S I S Menntakólinn Dæi 5. frh. - 5.3 R E Y K SIGILLUM J A V SCHOLÆ I C E N í Reykjavík 5. frh. d P W tog t 9,4kJ 0 0, 47kW Eðlifræði Kafli 5 - Vinna og orkuvarðveila Óleyt dæi 5. nóveber 006 Kritján Þór Þorvaldon kthth@r.i - http://r.oh.i 5.3 Skáflötur er að hæð a 40c 40 0 og lengd b 50c 50 0. Sjálf brekkan fæt þá eð Pýþagóra c a + b / 40 0 + 50 0 /, 55. Notu þríhyrningareglu bl. 6 og fáu þá tan A a eða b þá A arctan a b arctan 40 0 5. Fáu nú að 50 0 F a F þyngdy F þyngd ina N in 5 3, N. Lok fæt að W þyngd F a c 3, N, 55 4, 8J. 3 Dæi 5. - 5. 5. a W F co θ 60N co 40 46J b P W F coθ F co θ ν 60N co 40, 5 t t 70W 5. a Athugu að F heild F tog F þyngd. Jafn hraði gefur a 0 vo þá er F heild 0. Því er F tog F þyngd g 0kg 9, 8, kn b W tog F tog co 0, kn 8, 0 9, 4kJ c W þyngd F tog co 80, kn 8, 0 9, 4kJ Dæi 5.4-5.5 5.4 Braut jarðar u ólina er gefin e hringur. Í hverju punkti á þeu hring ynda færla frá einu punkti í annan og kraftur, e ólin verkar á jörðina eð, rétt horn. Þá er W heilt ár ΣF co θ 4 0 8 N 940G co 90 0J. Vinnan á hálfu ári er W hálft ár W heilt ár 0J. 5.5 Athugu að P 40hp 746 W 9, 84kW. Vitu að hp P F a ν vo þá fæt F a P 9,84kW, 99kN. Geru ν 5 ráð fyrir jöfnu hraða vo F heild F a F nún 0. Fáu vo að F a F nún. Athugu að F nún µ F þver µ g. Fáu vo lok að F a,99kn, 35 0 3 kg. µ g 0,5 9,8 4
Dæi 5.6 5.6 a Höfu að F nún 0. Þá er F tog F þyngd in θ 8N in 35 6, N og þá W tog F tog 6, N, 5 4, J. b Höfu að F nún 0N. Þá er F tog F þyngd inθ + F nún 6, + 0, 0 N 6, N og þá W tog F tog 6, N, 5 39, J. c W nún F nún 0N, 5 5J. Dæi 5.9-5.0 5.9 a W F 80N 0 3, 6kJ b W nún F nún co θ µ g co θ 0, 30 50kg 9, 8 0 co 80, 94kJ og K W heild W + W nún 3, 60, 94 kj 0, 66kJ 5.0 a W nún K K K 0 0 ν 0 0, 0kg 600 3, 6kJ b F nún W nún 3,6kJ 4, 4kN 0,5 5 7 Dæi 5.7-5.8 5.7 a W heild K ν 0 50kg, 8 8J b Höfu að W heild W tog + W nún. Svo þá er W nún W heild W tog 8J 40N 3, 0 8 0 J 39J. c F nún W nún 39J 3,0 3N 5.8 a W þyngd g h 0, 5kg 9, 8 6, 0 4, 7J b E 0 U + K g h + 0 4, 7J og E E E 0 0 vo þá er E E 0 4, 7J c E U + K 0 + ν vo ν E / / 4,7J 0,5kg 0, 84 Dæi 5. - 5. 5. W heild K K K 0 ν 0 W nún F nún. Setju upp tvær jöfnur ν 0 a F nún a og ν 0 b F nún b e við leyu aan og fáu þá a ν 0a lok ν 5 6 F nún b eða þá ν ν ν0 0a b / 50 k k 0 klt klt a b / ν0b e gefur 5. W heilda K a ν a νa 0 og Wheildb K b ν b ν b 0 og Wheilda W heildb. Þá er ν a νa 0 ν b ν b 0 og ν a νa 0 νb ν b 0 eða ν b ν a ν a 0 + ν b 0 / 30 53 + 9 / 44 6 8
Dæi 5.3-5.5 5.3 Núllhæðarflötur er... a gólf: U g h 5, 0kg 9, 8 0, 9 44, J b borðplata: U g h 5, 0kg 9, 8 0 0J c loft: U g h 5, 0kg 9, 8 0, 9, 4 73, 5J 5.4 a P W g h 00kg 9,8 30 t t 90 b η W E inn 3,9kW 0, 78 0, 8 5,0kW 5.5 P W g h 0 03 kg 9,8 30 t t n,94mw 9, 4 0 3 pera 00 W pera 3, 9kW, 94MW og Dæi 5.7-5.8 5.7 a W tog F tog co θ F tog co 90 0J b W þyngd g h 0, kg 9, 8 0, 8 co 40 0, 8J c Athugu að E E E 0 0 vo þá er E E 0. Fáu að K + U K 0 + U 0 eða þá K + 0J 0J + 0, 8J vo K 0, 8J. 5.8 Athugu að E E E 0 0 vo þá er E E 0. Vitu að E 0 K 0 + U 0 g h g l co θ og líka að E K +U ν e gefur þá ν g l co θ og þá ν 9, 8, co 30 /, 78. 9 Dæi 5.6 5.6 Athugu að F nún 0. Setju upp í orkubókhald # K ν U g h E U + K, 5kg 0, 60, 5kg 9, 8 0, 0, 7 +, 94 J 0, 7J, 94J a 3, J K E U, 5kg 9, 8 0 b 3, J 0J 3, J Dæi 5.9 5.9 Höfu að ν 6 og ν 0. Einnig er h 40 og h 0. Einnig er gefið að 800kg. Setju í bókhald # K U E W óg ν g h U + K E 4, 4kJ 33, 6KJ 38, 0kJ 60, 0 38, 0 kj 60, 0kJ 0, 0kJ 60, 0kJ 68, 0kJ c ν K / / 3,J,5kg, Því breytat 68, 0kJ í vara. 0
