11 η Εβδομάδα Δυναμική Περιστροφικής κίνησης Έργο Ισχύς στην περιστροφική κίνηση Στροφορμή
Έργο και ισχύς στην περιστροφική κίνηση Εφαπτομενική δύναμη που περιστρέφει τον τροχό κατά dθ dw F ds = F R dθ = τ dθ = tan tan Όπου τ η ροπή της εφαπτομενικής δύναμης Αν η δύναμη δεν είναι εφαπτομενική; dw =τ dθ
Έργο και ισχύς στην περιστροφική κίνηση Εφαπτομενική δύναμη dw =τ dθ Έργο ροπής αν περιστραφεί από θ 1 σε θ 2 : θ W = 2 τ d θ θ 1 Αν τ σταθερή: W = τθ ( θ) = τ θ 2 1 Η ισχύς είναι ο ρυθμός με τον οποίο παράγεται έργο dw dt dθ = τ P = τω dt
Έργο και ισχύς στην περιστροφική κίνηση Παροχή ισχύος μηχανής αυτοκινήτου είναι 200hp στις 6000στροφές/λεπτό. Ποια η ροπή της μηχανής; Πόσο το έργο της μηχανής αν ο άξονας κάνει μία στροφή; P P τω τ = = ω P = 200hp = 200 746W = 1, 492 10 W 2π rad rad ω = 6000rpm = 6000 = 628 60 s s Άρα η ροπή είναι: 5 1, 49 10 W τ = τ = rad 628 s 5 237,6Nm
Έργο και ισχύς στην περιστροφική κίνηση Παροχή ισχύος μηχανής αυτοκινήτου είναι 200hp στις 6000στροφές/λεπτό. Ποια η ροπή της μηχανής; Πόσο το έργο της μηχανής αν ο άξονας κάνει μία στροφή; τ = 237,6Nm ( )( π ) W = τ θ = 237, 6Nm 2 rad = 1493J Επαλήθευση: ω = 6000rpm = 100rps Άρα χρόνος για μια περιστροφή είναι 0,01s P = 200hp = 200 746W = 1, 492 10 W W = Pt = 1, 492 10 W 0,01s = 1492J 5 5
Έργο και ισχύς στην περιστροφική κίνηση Έργο ροπής αν περιστραφεί από θ 1 σε θ 2 : θ θ θ dω ω dθ ω = τ θ = α θ γ θ = θ = ω = ω ω 1 θ1 θ1 dt ω1 dt ω1 2 2 2 2 2 W d I d I d I d I d 1 1 Οπότε τελικά έχω: 2 2 W = Iω2 Iω1 Σας θυμίζει κάτι; ΘΕΩΡΗΜΑ ΕΡΓΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 2 2
Έργο και ισχύς στην περιστροφική κίνηση Το έργο είναι: W = τ θ Η γωνιακή επιτάχυνση του τροχού είναι: τ 10Nm rad αγ = αγ = α 5 I 2 γ = 2 2kgr m s 1 2 1 rad 5 8 2 2 θ = αγ t θ = s θ = 160 rad 2 2 2 s Άρα το έργο είναι: W = 10Nm160rad W = 1600J
Έργο και ισχύς στην περιστροφική κίνηση Η κινητική ενέργεια είναι: Η γωνιακή ταχύτητα τροχού είναι: και rad ω = αγ t ω = 5 8s ω = 40 rad / s 2 s K 1 2 = Iω 2 1 2 rad 2 (40 ) 2 1600 K = kgr m K = J 2 s W 1600J Η μέση ισχύς είναι: Pavg = Pavg = Pavg = 200W t 8s
Έργο και ισχύς στην περιστροφική κίνηση Ηλεκτρικό μοτέρ καταναλώνει 9kJ ηλεκτρικής ενέργειας σε 1λεπτό. Αν το 1/3 της ενέργειας γίνεται θερμότητα και το υπόλοιπο ωφέλιμη μηχανική ενέργεια ποιά η ροπή που αναπτύσει η μηχανή αν κάνει 2500στρ./λεπτό; Το έργο που παράγει το μοτέρ σε 60s είναι: 2 9 kj 6 kj 3 = Άρα η ισχύς του μοτέρ είναι: στις 6kJ P = = 100W 60s 2π ω = 2500rpm = 2500 rad / s = 262 rad / s 60 Οπότε η ροπή είναι: 100W τ = = 0,382N m 262 rad / s
Στροφορμή Ορμή : γραμμική κίνηση Στροφορμή : περιστροφική κίνηση mυ p = Προσοχή: Για σώμα που περιστρέφεται γύρω από άξονα συμμετρίας του L = Iω
Στροφορμή υλικού σημείου Ορισμός: L = r p = r mυ L = rmυsin( ϕ) L = mυ[ rsin( ϕ)] = mυl Μονάδες: kgr 2 m Προσοχή: Η στροφορμή έχει οριστεί ως προς σημείο Ο!!!!!! s
Στροφορμή υλικού σημείου Ο ρυθμός με τον οποίο αλλάζει η ορμή σωματίου είναι ίσος με τη συνολική δύναμη που ασκείται στο σώμα F = dp Όμοια Ο ρυθμός με τον οποίο αλλάζει η στροφορμή σωματίου είναι ίσος με τη ροπή της συνολικής δύναμης που ασκείται στο σώμα dl dr dυ = mυ + r m = υ mυ + r ma dt dt dt dt ( ) ( ) dl dt = r F =τ
Στροφορμή υλικού σημείου Ποια η γωνία ανάμεσα στην ορμή ενός σώματος και την στροφορμή του; L = r p = r mυ Είναι κάθετα μεταξύ τους
