Δράσεις της βιταμίνης D στην καρδιαγγειακή νόσο. Μύθος ή πραγματικότητα;

HTML
DOWNLOAD

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Δράσεις της βιταμίνης D στην καρδιαγγειακή νόσο. Μύθος ή πραγματικότητα;"

Ευθαλία Νύξ Μπότσαρης
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Δράσεις της βιταμίνης D στην καρδιαγγειακή νόσο. Μύθος ή πραγματικότητα; Γεώργιος Μπούτζιος MD, PhD Ενδοκρινολόγος- Επιμελητής Α Ενδοκρινολογική Μονάδα, Παθολογική Φυσιολογία-ΓΝΑ Λαϊκό Ειδικός γραμματέας ΕΕΕ-ΠΕΕ

2 Είναι λιποδιαλυτή οργανική ουσία (Βιταμίνη & Ορμόνη): Επηρεάζει τη λειτουργία 2000 γονιδίων. Τι είναι η βιταμίνη D;

3 Πώς παράγεται η βιταμίνη D- UVB ; 7-Δεϋδροχοληστερόλη Κύρια πηγή - UVB Δέρμα D3 25-ΟΗ-D3 1, 25-D3 24, 25-D3 PTH Δραστική ουσία

4 Βιταμίνη D UVA και Δευτερεύουσα πηγή Διατροφή D3 ψάρι, κρέας Επιδερμίδα

5 Vitamin D is a collection of fat-soluble steroids, the 2 dominant forms of which are vitamins D2 (ergocalciferol) and D3 (cholecalciferol). Vitamin D2 is manufactured by invertebrates and plants after exposure to ultraviolet radiation. Vitamin D3 is naturally present in a small range of foods and is also made endogenously in the skin when 7-dehydrocholesterol is exposed to ultraviolet B light between wavelengths of 270 to 300 nm. Apart from exposure to sunlight, vitamin D3 can also be obtained by dietary intake or pharmaceutical supplementation. Dietary vitamin D typically comprises only 10% to 20% of circulating levels of vitamin D (σαρδέλες, σολωμοί κλπ.)

6 Τρόπος δράσης Η 1,25 (ΟΗ)2 D3 (δραστική ουσία) είναι προσδέτης του υποδοχέα της βιταμίνης D (VDR), ο οποίος αποτελεί μεταγραφικό παράγοντα που συνδέεται με τμήματα του DNA, τα ονομαζόμενα βιταμίνη D αποκρινόμενα στοιχεία (VDREs).

7 Ποιος είναι ο φυσιολογικός ρόλος της ενεργοποιημένης βιταμίνης D; Απορρόφηση ασβεστίου& φωσφόρου από το λεπτό έντερο Απελευθέρωση ασβεστίου και φωσφόρου Αυξημένη επαναρρόφηση και ελαττωμένη απέκκριση ασβεστίου και φωσφόρου

8 Απενεργοποιεί τη δράση της PTH στην οστική απορρόφηση

9 Πότε είναι φυσιολογική η βιταμίνη D; IOM >20ng/ml Endocrine Society > 30ng/ml JAMA 2011 J Clin Endocrinol Metab 2012 Osteoporos Int 2009

10 Πότε είναι φυσιολογική η βιταμίνη D; Heany et al, JAMA, 2013

11 Επίπεδα της 25(ΟΗ)D (ng/ml) Τοξικότητα Φυσιολογικές τιμές >150 ng/ml ng/ml Επάρκεια > 30ng/ml Ανεπάρκεια? Γκρίζα ζώνη Έλλειψη Σοβαρή έλλειψη < 30ng/ml < 20ng/ml < 10ng/ml

12 Ελεύθερη 25 (ΟΗ) βιταμίνη D vs ολική Κλινικές καταστάσεις (patients with cirrhosis > nursing home residents > patients with prediabetes > outpatients > pregnant women) όμως και το ΒΜΙ επηρεάζουν την σχέση μεταξύ ολικής και ελεύθερης 25(OH)D. Schwartz JB JCEM 2018

13 Επιπολασμός Up to 40 % of the population have plasma 25(OH)D concentrations <10 ng/ml in the winter (μέτρια-σοβαρή έλλειψη) compared with <10 % in the summer. Fry CM 2015

14 Αιτίες ανεπάρκειας βιταμίνης D Ανεπαρκής έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία και η ευρεία χρήση αντιηλιακής προστασίας Προχωρημένη ηλικία κ σκουρόχρωμη επιδερμίδα Παχυσαρκία (αποθηκεύεται στο λιπώδη ιστό) Δυσαπορρόφηση Χειρουργεία παχυσαρκίας Ηπατικά νοσήματα Νεφρική ανεπάρκεια Αντιεπιληπτικά φάρμακα Αντιρετροϊκά φάρμακα Κετοκοναζόλη, ισονιαζίδη Οικογενής ραχίτιδα τύπου 1 κ 2

