ΑΡΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΡΙΑ Γ'ΛΤΚΔΙΟΤ. ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ ΣΗΝ ΚΑΜΠΤΛΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΓΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΟ ΚΟΣΟ ΔΤΚΑΙΡΙΑ (παράγραθοι ζτολ.βιβλ.

Transcript

1 ΑΡΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΡΙΑ Γ'ΛΤΚΔΙΟΤ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ ΣΗΝ ΚΑΜΠΤΛΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΓΤΝΑΣΟΣΗΣΩΝ ΚΑΙ ΣΟ ΚΟΣΟ ΔΤΚΑΙΡΙΑ (παράγραθοι ζτολ.βιβλ. 7iii & 7iv) ΑΠΑΝΣΗΔΙ ΓΙΑΓΩΝΙΜΑΣΟ ΘΔΜΑ Α ΟΜΑΓΑ ΠΡΩΣΗ A1. α. Τν πξαγκαηηθό θόζηνο ελόο αγαζνύ είλαη ηα άιια αγαζά πνπ ζπζηάζηεθαλ γηα ηελ παξαγσγή ηνπ. ΩΣΟ β. Τν θόζηνο επθαηξίαο ηνπ αγαζνύ Φ ζε όξνπο ηνπ αγαζνύ Χ δείρλεη πόζεο κνλάδεο ηνπ αγαζνύ Φ ζπζηάδνληαη, όηαλ παξάγεηαη κία επηπιένλ κνλάδα από ην αγαζό Χ. ΛΑΘΟ γ. Τν ρξεκαηηθό θόζηνο ελόο αγαζνύ είλαη ην πξαγκαηηθό ή ελαιιαθηηθό θόζηνο ηνπ εθθξαζκέλν ζε ρξήκα. ΩΣΟ δ. Ζ εθκεηάιιεπζε αθαιιηέξγεηεο γεο κεηαηνπίδεη ηελ θακπύιε παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ πξνο ηα δεμηά. ΛΑΘΟ ε. Τν θόζηνο επθαηξίαο είλαη ζπλήζσο απμαλόκελν. Απηό νθείιεηαη ζην γεγνλόο όηη νη ζπληειεζηέο παξαγσγήο δελ είλαη εμίζνπ θαηάιιεινη γηα ηελ παξαγσγή όισλ ησλ αγαζώλ. ΩΣΟ Α2. Τν θόζηνο επθαηξίαο ηνπ αγαζνύ Χ ζε όξνπο ηνπ αγαζνύ Φ είλαη ίζν κε 3. Απηό ζεκαίλεη όηη: α. γηα λα παξαρζεί κηα επηπιένλ κνλάδα από ην αγαζό Φ, ζα πξέπεη λα ζπζηαζηνύλ 3 κνλάδεο από ην αγαζό Χ β. γηα λα παξαρζεί κηα επηπιένλ κνλάδα από ην αγαζό Χ, ζα πξέπεη λα ζπζηαζηνύλ 3 κνλάδεο από ην αγαζό Φ γ. κηα αύμεζε ηεο πνζόηεηαο ηνπ αγαζνύ Φ θαηά 1% ζα έρεη σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο πνζόηεηαο ηνπ αγαζνύ Χ θαηά 3% δ. κηα αύμεζε ηεο πνζόηεηαο ηνπ αγαζνύ Χ θαηά 1% ζα έρεη σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο πνζόηεηαο ηνπ αγαζνύ Φ θαηά 3%. ΩΣΗ ΑΠΑΝΣΗΗ ΔΙΝΑΙ Η β

2 Α3. Γηα ηελ παξαγσγή 60 κνλάδσλ ηνπ αγαζνύ Υ ζπζηάδνληαη 30 κνλάδεο ηνπ αγαζνύ Φ. Τν θόζηνο επθαηξίαο ηνπ αγαζνύ Φ ζε όξνπο ηνπ αγαζνύ Υ είλαη: α. 0,5 β. 2 γ. 0,2 δ. 30 ΩΣΗ ΑΠΑΝΣΗΗ ΔΙΝΑΙ Η β Α4. Ζ Κακπύιε Παξαγσγηθώλ Γπλαηνηήησλ κηαο νηθνλνκίαο κεηαηνπίδεηαη πξνο ηα δεμηά, όηαλ: α. κεησζεί ην εξγαηηθό δπλακηθό. β. κεησζεί ην πνζνζηό αλεξγίαο. γ. βειηησζεί