Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ TEΦΑΑ - ΤΟΜΕΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΑΘΛΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΘΛΗΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α. ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ Η ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ Dr. Νικόλαος Α. Κουτλιάνος MD, BSc Επίκουρος Καθηγητής ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ Πρόεδρος Ελληνικού Κολλεγίου Αθλητιατρικής

2

3 Μελέτη σε οδηγούς και εισπράκτορες Λονδρέζικων λεωφορείων Morris et al. : Lancet, (2) , 1953

4

5 SPORTS & HEALTH BENEFITS Ι Physically active way of life reduces the risk for all the health disorders that lead to death ½ risk for cardiovascular disease ½ risk for DM type II ½ risk for obesity World Health Organization, 2006

6 SPORTS & HEALTH BENEFITS ΙI Physically active way of life reduces the risk for all the health disorders that lead to death risk for coronary disease risk for hypertension risk for lipidemic disorders risk for breast cancer risk for colon cancer risk for pulmonary diseases risk for osteoporosis risk for fractures risk for depression risk for anxiety risk for overall mental disorders World Health Organization, 2006

7 CARDIOVASCULAR SYSTEM & PHYSICAL ACTIVITY Systematic exercise training may reduce the risk for coronary disease as an independent factor affecting: Blood pressure Lipidemic profile Glucose metabolism Insulin metabolism Combats atheromatic process Chandrashekhar Y et al., Am Heart J, 1991

8 Μελέτη βρετανών δημοσίων υπαλλήλων Βρετανοί δημόσιοι υπάλληλοι (40-66 ετών) Φυσική δραστηριότητα Σαββατοκύριακου Χρονική διάρκεια μελέτης: ~ 8 έτη Έντονη άσκηση= > 7,5 METs * Αθλητισμός: Τρέξιμο (> 4 mph), ποδηλασία, αντισφαίριση κ.α. * Φυσική δραστηριότητα στο σπίτι Περιπτώσεις/100 8 Υποκινητικότητα CHD Θνητότητα Έντονη άσκηση ετών ετών ετών Morris et al.: Lancet: , 1980

9 ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ (CHD) & ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Kushi, Fee, Folsom et al., USA, μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ετών Διάρκεια μελέτης: 7 έτη Φυσική δραστηριότητα Σχετικός κίνδυνος μέτρια 0,86 έντονη 0,55

10 Risk of Heart Attack or Stroke by Risk Factor Status Relative Risk 84,129 Nurses followed for 14 years All other women Three low-risk Non- smoking 30 min/day activity Diet score in 50% Four low-risk Non- smoking 30 min/day activity Diet score in 50% BMI, 25.0 Five low-risk Non- smoking 30 min/day activity Diet score in 50% BMI, 25.0 Alcohol 5 g/day Stampfer, et al. NEJM, 343:16-22, 2000

11 Υπάρχει αρνητικά δοσοεξαρτώμενη σχέση μεταξύ της φυσικής δραστηριότητας και της καρδιαγγειακής θνησιμότητας από όλες τις αιτίες στους ενήλικες (άνδρες & γυναίκες) όλων των ηλικιών στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη Ελάχιστη απαιτούμενη δόση άσκησης: 1000 kcal wk ¹ (30% μείωση της θνησιμότητας) Kokkinos et al., 2011

12 Κληρονομικότητα & έμφραγμα του μυοκαρδίου <60 έτη Relative Risk 1,2 1 0,8 0,87 0,75 0,66 0,58 0,4 0,48 0,44 0,41 0,38 Yes 0,34 No 0 1 low high Quintile Group for Total Physical Activity Multivariate Relative Risk of Coronary Events (Nonfatal Myocardial Infarction or Death from Coronary Causes) According to Quintile Group for Total Physical Activity within Subgroups Defined According to Presence or Absence of a Parental History of Premature Myocardial Infarction - JoAnn E.Manson et al, 1999

13 S. Henschen 1899: Η 1η αναφορά σε αθλητική καρδιά

14 REGULAR EXERCISE TRAINING, HEREDITY AND OTHER FACTORS ARE ASSOCIATED WITH THE KNOWN PATTERNS OF ATHLETE S HEART Gott et al., 1968 George et al., 1991 Pluim et al., 2000 Limongelli et al., 2005