Στροφορμή υλικού σημείου Το Β Σωμάτιο μάζας m κινείται με σταθερή ταχύτητα κατά μήκος ευθείας γραμμής που περνά από το Ρ. Ποιο το σωστό; Α) Η στροφορμή είναι mυr Β) Η στροφορμή είναι 0 Γ) Το μέτρο της στροφορμής αλλάζει πρόσημο όταν το σωμάτιο περάσει από το Ρ Δ) Το μέτρο της στροφορμής αυξάνει όσο το σωμάτιο πλησιάζει το Ρ. υ L = r p = r mυ Ρ
Στροφορμή υλικού σημείου Σωμάτιο μάζας m κινείται με σταθερή ταχύτητα κατά μήκος ευθείας γραμμής. Εξετάστε την μεταβολή της στροφορμής του ως προς σημείο Ρ καθώς περνά ο χρόνος. L = r p = r mυ r sin( ϕ) L r p r mυ L = m υ [ r sin( ϕ )] Μένει σταθερή
2 Πέτρα 2kgr έχει οριζόντια ταχύτητα 12m/s όταν βρίσκεται στο σημείο Ρ. Τη χρονική αυτή στιγμή α) ποια η στροφορμή της ως προς το Ο; β) Αν στη πέτρα δρα μόνο το βάρος της ποιος ο ρυθμός μεταβολής της στροφορμής; L = r p = r mυ άρα L = mυr sin( ϕ) = (2 kgr)(12 m / s)(8 m)sin(143,1) = 115 kgr m / s Κάθετη στη σελίδα με φορά προς τα μέσα
mg Πέτρα 2kgr έχει οριζόντια ταχύτητα 12m/s όταν βρίσκεται στο σημείο Ρ. Τη χρονική αυτή στιγμή α) ποια η στροφορμή της ως προς το Ο; β) Αν στη πέτρα δρα μόνο το βάρος της ποιος ο ρυθμός μεταβολής της στροφορμής; τ = r F = r mg 2 2 άρα 2 τ = mgr sin(126,9) = (2 kgr)(9,81 m / s )(8 m) sin(126,9) = 125 kgr m / s dl dt = τ Κάθετη στη σελίδα με φορά προς τα έξω
Στροφορμή στερεού σώματος Έστω στερεό σώμα περιστρέφεται γύρω από τον άξονα z. Στο διπλανό σχήμα φαίνεται λεπτή φέτα του σώματος στο επίπεδο xy. Η στροφορμή για σωμάτιο μάζας m i της λεπτής φέτας είναι: 2 i = i i i = i( i ) i = i i L mυ r m rω r m r ω Η στροφορμή ολόκληρης της λεπτής φέτας είναι: ( 2 ) ii = i= = L L mr ω Iω
Στροφορμή στερεού σώματος Στο διπλανό σχήμα φαίνεται λεπτή φέτα του σώματος πάνω από το επίπεδο xy και παράλληλη σε αυτό. Η στροφορμή για κάποιο σωμάτιο μάζας m 1 της λεπτής φέτας εκτός από συνιστώσα στην κατεύθυνση του άξονα περιστροφής z έχει και συνιστώσα κάθετη στον άξονα z. Η στροφορμή ολόκληρης της λεπτής φέτας είναι πάνω στον άξονα z αν ο άξονας αυτός είναι άξονας συμμετρίας του σώματος και τότε ισχύει και πάλι L = Iω
Στροφορμή στερεού σώματος Επομένως για στερεό σώμα που περιστρέφεται γύρω από άξονα συμμετρίας του η στροφορμή του έχει διεύθυνση τον άξονα περιστροφής και το μέτρο της είναι: L = Iω Η γωνιακή ταχύτητα έχει διεύθυνση πάνω στον ίδιο άξονα οπότε η παραπάνω σχέση μπορεί να γραφεί διανυσματικά: L = Iω
Στροφορμή στερεού σώματος Για στερεό σώμα που περιστρέφεται γύρω από άξονα ισχύει η γενική σχέση τ = dl dt Αν το στερεό περιστρέφεται γύρω από άξονα συμμετρίας και ο άξονας περιστροφής δεν αλλάζει κατεύθυνση L = Iω και dl dt dω = I = Iα άρα τ = Iα dt
α) Υπολογίστε τη στροφορμή της γης λόγω της περιφοράς της γύρω από τον ήλιο και β) τη στροφορμή της λόγω της περιστροφής της γύρω από τον εαυτό της θεωρώντας την ομογενή σφαίρα. Μάζα γης: Μ=5,97x10 24 Kg Απόσταση γης - ήλιου: r=1,5x10 11 m α) 2 24 11 2 2π Lorbit = Mr ω = (5,97 10 kgr)(1,5 10 m) = 7 3,156 10 s 40 2 = 2, 67 10 kgr m / s
α) Υπολογίστε τη στροφορμή της γης λόγω της περιφοράς της γύρω από τον ήλιο και β) τη στροφορμή της λόγω της περιστροφής της γύρω από τον εαυτό της θεωρώντας την ομογενή σφαίρα με ακτίνα R=6380km. β) 2 2 2 24 6 2 2π Lspin = Iωs = MR ω (5,97 10 kgr)(6,38 10 m) 5 = = 5 86400s 33 2 = 7, 07 10 kgr m / s