ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Συνοδευτικές, μόνον, σημειώσεις της ομιλίας του Γ. Σ. Γεωργακάκου στην ΕΕΔΕ την 2/2/2015 Οι σημειώσεις και οι διαφάνειες κατωτέρω συνοδεύουν, απλώς, την ομιλία του Γ. Γεωργακάκου και στοχεύουν να λειτουργήσουν ως μνημονικό βοήθημα και όχι να υποκαταστήσουν την ομιλία για την κατανόηση του θέματος Page 1 of 43

ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. Ένας καλός υπότιτλος: «Μια Εκπαιδευτική Ενημέρωση του Προσωπικού της Παραγωγής στις Βασικές Αρχές της Βιομηχανικής Δειγματοληψίας» ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΤΟ ΑΚΡΟΑΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΙΜΗ, ΤΗΝ ΕΕΔΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΙΘΟΥΣΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΦΠ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΥ. ΠΟΙΟΣ ΕΙΜΑΙ: Κυρίως Μηχανικός-Εκπαιδευτικός ΤΙ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΘΥΜΟΣΑΣΤΕ ΑΥΡΙΟ Τον υπ αριθμόν 4 λόγο και δύο ακόμη λόγους εκ των κάτωθι έξι για τους οποίους αξίζει να ασχολούμαστε με το θέμα της δειγματοληψίας, ιδίως στην ελληνική πραγματικότητα. Συγκεκριμένα: 1. Ότι γίνονται πολλά λάθη στην εφαρμογή της δειγματοληψίας, και ότι αυτά κοστίζουν ή ακυρώνουν την διεργασία της δειγματοληψίας. 2. Ότι με σχετικά μικρή επένδυση στην εκπαίδευση των χειριστών, επιθεωρητών και του προσωπικού της παραγωγής, η αποτελεσματικότητα της δειγματοληψίας βελτιώνεται αισθητά. ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΔΟΚΙΜΑΣΘΕΙ. 3. Με καλύτερη γνώση της θεωρίας της δειγματοληψίας, εμμέσως βελτιώνονται οι σχέσεις εσωτερικών ή εξωτερικών «προμηθευτών- πελατών», των διαφόρων τμημάτων παραγωγής και των άλλων τμημάτων που επικουρούν την παραγωγή, υποχρεώνουν σε διορθωτικές ενέργειες, ενώ μειώνεται η γκρίνια. 4. Η κατανόηση της θεωρίας και της εφαρμογής της Χαρακτηρίζουσας Καμπύλης (Operating Curve, OC) είναι το βασικότερο στοιχείο σε αυτή την εκπαιδευτική απόπειρα. 5. Επιμένουμε στην κατανόηση της Δειγματοληψίας βάσει Ιδιοτήτων για λόγους πρακτικούς. Εξ αυτής, η κατανόηση των λοιπών ειδών δειγματοληψίας είναι σχετικά εύκολη. 6. Προκαλούνται ενδιαφέρουσες ερωτήσεις σχετικά με τον Στατιστικό Τρόπο Σκέψης (Statistical Thinking) απαραίτητο στοιχείο για σημαντικές βελτιώσεις στην Ποιότητα και την Διαχείριση Παραγωγής. Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 2 of 43

ΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ Να καλύψει τα διάφορα είδη Δειγματοληψίας ή ακόμα και την χρήση του όποιου σχετικού προτύπου Σήμερα, θα είμαστε επιλεκτικοί στην παρουσίαση της δειγματοληψίας διότι στον περιορισμένο χρόνο είναι αδύνατον η ομιλία να καλύψει τα διάφορα είδη Δειγματοληψίας ή τα διάφορα ΣΧΕΤΙΚΆ πρότυπα Να υποτιμήσει τις γνώσεις του παρόντος ακροατηρίου επαναλαμβάνοντας πασίγνωστες κοινοτυπίες, εξ ού και ο υπότιτλος της ομιλίας. Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 3 of 43

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΑΜΠΟΛΛΑ ΕΙΔΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΥΤΩΝ ΕΙΝΑΙ Η ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ: Αποδοχής Βάσει Ιδιοτήτων (περνά-δεν περνά) Απλή, Διπλή, Πολλαπλή, Διαδοχική, NLS (Narrow Limit Sampling) Βάσει Μεταβλητών Αλυσιδωτή Συνεχής (CSP-1, CSP-2, CSP-3) Άλλες εφαρμογές της δειγματοληψίας. Για κάθε μία εκ των ανωτέρω, υπάρχουν υποκατηγορίες και μέθοδοι. Για παράδειγμα το απόσπασμα κατωτέρω από το πρότυπο MIL-STD-105E/ ANSI-ASQ Z1.4 για την δειγματοληψία αποδοχής βάσει ιδιοτήτων δείχνει την δυσκολία να επεκταθεί η διάλεξη σε άλλα σχετικά θέματα: Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 4 of 43

Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 5 of 43

Εκ των ανωτέρω γίνεται κατανοητό ότι για να είμαστε αποτελεσματικοί θα πρέπει η εκπαιδευτική προσέγγιση σημερινή ομιλία να είναι ιδιαίτερα επιλεκτική και περιορισμένης στόχευσης. Ουσιαστικά θα πρέπει να δίνει μια σχετικά πειστική απάντηση στα κυριότερα προβλήματα που συχνά εμφανίζονται κατά την εφαρμογή της Δειγματοληψίας Αποδοχής στην (ελληνική κυρίως, βιομηχανία. Για τον λόγο αυτό θα επικεντρωθούμε στην κατανόηση της Χαρακτηρίζουσας Καμπύλης η οποία βασίζεται σε AQL για την Δειγματοληψία βάσει ιδιοτήτων. Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 6 of 43

Ιδού η εμφάνιση μιας Χαρακτηρίζουσας Καμπύλης δειγματοληψίας στην οποία θα επανέλθουμε και θα εξηγήσουμε αργότερα. Πιθανότητα αποδοχής 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 0,50 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 ΚΑΤΑΝΟΜΗ POISSON. Πιθανότητα Αποδοχής για Δείγμα 125 τεμ με κριτήριο αποδοχής 1) μέχρι ΚΑΙ ΤΡΙΑ ελαττωματικά. c=3 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 11,0 12,0 13,0 14,0 Ποιότητα Εισερχομένων (ελαττωματικά %) Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 7 of 43

Το σχήμα που ακολουθεί δείχνει παραστατικά τρεις διεργασίες. Η πρώτη (Τ) είναι υπό Στατιστικό Έλεγχο ενώ οι άλλες (Υ) και (Ψ) είναι εκτός Στατιστικού ελέγχου.. Από το βιβλίο «Στατιστικός Έλεγχος Διεργασίας» του Γ. Γεωργακάκου, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Διασφάλιση Ποιότητας» Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 8 of 43

Η ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΩΓΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Τα μαθηματικά είναι επιστήμη ΑΠΑΓΩΓΙΚΗ, όπου αρχόμενοι από το γενικό συμπέρασμα (από την γενική αλήθεια), καταλήγουμε στην ειδική περίπτωση π.χ. ότι ένα τρίγωνο είναι ορθογώνιο εάν ισχύει το πυθαγόρειο θεώρημα. Αντιθέτως, η δειγματοληψία είναι επιστήμη ΕΠΑΓΩΓΙΚΗ διότι από το ειδικό συμπέρασμα (δείγμα) επάγουμε πιθανή μόνον αλήθεια για το γενικό σύνολο (πληθυσμό). Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 9 of 43

Η ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΚΑ Η δειγματοληψία χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα εμπειρικά. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι από αρχαιοτάτων χρόνων, χρησιμοποιείται δειγματικό μέγεθος ανάλογο του μεγέθους του πληθυσμού. Με επιστημονική βάση, η δειγματοληψία εμφανίζεται σχετικά προσφάτως. Η μεγάλη αλλαγή συντελείται στο πρώτο μισό του προηγούμενου αιώνα, ιδιαιτέρως την δεκαετία του 20 με τις εργασίες του Dodge και των συνεργατών του κυρίως στα εργαστήρια BELL LABORATORIES, όπου συντελούνται «θαύματα» στον χώρο της εφαρμοσμένης στατιστικής, με καταλυτικές επιπτώσεις στην Παραγωγή και στην Ποιότητα. Στα ίδια εργαστήρια εργάσθηκαν οι Dodge, Shewhart, Romig, Dehming, Juran κ.α. Σε συνδυασμό με τον Στατιστικό Έλεγχο Διεργασίας, μέσω στατιστικής, αναδεικνύεται ότι η κάθε διεργασία έχει τα όρια της τα οποία είναι συγκεκριμένα και μετρήσιμα. Έτσι η διάθεση και εν μέρει η ικανότητα του χειριστή και των επιθεωρητών δεν είναι ο κύριος παράγων για την απεριόριστη βελτίωση της ποιότητας. Είναι η στατιστική ανάλυση, η θεωρία και ο στατιστικός σχεδιασμός που αναγνωρίζει αυτά τα όρια. Είχε προηγηθεί μια σημαντική περίοδος ανάπτυξης προτύπων στην βιομηχανία με σημαντικότερη την εφαρμογή των συστημάτων εξειδίκευσης του Taylor και της λεγόμενης «Επιστημονικής Διαχείρισης της Παραγωγής». Οι Dodge και Romig δημιουργούν τους πρώτους πίνακες επιστημονικής δειγματοληψίας που βασίζονται στην Πιθανοτική (στο ρίσκο β, του καταναλωτή). Ακολουθεί μια περίοδος αισιοδοξίας, έρευνας και εφαρμογής της Δειγματοληψίας και του Στατιστικού Ελέγχου Διεργασίας. Γεμίζουν οι τοίχοι των εργοστασίων με διαγράμματα ελέγχου και πίνακες δειγματοληψίας, συχνά δυστυχώς, με οδηγίες μορφής συνταγής μαγειρικής και με ανεπαρκή κατανόηση και ανάλυση. Κατά την διάρκεια του Πολέμου συνεχίζεται η έρευνα και η εφαρμογή της δειγματοληψίας. Με το πέρας του Πολέμου, οι ΗΠΑ είναι ο απόλυτος κύριος στην βιομηχανία και την παραγωγή. Έχει το μονοπώλιο στην βιομηχανία και παραγωγή καταναλωτικών αγαθών. Οι πολίτες της έχουν χρήματα αλλά δεν Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 10 of 43