15 Αθλητική Καρδιά Το σύνολο των δομικών-ανατομικών, ηλεκτρικών και λειτουργικών προσαρμογών του μυοκαρδίου στις συνθήκες φυσικής άσκησης, οι οποίες φαίνεται να είναι ανάλογες της έντασης, της διάρκειας, καθώς και του τύπου της ακολουθούμενης δραστηριότητας. Πρώτη υπερηχοκαρδιογραφική προσέγγιση του φαινομένου από τον Morganroth το 1975 Limongelli et al. Int J Cardiol 2006;111(1): Hutton TP. N Engl J Med 1985;4:24-32 Pluim BM et al. Circulation 1999;100:

16 Αθλητική Καρδιά Οι προαναφερόμενες μεταβολές παρατηρούνται με εβδομαδιαία προπόνηση τουλάχιστον 6-7 ωρών Το είδος της άσκησης (ισομετρική ή ισοτονική) φαίνεται να παίζει σπουδαίο ρόλο στον τύπο διαμόρφωσης της αθλητικής καρδιάς Οι κυριότερες μορφολογικές μεταβολές αφορούν την αύξηση της τελοδιαστολικής διαμέτρου (LVEDD) της αριστεράς κοιλίας ή και την έκκεντρη ή και συγκεντρική υπερτροφία αυτής Κύριος στόχος των παραπάνω παθοφυσιολογικών μεταβολών είναι η αύξηση του όγκου παλμού και συνεκδοχικά της καρδιακής παροχής αλλά και του προσφερόμενου οξυγόνου στους περιφερικούς ιστούς Pluim BM et al. Circulation 1999;100:

17

18 Sharma et al., 2015

19 Heart Adaptations to Training

20 Heart Adaptations to Training

21 AEROBIC TRAINING & MAIN CARDIOVASCULAR BENEFITS Increased cardiac vagal tone Bradycardia (down to 20bpm) Anatomic adaptations- increased cardiac efficacy (SV, EDV, CO) Lower HR during submaximal exercise Faster heart rate recovery Decreased resting BP Increased capillarization

22 Αριθμός κανονικών διαστημάτων R-R ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ HRVindex Κατανομή καρδιακής συχνότητας Διάρκεια κανονικών διαστημάτων R-R TASK FORCE OF THE EUROPEAN SOCIETY OF CARDIOLOGY AND THE NORTH AMERICAN SOCIETY OF PACING AND ELECTROPHYSIOLOGY, EUR HEART J, 1996

23 HRV Diagrams (St. George index) MIXED TYPE ANAEROBIC AEROBIC SEDENTARY

24

25 AEROBIC TRAINING & MAIN CARDIOVASCULAR BENEFITS Increased cardiac vagal tone Bradycardia (down to 20bpm) Anatomic adaptations- increased cardiac efficacy (SV, EDV, CO) Lower HR during submaximal exercise Faster heart rate recovery Decreased resting BP Increased capillarization

26

27

28 VO2max The highest value of VO2max in men has been recorded in an Olympic winner of longdistance skiing (94 ml.kg-1.min-1) The highest value of VO2max in women has been recorded in an athlete of long-distance skiing (82 ml.kg-1.min-1)

29 Pollock et al., 2000 Williams et al., 2007

30 KAΡΔIAΓΓEIAKΕΣ (ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ) ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ MEIΩΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΣΕ Ο2 ΑΥΞΗΣΗ ΟΓΚΟΥ ΠΑΛΜΟΥ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΣΥΣΤΑΛΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΜΕΙΩΣΗ ΚΣ (ΗΡΕΜΙΑΣ), ΜΕΙΩΣΗ ΚΣ Χ ΑΠ ΑΥΞΗΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ ΑΥΞΗΣΗ ΧΡΟΝΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΙΜΑΤΩΣΗΣ ΑΥΞΗΣΗ ΑΙΜΑΤΩΣΗΣ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΘΗΛΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΡΟΘΡΟΜΒΩΣΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

