ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισµού Ι ΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣΤΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣΝΕΑΡΩΝ ΝΕΑΡΩΝΑΘΛΗΤΩΝΑΘΛΗΤΩΝ / ΤΡΙΩΝΣΤΙΒΟΥ Θεόφιλος Πυλιανίδης Αναπληρωτής Καθηγητής
Προπονητής Τεχνική Φυσική κατάσταση Τακτική Υλικοτεχνική υποδοµή Κλιµατολογικές συνθήκες Γεωφυσικοί παράγοντες Ταλέντο Συστήµατα ανθρώπινου σώµατος Κοινωνικοί παράγοντες Ψυχικοί παράγοντες Ενδογενείς παράγοντες Εξωγενείς παράγοντες οµή των παραγόντων της αθλητικής επίδοσης
Στόχοι του αγωνιστικού αθλητισµού στη φάση του πρωταθλητισµού Ατοµικά αθλήµατα Μεγιστοποίηση Μεγιστοποίηση της αθλητικής απόδοσης σε συγκεκριµένους αγώνες, φυσικές ικανότητες, τεχνική Οµαδικά αθλήµατα Ευνοϊκό Ευνοϊκό επίπεδο απόδοσης για µεγάλο χρονικό διάστηµα, τακτική
Ευαίσθητες φάσεις (Martin, 1982) Ηλικία 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Ψυχοκινητικές - συναρµοστικές ικανότηες Κινητικές ικανότητες Ικανότητες διαφοροποίησης Ακουστική - οπτική ικανότητα αντίδρασης Αίσθηση χώρου Ικανότητα ρυθµού Ικανότητα ισορροπίας
Ηλικία 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Φυσικές ικανότητες Αντοχή ύναµη Ταχύτητα Ηλικία 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Συναισθηµατικές - γνωστικές ικανότητες Συναισθηµατικέςγνωστικές ικανότητες Ικανότητα µάθησης
Αλληλεπίδραση της λειτουργικής ωριµότητας και των περιβαλλοντολογικών απαιτήσεων µάθησης-επίδοσης
Φάσεις και στάδια της µακρόχρονης προπονητικής διαδικασίας (Κέλλης 1995) Μεγιστοποίησης ή Πρωταθλητισµού Φάση υψηλών επιδόσεων Πρώτων υψηλών επιδόσεων Μεταβατικό ή τελειοποίησης Ειδικό Αναπτυξιακή φάση Βασικό Εισαγωγικό
Σχέση Γενικής και Ειδικής προπόνησης στη µακρόχρονη προπονητική διαδικασία (%)
Αρχή του Μακροχρόνιου προγραµµατισµού Η εξειδικευµένη ως προς το αγώνισµα ανάπτυξη της απόδοσης, απαιτεί τη συστηµατική υλοποίηση συγκεκριµένωνδιαδοχικώνπροπονητικώνστόχων. Ανπαραληφθούνσεαυτήτηδιαδοχήεπιµέρουςστάδια, εµφανίζονταιελλείµµαταστηνανάπτυξητηςαπόδοσης, που δύσκολα συµψηφίζονται αργότερα στην πορεία της προπονητικής διαδικασίας Η ανάπτυξη της αθλητικής απόδοσης απαιτεί χρόνο και υποµονή
Βασικοί στόχοι του µακροχρόνιου προγραµµατισµού Στον αρχάριο διαµορφώνονται οι βάσεις για µελλοντική µέγιστη απόδοση Στον προχωρηµένο (προπονητικά) τελειοποιούνται οι παράµετροι για τη µεγιστοποίηση της απόδοσης Στον πρωταθλητή µεγιστοποιείται και σταθεροποιείται η απόδοσή του
ιάρθρωση της µακροχρόνιας προπονητικής διαδικασίας ανάλογα µε την ηλικία έναρξης της αθλητικής δραστηριότητας 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Ιδανικό Εισ. Βασ. Ειδ. Μ. Π. Πρωτ. Αποδεκτό Εισ. Βασ. Ειδ. Μ. Π. Πρωτ. Πραγµατικό Εισ. Βασ. Μ. Π. Πρωτ. Εισερχόµενοι καθυστερηµένα ή από άλλο άθληµα Βασ-Ειδ. Μ. Π. Πρωτ. 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Εισαγωγικό Βασικό Ειδικό Μεταβατικό ή τελοιοποίησης Πρώτων υψηλών επιδόσεων Πρωταθλητισµός
