Ηγεσία Ενότητα 8: Ηγεσία στις ομάδες Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τα βασικά χαρακτηριστικά 4
Περιεχόμενα ενότητας (1/2) Ορισμός και λόγοι σχηματισμού ομάδας. Είδη ομάδων. Άτυπες και τυπικές ομάδες. Μοντέλα Δικτύων Επικοινωνίας μέσα στη Ομάδα. Αντιμετώπιση εξωτερικών αλλαγών. Παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση της ομάδας. 5
Περιεχόμενα ενότητας (2/2) Ηγετική συμπεριφορά στις ομάδες. Οι ρόλοι που σχετίζονται με τον ηγέτη της ομάδας. Κατάλληλες ηγετικές συμπεριφορές στις διατμηματικές ομάδες. 6
Ορισμός Ομάδας Μια ομάδα είναι ένα σχετικά μόνιμο σύνολο δύο ή περισσοτέρων ατόμων τα οποία: Έχουν ένα κοινό σκοπό. Αλληλεπιδρούν το ένα με το άλλο. Εξαρτώνται το ένα από το άλλο. Αισθάνονται κάποια ικανοποίηση από την αμοιβαία συνεργασία τους. 7
Λόγοι σχηματισμού ομάδας (1) Δύο η περισσότερα κεφάλια αποδίδουν καλύτερα από ένα. Το αποτελέσματα του συνόλου είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του. Τα άτομα στην ομάδα γνωρίζονται μεταξύ τους και αναπτύσσουν την εμπιστοσύνη, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την μεταξύ τους βοήθεια και συνεργασία. Η ομαδική εργασία προωθεί καλύτερη και αποτελεσματικότερη επικοινωνία. 8
Λόγοι σχηματισμού ομάδας (2) Βοηθούν στην ενθάρρυνση των καινοτομιών και της δημιουργικότητας. Παίρνουν καλύτερες αποφάσεις απ ότι παίρνουν τα άτομα ξεχωριστά. Αυξάνουν την αφοσίωση και τη δέσμευση που χρειάζεται για την υλοποίηση των αποφάσεων. Αυξάνουν τις ευκαιρίες της αλληλεπίδρασης. Αυξάνουν τη συνεκτικότητα των μελών της. 9
Γιατί τα άτομα σχηματίζουν ομάδες Για την ικανοποίηση αναγκών ((1) κοινωνικών ή διαπροσωπικών, (2) ασφάλειας, αναγνώρισης, κοινωνικής θέσης, (3) φυσιολογικών αναγκών για αύξηση αμοιβής και αυτοπραγμάτωσης). Λόγω γειτνιάσεως. Λόγω κοινών δραστηριοτήτων και κοινών ενδιαφερόντων. 10
Είδη Ομάδων 1. Ομάδες Επίλυσης Προβλημάτων. 2. Αυτο-διοικούμενες Ομάδες. 3. Διατμηματικές Ομάδες. 4. Εικονικές Ομάδες. 11
Άτυπες Ομάδες: Ορισμός (1) Σύνολο ατόμων που: γίνονται ομάδα όταν τα μέλη αναπτύξουν μεταξύ τους αλληλεξαρτήσεις. που επηρεάζουν το ένα τη συμπεριφορά του άλλου. συνεισφέρουν στην ικανοποίηση κοινών αναγκών. 12
Άτυπες Ομάδες: Ορισμός (2) Παρέες μέσα στο χώρο εργασίας. Άνθρωποι μέσα στο χώρο εργασίας που έχουν καθιερώσει μια έξω-επαγγελματική συστηματική κοινή δραστηριότητα. «Πηγαδάκια» που σχολιάζουν οποιονδήποτε και οτιδήποτε και διαχέουν άτυπα πληροφορίες. 13
Οι Άτυπες Ομάδες Συμβάλλουν: στη μείωση του αισθήματος ανασφάλειας και ανησυχίας. στην ικανοποίηση ανάγκης για φιλία, αγάπη και υποστήριξη. στην ενίσχυση του αισθήματος της αυτοεκτίμησης. στην εναλλαγή εντυπώσεων, ανάπτυξη κοινωνικότητας, μείωση ανίας. στη διαμόρφωση γενικά αποδεκτών τρόπων συμπεριφοράς. στην παροχή βοήθειας σε δύσκολες περιοχές της εργασίας. 14
Μοντέλα Δικτύων Επικοινωνίας μέσα στη Ομάδα (1) Σχήμα 1. Μοντέλα δικτύων επικοινωνίας μέσα στην ομάδα (1), πηγή: η διδάσκουσα, 2014. 15
Μοντέλα Δικτύων Επικοινωνίας μέσα στη Ομάδα (2) Σχήμα 2. Μοντέλα δικτύων επικοινωνίας μέσα στην ομάδα (2), πηγή: η διδάσκουσα, 2014. 16
Τυπικές Ομάδες Αναπτύσσονται συνειδητά και ηθελημένα μέσα στον οργανισμό για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Προβλέπεται καθορισμός δομής, ρόλων, κανόνων λειτουργίας και συμπεριφοράς. 17
Είδη τυπικών ομάδων Λειτουργική ομάδα. Ομάδα καθήκοντος. Επιτροπή. 18