31 EXERCISE AND HYPERTENSION Long-term vigorous and progressive endurance exercise lead to a small but significant decrease of resting systolic pressure

32 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΓYΜΝΑΣΗΣ ΣΤΟ ΑYΤΟΝΟΜΟ ΝΕYΡΙΚΟ ΣYΣΤΗΜΑ ΑYΞΗΣΗ ΠΑΡΑΣYΜΠΑΘΗΤΙΚΟΤΟΝΙΑΣ (ΗΡΕΜΙΑ - YΠΟΜΕΓΙΣΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ) ΜΕΙΩΣΗ ΣYΜΠΑΘΗΤΙΚΟΤΟΝΙΑΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΣΧΕΣΗΣ ΣYΜΠΑΘΗΤΙΚΟY / ΠΑΡΑΣYΜΠΑΘΗΤΙΚΟY ΜΕΙΩΣΗ ΚΣ ΗΡΕΜΙΑΣ, ΥΠΟΜΕΓΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ ΜΕΙΩΣΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΑΡΡΥΘΜΙΩΝ

33 EXERCISE-INDUCED CARDIAC ANATOMIC ADAPTATIONS Aerobically trained Non-athletes Resistance-trained

35 STATIC M I X E D D Y N A M I C Mitchell et al., 2005

36 Αθλητική Καρδιά Barry J. Maron and Antonio Pelliccia. Circulation 2006;114;

37 LVWT and LVMI Within Each Sporting Discipline for 720 Elite Adolescent Athletes J Am Coll Cardiol 2002; 40(8):

38 Ευρήματα στο «σύνδρομο αθλητικής καρδιάς» ΕΥΡΗΜΑ ΠΙΘΑΝΑ ΑΙΤΙΑ ΣΤΟΥΣ ΑΘΛΗΤΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑ ΑΙΤΙΑ Βραδυκαρδία Αυξημένος τόνος ΠΝΣ, μείωση ενδογενούς καρδιακού ρυθμού Εκφυλισμός φλεβόκομβου Καρδιακός αποκλεισμός (1ου, 2ου, 3ου βαθμού) Αυξημένος τόνος ΠΝΣ Πιθανό συνοδό εύρημα στην ισχαιμία Μεταβολές ST, T Αυξημένος τόνος ΠΝΣ, πρώϊμη επαναπόλωση Οξεία περικαρδίτιδα, έμφραγμα μυοκαρδίου 3ος ήχος Ταχεία πρώϊμη πλήρωση αριστερής κοιλίας Καρδιακή ανεπάρκεια, μειωμένη κοιλιακή ευενδοτότητα 4ος ήχος Λεπτό θωρακικό τοίχωμα, έντονη συστολή κόλπων, άγνωστοι παράγοντες Στένωση αορτής, υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια Έκκεντρη υπερτροφία Χρόνια αύξηση καρδιακού προφορτίου, γενετικοί παράγοντες Ανεπάρκεια αορτής ή μιτροειδούς Σύγκεντρη υπερτροφία Χρόνια αύξηση καρδιακού μεταφορτίου, γενετικοί παράγοντες Στένωση αορτής, συστηματική υπέρταση George et al., 1991

40 Αθλητική Καρδιά

41 ECHOCARDIOGRAPHY LVIDd: 49.3 mm EF: 86.00% IVSd: 17 mm LA: 35.5 mm E/A: 0.75 LVMI: gr/m2 No segmental hypertrophy

42 ΧΡΟΝΙΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΗΚΓ ΣΤΟΥΣ ΑΘΛΗΤΕΣ Διαταραχές ρυθμού Βραδυκαρδία (65 95%) Έκτακτες κοιλιακές συστολές (70%) Διαταραχές αγωγιμότητας Ατελής σκελικός αποκλεισμός (15-50%) Κολποκοιλιακός αποκλεισμός 1ου βαθμού (-45%) Φαινόμενο Wenckebach (25%) Αποκλεισμός του δεξιού σκέλους (RBBB), (8 14%) Φλεβοκομβικές παύσεις (30-70%, 3740 msec) Διαταραχές επαναπόλωσης (50%)

