LITAR ARUS ULANG ALIK (AU)

TA AUS UANG AK (AU) TA AUS UANG AK (AU) OBJEKTF AM Memahami litar asas arus Ulang alik dan litar sesiri yang mengandungi, dan. Unit OBJEKTF KHUSUS Di akhir unit ini anda dapat : Menjelaskan bahawa dalam litar berintangan tulin, voltan dan arus adalah sefasa. Menyatakan bahawa dalam litar beraruhan tulin, arus menyusuli voltan dengan sudut 90 o. Menyatakan bahawa dalam litar berkemuatan tulin, arus mendahului voltan dengan sudut 90 o. Melakarkan gambar rajah fasa / vektor dalam litar sesiri. Menjelaskan perbezaan di antara rintangan dan regangan serta mentakrifkan galangan. 1

TA AUS UANG AK (AU) NPUT 7.0 AUS UANG AK (AU) Arus ulang alik merupakan sejenis arus elektrik yang mengalir di dalam dua keadaan sama ada pada nilai negatif ataupun nilai positif. a mengalir bermula dari sifar ke maksimum positif, ke sifar dan seterusnya mengalir ke maksimum negatif dan kembali kepada sifar. 7.0.1 Bentuk Gelombang AU Bentuk gelombang AU adalah sama seperti bentuk gelombang sinus dan ia ditunjukkan dalam ajah 7.1. Dge m 0 O 180 o 360 O t - m Tempoh (T) ajah 7.1 : Gambar ajah Gelombang AU oltan ulang-alik boleh dijanakan dengan dua cara, iaitu: a) Sama ada pengalir bergerak dan fluks magnet di dalam keadaan diam. b) Fluks bergerak dan pengalir dalam keadaan diam.

TA AUS UANG AK (AU) Berdasarkan gambar rajah gelombang AU ajah 7.1 di sebelah, kita dapat menerbitkan persamaan gelombang (7.1)tersebut, iaitu: v( t) m sint (7.1) di mana v (t) oltan seketika (volt) m oltan maksimum/puncak (volt) t = sudut fasa berbanding masa (rad/darjah) T (saat). 7.1 STAH STAH OTAN AU Daripada bentuk gelombang AU, terdapat beberapa istilah yang perlu diketahui dan difahami iaitu ; a) P (oltan puncak) merupakan voltan maksimum yang diambil dari rajah gelombang. Bagi gelombang AU voltan puncaknya adalah m. P m (7.) b) PP (oltan puncak ke puncak) merupakan nilai yang diambil bermula dari maksimum +ve ke nilai maksimum ve. PP m (7.3) c) a (oltan purata) merupakan nilai purata bagi gelombang sinus di mana nilainya adalah merupakan nilai purata yang diambil bagi keluasan di bawah garis gelombang AU. Nilainya adalah merupakan 63.7% daripada nilai voltan maksimum. 0. 637 a m (7.4) d) pmkd (oltan punca min kuasa dua) merupakan nilai yang terpenting di dalam litar elektrik. Kebanyakan meter menunjukkan bacaan di dalam nilai pmkd yang sama dengan 70.7% daripada nilai puncak voltan ulang-alik. pmkd 0. 707 m (7.5) 3

TA AUS UANG AK (AU) 7. GAMBA AJAH GEOMBANG AU m 0.707 0.637 pmkd a 0 o t p-p - m 1 kitar ajah 7. : Gambar ajah Gelombang AU Dengan Kedudukan stilahnya. Bagi satu kitaran lengkap (tempoh) satu bentuk gelombang bersudut 360 o terbentuk seperti ajah 7. di atas. 360 o = π radian 7..1 Gelombang Sefasa m1 A m 0 o 180 o B t ajah 7.3 : Gambar ajah Gelombang Sefasa 4

