KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D Il-Glorji tal-imghoddi Garanzija ghall-gejjieni. 90 Sena

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Il-Glorji tal-imghoddi... -. Garanzija ghall-gejjieni - 90 Sena

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Il-Glorji tal-imghoddi... -. Garanzija ghall-gejjieni - 90 Sena Silvio Cassar

L-Ewwel Edizzjoni Malta 2010 2010 KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 VO/0127 Pubblikazzjoni: KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 VO/0127 223, Triq il-kbira, Óal Balzan BZN 1252, Malta EU. Nota tal-awtur: Niddikjara li t-tag rif kollu li qed jidher f dan il-ktieb hu msejjes fuq dokumentazzjoni riçerkata u fuq informazzjoni mog tija lili bil-fomm b mod ieles minn persuni li entilment aççettaw li jg adduli l-imsemmija informazzjoni. Óafna mill-kliem uωat ktibtu bl-istess ortografija misjuba fil-minuti jew dokumenti o ra. Issettjat u Stampat fil-best Print Co. Ltd., Qrendi. xxii, 90p., 24.5cms ISBN 978-99932-0-883-9

Dan ix-xog ol iddedikat lil dawk kollha li abbew lil din is-soçjetà, admu, stinkaw kemm fel u, impenjaw ru hom u ddedikaw inhom b mod volontarju tul is-snin sabiex iç-circolo San Gabriele, imbag ad mill-1944 G aqda San Gabriel u fl-1952 KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan AD 1920 ikun promotur ewlieni ta attivitajiet muωikali, kulturali u soçjali f Óal Balzan.

Ringrazzjamenti L-ewwel ringrazzjament jmur lejn Alla l-missier g al ila, g all-kura, g al perseveranza li tani sabiex naqsam mag hom din l-istorja ta 90 sena. Grazzi tmur lejn kull min adem u ddedika l-ener ija u t-talenti tieg u b riωq din is-soçjetà fl-img oddi, illum u g ada g ax l-g aqda hija l-aqwa teωor li t addan din is-soçjetà. Grazzi lill-kumitat Çentrali li alla f idi dan ix-xog ol interessanti imma delikat. Bis-sa a tag hom kelli g ad-dispozizzjoni tieg i l-kotba tal-minuti li tippossjedi s-soçjetà tag na. Grazzi lill-padrun tas-soçjetà u Fundatur tal-banda Gabriel Caruana MQR li f kull problema li sibt matul ir-riçerka kont insaqsi lilu u kien jirrispondini bl-aqwa mod possibbli u ieli ferm aktar milli nkun irrid jien. Grazzi lil erba persuni li kontinwament dejjem baqg u j e uni sabiex inlesti dan ix-xog ol u tal-koperazzjoni assoluta li tawni Dawn huma l-president tas-soçjetà s-sur Lino Borg, is-segretarju s-sur Saviour Deguara, l-assistant Segretarju s-sur John Pullicino u s-sur Joseph Spiteri, membru fil-kumitat Çentrali g ad-dettalji li jaf dwar sitwazzjonijiet li g addiet minnhom din is-soçjetà. Grazzi lis-sur Carmel Bezzina BA, MA, Med Couns (Bristol) tal-g ajnuna, talpariri u l-kura li tani sabiex nippubblika dan ix-xog ol. Grazzi tal-g ajnuna u d-dedikazzjoni li wrew mieg i l- addiema tal-best Print. Fl-a arnett nirringrazzja lill-familja tieg i, lil marti Doreen u wliedi Kurt u Neil g all- in twil li g amilt nikteb l-istorja glorjuωa ta din is-soçjetà. Il-motto mag Ωul jikkonferma dan Il-Glorji tal-img oddi Garanzija g all-ìejjieni. vi

Werrej Messa mill-eççellenza Tieg u Dott. George Abela, President ta Malta...ix Da la...xi Messa mill-padrun tas-soçjetà u Fundatur tal-banda Gabriel Caruana MQR...xiii Intervista mal-president tal-kaωin tal-banda San Gabriel, is-sur Lino Borg...xv Introduzzjoni...1 Kapitlu 1 It-Twaqqif taç-circolo San Gabriele...3 Kapitlu 2 L-Ewwel Membri taç-circolo San Gabriele... 11 Kapitlu 3 Is-Sede tas-soçjetà...29 Kapitlu 4 Mill-Kotba tat-tesserament tas-soçji...39 Kapitlu 5 Siltiet o ra mill-istorja Intietef Óelwin mill-kotba tal-minuti... 47 Kapitlu 6 Persona i li Ωaru l-kaωin...63 Kapitlu 7 Il-KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 illum...69 G eluq...89 vii

Messa mill-eççellenza Tieg u Dott. George Abela, President ta Malta Il-KaΩini tal-baned Maltin, matul l-a ar seklu u nofs, taw kontribut kbir lill-kultura popolari Maltija. Sa minn meta twaqqaf il-kaωin bl-isem ta Circolo San Gabriele fir-ra al sabi u storiku ta Óal Balzan fl-1920, din is-soçjetà lag bet parti importanti fil- ajja soçjali tar-ra al, speçjalment fi Ωmien il-festa ta Marija Annunzjata, fejn tie u sehem, flimkien mas-soçjetà Filarmonika Marija Annunzjata u anki f okkaωjonijiet o ra b all-ìimg a l-kbira. G all-ewwel, il-kaωin kien aktar medhi fit-tiωjin ta barra imma, maω-ωmien, l-attivitajiet fejjieda tieg u Ωdiedu aktar u aktar permezz ta volontiera abrieka u eneruωi li ddedikaw inhom u ilithom g all-kaωin u g ar-ra al tag hom. Fl-1951, is-sur Gabriel Caruana MQR ressaq proposta kura uωa lill-kumitat tal-kaωin sabiex titwaqqaf banda u dan kien l-ewwel pass g at-twelid tal-banda San Gabriel li g adha attiva sal-lum fil- ajja soçjali u kulturali tar-ra al, kemm f okkaωjonijiet ta fer u kemm ta niket. F din l-okkaωjoni tad-90 Anniversarju mit-twaqqif tal-kaωin, hu tassew xieraq li tinkiteb l-istorja tal-bidu ta din is-soçjetà sabiex jing ata ie lil min adem biex titwaqqaf u tiffjorixxi u fl-istess in isservi ta inkora iment g all-futur lil dawk li g adhom i abirku llum sabiex is-soçjetà tkompli tissa a. Jien nixtieq nesprimi l-awguri tieg i lill-awtur ta dan il-ktieb, is-sur Silvio Cassar, lill-uffiçjali u l-membri kollha tal-kaωin tal-banda San Gabriel u lill-poplu kollu ta Óal Balzan. E.T. Dott. George Abela President ta Malta 14 ta Diçembru 2009 ix

Da la L-2010 hija sena speçjali g all-kaωin tal-banda San Gabriel - Óal Balzan A.D. 1920 g ax qed jiççelebra d-90 sena mit-twaqqif tieg u. Hu Ωmien sabi u g alhekk a na li llum g adna nωommu f idejna din il-fjamma tixg el g andna dover li nag tu gie u nsellmu lil dawk li qabilna admu fuq li admu, stinkaw kemm fel u u fl-istess in g oωωewh. Iva qed infakkru eωistenza sabi a ta 90 sena kontinwi. Din is-soçjetà ferm ajja, tant abrieka, eωemplari u ta dem fl-interess tar-ra al, tal-muωika u tal-festa titulari ad unur Marija Ssma ta t it-titlu tal-lunzjata qed tesebixxi rajjietha f dan il-ktieb ta Tifkira. Permezz tar-riçerka u tal-kitba kif ukoll ta diversi ritratti li qed ji u ppubblikati g all-ewwel darba sejrin naraw id-dinamiωmu ta din is-soçjetà li kif sejrin naraw fit-twelid tag ha l-isem kien Circolo San Gabriele, imbag ad fis-sena 1944 l-isem sar G aqda San Gabriel sakemm fl-1952 ing ata l-isem li lilna s-soçji u dawk mid la ta din is-soçjetà jag tina stimolu f ajjietna Il-KaΩin tal-banda San Gabriel - Óal Balzan A.D. 1920. Is-sabi ta din is-soçjetà, b al kull g aqda muωikali o ra f pajjiωna, hu l-volontarjat. U dan is-sens fil-volontarjat hu timbru aj u li jag tina sfog f ajjietna. Tie u gost tara l-kaωin tag na attiv matul is-sena kollha minn kull lat. Jekk nitkellmu dwar il-festa tal-lunzjata tara idma kbira g addejja fuq l-armar restawr, irran ar, jata u nduratura, insomma dak li jkun hemm bωonn. Jekk nitkellmu dwar il-bini tal-pro ett ta estensjoni naraw binja kbira li issa telg et u aktar ma jg addi Ω-Ωmien aktar tie u xejra mill-isba. Jekk nitkellmu fuq il-muωika naraw li t-tag lim bla las baqa g addej u minn Ωmien g al Ωmien ikollna allievi odda li jing aqdu mal-banda San Gabriel. L-attivitajiet kulturali jkomplu jnisslu fina sens akbar lejn it-tradizzjoni kulturali tag na b diversi ta ditiet (Iljieli ta Nostal ija) jew wirjiet. BiΩΩejjed insemmu l-10 Edizzjoni tal-wirja tal-ìimg a Mqaddsa li ibdet lejn il-kaωin tag na ammonti kbar ta nies japprezzaw ix-xog ol rikk li kien fiha. U l-attivitajiet soçjali li jsiru turi l-istima li dan il-kaωin igawdi kemm f Óal Balzan xi

u kemm l hinn mil-lokal tag na. Anke l-bit a tal-kaωin turi sens ta rilassament g al dawk li ji u sal-kaωin tag na. Ftit huma dawk is-soçjetajiet li g ad issib bit a tilqg ek! U meta ng arblu dan kollu, a na lkoll membri/soçji ta din is-soçjetà g andna nkunu kburin li nag mlu parti minn Soçjetà hekk setg ana minkejja f lokal zg ir. Dan lilna ma jaqtg alniex qalbna! U bil-mod kif il-kaωin ji edded minn Ωmien g al Ωmien, dawn id-90 sena ta eωistenza g andhom iservuna b ala kontinwazzjoni g aω-ωmien li ej bl-isfidi li jfi u fil- ajja li qed ng ixu llum. Iva din hi rajjietna! Kburin biha. Silvio Cassar L-a ar Óadd tas-sena Il-Mosta 27 ta Diçembru 2009 Festa tal-familja Mqaddsa ta Nazaret N.B. NiskuΩa ru i jekk insejt xi individwu, jekk jidhru noti Ωbaljati jew xi add ma jaqbilx mag hom. L-intenzjoni tieg i kienet li nevita dan kollu, g alhekk uωajt kemm stajt id-dokumentazzjoni li t addan is-soçjetà. xii

Messa mill-padrun tas-soçjetà u Fundatur tal-banda Gabriel Caruana MQR Kien l-img allem u kuntrattur Piju Ebejer (1878-1932) li stinka fuq li stinka sabiex jitwaqqaf iç-circolo San Gabriele fl-1920. Grupp ta nies miç-circolo Maria Annunziata bdew ji bru g all-qniepen odda li kellha tag mel il-parroçça tag na ta Marija Annunzjata ta Óal Balzan. Grupp ie or kien qed ji bor il-fondi g all-festa ta kull sena tal-lunzjata u dawn marru fuq min kien qed ji bor il-fondi g all-qniepen u rrifjutaw u ma ridux jikkontribwixxu g all-festa. Ìara li afna parruççani o ra g amlu b alhom u sa tlett ijiem qabel il- ranet tal-festa ma kienx g ad hemm armar fit-toroq Balzanin. G alhekk meta l-img allem Piju Ebejer fil-jiem tat-tridu ma ra l-ebda dekorazzjoni fuq iz-zuntier tal-knisja u wisq aktar fit-toroq, da al idejh fil-but u dar fuq neputih Ìuzeppi Muscat Ebejer u tah 3 u qallu biex imur g and l-img ajjem ta Birkirkara u jikri trofej u tazzi kkuluriti taω-ωejt g al quddiem il-knisja. Dan in-neputi abar ftit flus o ra biex ikompli ma dak li tah Mastru Ebejer. Mieg u a lil Manwel Mifsud ir-ru ala u marru fuq dawk li kienu qed ji bru g all-qniepen u lil dawn talbuhom kontribuzzjoni wkoll u ma tawhomx. Meta raw hekk, ÌuΩeppi Carmena (bilqieg da), mart l-img allem Piju Ebejer neé Michelizzi minn Reggio Calabria li kellhom 12-il wild fosthom Wi i Ebejer, Segretarju tas-soçjetà. Il-familja ta Gabriel Caruana fosthom il-membru Onorarju Alfred Caruana. (Ritratt bil kortesija ta Myriam Cassar) xiii Gabriel fl-aqwa tieg u fis-snin 50 Muscat Ebejer u s abu ddeçidew li jitilqu miç-circolo Maria Annunziata. Minn hawn bdiet it-tfittxija g al post sabiex ikun jista jinfeta Circolo ie or.

L-ewwel idea kien li jissemma g al San Valentinu, ko-protettur tal-parroçça iωda l-kappillan Sisner mill-ewwel wera t-t assib tieg u dwar dan. Il-Kappillan ma kienx kontra li jitwaqqaf kaωin ie or, iωda dan ikun imsemmi g all-arkan lu Gabriel alli Ω-Ωew g aqdiet ja dmu g all-istess festa u ji u evitati l-piki maω-ωminijiet. Jing ad li l-istess Kappillan kien qal li ming ajr l-arkan lu Gabriel, l-annunzjata mhix kompluta. Iva, l-arkan lu Gabriel kien il- abbar lil Sidtna Marija. Kienu ferm allura g aqlin missirijietna li 90 sena ilu waqqfu Soçjetà u semmewha g all-arkan lu Gabriel, il-qawwa t Alla. Instab il-post, eωattament fi Triq Santa Marija. Ma naqsitx l-g ajnuna tal-balzanin biex ikollhom sede fejn il-membri jkunu jistg u jiltaqg u, ja dmu g all-festa ferm g al qalbhom tal-lunzjata kif ukoll ikomplu t-tradizzjonijiet. Dan kollu sar b im abba u b patrijottiωmu. G alhekk jixraq li 90 sena wara niftakru f missirijietna li bdewlna t-triq sabiex meta n arsu madwarna llum naraw Soçjetà li kibret, iffjorixxiet, impenjata a tkompli timxi fuq il-prinçipji li waqqfu bihom missirijietna 90 sena ilu u lesta g aω-ωmien li ej. U minn hawn insellem lil dawk li tul id-90 sena admu flimkien u dan juri l-kobor tal-volontarjat. Nixtieq insellem lil dawk li jinsabu fit-tmexxija tas-soçjetà llum flimkien mal-kumitat Çentrali u Sotto-Kumitati Nisa u Ûg aωag flimkien mas-soçji kollha. Tislima mill-qalb, tislima ta bniedem li g ex u adem fostkom u kull meta nisma fuq il-kaωin tal-banda San Gabriel, il-kaωin tag na, il-kaωin ta Fuq, niftakar fikom u nawguralkom tkomplu xxerrdu u tkattru t-tradizzjonijiet li kienu bdewhom 90 sena ilu missirijietna. Awguri g al aktar snin ta idma u impenn b risq il-festa tal-lunzjata, il-banda San Gabriel u l-komunità ta Óal Balzan. xiv

Intervista mal-president tal-kaωin tal-banda San Gabriel, is-sur Lino Borg Óassejt li hu xieraq li f din is-sena tad-90 naraw x g andu xi jg idilna l-president tal-kaωin tal-banda San Gabriel, is-sur Lino Borg. Bla dubju Lino hu persuna ferm ma buba fostna tal-kaωin tal-banda San Gabriel u fih g ad tidher siner ija kbira speçjalment f dak li g andu x jaqsam mat-tlestija tal-pro ett kif ukoll dak kollu li g andu x jaqsam mad-dawl mill-koppla tal-knisja Parrokkjali sat-toroq tan-na a ta fuq tar-ra al. U tajjeb li ng idu li jekk jara bozza maqtug a jara x jag mel sabiex ibiddilha. Ejjew a naraw x kellu xi jg idilna. M. Meta tara l-istorja ta din is-soçjetà tinduna li l-bidu se madwar il-knisja ta Santa Marija fi l-parti ta fuq tar-ra al ta Óal Balzan. Anke l-ewwel sede taç-circolo San Gabriele kien f din it-triq. Int g ext Ωg oωitek f din it-triq ukoll. L-istorja turina li din it-triq kienet il-qalb tas-soçjetà g ax insibu li dawk li kienu joqog du hemm kienu ferm akkaniti f din is-soçjetà. Hu minnu li int g alhekk in bidt lejn il-kaωin tal-banda San Gabriel? R. Jien twelidt fi Triq Santa Marija ftit il bog od fejn iç-circolo San Gabriele feta l-ewwel dar tieg u. Triq Santa Marija kellha afna nies li admu g al Membri attivi fis-snin 80 ji du sieb il-bar fil-jiem tal-festa. xv

din is-soçjetà. Jien kelli Ωew uti o ra abrieka il-mibki Pietru li kellu parti mill-kamra tan-nar San Gabriel u Guido li dam g al 25 sena b ala Segretarju u President, issa President Onorarju u elett fil-kunsill Lokali. L-im abba g all-knisja u l-festa kienet ejja minn ommi, g all-ewwel kienet tibg atna abbatini. Jien ghamilt il-priedka tal-milied fl-1950 meta fil-knisja kien qed jitqieg ed l-ir am tal-korsija fi Ωmien il-kappillan Minuti u wara, fl-erbg a ta filg odu g amiltha fil-knisja tal-konti Manduca ewwa l-wardija. Niktakar meta tlesta l-ir am kont Ωammejt is-sasla waqt it-tberik tal-ir am. Domt 13-il sena ni bor g as-si ijiet meta fil-quddies tal-ódud kienu jsiru Ωew abriet g all-knisja. M. Meta bdejt tersaq lejn din is-soçjetà? R. Jien u Karlu Chetcuti konna ng inu lil Valent is-sagristan fil-knisja. Meta toqrob il-festa kienu ji u tal-kaωin ta Fuq jarmaw id-dawl tal-faççata tal-knisja, fosthom Beli Caruana, Piju Ebejer, Bramu Muscat, Nazju Magro, Çensu Brincat, ÌuΩeppi Muscat (il-bamba), Kola Borg u kont immur mag hom fuq il-knisja. Sa ansitra kienu jarmaw il-faççata tal-knisja bil-pont. Hawn bdiet die la im abba speçjali lejn din is-soçjetà. Lino Borg mal-president ta dak iω-ωmien Alfred Brincat. Jidhru wkoll Duminku Muscat, Kalç Micallef, il-mibki ÌuΩeppi Calleja u fuq wara l-mibki Benny Pace. M. Semmili diversi persuni o ra li g amlu parti minn din is-soçjetà u int t ares lejhom u fi hom tara l-glorja ta din is-soçjetà? R. Is-Soçjetà dejjem kellha nies ta kalibru. Niftakar lil Ìanni Borg li kien President tliet darbiet, kien a l-bandalora artistika xvi

li l-kaωin kien jipposjedi u l-kotba d-dar fi Ωmien il-gwerra. Alfred Brincat kien President twajjeb u mexxa l-kaωin g al 26 sena. Hu kien idoqq il-banda wkoll. Gabriel Caruana li fl-1952 waqqaf il-banda San Gabriel u bis-sa a tieg u nxtara dan il-palazz, kien Segretarju 20 sena s a u President g al 16-il sena. Valent Muscat kien Kaxxier g al 22 sena s a u iet il-pavaljuni l- omor l-antiki li g adhom jintramaw mill-qadi l isfel. Mikiel Micallef il-boqboq kien ta seng a kbira fl-injam. Niftakru ja dem ma Mikiel Micallef is-sagristan, (ku ini) jirran aw il-qniepen alli jag mlu spazju g all-qanpiena kbira li waslet fl-1949. L-idea kienet tal-boqboq g al mod kif saru. Kont intella l-ilma mit-tara g at-tik il u kont fuq iz-zuntier meta telg et il-qanpiena l-kbira, fit-2 ta Jannar 1949. Imbag ad hemm nies b al Abram Muscat li kien ji bor g all-festa, kien isewwi u jiωbog l-armar. Konna mmorru Diversi membri tas-soçjetà fer ana wara l-març tal-a ar tat-tridu, il-març tal-ìimg a. xvii

