Διοίκηση ανθρωπίνων Πόρων Ενότητα 10: Ασφάλεια εργαζομένων Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τα βασικά στοιχεία της ασφάλειας των εργαζομένων και τους κινδύνους που ενδέχεται να έχουν στο εργασιακό τους περιβάλλον. 4
Περιεχόμενα ενότητας Ορισμός και περιεχόμενο ασφάλειας εργαζομένων. Κίνδυνος και παράγοντες κινδύνου. Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία. Εργασιακό άγχος. Επαγγελματική εξουθένωση. Βήματα ενεργειών εκτίμησης κινδύνων. 5
Έννοια και περιεχόμενο Η καλή ασφάλεια και υγεία ταυτίζεται με την καλή επιχειρηματική δραστηριότητα. Βασική δραστηριότητα της Διοίκησης ανθρώπινων πόρων είναι να λαμβάνονται από την επιχείρηση όλα τα μέτρα που απαιτούνται ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια και η υγεία των εργαζομένων. Αφορά στην προληπτική συστηματική διαχείριση της ασφάλειας που να ενσωματώνει διαδικασίες εκτίμησης, διαχείρισης και παρακολούθησης των κινδύνων. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας. 6
Κίνδυνος Πηγή κινδύνου σημαίνει οτιδήποτε που μπορεί να προκαλέσει βλάβη (π.χ μηχανήματα, χημικές ουσίες, ηλεκτρισμός, μέθοδοι και πρακτικές εργασίας, κλπ.). Κίνδυνος είναι η πιθανότητα, χαμηλή ή υψηλή, να βλαφτεί κάποιος από μια πηγή κινδύνου καθώς και η πιθανή έκταση της βλάβης. 7
Παράγοντες κινδύνου Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι (όπως το εργασιακό άγχος, η βία, η παρενόχληση και ο εκφοβισμός στο χώρο εργασίας). Θόρυβος. Χημικές Ουσίες. Μυοσκελετικές παθήσεις. Αμίαντος. 8
Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία (1) Σύμφωνα με την εκτίμηση των Ψυχοκοινωνικών κινδύνων από το Υπουργείο εργασίας (2012): «Ο μεγάλος φόρτος εργασίας, η μονότονη εργασία, οι συγκεχυμένες απαιτήσεις ως προς την απόδοση στην εργασία και ο κίνδυνος βίας αποτελούν παραδείγματα ψυχοκοινωνικών κινδύνων, οι οποίοι έχουν συνέπειες τόσο για την επιχείρηση όσο και για το άτομο. 9
Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία (2) Οι συνέπειες για την επιχείρηση είναι, για παράδειγμα προβλήματα στην παραγωγή, προβλήματα συνεργασίας, αύξηση στη συχνότητα εναλλαγής του προσωπικού στις θέσεις εργασίας και στον αριθμό των ατυχημάτων. Για το άτομο, οι συνέπειες μπορεί να είναι ψυχολογικά προβλήματα, άγχος, διαταραχές ύπνου ή ασθένειες. Τα προληπτικά μέτρα είναι η κατάλληλη διαχείριση, η ισορροπημένη κατανομή των καθηκόντων, η συμμετοχή των υπαλλήλων, η ανάπτυξη των ικανοτήτων, η πληροφόρηση και η συγκέντρωση παρατηρήσεων και σχολίων». 10
Εργασιακό άγχος (1) Παράγοντες που σχετίζονται με την εργασία: Ωράριο εργασίας. Ρυθμός εργασίας (εξουθενωτικός). Σταθερότητα της δουλειάς (διαθεσιμότητα). Διαδρομή από και προς την εργασία. Θόρυβος στο περιβάλλον εργασίας. Αριθμός και φύση των πελατών. 11
Εργασιακό άγχος (2) Σχέσεις με προϊσταμένους (κακές). Επικοινωνία (ελλιπής). Σχεδιασμός θέσης εργασίας. Ασάφεια ρόλων. 12
Εργασιακό άγχος (3) Προσωπικοί παράγοντες Οικονομική δυσχέρεια. Οικογενειακά προβλήματα. Εγκυμοσύνη. Προβλήματα με τα παιδιά. Θάνατος συζύγου. Διπλός ρόλος. 13
Επαγγελματική εξουθένωση (burnout) (1) Ορίζεται ως η ψυχολογική και σωματική κατάρρευση η οποία προκαλείται εξαιτίας της υπερβολικής προσπάθειας να προσεγγιστούν μη ρεαλιστικοί εργασιακοί στόχοι. Το χρόνιο, έντονο εργασιακό στρες μπορεί προοδευτικά να οδηγήσει στην εμφάνιση του συνδρόμου της επαγγελματικής εξουθένωσης. 14
Επαγγελματική εξουθένωση (burnout) (2) Εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως: Συχνοί πονοκέφαλοι, μυϊκοί πόνοι. Διαταραγμένος, μη ξεκούραστος και επαρκής ύπνος. Μειωμένη ενεργητικότητα. Αίσθηση μοναξιάς και αβοήθητου. Μειωμένη, κακή διάθεση. Ευερεθιστότητα, επιθετικότητα απέναντι στους άλλους. 15
Επαγγελματική εξουθένωση (burnout) (3) Αίσθηση αποτυχίας, ανικανότητας. Μειωμένη ικανοποίηση και ευχαρίστηση. Μειωμένη απόδοση στην εργασία. Προσπάθεια αποφυγής ευθυνών, αρμοδιοτήτων, εργασιών. 16
Βήματα ενεργειών εκτίμησης κινδύνων Βήμα 1. Προσδιορισμός των πηγών κινδύνου και των ατόμων που απειλούνται από αυτές. Βήμα 2. Εκτίμηση των κινδύνων και καθορισμός προτεραιοτήτων. Βήμα 3. Λήψη αποφάσεων σχετικά με προληπτική δράση. Βήμα 4. Ανάληψη δράσης. Βήμα 5. Παρακολούθηση και αναθεώρηση. 17
Βιβλιογραφία Dessler, G. (2012), Διαχείριση ανθρώπινου Δυναμικού, Εκδόσεις Κριτική. Τερζίδης, Κ. και Τζωρτζάκης, Κ. (2004), Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων, Εκδόσεις Rosili, Γέρακας Αττικής. Υπουργείο εργασίας (2012, Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι, Ανάκτηση Μάρτιος 2, 2012, από http://www.ypakp.gr/index.php?id=uqh3hmyotwvx5eoq&rec_id =7055. 18