TA AUS UANG AK (AU) Bagi gambar rajah gelombang 7.3 di sebelah, gelombang A dan gelombang B adalah sefasa kerana tidak terdapat perbezaan sudut di antaranya. Tetapi kedua-duanya mempunyai nilai voltan maksimum yang berbeza. Bagi gelombang A, voltan maksimumnya ialah m1 dan gelombang B, voltan maksimumnya m. Oleh itu rangkap bagi kedua-dua gelombang boleh dinyatakan dalam bentuk persamaan trigonometri seperti persamaan (7.6). A : B : v t) m sint ( 1 v t) m sint ( (7.6) 7.. Gelombang Tidak Sefasa m A B 0 t ajah 7.4 : Gambar ajah Gelombang Yang Mengalami Perbezaan Fasa Di dalam kes ini nilai d.g.e. teraruh dalam ketiga-tiga gelombang adalah sama ( m ) tetapi ianya tidak sampai ke nilai maksimum atau nilai sifar secara serentak. Oleh itu kita katakan di antaranya ada mengalami perbezaan fasa. Jarak perbezaan di antara ketiga-tiganya adalah bergantung kepada nilai sudut fasa ( dan ). Gelombang yang melalui titik sifar (0 o ) diambil sebagai rujukan. Oleh itu daripada rajah perbezaan gelombang di atas, dapat disimpulkan bahawa; a) Gelombang B sebagai rujukan bagi ketiga-tiganya. b) Gelombang A mendahului gelombang B dengan α. c) Gelombang menyusuli gelombang B dengan β. 5

TA AUS UANG AK (AU) angkap bagi ketiga-tiga gelombang di atas boleh diungkapkan dalam bentuk persamaan trigonometri seperti persamaan (7.7). a) Gelombang B : v( t) m sint b) Gelombang A : v( t) m sin( t ) (7.7) c) Gelombang : v( t) sin( t ) m 7.3 GAMBA AJAH EKTO / FASA Gambar rajah vektor merupakan satu kaedah bergambar di dalam menyampaikan maklumat-maklumat yang terkandung di dalam sesuatu gelombang sinus. aranya adalah dengan melukiskan vektor nilai punca min kuasa dua (pmkd) bagi gelombang tersebut berdasarkan kepada sudut anjakan fasanya. = m sin( t 1) 1 = m1 sint 3 = m3 sin( t ) 0 t o 1 ajah 7.5 : Gambar ajah Gelombang Gambar rajah vektor bagi gelombang dalam ajah 7.5 di atas adalah seperti yang ditunjukkan dalam ajah 7.6 di sebelah. Daripada Gambar rajah vektor tersebut, kita dapat menyampaikan maklumat-maklumat yang terkandung dalam Gambar rajah gelombang dalam bentuk yang lebih ringkas dan mudah difahami. Panjang atau pendek anak panah yang dilukis bergantung kepada nilai puncak ( m ) setiap gelombang. Nilai voltan, 1 diambil sebagai rujukan kerana ia bermula dari sifar (0 o ). 6

TA AUS UANG AK (AU) 90 o 1 1 180 o 0 o 3 70 o ajah 7.6 : Gambar ajah ektor 7.4 NTANGAN TUN () + - ajah 7.7 : Gambar rajah itar intangan Tulin Apabila voltan ulang alik dikenakan kepada satu litar yang terdiri daripada perintang, arus ulang alik yang mengalir di dalam litar tersebut boleh ditentukan dengan menggunakan Hukum Ohm, seperti persamaan (7.7). (7.7) 7

TA AUS UANG AK (AU) Di dalam litar berintangan tulin AU, arus dan voltan dalah sefasa kerana tidak terdapat anjakan sudut. Dengan itu gambar rajah gelombang dan gambar rajah vektor yang mewakili voltan dan arus bagi litar berintangan tulin ditunjukkan dalam ajah 7.8. 90 o 0 o 180 o 0 o 180 o (a) 70 o (b) ajah 7.8 : Gambar ajah Gelombang (a) dan ajah ektor (b) Dalam intangan Tulin 7.4.1 Kesan rintangan dalam litar AU a) Jika rintangan bertambah maka arus akan berkurangan. b) Jika rintangan berkurangan maka arus akan bertambah. c) Nilai arus ulang alik yang mengalir pada sebarang titik di dalam litar yang mengandungi rintangan tulin adalah tidak dipengaruhi oleh nilai frekuensi litar tersebut. pmkd juga dikenali sebagai voltan purata ganda dua ( ppgd ) 8