g al-liedna Óad-Dingli u tintrabat fil-bit a tal-kaωin. Kien ikun hemm ÌuΩeppi Debono il-qannat, ÌuΩeppi Sammut il-keti jqatta l-liedna bil-mannaretta u mqass taω-ωabra. U ma jistax jonqos li nsemmi n-nies ta Ωmienna. Ibda minn Alfred Muscat, il-pittur li jir ama l-armar b mod professjonali, l-g aqal ta Philip Borg li kien Segretarju wkoll, Kalç Micallef li nqisu t-tieni missieri u uh Karmenu, li kwaωi alla ajtu g all-festa, episodju li ma nistax ninsa malajr, Kelinu Scicluna li g amel afna Ωmien i it il-pavaljuni fis-sala Manduca, Valent Azzopardi tan-nar, Benny Pace u ÌuΩeppi Calleja li admu l-iscafolding u l-brazzi tal-metal, u aktar il quddiem John Pullicino, Lino Ciappara, Joseph Spiteri, Gabriel Agius, l-a wa Duminku u Victor Muscat ta Bramu u l-a wa Alan u Saviour Deguara. M. Jekk t ares lura minn xiex g adda dan il-kaωin, tiftakar xi avvenimenti li lilek jag mluk kburi li tmexxi din is-soçjetà? R. Il-festa hija avveniment ewlieni li l-kaωin ja dem g aliha matul is-sena kollha. Madanakollu kull festa t alli l-marka tag ha, kemm fil-programm muωikali, il-marçi u l-armar. L-ewwel anniversarju li niftakar marbut mal-kaωin kien f g eluq il-50 sena mit-twaqqif tal-kaωin. Hemm ritratt tat-tliet diri enti tal-kaωin Alfred Brincat li kien President, Gabriel Caruana li kien Segretarju u Valent Muscat li kien Kaxxier qed jirçievu r-rigali waqt il-kunçert kommemorattiv li kien sar fuq iz-zuntier tal-knisja Parrokkjali. Kienu saru img a attivitajiet, fosthom quddiesa fil-bit a tal-kaωin mill-kappillan Dun Karm Sciberras. Niftakar fid-diskors ta Gabriel Caruana fejn kien qal bid-dmug f g ajnejh li amsin sena ilu t awlet si ra f art g ammiela li qed tag ti l-frott. U disg in sena wara naraw kemm kibret din is-si ra biωωejjed tid ol sal-kaωin u t ares madwarek. Niftakar fl-1995, il-75 Anniversarju tal-kaωin, li b xorti aωina l-kaωin ma kienx g addej minn Ωminijiet feliçi. Kien sar programm muωikali fil-pjazza. Il-palk bil-kolonni b portiku Ruman u tpo iet il-lunzjata Ω-Ωg ira ta thom. Is-Segretarju Guido Borg kien ma jifla x, u b sorpriωa g amel diskors xviii

irrekordjat. Kien g amel enfasi fuq l-g aqda tas-soçjetà, fuq iω-ωg aωag u fuq Óal Balzan. U fi Ωmienna niftakar il-50 Anniversarju tal-banda. Kien sar programm muωikali fis-sala Aurora, però g adna wkoll niftakru ftit tas-snin ilu eωattament fid-29 ta Settembru 2007, festa litur ika tal-arkan lu Gabriel, meta l-banda San Gabriel g amlet programm muωikali eççellenti fl-okkaωjoni tal-50 sena mix-xiri tas-sede tas-soçjetà (1957-2007). Kien programm muωikali oma g all-padrun tas-soçjetà u Fundatur tal-banda Gabriel Caruana MQR g all- idma tieg u kbira fi dan il-kaωin tal-banda San Gabriel. Ma rridx ninsa t-tqeg id tal-ewwel ebla tal-pro ett ta bini did b ala estensjoni tal-kaωin. Kienet serata kommoventi g alija u g all-membri li g andhom g al qalbhom din is-soçjetà. M. Int wie ed mill-anzjani tag na f din is-soçjetà, però l-ener ija li g andek g adha Ωag Ωug a? X tikkummenta? R. Jien kont wie ed miω-ωg ar mal-grupp tal-armar u anke fil-kumitat. Fl-attivitajiet dejjem kont noqg od wara, g alhekk qatt ma ssibni f ritratti antiki. Jien nipprova qatt ma na li l- in, la fil-kaωin u wisq aktar id-dar. Naf li qed nikber u s-sa a qed tmajna, imma nixtieq li nara l-pro ett ta bini lest. Nixtieq ukoll li wara li ili nie u sieb l-elettriku g al dawn l-a ar sitta u erbg in sena kemm fuq il-knisja Parrokkjali u fit-toroq BalΩanin, ikun hemm xi add li jkompli jmexxi warajja. M. Kemm ilek President ta din is-soçjetà? R. Sirt President fl-14 ta Novembru 1997 b vot unanimu. Kien Ωmien diffiçli g all-kaωin meta s-sena ta qabel ma kienx sar rendikont finanzjarju u s-seduta Ìenerali a ornat g all-14 ta Novembru 1997. Ma rridx ninsa nirringrazzja lis-soçji tal-fiduçja li wrew fija tul dawn is-snin kollha, lil Kalç Micallef, lil Philip Borg, lil Joseph Spiteri u lil Joe Attard. Joe Attard, eks-kaxxier, kien strumentali dak iω-ωmien g as-soçjetà billi L-uffiçjali tas-soçjetà dakinhar tal-kunçert Kommemorattiv fl-okkaωjoni tal-50 sena mit-twaqqif. xix

bena mill- did il-kotba finanzjarji tal-kaωin. Qatt m g addieli minn mo i li xi darba jg ajtuli g al President. Suppost g alija kienet sena tal-a ar g ax fil-kaωin kienet qed ta kem inçertezza kbira. Kien ie Kalc Micallef ikellimni fejn kont na dem f San Anton. Bla tidwir mal-lewωa qalli li Philip Borg ietu l-idea li nil aq President tas-soçjetà g ax fija ra medjatur u b hekk inkun nista ner a ng aqqad il-kaωin. Kalç kompla fuq dak li qallu Philip sabiex ma naqtax qalbi g all-presidenza g ax kont il-bniedem li naf l-irkejjen kollha tal-kaωin u tal-festa. L-istess idea kellu Gabriel Caruana. Fuq kollox riedu li jkun hemm kontinwita ma ija Guido li serva b ala President qabli g al 7 snin. G alhekk kelli g aωla jew man-na a tal-familja jew tal-kaωin. Jien qabel ma nag mel xi a a ng id, X inhu l-a jar g all-kaωin? U g alhekk din id-darba reba il-kaωin. M. L-akbar u ig ta ras b alissa tieg ek huwa l-bini tal-pro ett. Xi tg idli dwar dan. R. Il-bini tat-tkabbir tal-kaωin lest u g andna l-kamra tal-kumitat u l-basement lesti minn kollox u qed jintuωaw. IΩda mis-seduta Ìenerali li saret fis-27 ta Frar 2004 sas-17 ta Awwissu 2009 il- urnata ta meta tlestew il-balavostri tal-faççata g addew 5 snin u nofs. Kollox jie u Ω-Ωmien tieg u a na m a niex xi eççezzjoni. Il-permessi damu, min abba li hu bini antik ferm u d-dewmien tal-kuntrattur. Ix-xoghol tal-bini wara t-t affir beda fil-15 t Ottubru 2007 sas-17 t Awwissu 2009. Rajnieh tiela ebla ebla u kull wa da qanqlet diskussjoni s i a, u fejn stajna dimna a na tkabbir tal-kantina, membrane, katusi, dawl, ilma u elf a o ra. M. Int President rispettat, abrieki u kapaçi til aq kompromess ma kul add. Barra minn hekk, int m intix President tal- lekk, tal-bibiti jew ta fuq is-si u. Anzi int President li tmidd idejk mal-ewwel bωonn. G ala? R. Illum il-presidenti tal-kaωini tal-banda m g adux iω-ωmien li jkunu Membri Parlamentari jew li ji u darba g as-seduta Ìenerali. Illum trid ixxammar il-kmiem u ta dem mal-kumitat u s-soçji. Jien nemmen li l- erarkija trid tinqaleb, g ax meta jarawk ta dem, ji u Ωgur. Meta nkun il-kaωin dejjem insib x nag mel, kemm g all-festa u kemm fil-pro ett. M. Ner g u mmorru lura fl -istorja. Jing ad li ç-circolo San Gabriele kienu jsibuh b ala dawk tan-na a ta fuq. Ìeografi kament hu vera hekk. Imma minn fejn nibtet din l-idea? xx

R. Skont kif kont nisma mix-xju tag na kienu jg idu li meta twaqqaf il-kaωin, is-segretarju ÌuΩeppi Muscat (il- Fechica) kien lehaq ftehim maç-circolo Maria Annunziata (il-kaωin t Isfel) fuq il- bir tal-plattina li kien isir kull nhar ta Óadd. Kienu qasmu t-toroq orizzontali ji ifieri minn hdejn il-pick Quick f tarf Triq San Valentinu, mal-kampnar sa dritt lejn Triq l-g erusija li dak iω-ωmien kien ir-raba ta Sajrunies. Dak kien il-limiti tal-kaωin ta Fuq li g adu jg odd sal- urnata tal-lum lief li issa adna faççata wa da tal-pjazza. ÌuΩeppi Muscat kien bniedem intelli enti afna, jg idu li kienu jiktbulu bit-taljan u jirrispondi bil-malti. M. Jing ad li dawk li kienu mid la taç-circolo San Gabriele kellhom laqam? X kien dan il-laqam u g ala kienu jsibuhom hekk? R. Jien kont nisma li tal-kaωin ta Fuq kienu jsibuna tal-bagolli. Dan g ax afna miω-ωg aωag kienu siefru biex isibu x-xog ol, iωda dan il-laqam ma damx afna. M. Il-kwistjoni li tinfeta Soçjetà o ra f Óal Balzan kienet il-qniepen. Taqbel mag ha din int jew g andek xi verωjoni o ra x jg idu missirijietna? R. Kif jing ad il-problema kienet fuq il- bir tal-qniepen, iωda anke fuq il-klassi kif ukoll fuq li Ω-Ωg aωag ma kinux rappreωentati fil-kumitati. InΩid ukoll l-affarijiet nazzjonali li kienu saru qabel u kienu qed isiru b al ng idu a na l-iωvilupp kostituzzjonali li saru bejn l-1919 u l-1921. Li tipprotesta kienet xi a a dida, imma g all-festa tal-1920 li saret fl-11 t April afna Ωg aωag kienu abu anke pilandri minn B Kara u ramaw it-toroq. Kienet daqqet il-banda L Isle Adam tar-rabat u g amet programm ta t id-direzzjoni tas-surmast Geatano Grech 1. Il-KaΩin feta wara din il-festa fid-19 t April 1920. Riedu jsemmuh 1 Is-Surmast Gaetano Grech idderie a l-banda L Isle Adam g al 17-il sena mill-1894 sal-1911 u wara assenza ta sentejn, re a a lil din il-banda g al tmien snin o ra, ji ifieri mill-1913 sal-1921; b kollox il-banda damet 25 sena ta t id-direzzjoni ta dan is-surmast. xxi

g all-ko-protettur tal-parroçça San Valentinu iωda l-kappillan Sisner wera idea o ra, dik li jissemma g al dak li abbar lil Marija l-arkan lu Gabriel, hekk imsejja b ala Il-Qawwa t Alla. U disg in sena wara qeg din niççelebraw dak li missirijietna waqqfu hawn fil-lokal ta Óal Balzan Soçjetà attiva matul is-sena kollha, attivitajiet kulturali u soçjali u fuq kollox trawwem u tg allem il-muωika bla las lil dawk li jixtiequ jitg allmu strument fi danha. U din is-sena wkoll g andna allieva li ar et iddoqq mal-banda San Gabriel. Din jisimha Antonella Briffa li u n-nannu tag ha ji i l-ewwel Surmast Direttur tal-banda San Gabriel eωattament Mro. Carmelo Briffa. M. Il-Motto uωat f dawn il-festi tad-90 sena hu Il-Glorja tal-img oddi, Garanzija g all-ìejjieni. Xi tg idli dwar dan? R. Dak li missirijietna kienu kapaçi jag mlu, hekk a na wkoll inkomplu fejn allew ta qabilna. Dan illum qed nuruh b dak li qed nag mlu kemm fil-pro ett ta estensjoni, kemm mil-lat muωikali, u kemm mil-lat soçjali. Hekk biss nistg u nikkonfermaw dak li qed jg id il-motto f dawn il-festi tad-disg in sena. U hawn nappella liω-ωg aωag Balzanin kollha sabiex jersqu u jiddedikaw il- in liberu tag hom f attivitajiet g all- id tar-ra al tag na flok jarmu sa ithom f vizzji moderni. Jekk isir sforz inkunu qeg din inωommu l-katina s i a li allewlna ta qabilna. M. Messa lis-soçji ta din is-soçjetà u lill-balzanin kollha. R. B alissa l-g an tieg i u tal-kumitat preωenti hu li nlestu g al kollox il-pro ett g ax dan ser ikun l-akbar rigal lis-soçji, lill-balzanin kollha u lil dawk li ji u jωuruna. Il-KaΩin tal-banda San Gabriel hu miftu g al kul add. Ninsabu disponibbli g al dawk li jixtiequ jesprimu sibijiet odda fostna, l-aktar Ωg aωag li lesti jkunu parti mit-tmexxija ta dan il-kaωin fil-futur. Nies odda fostna j ibulna ideat innovattivi u g aldaqstant inkunu vera qed insa u x jg id il-motto uωat f din is-sena tad-90 Anniversarju Il-Glorja tal-img oddi, Garanzija g all-ìejjieni. Grazzi lill-president Lino Borg talli g o bok twie eb bl-akbar reqqa u dettall kull mistoqsija. Tul din l-intervista fik stajt nara persuna ta impenn massimu, serju, dinamiku u Balzani denju u bil-wisq xieraq li tmexxi l-kaωin tal-banda San Gabriel Óal Balzan AD 1920. AD MULTOS ANNOS! xxii

Introduzzjoni Sewwa jg idu L-istorja tirrepeti ru ha! U dan qed jing ad g ax jekk titkellem ma membru attiv ewwa l-kaωin tal-banda San Gabriel id-diskors ikun dwar il-festa tal-lunzjata, dwar il-kaωin (issa s intendi dwar it-tlestija tal-pro ett il- did) jew dwar Óal Balzan in enerali. Disg in sena ilu, missirijietna hekk kienu asbu wkoll meta ew biex iwaqqfu Soçjetà dida f Óal Balzan. Kienu asbu biss dwar il-festa tal-lunzjata u t-tkabbir tag ha. U dan lilna li qed ng ixu disg in sena wara jag milna kburin, jag milna aktar sodi fit-twemmin tag na b ala Soçjetà g ax l-g an kollu tag na hu marbut madwar il-festa g aωiωa tag na l-balzanin il-festa tal-lunzjata, kif ukoll li ng ollu isem il-banda tag na il-banda San Gabriel. U fil-fatt din is-sena hija meqjusa b ala sena importanti g al din is-soçjetà. Hija sena ta ti did, sena ta Ωvilupp u stennija, sena ta kura u determinazzjoni. Dan il-kliem kollu jg odd f din is-sena çelebrattiva g as-soçjetà tag na. Il-fatt li meta tid ol ewwa l-bit a tal-kaωin, faççata tieg ek tara binja enormi fil-pro ett li l-kaωin tal-banda San Gabriel qed iwettaq. G alhekk hija sena ta Ωvilupp, g alhekk hija sena ta stennija, g alhekk hija sena ta kura, g ax b din id-determinazzjoni kollha ser twassalna g al KaΩin akbar, g al KaΩin fejn is-soçji jkollhom fejn jiωviluppaw it-talenti tag hom. Semmejt il-kelma ti did. Iva din hija sena ta ti did g all-fatt li tul dawn id-disg in sena ta ajja, a na l-membri tal-lum ser in eddu idmietna g al aktar suççessi g all-kaωin tal-banda San Gabriel is-soçjetà li tant in obbu. U hawn fl-istess nifs qeg din inroddu ajr lil ta qabilna g as-sagrifiççji u l- idma kbira li wettqu sabiex a na llum qeg din hawn, in ossuna grati lejhom. G andna nkunu grati lejn missirijietna (l-ewwel membri) g ax mit-tfittix li g amilt, stajt ninduna f liema serjeta da lu sabiex iwaqqfu ç-circolo San Gabriel, kollox skont il-li i, kollox skont ir-regola, wara kollox dehret fihom onestà, impenn, perseveranza u determinazzjoni li ma tkunx a a ta ftit Ωmien iωda pedamenti sodi 1

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 g al snin twal sabiex illum fis-sena 2010 qed niffesti aw id-disg in anniversarju mit-twaqqif. U mhux ta b xejn hu f waqtu l-motto uωat g ad-disg in sena IL-GLORJI TAL-IMGÓODDI, GARANZIJA GÓALL-ÌEJJIENI. U hawn jid ol punt ie or dwar il-volontarjat. Id-dinja saret tant mg a la li wie ed diffiçli jsib in g all-volontarjat. Però g all-grazzja t Alla hawn fis-soçjetà tag na g adek issib membri li b qalbhom g adhom jag tu dak kollu possibbli g at-tkabbir tas-soçjetà. Dawn il-membri attivi aqqhom kull tif ir, aqqhom grazzi g ax-xog ol li jwettqu ewwa l-istess KaΩin. Però l-g ajta tibqa g al aktar idma fis-soçjetà tag na speçjalment fil- enerazzjoni Ωag Ωug a. U hawn vera imbag ad jid ol il-motto uωat f dawn il-festi speçjali tad-disg in sena mit-twaqqif taç-circolo San Gabriele. 2

Kapitlu 1 It-Twaqqif taç-circolo San Gabriele Fl-epoka tal-1920, il-popolazzjoni f Casal Balzan 1 insibu li kienet tla aq 1,228 li minnhom 512 kienu r iel u 716 nisa. Fil-qasam tas-sa a, Casal Balzan kellu wkoll il-ber a tieg u li kienet ti bor ir-ra al ta Óal Lija u ta Ó Attard ukoll. It-Tabib tad-distrett kien Dott. Tancred Castillo. 2 Is-Sorijiet Fran iskani Missjunarji ta Marija kienu waslu f Casal Balzan fis-sena 1920. Billi kellhom g al qalbhom it-tag lim, fet u skola bl-isem Stella Maris School li g adha tag ti sehemha fl-edukazzjoni ta pajjizna sal-lum. 3 Skola privata o ra kienet dik Elementary g all-bniet biss li kienu jattendu madwar 60 tifla. Din kienet tinsab fil-kunvent tal-buon Pastur fi Triq Idmejda u b ala Sinjora kellha lil Sr. Marija Dolores Bonavia. L-Iskola Primarja tal-bniet f Casal Balzan fis-sena 1920 kienet dik fejn illum hemm il-bini tal-kunsill Lokali, mag ruf b ala Palazzo Testaferrata fil-bidu ta Triq il-kbira, il-parti ta fuq. L-Iskola Primarja tas-subien kienet tintuωa dik id-dar il-kbira qrib il-ìnien ta San Anton li llum i ib l-isem ta Dar is-ser. F Casal Balzan konna nsibu wkoll skola ta bil-lejl. 4 F Casal Balzan kont issib ukoll Ferg a tal-posta fis-sena 1920 però din g alqet fis-sena 1921. L-G assa tal-pulizija kienet f salib it-toroq bejn Triq il-kbira u Triq San Anton, Casal Balzan, u Triq Annibale Preca u Triq il-kbira, Casal Lija. Din l-g assa kienet isservi kemm g an-nies ta Casal Balzan u ta Casal Lija. 1 Hekk jidher isem Óal Balzan fil-minuti tal-ewwel snin. 2 Guido Borg B.A. - Óal Balzan fl-1920. Ktieb tal-festa 1994 - KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan. 3 Dun Ìwann Dimech. Óal Balzan Ìrajjietu sal-1999 - Edukazzjoni f Óal Balzan p 342. 4 Guido Borg B.A. - Óal Balzan fl-1920. Ktieb tal-festa 1994 - KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan. 3

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Fil-qasam agrikolu, Casal Balzan kien fl-aqwa tieg u. Il bog od mill-iωvilupp, Óal Balzan kien jg odd sew il-motto tieg u Hortibus Undique Septa Imdawwar bil- onna minn kullimkien. Il- onna tal-larin u l-arja friska kienet tag mel il-qasam agrikolu mfittex. 5 Il-Gvernatur ta Malta fis-sena 1920 kien Lord Plumer. Malta kienet ta tu bejn l-1919 u l-1924. L-Isqof kien Mons. Dom. Mauro Caruana OSB. Ittra interessanti li sibt kienet intbag tet f Novembru 1924 lil dan l-isqof mis-segretarju Carmelo Buhagiar biex jing ata permess alli ç-circolo San Gabriele jkun jista jag mel lotteriji che per detta festa occorrono grandi spese. Fil-11 ta Diçembru 1924, l-isqof Caruana jibg at lura non trovo nessuna oggezzione riguardo la grazia domandata. L-iskop ewlieni. L-ittra li nbag tet lill-isqof Mons. Dom. Mauro Caruana. L-iskop ewlieni mill-bidu sa mit-twaqqif kien li din is-soçjetà tg in fil-festi esterni tal-lunzjata, Patruna ta Óal Balzan. Disg in sena wara baqa bl-istess skop. Dan kollu jag milna kburin. Però l-iskop ewlieni kiber mal-milja taω-ωminijiet u barra l-armar, Ωdiedet il-muωika, g ajnuna fil-knisja (kemm barra u kemm ewwa) u dak kollu li jorbot mieg u r-ra al li fih g amilna l-ewwel passi Óal Balzan. G alhekk a na rridu nkomplu nixprunaw it-tradizzjonijiet ta qabilna alli n allu din is-soçjetà li tant in obbu fil-quççata. Il-bidu Imma x kien il-veru punt tat-tluq li ieg el li tinfeta Soçjetà dida? F mo na jrid ikollna s-sitwazzjoni ta pajjiωna. Ma ninsewx li g axar xhur qabel kienet 5 Guido Borg B.A. - Óal Balzan fl-1920. Ktieb tal-festa 1994 - KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan. 4

