ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: Μηζζνινγηθέο δηαθνξέο

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: Μηζζνινγηθέο δηαθνξέο Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 1

2 Εηζαγωγηθά Σηελ αγνξά εξγαζίαο δελ ππάξρεη κόλνλ έλαο κηζζόο: νη εξγαδόκελνη δηαθέξνπλ κεηαμύ ηνπο αιιά θαη νη δνπιεηέο/ζέζεηο εξγαζίαο δηαθέξνπλ κεηαμύ ηνπο Ο Adam Smith εηζήγαγε ηελ ηδέα όηη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο εξγαζίαο επεξεάδνπλ ηελ ηζνξξνπίαο ζηελ αγνξά εξγαζίαο Οη κηζζνινγηθέο δηαθνξέο πξνθύπηνπλ από ηελ αλάγθε λα απνδεκηώλνληαη νη εξγαδόκελνη γηα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο εξγαζίαο ηνπο πνπ δελ ζρεηίδεηαη κε ην κηζζό Καηά θαλόλα, νη εξγαδόκελνη έρνπλ δηαθνξεηηθέο πξνηηκήζεηο ζρεηηθά κε ηελ θαηαλνκή ηνπ ρξόλνπ ηνπο αιιά θαη νη επηρεηξήζεηο πξνζθέξνπλ δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο εξγαζίαο Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 2

3 Κακπύιεο αδηαθνξίαο κεηαμύ κηζζνύ θαη πηζαλόηεηαο ηξαπκαηηζκνύ ζηελ εξγαζία Ο εξγαδόκελνο θεξδίδεη ην κηζζό w0 θαη ιακβάλεη U0 κνλάδεο ρξεζηκόηεηαο εάλ επηιέμεη ηελ αζθαιή εξγαζία. Θα πξνηηκνύζε ηελ αζθαιή εξγαζία εάλ ε επηθίλδπλε εξγαζία πιήξσλε κηζζό ίζν κε w1', αιιά ζα πξνηηκνύζε ηελ επηθίλδπλε εξγαζία εάλ πιήξσλε w1''. Ο εξγαδόκελνο είλαη αδηάθνξνο κεηαμύ ησλ δπν εξγαζηώλ εάλ ε επηθίλδπλε εξγαζία πιεξώλεη w 1. Η ηηκή επηθύιαμεο ηνπ εξγαδόκελνπ είλαη Δw 1 = w 1 w 0. Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 3

4 Η αγνξά επηθίλδπλεο εξγαζίαο Γεληθά νη εξγαδόκελνη ελδηαθέξνληαη γηα ην εάλ ε εξγαζία ηνπο είλαη αζθαιήο ή επηθίλδπλε Φξεζηκόηεηα = f(w, θίλδπλνο ηξαπκαηηζκνύ) Οη θακπύιεο αδηαθνξίαο αλαδεηθλύνπλ ηηο αληαιιαγέο νη έλαο εξγαδόκελνο είλαη δηαηεζεηκέλνο λα θάλεη κεηαμύ επηπέδνπ ακνηβώλ θαη επηθηλδπλόηεηαο Οη επηρεηξήζεηο ελδέρεηαη λα πξνζθέξνπλ εξγαζίεο κε επηθίλδπλεο ζπλζήθεο εξγαζίαο επεηδή είλαη ιηγόηεξν δαπαλεξό γηα απηέο λα πιεξώλνπλ πςειόηεξνπο κηζζνύο ζπγθξηηηθά κε ηε δηακόξθσζε ζπλζεθώλ πιήξνπο αζθάιεηαο Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 4

5 Πξνζδηνξηζκόο ηωλ κηζζνινγηθώλ δηαθνξώλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο Η θακπύιε πξνζθνξάο έρεη αλνδηθή θιίζε γηαηί θαζώο ην κηζζνινγηθό ράζκα κεηαμύ ηεο επηθίλδπλεο εξγαζίαο θαη ηεο αζθαινύο εξγαζίαο απμάλεηαη, νινέλα θα πεξηζζόηεξνη εξγαδόκελνη είλαη δηαηεζεηκέλνη λα εξγαζηνύλ ζηελ επηθίλδπλε εξγαζία. Η θακπύιε δήηεζεο εξγαζίαο έρεη θζίλνπζα θιίζε επεηδή ιηγόηεξεο επηρεηξήζεηο ζα πξνζθέξνπλ επηθίλδπλεο ζπλζήθεο εξγαζίαο εθόζνλ ζα πξέπεη λα πξνζθέξνπλ πςεινύο κηζζνύο γηα λα πξνζειθύζνπλ εξγαδόκελνπο. Η κηζζνινγηθή δηαθνξά ζηελ αγνξά εμηζώλεη ηελ πξνζθνξά κε ηε δήηεζε θαη απνδίδεη ην αληίηηκν πνπ απαηηείηαη γηα λα πξνζειθύζνπλ νη επηθίλδπλεο επηρεηξήζεηο ηνλ ηειεπηαίν εξγαδόκελν. Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 5