TA AUS UANG AK (AU) 7.5 AUHAN TUN DAAM TA AU a) Aruhan adalah satu hak milik campuran seperti gelung aruhan yang menyimpan tenaga di dalam medan elektromagnet. b) Apabila arus elektrik mengalir dalam gelung aruhan, gelung ini akan menjadi elektromagnet. Elektromagnet ini menghasilkan voltan aruhan yang menentang pengaliran arus yang mengalir di dalam litar gelung tersebut. c) Penentangan voltan aruhan terhadap pengaliran arus elektrik di dalam gelung aruhan ini dinamakan regangan berkearuhan/regangan induktif, (ujuk Unit 5). + - ajah 7.9 : Gambar rajah itar Aruhan Tulin Di dalam litar arus Ulang alik AU yang hanya mengandungi aruhan sahaja, arus akan menyusuli (mengekori) voltan bekalan dengan beza fasa sebanyak 90 o. Oleh itu, Gambar rajah gelombang dan Gambar rajah vektor bagi litar beraruhan tulin adalah seperti ajah 7.10. 0 o 180 o 90 o (a) 70 o (b) ajah 7.10 : Gambar ajah Gelombang (a) dan ajah ektor (b) dalam AruhanTulin AU. 9

TA AUS UANG AK (AU) 7.5.1 Kesan Aruhan Di Dalam itar A.U. a) Penentangan bagi pengaliran arus yang digambarkan oleh aruhan dikenali sebagai regangan induktif. a adalah senilai dengan rintangan perintang. b) egangan induktif adalah bergantung kepada frekuensi, di mana apabila frekuensi bertambah, voltan turut bertambah dan seterusnya regangan turut bertambah. 7.6 KEMUATAN TUN D DAAM TA AU Di dalam litar arus Ulang alik yang mengandungi pemuat sahaja, arus akan mendahului voltan bekalan sebanyak 90 o. + - ajah 7.11: Kemuatan Tulin Dalam itar AU. 0 90 0 o 180 o 90 o (a) (b) ajah 7.1 : Gambar rajah Gelombang (a) dan ajah ektor (b) dalam Kemuatan Tulin 10

TA AUS UANG AK (AU) 7.6.1 Kesan Kemuatan Dalam itar AU a) Penentangan bagi pengaliran arus yang digambarkan oleh pemuat dikenali sebagai regangan kapasitif, (ujuk Unit 6). b) egangan kapasitif adalah senilai dengan rintangan bagi perintang. c) egangan kapasitif adalah bergantung kepada nilai frekuensi bekalan, di mana apabila frekuensi bekalan bertambah, maka nilai regangan kapasitif akan turut bertambah. Tahukah anda bagaimana cara untuk mengingati beza fasa voltan dan arus? Gunakan perkataan. ( KEMUATAN ) (Arus Mendahului oltan Sebanyak 90 o ) (AUHAN) (oltan Mendahului Arus Sebanyak 90 o ) 11

TA AUS UANG AK (AU) AKTT 7A 7.1 Berikan definisi Gambar rajah vektor/fasa. 7. akar dan labelkan gelombang arus Ulang alik (AU). 7.3 Nyatakan istilah-istilah voltan yang terdapat di dalam gelombang AU. 7.4 akar dan labelkan litar rintangan tulin dalam litar AU. Seterusya, lakarkan juga Gambar rajah vektornya. 1

TA AUS UANG AK (AU) MAKUM BAAS 6A 7.1 Gambar rajah vektor merupakan satu kaedah bergambar di dalam menyampaikan maklumat-maklumat yang terkandung di dalam sesuatu gelombang sinus. 7. Bentuk gelombang AU adalah sama seperti bentuk gelombang sinus Dge m 0 O 180 o 360 O t - m Tempoh (T) 7. stilah-istilah voltan yang terdapat di dalam AU seperti voltan purata, voltan puncak, voltan puncak ke puncak dan voltan punca min kuasa. 13