15 Συνέπειες ανεπάρκειας βιταμίνης D Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός PTH κ Ca/P Οστική απορρόφησηοστεομαλάκυνση/οστεοπόρωση

16 Συνέπειες ανεπάρκειας βιταμίνης D Εγγύς μυοπάθεια κ οστικά άλγη Πτώσεις και κατάγματα

17 Συνέπειες- Κόστος έλλειψης VitD Κατάγματα και πτώσεις αποτελούν μείζονα προβλήματα στους ηλικιωμένους, ενέχονται στο 50% των ατόμων >70 έτη. Morrison A., Clinicoecon Outcomes Res 2013

18 Βιταμίνη D και πτώσεις (Bollard MJ 2018 The Lancet) χαμηλά επίπεδα βιταμίνη D U υψηλά επίπεδα βιταμίνης D

19 Συσχέτιση της ανεπάρκειας της βιταμίνης D με καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου (πλειοτροπικές δράσεις)

20 ΠΛΕΙΟΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗ

21 Μελέτες Vit D (μέχρι ) Vit D: μελέτες Vit D & CVD: reviews 22 systematic reviews 6 metanalyses 28 clinical trials 23 randomized controlled trials Etc.

22 Επαγγελματίες υγείας-follow up Study n=18.225

23 Βιταμίνη D μετά το έμφραγμα n=239

24 Helsinki Ageing Study n=649 No vitamin D data Elevated serum parathyroid hormone (PTH) is an independent risk factor of death.

25 Framingham Offspring cohort Hypertension (HTN) No-HTN n= OH D 15 ng/ml solid line 25-OH D <15 ng/ml dashed line Circulation. 2008;117:

26 Βιταμίνη D και καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου n= Salt Lake City, UT

27 Βιταμίνη D και καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου n= Salt Lake City, UT

28 Μελέτη επιβίωσης

29 Θνησιμότητα

30 Θεραπευτικό αποτέλεσμα της αναπλήρωσης της βιταμίνης D στους καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου

31 Δράσεις Η βιτ D έχει ανοσοτροποποιητικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και πιθανόν ελαττώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη, τροποποιώντας τη χαμηλού βαθμού φλεγμονή.

32 Βιταμίνη D και ευαισθησία στην ινσουλίνη 4000IU για 6 μήνες D IR

33 Βιταμίνη D και αρτηριακή πίεση Προοπτική μελέτη UVA vs. UVB για ήπια υπέρταση. 3 εβδομάδες συνεδριών UVB UVA Αρχική τιμή Τελική τιμή Αρχική τιμή Τελική τιμή 25-(OH)-D *** PTH **

34 Βιταμίνη D και αρτηριακή πίεση

35 Μελέτη σε υπερτασικούς επίμυες -- χάλαση του μυϊκού τόνου των αγγείων 6 weeks treatment with vitamin D Hypertension. 1999;34[part 2]:

36 Θεραπεία με βιταμίνη D CHF (congestive heart failure) Vitamin D + Ca vs Ca alone for 9 months n=93

37 Συνολική θνησιμότητα! Meta-analysis of data on all-cause mortality in 18 randomized controlled trials with vitamin D. n=57311, 4777 deaths No effect of calcium supplements. No heterogeneity IU Largest effect with placebo controlled double blind RCTs! Arch Intern Med. 2007;167(16):

38 Ο αντίλογος VitD supplementation (50 patients/3 months/2000 IU/day) did not affect various CVD risk factors in patients with MetS. (*Systolic blood pressure decreased by 3.7% (from 134 ±14 to 129 ±13 mm Hg, p = 0.05) in the VitD group). Supplementation with vitamin D in subjects with baseline vitamin D insufficiency does not improve CVD risk factors profile. *A 4-month interventional study with high-dose vitamin D (100,000 IU loading dose, followed by 20,000 IU/week Makariou SE 2017, Kubiak JM 2018

39 Υποκατάσταση στην παχυσαρκία We recommend vitamin D supplementation be 2 to 3 times higher for obese subjects and 1.5 times higher for overweight subjects relative to normal weight subjects. Ekwaru JP Plos One 2014

40 Τελευταίες μελέτες (07/2018)

41 Μετανάλυση και συστηματική ανασκόπηση (07/2018) Αξιολόγηση υποκατάστασης βιταμίνης D και καρδιαγγειακή έκβαση από το 1992 μέχρι το [blood pressure, parathyroid hormone (PTH), serum highsensitivity C-reactive protein (hs-crp), total cholesterol, high and low density lipoprotein (HDL and LDL, respectively), triglycerides, peak wave velocity (PWV) and Augmentation Index (AI)]. *AI is an indirect measure of arterial stiffness and is calculated as augmentation pressure divided by pulse pressure (PP) x studies included

42 Η πρόσφατη πραγματικότητα Vitamin D supplementation may act to protect against CVD through improving risk factors, including high blood pressure, elevated PTH, dyslipidemia, and inflammation. Naghmeh Mirhosseini et al. Frontiers in Cardiovascular Medicine July 2018

