KTEJJEB EDUKATTIV livell primarju l-armerija TAl-Palazz Young
KOMPITU wieóed Kavallieri bl-armatura Wara l-waqg a ta l-imperu Ruman, l-ewropa saret post li kien perikoluω tg ix fih, b g add ta allelin perikoluωi u persuni pezzakwstjoni li kienu ja btu g al nies innoçenti. Il-kavallieri kienu j arsu mill-g aw lin-nies innoçenti u jiωguraw li dawn ikunu ielsa minn kull periklu. Sabiex i arsu lilhom infushom u ma jwe g ux, il-kavallieri kienu jilbsu lbies protettiv tal-metall, mag ruf b ala armatura. L-armatura ta kavallier kienet tkun mag mula minn biççiet differenti u kull biçça kellha isem speçjali. Taf tg in lil dal-kavallier jilbes l-armatura tieg u, billi tg idlu fejn g andu jilbes dawn il-biççiet? Kif ta seb li kienet din it-tip ta armatura? Immarka t-twe ibiet li ta seb huma addattati: Pauldron (spalla) Sabaton (Ωarbun tal- adid) Gauntlet (ingwanta) Breastplate (sider jew korazza) Close-helmet (elmu mag luq) Ratba Tqila Kies a Skomda Iebsa Óafifa S una Komda X inhu liebes dal-pulizija li jixbah lil dak li kienu jilbsu l-kavallieri?
KOMPITU tnejn IL-Kavallier u - iemel tiegóu Kien isir sforz qawwi biex iω-ωwiemel tal-kavallieri jit arr u b mod speçjali g at-taqbid. iemel im arre sew kien ifisser li l-kavallier ikun aktar effettiv fit-taqbid u g alhekk, il- arsien taω-ωiemel dejjem kien importanti afna. Fis-seklu 13 bdew jintuωaw l-armaturi g aω-ωwiemel. Fil-bidu, dawn kienu tad-drapp u mbag ad tal- ilda iebsa jew tal-pjançi ta l-azzar. Liema minn dawn hi l-biçça armatura g aω-ωwiemel esebita fil-palazz ta l-armerija? Ikteb isem dil-biçça armatura g aω-ωwiemel. Imla l-parti tal- isem taω-ωiemel li taqbel ma dil-biçça armatura. G alfejn kellhom bωonn l-armatura Ω-Ωwiemel? Immarka l-kaxex li taqbel mag hom: Kienet sabi a g all-g ajn Kienet t ares liω-ωiemel mill-armi Kienet iωωomm liω-ωiemel milli ji ri wisq Kienet turi kemm kien sinjur il-kavallier
Young KOMPITU tlieta Kavallier misterju Min ta seb li hija dil-persuna mill-g ajnuna li g andek hawn? Issib ukoll aktar g ajnuna g alik fis-sala ta l-armerija. Twieled Franza. Mexxa l-forzi matul wie ed mill-aktar assedji importanti fl-istorja. Kien il-mexxej ta grupp ta nies importanti. Bena belt g amla ta gradilja, li g adha msemmija g alih. Min hu dal-kavallier famuω?
KOMPITU erbgóa Is-suLdati tas-sultan L-armatura Torka kienet differenti mill-armatura Ewropea. Din kienet mag mula minn pjançi separati li j arsu l-ispallejn u partijiet o ra, mg aqqda ma pjançi kbar tondi milbusa fuq iç-çentru tas-sider u fuq iddahar. Dat-tip ta armatura kien jintlibes mis-suldat Sipa i. Is-Sipa i kien b all-kavallier Ewropew. Meta l-armata Torka invadiet Malta fl-1565, il-biçça l-kbira ta dil-forza kienu Sipa i. Liema wie ed minn dawn l-elmijiet huwa l-elmu Tork milbus mil-gwerrier Sipa i? Ta seb li l-armatura Torka hija: afifa flessibbli tqila iebsa façli tintlibes diffiçli tintlibes Ta seb li din it-tip ta armatura kienet toffri arsien tajjeb daqs it-tip ta armatura milbusa mill- Kavallieri? G aliex ta seb hekk?
KOMPITU Óamsa Fassal t-shirt ta kavallier Kif tista tara, f dal-muωew hawn diversi tipi ta disinji ta armaturi. Id-disinji differenti nbidlu skond il- ti ijiet kif ukoll skond il-moda ta dak iω-ωmien. L-ifjen armatura kienet dik tal-granmastru il-mexxej tal-kavallieri kollha. Iddisinja int stess T-shirt g alik imnebba mill-moda tal-kavallieri.