επαρκούν τα καταναλωτικά αγαθά για την ζήτηση λόγω της πολεμικής προσπάθειας που είχε προηγηθεί. Αναπόφευκτα η Ποιότητα υποφέρει και μαζί της τα επιστημονικά εργαλεία που επικουρούν την «σωστή» παραγωγή. Ακολουθεί η γνωστή ιστορία της επιτυχημένης ιαπωνικής ανάπτυξης, όπου δίδεται έμφαση στις στατιστικές μεθόδους. Μηχανικοί και τεχνίτες εκπαιδεύονται σε στατιστικές μεθόδους ακόμη και μέσω των ραδιοφωνικών βραχέων κυμάτων. Το MIL-STD-105 ορίζει τα πλαίσια επιστημονικής δειγματοληψίας το οποίο στην έκδοση Ε αγγίζει τα όρια του για δειγματοληψία per se. Η Ιαπωνία προοδεύει εντυπωσιακά. Η Δύση ξυπνά κάπως αργά. Το 1987 η MOTOROLA ανακοινώνει το σύστημα 6 Sigma (6σ) το οποίο έχει ως ΚΥΡΙΟ όχημα υλοποίησης την στατιστική. Το σύστημα 6σ, υιοθετείται ευρέως, τουλάχιστον ρητορικά, έστω και με κάπως διαφορετικά ονόματα. Βασικά του εργαλεία θεωρούνται επίσης τα κλασσικά εργαλεία που βασίζονται στην στατιστική π.χ. Στατιστικός Έλεγχος Διεργασίας (SPC), δειγματοληψία, κλπ. Διάφορα συστήματα Ολικής Ποιότητας με παραπλήσια ονόματα ανακυκλώνονται για να δηλώσουν ή να εφαρμόσουν γνωστές καλές πρακτικές νοικοκυρέματος. Το ISO 9001, το οποίο ήταν μια τροποποίηση του MIL-Q-9858A και του AQAP 1, στην πραγματικότητα δεν συνεισέφερε καθόλου στην ανάπτυξη των στατιστικών μεθόδων στην Παραγωγή. Αντιθέτως, λόγω της εμφάσεως στην Πιστοποίηση από Τρίτο Μέρος παρατηρείται μία μείωση στα σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα, στις στατιστικές εφαρμογές σε θέματα ποιότητας και σημειώνεται μια σημαντική πτώση στον αριθμό των μελών του στατιστικού τμήματος της Αμερικανικής Εταιρείας Ποιότητας (ASQ), όπως δείχνει το γράφημά της κατωτέρω, τουλάχιστον μέχρι προσφάτως. Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 11 of 43

Εκείνη την εποχή, η δειγματοληψία και τα διαγράμματα στατιστικού ελέγχου ενοχοποιούνται (κακώς) ότι λειτουργούν ως εργαλεία εφησυχασμού και αποδοχής κακής ποιότητας. Το Στατιστικό Τμήμα της Αμερικανικής Εταιρείας Ποιότητας (ASQ) εισάγει τον όρο Στατιστικός Τρόπος Σκέψης (Statistical Thinking) και δημιουργεί «σχολή» με βάση αυτήν την φιλοσοφία. Υπάρχουν διαφορετικές διατυπώσεις της ίδιας φιλοσοφίας κατά διάφορα χρονικά σημεία. Μία χαρακτηριστική διατύπωση από την ASQ είναι η ακόλουθη: Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 12 of 43

Στατιστική Προσέγγιση/Στατιστικός Τρόπος Σκέψης Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 13 of 43

Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ Από την εποχή του 80, εμφανίζεται μια κριτική κατά της δειγματοληψίας καθώς και του Στατιστικού Ελέγχου Διεργασίας (ΣΕΔ) ότι δεν είναι παρά «εργαλεία συντήρησης και εφησυχασμού αντί να είναι όργανα προτροπής για συνεχή βελτίωση και μείωση της διασποράς, ότι απαιτούν συνεχείς προσθέσεις και διαιρέσεις και διαγράμματα, ότι επιτρέπουν μεγάλο ρίσκο τύπου α (καλά τεμάχια που απορρίπτονται) και τύπου β (σκάρτα που περνούν) και ότι είναι ένα "απολίθωμα" από την εποχή που δεν υπήρχαν ούτε ηλ. υπολογιστές, αλλά ούτε καν απλοί φθηνοί υπολογιστές χειρός που να μπορούν να υπολογίζουν την τυπική απόκλιση μιας κανονικής κατανομής. Ενώ, συνεχίζει η κριτική, η ποιότητα που απαιτείται είναι σε διεργασίες με μη συμμορφούμενα λιγότερα των 3 μονάδων στο εκατομμύριο» (Keki R. Bhote, πρώην συμβούλου της Motorola στο βιβλίο του «World Class Quality»). Η κριτική αυτή είναι άδικη. και, τουλάχιστον αρχικά, επηρεάζει σχεδόν όλους Επειδή η στατιστική επιστήμη είναι απαιτητική σε χρόνο και προσπάθεια ήταν εύκολο να εγκαταλειφθεί προς χάριν μεθόδων για «γρήγορες και θαυματουργές μεθόδους». Δεν έχω πρόσφατα στοιχεία αλλά από διαίσθηση και ανάγνωση αγγελιών προλήψεως στατιστικών, στατιστικά μισθολογικών απολαβών, δημοσιεύσεων κ.α. υπάρχει ένα ανανεωμένο και έντονο ενδιαφέρον στις εφαρμογές της στατιστικής στην Ποιότητα. Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 14 of 43

ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΝΗΘΗ ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ, ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΔΙΟΣ) Η Ελλάδα των μικρών επιχειρήσεων. Στα μέσα της δεκαετίας του 80, ο καθηγητής Μάνατζμεντ και Ανθρώπινων Πόρων. Δημήτρης Μπουραντάς, τότε Επίκουρος Καθηγητής, δημοσίευσε μια έρευνα για τις Ελληνικές Επιχειρήσεις στην οποία αναφέρθηκε σ αυτό που απεκάλεσε «Σύνδρομο του Δία». Ο ιδιοκτήτης «τα ξέρει όλα» τοποθετεί συγγενείς ή ανθρώπους εμπιστοσύνης σε θέσεις κλειδιά (και για να τα ξέρει όλα), ενεργεί από διαίσθηση, είναι απανταχού παρόν και επαναλαμβάνει «Φτού να πάρει εγώ πρέπει να τα κάνω όλα για να γίνεται κάτι». Ίσως θυμάστε και το φιλμ του Βαφέα «το Εργοστάσιο». Οι καθημερινές πιέσεις δεν επιτρέπουν την ανασκόπηση για επικαιρότητα και ορθότητα πρακτικών στην παραγωγή και στην ποιότητα Ο Διευθυντής Διασφάλισης Ποιότητας, αυτός ο Μάρτυρας. Ακινδύνου, Ελπιδοφόρου, Ανεμποδίστου μαρτύρων της εκκλησίας μας (2 Νοεμβρίου) Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 15 of 43

Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 16 of 43

Υπάρχουν ακόμα αρκετές τέτοιες επιχειρήσεις. Δεν πρέπει να αγνοήσουμε την ύπαρξή τους. Ένα φόρουμ ποιότητας, δηλαδή μια εταιρεία διάδοσης της επιστημονικής πρακτικής και γνώσης, θα μπορούσε αλτρουιστικά και με πειστικό τρόπο να μεταφέρει αρκετή από την συσσωρεμένη εμπειρία της στον τομέα αυτόν. Σχεδόν όλες αυτές οι επιχειρήσεις (και όχι μόνον αυτές), με την μιά μορφή ή την άλλη, εφαρμόζουν κάποιο είδος δειγματοληψίας και την εφαρμόζουν με ελλιπή γνώση, ευκαιριακά, αυθαίρετα, ενίοτε και μόνον για δημόσιες σχέσεις (πελάτες, ISO 9001) ή ακόμα και για άλλες σκοπιμότητες. Ένα τραγικό και πανάκριβο αποτέλεσμα. ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. Μεταξύ άλλων, σημαντικές λανθασμένες πρακτικές οφείλονται στους κάτωθι λόγους: 1. Ανεπαρκής θεωρητική κατανόηση της δειγματοληψίας στο επίπεδο της Παραγωγής αλλά και της Γενικής Διοίκησης. (Ανεπαρκής είναι συνήθως και η απάντηση στην ερώτηση: Τί ακριβώς επιδιώκουμε να επιτύχουμε με την δειγματοληψία;). Παρ ότι συζητείται, ενίοτε, το θέμα της Δειγματοληψίας (Δ) με τον προμηθευτή, σχεδόν ποτέ δεν ελέγχεται η βαθύτερη κατανόηση της δειγματοληψίας στις συμφωνίες ή επιθεωρήσεις 2 ου ή 3 ου είδους. Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 17 of 43