ε ηερλνινγία παξαγσγήο ησλ αγαζώλ. δ. ρξεζηκνπνηεζνύλ κεραλήκαηα πνπ ήηαλ αρξεζηκνπνίεηα. ΩΣΗ ΑΠΑΝΣΗΗ ΔΙΝΑΙ Η γ Α5. Μία νηθνλνκία πνπ παξάγεη κόλν δύν αγαζά, ην Φ θαη ην Χ, ρξεζηκνπνηώληαο όινπο ηνπο παξαγσγηθνύο ζπληειεζηέο πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηεο απνδνηηθά (νξζνινγηθά), κε δεδνκέλε ηελ ηερλνινγία παξαγσγήο, κπνξεί λα παξάγεη 60 κνλάδεο από ην αγαζό Φ θαη 100 κνλάδεο από ην αγαζό Χ ή 80 κνλάδεο από ην αγαζό Φ θαη 60 κνλάδεο από ην αγαζό Χ. Με βάζε ηα παξαπάλσ δεδνκέλα, ην θόζηνο επθαηξίαο (ελαιιαθηηθό θόζηνο) ηνπ αγαζνύ Φ ζε όξνπο ηνπ αγαζνύ Χ είλαη ίζν κε: α. ½ β. 2 γ. 40 δ. 20 ΩΣΗ ΑΠΑΝΣΗΗ ΔΙΝΑΙ Η β ΘΔΜΑ Β ΟΜΑΓΑ ΓΔΤΣΔΡΗ Β1. Πνηεο είλαη νη βαζηθέο ππνζέζεηο πάλσ ζηηο νπνίεο ζηεξίδεηαη ε θακπύιε παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ; "Οη βαζηθέο ππνζέζεηο πάλσ ζηηο νπνίεο ζηεξίδεηαη ε θακπύιε παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ είλαη: Πρώηο, ε νηθνλνκία ρξεζηκνπνηεί όινπο ηνπο παξαγσγηθνύο ζπληειεζηέο πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηεο απνδνηηθά (νξζνινγηθά). Γεύηερο, ε ηερλνινγία ηεο παξαγσγήο είλαη δεδνκέλε. Σρίηο, ε νηθνλνκία παξάγεη δύν κόλν πξντόληα." Β2. Όηαλ ε νηθνλνκία παξάγεη έλαλ ζπλδπαζκό πάλσ ζηελ θακπύιε παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ, ηόηε αύμεζε ηεο παξαγσγήο ηνπ ελόο πξντόληνο ζεκαίλεη κείσζε ηεο παξαγσγήο ηνπ άιινπ. Πνπ νθείιεηαη απηό;

3 "Απηό νθείιεηαη ζην όηη βξαρπρξόληα ε νηθνλνκία έρεη δεδνκέλνπο παξαγσγηθνύο ζπληειεζηέο θαη δεδνκέλε ηερλνινγία." Β3. Αλ ε παξαγσγή ηεο νηθνλνκίαο αληηζηνηρεί ζε ζεκείν θάησ από ηελ θακπύιε ησλ παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ ηεο, ηη ζπκπέξαζκα κπνξνύκε λα βγάινπκε; "Αλ ε παξαγσγή ηεο νηθνλνκίαο αληηζηνηρεί ζε ζεκείν θάησ από ηελ θακπύιε ησλ παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ ηεο, ε νηθνλνκία απηή δε ρξεζηκνπνηεί όιεο ηηο παξαγσγηθέο ηεο δπλαηόηεηεο θαη νξηζκέλνη ή όινη νη παξαγσγηθνί ζπληειεζηέο ππναπαζρνινύληαη." Β4. Πνηνο είλαη ν αθξηβήο νξηζκόο ηεο θακπύιεο παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ; "Ζ θακπύιε παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ δείρλεη ηηο κεγαιύηεξεο πνζόηεηεο ελόο πξντόληνο πνπ είλαη δπλαηό λα παξαρζνύλ ζε κηα νηθνλνκία γηα θάζε δεδνκέλε