43 ΑΤΕΛΕΣ RBBB ΦΛΕΒΟΚΟΜΒΙΚΗ ΒΡΑΔΥΚΑΡΔΙΑ 1st a-v Block

44 ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΗΚΓ ΣΤΟΥΣ ΑΘΛΗΤΕΣ Διαταραχές ρυθμού Βραδυκαρδία (65 95%) Έκτακτες κοιλιακές συστολές (70%) Διαταραχές αγωγιμότητας Ατελής σκελικός αποκλεισμός (15-50%) Κολποκοιλιακός αποκλεισμός 1ου βαθμού (-45%) Φαινόμενο Wenckebach (25%) Αποκλεισμός του δεξιού σκέλους (RBBB), (8 14%) Φλεβοκομβικές παύσεις (30-70%, 3740 msec) Διαταραχές επαναπόλωσης (50%)

45 ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ WENCKEBACH

47 ΦΛΕΒΟΚΟΜΒΙΚΗ ΠΑΥΣΗ

49 ΑΝΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΚΥΜΑ Τ

50 ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΥΠΕΡΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ & ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Διαφορά HR μεταξύ κατακεκλιμένης και όρθιας θέσης Αλλοιώσεις Τ στο ΗΚΓ Άτυπα θωρακικά άλγη στην κόπωση Μεταβολές ΑΠ Μεταβολές HR ηρεμίας ( 6-7 bpm), κόπωσης, αποκατάστασης

51 ΥΠΕΡΠΡΟΠΟΝΗΣΗ "ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΥ" ΤΥΠΟΥ HR ηρεμίας Σωματικό βάρος Όρεξη Διαταραχές ύπνου Συναισθηματική αστάθεια

52 ΥΠΕΡΠΡΟΠΟΝΗΣΗ "ΠΑΡΑΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΥ" ΤΥΠΟΥ HR ηρεμίας Αναιμία ΑΠ Διαταραχές πεπτικού συστήματος Ρυθμιστικοί μηχανισμοί στην υπογλυκαιμία

54 Pre-participation Health Screening Identification of Target Groups (High Risk Family) Organization of First Aids in Arena

55 PREPARTICIPATION SCREENING IS A LIFE-SAVING STRATEGY Corrado D, et al. JAMA 2006; 296:

56

57 Νεαρός αθλητής οικογενειακό και ατομικό ιστορικό, φυσική εξέταση, ΗΚΓ 12 απαγωγών αρνητικά ευρήματα καταλληλότητα για άθληση θετικά ευρήματα καμία ένδειξη καρδιαγγειακής πάθησης περαιτέρω εξετάσεις (echo, δοκιμασία κοπώσεως, 24-h Holter, MRI καρδίας, EMB, EPS) διάγνωση καρδιαγγειακής πάθησης αντιμετώπιση σύμφωνα με τα καθιερωμένα πρωτόκολλα

58 Maron B et al. Am J Cardiol 2009; 104:

59

60 Flow diagram illustrating screening work-up according to the proposed criteria for ECG interpretation in trained athletes Corrado D et al. Eur Heart J 2010;31:

61 Are there recommendations for the preparticipation screening of aged athletes?

62

63 ΑΣΚΗΣΗ & ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΩΦΕΛΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ Αποτρέπει ή επιβραδύνει την πορεία της αθηροσκλήρωσης των στεφανιαίων αγγείων ΔΕΥΤΕΓΕΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Εμποδίζει την επανεμφάνιση κλινικών εκδηλώσεων σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Συμβάλλει στη θεραπεία με άμεσους & έμμεσους μηχανισμούς

64 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΘΛΗΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ

65 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΥΜΝΑΣΗΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΧΡΟΝΙΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΘΛΗΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΘ

66

67

68

69 Br J Sports Med 2008; 42 (1): Heart rate variability modifications following exercise training in type 2 diabetic patients with definite cardiac autonomic neuropathy. Pagkalos M, Koutlianos N, Kouidi E, Pagkalos E, Mandroukas K, Deligiannis A