2. Ανεπαρκής προετοιμασία στην εισαγωγή της δειγματοληψίας. Έλλειψη συχνής ανασκόπησης της πρακτικής αυτής. 3. Υποτίμηση του αμέσου ή έμμεσου κόστους της δειγματοληψίας και ακόμα περισσότερο της κακής χρήσης αυτής. 4. Ασάφεια ως προς τον ορισμό του στατιστικού πληθυσμού (ή Γενικού Συνόλου ή Παρτίδας), της κατανομής του, εάν η διεργασία είναι υπό έλεγχο ή όχι. (Ορισμός: Στατιστικός Πληθυσμός είναι το σύνολο στοιχείων υπό μελέτη τα οποία έχουν τουλάχιστον ένα κοινό χαρακτηριστικό). Σύμφωνα με τον ορισμό αυτό για λόγους δειγματοληψίας αποδοχής προϊόντος ή αξιολόγησης διεργασίας, το σύνολο των στοιχείων κάθε παρτίδα προς έλεγχο αποδοχής είναι ο ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ. Ας αναρωτηθούμε από πού προέρχεται το απόθεμα στην αποθήκη; Συχνά γίνεται το λάθος να αντιμετωπίζονται ενιαία κατά την δειγματοληψία οι διαφορετικές παρτίδες του ιδίου τύπου στην αποθήκη ή στην παραγωγή ή ακόμα και προϊόντα από διαφορετικούς προμηθευτές. 5. Αναντιστοιχία του πλάνου δειγματοληψίας με την ικανότητα ή την επίδοση τής υπό παρακολούθησιν διεργασίας. Συνήθως εφαρμόζεται ένα σχήμα/πλάνο απλής δειγματοληψίας (π.χ. AQL 1%, Κανονικό Επίπεδο), για όλες τις εσωτερικές ή εξωτερικές διεργασίες (passe partout). 6. Επιλέγεται δειγματικό μέγεθος αναλογικού μεγέθους του πληθυσμού. Πχ. 10 τοις εκατό. 7. Επιτρέπονται ανεπίσημες ή εγκεκριμένες άνωθεν κάποιες «μικρές» παρεκκλίσεις: Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 18 of 43

4.1. στον αριθμό των αποδεκτών «σκάρτων» (Σημείωση: Στην παρούσα παρουσίαση, χρησιμοποιούμε για ευκολία τον όρο «σκάρτα» για όλες τις διαβαθμίσεις ελαττωμάτων ή μη συμμορφουμένων). Συνήθως οι παρεκκλίσεις συνοδεύονται με την «καημενολογική» απορία: «Τι ψυχή έχει ένα κομμάτι παραπάνω;?;». 4.2. στο μέγεθος που προδιαγράφει το πρότυπο. 4.3. στην μη χρήση του αυστηρότερου επιπέδου ελέγχου και γενικώς στους κανόνες αλλαγής μεταξύ κανονικού, ελαστικού ή αυστηρού επιπέδου, όταν αυτό απαιτείται από το πρότυπο 8. Τα δείγματα δεν είναι απλά τυχαία δείγματα, αλλά ό,τι βολεύει. 9. Η δειγματοληψία χρησιμοποιείται ως μέσον διαλογής για την βελτίωση της ποιότητας. 10. Οι συγγραφείς των εγχειριδίων δειγματοληψίας, σπανίως συνδυάζουν την θεωρητική με την πρακτική εμπειρία, ώστε να πείθουν τους ανθρώπους της παραγωγής. 11. Διενεργείται δειγματοληψία για εκτεταμένες χρονικές περιόδους ΜΟΛΟΝΟΤΙ μπορεί να είναι γνωστά τοις πάσι προσωρινά ή μόνιμα προβλήματα στον χώρο εργασίας (ειδικά αίτια) που ταλαιπωρούν την συγκεκριμένη διεργασία και γενικότερα την παραγωγή. (π.χ. προβληματικό μηχάνημα, όργανο μέτρησης /ελέγχου, έλλειψη βασικής κατάρτισης χειριστών, ανεπαρκής χρόνος γήρανσης προϊόντος, έλλειψη ανταλλακτικών και υποκατάστατα «πατέντες» ή εναλλακτικές πρώτες ύλες κ.λ.π.). Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 19 of 43

12. Σπανίως τα δεδομένα των ελέγχων ανασκοπούνται επαρκώς (εάν ανασκοπούνται), με προσοχή, λεπτομερώς και με ευλάβεια. ΔΕΝ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ που θα υποδείξει η σχετική ανάλυση. ΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΠΟΥ ΣΤΟΧΕΥΕΙ ΣΕ ΑΞΙΟΛΟΓΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ Ένα είδος κατανομής Pareto των προαναφερθέντων αιτιατών, θα αναδείκνυε ως κύριο αίτιο την ελλιπή ή ακατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού και της Διεύθυνσης στην βασική θεωρία της δειγματοληψίας. Η εμπειρία μου στην εφαρμογή της δειγματοληψίας στην βιομηχανία επιβεβαιώνει αυτήν την εντύπωση. Οι άνθρωποι «κλειδιά» των οποίων ο προσηλυτισμός και η συμμετοχή είναι καταλυτική για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι ο προϊστάμενος της παραγωγής, και ο διευθύνων σύμβουλος της μικρής επιχείρησης. Ο πρώτος λόγω του σκεπτικισμού του προς θεωρίες που δεν λαμβάνουν υπ όψιν τις μεγάλες πιέσεις που δέχεται, και ο δεύτερος διότι γνωρίζει συνήθως το πραγματικά μεγάλο της δειγματοληψίας όταν αυτή λειτουργεί αναποτελεσματικά. ΤΑ ΑΠΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΡΚΕΤΑ ΠΕΙΣΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Για να πεισθεί ο εκπαιδευόμενος χρειάζεται πειστική εξήγηση. Tα μαθηματικά είναι μια πειστική γλώσσα αρκεί να υπάρχει ισορροπία μεταξύ επάρκειας και απλότητας. Μεταξύ αυτού: Και αυτού: Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 20 of 43