πνζόηεηα ηνπ άιινπ πξντόληνο." Β5. Πσο κπνξεί λα κεηαηνπηζηεί πξνο ηα δεμηά ε θακπύιε παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ κηαο νηθνλνκίαο; "Ζ θακπύιε παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ κηαο νηθνλνκίαο κπνξεί λα κεηαηνπηζηεί πξνο ηα δεμηά αλ απμεζνύλ νη πνζόηεηεο ησλ παξαγσγηθώλ ζπληειεζηώλ ηεο νηθνλνκίαο ή αλ βειηησζεί ε ηερλνινγία ηεο παξαγσγήο ή αλ ππάξμεη ζπλδπαζκόο ησλ δύν." Β6. Δμεγήζηε πνην είλαη ην πξαγκαηηθό θόζηνο ελόο αγαζνύ θαη πνηα είλαη ε νλνκαζία ηνπ ζηα νηθνλνκηθά. "Γλσξίδνπκε όηη ηα νηθνλνκηθά αγαζά θαη νη ζπληειεζηέο πνπ ηα παξάγνπλ βξίζθνληαη ζε ζηελόηεηα. Απηό ζεκαίλεη όηη, αλ κηα νηθνλνκία ζειήζεη λα απμήζεη ηελ πνζόηεηα ελόο αγαζνύ, πξέπεη λα κεηώζεη ηελ πνζόηεηα θάπνηνπ άιινπ. Με άιια ιόγηα, ε παξαγσγή ελόο αγαζνύ δεζκεύεη παξαγσγηθνύο ζπληειεζηέο πνπ ζα κπνξνύζαλ, κέζα ζε θάπνηα όξηα, λα παξάγνπλ θάπνην άιιν αγαζό. Δίλαη, ινηπόλ θαλεξό όηη παξαγσγή θάπνηνπ αγαζνύ ζεκαίλεη θαη ζπζία ησλ άιισλ πνπ ζα κπνξνύζαλ λα παξαρζνύλ κε ηνπο ίδηνπο παξαγσγηθνύο ζπληειεζηέο. Απηή είλαη ε πξαγκαηηθή έλλνηα ηνπ θόζηνπο. Τν πξαγκαηηθό θόζηνο ελόο αγαζνύ είλαη ηα άιια αγαζά πνπ ζπζηάζηεθαλ γηα ηελ παξαγσγή ηνπ. Τν πξαγκαηηθό απηό θόζηνο ιέγεηαη θαη θόζηνο επθαηξίαο ή αθόκε θαη ελαιιαθηηθό θόζηνο." Β7. Τν θόζηνο επθαηξίαο ζπλήζσο δελ είλαη ζηαζεξό αιιά απμαλόκελν. Πνπ νθείιεηαη απηό; Φξεζηκνπνηήζηε παξάδεηγκα κηαο νηθνλνκίαο πνπ παξάγεη δύν αγαζά: όπια θαη ςσκί. "Τν θόζηνο επθαηξίαο ζπλήζσο είλαη απμαλόκελν. Απηό νθείιεηαη ζην γεγνλόο όηη νη ζπληειεζηέο παξαγσγήο δελ είλαη εμίζνπ θαηάιιεινη γηα ηελ παξαγσγή όισλ ησλ αγαζώλ. Καζώο απμάλεηαη ε παξαγσγή ελόο αγαζνύ (π.ρ. όπισλ), απνζπώληαη από ηελ παξα-

4 γσγή άιισλ αγαζώλ (π.ρ. ςσκηνύ) ζπληειεζηέο πνπ είλαη όιν θαη ιηγόηεξν θαηάιιεινη γηα παξαγσγή ηνπ πην πάλσ αγαζνύ (όπισλ). Απαηηνύληαη, δειαδή, νινέλα θαη πεξηζζόηεξεο κνλάδεο από ηα άιια αγαζά γηα ηελ παξαγσγή θάζε επηπιένλ κνλάδαο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ αγαζνύ, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη απμαλόκελν θόζηνο επθαηξίαο." Β8. Πσο ζπκβηβάδεηαη ε έλλνηα ηνπ πξαγκαηηθνύ θόζηνπο κε ην ρξεκαηηθό θόζηνο ζε επξώ; Γώζηε έλα παξάδεηγκα. "Τν ρξεκαηηθό θόζηνο δελ είλαη παξά ην πξαγκαηηθό ή ελαιιαθηηθό θόζηνο εθθξαζκέλν ζε ρξήκα (π.