Ανεπάρκεια βιταμίνης D: σε ποιους, πότε και πώς απαιτείται υποκατάσταση;

Σχετικά έγγραφα
ΚΑΡΡΑΣ Σ.

ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΘΟΡΜΟΝΗΣ ΣΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΡΟΔΙΑΒΗΤΗ

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ

Ο ρόλος της βιταμίνης D στην διαχείριση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Πηνελόπη Δουβόγιαννη Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος MSc, RD

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς 3 ης ηλικίας. Θωμάς Μακατσώρης Λέκτορας Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών

Ψαλτοπούλου Θεοδώρα, Παθολόγος, Επίκ. Καθηγήτρια Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών

.aiavramidis.gr www

Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2

Βιταμίνη D και Οστά Ιδανικά Όρια και Θεραπευτικοί Στόχοι

ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΔΡΟΓΓΙΤΗΣ,MSc Διαιτολόγος - Προϊστάμενος Τμήματος Διατροφής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης (ΓΝΘ Παπανικολάου-ΨΝΘ) Υποψήφιος Διδάκτωρ

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης

Η Βιταμίνη D και η Σχέση της με το Μεταβολικό Σύνδρομο

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ

ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΟΥΣ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΠΟΧΗ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ

Σακχαρώδης Διαβήτης. Είναι η πιο συχνή μεταβολική νόσος στον άνθρωπο. Γανωτάκης Εμμανουήλ Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ

!!Διατροφή!και!αθηροσκλήρωση!!ίσως!το! καλύτερο!φάρμακο

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά

Ο ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Β12 ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ ΙΙ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΦΟΡΜΙΝΗΣ Ε.

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Ηλίας Ν. Μυγδάλης. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα

Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων?

Η παχυσαρκία επιβαρυντικός ή βοηθητικός παράγοντας. Π.Α. Κυριάκου Καρδιολόγος Διευθύντρια ΕΣΥ Διδάκτωρ ΑΠΘ Γ Καρδιολογική κλινική, ΙΓΠΝΘ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Σ. Τσοτουλίδης, Ζ. Κοντονίνας, Μ. Μπούλμπου, Χ. Μαργαριτίδης, Ι. Κελεγκούρης, Κ. Τζιόμαλος, Τ. Διδάγγελος.

Οστεοπόρωση: έλεγχος (screening) και εξατομικευμένη θεραπεία

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ.

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 και τύπου 2 Δύο διαφορετικές οντότητες;

ΕΠΙΤΥΧΗΣ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤOΕΙΔΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΔ 2 ΜΕ ΤΟ ΒΙΟΟΜΟΕΙΔΕΣ ΤΗΣ ΓΛΑΡΓΙΝΙΚΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ LY IGLAR

Ριζική προστατεκτομή

Ασθενής που εμφανίζει μυαλγίες κατά τη χορήγηση στατινών

Αμινοσαλικυλικά στη νόσο Crohn

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 και οστικός μεταβολισμός


Καραβανάκη Κυριακή. Διαβητολογική Κλινική Β Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών 2

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1]

Συµβάλλει η γλυκόζη στην αθηρωµάτωση ;

Ηλίας Ν. Μυγδάλης Συντονιστής Διευθυντής. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα

Σύγκριση Λιποκινών μεταξύ παιδιών και εφήβων με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 με παχυσαρκία και φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

<<Διαγνωστικά Προβλήματα και θεραπευτική προσέγγιση>> Σφυρόερα Κατερίνα Ρευματολόγος

Επιδημιολογία αιτιών θανάτου ςε δφο Καποδιςτριακοφσ δήμουσ του Ν. Πιερίασ (πληθυςμιακή μελζτη 20ετίασ )

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ «ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ» D. Π.Ν. ΣΥΓΚΕΛΛΑΚΗΣ Ενδοκρινολόγος, ΜD, PhD Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών.