Στο δίλλημα εάν θα ήταν δυνατή η πειστική δύναμη των Χαρακτηριστικών Καμπυλών δίχως μαθηματικά, η απάντηση ίσως είναι: Ως συμβιβασμό, δίχως αυστηρές αποδείξεις θα χρησιμοποιήσουμε βασικά μαθηματικά του εγχειριδίου της Γ Λυκείου ως πειστική γλώσσα για την μαθηματική υποστήριξη της Χαρακτηρίζουσας Καμπύλη. Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 21 of 43

Η ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΣΑ ΚΑΜΠΥΛΗ Πιθανότητα αποδοχής 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 0,50 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 ΚΑΤΑΝΟΜΗ POISSON. Πιθανότητα Αποδοχής για Δείγμα 125 τεμ με κριτήριο αποδοχής 1) μέχρι ΚΑΙ ΤΡΙΑ ελαττωματικά. c=3 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 11,0 12,0 13,0 14,0 Ποιότητα Εισερχομένων (ελαττωματικά %) Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 22 of 43

Η βασική αρχή της Απαρίθμησης Εάν μια διεργασία μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ν διαδοχικές φάσεις φ 1, φ 2, φ ν Εάν κάθε φάση φ μ (μ=1,2, ) μπορεί να πραγματοποιηθεί με κ μ τρόπους τότε η διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί με κ 1 κ 2 κ 3 κ ν, τρόπους Παράδειγμα: ταξίδι από Θεσσαλονίκη στο Ηράκλειο μέσω Αττικής. Πρώτα με πλοίο, αεροπλάνο, λεωφορείο, τραίνο μέχρι την Αττική και μετά με πλοίο ή αεροπλάνο μέχρι το Ηράκλειο. Σύνολο: Οκτώ τρόποι για να πάς στο Ηράκλειο. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Διάταξη ν στοιχείων κατά κ στοιχεία είναι κάθε ένας από τους διαφορετικούς τρόπους που βάζουμε κ στοιχεία σε μια σειρά. Το πλήθος των διατάξεων συμβολίζεται είτε με ν Δ κ είτε ν Ρ κ είτε: = Δ ν κ ν(ν-1)(ν-2) (ν-κ+1) Ειδική περίπτωση: Εάν κ=ν, τότε ν Δ κ =ν(ν-1)(ν-2) (ν-ν+1)=ν! δηλαδή η παράγωγος του ν και συμβολίζεται Μ ν =ν! ( διαβάζεται: ν παραγοντικό) Ας ξαναγράψουμε το πλήθος των διατάξεων Δ ν κ = ν(ν-1)(ν-2) (ν-κ+1)= ν(ν-1)(ν-2) (ν-κ+1) 1= ν! = ν(ν-1)(ν-2) (ν-κ+1) [(ν-κ)(ν-κ-1) 3 2 1]/[(ν-κ)(ν-κ-1) 3 2 1]=, ( ν κ)! Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 23 of 43

Διατάξεις = Δ ν κ ν! ( ν κ)! και συμβολίζεται επίσης με ν κ Εάν δεν μας ενδιαφέρει η σειρά κατάταξης των κ στοιχείων, τότε αντί διατάξεων έχουμε πλήθος Συνδυασμών Δ ν κ /κ!= ν! 1 ν = κ!( ν κ)! κ! κ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ: Παρτίδα 49 με μπάλες μπιλιάρδου θα ελεγχθεί μέσω δείγματος 6 μονάδων. Εάν υπάρχουν 6 ελαττωματικές μονάδες σε όλη την παρτίδα, ποιά είναι η πιθανότητα να ευρεθούν 4 ελαττωματικές μονάδες στο δείγμα; Πέντε; Έξι; Αναγνωρίζουμε την πιθανοτική βάση του παιχνιδιού ΛΟΤΤΟ στο παράδειγμα και από το εγχειρίδιο του λυκείου αντιγράφουμε: Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 24 of 43

Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 25 of 43

Αυτό το αποτέλεσμα, μάς αποκαλύπτει την χρήσιμη ΥΠΕΡΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ HG(x, n, m, N) την οποία θα χρησιμοποιήσουμε προκειμένου να κατανοήσουμε και να σχεδιάσουμε τις Χαρακτηρίζουσες Καμπύλες. ΣΚΑΡΤΑ ΣΤΟ ΔΕΙΓΜΑ: ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ: ΣΚΑΡΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΤΙΔΑ: ΜΕΓΕΘΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ: x n m N P ( x) N N n m m x = N n Εάν στο παράδειγμα του ΛΟΤΤΟ θελήσουμε να σχεδιάσουμε την πιθανότητα αποδοχής για 1 έως 6 σκάρτα στο δείγμα, αυτό γίνεται εύκολα και με το Excel στον πίνακα κατωτέρω: x m n N x/n P(A) 1/P(A) 0 6 6 49 0 0,436 2,29 1 6 6 49 0,02 0,413 2,42 2 6 6 49 0,041 0,132 7,55 3 6 6 49 0,061 0,018 56,66 4 6 6 49 0,082 9,69E-04 1032 5 6 6 49 0,102 1,84E-05 54201 6 6 6 49 0,122 7,15E-08 13983816 0,500 0,400 0,300 P(A) P(A) 0,200 0,100 0,000 0,000 0,020 0,041 0,061 0,082 0,102 0,122 Αυτή δεν είναι η Χαρακτηρίζουσα Καμπύλη, αλλά πλησιάζουμε. Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 26 of 43