KOMPITU sitta Minn tifel góall-kavallier Il- uvintur kienu jibdew jit arr u biex isiru kavallieri f Malta u kienu jg ixu fil-bere li jirrappreωentaw art twelidhom. Wara li jlestu mit-ta ri tag hom, dawn kienu jsiru Kavallieri ta l-ordni ta San wann waqt çerimonja speçjali. Sib din l-istampa fl-armerija. Óares lejn l-armatura li hemm fil-vetrina dejn din l-istampa. X tinnota dwarha? Kif kont t ossok jibag tuk ta età hekk Ωg ira titg allem biex issir kavallier? Óares lejn it-tifel ta l-istampa. Kif ta seb li qed i ossu, liebes il- wejje ta kavallier Ωg ir?
KOMPITU sebgóa Qabbel Qabbel l-o etti relatati bi vle a.
KOMPITU tmienja GÓin il-granmastru l Isle Adam isib triqtu lejn Malta Il-Kavallieri ta l-ordni ta San wann ew Malta fl-1530. Il-Granmastru li ab lill-kavallieri Malta kien Philippe Villiers de l Isle Adam. Malli waslu hawn, il-kavallieri bdew itejjbu l-fortifikazzjonijiet li sabu u jibnu o rajn odda sabiex i arsu Malta mill-forzi Ottomani. Fl-1565, il-kavallieri flimkien mal-maltin tal-post, kienu qalbiena biωωejjed biex jiddefendu l-gωira minn wa da mill-akbar taqbidiet fl-istorja, mag rufa b ala l-assedju l-kbir ta Malta. Taf tg in lill-granmastru l Isle Adam isib triqtu lejn Malta?
KOMPITU disgóa vokabularju Matul iω-ωjara tieg ek fl-armerija tal-palazz, se titg allem vokabolarju did marbut mal-kavallieri. Ipprova uωa dal-kliem fil-komponimenti tieg ek b mod li tag milhom aktar interessanti u kreattivi. Ipprova sib il-kliem mo bi! Kavallier Armatura Elmu Forti Tarka Torri Kanun Palazz A P A L A Z Z R F X H J K U E O U O K A V A L L I E R B D F W Q M Z C T I R R O T U R J I A R M A T U R A L T A R K A B N M I S D F N U N A K O Ikteb il-kliem li ej fl-ispazju t hawn ta t biex tg aqqad is-sentenza: Kavallieri, Ottomani, Malta, l-isla, jiddefendu, Settembru, Sqallija, Sant Jiermu, gωira L-Assedju l-kbir ta se fl-1565. Il- ta l-ordni ta San wann u l-abitanti Maltin g amlu l-almu tag hom biex Malta mill-forzi. Il-Forti kienet l-ewwel fortifikazzjoni li spiççat in atfet mill-forzi Torok. Is-swar u l- fortifikazzjonijiet ta madwar u l-birgu wkoll saritilhom sara kbira matul l-assedju l-kbir. Fl-a arnett, wara li ntbag at g add kbir ta suldati lejn Malta minn fil-qrib, il-forzi Torok inteb u li l-pjanijiet tag hom li jie du Malta f idejhom kienu qed jisfumaw fix-xejn. Kif qorob ix-xahar ta, it-temp beda jinbidel. Malajr, intbag at lejn Malta grupp kbir ie or ta suldati biex jg in lill-kavallieri u lin-nies tal-post jirb u dit-taqbida qalila. Fl-a arnett, il-forzi Torok ma kellhom l-ebda g aωla lief li j allu l-.
KOMPITU góaxra i - jara tiegói Ikteb storja qasira biex tiddiskrivi Ω-Ωjara tieg ek fl-armerija tal-palazz. Ipprova uωa l-vokabolarju l- did li tg allimt matul diω-ωjara.
Mitbug mill-heritage Malta Servizzi Edukattivi g at-tfal u Ω- g aωag Drittijiet ta l-awturi Ottubru 2007 Awturi: Trevor Borg, Brigitte Kingswell Grima Kunçett: Mario Cutajar Edituri enerali: Pierre Cassar, Mario Cutajar, Kenneth Gambin, Michael Stroud Óajr Speçjali: Emmanuel Magro Conti (Kap Kuratorjali - Storja Militari), Michael Stroud (Kuratur L-Armerija tal-palazz) ISBN: 978-99932-96-05-1 Ittre: education@heritagemalta.org www.heritagemalta.org L-Uffiççju Prinçipali Il-Bini ta l-università l-qadima Triq il-merkanti, Il-Belt VLT 1175 Malta Tel: (+356) 2295 4000 Feks: (+356) 2122 2900 Dan il-programm Edukattiv qieg ed ji i ppreωentat bl-g ajnuna ta Gasan Mamo Insurance