Μια κριτική ματιά στην κλινική. μελέτη GRIPHON

Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο

Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ

Ο ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΥΠΟ ΑΝΟΣΟΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Β Π Μ Hρεμία. Αναστροφή. Οστεόλυση. Οστεοπαραγωγή

Aρτηριακή σκληρία και μακροζωία:

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: Θεωρία και Πράξη

Βιταμίνη D και υστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος

«ΒΙΤΑΜΙΝΗ D ΚΑΙ ΟΣΤΙΚΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ»

CHADS&ή CHADSVASc στην προληψη θροµβοεµβολικων επεισοδιων σε ασθενεις µε κολπικη µαρµαρυγη;

2014 Ξενοδοχείο. Επιστημονική Εκδήλωση ΕΛ.Ι.ΟΣ Νοεμβρίου. Η θέση των αναβολικών φαρμάκων στη θεραπεία της οστεοπόρωσης XENIA PALACE

Βηηακίλε D θαη Αλάινγα

Μακροαγγειακές επιπλοκές και παράγοντες κινδύνου. Συνύπαρξη και ο ρόλος τους στην αιτιοπαθογένεια και στη βαρύτητα του Διαβητικού Ποδιού.

Ενδοκρινοπάθειες. Μ.Αλεβιζάκη Β.Βασιλείου Λ.Ζαπάντη Ε. Κασσή Α.Πολυμέρης Κ.Σαλτίκη Κ.Στεφανάκη

Σπύρος O. Μπακατσέλος MD Phd

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Ηπατίτιδα C και Σακχαρώδης διαβήτης. Όλγα Ι. Γιουλεμέ Γαστρεντερολόγος, Λέκτορας Α.Π.Θ. Α Προπ. Παθολογική Κλινική ΑΧΕΠΑ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

Νικόλαος Μπουντουβής Ενδοκρινολόγος Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ

Δράσεις της βιταμίνης D στην καρδιαγγειακή νόσο. Μύθος ή πραγματικότητα;

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ:

DECODE σχετικός κίνδυνος θνητότητας από κάθε αίτιο σε µη διαβητικά άτοµα

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΙ ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΔ2 ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Πρωτογενής πρόληψη των καρδιαγγειακών IFG

Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα

Ν. Τζανάκησ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ Ιατρική Σχολή, Πανεπιςτήμιο Κρήτησ

ΚΑΡΔΙΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Ενδείξεις θεραπευτικής αγωγής και επιλογές σε ασθενή με χρόνια θεραπεία σε στεροειδή

Ποιότητα Ζωής. Ασθενοκεντρική-Εξατομικευμένη Επιλογή Αντιδιαβητικής αγωγής. Αποτελεσματικότητα Υπογλυκαιμία Βάρος Ανεπιθύμητες ενέργειες Κόστος

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ: «Πώς επιτυγχάνω καλή ρύθμιση στις δύσκολες περιπτώσεις: Σχέδιο δράσης» ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Θα πρέπει να είναι ο ΑΗΙ το πρωτεύον κριτήριο στην εκτίµηση και θεραπεία του ΣΑΥ? ΥΠΕΡ

Νικόλαος Μπουντουβής Ενδοκρινολόγος

«Θεραπευτικός αλγόριθµος ADA/EASD 2012»

UroSwords I (ΚΥΠ) Μονοθεραπεία ή συνδυαστική φαρμακοθεραπεία; Η μονοθεραπεία είναι επαρκής. Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας

Βιταμίνη D και ΣΔ: μία...ενδιαφέρουσα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2.