L-ewwel Statut miktub Regulamenti- Liscop tac-circolo. (Kif tinstab miktuba) 5

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 faqqg et ir-rewwixta tal-maltin mill-impoωizzjoni tal-barrani f dan il-kaω fil-konfront tal-gvern Kolonjali IngliΩ, f dik li hi mag rufa b ala s-sette Guigno. Jing ad li b al kull ag o ra, il-poplu kellu fehmiet differenti f kull a a, ibda fuq kwistjonijiet lokali kif ukoll fuq dawk nazzjonali. Jekk ni i g all-kwistjonijiet lokali, jing ad li hawn f Casal Balzan in olqet kwistjoni dwar il-qniepen. Fil-bidu tas-sena 1920, il-kappillan ta dak iω-ωmien Dun Amabile Sisner kien abbar li ser jibda ji bor il-flus alli l-parroçça tkun tista tixtri sett qniepen odda 6. Jidher g alhekk li l-unika Soçjetà li kienet teωisti f dik l-epoka, iç-circolo Maria Annunziata 7 ddeçieda li ma torganizzax il-festi esterni tal-lunzjata b as-snin ta qabel alli jag ti çans lill-kappillan ji bor il-fondi me tie a g al opra hekk kbira. Hemm min jg id li Ωg aωag Balzanin ipprotestaw kontra dan u ddeçidew li 6 Fis-sena 1919 kien in atar kumitat g all-qniepen odda. BaΩikament kien iffurmat mill-istess Kumitat taç-circolo Maria Annunziata, l-unika Soçjetà fir-rahal sal-1919. Il-Kumitat kien iffurmat hekk: President - Ìuzeppi Vassallo Ta Mudest, Segretarju In-Nutar Lui i Gauci Forno, Kaxxier - Lui i Briffa Il-Pepes, Viçi-Kaxxier - Salvatore Pisani Tat-Tanti filwaqt li b ala membri nsibu lil Salvatore Debono Ta Peppina, Fredu Camilleri Ta Dorina, Carmelo Muscat Ta Vokali, Mikiel Micallef Tal-Fanfra, Carmelo Pisani, Çensu Brincat Ta Balal, ÌuΩeppi Sammut (missier il-kanonku Dun Spir) u Fran isku Sammut Ta Rozi. Irridu ng idu li dawn ilmembri kellhom kura kbir g ad-diffikultajiet kbar li kienu ser isibu biex ji bru l-fondi. Dawn bdew ji bru flus u damu 6 snin sabiex waslu biex jixtru sett qniepen odda tad-ditta FrançiΩa Paccard. Ma kinitx triq façli sabiex jin abru l-fondi me tie a, ma ninsewx il-qag da ta pajjiωna fis-snin 20. Dan kollu jistqarru Valentino Muscat mag ruf b ala s-surmast u Kaxxier g al Ωmien twil fil-kaωin tal-banda San Gabriel li fil-gazzetta Óal Balzan jg id ukoll li kienet triq iebsa u dan juri kemm l-antenati tag na abbew lil Óal Balzan. Jing ad ukoll li dan il-kumitat wera x-xewqa mal-kappillan li l-festa tinωamm g al sentejn. Intant kien la aq miet il-kappillan Sisner fl-1923 u le aq b ala Kappillan FX Zahra. 7 Iç-Circolo Maria Annunziata kien twaqqaf fis-sena 1890 bl-g an li jie u sieb l-armar ta barra tal-festa tal-lunzjata. Insibu li lokalitajiet o ra bdew jift u diversi g aqdiet soçjali kif ukoll muωikali bl-g an li jissa u l-festi titulari kif ukoll sekondarji (tal-fratellanzi). Nafu wkoll li f Óal Balzan il-festi ta ewwa ad unur l-annunzjata bdew jie du xejr o ra tant li fis-sena 1868 saret l-istatwa artistika tal-lunzjata minn idejn Salvatore Dimech is-sartx filwaqt g all-festa tas-sena 1875 fil-knisja Parrokkjali kienet iωωanωnet l-antifona Spiritus Sanctus ta Dott. Mro Paolo Nani. (Dan insibuh f dak li alla s-sur Pawlu Grima, President g al 39 sena fis-soçjetà Marija Annunzjata li fi Ωmienu twaqqfet il-banda Marija Annunzjata fis-sena 1993.) L-ewwel President taç-circolo Maria Annunziata kien Valentino Falzon mag ruf b ala Iç-Çej. Dan dam mit-twaqqif tac-circolo sal-1897 sakemm mis-sena 1898 insibu lil Mastru Piju Ebejer jokkupa l-kariga ta President. Mastru Pij dam jokkupa din il-kariga sas-sena 1903. Aktar il quddiem naraw lil Valentino Falzon attiv fiç-circolo San Gabriele u jiddisinja l-pedestall ta Ìuditta li kienet saret fis-sena 1926 filwaqt lil Mastru Piju Ebejer narawh i abrek sabiex issir il-festa tal-lunzjata tas-sena 1920 meta qamet il-kwistjoni tal-qniepen. Dan narawh aktar il quddiem f din il-kitba. 6

It-Twaqqif taç-circolo San Gabriele huma stess jorganizzaw il-festi esterni f ieh il-lunzjata. Jissemmew ismijiet ta Balzanin, fosthom il-kuntrattur mag ruf Balzani Mastru Piju Ebejer (1874-1931) 8 li e e lil dawn iω-ωg aωag Balzanin sabiex jie du dan il-pass. Jing ad li hu kien ta 2 lil Giuseppe Muscat Ebejer u lil Manwel Mifsud Ir-Ru ala (f Óal Balzan issib il-laqam b ala Tan-Nu ala) u talabhom ji bru 2 o ra sabiex imorru Birkirkara g and Ìanni l-img ajjen biex jikru trofej u bnadar alli xorta jarmaw g all-festa tal-lunzjata. 9 Jing ad li dawn iω-ωg aωag Balzanin kellhom dispjaçir fihom infushom g all-fatt li l-festa tal-lunzjata kienet ta bat dejjem fiω-ωmien ir- Randan (25 ta Marzu). Jidher li kien hemm diversi reazzjonijiet dwar id-data tal-festa. G alhekk qatt ma setg u jistabbilixxu data li tibqa ssir il-festa. Meta allura dehret li l-festa a tibda ssir Óadd fuq l-g id, inqalg et din il-kwistjoni talqniepen. L-Img allem Balzani Mastru Piju Ebejer. (Ritratt bil-kortesija ta Myriam Cassar) F dik is-sena, il-festa titulari tal-lunzjata kienet saret nhar il-óadd 11 t April 1920, Óadd fuq l-g id il-kbir (L-G id il-kbir kien ie ççelebrat fl-4 ta April 1920) 10. Kien it-tnejn ta wara, ji ifieri d-19 t April 1920 li nsibu l-eqdem irçevuta fl-arkivju tal-kaωin bl-ittri C.S.G. li juri l- las tal-kiri tas-sede l- dida g aç-circolo San Gabriele li kien g adu kif infeta. Dan juri li dawn iω-ωg aωag ma kellhom l-ebda kompromess fir-ra al ma add, dan juri li dawn iω-ωg aωag kellhom g al qalbhom il-festa titulari tal-lunzjata u kienu lesti jag mlu minn kollox basta ma jitnaqqsilhom xejn minn dak li kienu j obbu il-festa tal-lunzjata. Nimma ina 8 Mastru Pij, kif kien mag ruf fost il-balzanin, kien kuntrattur mag ruf f dawk iω-ωminijiet u bena diversi postijiet fosthom il-kunvent tal-buon Pastur f Óal Balzan fis-sena 1899, il-villa tal-im allef Refalo (illum il-parti l-antika tal-lukanda Corinthia) fost afna bini militari ie or. Hu kien twieled il-belt Valletta u mg ammed fil-parroçça ta San Duminku. Però wara t-twelid, missieru Mastru Ìann u ommu Carmela ew joqog du Óal Balzan. Imbag ad iωωewweg lil Carmela (ritratt f pa na xiii), Taljana minn Reggio Calabria u kellhom 12-il wild wie ed minnhom kien Luigi Ebejer BEM li serva g al diversi snin b ala Segretarju ta din is-soçjetà. 9 Minn fomm Gabriel Caruana. 10 Din is-sena ja bat l-istess kalendarju ji ifieri l-g id sar il-óadd 4 t April 2010. 7

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 li saru diversi laqg at mal-kappillan Sisner 11, kemm qabel il-festa li kienet saret il-óadd 11 t April 1920 kif ukoll fil- img a ta wara. Permezz ta dik l-irçevuta, to ro il-konkluωjoni li d-data uffiçjali tal-ftu ta din is-soçjetà l- dida g andha tkun id-19 t April 1920. 12 Is-sitwazzjoni tal-pajjiω f dik l-epoka L-aktar dokumenti antiki li tippossjedi din is-soçjetà. Madanakollu, wie ed ma jistax jeskludi s-sitwazzjoni politika ta dak iω-ωmien li setg et b mod jew ie or inkora iet liω-ωg aωag biex jift u soçjetà dida. Wie ed ta min ig id li ç-circolo Maria Annunziata kien aktar mi bud lejn il-partit Nazzjonalista mmexxi minn Nerik Mizzi (1885-1950), mentri n-nies li kienu ejjin min-na a ta fuq ta Óal Balzan kienu l-biçça l-kbira mi budin lejn il-partit Kostituzzjonali mmexxi minn Sir Gerald Strickland (1861-1940). Allura jista jkun li din il-qasma setg et affettwat l-andament biex tinfeta Soçjetà dida hawn f Óal Balzan. 13 11 Il-Kappillan Amabile Sisner twieled f Bormla fit-13 t Awwissu 1854 u miet fis-17 ta Ìunju 1923. Kien kittieb mag ruf f dawk iω-ωminijiet. Hu serva ta Kappillan bejn it-18 ta Ìunju 1896 sakemm miet. Kittieb ta diversi kotba. Biex nuru ftit eωempji, fis-sena 1900 Sisner kien are il-óajja ta San Fran isk Saverju Appostlu tal-indja. Fl-1904 hu ppubblika ktieb Imxi l-ìenna li kien popolari afna f pajjiωna. L-itwal poeωija li kiteb kien jisimha Lill-Óanina Omm Alla (Consolatrix Afflictorum). (Carmel Bezzina Dun Amabile Sisner Óal Balzan Mejju-Ìunju 1973: p 2-3) 12 Guido Borg B.A. Ktieb tal-festa 1988 KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan. Il-Bidu tas-soçjetà. 13 Guido Borg B.A. jikteb fl-istess ktieb, G aω-ωg aωag tas-seklu 20 l-idea li ti ieled g al drittijietek forsi kienet xi a a dida. G alihom kienu Ωminijiet ta tama g al ejjieni hieni. 8

It-Twaqqif taç-circolo San Gabriele Fl-ewwel irçevuta li g amel il-kappillan Sisner nhar it-tnejn 19 t April 1920 insibu li sejja lil dawk it-tliet Ωg aωag quali deputati, rappresentanti e soci del Circolo San Gabriele, xhieda li Giuseppe Muscat, Giuseppe Falzon u Salvatore Attard mhux biss kienu soçji iωda kienu qed jirrappreωentaw lil s abhom li kienu tawhom l-awtorita biex jie du dan il-pass. Dan kollu juri li l-kappillan Sisner kien jaf x inhu g addej sew fir-ra al u dawn iω-ωg aωag kienu jg arrfuh b kollox x inhu g addej. B xorti aωina ma nsibu l-ebda minuti tal-ewwel laqg a. Però fil-ktieb Introito e Esito li kienu jωommu f dawk iω-ωminijiet, naraw li ç-circolo L-ewwel rendikonti li nsibu fl-arkivju San Gabriele kien feta b g oxrin soçju li ar u porzjon ta 2s 6d(12c5m) kull wie ed. Hawnhekk ta min jinnota li l-kera tad-dar fejn infeta il-kaωin kienet ta 2 kull sitt xhur bil-quddiem. Fil-minuti tat-28 ta Settembru 1920 jidhru r-regoli tal-kiri ta kamra g all-futbol. Imbag ad insibu wkoll fatt importanti ie or fir-rendikont tat-13 ta Novembru 1920, ji ifieri Sir Gerald Strickland Nerik Mizzi 9

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 seba xhur wara l-ftu tas-soçjetà, li d-d ul ta 5s (25c) g all-chera tal-camra tal-football, prova li l-futbol kien di a jeωisti f Óal Balzan f dik is-sena. Kera o ra simili g all-futbol re g et issemmiet f Seduta tal-kumitat li saret fit-22 ta Jannar 1922. Dan juri li dilettanti Balzanin tal-futbol kienu jag mlu uωu mill-istess post taç-circolo San Gabriele. Dokument li tissemma l-camra tal-football. (miktuba kif misjuba fid-dokument) Dokument juri li kienu saru sett regoli alli d-dilletanti tal-futbol jikru kamra fis-sede tac-circolo San Gabriele Kif tindunaw il-kera kienet tit allas minn qabel. Mela l-ewwel kera t allset fl-20 t April 1920 kif jidher f ritratt qabel, filwaqt it-tieni kera t allset fis-17 t Ottubru 1920. 10

Kapitlu 2 L-Ewwel Membri taç-circolo San Gabriele It-tliet rappreωentanti li kienu marru jiltaqg u mal-kappillan Sisner sabiex jirrappreωentawhom fil-ftu ta Soçjetà dida bl-iskop li tie u sieb il-festi esterni kienu Giuseppe Muscat 1, Guiseppe Falzon 2 u Salvatore Attard 3. Giuseppe Muscat kien twieled fl-24 ta Marzu 1899, ji ifieri meta feta iç-circolo San Gabriele kellu 21 sena. Insibuh b ala President tas-soçjetà fis-sena 1921 imbag ad jer a fis-sena 1932, però serva g al Ωmien twil b ala Segretarju wkoll. Giuseppe Falzon twieled fil-5 ta Mejju 1899. Falzon miet fl-eta Ωg ira ta 29 sena eωattament fit-12 ta Settembru 1928. Salvatore Attard twieled fis-17 ta Settembru 1903, l-iωg ar fost s abu g ax fl-1920 kellu biss 17-il sena. Kien la aq President tas-soçjetà fl-1927, però serva b ala l-kaxxier taç-circolo sa mit-twaqqif. Minn dan kollu naraw li din is-soçjetà l- dida resqu fi danha diversi Ωg aωag Balzanin. G aldaqstant, mid-dokumenti li qrajt, naraw li dawn it-tliet persona i huma t-tliet Fundaturi tas-soçjetà. (Dettalji minn Guido Borg B.A. Ktieb tal-festa 1988 KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan. Il-Bidu tas-soçjetà.) 1 Giuseppe Muscat Ta Fechica, il-kbir minn ames a wa. O tu Lonza kienet t it u fost xog lijiet li g amlet kienu l-bnadar tat-trofej l-antiki. Ma deherx aktar wara s-sena 1932 meta serva b ala President f dik is-sena. Imbag ad kien iωωewwe u mar joqg od Ra al Ìdid. Miet fl-eta ta 73 sena. Kien bniedem ta skola u kellu xog ol tajjeb fil-fatt kien imla aq fid-dipartiment tal-ordinanza. Mill-minuti jidher li kien il-mo wara kull deçiωjoni li kienet tittie ed. 2 Giuseppe Falzon Ta Budajda, mid-dokumenti stajt ninnota li kien ji bor regolari g an-nar g all-festa titulari tas-ssma Maria Annunziata. 3 Salvatore Attard Ta Bassas, kien joqg od f Numru 131, Strada Reale, Casal Lia. Kellu missieru membru wkoll fl-istess Circolo u jidher li warrab mix-xena mat-tmiem tas-snin 20. Na seb huma Ωew fatturi li telaq iω-ωwie kif ukoll li fl-ewwel g axar snin, iç-circolo San Gabriele le aq tragwardi kbar, però bi sfortuna l-politika naffret xi membri. 11

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Salvatore Attard, l-iωg ar wie ed mit-3 rappreωentanti. Serva b ala kaxxier fl-ewwel snin sakemm le aq President fis-sena 1927. Giuseppe Muscat serva b ala President fis-sena 1921 u 1932. G amel Ωmien twil iservi b ala Segretarju u bla dubju wera serjetà kbira kif mexxa l-affarijiet fiç-çircolo fit twelid tieg u. U ud mill-membri li welldu din is-soçjetà Din hi l-lista li sibt ta w ud mill-ewwel membri li allsu u admu sabiex isiru soçji maç-circolo San Gabriele:- (innotaw li sibtha bil-laqmijiet b kollox) Giuseppe Falzon wie ed mit-3 rappreωentanti u miet f età Ωg ira ta 29 sena. Giuseppe Micallef I (Stellati) - Kien il-prokuratur tal-festa tal-lunzjata fis-snin 20. Kien jie u sieb il-luminazzjoni tal-festa tal-lunzjata. Giuseppe Muscat (Ta Fechica), Giuseppe Muscat Ebejer (Ta Vokali), Emanuele Galea (Ta Fu naj) 4, Carmelo Buhagiar (Tal-Puxa), Salvatore Attard (Ta Bassas), Luigi Ebejer (Ta 4 Il-laqam ta Emmanuel Galea kien Tal-Fu naj. Dan g addihuli s-sur Guido Borg. 12

L-ewwel Soçji dawn missirijietna li welldu Soçjetà li llum kibret, iffjorixxiet u sa ansitra kabbret is-sede tag ha g al aktar idma fi Ωmien li ej. 13

L-Ewwel statut taç-circolo San Gabriele pprintjat (circa 1921) 14

L-Ewwel Membri taç-circolo San Gabriele Piu jew Ta Piju), Vittorio Chetcuti, Paolo Chetcuti (Il-Patrak), Giuseppe Falzon (Budajda), Giuseppe Micallef (Ta Ketrin), Gabriele Micallef (Stellati), Carmelo Sciberras (Tal-Fajjenza), Salvatore Sammut (Ta Emilia), Giuseppe Sammut (Ta Emilia), Giuseppe Brincat (Iddicu), Francesco Sammut (Sellidi), Valentino Falzon (Iç-Çej), Giacchino Demicoli (Ta Ganni tal-bambina), Giovanni Pace (Ta Zelemetta), Luqa u Poalo Agius (Ta Luka), Giovanni Muscat (Vocali), Giovanni Pullicino (Ta Mazza), Giuseppe Vella (Ta Metteu), Giuseppe Chetcuti (Ta Gheita), Michele Ebejer ( Ta Piu jew Ta Piju), Paolo Muscat (Ta Funzu), Paolo Zarb (Ta Chelment), Carmelo Attard (Ta Bassas) u Vincenzo Brincat. M hemmx dubju li dawn il-membri kollha kellhom sehem s i fil-proçess tat-twaqqif taç-circolo San Gabriele. Jing ad ukoll li dawn il-membri li kienu mid la taç-circolo San Gabriele kienu jissej u b ala Tal-Bagolli. Hemm diversi tifsiriet x seta wassal sabiex dawn jissej u Tal-Bagolli. Però na seb l-aktar tifsira li tag mel sens kienet li meta dawn il-membri ta din is-soçjetà dida kienu jo or u jarmaw it-toroq, kienu jo or u puliti sa ansitra l-g odod ewwa l-bagolli (bagalji). Hemm min jg id ukoll li min abba l-faqar li kien hawn (l-aktar min abba l-eku tal-ewwel gwerra dinjija) u ud minn dawn il-membri bdew jemigraw biex isibu orizzonti o ra. G aldaqstant bdew isej ulhom bagolli. Rendikont tal-kumitat tal-festa, liema Kumitat kien issuggerit miç-circolo San Gabriele sabiex jie u sieb il-festa. Il-firem li jidhru fil-qieg huma ta Carmelo Buhagiar b ala President u Giuseppe Muscat b ala Kaxxier, it-tnejn kienu membri fil-kumitat taç-circolo San Gabriele u kienu fil-kumitat tal-festa. Dan juri l- e a u l-interess sa mill-bidu dwar il-festa tal-lunzjata. Insibu Ωew Seduti Ìenerali sabiex jin atar il-cumitat Direttiv 5 taç-circolo San Gabriele. Dan iç-circolo beda jara kif ser jo loq sistemi odda dwar il-festa tal-lunzjata. Tant hu hekk li kienu pproponew Kumitat tal-festa li jie u sieb il-festa mal-kappillan Sisner wara laqg a li saret mal-istess Kappillan fil-21 t Awwissu 1921. 5 Cumitat Direttiv Hekk huma mniωωlin il-kelmiet preçiωi fil-minuti. Baqg et tintuωa sal-gwerra. Illum imsejja Kumitat Çentrali. 15

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Fil-Minuti sibt li fuq ra unijiet ta xi çirkostanzi, dan il-kumitat tal-festa ltaqa g all-ewwel darba fit-18 ta Settembru 1921 bil-membri kollha jkunu ejjin minn dan iç-circolo San Gabriele. Il-formazzjoni tal-kumitat tal-festa sibt li kien Carmelo Buhagiar b ala President, Salvatore Attard b ala Segretarju u Giuseppe Muscat b ala Kaxxier filwaqt li d-deputati kienu Giuseppe Micallef I, Salvatore Sammut, Paolo Agius u Giuseppe Sammut. Fil-kotba Introitu e Esito jidhru firem tal-president kull sena differenti mentri dik tal-kaxxier tibqa ta Salvatore Attard. Jidher li kienu jaqilbu l-poωizzjonijiet tal-uffiçjali però dik ta Kaxxier baqg et l-istess g al seba snin sakemm Salvatore Attard sar President fit-30 t April 1927 segwit b ala Segretarju minn Giuseppe Muscat filwaqt li Kaxxier sar Carmelo Sciberras. Tajjeb li ng idu li s-soçji kienu j allsu l-abbonament darba fis-sena, imbag ad tit allas l-entratura. Dan baqa jsir sas-snin 70, anke jekk tbiddlu ftit ukoll il-proçeduri. L-aktar rendikont antik tad-d ul li sibt fl-arkivju. Id-data turi 13 ta Novembru 1920 ji ifieri 7 xhur wara t-twaqqif. Fatt kurjuω li osservajt dwar l-ewwel membri ta dan iç-circolo San Gabriele kien li kienu jag mlu l-almu tag hom sabiex ji eneraw il-flus u bla dubju jkunu jistg u jmexxu l-operat tag hom il quddiem. Però fl-istess in kienu attenti minn kull a a madwarhom l-aktar mid-dejn li seta jikber f limitu li ma jkunux jistg u jirkupraw. Però dan qatt ma se g ax kienu membri biωlin, kawti f kull deçiωjoni u sodi f dak li kienu qed jag mlu. Rigward id-dejn, il-cumitat Direttiv kien g amilha çara li l-ebda membru ma jista j alli l-kumitat qabel jag laq iω-ωmien dment li ç-circolo jkollu d-dejn. Dan sibtu fil-minuti tas-seduta 16 L-aktar rendikont antik tal- ru li sibt fl-arkivju. Id-data turi 13 ta Novembru 1920 ji ifieri 7 xhur wara t-twaqqif.

