Θ διατροφι είναι μια περίπλοκθ κατάςταςθ και περιλαμβάνει:

Transcript

1 ΔΙΑΣΡΟΦΘ Είναι θ διαδικαςία με τθν οποία ο οργανιςμόσ χρθςιμοποιεί τα τρόφιμα. Ορίηεται ωσ το ςφνολο των διεργαςιϊν που εμπλζκονται ςτθν πρόλθψθ και ςτθν εκμετάλλευςθ ουςιϊν τθσ τροφισ από τουσ ηϊντεσ οργανιςμοφσ

2 Θ διατροφι είναι μια περίπλοκθ κατάςταςθ και περιλαμβάνει: Σθν πζψθ Σθν απορρόφθςθ Σθ μεταφορά Σο μεταβολιςμό Σθν απομόνωςθ των διάφορων κρεπτικϊν ςυςτατικϊν που υπάρχουν ςτθ δίαιτα

3 ΚΟΠΟ ΣΘ ΔΙΑΣΡΟΦΘ θ διατιρθςθ ςτθ ηωι θ ανάπτυξθ θ αναπαραγωγι θ φυςιολογικι λειτουργία των διαφόρων οργάνων και θ παραγωγι ενζργειασ

4 Ακλθτικι διατροφι Εφαρμογι διαιτθτικϊν αρχϊν για τθν αφξθςθ τθσ ακλθτικισ απόδοςθσ

5 Tα δεδομζνα μαρτυροφν ότι: Α) οι αθλητϋσ, ςτην προςπϊθειϊ τουσ να βελτιώςουν την αθλητικόσ τουσ απόδοςη, δαπανούν πολλϋσ ώρεσ κϊθε ημϋρα ςτην προπόνηςη και Β) τα πρόςθετα πλεονεκτόματα, που προκύπτουν δια τησ ςωςτόσ διατροφόσ ό διατροφικού ςτόχοι, τισ περιςςότερεσ φορϋσ παραλεύπονται ό δεν λαμβϊνονται ςοβαρϊ υπόψη.

6 Τοφτο οφείλεται ςε: Ανεπαρκείσ γνϊςεισ για τθν διατροφικι αξία ι περιεκτικότθτα ςε κρεπτικά ςυςτατικά των φαγθτϊν και των ποτϊν. Φτωχζσ επιλογζσ ςτθν αγορά των τροφϊν ι ςτο φαγθτό ζξω από το ςπίτι. Ζλλειψθ πρακτικϊν αλλά και εξειδικευμζνων γνϊςεων διατροφισ. Ανεπαρκι χρόνο για τθν αγορά αλλά και τθν κατανάλωςθ των κατάλλθλων τροφίμων Οικονομικοφσ παράγοντεσ Συνεχι ταξίδια Αςυλλόγιςτθ κατανάλωςθ ςυμπλθρωμάτων διατροφισ και ακλθτικϊν τροφίμων

7 ΠΛΕΟΝΕΚΣΘΜΑΣΑ ΣΘ ΩΣΘ ΔΙΑΣΡΟΦΘ Σωματικι ανάπτυξθ του ακλθτι ςτθ διάρκεια τθσ αναπτυξιακισ φάςθσ. Βιολογικζσ προςαρμογζσ που πραγματοποιοφνται ςτθ διάρκεια τθσ προπόνθςθσ. Δθμιουργία αποκεμάτων ςε απαραίτθτα κρεπτικά ςυςτατικά. Χρθςιμοποίθςθ των αποκεμάτων ςε απαραίτθτα κρεπτικά ςυςτατικά για τθ μεγιςτοποίθςθ τθσ ακλθτικισ απόδοςθσ. Ταχφτερθ δυνατι αναπλιρωςθ του οργανιςμοφ μετά από μζγιςτθ ακλθτικι δραςτθριότθτα. Μειωμζνοσ κίνδυνοσ τραυματιςμϊν και αςκενειϊν

8 ΤΝΕΠΕΙΕ ΑΝΕΠΑΡΚΟΤ ΔΙΑΣΡΟΦΘ Αςτάκεια ςτθν ποιοτικι και ποςοτικι απόδοςθ του ακλθτι ςτθ διάρκεια του αγϊνα. Ρρόωρθ ςταςιμότθτα ςτθν εξζλιξθ των ακλθτϊν, ςε ςυνδυαςμό με ςυμπτϊματα κατάκλιψθσ και αποχι από τθν ενεργό ακλθτικι δράςθ. Μειωμζνοσ ρυκμόσ αναπλιρωςθσ μετά από μζγιςτθ προςπάκεια και ανικανότθτα διατιρθςθσ ςτακερισ απόδοςθσ, από αγϊνα ςε αγϊνα, ιδιαίτερα όταν οι αγϊνεσ πραγματοποιοφνται ςε κακθμερινι βάςθ.