ρ. επξώ). Γη απηό, όηαλ ιέκε όηη π.ρ. έλα πνδήιαην θνζηίδεη 100 επξώ, ηα επξώ απηά αληηπξνζσπεύνπλ όια ηα άιια πξντόληα πνπ ζα κπνξνύζαλ λα αγνξαζηνύλ αληί ηνπ πνδειάηνπ." ΘΔΜΑ Γ ΟΜΑΓΑ ΣΡΙΣΗ Α) Δξκελεύνληαο ζσζηά θαη ηνπνζεηώληαο ζηνλ πίλαθα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ καο δίλεη ε εθθώλεζε, ν πίλαθαο γίλεηαη σο εμήο (νη αξηζκνί πνπ έδηλε ε άζθεζε είλαη κε έληνλε γξακκαηνζεηξά ελώ απηνί πνπ πξνθύπηνπλ θαηά ηε δηαδηθαζία επίιπζεο είλαη κε θαλνληθή γξακκαηνζεηξά): σνδσαζμός Αγαθό Υ Αγαθό Τ KEx ΚΔy Α /2 ; Β 240 ; ; ; Γ ; 40 1/4 ; Γ ; ; Δ 0 80 Σηε ζπλέρεηα, από ηνπο ηύπνπο ηνπ θόζηνπο επθαηξίαο, κπνξνύκε λα ζπκπιεξώζνπκε ηνλ ππόινηπν πίλαθα, ν νπνίνο ζην ηέινο πξέπεη λα δείρλεη σο εμήο (ζα πξέπεη λα έρεηε δείμεη / δηθαηνινγήζεη όινπο ηνπο ππνινγηζκνύο ζαο): σνδσαζμός Αγαθό Υ Αγαθό Τ KEx ΚΔy Α /2 2 Β /3 3 Γ /4 4 Γ /5 5 Δ 0 80

5 Β) "Παξαηεξνύκε όηη όζν ε παξαγσγή ηνπ αγαζνύ Φ απμάλεηαη, ην Κόζηνο Δπθαηξίαο ηνπ αγαζνύ απηνύ απμάλεηαη. Άξα ην Κόζηνο Δπθαηξίαο ηνπ αγαζνύ Φ είλαη απμαλόκελν. Παξαηεξνύκε επίζεο όηη όζν ε παξαγσγή ηνπ αγαζνύ Y απμάλεηαη, ην Κόζηνο Δπθαηξίαο ηνπ αγαζνύ απηνύ απμάλεηαη. Άξα ην Κόζηνο Δπθαηξίαο ηνπ αγαζνύ Y είλαη απμαλόκελν. Απηό νθείιεηαη ζην γεγνλόο όηη νη ζπληειεζηέο παξαγσγήο δελ είλαη εμίζνπ θαηάιιεινη γηα ηελ παξαγσγή όισλ ησλ αγαζώλ. Καζώο απμάλεηαη ε παξαγσγή ηνπ ελόο αγαζνύ, απνζπώληαη από ηελ παξαγσγή ηνπ άιινπ αγαζνύ ζπληειεζηέο πνπ είλαη όιν θαη ιηγόηεξν θαηάιιεινη γηα παξαγσγή ηνπ πην πάλσ αγαζνύ. Απαηηνύληαη, δειαδή, νινέλα θαη πεξηζζόηεξεο κνλάδεο από ην άιιν αγαζό γηα ηελ παξαγσγή θάζε επηπιένλ κνλάδαο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ αγαζνύ, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη απμαλόκελν θόζηνο επθαηξίαο." Γ) Πξέπεη λα πάκε ζην άγλσζην ζεκείν (Φ=;, Υ=30) από έλα γεηηνληθό γλσζηό ζεκείν (είηε από ην Β είηε από ην Γ) κε δεδνκέλν όηη ζέινπκε ην ΚΔρ =1/3 ή όηη ΚΔy=3. Θα βξνύκε όηη γηα Υ=30, ην κέγηζην Φ είλαη 210. Γ) Μπνξνύκε: α'ηξόπνο: λα πάκε ζην (Φ=132, Υ=;). Θα πάκε από έλα γεηηνληθό ζεκείν (είηε ην Γ είηε ην Γ) κε δεδνκέλν όηη ζέινπκε ην ΚΔρ =1/4 ή όηη ΚΔy=4. Θα βξνύκε όηη ην ζεκείν πάλσ ζηελ ΚΠΓ είλαη (Φ=132, Υ=52). β'ηξόπνο: λα πάκε ζην (Φ=;, Υ=50). Θα πάκε από έλα γεηηνληθό ζεκείν (είηε