Κλινικι Στοματικισ και Γνακοπροςωπικισ Χειρουργικισ Πανεπιςτθμίου Ακθνϊν Μάθημα: ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΑ ΙΙ 9 ο Εξάμθνο Σπουδϊν «Επιπλοκζσ τοποθζτηςησ εμφυτευμάτων» Ν. Θεολόγθ-Λυγιδάκθ, Επίκουρθ Κακθγιτρια ΣΓΠΧ Πιθανά ςυμβάματα κατά την τοποθζτηςη εμφυτευμάτων 1) Τραυματιςμόσ νεφρου 2) Τραυματιςμόσ γειτονικοφ δοντιοφ 3) Διάτρθςθ τοιχϊματοσ ιγμορείου ι εδάφουσ ρινόσ 4) Προϊκθςθ του εμφυτεφματοσ ςτο ιγμόρειο 5) Κάταγμα τθσ γνάκου 6) Θραφςθ του εμφυτεφματοσ 7) Αιμορραγία 8) Λοίμωξθ 1) Τραυματιςμόσ νεφρου Η απϊλεια των δοντιϊν ςτθν οπίςκια κάτω γνάκο είναι ςυχνι και αντίςτοιχθ και θ ανάγκθ για εμφυτεφματα. Το ςχζδιο κεραπείασ πρζπει να λαμβάνει υπόψθ τθν πορεία των νεφρων ςτισ γνάκουσ προκειμζνου να αποφευχκεί τραυματιςμόσ τουσ. Συνικωσ αναφερόμαςτε ςτο κάτω φατνιακό και το γενειακό νεφρο, ςπανιότερα ςτο υποκόγχιο ν. Απαιτείται άριςτθ γνϊςθ τθσ ανατομικισ, των τροποποιιςεων τθσ γνάκου με τθν πάροδο τθσ θλικίασ Προςοχι ςτθν ιδιαιτερότθτα που αφορά ςτθν αγκφλθ του γενειακοφ ν. Προςοχι ςτον υπογνάκιο βόκρο Στθν πρόςκια κάτω γνάκο μπορεί να ςυμβεί τραυματιςμόσ του τομικοφ ν., που δεν αξιολογείται με τθν ίδια βαρφτθτα Τι μπορεί να ςυμβεί ςτο νεφρο Νευροαπραξία (από ζλξθ ι ςυμπίεςθ): θ αίςκθςθ επανζρχεται ςχετικά γριγορα Αξονότμθςθ (πρόκειται για κάποιου βακμοφ τραυματιςμό ςε τμιμα του ν.): παρατθρείται μερικι επαναφορά τθσ αίςκθςθσ ςχετικά ςφντομα και περαιτζρω βελτίωςθ με τθν πάροδο του χρόνου Νευρότμθςθ (πλιρθσ διατομι του ν.): απαιτείται χειρουργικι αντιμετϊπιςθ με αμφίβολα αποτελζςματα Ο αςκενισ μπορεί να αναφζρει υπαιςκθςία (μειωμζνθ αίςκθςθ), παραιςκθςία (τροποποιθμζνθ αίςκθςθ), υπεραιςκθςία (αυξθμζνθ ευαιςκθςία), δυςαιςκθςία (πόνοσ), αναιςκθςία Αντιμετώπιςη εφόςον υπάρξει ςυμπτωματολογία 1
Ζλεγχοσ με Dental Scan μιπωσ οφείλεται ςε οίδθμα τθσ περιοχισ και εξ αυτοφ πίεςθ ςτο νεφρο Αφαίρεςθ του εμφυτεφματοσ ι απομάκρυνςι του από το νεφρο άμεςα επί ευρθμάτων Χοριγθςθ αντιβίωςθσ και αντιφλεγμονϊδουσ αγωγισ ςυςτθματικά Παρακολοφκθςθ μετεγχειρθτικι για τον βακμό επίπτωςθσ του τραυματιςμοφ Αν υπάρχουν ςθμεία φφεςθσ ςε 1 μινα, παρατείνεται θ αγωγι. Στθν αντίκετθ περίπτωςθ παραπομπι ςε εξειδικευμζνο νευρο-χειρουργό Προχποθζςεισ για αποφυγή τραυματιςμοφ νεφρου Σωςτι μζτρθςθ των οςτικϊν διαςτάςεων με τθν βοικεια των τριςδιάςτατων τομογραφιϊν (Dental scan, CBCT) Αποφυγι, εφόςον είναι δυνατόν, τοποκζτθςθσ εμφυτευμάτων ςε κζςεισ γειτνίαςθσ με το νεφρο Χριςθ νάρκθκα τοποκζτθςθσ ϊςτε να ελζγχονται τυχόν λάκοσ χειριςμοί Χριςθ εργαλείων και φρεηϊν με stoppers Προςεκτικοί χειριςμοί των μαλακϊν ιςτϊν (γενειακό ν.) 2) Τραυματιςμόσ γειτονικοφ δοντιοφ Οφείλεται ςε λάκοσ εκτίμθςθ των υφιςτάμενων οςτικϊν διαςτάςεων (ζλλειψθ επαρκοφσ χϊρου) Σε λάκοσ χειριςμό κατά τθν τοποκζτθςθ του εμφυτεφματοσ Υπάρχουςα κάμψθ τθσ ρίηασ του γειτονικοφ δοντιοφ που δεν ςυνυπολογίςτθκε Δυςκολία πρακτικι κατά τθν τοποκζτθςθ λόγω μικρισ διάνοιξθσ ςτόματοσ ι ακατάλλθλων εργαλείων Αντιμετώπιςη Επιβεβαίωςθ του τραυματιςμοφ ακτινογραφικά: λιψθ ακτινογραφιϊν με διαφορετικι γωνία Ενθμζρωςθ του αςκενι Χοριγθςθ αντιβίωςθσ Ανάλογα με τον βακμό τραυματιςμοφ: παρακολοφκθςθ, ενδοδοντικι κεραπεία, εξαγωγι του δοντιοφ Άμεςθ αφαίρεςθ του εμφυτεφματοσ? 3) Διάτρηςη τοιχώματοσ εδάφουσ ιγμορείου Το φψοσ και το πλάτοσ τθσ φατνιακισ ακρολοφίασ αντίςτοιχα με το ιγμόρειο ποικίλλουν. Τυχόν διάτρθςθ τθσ μεμβράνθσ του ιγμορείου κατά τθν παραςκευι του φρεατίου μπορεί να οδθγιςει ςε προβλιματα από το ιγμόρειο και απϊλεια του εμφυτεφματοσ. Επομζνωσ μετράται το υπάρχον φψοσ και εφροσ του οςτοφ ςτθν οπίςκια άνω γνάκο και αν αυτό δεν επαρκεί οι επιλογζσ είναι οι ακόλουκεσ Σχζδιο κεραπείασ χωρίσ εμφυτεφματα ςτθν περιοχι του ιγμορείου. Τοποκζτθςθ εμφυτεφματοσ με ταυτόχρονθ οςτικι ανάπλαςθ (με ανφψωςθ του εδάφουσ του ιγμορείου ι με επζνκετο μόςχευμα ςτθν ακρολοφία ι και τα δφο) 2
Μόνο οςτικι ανάπλαςθ και τοποκζτθςθ εμφυτευμάτων ςε απϊτερο χρόνο Σε μικροφ βακμοφ είςοδο του εμφυτεφματοσ ςτο ιγμόρειο (μζχρι 2.00mm) λόγω λανκαςμζνου υπολογιςμοφ του μικουσ του ι λόγω χειριςμϊν του επεμβαίνοντα, οι επιλογζσ είναι: Μόνο χοριγθςθ αντιβίωςθσ, αν υπάρχει πρωτογενισ ςτακερότθτα του εμφυτεφματοσ Αντίςτροφθ κοχλίωςθ και απομάκρυνςθ του εμφυτεφματοσ, τοποκζτθςθ κοντφτερου Οςτικό παράκυρο ςτο ιγμόρειο και μόςχευμα ςτθν αντίςτοιχθ περιοχι Μικρισ ζκταςθσ διάτρθςθ του βλεννογόνου του εδάφουσ τησ ρινόσ ςυνικωσ δεν ζχει επιπτϊςεισ ςτο εμφφτευμα εφόςον αυτό ζχει πρωτογενι ςτακερότθτα 4) Προώθηςη ολόκληρου του εμφυτεφματοσ ςτο ιγμόρειο Πρόκειται για ςοβαρό