστε να βρεθούν στον αέρα, ρίχνοντας το κέντρο βάρους του σώματος προς τα εμπρός. Στηριζόμενος ο ασκούμενος δυνατά στο εσωτερικό μπαστούνι, χρησιμοποιεί τις σπάτουλες τους σαν σημείο στρέψης. Εφόσον γίνει η εναέρια περιστροφή τους, ακολουθεί προσγείωση με μεταφορά του μεγαλύτερου μέρους του βάρους στο σκι της κατηφόρας. Η όληκίνηση συνοδεύεται με αντίθετη στρέψη του επάνω μέρους του σώματος και οδήγημα της στροφής με τα γόνατα.
Σχήμα 2 α. Προετοιμασία β. Έναρξη
ΜΕ ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ (ΜΕ ΣΗΚΩΜΑ) Η παράλληλη στροφή μπορεί να γίνει και με σήκωμα του μέσα ποδιού καθ όλητηδιάρκειατηςόσοπιο σίγουρος αισθανθεί ο χιονοδρόμος, τόσο περισσότερο καθ όλητηδιάρκειατηςέναρξηςκαι την αρχή της οδήγησης της στροφής, διατηρεί το μέσα πόδι σηκωμένο, δηλαδή στρίβει μόνο με το έξω πόδι. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να γείρει ευκολότερα το σώμα του προς το κέντρο της στροφής κατά την έναρξη και να μειώσει την πλαγιολίσθηση των σκι προς τα έξω κατά τη φάση της οδήγησης.
Σχήμα 3
ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΣΤΡΟΦΗ ΜΕ ΕΛΑΦΡΥΝΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΑΤΩ ΚΑΙ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΑΚΤΙΝΑ ΣΤΡΕΨΗΣ Χρησιμοποιείται για στροφές μεγάλης ακτίνας, με μεγαλύτερη ταχύτητα και με κατάλληλες συνθήκες χιονιού και πίστας. Ακολουθούν: Φάση προετοιμασίας. Ο χιονοδρόμος ξεκινάει με πλαγιοδρόμηση. Προετοιμάζεται τεντώνοντας τα γόνατα και το σώμα του προς τα πάνω, ενώ διατηρώντας τη χαλαρότητα του, αρχίζει να μεταφέρει το περισσότερο βάρος του στο σκι του βουνού. Φάση έναρξης. Μόλις το βάρος του σώματος έρθει στο σκι του βουνού, ο χιονοδρόμος με γρήγορη συσπείρωση των γονάτων του τραβάει βίαια το σώμα του προς τα κάτω. Εκμεταλλευόμενος τη στιγμιαία ελάφρυνση των σκι, στρέφει τα γόνατα του προς τη στροφή, ώστε να αλλάξει το γώνιασμα στις ακμές των σκι, με ταυτόχρονη αντίθετη στρέψη ολόκληρου του επάνω μέρους του σώματος προς τα έξω. Σημαντικό είναι η μικρή προβολή εμπρός, του μέσα σκι κατά τη φάση έναρξης.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΣΤΡΟΦΗ ΜΕ ΕΛΑΦΡΥΝΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΑΤΩ ΚΑΙ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΑΚΤΙΝΑ ΣΤΡΕΨΗΣ Φάση οδήγησης. Ο χιονοδρόμος επιβαρύνοντας το εξωτερικό σκι, προσπαθεί με προοδευτικό τέντωμα των γονάτων του να ξαναπάρει υψηλή θέση πάνω στα σκι του. Παρατηρήσεις: Ένα ελαφρύ σήκωμα του σκι της κατηφόρας από το χιόνι, πριν την έναρξη, ευκολύνει τη στροφή. Επιπρόσθετα, η κατάλληλη επιλογή της πίστας ακριβώς πριν την έναρξη, όπως στην κορυφή ενός λόφου ή στο φρύδι μιας πλαγιάς, είναι ουσιώδης για τη σωστή εκμάθηση της στροφής. Το μπαστούνι δε παίζει ουσιαστικό ρόλο.
ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΡΟΦΩΝ. ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΣΤΡΟΦΕΣ ΜΕ ΜΙΚΡΗ ΑΚΤΙΝΑ Στην αρχική εκμάθηση των παράλληλων στροφών είναι ευκολότερη η χρησιμοποίηση μιας ανοικτής μεταξύ τους θέσης του σκι, όπως για παράδειγμα στο άνοιγμα των γοφών (σταθερότητα, ισορροπία). Με τη πάροδο του χρόνου, καθώς επέρχεται βελτίωση, αρχίζει να μικραίνει το πλάτος ανοίγματος των σκι. Το παραπάνω όμως καθιστά τη στροφή δυσκολότερη, ιδιαίτερα του σκι του βουνού κατά την έναρξη της στροφής, όπως επίσης και την αλλαγή του γωνιάσματος των σκι και αντιμετωπίζεται με μεγαλύτερη κλίση του σώματος προς τη στροφή κατά την έναρξη της. Δε πρέπει όμως να ξεχνά κανείς ότι μόνο το στυλ βελτιώνεται και ότι κανένας αθλητής δεν έχει κλειστή θέση ποδιών, επιδιώκοντας πάντα να διατηρεί ανεξάρτητη κίνηση του ενός από του άλλου και ικανοποιητική βάση στήριξης. Με τη προοδευτική βελτίωση του, ο χιονοδρόμος αρχίζει να εκτελεί πλέον πιο σύντομα και πιο ρυθμικά τις παράλληλες στροφές, με φυσικό επακόλουθο τη μείωση της ακτίνας στρέψης. Η μια στροφή οδηγεί κατευθείαν στην άλλη, δηλαδή η φάση οδήγησης της προηγούμενης είναι συγχρόνως και φάση προετοιμασίας για την επόμενη.
Ο ρυθμός και ο συντονισμός των κινήσεων της τεχνικής, είναι προϋπόθεση υψίστης σημασίας για την επιτυχία τους. Οι μικρές στροφές απαιτούν πλήρη έλεγχο διότι ο χιονοδρόμος κινείται πολύ κοντά κι εκατέρωθεν της γραμμής της κατηφόρας. Όλες οι μικρές στροφές γίνονται με κίνηση του σώματοςπροςταεπάνωκιενεργητικόχτύπημα του μπαστουνιού. Το γώνιασμα και η πίεση στα σκι, εξαρτάται από τη κλίση της πίστας. Ανάλογα με το βαθμό κλίσης της πίστας θα εξεταστούν τρεις τύποι παράλληλης στροφής με μικρή ακτίνα.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΕΝΤΛ ΒΑΘΜΟΣ ΚΛΙΣΗΣ ΠΙΣΤΑΣ: ΜΕΣΑΙΑ 5-15
Θα διατηρηθεί η ονομασία βεντλ γιατί χρησιμοποιείται διεθνώς. Η τεχνική βεντλ χρησιμοποιείται σε πολύ καλές συνθήκες χιονιού, σε πίστες με μικρή ως μεσαία κλίση, περισσότερο για διασκέδαση. Είναι μια τεχνική χωρίς ιδιαίτερη ένταση, με χαλαρό σώμα αλλά απαιτείται ρυθμός και απαλότητα στις κινήσεις. Τα σκι είναι τελείως κλειστά και το γώνιασμα μικρό. Οι ουρές των σκι κινούνται αρκετά γρήγορα, διαγράφοντας πολύ κλειστές στροφές, ενώ ένα ενεργητικό χτύπημα των μπαστουνιών συνοδεύει την όλη τεχνική (συντονισμός - ισορροπία). Οι μύτες των σκι καθώς και το σώμα είναι στραμμένα συνέχεια στη γραμμή της κατηφόρας και το ανεβοκατέβασμα σχεδόν ανύπαρκτο. Βασικά η κίνηση γίνεται μόνο από τα γόνατα και κάτω
ΒΑΣΙΚΗ ΜΙΚΡΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΣΤΡΟΦΗ. ΒΑΘΜΟΣ ΚΛΙΣΗ ΠΙΣΤΑΣ: ΑΠΟΤΟΜΗ 15ο < 30ο Είναι η φυσική εξέλιξη της παράλληλης στροφής με μεγάλη ακτίνα. Δηλαδή η αλληλοδιαδοχή των στροφών γίνεται όλο και πιο κοντά στη γραμμή κατηφόρας με αφαίρεση της ενδιάμεσης πλαγιοδρόμησης. Το τελείωμα της προηγούμενης στροφής είναι ήδη προετοιμασία για την επόμενη. Σημαντική είναι η συνεχής αντίθετη στρέψη του σώματος σε σχέση με τη κίνηση των γονάτων, ώστε να παραμένει συνέχεια στραμμένο προς τη βάση της πλαγιάς. Δεν ξεχνιέται, η ουσιαστικότατη βοήθεια των μπαστουνιών, που η ενεργητική παρουσία τους βοηθάει στο ανεβοκατέβασμα του σώματος για τη στρέψη γώνιασμα των σκι και τη διατήρηση του ρυθμού. Επικουρικά θα μπορούσε κάποιος να πει, ο χιονοδρόμος να ψιθυρίζει ένα ρυθμικό τραγούδι. Σχήμα 6
Σχήμα 6
Σχετική βιβλιογραφία Schaller L. (1984). Skiing Techniques and Training. Steiger Verlag, Austria. Mittermaier R., Neureuther C. (1986). Skiing. GmbH, Germany. Samuel J. (1982). Ski Sunday. British Braodcasting Corporation, England. Flemmen A., Grosvold O. (1983). Teaching children to ski. Leisure Press, Champaign, Illinois
Θέματα για συζήτηση Αναφέρετε κατά την γνώμη σας ποιες οι διαφορές μεταξύ προς τα επάνω και προς τα κάτω τρόπου ελάφρυνσης Μελετήστε τον τρόπο ελάφρυνσης που κάνει χρήση ο χιονοδρόμος κατά την εκτέλεση του «άμεσου» σταματήματος (hokey stop)
Θέματα προς συζήτηση Αναλύστε την ταχύτητα του χιονοδρόμου κατά την διάρκεια μιας πλήρους στροφής. Μελετήστε την θέση ενέργειας του μπαστουνιού ανάλογα με την ακτίνα στροφής Ποια πρέπει να είναι η απόσταση μεταξύ των ποδιών (άνοιγμα) στις παράλληλες στροφές; Από τι εξαρτάται η απόσταση;
Επίλογος Ηεπιθυμίακάθεσκιερείναιναγλιστράειστηνπίστα ενώ τα σκι του είναι σε // μεταξύ τους θέση. Η επιθυμία αυτή έχει ταυτόχρονα αισθητικό και πρακτικό χαρακτήρα. Πρακτικό διότι τα χιονοπέδιλα ενεργούν με την μέγιστη απόδοσή τους, δεν δημιουργούν προβλήματα στις αρθρώσεις, επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη ταχύτητα, η ακριβέστερη γραμμή κίνησης και αισθητικό διότι όλα τα παραπάνω ως αίσθηση πλήρους ελέγχου και ελευθερίας μεταφέρονται στον σκιερ και στους γύρο από αυτών θεατές