L-Ewwel Membri taç-circolo San Gabriele Il-votazzjoni sabiex tkun elett il-comitat Direttiv. Lista ta g amara (mobilia) li nxtrat fil-15 ta Lulju 1921 bil-firma tal-president Giuseppi Muscat tal-cumitat Direttiv tat-8 ta Jannar 1922. Fatt ie or interessanti hu li dejjem asbu u warrbu l-flus minn qabel g all-kera tal-post fejn kienu jiltaqg u. Meta ma kinux jaslu fil-flus sabiex jag mlu jew jixtru dak li jridu, kienu jissellfu. U hekk sar sabiex tinxtara l-mobilja g aç-circolo f Lulju 1921. Dawn kienu ar uhom il-president Giuseppe Muscat u d-deputat Salvatore Sammut billi ar u 4 kull wie ed bil-patt li kif iç-circolo jkollu l-flus, dawn jinghataw lura. U hekk sar g ax wara er ajt sibt noti dwar il- las dovut lil Muscat u Sammut. Ritratt antik u uniku. Kien ie deçiω li g andu jittie ed ritratt tas-soçji taç-circolo San Gabriele. Dan fil-fatt sar u fis-sala tal-kaωin hemm ritratt sabi ferm u rikordju eççellenti tal-ewwel soçji tas-soçjetà. Ir-ritratt t allas mill-membri stess u kien ittie ed fis-26 ta Marzu 1922. 17

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 L-ispejjeΩ tal-fotografija u ta t jiffirmaw il-3 uffiçjali. Lista ta dawk il-membri li allsu sabiex jidhru fir-ritratt memorabbli. Il-Presidenti tas-soçjetà Skont il-kotba tal-minuti jidher li l-ewwel President taç-circolo San Gabriele kien is-sur Albert Pearson. 6 G aldaqstant, din is-soçjetà tirrikonoxxi lis-sur Albert Pearson b ala l-ewwel President taç-circolo San Gabriele. Fil-Kotba tal-minuti ssib imniωωel lil Pearson b ala l-ewwel membru li allas it-tessera tieg u. Però mbag ad dejn ismu tidher il-kelma DISMISS 31-10-1920. Dan juri li f sitt xhur, Pearson spiçça minn President. F dokument Introito e Esito li j ib id-data tal-14 ta Novembru 1920, insibu li Emanuel Galea 7 jiffirma b ala President ProviΩorju taç-circolo San Gabriele u 6 Is-Sur Albert Pearson li kien ja dem b ala Gwardjan fil-óabs ta Kordin, kien inqatel fl-1 ta Settembru 1924 waqt il-qadi ta dmirijietu minn pri unier. F dan il-qtil doppju mieg u kien inqatel ukoll ic-chief Warden Salvatore Grech ukoll (Eddie Attard, Corradino Prison tragedy of 80 years ago. The Sunday Times, 29-08-2004 p 39) 7 Emanuel Galea Ta Fu naj kien joqg od f Numru 11, Strada Reale, Casal Lia. Jidher attiv 18

L-Ewwel Membri taç-circolo San Gabriele Ritratt memorabbli tal-antenati tag na. Filliera ta fuq (mix-xellug g al-lemin) Valentino Stivala, Carmelo Scicluna, Giovanni Muscat, Gabriel Micallef, Luigi Grima, Paolo Zarb, Matteo Vella, Annunziato Callus, ÌuΩeppi Camilleri. It-tieni filliera (mix-xellug g al-lemin) ÌuΩeppi Vella, Giocchino Demicoli, Carmelo Attard, Publio Muscat, Paolo Agius, Ìuzeppi Micallef, Salvatore Sammut, Annunziato Muscat, Vincenzo Brincat. Bilqieg da (mix-xellug g al-lemin) ÌuΩeppi Falzon, Salvatore Attard, ÌuΩeppi Muscat, Carmelo Buhagiar, ÌuΩeppi Muscat, Paolo Camilleri, ÌuΩeppi Sammut. Bilqieg da fl-art (mix-xellug g al-lemin) Michele Ebejer, Giovanni Pace, Pietro Pawl Muscat ( u Valentino Muscat, Pietru Pawl kien dak li a sieb il-bottegin fi Ωmien il-gwerra u kellu x jg id mal-familja refu jati fil-kaωin l-antik). Emanuele Galea, Vittorio Chetcuti. g alhekk sar it-tieni President taç-circolo f dik il- abta. F dan id-dokument juri li Emanuel Galea baqa jservi b ala President ProviΩorju sat-13 ta Marzu 1921. Hawnhekk fis-seduta Ìenerali le aq b ala President Giuseppe Muscat 8 (Fechica) b Emanuel Galea jsir Segretarju. Dan jikkonferma li Giuseppe Muscat serva b ala sew sa Ìunju 1923, meta mbag ad insibu li kien indispost sal-1925 fejn er ajt bdejt nara ismu fost is-soçji m allsa. F dawk is-snin nieqes quddiem ismu tidher il-kelma marid. 8 Huwa minnu li l-ewwel firma tieg u b ala President sibtha fit-12 ta Ìunju 1921, imma l-probabbilita li kienu ilu mill-ewwel tas-sena 1921. Is-Seduti Ìenerali kienu jkunu tnejn f sena Ωgur wa da fl-ewwel ta Jannar fl-10.30am u l-o ra fil-bidu ta Lulju. Jista jag ti l-kaω ukoll li saret Seduta Ìenrali qabel alli s-soçji jkunu jafu dwar il-bidla tas-sede li minn Strada Santa Marija marru Strada Dietro la Chiesa u le aq President f dik is-seduta Ìenerali. 19

L-ewwel formazzjoni tal-comitat Direttiv 2 ta Awissu 1920 (daqs tliet xhur wara). L-aktar dokument li sibt dwar il-formazzjoni tal-ewwel Comitat Direttiv taç-circolo San Gabriele. Jikkonferma li l-ewwel President kien is-sur Albert Pearson. Albert Pearson, li serva b ala l-ewwel President fl-ewwel xhur tas-sena 1920, ismu jinqata u jil aq President Emanuel Galea li fil-minuti jidher b ala President ProviΩorju. 20

L-Ewwel Membri taç-circolo San Gabriele President taç-circolo li mbag ad fit-12 ta Ìunju 1921, naraw il-bidla tas-sede g al Strada Dietro la Chiesa. Muscat dam b ala President sal-31 ta Diçembru 1921 meta imbag ad sar Segretarju taç-circolo. Biex nikkonferma dawn qed nippubblika dokumenti li jikkonfermaw lil Giuseppe Muscat (Tal-Fechica) filkariga ta President. G as-sena 1922 naraw lil Carmelo Buhagiar b ala President, Emanuel Galea jil aq President fis-sena 1923 u Carmelo Buhagiar jer a jkun President mis-sena 1924 sal-1925. Fis-sena 1926 jilhaq Luqa Agius segwit minn Salvu Attard fis-sena 1927 li niftakru kien wie ed mit-tliet rappreωentanti li marru quddiem il-kappillan Sisner Dokument li jikkonferma li Giuseppe Muscat serva b ala President fl-ewwel Ωminijiet tas-soçjetà. Dokument li juri li Giuseppe Muscat serva b ala President taç-circolo San Gabriele minkejja li fl-ir ama mhemmx miktub ismu. Fid-dokument naraw li minkejja li ser jinbidel il-post, il-comitat Direttiv iddikjara li l-isem jibqa l-istess. sabiex tinfeta Soçjetà dida. Insibuh sa mill-bidu, ji ifieri fl-ewwel 6 snin b ala l-kaxxier tal-istess Circolo. G al sentejn, ji ifieri fis-snin 1928 u 1929 insibu 21

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 lil Giuseppe Sammut il-keti sakemm fis-sena 1930 insibu lil Ìanni Borg 9. G al ftit xhur fis-sena 1931 jil aq Pawlu Agius u jer a Ìanni Borg sakemm fis-sena 1932 jil aq Giuseppe Muscat (wie ed mit-tliet rappreωentanti tal-bidu u President fis-sena 1921) segwit minn Valent Muscat 10 g al ftit xhur fis-sena 1933. Mill-istess sena 1933 sat-tmiem tal-gwerra nsibu lil Ìanni Borg. G al ftit Ωmien fis-sena 1946 jil aq Anton Stivala u jer a Ìanni Borg meta fl-1953 jil aq Alfred Brincat. Mis-sena 1974 sas-sena 1990, il-presidenza tkun f idejn Gabriel Caruana, Padrun tas-soçjetà u Fundatur tal-banda San Gabriel. Imbag ad g al seba snin insibu lil Guido Borg sakemm fis-sena 1997 le aq uh Lino Borg li hu l-president attwali. Ninnutaw ukoll li fis-snin 20, il-presidenza kienet tkun g al terminu ta sena wa da biss. Qabel ma kont rajt il-kotba tal-minuti kelli l- sieb li wa da mir-ra unijiet li min ikun President taç-circolo idum sena wa da biss g all-fatt li ma jkunx hemm qbil bejn il-membri. Però dan mhu minnu xejn. Iktar kienet b ala proçedura ta dawk iω-ωminijiet jew ftehim li l-presidenza tkun g al sena wa da biss. Ma rridux ninsew fatt ie or li f dawk iω-ωminijiet kienu jsiru Ωew Seduti Ìenerali fis-sena. Wa da minnhom kienet tkun eωattament fl-ewwel tas-sena (l-1 ta Jannar) u l-o ra eneralment qrib l-a ar ta Ìunju bidu ta Lulju. Però kif nersqu lejn it-tletinijiet, din is-sitwazzjoni dwar il-presidenti ma tidhirx aktar. Ìovanni (Ìanni) Borg 11 kien la aq President fis-sena 1933 u dam sas-sena 1945, tajjeb li nsemmu li pajjiωna bejn is-snin tal-1939 u l-1942 kien fl-eqqel tat-tieni Gwerra Dinija. L-aktar President li dam jokkupa l-poωizzjoni ta President g al 21 sena s a bejn l-1953 u l-1974 issa mag ruf b ala KaΩin tal-banda San Gabriel kien Alfred Brincat. 9 Ìanni Borg, Ta Majru, twieled fit-3 ta Marzu 1903. Hu kien miωωewwe lil Mikelina (mag rufa Lina) née Sammut u kellhom tifel. Hu miet fit-30 ta Lulju 1963 (Id-dettalji g addiehomli ibnu stess is-sur Paul M. Borg) 10 Valent Muscat, Il-Qorru, dam ftit b ala President g ax kien emigra 11 Ta min jinnota li fis-sena 1948/49 iω-ωew Soçjetajiet ta Óal Balzan, iç-circolo San Gabriele u ç-circolo Maria Annuziata kellhom b ala Presidenti rispettivi tag hom Ωew a wa Ìanni Borg g aç-circolo San Gabriele u Mario Borg g aç-circolo Maria Annunziata. 22

Ûew rendikonti o rajn li Giuseppe Muscat jiffirma b ala President. 23

Dokument li juri li Guiseppe Muscat kien le aq President fit-13 ta Marzu 1921 Dokument li juri li xi kwistjoni l hawn u l hemm kienet tin oloq maç-circolo Annunziata bil-firma tal-president Giuseppe Muscat f Diçembru 1921. X ara fis-seduta Ìenerali tal-13 ta Marzu 1921. il-president Emanuel Galea itemm il- Presidenza Provisoria u jil aq b ala President Giuseppe Muscat filwaqt li l-istess Galea assuma l-kariga ta Segretarju. 24

Emanuel Galea serva b ala President ProviΩorju fis-sena 1921 u President fis-sena 1923. Carmelo Buhagiar serva b ala President fis-sena 1922 u bejn is-sena 1924 u l-1925. Luqa Agius serva b ala President fis-sena 1926. Giuseppe Sammut sewa b ala President fis-snin 1928 u 1929 25

Pawlu Agius serva b ala President fis-sena 1931. Miet f età kbira ta 98. Valent Muscat serva b ala President g al ftit xhur fis-sena 1933. Ganni Borg serva b ala President fis-sena 1930, jerga jag mel perjodu fis-sena 1931, imbag ad mill-1933 sal-1945, ji ifieri l-perjodu tat-tieni Gwerra Dinija u jer a bejn is-sena 1046 sal-1952. Toni Stivala serva b ala President fis-sena 1946. Stivala flimkien ma Luigi Ebejer BEM kienu ntbag tu b ala delegati f isem l-g aqda San Gabriel fl-assemblea Nazzjonali tas-sena 1944 wara t-tmiem tal-gwerra. 26

Alfred Brincat serva b ala President mis-sena 1953 sas-sena 1974, l-a ar wie ed li dam f din il-kariga. Gabriel Caruana MQR serva b ala President bejn l-1974 u l-1990. Guido Borg serva b ala President mis-sena 1990 sal-1997. Lino Borg, beda b ala president fis-sena 1997 u g adu b din il-kariga sal- urnata tal-lum. 27

28 Il-Padrun tas-soçjetà Gabriel Caruana MQR (fin-nofs) li serva g al aktar minn 40 sena bejn membru tal-kumitat, Segretarju u President jidher mal-kumitat tas-sena 2006/7. Jidher ukoll il-president attwali Lino Borg (bilqeg da t-3 mix-xellug) li ilu jservi ta President sa mis-sena 1997.

Kapitlu 3 Is-Sede tas-soçjetà Meta tifli s-sitwazzjoni eografika tar-ra al, meta Óal Balzan sar Parrocca fl-1655 fi Ωmien il-kappillan Dun Adrijanu Zarb naraw li kien mag mul minn Ωew Ωoni. iω-ωona tal-knisja ta Santa Marija u Ω-Ωona tal-knisja l-qadima tal-annunzjata. Il-bini kien idawwar dawn iω-ωew knejjes. G alhekk jing ad ukoll li n-nies minkejja li f ra al wie ed, a kienu msej a b ala n-nies ta fuq tar-ra al (Santa Marija) u n-nies t isfel tar-ra al (tal-lunzjata). U ara li meta iet biex tinbena Knisja Parrokkjali dida, jidher li l-knisja nbniet eωattament fin-nofs tar-ra al. Meta tifli s-sitwazzjonijiet tal-g aqdiet MuΩikali Maltin tinnota li afna drabi dawn l-g aqdiet twaqqfu madwar il-knisja Parrokkjali jew xi Kappella fil-madwar. S intendi l-ir ula tal-img oddi kienu jinbnew b dan il-mod. Il-Knisja Parrokkjali bil-bini mdawwar mag ha jew b xi Kappella bil-bini mdawwar mag ha. Hekk ukoll jing ad f Óal Balzan. Jekk immorru lura madwar 355 sena (is-sena 1655) meta Óal Balzan sar Parroçça, naraw iω-ωona tat-tliet Knejjes u Ω-Ωona tal-kappella ta Santa Marija abitata bin-nies. Imbag ad meta nbniet il-knisja Parrokkjali, il-madwar beda jigi abitat ukoll. Anke meta twaqqaf iç-circolo San Gabriele fl-1920, l-ewwel sede taç-circolo kienet f numru 5, Triq Santa Marija. Din id-dar kienet proprjetà L-ewwel dar li laqg et lil din is-soçjetà glorjuωa. 29

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 tal-knisja u nkriet lis-soçjetà mill-kappillan Dun Amabile Sisner. Illum din id-dar hija residenza privata. Imbag ad fit-12 ta Ìunju 1921, insibu li s-soçjetà ttrasferiet ru ha f lokal qrib il-knisja Parrokkjali, illum Pjazza Annunzjata. Kundizzjoni wa da kienu g amlu l-membri, li s-soçjetà tibqa ta t l-isem ta Circolo San Gabriele. Insibu li f din is-sena 1921, il-wisq Nobbli Konti Bernardo Manduca Piscopo Macedonia Zamitt in atar President Onorarju taç-circolo San Gabriele. Illum din id dar hija wkoll residenza privata. It-tieni dar li abita fiha ç-circolo San Gabriele. Fis-Seduta Ìenerali li saret fit-22 ta Marzu 1933 kienu preωenti 23 membru nqrat ittra mis-segretarju li kien bag atlu l-proprjetarju tal-bini taç-circolo San Gabriele No.205, Strada Reale Casal Balzan li kienet tg id li s-soçjetà taççetta li l-kera minn 14 issir 17 fis-sena. Dan kollu s-soçji aççettawh bil-kundizzjoni li sid il-kera jaççetta wkoll li jin arqu 3000 bomba tal-bjut minn fuq il-bejt taç-circolo, jinωeba l-bieb ta barra u titbajjad il-faççata u li l-bottegin ikun pubbliku g all- ranet tal-festa u jinfeta il-bieb tal- enb. Il-Kumitat u s-soçji dejjem kellhom il- sieb li jiksbu dar a jar u aktar çentrali u dan insibuh fil-15 t Awwissu 1922. Din id-dar li ttie det kienet eωattament f wesg a Ωg ira ta t il-kampnar. Fit-8 ta Frar 1923 t allset 1 g all-mejn did tal-ilma f applikazzjoni li saret mill-president Carmelo Buhagiar eωattament meta nkiseb. Fl-1 ta Ìunju 1924 insibu Ωvolt o ra g aç-circolo San Gabriele min abba l-fatt li issa nsibu li l-cumitat Direttiv da al is-servizz tad-dawl. Din id-dar m g adhiex teωisti g ax twaqqg et sabiex tinfeta il-pjazza. 30 L-approvazzjoni tal-comitat Direttiv li tidda al il-luce elettrika fil-kaωin.