6 Ιζνξξνπία ζηελ αγνξά όηαλ κεξηθνί εξγαδόκελνη πξνηηκνύλ ηηο επηθίλδπλεο εξγαζίεο Όηαλ θάπνηνη εξγαδόκελνη πξνηηκνύλ λα εξγάδνληαη ζε επηθίλδπλεο εξγαζίεο (είλαη δηαηεζεηκέλνη λα αλαιάβνπλ ην δηθαίσκα ηνπ ηξαπκαηηζκνύ) θαη όηαλ ε δήηεζε γηα ηέηνηνπ είδνπο εξγαδόκελνπο είλαη κηθξό, ηόηε ε αγνξαία κηζζνινγηθή δηαθνξά είλαη αξλεηηθή. Σην ζεκείν P, όπνπ ε δήηεζε ηζνύηαη κε ηελ πξνζθνξά, νη εξγαδόκελνη πνπ απαζρνινύληαη ζε επηθίλδπλεο εξγαζίεο ακείβνληαη ιηγόηεξν από ηνπο εξγαδόκελνπο ζε αζθαιείο εξγαζίεο. Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 6

7 Θεωξία πξνζδηνξηζκνύ κηζζώλ-έκκεζεο ζπλαξηήζεηο ακνηβώλ (hedonic wage theory) Οη εξγαδόκελνη κεγηζηνπνηνύλ ηε ρξεζηκόηεηα ηνπο επηιέγνληαο ζπλδπαζκνύο ακνηβώλ-επηθηλδπλόηεηαο πνπ ηνπο πξνζθέξνπλ ηε κέγηζηε δπλαηή ρξεζηκόηεηα Κακπύιεο ίζνπο θέξδνπο: έρνπλ αύμνπζα θιίζε επεηδή ε παξαγσγή αζθαινύο εξγαζίαο πεξηέρεη θόζηνο Κακπύιεο ίζνπο θέξδνπο: ε κνξθή ηνπο είλαη θνίιεο επεηδή ζηελ παξαγσγή αζθάιεηαο ζηελ εξγαζία ηζρύεη ν λόκνο ησλ θζηλνπζώλ απνδόζεσλ Οη έκκεζεο ζπλαξηήζεηο ακνηβώλ (ή ζπλάξηεζε ακνηβώλ ηθαλνπνίεζεο) απνδίδνπλ ηε ζρέζε κεηαμύ κηζζώλ θαη ραξαθηεξηζηηθώλ εξγαζίαο Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 7

8 Κακπύιεο αδηαθνξίαο ηξηώλ ηύπωλ εξγαδνκέλωλ Οη δηαθνξεηηθνί εξγαδόκελνη έρνπλ δηαθνξεηηθέο πξνηηκήζεηο γηα ηελ επηθηλδπλόηεηα ηεο εξγαζίαο. Ο εξγαδόκελνο A απνζηξέθεηαη ηνλ θίλδπλν ελώ ν εξγαδόκελνο C δελ ελνριείηαη ηδηαίηεξα από ηνλ θίλδπλν. Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 8

9 Κακπύιεο Ίζνπ Κέξδνπο Μηα θακπύιε ίζνπ θέξδνπο απνδίδεη όινπο ηνπο ζπλδπαζκνύο επηθηλδπλόηεηαο-ακνηβώλ πνπ δίλνπλ ηα ίδηα θέξδε. Επεηδή ε παξαγσγή αζθάιεηαο ζην ρώξν εξγαζίαο θνζηίδεη, κηα επηρείξεζε πνπ πξνζθέξεη έλα επίπεδν θηλδύλνπ ξ* ζα κπνξέζεη λα θάλεη ην ρώξν εξγαζίαο αζθαιέζηεξν κόλνλ εάλ κεηώζεη ηνπο κηζζνύο (θξαηώληαο ηα θέξδε ζηαζεξά) θαη σο εθ ηνύηνπ ε Κακπύιε Ίζνπ Κέξδνπο έρεη αλνδηθή θιίζε. Οη πςειόηεξεο θακπύιεο ίζνπ θέξδνπο δίλνπλ ρακειόηεξα θέξδε. Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 9