ςφμβαμα που ςυμβαίνει διεγχειρθτικά και οφείλεται ςε ζλλειψθ ςτιριξθσ του εμφυτεφματοσ ςτο οςτοφν. Πιο ςυγκεκριμζνα ςυμβαίνει ςε Κακό υπολογιςμό του οςτικοφ φψουσ τθσ ακρολοφίασ και μθ πρωτογενι ςτακερότθτα του εμφυτεφματοσ (χρειαηόταν οςτικι ανάπλαςθ), Άςκθςθ αυξθμζνθσ δφναμθσ, υπερβολικισ κοχλίωςθ και εμβφκιςθ του εμφυτεφματοσ (το οςτό τθσ άνω γνάκου ωσ κυρίωσ ςπογγϊδεσ, είναι πιο ευζνδοτο) Διάνοιξθ ευρφτερου φρεατίου από το εφροσ του εμφυτεφματοσ και απουςία πρωτογενοφσ ςτακερότθτασ Απαιτείται χειρουργικι αφαίρεςθ του εμφυτεφματοσ με προςπζλαςθ ςτο ιγμόρειο. 5) Κάταγμα τησ κάτω γνάθου Πρόκειται για ςπάνιο ςφμβαμα. Μπορεί να ςυμβεί όταν θ γνάκοσ ζχει μικρό φψοσ (μεγάλθ απορρόφθςθ) και αςκθκεί υπερβολικι δφναμθ κατά τθν τοποκζτθςθ εμφυτευμάτων ι μεγάλθ φόρτιςι τουσ. Απαιτείται χειρουργικι αντιμετϊπιςθ με ςυναφαίρεςθ του εμφυτεφματοσ, μία επζμβαςθ που μπορεί να αποβεί δφςκολθ 6) Θραφςη του εμφυτεφματοσ Μπορεί να ςυμβεί διεγχειρητικά όταν αςκθκεί μεγαλφτερθ τθσ επιτρεπόμενθσ δφναμθ κατά τθν κοχλίωςθ του εμφυτεφματοσ (ιδιαίτερα ςε εμφυτεφματα με εςωτερικό εξάγωνο), και ςε πολφ πυκνό οςτό Μπορεί να ςυμβεί απώτερα μετά από άςκθςθ υπερβολικισ φόρτιςθσ ςτθ ςφγκλειςθ Αντιμετώπιςη: αφαίρεςθ του εμφυτεφματοσ με χριςθ φρζηασ Trephine ι «ακφρωςθ» του εμφυτεφματοσ χωρίσ αφαίρεςι του, με αλλαγι του προςκετικοφ ςχεδιαςμοφ. 3
7) Αιμορραγία διεγχειρητικά Προκαλείται από τρϊςθ μικρϊν ι μεγαλφτερων αγγείων που πορεφονται ςτουσ μαλακοφσ ιςτοφσ ι ενδοςτικά Εάν δεν ελεγχκεί δθμιουργείται αιμάτωμα - εκχφμωςθ τοπικι ι εκτεταμζνθ (με επζκταςθ ςε γειτονικι περιοχι) Επίςθμα αγγεία που μπορεί να τραυματιςτοφν είναι θ μείηων υπερϊια αρτθρία, θ ρινοχπερϊια, θ γλωςςικι, θ υπογλϊςςια, θ υπογενείδια, θ προςωπικι αρτθρία Άνω γνάκοσ Κατά τθν αναπζταςθ υπερϊιου κρθμνοφ αντίςτοιχα με τθν μείηονα υπερϊια (περιοχι γομφίων), μπορεί να τραυματιςτεί από τα εργαλεία ςτθν κζςθ εξόδου τθσ ςτουσ μαλακοφσ ιςτοφσ. Στθν ρινοχπερϊια περιοχι μπορεί να τραυματιςτεί θ αντίςτοιχθ αρτθρία αν θ τοποκζτθςθ εμφυτεφματοσ δεν γίνει ςε αςφαλι απόςταςθ από τθν μζςθ γραμμι, αποφεφγοντασ τον πόρο και τθν πορεία του αγγειονευρϊδουσ δεματίου. Κάτω γνάκοσ Τυχόν διάτρθςθ του γλωςςικοφ οςτικοφ πετάλου κατά τθν δθμιουργία του φρεατίου μπορεί να τραυματίςει τουσ μαλακοφσ ιςτοφσ και να προκαλζςει αιμορραγία που κα γίνει είτε άμεςα αντιλθπτι ι αργότερα. Το ζδαφοσ του ςτόματοσ ζχει πυκνό αγγειακό δίκτυο. Αμφίπλευρα πορεφονται οι: Υπογλϊςςια αρτθρία (κλάδοσ τθσ γλωςςικισ), θ Υπογενείδια αρτθρία (κλάδοσ τθσ προςωπικισ), οι οποίεσ διαςταυρϊνονται μεταξφ τουσ μζςα ςτουσ γνακοχοειδείσ μυσ Σθμαντικό: να λαμβάνεται υπόψθ ο υπογνάκιοσ βόκροσ ςτον υπολογιςμό του μικουσ των εμφυτευμάτων ςτθν οπίςκια κάτω γνάκο Το προκαλοφμενο αιμάτωμα (υπογλϊςςιο, υπογνάκιο, υπογενείδιο) μπορεί να είναι ςθμαντικό, να παρεκτοπίηει τθν γλϊςςα και το ζδαφοσ του ςτόματοσ προσ τα πάνω και να φράξει τθν αναπνευςτικι οδό. Αντιμετώπιςη ςε περίπτωςθ αιμορραγίασ από επίςθμο αγγείο Άςκθςθ πίεςθσ με το δάκτυλό μασ ενδοςτοματικά και εξωςτοματικά- υπογενείδια. Προςπάκεια αναγνϊριςθσ και ςφλλθψθσ του αγγείου που αιμορραγεί και απολίνωςι του Αν θ αιμορραγία είναι ζντονθ και υπάρχει αδυναμία ελζγχου τθσ, κλιςθ για μεταφορά και ιατρικι βοικεια ςε νοςοκομείο (πάντα άςκθςθ πίεςθσ για μερικό ζλεγχο). Ζλξθ τθσ γλϊςςασ προσ τα ζξω μιπωσ πιεςτεί θ γλωςςικι αρτθρία πάνω ςτο υοειδζσ οςτό Σε εκτεταμζνο αιμάτωμα που προκαλεί αναπνευςτικι δυςκολία: διατιρθςθ ανοικτισ αναπνευςτικισ οδοφ 4
8) Λοίμωξη ςτην περιοχή Προζλευςθ από περιακροριηικι αλλοίωςθ ςε δόντι που εξάγεται και γίνεται άμεςθ τοποκζτθςθ εμφυτεφματοσ. Αν δεν είμαςτε ςίγουροι ότι απομακρφνκθκε πλιρωσ θ βλάβθ, καλφτερα να αναβάλλουμε τθν τοποκζτθςθ για να μθ διακινδυνεφςει θ οςτεοενςωμάτωςθ. Από φλεγμονϊδθ υπολειμματικό ιςτό από παλαιά εξαγωγι ι άλλθ αιτία. Μθχανικι προϊκθςθ φλεγμονϊδουσ επικθλιακοφ ιςτοφ ενδοςτικά κατά τθν παραςκευι του φρεατίου Αντιμετώπιςη Αποφυγι τοποκζτθςθσ εμφυτεφματοσ επί υποψίασ φλεγμονϊδουσ ιςτοφ ςτθν περιοχι Αν ζχει τοποκετθκεί το εμφφτευμα: προςπάκεια αναχαίτιςθσ με χοριγθςθ αντιβίωςθσ Η πικανότθτα απϊλειασ του εμφυτεφματοσ είναι αυξθμζνθ Επαναςχεδίαςθ κεραπείασ Ολοκλθρϊνοντασ τθν τοποκζτθςθ εμφυτευμάτων ο αςκενισ ενθμερϊνεται για το τι μπορεί να προκφψει, τι είναι αναμενόμενο και όχι ανθςυχθτικό και τι κα τον κινθτοποιιςει για να επικοινωνιςει μαηί μασ. Ζνα χειρουργικό τραφμα μπορεί να αιμορραγιςει, να πονζςει, να πρθςτεί θ περιοχι, να επιμολυνκεί, να διαςπαςκεί. Για τουσ λόγουσ αυτοφσ α αςκενισ μασ επανελζγχεται τακτικά 5