ΕρωτήµατασεσχέσηµετοΜ.Π ΠοιοιείναιοιβασικοίστόχοιτουΜ.Π; Ποια είναι η ηλικία έναρξης της συστηµατικής προπόνησης; ΣεποιαηλικίααρχίζειηκάθεφάσητουΜ.Π; ΠόσοδιαρκείκάθεφάσητουΜ.Π; Σε ποια ηλικία τοποθετείται η φάση µεγιστοποίησης της αθλητικής απόδοσης; Πόσο διαρκεί η αθλητική σταδιοδροµία ενός αθλητή; Οιαπαντήσειςισχύουντοίδιογιαόλατααθλήµατα;
Παράγοντες επίδοσης της φυσικής κατάστασης στους δρόµους µικρών αποστάσεων Κιν. ικανότητες / έτος 9-11 12. 13 14 15 16 17 ΤΑΧΥΤΗΤΑ Ταχύτητα αντίδρασης Άκυκλη ταχύτητα Κυκλική ταχύτητα Συχνότητα κίνησης Επιτάχυνςη *α β - - [] Μέγιστη ταχύτητα α β - - [] ΥΝΑΜΗ Γενική ενδυνάµωση Ταχυδύναµη [] Μέγιστη δύναµη - µυϊκή υπερτροφία - - - - [] - ενδοµυϊκή συναρµ. - - - Αντοχή στη δύναµη - - - () () * α: υποµέγιστη β: µέγιστη ένταση. -: καθόλου (έµµεσα), : λίγο, : πολύ, : πάρα πολύ, ():
οµή και βασικοί στόχοι του µακροχρόνιου προγραµµατισµού στο στίβο
Βασικέςκατευθύνσειςτουπρογραµµατισµού στηνπροεφηβικήηλικία Οόγκοςτηςπροπόνησηςκαιόχιηένταση Η γενική προετοιµασία και όχι η εξειδικευµένη Η αφοµοίωση όσο το δυνατόν µεγαλύτερου αριθµού κινητικών δεξιοτήτων και όχι η συγκεκριµένη προπόνηση αγωνίσµατος Ηεπαφήµετεχνικήκαιόχιηεξαντλητική επιµονή
συνέχεια Τοπαιχνίδιόχιµόνοµετηνέννοιατης αθλοπαιδιάς αλλά µε την εµπνευσµένη επιλογή κινητικών µετατοπίσεων, προσαρµοσµένες στις ανάγκες των παιδιών Γενικά πρέπει να δίδονται παιχνίδια, τα οποία θα εξασφαλίζουν συνεχή κίνηση, χωρίς µεγάλη ένταση
Μεθοδολογική διαδικασία ανάπτυξης των κινητικών ικανοτήτων
Αρχές προπόνησης Αρχές για τη δηµιουργία βιολογικών προσαρµογών Για τη σταθεροποίηση των βιολογικών προσαρµογών Για τη καθοδήγηση-ρύθµιση των βιολογικών προσαρµογών (αρχές ειδίκευσης) Παιδαγωγικές αρχές Αρχή του αποτελεσµατικού ερεθίσµατος επιβάρυνσης Το προπονητικό ερέθισµα πρέπει να υπερβαίνει ένα συγκεκριµένο κατώφλι έντασης
Αρχή της επιβάρυνσης και αποκατάστασης Η προπόνηση οδηγεί σε κατανάλωση των ενεργειακώναποθεµάτωντουοργανισµού, συνεπώς σε µείωση της ικανότητας απόδοσης. Οι παρατηρούµενες διαδικασίες κόπωσης προκαλούν και διαδικασίες αποκατάστασης (υπερσυµψηφισµός) Αρχή της προοδευτικής αύξησης της επιβάρυνσης Ισχύει σε όλη τη µακρόχρονη προπονητική διαδικασία Οτρόποςκαιηδυναµικήτηςαύξησηςτης επιβάρυνσης (ποσότητα, ένταση) πρέπεινα αντιστοιχούν: Στην ηµερολογιακή ηλικία Στην βιολογική ηλικία Στην προπονητική ηλικία Στην προπονητική κατάσταση Στην περίοδο προπόνησης του ΜΑΚ
Αρχή της προοδευτικής αύξησης της επιβάρυνσης Αυξανόµενη απόκλιση µεταξύ του επιπέδου επιβάρυνσης και προπονητικής κατάστασης, στην πορεία µιας πολυετούς προπόνησης (παραβολικήπορείακαµπύλης)
Ηγνώσει της αξιολόγησης αθλητών στίβου και της ερµηνείας των αποτελεσµάτων από τους προπονητές, αποτελεί κριτήριο αποτελεσµατικότητας
