ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 0910 «Εργοφυσιολογία στον Αγωνιστικό Αθλητισµό Ι» 10η ιάλεξη: Υπερπροπόνηση (Ι) Overtraining (Ι) Γιάννης Κουτεντάκης,, BSc,, MA, PhD
Περιεχόµενα Μαθήµατος Ορισµός (ΣΑΜΑ) Εισαγωγή ΗΒάσητουΣΑΜΑ Προπόνηση & Υπερπροπόνηση (ΣΑΜΑ) Ανοσοποιητικό Σύστηµα: το κύριο θύµα Συµπτώµατα Συµπεράσµατα Θέµατα προς Συζήτηση Αναφορές - Βιβλιογραφία
ΟΡΙΣΜΟΣ Οι όροι Υπερπροπόνηση, Σύνδροµο της Υπερπροπόνησης, ή ΚάψιµοτουΑθλητή δηλώνουν µια κατάσταση όπου το κυρίαρχο στοιχείο είναι η ανεξήγητη πτώση της αθλητικής απόδοσης (Budgett 1998). Για την καλλίτερη απόδοση του φαινοµένου, έγινε τελευταία ένας συγκερασµός των παραπάνω όρων σε: Σύνδροµο της Ανεξήγητα Μειωµένης Απόδοσης (Unexplained Underperformance Syndrome - Budgett et al 2000) ήσαμα. Ο όρος αυτός θα χρησιµοποιηθεί στην σηµερινή παρουσίαση.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ The beginning of elite sport is the end of health described in medical textbooks (Η αρχή του πρωταθλητισµού συµπίπτει µε το τέλος της υγείας όπως την γνωρίζουµε από τα σχετικά βιβλία)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το φαινόµενο είναι γνωστό από την αρχαιότητα! Ιπποκράτης (469-399 πχ): «Η φυσική κατάσταση βρίσκεται σε κίνδυνο όταν η άσκηση είναι έντονη & διαρκής» Αριστοτέλης (Πολιτικά - VIII): «Η συστηµατική προπόνηση κατά την νεαρή ηλικία (καταπονεί το σώµακαι) εµποδίζει τους αθλητές να στεφθούν Ολυµπιονίκες τόσο ως έφηβοι όσο και ως άνδρες»
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (Η βάση του ΣΑΜΑ) Koutedakis & Sharp, Wiley, 1999
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (Η Βάση του ΣΑΜΑ) Koutedakis & Sharp, 1999
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (Η Βάση του ΣΑΜΑ) Προπόνηση µε καλή αποκατάσταση Προπόνηση χωρίς καλή αποκατάσταση
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (Η βάση του ΣΑΜΑ) Koutedakis & Sharp, Wiley, 1999
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (Η βάση του ΣΑΜΑ) Άλλες (εξωτερικές) 'Επιβαρύνσεις': * Γονείς * Φροντιστήρια * Σχολείο * Σύλλογος/Προπονητές * Προσωπικές Σχέσεις * Εργασία * Τύπος/Τηλεόραση
Ποια Αθλήµατα/ ραστηριότητες? 1. Μονότονες δραστηριότητες - Άρση βαρών - Κολύµπι - Σκοποβολή, κλπ 2. Αγωνίσµατα διάρκειας - Αθλητές αντοχής (στίβος) - Τένις - Κωπηλασία, ποδηλασία Ελεύθερες ρίζες??
Ανοσοποιητικό Σύστηµα: το κύριο θύµα Το κύριο θύµα της υπερβολικής και µε ελλιπή σχεδιασµό αθλητικής δραστηριότητας είναι το ανοσοποιητικό σύστηµατουαθλητή(και της αθλήτριας)
Προπόνηση & Υπερπροπόνηση (ΣΑΜΑ)
Προπόνηση & Υπερπροπόνηση (ΣΑΜΑ) Even during a 10-day intensive training, with inadequate resting, significant increases in the activation level of peripheral blood lymphocytes, and significant decreases in natural killer cell activity were found within a week from the start of training (Fry et al., Br. J. Sp. Μed., 28(4), 1994)
Ανοσοποιητικό Σύστηµα Εκτός από την σωµατική δραστηριότητα, υπάρχουν τουλάχιστον 7 άλλοι παράγοντες που είναι δυνατόν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά την λειτουργία του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήµατος
ΑΣΚΗΣΗ & ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Έντονη και διαρκής άσκηση ( όγκου) επηρεάζει αρνητικά την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήµατος για αρκετές ώρες ή ηµέρες µετά την άσκηση (Sharp & Koutedakis, 1992)
ΑΣΚΗΣΗ & ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κρίνοντες από τα ποσοστά περιστατικών του ανώτερου αναπνευστικού συστήµατος (URI), ελεγχόµενη άσκηση είναι πιο αποτελεσµατική σε σχέση µε την παντελή έλλειψη σωµατικής δραστηριότητας ή της υπερβολικής προπόνησης (ΣΑΜΑ).