Οι Τυπικές Ομάδες Εργασίας βοηθούν τους ανθρώπους: να επιτυγχάνουν τους στόχους τους όχι συμπτωματικά ή ευκαιριακά. να συντονίζουν τις ενέργειες των λειτουργικών κόμβων του οργανισμού. να καθιερώνουν ορθολογικές σχέσεις αρμοδιοτήτων μεταξύ ανθρώπων και θέσεων εργασίας. να εφαρμόζουν ιδέες και μεθόδους βελτίωσης του τρόπου εργασίας. να αναπτύσσουν μεταξύ τους συνοχή, σαν αποτέλεσμα της ύπαρξης κοινών στόχων. 19
Αποτελεσματικότητα ομάδας Για να είναι μια ομάδα αποτελεσματική τα άτομα πρέπει να διαθέτουν ορισμένες δεξιότητες: Δεξιότητες στην επίλυση προβλημάτων. Διαπροσωπικές δεξιότητες. Σεβασμό. Αμοιβαιότητα. 20
Αντιμετώπιση εξωτερικών αλλαγών Για να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις εξωτερικές αλλαγές πρέπει να διατηρείται μεταξύ των μελών: Εμπιστοσύνη (για να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί πρέπει να υπάρχει α) σωστή επικοινωνία β) υποστήριξη και βοήθεια στα μέλη γ) αντικειμενική αξιολόγηση απόδοσης). Η συνεργασία. Η συνεκτικότητα (να πεισθούν για τους στόχους, ομοιογένεια, αλληλεπίδραση, ανταμοιβή αποτελεσμάτων). 21
Παράγοντες που επηρεάζουν την Η σύνθεση της ομάδας. απόδοση της ομάδας Το μέγεθος της ομάδας (5-7 άτομα). Τα πρότυπα της ομάδας (προσδιορίζονται κυρίως από τα μέλη και είναι δύσκολο να τα επιβάλει ο μάνατζερ). Οι πηγές και η τεχνολογία. Ο ρόλος στην ομάδα. Η κουλτούρα και η δομή. 22
Οι ρόλοι που σχετίζονται με τον ηγέτη της ομάδας Εισηγητής. Ο ρόλος του προτύπου. Ο ρόλος του συντονιστή. 23
Ηγεσία στην ομάδα Ο τυπικός ηγέτης αφορά τις λειτουργικές ομάδες, ορίζεται επίσημα από την τυπική δομή της οργάνωσης, έχει ως έργο τον προσανατολισμό και έχει δύναμη τιμωρίας και ανταμοιβής. Ο άτυπος ηγέτης αφορά όλα τα είδη ομάδων και αναδεικνύεται από τα ίδια τα μέλη της ομάδας. Οι αυτοδιοικούμενες ομάδες είναι ιδανικές αφού επιτρέπουν την μείωση των ιεραρχικών επιπέδων και των διοικητικών θέσεων και ταυτόχρονα αυξάνουν την συμμετοχή και την ικανοποίηση όλων, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ωριμότητα των ατόμων των ομάδων να αυτοδιοικηθούν. 24
Ηγετική συμπεριφορά στις ομάδες (1) Οραματισμός, έκφραση αυτοπεποίθησης, επιβράβευση προόδου. Εμπλοκή μελών στη λήψη αποφάσεων. Στελέχωση και επιλογή ικανών μελών. Καθοδήγηση, εκπαίδευση, αποσαφήνιση προτεραιοτήτων προσδοκιών. Σχεδιασμός και οργάνωση έργου. 25
Ηγετική συμπεριφορά στις ομάδες (2) Διευκόλυνση ομαδικής μάθησης. Δημιουργία ομαδικού κλίματος και εποικοδομητική επίλυση συγκρούσεων. Αντιπροσώπευση, προαγωγή, διαπραγμάτευση. 26
Κλίμα Κουλτούρα - Εμπιστοσύνη Με τον όρο κλίμα κουλτούρα εμπιστοσύνη εννοούνται, οι αξίες, οι φιλοσοφίες, οι παραδοχές, τα πιστεύω, το ηθικό, η ατμόσφαιρα, οι σχέσεις, οι διαθέσεις, η νοοτροπία, οι προσδοκίες, οι αντιλήψεις. Το ευνοϊκό κλίμα- κουλτούρα πρέπει να χαρακτηρίζεται από συλλογικό αίσθημα, πίστη στην συνεργασία, αμοιβαίο σεβασμό και εμπιστοσύνη, από την διάθεση για συμβολή σε αυτή, από υψηλό ηθικό των μελών, από ειλικρινή και ανοιχτή επικοινωνία, την αναγνώριση της συνεισφοράς του κάθε μέλους, την δίκαιη μεταχείριση, την επιβράβευση και τον «εορτασμό» των επιτυχιών. 27
Κατάλληλες ηγετικές συμπεριφορές στις διατμηματικές ομάδες Οραματισμός. Οργάνωση. Κοινωνική ενσωμάτωση. Εξωτερική επέκταση. 28
Βιβλιογραφία Μπουραντάς, Δ. (2002). Μάνατζμεντ. Εκδόσεις Γ. Μπένου, Αθήνα. Yukl, G. (2009). Η Ηγεσία στους Οργανισμούς. Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Αθήνα. 29
Τέλος Ενότητας