Is-Sede tas-soçjetà It-tielet residenza taç-circolo San Gabriele eωattament ta t il-kampnar tal-knisja Parrokkjali. Illum il-bini m g adux jeωisti. Jidher li dan ma tantx ie aççettat g ax fit-23 ta Awwissu 1934, il-kaωin mar f post ie or, 92, Triq il-kbira b kera ta 16. Hawn iç-circolo San Gabriele kien ta t il-presidenza ta Ìanni Borg filwaqt is-segretarju kien Luigi Ebejer. Fil-minuti naraw li l-bottegin adu Pietru Pawl Muscat bi las ta 8.2 fis-sena u bil-kundizzjoni li jrid jifta u jag laq il-kaωin kuljum, jaqsam il- las tal-kera 2 mill-ewwel u 6 qabel il-festa tal-lunzjata u jωomm l-indafa. F dan il-lokal dam g al 27 sena fejn insibu wkoll li matul it-tieni Gwerra Dinjija, parti minn din id-dar kienet okkupata minn Ωew familji refu jati biex jistkennu mill-qilla tal-g adu. Dan jidher g all-ewwel darba fl-14 ta Marzu 1939 f laqg a tal-cumitat Ìanni Bor dakinhar taω-ωwie tieg u ma Lina fis-sena 1939. (Ritratt bil kortesija ta Yvonne u Maria Borg) 31

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Direttiv. Però kien fit-12 ta Ìunju 1940 li saret seduta tal-kumitat li fiha re a ltaqa u ttie du deçiωjonijiet dwar il-kiri tal-kmamar ta fuq g all-familja Grech u l-kmamar t isfel g all-familja Portelli b ala refu ju. Kien sar ftehim li dawn iω-ωew familji jkunu responsabbli minn kull sara li tista ssir kif ukoll j allsu 1 fix-xahar kull wie ed. Kienet ittie det deçiωjoni li l-bandalora jerfag ha l-president Ìanni Borg fid-dar tieg u. Fatt interessanti kien li s-seduta tal-kumitat tas-6 ta Settembru 1941 kienet saret fuq iz-zuntier tal-knisja wara kwistjoni bejn dak li kien imexxi l-bottegin PP Muscat u s- Sur Portelli r-refu jat, fejn dan spiçça mkeççi u da let il-familja Camilleri. Ir-4 residenza li rat 3 ismijiet differenti minn Circolo San Gabriele g al G aqda San Gabriel, g al KaΩin tal-banda San Gabriel. Hekk kif g addiet il-gwerra, u issa nbidel l-isem g al G aqda San Gabriel fid-9 ta Jannar 1944, il-membri bdew jer g u jibnu u jqajmu l-interess fost il-balzanin. Instabu diffikultajiet kbar, l-aktar min abba l-mewt tas-segretarju Luigi Ebejer BEM fis-sena 1948. L-antenati tag na jg idu li l-mewt ta Wi i tant asdet lill-membri li g al xi Ωmien il-kaωin kien g at-te biss. Però g all-grazzja t Alla, l-attivita bdiet tikber minn sena g al sena mas-sena 1950. Mal-proposta tat-twaqqif tal-banda San Gabriel fis-sena 1951 u d-diversi karrijiet tal-karnival li saru, attivitajiet kontinwi o rajn, il- ajja fil-kaωin tikber u tiffjorixxi sew. Aktar minn hekk, fuq inizjattiva ta Gabriel Caruana li kien jokkupa l-kariga Mument storika g as-soçjetà tag na Gabriel Caruana b ala Segretarju jiffirma l-kuntratt tax-xiri tas-sede preωenti tal-kaωin tal-banda San Gabriel. ta Segretarju u ssekondata mill-kaxxier ta dak iω-ωmien Piju Ebejer, f seduta fl-10 t Awwissu 1957 ie deçiω li jinxtara l-post 32

Is-Sede tas-soçjetà preωenti. Issa l-kaωin kien akkwista b mod permanenti Palazz b sular wie ed, b faççata klassika, post çentrali dejn il-knisja Parrokkjali. Issa li l-kaωin ie akkwistat, bdiet issir idma kbira kemm alli l-membri jkollhom post xieraq u diçenti kif ukoll fejn il-kumitat ikun jista jtejjeb l-operat tieg u. U hekk kien g ax bdew isiru diversi attivitajiet g ax issa s-sede kienet akbar. Óa a interessanti li sibt li fid-9 t Awwissu tal-1959, ji ifieri kwaωi sentejn wara, sar l-ewwel tie fil-kaωin. Is-sede tal-kaωin tal-banda San Gabriel kien ospita l-ewwel tie. Dan kien it-tie tal-koppja Charles 1 u Lina Caruana. Charles kien membru fil-kaωin tal-banda San Gabriel u ji i hu l-padrun tas-soçjetà Gabriel Caruana li dak iω-ωmien kien ukoll is-segretarju. L-armar tas-soçjetà B al kull a o ra, il-bidu hu diffiçli. Hekk hu wkoll g as-soçjetà tag na. Però sa mit-twaqqif taç-circolo San Gabriele, il-membri fi danu sa ninn dejjem kellhom demmhom ibaqbaq sabiex ja dmu u jorganizzaw festa li tixraq hawn f Óal Balzan. B xi mod jew ie or l-istatwi tal-profeti li kienu bdew isiru wara l-1903 minn Vincenzo Cremona kif ukoll Karlu Karlozzu Darmanin 2, kienu jintramaw fin-na a ta fuq tar-ra al. Dawn kienu proprjetà taç-circolo Maria Annunziata, però dawn l-istatwi baqg u jintramaw L-ewwel tie fil-kaωin preωenti. Dan sar il-óadd filg odu 9 t Awwissu 1959 minn Charles u Lina Caruana. (Ritratt bil kortesija ta Mario Caruana) 1 Niftakru wkoll li Charles Caruana kien miet fl-2002 u apparti li kien membru tal-kaωin, g amel karriera twila jie u sieb il-forçina tul il-purçissjoni bil-vara tal-lunzjata. Insemmu wkoll li g amel Ωmien twil i orr il-bandalora artistika tas-soçjetà meta din kienet tin areg fil-març li l-banda San Gabriel kienet tag mel lejlet il-festa tal-lunzjata. 2 Minn riçerka dwar Karlu Darmanin u x-xog lijiet tieg u, is-sur Victor Caruana BA (Hons) MA (Hist. of Art) jg id li xi ppanne ar ta tliet profeti juri li huma attribwiti lis-senglean Karlu Darmanin. Hu jis aq li l-istil u t-teknika tal- dax-il profeti mhux kollu l-istess, allura jissu erixxi li dawn saru minn Ωew artisti differenti ji ifieri daqs tmienja minnhom saru minn Vincenzo Cremona, mentri li tlieta l-o ra saru minn Karlu Darmanin. 33

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Valent Falzon iç-çej, mg allem Balzani, l-ewwel President fiç-circolo l Annunziata fis-sena 1890 u ddisinja l-pedestall maestuω ta Ìuditta fost affarijiet o ra. Wie ed mill- afna disinni ta Valent Falzon li ew f idi. Jing ad li fis-snin 20 kien a beda ja seb b disinni g all-pavimentar tal-knisja Parrokkjali li imbag ad kien sar fis-sena 1950 ta t il-kappillan Mons FX Zahra. (Ritratti bil-kortesija tas-sur Lino Falzon u l-familja tieg u) hemmhekk sal-lum. G aldaqstant din is-soçjetà fl-ewwel snin tag ha bdiet ta seb ukoll sabiex ikollha l-armar tag ha. Fis-sena 1924 bdew isiru sett ta g axar trofej. Kien Mikiel Micallef Il-Boqboq, bit-t abriek ta Çensu Brincat u ÌuΩeppi Muscat Ebejer meg juna minn s abhom li admu kemm fel u sabiex ikollhom dan l-armar did li ΩΩaΩnu fis-sena 1925. Imbg ad fis-seduti tal-cumitat Direttiv lejn tmiem is-sena 1926 bdew jissemmew fieri bl-iskop alli ç-circolo jag mel statwa ta Ìuditta. Fl-istess seduta kien ie deçiω ukoll li porzjon ta wie ed minn erbg a mill-qlig tal-fieri kien imur g all-kappillan tar-ra al abbinifiççjenza tal-bibien tal-knisja Parrokkjali. Kien ie deçiω ukoll li 1 fix-xahar mill-fond taç-circolo kien imur ukoll g all-pedestall ta Ìuditta. Barra minn hekk kien ie deçiω ukoll li l-qlig mill-bottegin imur g all-pedestall ta Ìuditta. F seduta o ra tas-7 ta Ottubru 1928, il-cumitat Direttiv kien aççetta li jekk ma jaslux fil-flus g all-pedestall, jittie du flus mill-kaxxa taç-circolo, però b kundizzjoni li 34

Dettal mill-pedestall ta Ìuditta, mag mul b seng a minn idejn Balzanija 80 sena ilu. L-istatwa ta Ìuditta, minn dejjem hekk prominenti fil-qalba tar-ra al matul il-jiem tal-festa tal-lunzjata. L-ewwel darba li tissemma l-bandalora f laqgha tal-comitato Direttiv fis-27 ta Settembru 1928 Rendikont tax-xahar ta Mejju 1930 xahar importanti g ax fih t allset il-bandalora artistika u unika li l-kaωin tal-banda San Gabriel illum g adu j addan fih. 35

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 jibqa flus g all-kera u neçessita o ra. Dan ittie ed permezz ta vot, 25 favur u 4 kontra. Dan kollu juri d-determinazzjoni li ç-circolo jkollu statwa b pedestall kbir u maestuω. Id-disinn kien sar mill-imghallem Balzani Valent Falzon iç-çej filwaqt li x-xog ol tal-injam g all-darb o ra sar minn Mikiel Micallef Il-Boqboq (1888-1971) u tlesta g all-festa tal-1930. Il-pedestall g all-istatwa ta Ìuditta tlesta u g aldaqstant issa l-cumitat Direttiv kien ass il- tie a li ç-circolo San Gabriele ikollu bandalora rrakkmata. Din issemmiet l-ewwel darba fis-seduta tal-kumitat tas-27 ta Settembru 1928, dak iω-ωmien ta t il-presidenza ta Ìuzeppi Sammut Il-Keti u Ìovanni Borg b ala segretarju. Imbag ad f Seduta Ìenerali tas-7 t Ottubru 1928, din il-proposta g addiet bi 30 favur u 3 kontra. F Seduta Ìenerali o ra d-disinn kien g adda b 30 vot favur u xejn kontra. F laqg a o ra l-kumitat approva s-somma ta 30 g all-bandalora rrakmata. L-inizjattiva ta dan kollu biex isir dan il-pro ett kien tal- Kaxxier Mikiel Micallef Il- Boqboq. Luqa Agius, li kien President fis-sena 1926, kien ejja d-disinn bla flus filwaqt li Benjamin Sultana, mela b disinni rikki ta ewwa talbandalora. Ta dan Sultana t allas 3 3. Il- sieb kien li l-bandalora tiωωanωan fis-sena 1929 imma kien hemm problema li drapp mag Ωul u l-aktar addattat ma nstabx. Din il-bandalora artistika kienet swiet lis-soçjetà total ta 32 14s 1d. Jidher li l-irrakkmar tad-deheb u xog ol ie or li g amlu s-sorijiet tal-buon Il-bandalora artistika li tant kburi j addan fih il-kaωin tag na. Nimma ina l-fer u s-sodisfazzjon mat-tlestija tal-bandalora rrakmata. 3 Anton Camilleri Ktieb tal-festa 2002 KaΩin tal-banda San Gabriel - Óal Balzan AD 1920. L-Arma tal-kaωin tal-banda San Gabriel. 36

Is-Sede tas-soçjetà Pastur sewa 25. Kien sar ftehim sabiex il-bandalora tin ieb f Sibt il-g id ming and l-istess Sorijiet u mat-tberik taç-circolo jsir it-tberik tag ha wkoll. Din il-bandalora kienet iωωanωnet fis-sena 1930, kemm fil-wasla tal-istatwa meta kienet iet Ωgraffjata u ndurata mill- did u kemm fil-festa ta dik is-sena. U wara jag mel festin g as-soçji u jistieden lil Konti B. Manduca wkoll. Il-Cumitat Direttiv kien ikkonferma fis-6 ta Novembru 1928 l-arma u l-motto li ç-circolo San Gabriele kellu juωa fuq il-bandalora artistika li l-membri bdew ja sbu li jkollhom. Dan il-motto g adu jiddistingwina sal- urnata tal-lum. L-arma tinkludi torri bil-kliem Fortitudo Dei Il-Qawwa t Alla. Kien il-kan. Dun Karm Cortis 4 li are b din l-idea ori inali u ntog bot ferm mill-membri tal-istess Circolo. Tajjeb li nsemmu nota minn dokument li j ib id-data tat-3 ta Mejju 1931 fejn insibu li g all-pedestall ta Ìuditta kien hemm debitu ta 1.5s.9d. G aldaqstant sar arbural fiç-circolo bejn is-soçji sabiex jit allas dan id-dejn u n abret is-somma ta 1.0s.6d però d-differenza li kien fadal t allset miç-circolo. Dan ir-rendikont i ib il-firem tal-president Giovanni Borg, Giuseppe Muscat b ala Segretarju u Mikiel Micallef b ala Kaxxier. Dan l-armar kollu g adu jisebb u Triq il-kbira dejn il-knisja u flimkien mal-pedestall u l-istatwa ta Ìuditta, jag mlu toroq imωejna bl-aqwa armar fil-jiem tal-festa titulari tal-lunzjata. Wie ed mis-sett ta 10 trofej li issa g andhom 85 sena fuqhom. Mag mulin g al darb o ra mill-idejn Balzanija. 4 Mons. Karm Cortis (1878-1962) kellu dottorat fit-teolo ija mill-universita ta Malta u wara ntbaghat Ruma biex jispeçjalizza fil-bibbja u fil-ligi t Alla. Serva bhala Kappillan tal-mellieha sakemm le aq Arçipriet tal-katidral tal-imdina. Fil-vaganzi kien jigi joqghod f numru 61, Triq il-kbira, Óal Balzan. 37

38 Il-KaΩin tal-banda San Gabriel ta t id-dell tal-knisja Parrokkjali armat g all-festa tal-lunzjata tas-sena 2006

Kapitlu 4 Mill-Kotba tat-tesserament tas-soçji Fl-ewwel ames xhur mit-twaqqif taç-circolo San Gabriele nsibu 42 membru. Sibt li l-ewwel Laqgha Ìenerali saret il-óadd 25 ta Settembru 1920 u attendew 32 membru. Dan juri l-entuωjaωmu fi dan il-membri g al din is-soçjetà dida li kienet g adha kif twaqqfet. Tajjeb li nkomplu naraw sena b sena l-andament tal-membri fi dan dan iç-circolo San Gabriele. L-imsie ba taç-circolo San Gabriele fis-snin 20 Fl-1921 insibu 63 membru, fl-1922 insibu 65, fl-1923 insibu 65, fl-1924 insibu 61, fl-1925 insibu 78, fl-1926 insibu 66, fl-1927 insibu 68, fl-1928 insibu 69 u fl-1929 insibu 63. Dawn il-figuri jistghu jvarjaw xi ftit, però waqt ir-ricerka qtajt dawk li matul is-sena mietu jew telqu minn soçji. Rajt ukoll membri li matul is-sena kienu emigraw jew inkella sospiωi minn membri. B ala ammont ta membri nara li kien tajjeb meta tqis il-kuntest ta ra al Ωghir kif kien Óal Balzan, b popolazzjoni ta 1,228 ru li 512 kienu r iel u 716 kienu nisa (minn dawn in-numri insibu kwaωi 200 li kienu tfal). Irridu nqisu li ewwa Óal Balzan kien hemm Circolo ie or kif ukoll il-faqar li kien jeωisti l-aktar min abba l-eωitu tal-irvellijiet tas-sette Guigno tal-1919, daqs g axar xhur biss qabel. Imbag ad irridu nqisu wkoll li din kienet Soçjetà dida nafu li l-bidu ta kull a a hu ferm diffiçli, allura b hekk naraw id-determinazzjoni tal-membri li jwelldu Circolo did u jibqa g addej dawn is-snin kollha, jevolvi, jikber u fi danu jkabbar l-attivita tieg u fost il-poplu Balzani fil-qasam muωikali, soçjali u kulturali. 39

Membri tas-snin 30 KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Fl-1930 insibu 61 membru, fl-1931 insibu 78, fl-1932 insibu 90, fl-1933 insibu 70, fl-1934 insibu 62, fl-1935 insibu 59, fl-1936 insibu 52, fl-1937 insibu 47, fl-1938 insibu 42 u fl-1939 insibu 26. Il-mod ta kif kienu jωommu r-rendikonti tal-membri meta kienu j allsu t-tessera. Is-snin 20 kienu snin li fiç-circolo sar afna u afna xog ol sabiex is-soçjetà taqbad ir-ritmu u tibqa fuq saqajha. Kif rajna saru opri kbar it-trofej, Ìuditta, u l-bandalora. Ma ninsewx li minn Ωmien g al Ωmien kienu jixtru affarijiet sabiex isebb u l-kaωin fosthom jissemma sufan lussuω. Issa kien iω-ωmien li jikkonsolidaw dak li sar fl-ewwel g axar snin. U l-istess jing ad g as-snin 30 meta nitkellmu dwar l-andament tal-membri. L-ammonti jistghu jvarjaw l hawn u l hemm min abba kaωi ta mewt jew emigrazzjoni, però fis-sena 1932 naraw l-akbar ammont ta membri fi dan is-soçjetà dejjem meta ç-circolo San Gabriele kien g adu fl-ewwel Ωminijiet tieg u. Waqt il-qari tal-minuti fis-snin 30, ninnota li fl-ambjent taç-circolo da let xi ftit jew wisq il-politika. Anke naraw li fuq insistenza ta Luigi Ebejer, Segretarju, qrib is-sena 1936 kienet iet iddoqq il-banda Cittadina King s Own tal-belt Valletta. Dan ara min abba l-fatt li ç-circolo Maria Annunziata kien i ib il-banda La Vallette tal-belt Valletta ddoqq f Óal Balzan. Il-Kappillan Dun FX Zahra ma kienx ta l-permess tieg u sabiex tin ieb banda o ra ddoqq f Óal Balzan iωda min abba l-fatt li fis-sena 1936 kien ej il-gvernatur Charles Bonham Carter g al Ωjara f Óal Balzan, iç-circolo San Gabriel kien ab il-banda King s 40

Own 1 iddoqq g all-festa tal-lunzjata. Ironikament din il-banda g adha ti i ddoqq hawn f Óal Balzan eωattament f Jum il-festa meta g as-6.30pm tag mel març sakemm fi nωul ix-xemx tilqa l-istatwa tal-lunzjata bid-daqq tal-ave Maria. L-istess Banda King s Own tag ti l-a ar tislima bl-ave Maria lil-lunzjata fid-d ul tal-istatwa. Mill-Kotba tat-tesserament tas-soçji Membri tas-snin 40 Il-Banda Cittadina King s Own waqt il-març tag ha qabel il-purçissjoni. Imbag ad jigu s-snin 40 snin li l-pajjiω kien g addej mit-tieni Gwerra Dinija u g alhekk kull Soçjetà f pajjiωna kellha tnaqqas jew ieli twaqqaf ftit l-operat tag ha. Fis-sena 1940, kienu 13-il membru biss li baqg u j allsu l-miωata ta soçji. Sadanittant il-kumitat kien iddeçieda li s-soçji jin elsu mill- las tal-abbonament li kienu j allsu. Dan ara fis-sentejn tal-gwerra bejn Ìunju tal-1940 u Ìunju tal-1942. Tg addi l-gwerra... Il-Kumitat taç-circolo San Gabriele jaqbel li jibdel ismu g al isem bil-malti G aqda San Gabriel f Seduta Ìenerali nhar il-óadd 9 ta Jannar 1944. Il-Kumitat kien iddeçieda li l-g aqda San Gabriel tag ti sehemha mir-rigal tax-xabla lill-gvernatur Lord Gort. Il-membri jer g u jibdew jiωdiedu wara l-effetti u r-riperkusjonijiet tal-gwerra. Issa l-g aqda kellha 25 membru. Fis-sena 194, il-kumitat kien iddeçieda li mill-kumitat tad-direzzjoni jin atru Ωew membri mis-soçjetà sabiex jie du sehem fil-kungress Nazzjonali. Dawn kienu Luigi Ebejer u Toni Stivala u hawn turi l-volonta u l-impenn tas-soçjetà mhux biss f Óal Balzan imma wkoll fuq skala nazzjonali. 1 Min abba l-final tat-tazza tad-dinja 2010, il-festa tal-lunzjata tmexxiet g all-ewwel Óadd t Awwissu 2010, g aldaqstant min abba l-festa ta San Duminku li ssir fil-belt Valletta u l-banda King s Own tie u sehem attiv fil-festa, is-servizz tal-istess banda f Óal Balzan kellu jit assar g al din is-sena. 41

X insibu fil-ktieb tat-tesserament KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Fis-sena 1945 insibu 34 membru. (Il-Padrun tas-soçjetà u Fundatur tal-banda Gabriel Caruana j allas it-tessera ta soçju g all-ewwel darba fl-eta ta 16-il sena). Fis-sena 1946 insibu 27 membru. Fis-sena 1947 insibu 42 membru. Il-mibki Pirotekniku Valent Azzopardi fl-eta ta 18-il sena, eks-kaxxier Piju Ebejer u l-eks-g alliem tal-allievi u l-eks-assistant Meta l-italja u l-ìermanja rtiraw mill-gwerra. Triq Santa Marija kienet iç-çentru ta attiva li fiha l-balzanin ar u jifir u tmiem il-gwerra u dan kien ifisser qawmien did. Fil-qalba tan-nies jidhru Luigi Ebejer BEM, Segretarju u Gabriel Caruana fl-eta ta 15-il sena. Surmast tal-banda San Gabriel u issa Surmast Onorarju Gabriel Muscat j allsu t-tessera ta soçji g all-ewwel darba. Dawn kienu ew proposti minn ÌuΩeppi Debono mag ruf b ala Il-Qannat li aktar tard kien g amel Ωmien Segretarju. Fis-sena 1948 insibu 46 membru filwaqt li fis-sena 1949 insibu 51 membru. Dettalji li are il-comitato Direttiv fi Ωmien diffiçli tat-tieni Gwerra Dinija. 42

Snin tad-deheb Is-Snin 50 Mill-Kotba tat-tesserament tas-soçji Jaslu s-snin 50. G al afna meqjusin b ala snin tad-deheb fi dan din is-soçjetà. Minn G aqda San Gabriel, fis-sena 1952 g all-kaωin tal-banda San Gabriel Óal Balzan AD 1920. It-twaqqif tal-banda San Gabriel bidel idmet is-soçjetà. Issa l-isem tas-soçjetà beda jikber permezz tal-banda San Gabriel fuq livell nazzjonali. Il-Banda San Gabriel, barra l-programmi u l-marçi matul il-festa titulari tal-lunzjata f Óal Balzan, fl-4 t Awwissu 1956 daqqet fil-festa tal-patrijarka San Duminku ta Guzman ewwa l-belt Valletta. Imbag ad fl-10 ta Frar 1957, il-banda San Gabriel daqqet g al darb o ra ewwa l-belt fil-festa ta Missierna San Pawl Nawfragu. Dan kien suççess g all-banda San Gabriel meta hekk fl-ewwel Ωminijiet tag ha kienet adet sehem fiω-ωew festi titulari ewwa l-belt Valletta. Mhux hekk biss, fid-9 ta Settembru 1958, il-banda San Gabriel daqqet g al darb o ra fil-belt Valletta b ala parti miç-çelebrazzjonijiet tal-assedju l-kbir 2. Ma ninsewx li l-banda San Gabriel adet sehem fl-ewwel Quddiesa Solenni tan-novell Saçerdot Dun Ìwann Zammit Hammet, li kien ukoll Direttur Spiritwali tal-kaωin tag na. Il-Banda San Gabriel kienet akkumpanjatu mid-dar tieg u sal-knisja Parrokkjali nhar id-9 t Awwissu 1953. Fl-1954 il-banda daqqet marçi ferrie a waqt li r-re ina EliΩabetta II g addiet minn Óal Balzan fi triqtha lejn il-palazz ta San Anton. Il-Karnival U xi ng idu g all-karnival? Il-KaΩin tal-banda San Gabriel beda jie u sehem ukoll fil-karnival ta Malta. Jibqg u popolari diversi karrijiet però l-anzjani tag na jg idu li l-karru bit-tema Catching Fish with Ties instead of Rods and Lines! jibqa l-aktar mag ruf. Wara dawn is-suççessi kien hemm membri sodi, 2 Gabriel Caruana jirrakontali li wara dan il-programm MuΩikali li Mro. Carmelo Briffa dderie a kien are bl-unuri. Mro. Cardenio Botti (1890-1973), wara dan il-programm MuΩikali, kien qal lil Gabriel li l-kapaçità ta dan is-surmast mhux biss fl-eωekuzzjoni tal-istrument li jdoqq (il-baxx) iωda fid-direzzjoni wkoll. Mro. Carmelo Briffa twieled f Birkirkara fl-1907. Hu n atar l-ewwel Surmast tal-banda San Gabriel fl-1952 meta dak iω-ωmien kien Assistant Surmast mal-banda Duke of Connaught Own ta Birkirkara. In atar Surmast Direttur fis-sena 1953 mal-banda San Ìuzepp ta Óal Kirkop ukoll. Jing ad li kellu paçenzja kbira fit-tag lim tal-allievi. L-Erbg a 12 t April 1972, il-banda San Gabriel akkumpanjat il-funeral tas-surmast Mro. Briffa f korteo mill-knisja ta San Pawl tal-wied f Birkirkara sal-kolle jata BaΩilika Elenjana. 43