ΑΣΚΗΣΗ & ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Σε περιπτώσεις µεσαμα, το ανοσοποιητικό σύστηµαείναι χρόνια σε (υπο)λειτουργία (A.L. Komaroff, 1993) Σε αθλητές που συµµετέχουν σε προγράµµατα µε πολλές ώρες προπόνησης (> 700 ώρες ετησίως), ακόµα και προσπάθειες σε επίπεδο αναερόβιου κατωφλιού µπορεί να αποδειχθούν υπερβολικές σε ένταση (Steinacker, 1993) Μακροχρόνια προπονητικά προγράµµατα που καταλήγουν στη κορύφωση (κατά την αγωνιστική περίοδο) µε τηνσχετική αύξηση της έντασης κατά την εξάσκηση, είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε ΣΑΜΑ (Koutedakis & Sharp, 1998)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΑΜΑ (φυσιολογικά) Ησυµπτωµατολογία του ΣΑΜΑ δεν είναι συγκεκριµένη και περιλαµβάνει (Budgett 1998): Υπερβολική εφίδρωση Μειωµένους ρυθµούς αποκατάστασης µετά από έντονη άσκηση Μειωµένη επιθυµία για προπόνηση & αγώνα Παρουσίαση προβληµάτων στην τεχνική Προβλήµατα αυτό-συγκέντρωσης Ανορεξία και µείωση σωµατικού βάρους Ανήσυχο ύπνο - εφιάλτες - ακράτεια ούρων Αύξηση συχνότητας τραυµατισµών
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΑΜΑ
Περίληψη - Συµπεράσµατα Ηέλλειψηισορροπίαςµεταξύ σωµατικής δραστηριότητας και αποκατάστασης από αυτή αποτελεί τη βάση της υπερπροπόνησης (ΣΑΜΑ) η οποίακυρίωςαφορά µονότονα αγωνίσµατα και αγωνίσµατα διάρκειας Το κύριο θύµα αυτής της κατάστασης είναι το ανοσοποιητικό σύστηµατου αθλητή. Τα συµπτώµατα του ΣΑΜΑ δεν είναι συγκεκριµένα και περιλαµβάνουν µία σειρά απόφυσιολογικέςκαιψυχολογικέςπαρενέργειες
Θέµατα προς Συζήτηση Να περιγραφούν τα κύρια αίτια του ΣΑΜΑ Η σχέση του ανοσοποιητικού συστήµατος µε τοσαμα Τα σηµαντικότερα φυσιολογικά συµπτώµατα του ΣΑΜΑ Ψυχολογικά συµπτώµατα?
Αναφορές - Βιβλιογραφία Y. Koutedakis, R. Budgett, L. Faulmann. "Rest and underperforming elite competitors". Brit. J. Sports Med., 24: 248-252, 1990. Jeukendrup ΑΕ, Hesselink MK, Snyder AC, Kuipers H, Keizer HA. Physiological changes in male competitive cyclists after two weeks of intensified training. Int. J. Sports Med., 13(7):534-41, 1992. N.C.C. Sharp, Y. Koutedakis. "Sport and the overtraining syndrome: immunological aspects". (Invited Review Article). Brit. Med. Bul., 48(3): 518-533, 1992. M. Parry-Billings, R. Budgett, Y. Koutedakis, et al. "Plasma amino acid concentrations in the overtraining syndrome: possible effects on the immune system". Med. Sci. Sports Exer., 24(12): 1353-1358, 1992. M. Parry-Billings, V.J. Mathews, E.A. Newsholme, R. Budgett, Y. Koutedakis. "The Overtraining Syndrome: Some Biochemical Aspects". In: D.A.D. Maclead, R.J. Maughan, C. Williams, C.R. Madeley, J.C.M. Sharp, R.W. Nutton (Eds.). Intermittent High Intensity Exercise: Preparation, Stress and Damage Limitation; E. & F.N. Spon, London, pp: 215-225, 1993 Y. Koutedakis, R. Frischknecht, G. Vrbova, et al. "Maximal voluntary quadriceps strength patterns in Olympic overtrained athletes". Med. Sci. Sports Exerc., 27: 566-572, 1995. Y. Koutedakis, N.C.C. Sharp. "Seasonal variations of injury and overtraining in elite athletes" Clin. J. Sports Med., 8(1): 18-21, 1998. Y. Koutedakis, L. Myszkewycz, D. Soulas, V. Papapostolou, N.C.C Sharp. "The effects of rest and subsequent training on selected physiological parameters in professional female classical dancers" Int. J. Sports Med., 20(6): 379-383, 1999. Y. Koutedakis & N.C.C. Sharp. The Fit and Healthy Dancer". Chichester, UK: Willey & Sons Ltd, 1999. Y. Koutedakis. "Burnout in dance: the physiological viewpoint" J. Dance Med. Sci., 4(4): 122-127, 2000. Waldeck & Lambert, J Sports Sc Med, 2:133-138, 2003.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