10 πλάξηεζε κηζζνύ-ηθαλνπνίεζεο Δηαθνξεηηθέο επηρεηξήζεηο έρνπλ δηαθνξεηηθέο θακπύιεο ίζνπ θέξδνπο θαη δηαθνξεηηθνί εξγαδόκελνη έρνπλ δηαθνξεηηθέο θακπύιεο αδηαθνξίαο. Η αγνξά εξγαζίαο ηαηξηάδεη εξγαδόκελνπο πνπ απνθεύγνπλ ηνλ θίλδπλν (εξγαδόκελνο A) κε επηρεηξήζεηο πνπ πξνζθέξνπλ αζθαιέο πεξηβάιινλ εξγαζίαο (επηρείξεζε X) θαη εξγαδόκελνπο πνπ δελ απνθεύγνπλ ηνλ θίλδπλν (εξγαδόκελνο C) κε επηρεηξήζεηο πνπ πξνζθέξνπλ ιηγόηεξν αζθαιέο πεξηβάιινλ εξγαζίαο (επηρείξεζε Z). Η ζρέζε κεηαμύ κηζζνύ θαη ραξαθηεξηζηηθώλ εξγαζίαο θαιείηαη ζπλάξηεζε κηζζνύ-ηθαλνπνίεζεο. Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 10

11 Τπνινγηζκόο ηεο "ζηαηηζηηθήο αμίαο ηεο δωήο" Αξθεηέο κειέηεο παξνπζηάδνπλ κηα ζεηηθή ζρέζε κεηαμύ ησλ κηζζώλ θαη δηαθόξσλ αξλεηηθώλ ζπκβάλησλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο (εξγαηηθό αηύρεκα). Η ζηαηηζηηθή αμία ηεο δσήο είλαη ην ύςνο ησλ ρξεκάησλ πνπ νη εξγαδόκελνη ζην ζύλνιό ηνπο ζα ήηαλ δηαηεζεηκέλνη λα πιεξώζνπλ κε ζθνπό λα κεησζεί ε πηζαλόηεηα όηη έλαο από απηνύο ζα ππέθεξε από έλαλ ζαλαηεθόξν ηξαπκαηηζκό ζην ρώξν εξγαζίαο ζε κηα δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή (ζπλήζσο εηήζηα βάζε). Τα απνηειέζκαηα ησλ εκπεηξηθώλ κειεηώλ δελ θαηαιήγνπλ ζε ζαθή ζπκπεξάζκαηα ιόγσ ηεο ύπαξμεο ζεκαληηθήο δηαθύκαλζεο ζηηο εθηηκήζεηο γηα ηε ζπζρέηηζε κεηαμύ κηζζώλ θαη πηζαλόηεηαο ηξαπκαηηζκνύ. Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 11

12 Τπνινγηζκόο ηεο "ζηαηηζηηθήο αμίαο ηεο δωήο" Επηρείξεζε Πηζαλόηεηα ζαλαηεθόξνπ Εηήζηεο ακνηβέο ηξαπκαηηζκνύ Υ πy wy Φ πy wy Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 12

13 Καλνληζκνί Τγείαο θαη Αζθάιηζεο Οη Υπεξεζίεο Πξνζηαζίαο Υγείαο θαη Αζθάιηζεο ζην ρώξν εξγαζίαο επσκίδνληαη ην βάξνο ηνπ ειέγρνπ θαη ηεο πξνζηαζίαο ηεο πγείαο ησλ εξγαδνκέλσλ ζε κηα νηθνλνκία (θεληξηθέο ππεξεζίεο Υπνπξγείνπ Εξγαζίαο) Απηέο νη Υπεξεζίεο ζεζκνζεηνύλ θαη επηβάιινπλ θαλόλεο πνπ ζηόρν έρνπλ ηε κείσζε ησλ θηλδύλσλ ζηνπο ρώξνπο εξγαζίαο Οη θαλνληζκνί κεηώλνπλ ηε ρξεζηκόηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηα θέξδε ησλ επηρεηξήζεσλ Όκσο νη θαλνληζκνί αζθάιεηαο βειηηώλνπλ ηελ σθέιεηα ησλ εξγαδνκέλσλ κε δεδνκέλν όηη νη εξγαδόκελνη ππνεθηηκνύλ ηνλ πξαγκαηηθό θίλδπλν Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 13