TA AUS UANG AK (AU) 7.4 + - (a) 90 o 180 o 0 o 70 o (b) Gambar rajah itar (a) dan ektor (b) bagi intangan Tulin 14

TA AUS UANG AK (AU) NPUT 7.7 TA NTANGAN DAN AUHAN ( ) SES Pearuh dipasang secara sesiri dengan perintang. Dalam litar sesiri nilai arus sama pada setiap beban, maka arus () dijadikan faktor rujukan dalam Gambar rajah vektor seperti yang ditunjukkan oleh ajah 7.14 di sebelah. + - + - ajah 7.13 : Gambar ajah itar Sesiri a) Dalam litar ajah 7.13 di atas, arus akan dihadkan nilainya oleh rintangan dan regangan induktif. ni menjadikan arus yang melalui rintangan, berada sefasa dengan voltan dan apabila arus mengalir melalui regangan induktif, ia akan mengekori voltan sebanyak 90 o. b) Kita akan dapat membina Gambar rajah vektor bagi menggambarkan kedudukan voltan susut melintangi rintangan ( ) dan aruhan ( ). Seterusnya, menentukan voltan yang dibekalkan ( ). 15

TA AUS UANG AK (AU) ajah 7.14 : Gambar rajah ektor bagi itar Sesiri Daripada Gambar rajah vektor 7.14, kita boleh mendapatkan hubungan di antara voltan bekalan ( ) dengan voltan yang melintangi rintangan ( ) dan voltan yang melintangi aruhan ( ) dengan menggunakan Teorem Pitaghoras seperti persamaan (7.8). (7.8) di mana ; dan. 7.7.1 Segitiga Galangan Galangan ditakrifkan sebagai jumlah halangan yang wujud di dalam litar AU. Simbol : Z dan unitnya : Ohm (). Daripada Gambar rajah vektor 7.14, kita dapat mengeluarkan satu Gambar rajah segitiga yang menghubungkan rintangan ( ), regangan berkearuhan ( ) dan galangan ( Z ), yang dikenali sebagai Gambar rajah segitiga galangan. Z ajah 7.15 : Segitiga Galangan 16

TA AUS UANG AK (AU) Daripada ajah 7.15, dengan menggunakan Teorem Pithagoras satu formula galangan untuk litar sesiri dapat diterbitkan seperti persamaan (7.9). Z (7.9) di mana, f ( ) 7.7. Arus Dan oltan Dalam itar Sesiri Daripada analisi litar kita dapat menerbitkan beberapa formula antaranya ; a) Arus litar, Z b) oltan susut setiap komponen dan, (7.10) c) Sudut fasa tan 1 ( ) d) Faktor kuasa, cos. Z ontoh 7.1: Satu litar yang sesiri berintangan 10 dan berkearuhan 0.H dibekalkan dengan bekalan AU 50, 50Hz. Kirakan ; i) Galangan litar ii) Arus litar iii) Sudut fasa Penyelesaian : Diberi 10, 0. H, 50 dan f 50Hz. di mana, f (50)(0.) 6. 83. i) Galangan, Z 10 6.83 63. 6. ii) 50 Arus litar, 3. 93A Z 63.6 iii) 1 1 63.6 Sudut fasa, tan ( ) tan ( ) tan 10 1 (6.36) 81.1 o 17