9 ΤΝΕΠΕΙΕ ΑΝΕΠΑΡΚΟΤ ΔΙΑΣΡΟΦΘ Ανεπαρκισ αφξθςθ του μυϊκοφ όγκου και τθσ μυϊκισ δφναμθσ παρά τθ ςωςτι προπονθτικι παρζμβαςθ. Αδικαιολόγθτθ απϊλεια ςωματικοφ βάρουσ. Αδυναμία ελζγχου του ςωματικοφ βάρουσ Υπερκόπωςθ ςτθ διάρκεια τθσ προαγωνιςτικισ ι αγωνιςτικισ περιόδου. Εγκατάλειψθ ςτθ διάρκεια του αγϊνα. Κόπωςθ.

10 Ανικανότθτα ςυνζχιςθσ τθσ άςκθςθσ Ανικανότθτα του ΚΝ να διεγείρει πλιρωσ του μυσ Ανεπάρκεια του ρυκμοφ παραγωγισ ενζργειασ ςτον οργανιςμό ε μειωμζνθ ικανότθτα μεταβολιςμοφ τθσ ενεργειακισ πθγισ ςτο μυ ε μθ επαρκι παροχι των απαιτοφμενων ενεργειακϊν υποςτρωμάτων ε ανεπαρκι υποςτιριξθ τθσ μυικισ ςυςτολισ από τα διάφορα οργανικά ςυςτιματα

11

12 Ενεργειακζσ απαιτιςεισ

13

14

15

16

17

18

19 Υδατάνκρακεσ και άςκθςθ Οι ανάγκεσ των ακλθτϊν ςε υδατάνκρακεσ είναι αυξθμζνεσ % τθσ θμεριςιασ ενεργειακισ πρόςλθψθσ

20 Υδατάνκρακεσ και άςκθςθ Θ ποςότθτα κακορίηεται από τθ μορφι, τθ διάρκεια και τθν ζνταςθ του αγωνίςματοσ ι τθσ προπόνθςθσ 5-7γρ/κιλό Β/θμζρα μζτρια διάρκεια-χαμθλι ζνταςθ 6-10γρ/κιλό Β/θμζρα μεγάλθσ διάρκειασ άςκθςθ 10-12γρ/κιλό Β/θμζρα extreme exercise

21 Γιατί οι υδατάνκρακεσ αποτελοφν ςθμαντικι πθγι για τθν άςκθςθ Η μόνθ ενεργειακι πθγι που μπορεί να χρθςιμοποιθκεί αναερόβια Σφγκριςθ Υ και Λ Το πιο αποτελεςματικό καφςιμο για το ςφςτθμα οξυγόνου (1 lt O 2, Y=5,05, Λ=4,69) Ριο γριγορεσ και αποτελεςματικζσ μεταβολικοί οδοί (παράγουν ΑΤ μζχρι και τρεισ φορζσ πιο γριγορα)

22 Η κφρια υδατανκρακικι πθγι ενζργειασ είναι το μυϊκό γλυκογόνο Στθ διάρκεια τθσ άςκθςθσ κακϊσ χρθςιμοποιείται το Μ.Γ, θ γλυκόηθ του αίματοσ μπορεί να ειςζλκει ςτουσ μφεσ και να οξειδωκεί Το ςυκϊτι κα απελευκερϊςει γλυκόηθ για να βοθκιςει ςτθ διατιρθςθ τα επίπεδα τθσ γλυκόηθσ ςτακερά και να προλάβει τθν υπογλυκαιμία

23 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΥΔΑΤΑΝΘΑΚΩΝ ΡΙΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ Η μείωςθ τθσ παρατεταμζνθσ μυϊκισ προςπάκειασ οφείλεται ςτθν μείωςθ των αποκεμάτων γλυκογόνου. Η καφςθ τθσ γλυκόηθσ ςτο μθχανιςμό παραγωγισ ενζργειασ, κατά τθ διάρκεια τθσ προπόνθςθσ ι του αγϊνα αυξάνει κατά 20 φορζσ, ςε ςχζςθ με τθν θρεμία.