Γράφει: Έλλη Παπαδόδημα, Ενδοκρινολόγος, Διευθύντρια Κέντρου Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, Ευρωκλινική Αθηνών

Heart failure: Therapy in 2012 ΓΕΏΡΓΙΟΣ Κ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΚΑΛΣΙΜΙΜΗΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ;

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Μάκρας Πολυζώης Ενδοκρινολόγος 251 Γεν. Νοσοκ. Αεροπορίας

Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη διάγνωση και παρακολούθηση διαταραχών λειτουργίας του θυρεοειδούς σε ενήλικες

H ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Β12 ΜΕ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΜΕ ΠΡΟ-ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΛΕΓΧΟΥ

παθής και δευτεροπαθής Οστεοπόρωση στον άν Στρογγυλό Τραπέζι ΕΕΕ ΠΕΕ: Οστεοπόρωση σε ειδικές ομάδες

ΜΙΧΑΛΑΚΗ Μ.

Θ. Κουφάκης, Σ. Καρράς, Χ. Τρακατέλλη, Ε. Αγγελούδη, Μ. Γραμματίκη, Ε. Ράπτη, Π. Ζεμπεκάκης, Κ. Κώτσα

ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD

Transcript:

Ανεπάρκεια βιταμίνης D: σε ποιους, πότε και πώς απαιτείται υποκατάσταση; Δρ Σπύρος Καρράς Ενδοκρινολόγος Ακαδημαϊκός Υπότροφος Τμήμα Ενδοκρινολογίας Διαβήτη και Μεταβολισμού Α Παθολογική Κλινική -Γ.Ν.Θ. ΑΧΕΠΑ

.Kι αν αλλάζει ο κόσμος μια φορά και η ματιά μας άλλες δέκα, εκείνοι που θέλουν βρίσκουν το δρόμο και τον τρόπο να αγαπιούνται.. ΧΧΧΧ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ, ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Τι μετράμε για να προσδιορίσουμε την ανάγκη για υποκατάσταση; Θα ήταν λογικό ότι η ενεργός μορφή 1,25(ΟH)D3 θα ήταν η κατάλληλη προς προσδιορισμό μορφή στην κλινική πράξη Η ομοιοστασία της βιταμίνης D λειτουργεί με τρόπο τέτοιο, όπου ακόμα και σε καταστάσεις ένδειας βιταμίνης D,τα επίπεδα της 1,25(ΟH)2D διατηρούνται σε φυσιολογικά επίπεδα Η 25(ΟΗ)D (και όχι η 1,25) αποτελεί τον ενδεδειγμένο τρόπο μέτρησης,όπως προτείνεται διεθνώς

Σε ποιους μετράμε;

ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ; Holick M F Mayo Clin Proc. 2006;81:353-373 2006 Mayo Foundation for Medical Education and Research

Η εποχή των συσχετίσεων.. Holick M F Mayo Clin Proc. 2006;81:353-373 2006 Mayo Foundation for Medical Education and Research

Οστική υγεία Η βιταμίνη D (25ΟΗD< 15 ng/ml) είναι απαραίτητη για την πρόληψη της οστεομαλακίας και ραχίτιδας Η διαθέσιμη βιβλιογραφία (Reid 2014,Cochrane 2015) δε συνηγορεί υπέρ της μείωσης καταγμάτων με μονοθεραπεία βιταμίνης D ( προ θεραπείας επίπεδα, δόση, συγχορήγηση ασβεστίου) H συγχορήγηση με ασβέστιο μειώνει συνολικά τα κατάγματα

Η επίδραση της βιταμίνης D στις πτώσεις Η

Mυική λειτουργία Συγκεντρώσεις 25(ΟΗ)D <20 ng/ml αποτελούν ανεξάρτητο παράγοντα για αύξηση πτώσεων σε ηλικιωμένους (αντικρουόμενα αποτελέσματα -προ θεραπείας επίπεδα, δόση, συγχορήγηση ασβεστίου ) Βελτίωση μυϊκής ισχύος και συμπτωματολογίας (όχι σε όλες τις μελέτες) Η συνιστώμενη δόση αποτελεί επίμαχο σημείο. Απαιτείται χορήγηση υποκατάστασης μέχρι να επιτευχθεί επάρκεια (ωφελέειν ή μη βλάπτειν)

ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ; Holick M F Mayo Clin Proc. 2006;81:353-373 2006 Mayo Foundation for Medical Education and Research

Ανοσοτροποποίηση και βιταμίνη D Στη φλεγμονή, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος παράγουν 1,25(OH)D Παρουσία 1,25(OH)D, τα μακροφάγα γίνονται δραστικότερα στην παραγωγή βακτηριοστατικών παραγόντων Η βιταμίνη D μειώνει την παραγωγή φλεγμονωδών κυτοκινών ώστε να μειώνεται η αντιγονοπαρουσίαση και η ενεργοποίηση των Τ- λεμφοκυττάρων

Ύπαρξη υποδοχέα VDR σε όλους τους ιστούς που εμπλέκονται στη νόσο Βιταμίνη D και Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 Ρυθμιστικός ρόλος βιταμίνης D στην παθογένεση του ΣΔ τύπου 1 και τύπου 2 Ζωικά μοντέλα (η χορήγηση βιταμίνης D βελτιώνει την ευαισθησία και έκκριση της ινσουλίνης και ανοσοαπάντηση) Ενζυμικό σύστημα για την παραγωγή 1,25(ΟΗ)2 στα νησίδια, ανοσοικανά κύτταρα Επιδημιολογική συσχέτιση και εποχιακή διακύμανση υποβιταμίνωσης με επιπολασμό ΣΔ

Incidence rate Annual age-adjusted incidence rates of type 1 diabetes, children < 14 years old, per 100,000 population, and dates of changes in recommended daily intake of vitamin D in infants, Finland, 1965-2005 65 55 45 35 1964 Recommended vitamin D intake reduced from 4500 IUto 2000 IU 1992 Recommended vitamin D intake reduced to 400 IU 25 15 1975 Recommended vitamin D intake reduced to 1000 IU (1975) 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 Year Mohr SB, Garland FC, Garland CF, Gorham ED, Ricordi C. Is there a role of vitamin D deficiency in type 1 diabetes of children? Am J Prev Med. 2010 Aug;39(2):189-90.

Relative Risk Amount of Infants Supplementation and Type 1 Diabetes Incidence among 9,124 Infants with Regular Vitamin D Supplementation 1.0 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 Reference = 1.0 Low < 2,000 IU/day 0.84 RR = 0.20 0.05 Standard (as of 1996) 2,000 IU/day 0.97 RR = 0.14 0.02 Above > 2000 IU/day Relative Risk* and 95% confidence intervals for diabetes by vitamin D supplementation frequency, Birth Cohort study, N=12,055 pregnant women Source: Hyppönen E, et al. Intake of vitamin D and risk of type 1 diabetes: a birth-cohort study. Lancet. 2001;358:1500-3.

Αυτοανοσία και βιταμίνη D Η ανεπάρκεια βιταμίνης D σχετίζεται με αυξημένο επιπολασμό αυτοάνοσων νοσημάτων Δεν υπάρχουν παρόλα αυτά επαρκή διαθέσιμα δεδομένα από τυχαιοποιημένες μελέτες που να τεκμηριώνουν την υποκατάσταση σε αντίστοιχες εκβάσεις Είναι απαραίτητες περαιτέρω τυχαιοποιημένες μελέτες (RCTs)

ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ; Holick M F Mayo Clin Proc. 2006;81:353-373 2006 Mayo Foundation for Medical Education and Research

Relative risk colon cancer 1.0 0.9 0.95 p trend = 0.02 0.8 0.7 0.68 0.6 0.5 0.4 0.3 RR = 0.44 RR = 0.28 0.2 0.1 0.20 0.11 < 20 ng/ml 20-32 ng/ml > 32 ng/ml Relative risk of colon cancer mortality, by baseline serum 25-hydroxy- Vitamin D concentration in tertiles, NHANES III cohort, 1988-2000 Source: Freedman DM, Looker AC, Shih-Chen C, et al. Prospective study of serum vitamin D and cancer mortality in the United States. J Natl Cancer Inst 2007;99:1594-602. Graphic: E. D. Gorham, Ph.D.