TA AUS UANG AK (AU) 7.8 TA NTANGAN DAN KEMUATAN ( ) SES Pemuat dipasang sesiri dengan rintangan. Dalam litar sesiri nilai arus sama pada setiap beban, maka arus () dijadikan faktor rujukan dalam Gambar rajah vektor. + - + - ajah 7.16 : Gambar rajah itar Sesiri a) Dalam litar ajah 7.16 di atas, arus akan dihadkan nilainya oleh rintangan () dan regangan kapasitif ( ). ni menjadikan arus yang melalui rintangan, berada sefasa dengan voltan dan apabila arus mengalir melalui regangan kapasitif, ia akan mendahului voltan sebanyak 90 o. b) Kita akan dapat membina Gambar rajah vektor bagi menggambarkan kedudukan voltan susut melintangi rintangan ( ) dan kemuatan ( ) menentukan nilai voltan bekalan ( ) seperti ajah 7.17. ajah 7.17 : Gambar rajah ektor bagi itar Sesiri 18

TA AUS UANG AK (AU) 7.8.1 Segitiga Galangan Daripada Gambar rajah vektor 7.17, kita dapat mengeluarkan satu Gambar rajah segitiga galangan seperti ajah 7.18 di bawah. Z ajah 7.18 : Segitiga Galangan Daripada ajah 7.18, dengan menggunakan Teorem Pithagoras satu formula galangan untul litar sesiri dapat diterbitkan seperti persamaan (7.10). Z (7.11) Formula formula lain yang boleh diterbitkan adalah seperti persamaan (7.1) di bawah. a) Arus litar, Z b) oltan susut setiap komponen dan, (7.1) c) Sudut fasa tan 1 ( ) d) Faktor kuasa, cos. Z Formula yang terdapat di dalam litar hampir sama dengan formula yang ada di dalam litar. uma terdapat sedikit perbezaan pada sudut fasa dan yang melibatkan pembolehubah sahaja. 19

TA AUS UANG AK (AU) ontoh 7.: Satu litar yang sesiri berintangan 10 dan berkearuhan 00 F bekalan AU 75, 50Hz. Kirakan ; i) Galangan litar ii) Jumlah arus iii) Faktor kuasa dibekalkan dengan Penyelesaian : Diberi 10, 00F, 75 dan f 50Hz. 1 1 di mana, 15. 9. 6 f (50)(00x10 ) i) Galangan, Z 10 15.9 18. 8. ii) 75 Jumlah arus, 4. 71A Z 15.9 iii) 10 Faktor kuasa, cos 0. 68 Z 15.9 Perhatian!!!! Kesilapan yang selalu dilakukan oleh pelajar ialah tidak menukarkan nilai kemuatan () dan aruhan () kepada nilai regangan dan terlebih dahulu.. Untuk pengetahuan pelajar, Galangan (Z), boleh juga diungkapkan dalam bentuk nombor kompleks iaitu Z j dan Z j. Untuk maklumat lanjut, jumpa pensyarah anda. 0

TA AUS UANG AK (AU) 7.9 TA SES DAAM TA AU Dalam litar sesiri pearuh () dan pemuat () disambung sesiri dengan perintang () dan dibekalakan dengan voltan AU. Arus () dijadikan faktor rujukan dalam Gambar rajah vektor kerana ia adalah sama pada setiap beban atau komponen. + - + - + - ajah 7.19 : Gambar ajah itar Sesiri 7.9.1 Gambar ajah ektor dan Segitiga Galangan Sebelum gambar rajah vektor dilukis di dalam litar sesiri, terdapat dua () syarat yang mesti diberi perhatian iaitu ; a) egangan berkearuhan lebih besar daripada regangan berkemuatan, > b) egangan berkemuatan lebih besar daripada regangan berkearuhan, > Tahukah Anda? intangan dan regangan ( atau ) adalah berbeza walaupun unitnya sama ( ). intangan menentang arah aliran arus di dalam litar AT dan AU. egangan ( atau ) menentang arah aliran arus di dalam litar AU sahaja. Begitu juga dengan galangan (Z), di mana ia hanya menentang arah aliran arus di dalam AU sahaja. 1

TA AUS UANG AK (AU) 7.9.1.1 Gambar ajah ektor Untuk > ( ) Z ( ) Z (a). (b). ajah 7.0 : Gambar ajah ektor (a) Dan Segitiga Galangan (b) > Oleh itu, formula-formula yang diperolehi daripada ajah 7.0 di atas, lebih kurang sama dengan formula-formula di dalam persamaan (7.10) dan (7.1). Perbezaan hanya wujud pada formula yang melibatkan pembolehubah dan sahaja. a) Galangan litar, Z ( ) b) Arus litar, Z c) oltan susut setiap komponen, dan (7.1) c) Sudut fasa tan 1 ( ) d) Faktor kuasa, cos. Z

TA AUS UANG AK (AU) 7.9.. Gambar ajah ektor Untuk > Z ) - ) Z ( ( (a). (b). ajah 7.0 : Gambar ajah ektor (a) Dan Segitiga Galangan (b) Untuk > Formula-formula yang terhasil sama dengan persamaan (7.1). Perbezaan hanya terdapat pada sudut fasa sahaja iaitu yang melibatkan tanda ve yang menunjukkan arah sudut. a) Sudut fasa, tan 1 ( ) Untuk pengetahuan pelajar, apabila nilai > ia dinamakan litar berkemuatan dan nilai > ia dinamakan litar berkearuhan. 3

TA AUS UANG AK (AU) 7.10 FAKTO KUASA, os Faktor kuasa boleh diungkapkan di dalam bentuk peratus (%) atau nombor pecahan. a dikenali sebagai os dan disebut sebagai mendahulu (lead) atau mengekor (lag), di mana ialah sudut fasa di antara voltan dan arus. a) Faktor kuasa ialah nisbah di antara kuasa sebenar terhadap kuasa ketara. P os (7.13) S c) Faktor kuasa juga ditakrifkan sebagai nisbah di antara rintangan terhadap galangan. (7.14) os Z c) Faktor kuasa mendahulu apabila arus mendahului voltan jika voltan diambil sebagai faktor rujukan dan nilainya ialah positif (+ve). d) Faktor kuasa mengekor apabila arus mengekori voltan jika voltan diambil sebagai faktor rujukan dan nilainya ialah negatif (-ve). e) Faktor kuasa yang paling baik ialah satu ( os 1) dan yang menghampiri satu. 7.11 KUASA D DAAM TA AUS UANG AK Terdapat tiga (3) kuasa yang wujud di dalam litar AU iaitu; a) Kuasa ketara, S b) Kuasa Sebenar, P c) Kuasa reganagan 7.11.1 Kuasa Ketara, S Kuasa yang berkurang kerana kewujudan regangan yang menyebebkan arus dan voltan terpisah iaitu tidak sefasa. Pemisahan arus dan voltan ini menyebabkan kuasa dalam litar akan berkurang. Simbol : S, Unit : oltan Ampere (A) Kuasa Ketara = oltan x Arus (7.15) S 4

TA AUS UANG AK (AU) 7.11. Kuasa Sebenar, P Kuasa sebenar juga dikenali sebagai kuasa aktif dan merupakan kuasa yang digunakan atau diserap oleh komponen perintang dalam litar AU. Simbol : P, Unit : Watt (W) Kuasa Sebenar = oltan x Arus x Faktor kuasa (7.15) P cos 7.11.3 Kuasa egangan, Q Kuasa regangan juga dikenali sebagai kuasa reaktif dan merupakan kuasa yang digunakan atau diserap oleh komponen pemuat atau pearuh di dalam litar AU. Simbol : Q, Unit : oltan Ampere egangan (A) Kuasa egangan = oltan x Arus x Sin (7.16) Q sin 7.11.4 Segitiga Kuasa Perhubungan di antara kuasa ketara, kuasa sebenar dan kuasa regangan boleh digambarkan melalui gambar rajah segitiga yang dikenali sebagai Segitiga Kuasa. Q S = P ajah 7.1 : Gambar ajah Segitiga Kuasa 5