24 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΥΔΑΤΑΝΘΑΚΩΝ ΡΙΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ 55-60% 70% Μοντζλα φόρτιςθσ γλυκογόνου Σφνκεςθ υδατανκράκων Κατανάλωςθ γλυκόηθσ Κατανάλωςθ φρουκτόηθσ

25

26

27

28

29

30 Κατανάλωςθ υδατανκράκων ςτθ διάρκεια του αγϊνα Βελτίωςθ απόδοςθσ και αντοχισ Κάκε 1 ϊρα άςκθςθσ κατανάλωςθ 0,5-1γρ υδατ/κιλ ΣΒ οφιματα και ςτερεά τρόφιμα Τα ακλθτικά ροφιματα πρζπει να περιζχουν 6-8% υδατάνκρακεσ Αποφυγι κατανάλωςθσ φρουκτόηθσ και καφεΐνθσ

31 Κατανάλωςθ φρουκτόηθσ ςτθ διάρκεια του αγϊνα ι τθσ προπόνθςθσ Η μειωμζνθ ταχφτθτα διακεςιμότθτασ τθσ φρουκτόηθσ ςτουσ μυϊκοφσ ιςτοφσ οδθγεί : Σε μείωςθ τθσ μυϊκισ αντοχισ Σε μείωςθ των μυϊκϊν αποκεμάτων ςε γλυκογόνο Τα διαλφματα που περιζχουν 6% φρουκτόηθ προκαλοφν πεπτικζσ δυςλειτουργίεσ

32 Ρλεονεκτιματα κατανάλωςθσ υδατανκράκων Σο 17% τθσ καταναλωμζνθσ ενζργειασ μπορεί να παρζχεται από εξωγενισ πθγζσ Εξοικονόμθςθ μυϊκοφ και θπατικοφ γλυκογόνου Ενυδάτωςθ του οργανιςμοφ Αφξθςθ τθσ μυϊκισ αντοχισ, μεγιςτοποίθςθ τθσ απόδοςθσ

33 Ρρόςλθψθ υδατανκράκων μετά τον αγϊνα Ο ρυκμόσ αναπλιρωςθσ του μυϊκοφ γλυκογόνου μετά από προπόνθςθ ι αγϊνα, εξαρτάται κατά κφριο λόγο από τθ ςφνκεςθ και τθ μορφι τθσ διατροφισ που καταναλϊνεται ςτο χρόνο που παρεμβάλλεται μεταξφ των προπονιςεων ι των αγϊνων, ενϊ θ αφξθςθ των αποκθκευμζνου γλυκογόνου πραγματοποιείται ςτισ μυϊκζσ ομάδεσ των οποίων τα αποκζματα ζχουν μειωκεί.

34 Ραράγοντεσ που επθρεάηουν τθν αναπλιρωςθ των υδατανκράκων Ρεριεκτικότθτα ςε υδατάνκρακεσ Εναλλαγι του διαιτολογίου Συχνότθτα των γευμάτων Σφνκεςθ των υδατανκράκων Χρόνοσ κατανάλωςθσ

35 Νενηεθηηθόηεηα ζε οδαηάκζναθεξ Μικτι δίαιτα αφξθςθ του μυϊκοφ γλυκογόνου ςε μια μζςθ τιμι 1,75γρ/100γρ μυόσ (114λ) Ρρωτεϊνικι δίαιτα αφξθςθ μυϊκοφ γλυκογόνου ςε μια μζςθ τιμι 0,60γρ/100γρ μυόσ (54λ) Υδατανκρακικι δίαιτα αφξθςθ μυϊκοφ γλυκογόνου ςε μια μζςθ τιμι 3,31γρ/100γρ μυόσ (167λ)

36 Εναλλαγι γευμάτων Μικτά γεφματα Υδατανκρακικά γεφματα Ρρωτεϊνικά γεφματα

37 Οοπκόηεηα γεομάηςκ Θ ςυχνότθτα κατανάλωςθσ επθρεάηει το ρυκμό αναπλιρωςθσ του μυϊκοφ γλυκογόνου Αντικρουόμενεσ ζρευνεσ 2-3 γεφματα δίνουν καλφτερα αποτελζςματα από μικρά και πολλά γεφματα