Dæi 5.0 5.0 Höfu að ν 0 og ν. Einnig er h 6 og h 0. Einnig er gefið að 35kg. Setju í bókhald # K U E W óg ν g h U + K E 0, 00kJ 5, 49KJ 5, 49kJ, 5 5, 49 kj, 5kJ 0, 00kJ, 5kJ a, 97kJ b F nún W óg,97kj 50 59, 4N Dæi 5.4-5.5 5.4 Jafn hraði gefur a 0 og þá er F heild 0. Einnig er F heild F tog F a eða þá F tog F a. Fáu þá að F a g inθ 000kg 9, 8 in arcin3% 94N. Fáu þá vo lok að P F a ν 94N 0 5, 9kW. 5.5 a Athugu að W heild K 0 vo að W vél + W ót 0 e gefur þá W ót W vél. Athugu að P W a vo þá t gildir að P ót P vél 30kW. Fáu þá að F ót P ót 30kW 40 klt3,6 k klt k, 7kN. ν 3 5 Dæi 5.0 frh. - 5. 5.0 frh. c F nún µ F þver vo µ F nún F þver 59,4N 35kg 9,8 co arcin 6 50 0, 8 5. Athugu að W heild E U + K ν + g h 000kg 3, 0 + 9, 8 5 499kJ. Vitu vo að W heild W ót W nún vo þá er W ót W heild + W nún. Fáu nú W ót 499kJ + 500N 5 5, 5kJ. 5. P W g h 8000kg 9,8 5 t t 3600 37W Dæi 5.5 frh. - 5.6 5.5 frh. b Athugu að P vél P gegn ótt. + P upp P gegn ótt. + g in θ ν 30kW +00kg 9, 8 in 8 40 k klt 3, 6 k klt 30 + 8 kw 48kW. 5.6 Athugu að W heild E E E 0 U + K U 0 K 0 U + K. Fáu þá að W heild ν + g h, 0kg 3, 0 +, 0kg 9, 8 9, 0 + 35, 0 J 44, J. Reiknu vo P W heild 44,J 44, W. t 4 6
Dæi 5.7 5.7 Jafn hraði og þá er a 0. Þá gildir að F heild 0 og einnig að F tog + F a F nún F heild. Fáu þá að F tog F nún F a µ F þver g in θ µ g co θ g in θ g µ co θ inθ 00kg 9, 8 0, 9 co 0 in 0 493, 6N. Aflið er þá P F a ν 493, 60N 0, 50 46, 8W. Dæi 5.30 # U þ U p K E U þ g h k x ν +U p + K 0J 0J 0J 0J 0, kg 9, 8 0N K 0, 5 0, 5 U þ U p 0J 47J 3J 34J K ν ν K 34J 0,kg 0, 83 7 9 Dæi 5.8-5.9 5.8 a W g h 6kg 9, 8, 8 7J 5.9 Athugu að K U p. Vitu að K ν og að U p k x. Einnig er F k x. Leyu aan og fáu ν k x F x eða að ν F x /. Setju inn þekkt / 8N 5 0 gildi og fáu þá ν 4 0 3 kg 0. Dæi 5.3 5.3 i Minntan kraft því F toga í kaa, ii Hér togar F í kaa, iii Metan kraft því F togar í kaa 8 0
Dæi 5.3 5.3 Að neðan er talía e fjórfaldar kraft. Dæi 5.34-5.35 5.34 Notu nú τ réttæli τ rangæli. Vitu að τ F þver a. Setju þá upp í jöfnu og fáu þá að F þrýt 0, 03 F 0, 5 og F 50N. Því fæt að F þrýt 0,5 50N 50N. 0,03 5.35 a Skoðu nú þá krafta e verka. 3 Dæi 5.33 5.33 Getur lyft ér. Hér er F g e gefur þá F g Dæi 5.35 frh. 5.35 frh. Notu nú τ réttæli τ rangæli. Vitu að τ F þver a. Fáu þá að F togy L g L + M g L þar e M 35kg og 5kg. Uritu og fáu að F tog in θ L + M g L og θ 5. Uritu í annað inn og fáu þá F tog + M g in θ 5 + 35 kg 9, 8 in 5 580N 4
Dæi 5.35 frh. - 5.36 5.35 frh. b Athugu að F M g g + F togy 0 vo þá er F + M g F togy 490 45 N 45N 5.36 Skoðu þá krafta e verka. 5 Dæi 5.36 frh. - 5.37 5.36 frh. Vitu að M g 50N og g 30N. Athugu að L M g 0, 35, L g 0, 5 og L T 0, 04. Notu nú τréttæli τ rangæli. Vitu að τ F þver a. Fáu þá að T x L T M g L M g + g L g. Uritu e T M g LM g L T + g L g og θ L T coθ 0. Setju inn gildi og fáu þá að T 0, 35 0, 5 50N + 30N 0, 04 0, 04 5.37 Svar: 900N í A, 570N í B co 0 560N 6