It-tema g all-karnival Coming from the moon. Il-grupp jippoωa f Misra San Ìor fil-karnival tal-1952. L-isem kien Latest Invention - Catching Fish with Ties instead of Rods and Lines! 44

deçiωi u lesti jag mlu din is-soçjetà, minkejja f ra al Ωg ir, Soçjetà ewlenija f pajjiωna. Mill-Kotba tat-tesserament tas-soçji X insibu fil-ktieb tat-tesserament fil-óamsinijiet Fl-1950 insibu 58 membru, fl-1951 insibu 58, fl-1952 insibu 87, fl-1953 insibu 81, fl-1954 insibu 75, fl-1955 insibu 82, fl-1956 insibu 84, fl-1957 insibu 80, fl-1958 insibu 81 u fl-1959 insibu 85. Fis-Sittinijiet u s-sebg inijiet Fuq il-lemin Gabriel Caruana, Nazju Magro, Benny Pace (kokka) u fuq ix-xellug Karmenu Micallef u Kola Borg. Jekk inkomplu nag tu titwila lejn l-andament tal-membri tesserati fil-kaωin matul is-snin 60 naraw li issa t-total beda joqrob lejn il-mitt membru mal-1965. Hawnhekk insibu wkoll li g al xi snin, l-aktar g all-perjodu tal-bidu tas-sittinijiet, il-membri F dak il-karnival tal-1952, il-karru gie kklassifikat fl-ewwel post. Nazju Magro, bil-fer qata ras ilmaskarun u tellag ha mal-arblu u xeg elha g al tlitt ijiem. 45

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 naqsu l-aktar min abba l-kwistjoni li l-partit Laburista kellu mal-awrorita Ekklesjastika, l-emigrazzjoni jew jiωωew u u jmorru joqog du postijiet o ra. Però kif jg addi dan il-perjodu, lejn l-a ar tas-sittinijiet, Ωdiedu l-membri g al 158. Fis-snin 70 naraw Ωieda sena wara sena rigward tesserament tal-membri. Fit-Tmeninijiet... fis-snin Disg in u l-millennju Fil-bidu tas-snin 80 naraw li issa l-kaωin jaspira li jil aq il-200 membru. U hekk kien g ax fis-sena 1984 le aq il-190 membru filwaqt li fis-sena 1985 in-numru ta membri tela 220 membru b miωata ta lira. Imbag ad fis-sena 1988, is-soçji regolari telg u 241 u ironikament waqt li kont g addej bit-tiftix dwar il-membri, ninduna li l-241 membru fil-lista kont jien. Fis-snin 90 l-andament jibqa l-istess, ji ifieri jvarja 220 membru l fuq. U l-istess wara l-millenju sal- urnata tal-lum, naraw li l-kaωin i addan fih 227 membru. Jalla l-ammont ta membri jibqg u jizdiedu alli nkomplu nkabbru din il-familja tal-kaωin tal-banda San Gabriel. Fis-sena 1986, il-kaωin tal-banda San Gabriel kien ikkompeta fil-kompetizzjoni Karru, Ûifna u Kostum fejn gie kklassifikat fit-tieni post bl-isem U x fatta skantajt b li jo rog mill-bajd! 46

Kapitlu 5 Siltiet o ra mill-istorja Intietef Óelwin mill-kotba tal-minuti Waqt il-qari tal-kotba tal-minuti sa mis-sena 1920 is-sena tat-twaqqif iltqajt ma siltiet jew sitwazzjonijiet li bla dubju ma stajtx nibqa g addej u qisu ma ara xejn. G alhekk a naqsamhom mag kom. L-isba kitba li sibt fil-minuti tal-kaωin tal-banda San Gabriel kienet ta Carmelo Buhagiar, il-puxa, Segretarju fil-bidu u g al diversi snin taç-circolo San Gabriele kif ukoll President fis-snin 1922 kif ukoll bejn is-sena 1924 u l-1925. Carmelo Buhagiar twieled fl-1 ta Frar 1897, ji ifieri meta twaqqfet is-soçjetà kellu 23 sena. Mg ammed mill-kappillan Dun Amabile Sisner fil-parroçça ta Óal Balzan. Missieru kien jismu Michele u ommu Rosalia. 1 Mill-Kotba tal-minuti jidher li kellu sa a kbira fiç-circolo San Gabriele u wie ed minn dawk li adem ferm g at-twaqqif taç-circolo minkejja li ma kienx wie ed minn dawk it-tliet rappreωentanti li kienu marru quddiem il-kappillan Sisner. Nota negattiva turi lil Buhagiar jibg at ittra fis-17 ta Novembru 1930 lill-president Giovanni Borg (Ìanni) li jirriωenja mill-istess Kumitat min abba nuqqasijiet li bdew ise u. Fis-Seduta tal-cumitat Direttiv tal-31 ta Lulju 1921, il-president Giuseppe Muscat jitlob lill-kumitat sabiex jibdew jin atru Viçi-President u Viçi-Cassier biex ikunu ta g ajnuna g all-istess deputati. Fil-fatt dawn il-karigi ew esegwiti b votazzjoni mill-membri fis-7 t Awwissu 1921 b Carmelo Buhagiar jil aq Viçi-President (21 iva u 2 le) u Giovanni Pace jil aq Viçi-Caxxier (18 iva u 5 le). 1 Arkivju tal-parroçça. 47

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Dokument li sibt però ming ajr data minn rendikont ta ru (esitu) juri Ωew trattamenti li saru fiç-circolo fl-ewwel snin tat-twaqqif. Dan ir-rendikont juri kemm sewa t-trattament tal-okkaωjoni tat-tberic tac-circolo f bisquitini u Pasta Reali. Trattament ie or kien taω-ωjara fiç-circolo San Gabriele mir-rev.mu Mons. M. Caruana, Isqof ta Malta. Dawn iω-ωew trattamenti swew.0.16.10. Dan juri li Mons. Isqof kien g amel Ωjara fiç-circolo San Gabriele però ma sibt l-ebda data. Il-flus tat-trattamnet kienu n abru fost is-soçji. F rendikont ta bejn l-14 ta Novembru 1920 u t-22 ta Jannar 1921 naraw spejjeω li saru g all-presepju fil-kaωin. Dan juri l-entuωjaωmu ta dawn is-soçji tal-bidu. Ir-rendikont tal-festin li sar g ar-rev. Mons. Isqof M. Caruana Fis-Seduta tal-kumitat tal-4 ta Dicembru 1921 kien ie deçiω li jsir biljetti tal-awgurazzjoni tal-milied u l-ewwel tas-sena biex jintbag tu. Dokument li sibt juri l-lista tal-g aqdiet u individwi li kienu jibag tu. 48

Siltiet o ra mill-istorja Intietef Óelwin mill-kotba tal-minuti Kienu retti fuq dak li kienu qed jag mlu. Din in-nota turi li Giuseppe Cassar ma allasx fil- in l-abbonament b ala soçju, allura ie sospiω bl-ordni tal-cumitat Direttiv. F Óadd il-g id, 16 ta April 1922 sar g all-ewwel darba it-tberik taç-circolo San Gabriele mill-kappillan Dun Amabile Sisner u l-kaωin kien g adu fl-ewwel Sede tieg u f Nru 8, Triq Santa Marija. Il-Kappillan kien milqug mill-president Carmelo Ma kien Ja arbilhom xejn! Buhagiar, mis-soçji u l- bieb tag hom flimkien mad-deputat is-sur Walter L. Salomone. Il-gazzetta Il-Progress tal-ìimgha 21 ta April 1922 f pa na 2 irraportat li sar it-tberik u wara festin Ωg ir u s-sur Salomone awgura lis-soçji jkomplu ja dmu g all- id tal-kaωin u tar-ra al kollu. 2 L-ewwel applikazzjoni g as-servizz tal-ilma ewwa ç-circolo San Gabriele saret fil-15 t Awwissu 1922. Ix-xog lijiet tlestew fit-8 ta Frar 1923. Swew liç-circolo 1.09 9/12. Fit-12 ta Novembru 1922, tintbag at ittra ffirmata mill-kumitat kollu lid-deputat is-sur Walter L. Salamone 3 sabiex jg arrfuh bil- sara li qed issir liz-zuntier tal-knisja. Dan kollu juri l-interess li kellhom g ar-ra al tag na. 2 Siltiet mill-istorja ta Óal Balzan ta Anton Camilleri Dip.LIS. 3 Is-Sur Walter L. Salamone kien ie elett fl-elezzjoni li saret f Ottubru 1921 g all-assemblea Le islattiva u kien are fuq id-distrett ta Óal Balzan mal-partit Kostituzzjonali ta Sir Gerald Strickland, 49

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Tissemma wa da mill-akbar fieri li qatt saret f Óal Balzan fl-iskola Primarja tas-subien qrib il-ìonna ta Sant Anton organizzata miç-circolo San Gabriele. Dan juri li minkejja din is-soçjetà kienet g adha fil-bidu tag ha, in-nies ta Óal Balzan kienet qed issir popolari u bdiet torbot qalbha sew mag ha. In-nota tal-cumitat Direttiv dwar l-offerta tal-botteghin. 25-64-67 kienu n-numri tal-lottu li ç-circolo San Gabriel kien jilg ab. Dan beda jse mill-11 ta Mejju 1924 u beda jie u siebu Vincenzo Brincat. Hu kien jie u sieb jilg ab dan il-biljett tal-lottu ta Malta mill-kaxxa tal-kaωin u kull darba li jinxtara jitwahhal fin-notice Board g as-sodisfazzjon ta kull membru. In-numru 25 kien il-jum Litur iku tal-festa tal-lunzjata, però n-numri 64 u 67 ma jidher minn imkien kif intg aωlu. Fis-sena 1924 idda let il-luce elettrica. Dan ie approvat fis-seduta tad-29 ta Mejju 1924 u g alhekk jekk isir id-dejn min abba dan, il-cumitat Direttiv iffirma li l-istess membri jridu jag mlu tajjeb. Ma dan ie deçiω ukoll li tinxtara linfa tal- ie addattata g as-sala. Hawn il-kaωin kien ta t il-kampnar tal-knisja Parrokkjali illum infet et il-wesg a ta Triq il-kbira. Il-mod ta kif is-segretarju kien jinforma lil s abu tal-comitat Direttiv g al-laqg a. 50

Siltiet o ra mill-istorja Intietef Óelwin mill-kotba tal-minuti Id-d ul tat-tfal fil-kaωin kien ipprojbit ma setg ux jid lu tfal lief f lejlet u nhar il-festa tal-lunzjata li fis-snin 20 kienet issir fl-24 u l-25 ta Marzu. Din ir-regola saret g al Luigi Ebejer g ax ried jid ol fil-jiem tal-festa. Fil-Minuti ffirmati mis-segretarju Emanuel Galea fil-5 ta Diçembru 1921 naraw nota li ddeçieda l-cumitat Direttiv dwar jekk jistg ux jid lu tfal ta t l-eta. Nota fil-minuti dwar tfal ta t l-età Iç-Circolo San Gabriele kien jie u sehem fil-festa titulari tal-lunzjata, fil-festa ta San Valentinu ko-protettur tal-parroçça, tal-qalb ta Ìesu u fil-festa Nazzjonali tat-8 ta Settembru. F dawn il-festi kienet issir luminazzjoni. F ittra mibg uta lill-kappillan F.S. Zahra mis-segretarju taç-circolo San Gabriele Giuseppe Muscat f Jannar tal-1924 ji bed l-attenzjoni tal-comitato delle Campane li ma jsirx telf ta flus meta ji u biex jinqalbu minn Sterlini g al dawk FrançiΩi sabiex tkun tista tit allas id-ditta FrançiΩa Paccard. Fis-17 ta Marzu 1924, il-kappillan bag at lura javωahom li ser jag mel iltu biex ma jsirx telf. Minn dokument li jidher aktar tard, il-kappillan bag at lura juri li l-comitato della Campane g amel 27 qlig. EΩempju klassiku tal-interess li kellhom fir-ra al u ta dak kollu li jkun g addej. Ma kien ja arbilhom xejn! Ittra iebsa mibg uta f Mejju 1925 lill-kappillan Dun F.S. Zahra mis-segretarju Guiseppe Muscat min abba id-decisioni dwar il-projbizioni tal hrug ta l istatwa tal-gbir kaddis, protettur tghana, missier tghana hu illiberatur tghana, hu r-refugiu tghana San Valentinu, dejjem wara il BEATA VERGNI MARIA ANNUNZIATA PADRUNA TAS-SEMA U L ART. Dawn xtaqu li fis-sena çentinarja minn meta da let il-qima tieg u f Óal Balzan, il-vara to ro f purçissjoni. (Tajjeb li nkunu nafu l-qag da tal-istatwa ta San Valentinu. Ma kinitx façli li tin are, imma jing ad li fin-nadur, l-istess tip ta statwa ta San Koronat, kienet ar et xi snin qabel.) Il-Kappillan g all-bidu m aççettax din il-proposta min abba forsi l-biωg a li l-festa ta San Valentinu tg olli rasha fil-popolarita fost il-balzanin. Però aktar tard aççetta li l-istatwa to ro proçessjonalment. Wara dan kollu, iç-circolo ried li l-fiera tas-soltu li kienet issir qabel il-festa ta San Valentinu tkun amministrata u mmexxija mill-istess 51

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Circolo u l-qlig mill-fiera jkun kollu taç-circolo sabiex ikunu jistg u jag mlu festa kompluta. Il-Kappillan deher li aççetta kollox. Minn rendikont jidher çar li l-flus li kien fadal kienu ser jintuωaw g all-festa tal-lunzjata tas-sena 1926. Ûew dokumenti utili o ra kienu li f dik l-epoka ç-circolo San Gabriel kien i ib il-baned g all-festa tal-lunzjata. Jidhru rçevuti tal-flus li kienu t allsu lis-soçjetà Filarmonika De Rohan ta ÓaΩ-Ûebbu u l-istediniet flimkien ma rçevuti lil St. Elena Band Club ta Birchircara. Il-Banda Sant Elena tag mel is-servizz tag ha lejlet il-festa tal-lunzjata tal-lum. Iç-Circolo San Gabriele jistieden lill-konti Bernardo Manduca Piscopo Macedonia Zamitt sabiex isir President Onorarju bl-ittra mibg uta fid-29 ta Marzu 1926. Il-Konti jaççetta malajr li jassumi l-kariga ta President Onorarju fiç-circolo San Gabriele fl-1 t April 1926 kif jidher fid-dokument. Is-Soçjetà appuntat b ala Kappillan Spiritwali tag ha lir-revdo. Padre Valentino Cardona OFM fil-11 ta Ìunju 1926. Hu kien li fil-festa tal-qalb ta Ìesu jag mel qrar u quddiesa bit-tqarbina g as-spejjeω tas-soçjetà. Fis-snin ta wara kien intalab sabiex jag ti konferenzi fi Ωmien il-milied ukoll. F Jannar 1922 jidher g all-ewwel darba Luigi Ebejer. Dan milli jidher ma ab l-ebda dikjarazzjoni tal- enituri tieg u biex jsir membru fiç-circolo skont l-istatut g ax kien g adu ta t l-eta. U l-comitat Direttiv ibidlu l-attenzjoni dwar dan. Però fid-9 ta Settembru 1922 jidher l-ewwel darba b ala membru Luigi Ebejer fl-eta ta 16-il sena regolari. Tidher fil-minuti dikjarazzjoni li ommu Carmena Ebejer iffirmat sabiex hu jit alla jid ol membru fiç-circolo San Gabriele. L-istatut kien jg id li ankas min 16 ma jistax jid ol membru, icun ta eta bejn 16 il.sena u 18 il.sena, irid icollu il cunsens tal genituri jew ta min icun kied ji u cura tighou. 4 Luigi Ebejer jil aq Segretarju 4 X kien jg id l-istatut u kkwotat kelma b kelma u kif jinsab miktub. Staut III - Art III. 52 Luigi Ebejer B.E.M.

Siltiet o ra mill-istorja Intietef Óelwin mill-kotba tal-minuti fis-sena 1932 li dam sal-1935 u jerga jkun Segretarju bejn l-1937 sal-1948 sakemm miet fl-eta Ωg ira ta 42 sena. Wi i, kif kien mag ruf fost il-balzanin, twieled fl-1906. Fi Ωmienu dehru sistemi odda ta tmexxija fis-soçjetà u l-persuna tieg u kienet influwenti sew qalb il-membri. Jing ad li wara l-mewt tieg u, issa bl-isem ta G aqda San Gabriel li kien issu eriha hu stess, kien inhass vojt kbir fil-kaωin. Hawn min jg id li l-membri attivi kien naqsu sew g al xi Ωmien. Xi a o ra li ltqajt waqt il-qari tal-minuti kienet il- bir li kien isir kull nhar ta Óadd. Dan g adu jsir sal-lum il- urnata bid-differenza li jsir kull mistax. Il- bir kien jissejja b ala l-ìbir tal-plattina. Imbag ad kienu jsiru diversi Lotteriji matul is-sena li eneralment kien jintreba o ett tal-ikel. Dan kollu kien iwassal sabiex iç-circolo San Gabriele jibqa g addej bil- idma tieg u kemm fl-armar u kemm fit-tisbi tal-kaωin. Fit-18 ta Ìunju 1924, il-president taç-circolo Carmelo Buhagiar jikteb twissija lis-soçji f ittra li bag tilhom iwissi is-soci in enerali, partikolari il membri tal Cumitat direttiv li ma jabbusawx minaccaw lil hatt fuk cirkostanzi ta politica u la fi l casin u lancas barra mil cazin, u min jicser din il prcedura, il cumitat behsiebu jihu passi severissimi u l-piena tcun ta tkeccija mic circolu; g aldaqstant nispera li cull hatt jobdi dil procedura sabiex ma isirux cuntrasti u fl istes hin is-societa tghana tibka tgawdi il paçi li bosta mil g edewwa tg ana jixtieku ferm li jtelfuna. Ittra li wie ed g andu x jomg od sew! Rendikont ie or tas-sena 1925 juri Il-contribuzioni li saret in connessioni tad-dimostrazioni tal-knipel il Godda Ta dan ir-rahal. Dan juri li s-soçji baqg u dejjem jikkontribwixxu g all-qniepen minkejja li ames snin qabel naraw il-kwistjoni tal-qniepen u tinfeta din is-soçjetà. Naraw li saret festa kbira fl-okkaωjoni tal-wasla tal-qniepen g ax sa bombi u sunetti kienu ordnati. 53

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Rendikont tal-ìbir tal-plattina ta kull nhar ta Óadd. Xi a a interessanti li turi kemm l-antenati tag na kienu serji, huma d-dokumenti li juri l-inventarju ta x jipposjedi ç-circolo San Gabriele. Impossibbli li nippubblikaw dokumenti g ax hemm wisq. Fis-sena 1932, Cumitat Direttiv b Luigi Ebejar b ala Segretarju kien ippropona li g andu jinxtara biljard g all-membri sabiex ikunu jistg u jqattg u in a jar fi l-kaωin. Fil-fatt inxtara l-biljard 9x4 piedi li sewa 14 f salt u 1 fix-xahar u dam sentejn biex jit allas. Fis-sena 1933 kienet saret regola li kull min hu soçju fiç-circolo San Gabriele u mhux imwieled f Óal Balzan ma jistax ji i propost u lanqas elett b ala membru tal-cumitat Direttiv. Luigi Gauci Forno u Luigi Briffa, President u Segretarju taç-circolo Maria Annunziata kienu membri wkoll ewwa ç-circolo San Gabriel fis-snin 40. Dan juri li f Óal Balzan kien hawn armonija bejn iω-ωew Soçjetajiet. Rendikont tal-lotteriji li kienu jsiru fis-snin 20. 54