ην Γ είηε ην Γ) κε δεδνκέλν όηη ζέινπκε ην ΚΔρ =1/4 ή όηη ΚΔy=4. Θα βξνύκε όηη ην ζεκείν πάλσ ζηελ ΚΠΓ είλαη (Φ=140, Υ=50) Με νπνηαλδήπνηε από ηηο 2 παξαπάλσ επηινγέο, πξνθύπηεη όηη ην (Φ=132, Υ=50) είλαη θάησ θαη αξηζηεξά από ηελ ΚΠΓ. Σπλεπώο κπνξεί λα παξαρζεί (είλαη εθηθηόο). Αλ ε νηθνλνκία παξάγεη απηόλ ηνλ ζπλδπαζκό, απηό ζεκαίλεη όηη ε νηθνλνκία απηή δε ρξεζηκνπνηεί όιεο ηηο παξαγσγηθέο ηεο δπλαηόηεηεο θαη νξηζκέλνη ή όινη νη παξαγσγηθνί ζπληειεζηέο ππναπαζρνινύληαη." Δίδακε παξαπάλσ (β'ηξόπνο) όηη γηα Υ=50, ην κέγηζην Φ πνπ κπνξεί λα παξάγεη ε νηθνλνκία είλαη 140 κνλάδεο (αλ ρξεζηκνπνηήζαηε ηνλ α'ηξόπν γηα λα απαληήζαηε ζηα πξνεγνύκελα εξσηήκαηα, ζα πξέπεη ηώξα λα βξείηε απηό ην ζεκείν: Φ=;, Υ=50 θαη ζα ζαο βγεη όηη Φ=140). Άξα ε νηθνλνκία ζα κπνξέζεη λα απμήζεη ηελ παξαγσγή ηνπ Φ θαηά = 8 κνλάδεο, ρσξίο λα κεησζεί ε παξαγσγή ηνπ Υ.

6 Δ) Πξέπεη λα βξνύκε πόζν είλαη ην Υ όηαλ ην Φ γίλεηαη 160. Γειαδή ςάρλνπκε ην ζεκείν (Φ=160, Υ=; ). Θα πάκε από έλα γεηηνληθό ζεκείν (είηε ην Γ είηε ην Γ) κε δεδνκέλν όηη ζέινπκε ην ΚΔρ =1/4 ή όηη ΚΔy=4. Θα βξνύκε όηη ην ζεκείν είλαη (Φ=160, Υ=45) Όηαλ πάκε από Φ=0 ζε Φ=160, ην Υ κεηώλεηαη από 80 ζε 45. Άξα, νη πξώηεο 160 κνλάδεο ηνπ Φ θνζηίδνπλ 80-45=35 κνλάδεο Υ. ΣΤ) Γηα λα παξάγνπκε ηηο ηειεπηαίεο 160 κνλάδεο ηνπ Φ, ζα μεθηλήζνπκε από Φ= =120. Άξα πξέπεη λα βξνύκε πόζν είλαη ην Υ ζηελ αξρή όπνπ ην Φ είλαη 120. Γειαδή ςάρλνπκε ην ζεκείν (Φ=120, Υ=; ). Θα πάκε από έλα γεηηνληθό ζεκείν (είηε ην Γ είηε ην Γ) κε δεδνκέλν όηη ζέινπκε ην ΚΔρ =1/4 ή όηη ΚΔy=4. Θα βξνύκε όηη ην ζεκείν είλαη (Φ=120, Υ=55). Όηαλ πάκε από Φ=120 ζε Φ=280, ην Υ κεηώλεηαη από 55 ζε 0. Άξα, νη ηειεπηαίεο 160 κνλάδεο ηνπ Φ θνζηίδνπλ 55-0=55 κνλάδεο Υ. Ε) Πξέπεη λα γίλεη λένο πίλαθαο παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ όπνπ νη πνζόηεηεο ηνπ Φ ζα έρνπλ απμεζεί 20% θαη νη πνζόηεηεο ηνπ Υ ζα έρνπλ απμεζεί θαηά 50% ζε ζρέζε κε ηνλ πξνεγνύκελν πίλαθα ηνπ εξσηήκαηνο Α. Ο πίλαθαο ζα είλαη σο εμήο: σνδσαζμός Αγαθό Υ Αγαθό Τ Α' Β' Γ' Γ' Δ' Σηε ζπλέρεηα, ζα πξέπεη λα απεηθνληζζεί ζην ίδην δηάγξακκα ε πξνεγνύκελε θακπύιε παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ (πίλαθαο εξσηήκαηνο Α) θαη ε λέα θακπύιε παξαγσγηθώλ δπλαηνηήησλ (από ηνλ πίλαθα πνπ κόιηο θαηαζθεπάζακε παξαπάλσ).