38 Σφνκεςθ των υδατανκράκων Δεν βρζκθκαν διαφορζσ μεταξφ απλϊν και ςφνκετων υδατανκράκων για τισ πρϊτεσ 24ϊρεσ Γλυκαιμικόσ δείκτθσ Στερεό και υγρό γεφμα Ρεριοριςμζνεσ φυτικζσ ίνεσ Η παρουςία πρωτεϊνϊν (λευκίνθ και φαινυλαλαμίνθ) μπορεί να προκαλζςει αφξθςθ του ρυκμοφ αναςφνκεςθσ του γλυκογόνου

39 Χρόνοσ κατανάλωςθσ Η αναπλιρωςθ των αποκεμάτων γλυκογόνου είναι ςθμαντικό να γίνει τα πρϊτα 20 λ 10 ϊρεσ Για τθν αναςφνκεςθ του γλυκογόνου απαιτοφνται 600γρ, υδατανκράκων, μποροφν να δοκοφν ωσ εξισ: γρ/30λ μετά τον αγϊνα. 1,5-2γρ. πολυςακχαρίτθ/2ϊρεσ ςε δφο δόςεισ 50γρ/2ϊρεσ

40 Μετά από εξαντλθτικι άςκθςθ Γριγορθ αναπλιρωςθ όταν: 0,75-1,6γρ/κιλ.ΣΒ κάκε μία ϊρα για 4 ϊρεσ Μεγάλο γεφμα κάκε 2 ϊρεσ : δεν αφξθςε το ρυκμό γλυκογονοςφνκεςθσ Μία μελζτθ ζδωςε αυξθμζνο ρυκμό ςφνκεςθσ γλυκογόνο με γεφματα κάκε 15 λεπτά.

41

42

43

44

45

46

47 Αποτελεί πακολογικι κατάςταςθ. Η ςυχνότθτα εμφάνιςισ τθσ ζχει αυξθκεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ολοζνα αυξάνετε και ο γυναικείοσ ακλθτικόσ πλθκυςμόσ Γυμναςιτκι, το μπαλζτο, το πατιναη, δρόμουσ μεγάλων αποςτάςεων, ποδθλαςία, κολφμβθςθ, ακλιματα ςτα οποία το ςωματικό βάροσ αποτελεί ςθμαντικό παράγοντα για τθν επιτυχία. πολεμικϊν τεχνϊν, ιππαςίασ και κωπθλαςίασ όπου το ςωματικό βάροσ χρθςιμοποιείται ωσ κριτιριο ςυμμετοχισ.

48 Οι διαταραχζσ ζμμθνου κφκλου Οι διαταραχζσ ζμμθνου κφκλου αναφζρονται ςε οποιαδιποτε διαταραχι τθσ φυςιολογικισ περιόδου. Η πλιρθσ απϊλεια ορίηεται ωσ αμθνόρροια και διακρίνεται ςε πρωτογενι και δευτερογενι. Η πρωτογενισ αμθνόρροια αφορά ςε γυναίκεσ που δεν εμφάνιςαν ποτζ περίοδο μζχρι τθν θλικία των 14 ετϊν ι μετά από τρία χρόνια από τθν φυςιολογικι εμφάνιςθ μαςτϊν. Η δευτερογενισ αμθνόρροια αφορά ςε γυναίκεσ που ζχουν αναπτφξει κφκλο ζμμθνου ρφςεωσ αλλά δεν παρουςιάηουν ζμμθνο ρφςθ για τουλαχιςτον 6 μινεσ ι ζχουν χάςει τουλάχιςτον 3 κφκλουσ. Το ποςοςτό τθσ ακλθτικισ αμθνόρροιασ ςε πλθκυςμό νεαρϊν ακλθτριϊν αγγίηει το 44%

49 Αίτια Θ ζντονθ και εξαντλθτικι προπόνθςθ κατά τθν οποία παρατθρείται ακανόνιςτθ ζκκριςθ GnRH λόγω υψθλοφ επιπζδου αδρεναλίνθσ που εκκρίνεται κατά τθν άςκθςθ. Σο ςτρεσ που αποτελεί παράγοντα που καταπονεί ςωματικά και ψυχικά τθν ακλιτρια Θ μθ ιςορροπθμζνθ διατροφι, ο υποςιτιςμόσ, θ ζλλειψθ ςιδιρου και ψευδαργυρου. Θ εμφάνιςθ ακλθτικισ αμθνόρροιασ ςχετίηεται και με τα μειωμζνα επίπεδα ςωματικοφ λίπουσ κακϊσ οι φυλετικζσ ορμόνεσ είναι λιπϊδουσ φφςεωσ Θ χριςθ ενζςιμων μορφϊν προγεςτερόνθσ για αντιςφλλθψθ. Οι διαταραχζσ φπνου επίςθσ διαταράςςουν τον ζμμθνο κφκλο.