TA AUS UANG AK (AU) ontoh 7.3 : Sebuah litar sesiri berintangan 100, berkearuhan 100 mh dan berkemuatan 00F dibekalkan dengan bekalan kuasa AU 40, 50Hz. Kirakan; i) Galangan litar ii) Arus litar iii) Faktor kuasa dan sudut fasa iv) Kuasa ka, kuasa kw dan kuasa ka. Penyelesaian : Di mana, 3 f (50)(100x10 ) 31.4, 1 1 15. 91. 6 f (50)(00x10 ) i) Galangan, Z ( ) 100 (31.4 15.91) 101. ii) 40 Arus litar,. 37A Z 101. iii) 100 Faktor kuasa, os 0. 988 (mengekor) Z 101. Sudut fasa, cos 1 ( ) cos Z 1 (0.988) 8.9 iv) Kuasa ka, S ( 40)(.37) 568.8 0. 57kA Kuasa kw, P cos (568.8)(0.988) 56 0. 56kW o Kuasa ka, Q sin (568.8)(sin 8.9 o ) 88 0.09kA 6

TA AUS UANG AK (AU) AKTT 7B 7.5 Berikan takrifan bagi galangan 7.6 Nyatakan satu (1) definisi bagi faktor kuasa 7.7 ukis dan labelkan litar sesiri dalam litar AU 7.8 Sebuah pemuat berkemuatan 00F disambung ke bekalan 75, 50Hz. Berapakah nilai regangan berkemuatan dan arus yang mengalir dalam litar tersebut? 7.9 ukis dan labelkan gambar rajah vektor bagi litar sesiri untuk >. 7

TA AUS UANG AK (AU) MAKUM BAAS 7B 7.5 Galangan ialah jumlah halangan yang wujud di dalam litar AU. 7.6 Faktor kuasa ialah nisbah di antara rintangan terhadap galangan. 7.7 Gambar rajah litar sesiri di dalam litar AU; + - + - 1 1 7.8 egangan berkemuatan, 15. 91 6 f (50)(00x10 ) Arus litar, 75 4.71A 15.91 7.9 Gambar ajah ektor Untuk > - ) Z ( 8

TA AUS UANG AK (AU) Penilaian Kendiri 1. ukis dan labelkan gambar rajah litar sesiri di dalam litar AU. Sebuah pearuh berkearuhan 0.09H disambungkan ke bekalan AU 0 yang berfrekuensi 80Hz. Tentukan; i) Arus litar ii) Sekiranya, frekuensi litar diubah kepada nilai 10Hz, apakah kesannya kepada arus litar? 3. Sebuah litar sesiri berintangan 10, berkearuhan 0 dan berkemuatan 35.5 dibekalkan dengan bekalan kuasa AU 0, 60Hz. Kirakan; i) Galangan litar ii) Arus litar iii) Faktor kuasa dan sudut fasa iv) Kejatuhan voltan pada setiap komponen 4. ukis dan labelkan gambar rajah segitiga kuasa dan seterusnya terbitkan formulaformula kuasa daripada segitiga tersebut. 9

TA AUS UANG AK (AU) MAKUM BAAS KEND 1. Gambar ajah itar Sesiri + - + - + -. f 80Hz : f (80)(0.09) 45. 4 0 Arus litar, 4.86A 45.4 f 10Hz : f (10)(0.09) 5. 66 0 Arus litar, 38.9A 5.66 Apabila nilai frekuensi berkurang, nilai arus litar semakin bertambah. 3. i) Galangan, Z ( ) 10 (0 35.5) 18. 45 0 ii) Arus litar, 11. 93A Z 18.45 10 iii) Faktor kuasa, os 0. 54 (mendahulu) Z 18.45 Sudut fasa, tan 1 ( ) tan 1 35.5 0 ( ) tan 10 1 (1.55) 57 o 30

TA AUS UANG AK (AU) iv) Kejatuhan voltan setiap komponen, (11.93)(10) 119.3 (11.93)(35.5) 43.5 (11.93)(0) 38.6 4. Gambar ajah Segitiga Kuasa Q S = P Formula kuasa yang boleh diperolehi daripada segiriga ini ialah ; i) Kuasa ketara, S (A) ii) Kuasa sebenar, P cos (W) iii) Kuasa regangan, Q sin (A) 31