Hazard Ratios for overall mortality 2.0 2.9 HR = 1.96 25-διυδροξυβιταμίνη D και επιβίωση από καρκίνο μαστού p trend = 0.009 1.4 1.0 1.3 2.0 HR = 0.94 Referent 1.0 0.6 0.0 < 14 ng/ml Mean = 10.3 N= 432 pts 14-22 ng/ml Mean = 17.8 N= 407 pts Serum 25-hydroxyvitamin D levels (ng/ml) > 22 ng/ml Mean = 28.5 N= 456 pts Hazard ratios for overall mortality according to tertiles of serum 25(OH) D in a prospective cohort (N=1, 295) of postmenopausal breast cancer patients, 2002-2005 Vrieling A, Hein R, Abbas S, Schneeweiss A, Flesch-Janys D, Chang-Claude J. Serum 25-hydroxyvitamin D and postmenopausal breast survival: a prospective patient cohort study. Breast Cancer Res. 2011 Jul 26;13(4):R74

Fraction Cancer-Free RCT (βιταμίνη D /ασβέστιο και νεοπλασίες) 1.00 0.98 0.96 P < 0.01 Relative Risk = 0.40 Calcium and Vitamin D Calcium only 0.94 0.92 Placebo 0.90 0 1 2 3 4 Time (yrs) Source: Lappe JM, Travers-Gustafson D, Davies KM, Recker RR, Heaney RP. Vitamin D and calcium supplementation reduces cancer risk: results of a randomized trial. Am J Clin Nutr. 2007;85:1586-91.

Τα διαθέσιμα δεδομένα ανέδειξαν σημαντική ετερογένεια Δεν κατεγράφη επωφελής ή επιβαρυντική επίδραση σε πρόληψη ΚΑΝ (καμία από αυτές δεν είχε πρωταρχικό στόχο συγκεκριμένο σύμβαμα) Αναφορικά με την ΑΠ ως έκβαση, 2 (από τις 9) μετα-αναλύσεις έδειξαν όφελος (8 RCTs όφελος/ 51 RCTs ουδέτερες)

Σακχαρώδης διαβήτης (RCTs) Δεν διαπιστώνεται όφελος στην πρόληψη της νόσου από τη θεραπεία υποκατάστασης Στις διαθέσιμες μελέτες δεν υπήρχαν συμμετέχοντες με 25(OH)D<15 ng/ml

Θνησιμότητα Διαθέσιμες 59 RCTs (KAN,νεοπλασίες, μη αγγειακά αίτια) Η υποκατάσταση (D3) μείωσε σημαντικά τη θνησιμότητα (αρχική συγκέντρωση <20 ng/ml) Καμία δεν είχε ως πρωταρχικό στόχο τη θνησιμότητα

Κύηση Ισχυρά δεδομένα αναφορικά με τη μείωση λοιμώξεων ανώτερου αναπνευστικού και άσθματος στους απογόνους (σε ηλικία 3 ετών) Επωφελή δεδομένα στην πρόληψη περιγεννητικών επιπλοκών (προεκλαμψίας) Προτείνεται η υποκατάσταση ρουτίνας με στόχο συγκέντρωση >30 ng/ml

Σε ποιους ενδείκνυται υποκατάσταση ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ; ΚΥΗΣΗ Holick M F Mayo Clin Proc. 2006;81:353-373 2006 Mayo Foundation for Medical Education and Research

ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ; Μυοσκελετικές εκβάσεις Κύηση-Θηλασμός Σύνδρομα δυσαπορρόφησης Βαριατρικές επεμβάσεις Φάρμακα (κορτικοειδή κ.α.) Σακχαρώδης διαβήτης (25-ΟΗ-D <15 ng/ml)