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ.XLS ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΣΩΝ ΚΑΜΠΥΛΩΝ (ΧΚ) (LINKED TO EXCEL- (Το φύλλο δεν παρέχεται εδώ) ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗ ΥΠΕΡΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΣΑ ΚΑΜΠΥΛΗ. ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΔΙΧΩΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΣΚΑΡΤΑ ΣΤΟ ΔΕΙΓΜΑ: ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ: ΣΚΑΡΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΤΙΔΑ: ΜΕΓΕΘΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ: x n m N P ( x) = N m N m N n n x ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΜΕ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΩΝΥΜΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ P( X n p x n! p ( n x)! k n x x n x = ) = (1 ) (1 ) k Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΜΗ POISSON p ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ EXCEL ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΛΟΤΤΟ. = ( p n) c! c 0 p0n P( X = p0) = e Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 27 of 43 p

ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΠΑΡΤΙΔΑΣ ΌΤΑΝ ΜΕΤΑΒΑΛΕΤΑΙ Ο x x/n 0 0,020 0,041 0,061 0,082 0,102 0,122 P(A) 0,436 0,413 0,132 0,018 0,001 1,84E-05 7,15E-08 ΣΚΑΡΤΑ ΣΤΟ ΔΕΙΓΜΑ: x 0 1 2 3 4 5 6 ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ: n 6 6 6 6 6 6 6 ΣΚΑΡΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΤΙΔΑ: m 6 6 6 6 6 6 6 ΜΕΓΕΘΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ: N 49 49 49 49 49 49 49 1/P(A) 2,29 2,42 7,55 56,66 1032 54201 13983816 Εκ του ανωτέρω πίνακος με την βοήθεια του exel όπως επιδεικνύουμε στην παρουσίαση σχεδιάζουμε: 0,600 ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΠΑΡΤΙΔΑΣ ΟΤΑΝ ΜΕΤΑΒΑΛΕΤΑΙ το m (δηλ. η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΩΝ) x=0 x=1 x=2 x=3 ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΔΟΧΗΣ Pa 0,500 0,400 0,300 0,200 0,100 0,000 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΩΝ m/n Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 28 of 43

Εκ των ανωτέρω, κατασκευάζουμε την αθροιστική ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΓΙΑ x ΣΚΑΡΤΑ ΣΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΜΕΧΡΙ: x=0 x=1 x=2 x=3 P(A) P(A) P(A) P(A) 0,522 0,891 0,987 0,999 0,252 0,655 0,908 0,986 0,110 0,415 0,749 0,936 0,042 0,225 0,544 0,828 0,013 0,102 0,339 0,661 0,003 0,036 0,172 0,456 0,0005 0,009 0,064 0,251 Οπότε τώρα εκ του πίνακος ανωτέρω, κατασκευάζουμε την Χαρακτηρίζουσα Καμπύλη 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 0,50 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΓΙΑ x ΣΚΑΡΤΑ ΣΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΜΕΧΡΙ: x=1 x=2 x=3 x=0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΠΑΡΤΙΔΑΣ (ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ) ΤΩΝ ΕΙΣΕΧΟΜΕΝΩΝ Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 29 of 43

Ένα πιο ρεαλιστικό παράδειγμα επί του ιδίου θέματος χρησιμοποιώντας την Γεωμετρική κατανομή είναι το ακόλουθο: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ n=125, N=3200, για x=1, x=2, x=3 ΥΠΕΡΓΕΩΜ ΕΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ για x, n=125, m, N=3200,. ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΓΙΑ x ΣΚΑΡΤΑ ΣΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΜΕΧΡ ΚΑΙ: 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 0,50 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 x=1 x=2 x=3 c=0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΠΑΡΤΙΔΑΣ ΕΠΙ ΤΟΙΣ ΕΚΑΤΟ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΙΣΕΧΟΜ ΕΝΩΝ Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 30 of 43

Με τον ίδιο τρόπο, από τα φύλλα excel που παρουσιάστηκαν στην διάλεξη, κατασκευάζουμε για το ίδιο δείγμα και τον ίδιο αριθμό σκάρτων αντίστοιχες Χαρακτηρίζουσες Καμπύλες δυνάμει των τύπων Binomial (Διωνυμικής) & Poιsson, στις δύο τελευταίες υποθέτουμε άπειρο μέγεθος πληθυσμού ή αντικατάσταση δείγματος. Το αποτέλεσμα δείχνει ελάχιστη διαφορά μεταξύ των καμπυλών. Πιθανότη τα αποδοχής ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΔΙΩΝΥΜΙΚΗ. Πιθανότητα Αποδοχής για Δείγμα 125 τεμ με κριτήριο αποδοχής μέχρι ΚΑΙ ΤΡΙΑ ελαττωματικά. c=3 c=1 c=2 c=0 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 0,50 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 11,0 12,0 13,0 14,0 Ποιότητα Εισερχομένων (ελαττωματικά %) Πιθανότη τα αποδοχής ΚΑΤΑΝΟΜΗ POISSON. Πιθανότητα Αποδοχής της Παρτίδας για Δείγμα 120 τεμ. με κριτήριο αποδοχής: μέχρι ΚΑΙ ΤΡΙΑ ελαττωματικά στο δείγμα, c=3 c=1 c=2 c=0 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 0,50 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 11,0 12,0 13,0 14,0 Ποιότητα Εισερχομένων (ελαττωματικά %) Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 31 of 43