Η µεγιστοποίηση της επίδοσης-απόδοσης είναι ένας επαναλαµβανόµενος κύκλος που περιλαµβάνει τη διάγνωση, την ανάλυση και την καθοδήγηση Ε Π Α Ν Α Τ Ρ Ο Φ Ο Ο Τ Η Σ Η ΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΘΟ ΗΓΗΣΗ ΕΛΕΓΧΟΣ-ΤΕΣΤ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΡΥΘΜΙΣΗ
Ποσοτικά γνωρίσµατα στο µακροχρόνιο προγραµµατισµό για τα οριζόντια άλµατα Γνωρίσµατα /Ηλικία 10-11 12-13 14-15 16-17 18-19 >20 Ηµέρες προπόνησης / έτος 140-170 160-200 190-220 210-250 250-290 290-320 Π.Μ. / έτος 140-170 160-200 190-220 210-280 280-360 320-460 Π.Μ. / ΜΙΚ 3-4 4-5 4-5 5-6 6-7 6-9 Ώρες προπόνησης / έτος 150-260 280-330 320-400 380-500 550-750 800-1000 ιάρκειαπ. Μ. (min) 60-90 90-110 100-120 100-120 100-150 120-180 Αγώνες ΜΗΚΟΣ 3-7 8-12 12-15 14-16 16-18 20-24 Αγώνες ΤΡΙΠΛΟΥΝ 3-7 8-10 10-14 12-14 14-16 18-22 Θεωρία / Ώρες 10 14-16 18 20-24 24-28 28-32
Ποσοτικά γνωρίσµατα στο µακροχρόνιο προγραµµατισµό στα κάθετα άλµατα Γνωρίσµατα /Ηλικία 12-13 14-15 16-17 Ηµέρες προπόνησης / έτος 140-180 160-200 220-270 Π.Μ. / έτος 140-180 160-230 220-300 Π.Μ. / ΜΙΚ 4-5 4-5 5-6 ΜΙΚ/ έτος 35-40 40-45 45-50 Αγώνες έτος 15-20 (3-5) 20-25 (6-8) 20-25 (10-12) ιάρκειαπ. Μ. (min) 90 90-120 100-150 Ώρες προπόνησης / έτος 225-320 260-420 370-680 Θεωρία / Ώρες 15-20 20-25 25-30
Οέλεγχος της απόδοσης στον στίβο συµβάλει Στην υλοποίηση του ετήσιου και µακροχρόνιου προγραµµατισµού Στην καλύτερη εφαρµογή βασικών αρχών της προπονητικής (πχ. αρχή της ατοµικότητας) Στη συστηµατική και στοχευµένη αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητας της προπόνησης Στη σωστότερη εφαρµογή των προπονητικών περιεχοµένων και µεθόδων
Οέλεγχος της απόδοσης στον αγωνιστικό αθλητισµό συµβάλει Στην εγκυρότερη επιλογή και αξιοποίηση των αθλητικών ταλέντων Στην καθοδήγηση του αθλητή Στη δηµιουργία ειδικών κριτηρίων αξιολόγησης Στην παρακολούθηση της αποκατάστασης των τραυµατισµένων αθλητών
Οι µέθοδοι ελέγχου έχουν πρακτική αξία για την προπόνηση όταν: δεν παρεµποδίζουν την προπονητική διαδικασία ούτε επιδρούν αρνητικά σε επικείµενους αγώνες είναι όµοιοι µε προπονητικά περιεχόµενα ή µε την αγωνιστική κίνηση είναι οικονοµικές για την αξιολόγηση των αποτελεσµάτων υπάρχουν συγκριτικές τιµές-νόρµες
Τι πρέπει να λάβουµε υπόψη στη προπόνηση 1.Τα χρονικά διαστήµατα µεταξύ των αλµατικών επιβαρύνσεων καθορίζονται σύµφωνα µε το ατοµικό επίπεδο απόδοσης 2.Ο οργανισµός χρειάζεται ένα συγκεκριµένο χρόνο για να προσαρµοστεί και να σταθεροποιηθεί στην καινούργια επιβάρυνση 3. Προσοχή στην υπερπροπόνηση 4. Μια γρήγορη αύξηση της απόδοσης µπορεί να επιφέρει: Μειωµένη σταθερότητα στην απόδοση Αύξηση πιθανοτήτων τραυµατισµού Νευρικότητα Συµπέρασµα:Συνεχήςέλεγχος -τεστ, παρατήρηση
Περιεχόµενα - µέσα προπόνησης δύναµης ΥΝΑΜΗ Βασικές αρχές της προπόνησης δύναµης στην παιδική και προεφηβική ηλικία Ποικιλία ασκήσεων και να ενεργοποιεί όλες τις µυϊκές οµάδες Πριντηνέναρξητηςειδικήςπροπόνησηςδύναµης, απαιτείται προηγουµένως γενική ενδυνάµωση όλων των µυϊκών οµάδων Πρώτα εκµάθηση της τεχνικής και κατόπιν επιπλέον επιβάρυνση