Ονομασίες και τα διαθέσιμα σκευάσματα της βιταμίνης D Bιταμίνη D (Calciferol), ή Bιταμίνη D 3 (Cholecalciferol) Alfacalcidiol(Οne Alpha),1α-hydroxy vitamin D 3, 1α(ΟΗ)Vitamin D 3 Calcitriol, 1,25-dihydroxy vitamin D 3,1,25-(OH) 2 vitamin D 3 10μg (micrograms) vitamin D = 400 IU vitamin D 2.5 nmol/l serum 25OHD = 1 ng/ml serum25ohd

Tρόπος υποκατάστασης Προτείνεται η από του στόματος υποκατάσταση στην πλειονότητα των ενδείξεων.η ενδομυϊκή υποκατάσταση συστήνεται σε ανθεκτικές περιπτώσεις, υπό ιατρική επίβλεψη Αδρός υπολογισμός: Για κάθε 100 iu D3 αύξηση κατά 1 ng/ml (π.χ. για αύξηση από 15 σε 30 ng/ml δοσολογία 1500 iu /ημέρα) Σχεδόν όλες οι κατευθυντήριες γραμμές συγκλείνουν στη χορήγηση των μεγάλων εβδομαδιαίων δόσεων (50000 ή 60000 IU) ή των μεγάλων, ισόποσων ημερησίων δόσεων, για 6 8 εβδομάδες, όταν τα επίπεδα της 25(OH)D είναι <10ng/mL(25nmol/L), ακολουθούμενα από ημερήσιες δόσεις

Tρόπος υποκατάστασης Για ασθενείς με επίπεδα 25(OH)D 10-20 ng/ml συνιστάται εξ αρχής ημερήσια χορήγηση 800 1000 IU. H επανάληψη της μέτρησης της 25(OH)D, συνιστάται μετά από 3-4 μήνες. Εάν δεν έχει επιτευχθεί ο στόχος, θα χρειασθούν υψηλότερες δόσεις, πχ 2000 IU/μέρα Εάν εξακολουθούν τα επίπεδα της 25(OH)D να είναι χαμηλά, συνιστάται έλεγχος για σύνδρομα δυσαπορρόφησης πχ κοιλιοκάκη κλπ. Για ασθενείς με επίπεδα 25(OH)D 20-30 ng/ml (50 to 75 nmol/l) 600 800 ΙU/μέρα μπορεί να είναι αρκετή για τη διατήρηση του στόχου

Υπερβιταμίνωση D Εξαιρετικά σπάνια λόγω λήψης τροφής η έκθεσης στον ήλιο Είναι αποδεκτό ότι συγκεντρώσεις μέχρι 80 ng/ml είναι ασφαλείς για παιδιά και ενήλικες Ο αυξανόμενος ρυθμός λήψης χωρίς ιατρική συνταγή (Internet) και ένδειξη ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση των περιπτώσεων υπερβιταμίνωσης D

Τι πρέπει να ξέρει ο φαρμακοποιός; Η υποκατάσταση έχει ένδειξη σε συγκεκριμένες εκβάσεις (μυοσκελετικό, κύηση κ.α.) και όχι στον γενικό πληθυσμό (ανεπαρκή δεδομένα από RCTs) Mέτρηση συγκέντρωσης 25(OH)Dστις ομάδες υψηλού κινδύνου Αποφυγή λήψης σκευασμάτων αμφιβόλου προέλευσης μέσω διαδικτύου Παραμπομπή σε ειδικούς και ενημέρωση του γενικού πληθυσμού Πρόκειται για ΟΡΜΟΝΗ (ορμονικό σύστημα) και όχι άλλη μια βιταμίνη

.Kι αν αλλάζει ο κόσμος μια φορά και η ματιά μας άλλες δέκα, εκείνοι που θέλουν βρίσκουν το δρόμο και τον τρόπο να αγαπιούνται.. Στέργιος Πολύζος O εφιάλτης της Φολέγανδρου (Αγκαλιά τα μεσάνυχτα-2013)