Siltiet o ra mill-istorja Intietef Óelwin mill-kotba tal-minuti Fl-istudji tal-qari tad-dokumenti nnotajt li l-kelma finali li kienu jg idu Giuseppe Muscat u Carmelo Buhagiar kienet tissupera kollox. Fil-fatt anke afna mix-xog ol u l- bir fil-qieg tal-karta kont issib isem wie ed minn dawn bil-firma wkoll. Ta t kollox issib il-kelma Inkarigat. Fis-snin 30 insibu lil Luigi Ebejer u Ìanni Borg f kull deçiωjoni. Kif g edna aktar il quddiem, l-ewwel tie li sar fis-sede li llum g andu l-kaωin tal-banda San Gabriel kien ta Charles Caruana u martu Lina. Dan kien sar f Novembru 1959 u sar il- las ta 6. It-tieni tie kien sar fid-9 t April 1961 meta kien sar it-tie ta Myriam Cassar (nee Caruana) ma Charles Cassar. Ta min jinnota li Charles Caruana u Myriam huma ut il-padrun tas-soçjetà u Fundatur tal-banda Gabriel Caruana MQR. Fil-minuti nsibu li Gabriel Caruana are mil-laqg a tal-kumitat sabiex ma jinfluwenzax lil s abu l-membri jekk i allux l o tu tiωωewwe fil-kaωin u kemm ser iωommu b ala donazzjoni. Il-Kumitat kien iddeçieda li jing ata permess isir tie ie or kif ukoll tinωamm l-istess donazzjoni tal-ewwel tie. Fil-Minuti dwar ix-xiri tal-kaωin preωenti fis-sena 1957, is-segretarju Gabriel Caruana jikteb li dal-post mhux abitabbli nag mlu minnu ojjel fi l-qalba ta Óal Balzan. Hekk hu g andu ra un biex ibig!! Hekk temm jg id is-segretarju Gabriel Caruana fil-laqg a Ìenerali tal-10 t Awwissu 1957. Il-mozzjoni g ax-xiri tas-sede l- dida g as-soçjetà g addiet b 26 favur u 4 kontra. B dan il-mod nifhem li din hija triq tas-sagrifi ççju iωda bi ftit g ajnuna min-na a tag na u bit-tama li g andna fi l-protettur tag na l-arkan lu San Gabriel, ix- xog ol isir u jkollna sede addattata g all-kaωin tal-banda San Gabriel. X intqal fil-minuti tas-seduta tal-kumitat f Awwissu 1988 mis-segretarju Guido Borg dwar il-festa tal-1988, Il-març tal-ìimg a tal-a ar tat-tridu, l-akbar fer deher f wiçç Lonza Zammit, née Falzon. Ironikament arset lejn iω-ωg aωag jaqbωu u jg ajtu mal-banda, fer ana b dak li kien beda missierha (Giuseppe Falzon Ta Budajda), 68 sena qabel. Ikompli jg id, IΩ-Ωg aωag iduru dawra tond waqt il-març tal-a ar bil- irasuri, sfafar u gassijiet. Il-lampi tal-faççata tal-knisja jindifnu fi d-du an. Ìmiel u gost tara daqs dawk Ωg aωag jixxalaw g as-suççess tal-festa! 55

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Gabriel Caruana u Abraham Muscat quddiem Bieb il-belt fil-purçissjoni ta Kristu Re. Gabriel Caruana u Abraham Muscat quddiem Bieb il-belt fl-a ar tal- amsinijiet, jie du sehem fil-manifestazzjoni ta Kristu Re. Il-Banda San Gabriel bdiet ukoll tag ti s-sehem tag ha fil-purçissjoni ta lejlet il-milied organizzata mis-soçjetà tal-m.u.s.e.u.m. ta Óal Balzan b daqq ta innijiet tal-milied. Dan beda jsir fis-sena 1969. G as-sena 1970 kienu ew ivvutati 300 g all-festi ta g eluq il-50 sena mit-twaqqif tal-kaωin tal-banda San Gabriel ta t it-titlu taç-circolo San Gabriele. Ìew ukoll ko-optjati membri ad Hoc li kienu Philip Borg, Karmenu Micallef u Victor Mifsud. Is-Sibt 12 ta Lulju 1980, lejlet il-festa tal-lunzjata, riet l-a bar li l-gvern Çentrali kien waqqaf il-permessi tan-nar. G aldaqstant il-festa kellha tieqaf u saret f Settembru. Dan kien se wara spluωjoni fil-kamra tan-nar ta San Ìuzepp f ÓaΩ-Ûebbu. Din id-diωgrazzja kienet se et img a qabel. Mad-deçiΩjoni li ma jistax jin araq nar, ie deçiω miω-ωew Soçjetajiet li jwaqqfu tal-festi esterni. Il-festi interni tkomplew regolari. Barra kienet saret protesta mid-dilettanti Balzanin kontra din id-deçiωjoni. 5 5 In-Taghna 14 ta Lulju 1980 Protesta dejn il-knisja ta Óal Balzan. 56

Siltiet o ra mill-istorja Intietef Óelwin mill-kotba tal-minuti Fil-11 t Ottubru 1982 irwiefen qawwija 72 knot g amlu sara kbira lill-piramida tal-kampnar tal-knisja Parrokkjali. Il-Kappillan Dun Tarçis Delicata ried isewwi din il- sara imma ma seta jsib lil add li jkun jista jafda biex isir xog ol sew. G aldaqstant kien avviçina xi membri mill-kaωin u dawn aççettaw u fil-fatt ix-xog ol sar bejn it-13 ta Frar u s-6 ta Marzu 1983. Ix-xog ol kien fdat f idejn Kalç Micallef, Benny Pace, Karmenu Micallef, Lino Borg, Kola Borg, Michael Micallef u s-sagristan Valent Chetcuti. Barra minnhekk il-membri tag na jkunu ta g ajnuna kbira minn Ωmien g al Ωmien u jmiddu idejhom mal-ewwel kelma. Apparti l-g ajnuna kbira li jag tu fl-armar tal-festa, kienu diversi g ajnuniet li taw speçjalment meta jsir xi armar g all-pittura. Fil-festa tal-1984 kien sar il-març ta filg odu g all-ewwel darba fl-okkaωjoni tas-sena taω-ûg aωag. Dan dam isir sentejn. Is-Seduta Ìenerali tas-sena 1985 kienet iet trasferita min abba l-fatt li kien miet Nazju Magro, membru attiv g al snin twal fil-kaωin tal-banda San Gabriel, proprju fl-istess urnata. Nazju da al membru fil-15 ta Frar 1948. Ìie elett g all-ewwel darba fil-kumitat Çentrali fis-seduta Ìenerali li kienet saret fis-7 ta Jannar 1951. Nota li Ωgur ma nistax in alliha barra fuq se ibna hi li Nazju miet fil-kaωin stess, fil-post li fih qatta inu Il-Purçissjoni tal-bambin immexxija mill-qasam tal-m.u.s.e.u.m. ta Óal Balzan li tie u sehem il-banda San Gabriel quddiem is-sede tas-soçjetà. Il-Kampnar waqt ix-xog lijiet. 57

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Membri mis-soçjetà tag na mat-tne ija tat-travi mis-saqaf tal-knisja wara t-tlestija tal-pittura tal-kappellun tar-ruωarju. Il-briju waqt l-març ta filg odu mill-banda San Gabriel tas-sena 1985 organizzat fl-okkaωjoni tas-sena taω-ûg aωag. ja dem, jistinka u j abrek sabiex il-kaωin u l-festa tal-lunzjata jibqghu l-a jar. Nazju miet imdawwar mill-aqwa bieb tieg u nhar il-ìimg a 4 t Ottubru 1985. Hekk kiteb Guido Borg fil-ktieb tal-minuti, Nazju miet fi l-kaωin, il-kaωin li tant adem g alih, il-kaωin li ddedika inu u ajtu g alih. Fit-28 ta Mejju 1986, il-kaωin akkwista l-istatwa tal-lunzjata li l-konti Bernardo Manduca madwar 30 sena qabel kien jo ro ha fil-març tal-ìimgha tal-a ar tat-tridu. Imbag ad in-neputi tal-istess Konti, il-konti Frans Manduca kien irregala din lill-kaωin. Valentino Muscat, mag ruf b ala Is-Surmast, miet fil-11 t Awwissu 1988 u kien President Onorarju. Il-Banda San Gabriel kienet akkumpanjatu fil-funeral tieg u u wara fit-23 ta Settembru 1988 sar programm MuΩiko-Letterarju 58

Siltiet o ra mill-istorja Intietef Óelwin mill-kotba tal-minuti f gie u. Dan il-programm kien a siebu s-surmast Onorarju Balzani Mro. Gabriel Muscat li g amel karriera twila bil-kariga ta Assistant Surmast mal-banda San Gabriel. Kien jg allem ukoll u min jaf kemm argu allievi minn ta tu. Gabriel illum jg odd 76 sena. It-timbru tas-surmast Onorarju Gabriel Muscat jibqa l-març brillanti li kiteb fis-sena 1984 bl-isem ta Peter. Dan il-març kien ie kkummissjonat minn Pietru Nazju Magro flimkien ma Piju Ebejer u t-tifel ta Nazju Bartolomew fil-bit a tal-kaωin fis-sittinijiet. Borg, u l-president attwali Lino (Ritratt bil-kortesija ta Bartolomew Magro) Borg. Tajjeb li ng idu li s-segretarju ta dak iω-ωmien Guido Borg, li ji i u ukoll, kien addattalu l-kliem alli jikber il-briju waqt il-marçi tal-banda San Gabriel. Mons. Dun Ìwann Dimech 6 kien it-tieni Direttur Spiritwali tal-kaωin tal-banda San Gabriel wara li Dun Ìwann Zammit Hammet serva g al 37 sena s a bejn l-1953 sal-1990. Hu n atar waqt laqg a tal-kumitat nhar il-5 ta Diçembru 1990. Id-Direttur Spiritwali tas-soçjetà llum hu l-kappillan tal-parroçça Dun Kalçidon Vassallo Il-KaΩin tal-banda San Gabriel jipposjedi bandiera sabi a immens. Il- jata kienet saret minn Helen Bonnet fis-sena 2005. L-arblu 60 pied, il-bandiera u l-fontispizju jag mlu faççata mill-isba u jikkumplimentaw lil xulxin. 6 Dun Ìwann Dimech miet it-tlieta 6 ta Jannar 2009 fl-eta sabi a ta 86 sena. Mons. Dun Ìwann Dimech twieled il-furjana fit-2 ta Diçembru 1922. Studja fil-kulle San Alwi i. Fl-1940 tela G awdex mal-familja u kompla l-istudji tas-seminarju tal-qalb ta Ìesu. Ordnat saçerdot fis-16 t April 1949 u sena wara ie lura Malta proprju Óal Balzan. Mons. Ì. Dimech g amel diversi riçerki u tfittxijiet dwar l-istorja ta Óal Balzan sakemm fl-2004 ie ppubblikat il-ktieb ÓAL BALZAN Ìrajjietu sa l-1999. Ma naqas qatt ta kull sena artiklu interessanti fil-ktieb annwali li l-kaωin tal-banda San Gabriel jippubblika fil-jiem tal-festa tal-lunzjata. Óadem u stinka f diversi g aqdiet kemm f Óal Balzan u kemm fuq livell nazzjonali. Fl-1993 re a mar jg ix f G awdex wara 44 sena fostna l-balzanin. 59

Programm MuΩikali u Letterarju f gie Valentino Muscat. Il-Lunzjata tal-konti kif inhi mag rufa. 60

Id-Direttur Spiritwali g al kwaωi 19-il sena Mons. Dun Ìwann Dimech. Il-Óadd mal-maltin fuq TVM li kien sar il-óadd 31 ta Ottubru 1993 61

L-istatwa tal-lunzjata fl-isfond il-bandiera prima tas-soçjetà tperper u ssellem fer ana. 62 Il-fontispizju u l-arblu tas-soçjetà inawgurati fl- 2005 fl-okkaωjoni ta g eluq it-350 sena mit-twaqqif tal-parroçça ta Óal Balzan (1655-2005)

Kapitlu 6 Persona i li Ωaru l-kaωin Din is-soçjetà laqg et diversi persuni distinti fis-sede tag ha. F Marzu 1944, il-gvernatur Lord Gort ie Óal Balzan u kien mistieden fil-kaωin. L-istess kien g amel il-gvernatur Sir Gerald Creasy fl-1950, il-gvernatur Sir Robert Laycock fl-1955 u Sir Maurice Dorman fl-1963. Fid-29 ta Ìunju 1963 kien ie l-kaωin tag na l-konslu Amerikan Mr. B.W. Ruffner sabiex jippreωenta Ωew standarti, wie ed Amerikan u l-ie or ta Michigan State li l-a wa ÌuΩeppi u Salvu Gauci rregalaw lill-banda San Gabriel. Dawn kienu g exu g al Ωmien twil fl-istati Uniti. L-Arcisqof Mons. Mikiel Gonzi kien ukoll Ωar il-kaωin wara li amministra s-sagrament tal-griωma tal-isqof lit-tfal Balzanin fis-sena 1967 1. In-Nunzju Appostoliku Mons. Edoardo Pecoraio u Sir Anthony Mamo (1909-2008), dak iω-ωmien Gvernatur Ìenerali, g amlu Ωjara ta kortesija lill-kaωin tal-banda San Gabriel wara li Mons. Pecoraio mexxa t-translazzjoni Solenni ta Lejliet il-festa Titulari tal-lunzjata nhar l-10 ta Ìunju 1972. Sir Anthony Mamo Mons. Eduardo Pecoraio 1 Minuti tas-soçjetà 63

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 G all-festa tal-1975 li issa bdiet issir fit-tieni Óadd tal-lulju, kien Ωar il-kaωin in-nunzju Appostoliku l- did Mons. Antonio Del Giudice li kellu r-residenza tieg u f Óal Balzan stess. L-A ent President tar-repubblika Dr Paul Xuereb flimkien mas-sinjura tieg u Edith kienu attendew g all-programm muωikali ewwa l-kaωin u l-banda San Gabriel kienet ta t id-direzzjoni tat-tieni Surmast Direttur Mro. Clemente Sciberras. Fis-sena 1999 saret Ωjara fil-kaωin tal-banda San Gabriel mill-isqof Mons. Joe Grech DD, iben Óal Balzan li kien in atar l-isqof ta Melbourne fl-awstralja mill-papa Gwanni Pawlu II. Dr. Paul Xuereb jidher jiffirma l-ktieb tal-viωitaturi fil-preωenza ta Gabriel Caruana MQR, President tas-soçjetà, u tas-segretarju, Guido Borg fl-okkaωjoni tal-festa ta Marija Annunzjata nhar is-6 ta Lulju 1988. Jidher wkoll ÌuΩeppi Calleja (RIP) membru tal-kumitat. Il-President ta Malta l-prof. Guido De Marco a ritratt tal-okkazjoni mal-kumitat Çentrali waqt Ωjara fil-kaωin nhar il-óadd 29 ta Settembru 2002 Jum il-festa tal-arkan lu San Gabriel - meta f dik is-sena s-soçjetà ççelebrat g eluq il-50 sena mit-twaqqif tal-banda San Gabriel. Hawn ma nistax ma nsemmix id-diskors tal-president tas-soçjetà s-sur Lino Borg waqt iω-ωjara tal-e.t. Il-President Demarco meta qal li l- urnata tad-19 t April 1920 tibqa 64

Persona i li Ωaru l-kaωin timbru f mo na g ax grupp ta nies Balzanin fet u soçjetà bl-isem ta Circolo San Gabriele fi Triq Santa Marija. Dan g amluh b sagrifi ççju u b im abba kbira lejn Marija Annunzjata sabiex waqt li jfa ruha fi lg odu, f nofsinhar u fi lg axija bl-ave Marija, riedu jie du sieb l-armar u t-tiωjin tal-festa ta barra u b hekk jesprimu l-akbar im abba lejn il-patruna tag hom kull meta ja bat it-tieni Óadd ta Lulju. L-E.T. Il-President tar-republika ta Malta, Dr. Edward Fenech Adami attenda l-programm muωikali fis-sala Aurora fejn kien ie onorat il-padrun tas-soçjetà Gabriel Caruana MQR. Il-Banda San Gabriel kienet ta t is-surmast Direttur attwali Mro. Joseph Vella. Wara g amel Ωjara fil-kaωin f din l-okkaωjoni ta g eluq il-óamsin Sena (1957-2007) mill-akkwist tas-sede tas-soçjetà. Jidhru l-padrun tas-soçjetà Gabriel Caruana MQR, il-president tas-soçjetà Lino Borg u s-segretarju Saviour Deguara. Il-Wisq Nobbli Bernardo Manduca Piscopo Macedonia Zamitt Benefattur ewlieni g all-kaωin tal-banda San Gabriel kien il-konti Bernardo Manduca Piscopo Macedonia Zamitt. 2 Fil-fatt l-ewwel programm muωikali u l-ewwel dehra tal-istess Banda San Gabriel fl-1952 saret quddiem il-villa tal-konti Manduca, illum l-ambaxxata Spanjola. Sakemm dam aj l-istess Konti, il-banda San Gabriel kienet ta kull sena ddoqq ewwa l-wardija g all-festa tal-madonna tal-abbandunati li kienet ti i organizzata mill-istess Konti ewwa l-lokal tal-wardija. Tant kemm kellu g al qalbu l-patruna tag na l-balzanin il-lunzjata, il-konti aseb sabiex fis-saqaf tal-knisja ewwa l-wardija ddedikata 2 Il-Konti Bernardo Manduca Piscopo Macedonia Zamitt kien il-wild il-kbir minn 6 itfal tal-konti Francesco Manduca Piscopo Macedonia u martu Angiolina. Il-Konti Bernardo twieled fl-1891 u miet fis-sena 1971. Fil-funeral tieg u, ma setax jonqos li l-banda San Gabriel takkumpanjah. Hu kien benefattur u abib kbir tal-balzanin, kemm g all-knisja Parrokkjali u kemm g all-kaωin tal-banda San Gabriel. Kien devot tal-lunzjata. Jibqa fil-memorja tal-anzjani Balzanin. Anke missieru l-konti Francesco kien benefattur kbir. 65

Il-Konti Bernardo Manduca Piscopo Macedonia Zamitt (xellug) mal-koppja Charles u Myriam Cassar f tie li sar fil-kaωin fid-9 t April 1961. (Ritratt bil-kortesija ta Myriam Cassar) Il-katuba li ng atat b donazzjoni mill-konti Manduca, benefattur tal-balzanin. 66

Persona i li Ωaru l-kaωin lill-madonna tal-abbandunati, ma naqasx li ma jkunx hemm pittura tat-t abbira tal-arkan lu Gabriel lil Marija. G all-festa tal-1953, Gabriel Caruana jirrakontali storja elwa fuq dan il-konti. Id-drawwa kienet li l-març tal-ìimgha tal-a ar tat-tridu jidhol ol-villa Macedonia tal-konti bid-daqq ta març brijuω. Il-Konti kien jag ti x jixorbu lill-bandisti u l- bieb kollha tal-istess Konti li jkunu mal-banda. Gabriel kompla qalli li kien ikun hemm briju s i fil-villa tal-konti. L-istess Konti Manduca kien ikun fis-seba sema jara lill-balzanin jie u hekk gost quddiem il-banda San Gabriel hekk Fis-saqaf tal-istess Knisja fil-wardija nsibu pittura tat-t abbira tal-arkan lu Gabriel lil Marija. Dan juri kemm l-istess Konti kellu g al qalbu dan it-titlu tal-annunzazjoni ta Marija. fil-bidu tag ha. Intant, il-waqfa tal-banda San Gabriel kienet lesta u kompliet is-servizz tag ha. Gabriel kien jibqa hemm jg in lill-konti jerfa l-affarijiet. Però in minnhom il-konti dar fuq Gabriel u staqsieh li minkejja li kien hemm fer mal-waqfa tal-banda, Gabriel kellu dwejjaq. Minnufih Gabriel dar fuq il-konti u qallu, Il-Batterija (il-katuba, il-platti u t-tamborlin) g adha dejn u ma nafx kif ser in allashom. Tajjeb li nkunu nafu li sa sena qabel dawn kienu jissellfu ming and l-g aqda MuΩikali Duke of Connaught Own ta B Kara. U Gabriel minn jeddu kien mar xtara sett. Bla telf ta in il-konti dar fuq Gabriel u qallu: Tini l-kont u n allashomlok jien. Gabriel temm jirrakontali din l-istorja meta qalli li hemm kont adt ir-ru u g al darb o ra l-konti kien iffrankali problema. Hekk temm dan ir-rakkont Gabriel, Dal-Konti benefattur per eççellenza. 67 Il-lapida ta fejn hu midfun il-konti B. Manduca Zamitt ewwa l-knisja li tant kienet g al qalbu, iddedikata lill-madonna tal-abbandunati fil- Wardija, fejn g al Ωmien twil il-banda San Gabriel u l-membri tag ha taw il-kontribut tag hom fil-festa li ssir ewwa l-wardija.