Προπόνηση δύναµης στην παιδική και εφηβική ηλικία
Αν η επιβάρυνση µπορεί να αυξηθεί, κρίνεται σκόπιµο πρώτα να αυξηθεί ο αριθµός των επαναλήψεων και έπειτα η ένταση της επιβάρυνσης
Προπόνηση ταχυδύναµης στην προεφηβεία Μέθοδοι προπόνησης Περιεχόµενα Μορφές οργάνωσης Ποσοτικά στοιχεία Επαναληπτική, κρουστική Ασκήσειςαλτικές, ριπτικές, έλξεις, αναρριχήσεις, αρασέ µε µπάρα µέχρι 10 kg Προπόνηση σε σταθµούς, παιχνίδια 2-10 επαναλήψεις / σετ, 50-100 επαν./π.μ. 1-3 min διάλειµµα µεταξύ των σετ 20-30 min συνολικός χρόνος άσκησης Αποφεύγουµε : Ανύψωσηβαρώναπόόρθιαθέσηπάνωαπότοκεφάλι, ότανυπερβαίνουντο 1/4 τουσωµατικούβάρους (12-13 ετών) καιτο 1/3 (14-15 ετών)
Εξάσκηση φυσικών ικανοτήτων προεφήβων αθλητών του Άλµατος επί κοντώ (Πυλιανίδης 1997)
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΥΝΑΜΗΣ ΗΛΙΚΙΑ ΤΥΠΟΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΘΟ ΟΣ ΠΟΣΟΤΗΤ Α ΕΝΤΑΣΗ ΜΕΣΑ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ 12-13 ΠΡΟ/ΒΕΙΑ Πριντηνήβη - Γενικές ασκήσεις -Παιχνίδια -Αντοχήστη δύναµη -ΚΠ - Χαµηλή Πολύ χαµηλή - Ασκήσεις µε µικρή αντίσταση - Ελαφρά όργανα - Ελαφρές µπάλες - Βάρος σώµατος 14-15 Κατάτηνήβη Α- ΑΠ - Σκυταλοδροµίες - Παιχνίδια -Αντοχήστη δύναµη -ΚΠ -Χαµηλή -Μεσαία Χαµηλή - - ΜΒ - Ελαφρά βάρη - Λάστιχα ΑΠ-Ανατοµική προσαρµογή ΚΠ-Κυκλική προπόνηση ΜΒ-Μέντεσιν Μπώλ ροµική, Αλµατική και υναµική επιβάρυνση της Προπόνησης σε επίπεδο ΜΕΣ
Κλίµακα έντασης των αλτικών ασκήσεων Υψηλή 5 Άλµαταβάθους (εµπόδια, µποκ, κώνους >50 cm) 4 Αναπηδήσεις σε κύβους (έµφαση στη δύναµη) 3 Πολλαπλές αναπηδήσεις και άλµατα (έµφαση στη ταχύτητα) 2 Άλµατα από στάση (µε ένα πόδι) 1 Επιτόπια άλµατα (µε δύο πόδια) Χαµηλή Οριζόντια αλτικά τεστ ΜΧΦ µε χέρια / χωρίς χέρια -3 πλούν, 5 πλούν, 10 πλούν από στάση/ µε φόρα - 3πλούν (κουτσό) Κάθετα αλτικά τεστ SJ, CMJ, DJ-40 cm, RJ-15-60
ΝΟΡΜΕΣ BOSCO αθλητών ταχυτήτων και αλµάτων στο στίβο ηλικίας 15-16 χρόνων Αξιολόγηση Άριστη SJ (cm) > 46 CMJ (cm) > 50 DJ (cm) > 47 Υψηλή 41-46 44-50 41-47 Μέτρια 37-40 39-43 35-40 Χαµηλή 32-36 33-38 29-34 Πολύ χαµηλή < 32 < 33 < 29
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΠΑΓΙ Α ΤΗΣ ΠΡΟΩΡΗΣ ΕΞΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ Αποφεύγετε την εξειδίκευση ουλέψτε για πολύπλευρη ανάπτυξη Χτίστεµιαγερήβάσηγιατοµέλλον Και εξίσου σηµαντικό. ηµιουργήστε ευχάριστο περιβάλλον και διασκεδαστική προπόνηση
Παραλλαγές της µακροχρόνιας προπόνησης (Ratzef 1991) Παρατηρήσεις 1. Η γρήγορη αύξηση της έντασης της προπόνησης προκαλεί: -πρόωρες υψηλές επιδόσεις -συχνούς τραυµατισµούς -περιορισµένη αθλητική καριέρα 2. Η κανονική αύξηση του όγκου της προπόνηση και όχι της έντασης προκαλεί: -αργή αλλά σταθερή αύξηση υψηλών επιδόσεων -δεν παρουσιάζει τραυµατισµούς -µακρόχρονη αθλητική καριέρα