70

71 ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΙΣΧΑΙΜΙΑΣ ΣΕ ΗΡΕΜΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΜΕΓΙΣΤΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟ ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΕΧΟΛΑΜΙΝΩΝ ΣΤΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ ΣΕ ΗΡΕΜΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΜΕΓΙΣΤΗ ΑΣΚΗΣΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΟΥΔΟΥ ΠΡΟΚΛΗΣΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗΣ ΣΕ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

72 Η ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΝΟΥ ΠΑΡΑΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΥ (HRV) ΜΕΙΩΣΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗΣ ΣΤΟ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟ. Farrell et al, JACC 1991

73 SDNN (msec) 121, , Πριν το 6μηνο πρόγραμμα φυσικής αποκατάστασης Μετά το 6μηνο πρόγραμμα φυσικής αποκατάστασης Spectral HRV Report: ημερήσια διακύμανση ( ) πριν την έναρξη και μετά την λήξη του 6μηνου προγράμματος αποκατάστασης 1 90, ,7 sdnn sdnn 124,4 Μετά το 6μηνο πρόγραμμα φυσικής αποκατάστασης Πριν το 6μηνο πρόγραμμα φυσικής αποκατάστασης Spectral HRV Report: νυχτερινή διακύμανση( ) πριν την έναρξη και μετά την λήξη του 6μηνου προγράμματος αποκατάστασης Μετά το 6μηνο πρόγραμμα φυσικής αποκατάστασης 1 73,9 Πριν το 6μηνο πρόγραμμα φυσικής αποκατάστασης Deligiannis et al 2001

74 ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΙΑΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΕ Ο2 ΣΕ ΗΡΕΜΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΥΠΟΜΕΓΙΣΤΗ ΑΣΚΗΣΗ ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΗΡΕΜΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΥΠΟΜΕΓΙΣΤΟ ΕΡΓΟ ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΣΤΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΣΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΕ ΗΡΕΜΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΥΠΟΜΕΓΙΣΤΟ ΕΡΓΟ ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΣΕ ΥΠΟΜΕΓΙΣΤΟ ΕΡΓΟ ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΤΩΝ ΚΑΤΕΧΟΛΑΜΙΝΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΣΜΑ ΣΕ ΗΡΕΜΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΥΠΟΜΕΓΙΣΤΟ ΕΡΓΟ

75 AΥΞΗΣΗ ΟΥΔΟΥ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΣΤΗΘΑΓΧΗΣ ΜΕΙΩΣΗ ΔΥΣΠΝΟΙΑΣ, ΚΟΠΩΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Τodd et al, Br Heart J 1992 Coats et al, Lancet 1990

76

77

78 Θεραπευτική άσκηση στο νερό

79 Αποτελέσματα προγραμμάτων άσκησης στο νερό σε ασθενείς με χρόνιες καρδιακές παθήσεις ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ/ΕΙΔΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Cider et al., ασθ. με καρδιακή ανεπάρκεια 8 εβδομάδες υδροθεραπεία Αύξηση της VO2peak, αύξηση της ισομετρικής δύναμης Schmid et al., ασθ. με καρδιακή ανεπάρκεια & 10 ασθ. με στεφανιαία νόσο Βύθιση στο νερό, γυμναστική στο νερό, κολύμβηση Καλά ανεκτή 3 εβδομάδες κολύμβηση Αύξηση όγκου παλμού & απόδοσης αριστερής κοιλίας, μείωση καρδιακής συχνότητας & διαστολικής αρτηριακής πιέσεως, αύξηση VO2peak 24 εβδομάδες κολύμβηση και άσκηση αντοχής Βελτίωση της 6λεπτης δοκιμασίας βαδίσματος, μείωση της αρτηρ. πίεσης & καρδ. συχνότητας ηρεμίας Teffaha et al., 2011 Caminiti et al., ασθ. με καρδιακή ανεπάρκεια &24 ασθ. με στεφανιαία νόσο 21 ασθ. με καρδιακή ανεπάρκεια