68 Il-KaΩin tal-banda San Gabriel mixg ul u mlibbes l-aqwa armar fil-festa tal-lunzjata.

Kapitlu 7 Il-KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 illum Kumitati Il-KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan AD 1920 hu mmexxi mill-kumitat Çentrali ta t it-tmexxija tal-president. L-istatut jg id li l-president, is-segretarju, il-kaxxier u d-direttur huma l-erba uffiçjali filwaqt li l-kumitat ji bor fih 11-il membru ie or. Niftakru li l-istatut kien ie a ornat fis-sena 2008. Wara diversi xhur ta laqghat minn kumitat apposta, l-istatut ie rivedut u approvat fis-seduta Ìenerali Straordinarja miωmuma nhar il-óadd 20 t April 2008. Insibu wkoll Sotto-Kumitat Nisa u s-sotto-kumitat Ûg aωag San Gabriel. Membri attivi fl-armar fis-sena 1984 69

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Membri Attivi Sezzjoni Armar. Membri attivi fl-armar fis-sena 2005 Minn Ωmien g al Ωmien jittie du ritratti alli jibqg u tifkira tal-membri attivi tas-soçjetà, b al dak ir-ritratt li qed jidher f pagna 19 li ttie ed fis-sena 1922, u ritratti o ra li jibqg u tifkira g all-familja tal-kaωin tal-banda San Gabriel. Membri Attivi Sezzjoni Nar. Il-KaΩin tal-banda San Gabriel kellu fi danu l-parti tal-piroteknika bl-isem ta G aqda tan-nar San Gabriel. In-nar jissemma f diversi kotba tal-minuti ta din is-soçjetà. Sa mis-sena 1920 dejjem sar il-log ob tan-nar u dan jixhduh l-ammont ta permessi li kienu jsiru sabiex ikun jista jsir il-log ob tan-nar. Però wara l-gwerra tibda ΩΩid il- idma tal-membri ta dan il-kaωin sabiex ja dmu n-nar sakemm fil-bidu tas-snin 60 inbena post addattat aktar viçin ir-rahal fejn jista jinhadem in-nar. Fis-sena 1963 inkisbet biçça art fl-in awi tal-iklin u Ìuzeppi Scicluna mag ruf Tal-La am flimkien ma dilettanti o ra tal-istess KaΩin bnew post g ax-xog ol tan-nar. B xorti aωina ara li mal-mewt ta min kellu l-liçenzji f ismu tal-kamra tan-nar San Gabriel Valent Azzopardi, il-familjari talbu lura l-post li g al dawn l-a ar 45 sena n adem nar kemm g all-festa tal-lunzjata, g al diversi festi f parroççi o ra kif ukoll fuq livell nazzjonali. 70

Il-KaΩin San Gabriel illum Fis-sena 2007, membri attivi tal-armar fer ana wara li lestew xog olhom Attivitajiet. iωommu lis-soçjetà attiva u nkomplu nkabbru t-tradizzjonijiet ta qabilna. Xi a a li saret appuntament g all-kaωin tal-banda San Gabriel hija l-wirja tal-ìimgha Mqaddsa u l-pageant ta Óadd il-palm. Kull sena l-wirja qed tikber kif ukoll il-pageant qed iωωid fin-numru ta persona i. Novita g al din is-sena l-wirja tal-gimgha Mqaddsa saret fil-basement tal-kaωin eωattament fil-parti l- dida. Din is-sena kienet ta bat l-10 edizzjoni tal-wirja tal-ìimg a Mqaddsa li Ωaruha ammonti kbar ta nies. Membri mill-kaωin tag na jie du sehem ukoll f pageants tal-ìimgha l-kbira f Malta kif ukoll f G awdex. U mag hom inωidu l-pageant tal-irxoxt f Birkirkara organizzata mill-g aqda MuΩikali Sant Elena. Attivitajiet soçjali Huma diversi l-attivitajiet soçjali li l-kaωin tal-banda San Gabriel itella minn Ωmien g al Ωmien. Ikliet dejjem b xi tema differenti jekk hux Chinese Night, BBQs, Pasta Night, Maroccan Night, Spare Ribs Night, Maltese Night u aktar, flimkien ma Coffee Mornings and Tombola, Wine Festival, Eurovision Night, insomma attivitajiet li jinkludu massa ta nies jiltaqg u sabiex flimkien jg addu 71

G all-festa tas-sena 1949 jidher li d-dilettanti tan-nar Balzanin kellhom Programm im ejji sew g all-festa tal-lunzjata. Programm ta Nar kbir kien sar fis-sena 1969 is-sena tat-3 Çentinarju. 72

Fis-sebg inijiet. Fit-tmeninijiet, u ud tal-fehma li dawn kienu l-aqwa Ωminijiet tal-g aqda tan-nar San Gabriel. 73

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 L-A ar Çena li saret fil-basement eωattament f kantina mill-aktar adattata. U ud mill-persona i li jie du sehem fil-purçissjoni ta Óadd il-palm organizzata minn din is-soçjetà. serata mill-aktar pjaçevoli u familjari ewwa l-kaωin. Dan kollu jsir biex barra li l-membri jiltaqg u flimkien ma biebhom, isir bir ta fondi alli nkomplu nkabbru l-attività tag na. 25 Sena ta Pubblikazzjoni 1984-2009 G all-okkazjoni tal-festa 2009 tfakkret il-25 sena ta pubblikazzjonijiet. Dawn taw minjiera ta informazzjoni b diversi artikli dwar dak kollu li jorbot mieg u Óal Balzan il- ajja tal-kaωin, il-festa tal-lunzjata, avvenimenti importanti, persona i Balzanin u o rajn li rabtu isimhom ma dan ir-ra al, sibijiet reli juωi, poeωiji, ritratti antiki u riçenti fi kliem ie or, g odda ideali g al dawk li jfittxu dawn it-tip ta kotba festivi u U ud mill-membri li jag tu sehemhom waqt id-diversi attivitajiet li jittellg u fil-kaωin tag na b riωq il-festa. lil dawk li jistudjaw permezz ta riçerki. Il-KaΩin tal-banda San Gabriel dejjem appo ja din it-tip ta letteratura g ax permezz t hekk qed inkomplu nag tu g arfien lit-tradizzjonijiet tal-img oddi lill- enerazzjoni li tielg a, liω-ωg aωag tag na, lill-komunità Balzanija u lill-pajjiω in enerali alli l-istorja ma tintesiex. F dawn l-a ar snin, din il-pubblikazzjoni le qet livelli kbar, grazzi lill-editur lis-sur John Pullicino. 74

Il-KaΩin San Gabriel illum Il-Website G al dawn l-a ar seba snin, il-kaωin tal-banda San Gabriel oloq l-website uffiçjali tieg u bl-indirizz www.stgabrielbandclub.com. Website informattiva g all-a ar, ritratti u tag rif li jag mel din il-website ferm imfittxija kemm mill-balzanin u ferm attraenti, informattiva u a ornata, dawk imsifrin kif ukoll mid-dilettanti tal-festi Maltin. Il-webmaster Saviour Deguara flimkien ma Silvio Cassar jie du sieb iωommu a ornati lil dawk kollha li jid lu fis-sit b dak kollu li jkun g addej fis-soçjetà. Disinn Interessanti Karta li turi diversi disinni li kienu qed jit ejjew alli jsiru brazzi odda g al mal-kolonni tat-triq il-kbira. Id-disinn li ntag Ωel kien dak li jidher fiç-çirku. Dawn id-disinni kienu saru minn Gabriel Caruana fis-snin 50. Fis-snin 80, Ìuzeppi Calleja flimkien ma Benny Pace kienu g amlu brazzi odda u g adhom jintramaw sal-lum. Xandiriet fuq it-televiωjoni Kienu diversi xandiriet fuq it-televiωjoni li saru minn Óal Balzan. Ibda mill-programm Bon u Malta fis-sena 1985 u Il-Óadd mal-maltin fl- 1993 li kienu ippreωentati minn Charles Xuereb B ala disinn kien intag Ωel li hu mdawwar b çirku. u fis-sena 2002 Il-Óadd it-tajjeb ippreωentat minn George Micallef u Hector Bruno. Il-Marçi fi Ωmien il-festa Il-Marc tal-ìimgha jew tal-a ar tat-tridu. Dan il-març jibqa popolari u ferm mistenni kemm mill-membri, mill-balzanin u dawk kollha li ji u jωuruna. Apparti l-briju bid-daqq ta marçi mill-banda San Gabriel, il-qofol ikun it-tlug tal-istatwa tal-arkan lu San Gabriel fuq il-kolonna biswit il-kaωin bid-daqq tal-innu San Gabriel tal-ewwel Surmast Direttur tal-banda San Gabriel Mro. Carmelo Briffa. 75

Araw kemm jirnexxielkom tag rfu nies! George Micallef jidher jintervista lid-diri enti tal-kaωin ta dak iω-ωmien is-sur Lino Borg (President), Joseph Spiteri (Segretarju) u Joe Attard (Kaxxier). Jidher is-segretarju preωenti Saviour Deguara li kien qed jirrapreωenta lis-sotto-kumitat Û aωag tas-soçjetà. 76

L-Ewwel Kumitat tan-nisa flimkien mal-president ta dak iω-ωmien flimkien ma Guido Borg (illum President Onorarju). Jidhru fir-ritratt mix-xellug Rose Muscat, Lonza Micallef, Stella Micallef, (Omm iç-chairperson tal-kumitat tan-nisa prezenti Helen Bonett) u Mary Muscat. Membri ta din is-soçjetà fer anin quddiem l-istatwa tal-arkan lu San Gabriel waqt il-març tal-a ar tat-tridu. 77

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Nazju Magro bl-iljun f idejh waqt il-març tal-a ar tat-tridu. (Bil-kortesija ta Bartolomew Magro) Març ie or mistenni ikun il-març tal-a ar. Dan jibda mad-daqq tal-barka sagramentali u d-dilettanti Balzanin jing aqdu fl-a ar inijiet tal-festa. L-armar tat-triq il-kbira tul iω-ωminijiet. L-istatwa tal-arkan lu San Gabriel li tintrama biswit il-kaωin saret g all-festa tas-sena 1993. Din takkumpanja l-març brijuω li l-banda San Gabriel tag mel fl-a ar tat-tridu. Din l-istatwa saret mill-istatwarju l-kav. Alfred Camilleri Cauchi fuq l-inizjattiva ta Gabriel Pullicino li abar il-fondi me tie a sabiex tkun tista ssir. Waslet f Óal Balzan it-tlieta 6 ta Lulju 1993 fost il-fer tad-dilettanti Balzanin, akkumpanjata mill-banda San Gabriel. L-armar fit-toroq Balzanin g amel passi kbar il quddiem. 78

Il-KaΩin San Gabriel illum Strada Reale armata g al okkaωjoni tal-festa tal- Lunzjata li kienet saret fid-9 ta April 1925. Il-Banda San Gabriel maω-ωminijiet. U nkomplu nsemmu rajjiet il-banda San Gabriel. Semmejna s-snin 50. Fis-sena 1962, il-banda San San Gabriel adet sehem fiç-çerimonja tal-ftu tas-sala Aurora, is-sala Parrokkjali li min jaf kemm rat attivitajiet diversi kif ukoll programmi muωikali u strumentali mill-banda San Gabriel. F dik is-sena wkoll il-banda adet sehem g all-ewwel darba fil-festa ta Santa Katerina ewwa Ω-Ûejtun. Fl-1964 kienet g amlet març madwar it-toroq Balzanin fl-okkaωjoni tal-festi tal-indipendenza. Fis-sena 1965, il-banda San Gabriel fet et il-festi tal-75 sena mit-twaqqif tal-kaωin Marija Annunzjata kif ukoll adet sehem fil-kungress Nazzjonali tax-xirka tal-isem Imqaddes t Alla Triq il-kbira fit-3 Çentinarju tat-tqeg id tal-ewwel Ìebla tal-knisja Parrokkjali 1669-1969. Triq il-kbira mill-festa 1970 sal-festa 1973. 79

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Dawn il-pavaljuni saru fuq disinn ta Valentino Muscat. Il-pavaljuni bis-sopraporti b kollox kienu ΩΩanΩnu g all-festa tal-1974. Dawn biddlu g al kollox l-atmosfera ta din it-triq prinçipali. li sar f Óal Balzan. Ma setax jonqos ukoll li l-banda San Gabriel tag ti sehemha meta fis-sena 1967, ir-re ina EliΩabetta II re g et Ωaret Malta. Saru festi ad unur tag ha u l-banda daqqet dejn il-bieb t isfel ta San Anton nhar is-17 ta Novembru hekk kif ir-re ina kienet ier a fi triqtha lejn il-belt. Fis-sittinijiet kienet tie u sehem fil-festa tal-madonna G ajnuna tal-insara li ssir fl-oratorju f Birkirkara Triq il-kbira llum. Fl-aqwa tag ha armata g all-festa. u fil-festa ta San ÌuΩepp Óaddiem. Fis-sena 1968 adet sehem fl-okkaωjoni tal-mitt sena mill-wasla tal-istatwa titulari tal-lunzjata filwaqt fis-sena 1969 adet sehem kbir fil-festi speçjali tat-tliet çentinarju mit-tqeg id tal-ewwel ebla tal-knisja Parrokkjali. Kienet is-sena 1970. 40 sena ilu Il-KaΩin tal-banda San Gabriel jiççelebra amsin sena ta ajja u attivita. Il-festi çinkwantenarji mit-twaqqfif taç-circolo San Gabriele kienu mifruxa fuq imgha s i a. Il-festi kienu g alqu billi l-banda San Gabriel esegwiet Kunçert kommemorattiv ta t is-surmast Briffa nhar il-óadd 18 t Ottubru 1970. Fis-sena 1971, il-banda g addiet f idejn Mro. Clemente 80

Il-KaΩin San Gabriel illum Il-Banda San Gabriel mas-surmast Direttur attwali Mro. Joseph Vella. Sciberras 1. Fis-sena 1973 insibu li l-banda San Gabriel daqqet fil-festa tal-madonna tal-karmnu ewwa l-gzira. F Ottubru tal-1974, il-kaωin tal-partit Laburista kien ikkummisjona març fit-toroq Balzanin lill-banda San Gabriel u fil-festa tas-sena 1975, il-kaωin Marija Annunzjata kien ikkummisjona lill-banda San Gabriel sabiex tag mel il-març ta filg odu fl-okkaωjoni tal-festa tal-lunzjata. Fl-istess sena adet sehem fl-isfilata ta Jum ir-repubblika ewwa l-belt Valletta nhar it-13 ta Diçembru 1975. Irridu ng idu wkoll li fis-snin 70, il-banda San Gabriel adet sehem fi tliet funerali b daqq ta marçi funebri. Dawn kienu fis-sena 1971 tal-konti Manduca, tal-ewwel Surmast Direttur Mro Carmelo Briffa u fis-sena 1974 adet sehem fil-funeral tal-mibki President ma bub Alfred Brincat. Fis-snin 80, il-banda San Gabriel kompliet bl-attivita tag ha. Barra li kienet g amlet g al sentejn konsekuttivi l-març ta filg odu g all-festa tal-1984 1 Mro. Clemente Sciberras A.Mus.LCM in atar b ala t-tieni Surmast Direttur f Mejju tal-1972 wara l-mewt tas-surmast Carmelo Briffa. Hu baqa jmexxi l-banda San Gabriel sal-1991. Hu twieled f Birkirkara fl-1940 u miet il-óadd 18 t Awwissu 2002. Jibqa mag ruf g all-març li kien ikkompona g all-banda San Gabriel bl-isem Festa Balzanija fis-sena 1984. Kien ie wkoll addattat il-kliem minn Guido Borg alli jitkanta waqt il-briju tal-festa. 81

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Mro. Joseph Vella waqt Programm MuΩikali nhar is-sibt 29 ta Settembru 2007 fl-okkaωjoni mill-50 sena tax-xiri tas-sede tas-soçjetà Mro. Clemente Sciberras waqt Programm MuΩikali fil-bit a tal-kaωin. Waqtiet il-banda San Gabriel fil-festa tal-lunzjata. fl-okkaωjoni tas-sena ddedikata liω-ωg aωag u fl-1985 ukoll. Fl-istess sena, fl-20 ta Diçembru 1985, il-banda San Gabriel adet sehem bi programm muωikali f Misra il-óelsien fil-belt Valletta fl-okkaωjoni tal-kampanja tal-milied Ifra u Ferra. F Settembru 1989, il-banda San Gabriel adet sehem bi programm ewwa l-belt Valletta fl-okkaωjoni tal-25 sena tal-indipendenza. 82

Il-KaΩin San Gabriel illum Il-Programm MuΩikali ta fuq iz-zuntier tal-knisja fit-tieni Jum tat-tridu fil-festa tal-lunzjata. Fis-snin 90, il-banda San Gabriel kompliet bl-attività tag ha, issa ta t is-surmast Mro. Joseph Vella 2. Mro. Joseph Vella sar it-tielet Surmast Direttur tal-banda San Gabriel. Fil-11 ta Diçembru 1993, il-banda San Gabriel flimkien mal-banda Cittadina King s Own g amlu març mill-aqwa fi Triq ir-repubblika ewwa l-belt Valletta fl-okkazjoni tad-19-il Anniversarju ta Malta Repubblika. Fis-sena 1995, il-banda San Gabriel fet et il-festi speçjali tal-75 sena mit-twaqqif taç-circolo San Gabriele b març mat-toroq Balzanin meta inkixfet lapida fl-ewwel sede taç-circolo fi Triq Santa Marija. It-Tlieta 4 ta Lulju sar Is-Segretarju Gabriel Caruana, f isem il-kaωin tal-banda San Gabriel jag ti rigal tal-okkaωjoni lis-sur Pawlu Grima, President tas-soçjetà Marija Annunzjata fl-okkaωjoni tal-75 sena mit-twaqqif waqt Programm MuΩikali li sar fil-pjazza tar-ra al. Jidhru wkoll fuq ix-xellug Charles Chetcuti, Segretarju tal-istess Soçjetà. Jakkumpanjaw lil Gabriel Caruana hemm il-president Alfred Brincat u Valentino Muscat, President u Kaxxier rispettivament. 2 Mro. Joseph Vella A.Mus. LCM L.Mus LCM FVCM la aq Surmast Direttur lejn tmiem is-sena 90. Suççess kbir g as-surmast Direttur tal-banda San Gabriel kien meta a sehem f kompetizzjoni g all-a jar març organizzat mis-soçjetà MuΩikali Vilhena tal-floriana. Mro. Vella a sehem bil-kompoωizzjoni tal-març Jurgen u ie kklassifikat fl-ewwel post. 83

KaΩin tal-banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 Il-lapida mal-faççata tal-ewwel sede fi Triq Santa Marija. il-programm muωikali tal-75 sena fil-pjazza tar-ra al fuq palk apposta. Fit-8 ta Mejju 1999, il-banda San Gabriel tellg et programm muωikali fil-ìonna ta San Anton fl-okkaωjoni tal-wirja Annwali tal-ortikultura. Jasal il-millenju. Programm kbir u jibqa jissemma g all-banda San Gabriel kien dak li sar fil-pjazza tar-ra al flimkien mal-banda Marija Annunzjata fl-okkaωjoni tat-350 sena mit-twaqqif tal-parroçça fis-sena 1655. Dan kien sar it-tnejn 4 ta Lulju 2005. Kien a sehem ukoll il-kor tal-parroçça ta t id-direzzjoni tas-surmast Balzani s-sur Lawrence Scicluna. Il-Banda San Gabriel tibqa impenjata kif jidher f din l-istorja. It-tag lim jibqa g addej mis-surmast Direttur tal-banda San Gabriel Mro. Joseph Vella lill-allievi tas-sezzjoni injam filwaqt li l-assistant Surmast Anthony Carbonaro jg allem lill-allievi tas-sezzjoni brass. Ta kull sena l-banda San Gabriel ikollha stediniet diversi fil-festi fil-bliet u l-ir ula. S intendi l-quççata ta kull sena g all-banda Is-Surmast Direttur Mro. Joseph Vella li qed jiççelebra l-20 sena b ala Surmast Direttur tal-banda San Gabriel. 84

Il-KaΩin San Gabriel illum San Gabriel hu l-programm muωikali li jittella l-óamis fit-tieni Jum tat-tridu. Dan il-programm muωikali qed jikber fil-popolarita sew. F dan l-a ar sentejn, silta muωikali partikolari tkun mistennija g all-fatt li jkollha akkumpanjament minn log ob tan-nar. Novità g al din is-sena kienet li l-banda San Gabriel daqqet f Villa Macedonia, illum l-ambaxxata Spanjola, il-post fejn g amlet l-ewwel dehra tag ha nhar it-23 ta Marzu 1952 (58 sena ilu). Jidher ejjieni aktar attiv g al din il-banda San Gabriel alli l-iskop li twaqqfet g alih jitkompla mal-milja taω-ωminijiet. 3 L-Assistent Surmast tal-banda San Gabriel Mro. Anthony Carbonaro. Il-Banda San Gabriel meta daqqet fil-villa Macedonia f Jum il-ìonna organizzat mill-kunsill Lokali Óal Balzan. Niftakru li Villa Macedonia illum l-ambaxxata Spanjola kien il-post fejn il-banda San Gabriel rat it-twelid tag ha fit-23 ta Marzu 1952. 3 Bla dubju kienu aktar servizzi li tellg et il-banda San Gabriel, imma li kieku kellna niktbu kollox, kien ikolli bωonn ta aktar u aktar pa ni. 85

Mument mill-isba waqt il- ru tal-istatwa tal-lunzjata f nhar il-festa. IL-Programm MuΩikali li ttellà l-banda San Gabriel fit-tieni jum tat-tridu jkun akkumpanjat mil-log ob tan-nar. 86

L-istatwa tal-lunzjata u l-faççata tal-knisja Parrokkjali mixg ula qabel id-d ul tal-istatwa lura fil-knisja. Membri mill-kaωin tal-banda San Gabriel jie du sieb ta kull sena l-armar tal-faççata tal-knisja Partitarji mill-kaωin tal-banda San Gabriel fi tmiem il-festa tal-lunzjata ma streamer VALENT, INT DEJJEM F QALB IL-BALZANIN li kien sar wara l-mewt tal-licencee Valent Azzopardi fis-sena 2007. Valent, pirotekniku eççellenti, kien involut fil-qasam pirotekniku g al aktar minn 60 sena. 87

L-istatwa artistika u devota ta Marija Annunzjata Patruna ta Óal Balzan minquxa fl-injam minn Mastru Salvu Dimech fl-1868 88