14 Η επίπηωζε ηωλ θαλόλωλ πξνζηαζίαο θαη πγείαο ζην ρώξν εξγαζίαο ζηνπο κηζζνύο, θέξδε θαη ωθέιεηα Ο εξγαδόκελνο κεγηζηνπνηεί ηελ σθέιεηα από ηελ επηινγή ηεο εξγαζίαο ζην ζεκείν P, πνπ ηνπ πξνζθέξεη κηζζό w* θαη πηζαλόηεηα ηξαπκαηηζκνύ r*. Η θπβέξλεζε απαγνξεύεη ζηηο επηρεηξήζεηο λα πξνζθέξνπλ πηζαλόηεηα ηξαπκαηηζκνύ κεγαιύηεξε από κεηαηνπίδνληαο έηζη ηόζν ηνλ εξγαδόκελν όζν θαη ηελ επηρείξεζε ζην ζεκείν Q. Ωο εθ ηνύηνπ, ν εξγαδόκελνο ιακβάλεη κηθξόηεξν κηζζό θαη κηθξόηεξε ρξεζηκόηεηα (από U* ζε U ), ελώ ε επηρείξεζε έρεη κηθξόηεξα θέξδε (από π* ζε ). Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 14

15 Η επίπηωζε ηωλ θαλόλωλ πξνζηαζίαο θαη πγείαο ζην ρώξν εξγαζίαο όηαλ νη εξγαδόκελνη ππνεθηηκνύλ ηνπο θηλδύλνπο Οη εξγαδόκελνη θεξδίδνπλ κηζζό w* θαη εζθαικέλα λνκίδνπλ όηη ε πηζαλόηεηα ηξαπκαηηζκνύ ηνπο είλαη r0, αθνύ ε πξαγκαηηθή είλαη ξ*. Η θπβέξλεζε ππνρξεώλεη ηηο επηρεηξήζεηο λα πξνζθέξνπλ πηζαλόηεηα ηξαπκαηηζκνύ κέρξη, κε απνηέιεζκα νη θαθώο πιεξνθνξεκέλνη εξγαδόκελνη λα βειηηώλνπλ ηε ζέζε ηνπο (κεηαηόπηζε ρξεζηκόηεηαο από U* ζε U ). Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 15

16 Μηζζνινγηθέο δηαθνξέο θαη παξνρέο Σπλήζσο, ηα "θαιά" ραξαθηεξηζηηθά κηαο δνπιεηάο ζρεηίδνληαη κε ρακειόηεξεο ακνηβέο Τα "θαθά" ραξαθηεξηζηηθά κηαο δνπιεηάο ζρεηίδνληαη κε πςειόηεξεο ακνηβέο Παξαδείγκαηα παξνρώλ-ευκολιών: εξγαζηαθή αζθάιεηα, δπλαηόηεηα πξόβιεςεο απνιύζεσλ, σξάξηα εξγαζίαο, ώξεο απαζρόιεζεο, θ.α. Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 16

17 Μηζζνινγηθέο δηαθνξέο θαη απνιύζεηο Σην ζεκείν P κεγηζηνπνηείηαη ε ρξεζηκόηεηαο δνπιεύνληαο h 0 ώξεο κε κηζζό w 0. Η ελαιιαθηηθή εξγαζία πξνζθέξεη επνρηθό σξάξην κε αθξηβώο ηνλ ίδην κηζζό αιιά κόλνλ κε h 1 ώξεο εξγαζίαο. Ο εξγαδόκελνο ρεηξνηεξεύεη ηε ζέζε ηνπ κε ηελ επνρηθή εξγαζία (από U 0 ζε U ). Εάλ ε επνρηθή εξγαζία ζέιεη λα πξνζειθύζεη εξγαδόκελνπο, ε εξγαζία ζα πξέπεη λα απμεζεί ζε w 1 κε ζθνπό νη εξγαδόκελνη λα είλαη αδηάθνξνη κεηαμύ ησλ δύν ζέζεσλ εξγαζίαο. Τκήκα Οηθνλνκηθώλ Επηζηεκώλ-Παλεπηζηήκην Παηξώλ Νηθόιανο Γηαλλαθόπνπινο 17