AQL. Με την βοήθεια της χαρακτηρίζουσας καμπύλης του παραδείγματος, ορίζεται το AQL, δηλαδή το Επίπεδο Ποιότητας Αποδοχής (Acceptance Quality Level). Επαναλαμβάνονται οι έννοιες Ρίσκο Προμηθευτή (α), Ρίσκο Καταναλωτή (β), Στατιστικά Σφάλματα Τύπου Ι και ΙΙ. Επίσης υπογραμμίζεται ότι κάλλιστα δυνάμεθα να σχεδιάσουμε δειγματοληπτικά πλάνα βασιζόμενα στο ρίσκο β αντί του AQL (Ρίσκου α) κλπ. ΚΑΤΑΝΟΜΗ POISSON. Πιθανότητα Αποδοχής της Παρτίδας για Δείγμα 120 τεμ. με κριτήριο αποδοχής: μέχρι ΚΑΙ ΤΡΙΑ ελαττωματικά στο δείγμα, c=3 Series1 Series2 Πιθανότητα αποδοχής 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 0,50 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Ποιότητα Εισερχομένων (ελαττωματικά %) Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 32 of 43

ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ /ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΣΩΝ ΚΑΜΠΥΛΩΝ. 1. Ποιότητα εισερχομένων. Τι ακριβώς σημαίνει; Πως κατανοούμε τον πληθυσμό; 2. Ρίσκο προμηθευτή/παραγωγού α, ρίσκο πελάτη/καταναλωτή β. τι ακριβώς σημαίνει βεβαιότητα 95%. 3. AQL ορισμός, διάφορες οικογένειες καμπυλών με «ίδιο» AQL. Πρακτικοί λόγοι συμβιβασμού. 4. Ορισμός μοναδικής ΧΚ μέσω δύο προεπιλεγμένων σημείων. Οι τύποι για την εύρεση του καταλλήλου μεγέθους δείγματος n. 5. Άλλες καμπύλες ΧΚ οι οποίες δεν βασίζονται σε AQL. (Απλή αναφορά δίχως συζήτηση). 6. ΧΚ SIEMENS (Για πιθανότητα αποδοχής 50%- δεν χρησιμοποιείται πλέον). 7. ΧΚ Dodge Romig οι οποίες βασίζονται στο AOQL (Προστασία του καταναλωτή). Απλό παράδειγμα για συγκριτικούς λόγους εμφανίζεται κατωτέρω. Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 33 of 43

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ/ΚΑΚΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΦΕΡΘΕΙ ΕΝΩΡΙΤΕΡΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΣΩΝ ΚΑΜΠΥΛΩΝ 1. Δειγματοληψία με δειγματικό μέγεθος αναλογικό του μεγέθους του πληθυσμού. 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 0,50 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ ΜΕ ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΑΝΑΛΟΓΑ ΤΟΥ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΓΙΑ C=0 n=5, N=50 n=10, N=100 n=20, N=200 n=100, N=1000 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΠΑΡΤΙΔΑΣ (ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ) ΤΩΝ ΕΙΣΕΧΟΜΕΝΩΝ % Παρατηρούμε πολύ μεγάλες διαφορές στην πιθανότητα αποδοχής για δειγματοληψία με αναλογικό δειγματοληπτικό μέγεθος του πληθυσμού. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΚΑΘΙΣΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΑΧΡΗΣΤΗ Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 35 of 43

2. Δειγματοληψία με «μικρές» παρεκκλίσεις στον αριθμό αποδοχής σκάρτων σε μία παρτίδα. Σημαντική μεταβολή στην πιθανότητα αποδοχής Ρα, όπως φαίνεται στην Χ.Κ. κατωτέρω Πιθανότητα Αποδοχής για Δείγμα 120 τεμ με κριτήριο αποδοχής 1)μέχρι ΚΑΙ ΤΡΙΑ ελαττωματικά (δηλ. το κανονικό), 2) μέχρι ΚΑΙ ΤΕΣΣΕΡΑ ελαττωματικά ("Τι ψυχή έχει ένα κομμάτι διαφορά...") 1,00 c=4 c=3 c=1 c=2 c=0 0,90 0,80 0,70 Πιθανότητα αποδοχής 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 11,0 12,0 13,0 14,0 Ποιότητα Εισερχομένων (ελαττωματικά %) Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΣ «ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ». Page 36 of 43