43 Μελέτη arterial stiffness και Vit D Seventy overweight African Americans (aged years) with serum 25-hydroxyvitamin D [25(OH)D] levels 20 ng/ml were randomized to monthly oral supplementation of: 1. 18,000 IU (~600 IU/day), 2. 60,000 IU (~2000 IU/day), ,000 IU (~4000 IU/day) of vitamin D3, 4. placebo for 16-weeks. The arterial stiffness measurements, carotid-femoral pulse wave velocity (PWV) and carotid-radial PWV, were assessed by applanation tonometry at baseline and 16 weeks. Raed A, PLoS One. 12/2017

44 Μελέτη arterial stiffness και Vit D Vitamin D3 supplementation demonstrated a doseresponse increase in serum 25(OH)D concentrations between groups (P<0.01). Arterial stiffness was improved by vitamin D3 supplementation in a dose-response manner in overweight African Americans with vitamin D deficiency. Raed A, PLoS One. 12/2017

45 Υψηλές δόσεις Vit D και ασφάλεια

46 Randomized, cross-over study (month vs every day suppl.) One drinkable ampoule containing 25,000 IU vitamin D3 once monthly VS one chewable tablet containing 1000 mg calcium carbonate+800 IU vitamin D3 once daily during 6 months. A once-monthly administration of vitamin D3 was preferred over a once-daily administration of a fixed-dose combination of vitamin D3 and calcium, with a better compliance but without any significant difference in the increase in vitamin D levels. Bruyère O, Osteoporos Int 2015

47 Υψηλές δόσεις vit D ( IU) Αποτελεσματικότητα και ασφάλεια Α monthly administration of 50,000 IU vitamin D3 provides an effective tool for a rapid normalization of 25(OH)D3 in deficient subjects. A daily administration of the same cumulative dose is similarly effective but takes two weeks longer to reach the desirable level of 20 ng/ml. De Niet S, Nutrients 2018, 10, 659; doi: /nu

48 Υψηλές δόσεις vit D ( IU) και ασφάλεια Cholecalciferol IU is a safe, effective, and simple way to increase calcidiol concentrations. The dosing interval should be 2 months to ensure continuous serum calcidiol concentrations above baseline. This trial was registered at gov as #NCT Marium Ilahi er al. Am J Clin Nutr 2008;87:

49 ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D

50 Ιδανικά επίπεδα βιταμίνη D για πρόληψη καταγμάτων Συγκέντρωση 25-ΟΗ-D nmol/l ή 36-40ng/ml

51 Αναπλήρωση βιταμίνης D Θεραπεία ενός βήματος Θεραπεία δύο βημάτων Δόση εφόδου (50000 ΙU/εβδ. για 5-6 εβδομάδες) Δόση συντήρησης

52 Δόση εφόδου (φόρτισης) <10 ng/ml (πρακτικά σοβαρή έλλειψη)

000IU Γυναίκες 18+ 10.000IU Γυναίκες Κύηση 18+ 10.

53 Μέγιστη συνιστώμενη ημερήσια δόση βιταμίνης D Φύλο Ηλικία Μέγιστη Δόση Άνδρες IU Γυναίκες IU Γυναίκες Κύηση IU Γυναίκες Θηλασμός IU Δόση συντήρησης IU

54 Παρακολούθηση υποκατάστασης Μέτρηση ασβεστίου ούρων 24 ώρου

56 Ομάδες υψηλού κινδύνου Ηλικιωμένοι Ιδρυματοποιημένοι Ηλικιωμένοι με ιστορικό πτώσεων Ηλικιωμένοι με ιστορικό μη τραυματικών καταγμάτων Διατροφή φτωχή σε ψάρια και γαλακτοκομικά Έγκυες Περιορισμένη έκθεση στον ήλιο Εκτεταμένη χρήση αντηλιακού Μικρά παιδιά Natasja M. van Schoor, Ph.D, Senior Epidemiologist. Paul Lips, Phd, Md, Professor of Endocrinology. Best Practice and Research Clinical Endocrinology and Metabolism 25 (2011)

57 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σύσταση για τακτικό έλεγχο (ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες) επιπέδων βιταμίνης D. Σωστή αναπλήρωση/υποκατάσταση και διατήρηση των επιπέδων της, ακόμα και με τη χρήση υψηλών δόσεων. Βελτίωση συνολικά της ποιότητα ζωής (πλειοτροπική δράση βιτ. D) και μελλοντική αποφυγή καταγμάτων.

58 Ευχαριστώ πολύ

Σχετικά έγγραφα

Πρωτογενής πρόληψη των καρδιαγγειακών IFG

Πρωτογενής πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων στον προ-διαβήτη. Έχει θέση; IFG Δρ Σταύρος Μπούσμπουλας Διευθυντής Γ Παθολογικής Κλινικής & Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου Γ.Ν. Νίκαιας Πειραιά Προ-διαβήτης