50 ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΟΣΤΙΚΗ ΡΥΚΝΟΤΗΤΑ Αναφζρεται ςτθν πρόωρθ και προοδευτικι απϊλεια τθσ οςτικισ μάηασ του ςκελετοφ, θ οποία ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν ελάττωςθ τθσ μθχανικισ αντοχισ των οςτϊν, το χαμθλό ποςοςτό οςτικισ μάηασ και τθν αφξθςθ τθσ πικανότθτασ πρόκλθςθσ καταγμάτων. Σε προχωρθμζνο επίπεδο μπορεί να οδθγιςει ςε οςτεοπόρωςθ.

51 Η υπερβολικι άςκθςθ ςε ςυνδυαςμό με μειωμζνθ πρόςλθψθ κυρίωσ αςβεςτίου, βιταμινισ D και γενικότερα κακισ κατάςταςθσ κρζψθσ οδθγοφν ςε φκορά των οςτϊν και μείωςθ τθσ οςτικισ πυκνότθτασ. Μια νεαρι ακλιτρια είναι δυνατό να αναπτφξει οςτικι πυκνότθτα μιασ 60χρονθσ φυςιολογικισ γυναίκασ χάνοντασ οςτικι μάηα 2-6% το χρόνο με τθν ςυνολικι απϊλεια να φτάνει το 25%!. Τα ςυνθκζςτερα προβλιματα περιλαμβάνουν προβλιματα επιγονατίδασ, ριξθ πρόςκιων χιαςτϊν ςυνδζςμων, κάταγμα λεκάνθσ ι κάταγμα ιςχίου.

52 Οι παράγοντεσ που ςυμβάλλουν ςτθν ανάπτυξθ οςτεοπενίασ ι οςτεοπόρωςθ Αμθνόρροια και χαμθλό ποςοςτό οιςτρογόνων. Ο προςτατευτικόσ ρόλοσ των οιςτρογόνων ςτθν υγεία των οςτϊν είναι κακοριςτικόσ και ςφνκετοσ. Γενικά, θ απϊλεια οιςτρογόνων ζχει διπλι επίδραςθ ςτα οςτά. Η εντερικι και νεφρικι ομοιόςταςθ αςβεςτίου είναι λιγότερο αποδοτικι με αποτζλεςμα τθν αυξθμζνθ πρόςλθψθ αςβεςτίου από τα οςτά (ωσ αποκικεσ αςβεςτίου). Η ανεπάρκεια οιςτρογόνων επιτρζπει ςτουσ οςτεοκλάςτεσ να επαναρροφοφν το οςτό με μεγάλθ ικανότθτα. Διατροφικζσ διαταραχζσ, κακι κατάςταςθ κρζψθσ, υποςιτιςμόσ και μειωμζνθ πρόςλθψθ αςβεςτίου.

53 ΔΙΑΤΑΑΧΕΣ ΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΟΦΗΣ Αποτελοφν πολφπλοκα ςφνδρομα που απαςχολοφν ζντονα τουσ ακλθτζσ, ειδικά εκείνουσ που αςχολοφνται με ακλιματα, που δίνουν ζμφαςθ ςτο λεπτό ςϊμα.

54 ΔΙΑΤΑΑΧΕΣ ΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΟΦΗΣ Σα ςυμπτϊματα των ςυνδρόμων αυτϊν περιλαμβάνουν τθν φπαρξθ μιασ διαταραγμζνθσ ςχζςθσ με το φαγθτό, θ οποία χαρακτθρίηεται από αςιτία, χριςθ κακαρτικϊν, πολυφαγικά επειςόδια και κφκλουσ ακατάλλθλων αντιςτακμιςτικϊν ςυμπεριφορϊν.

55 ΔΙΑΤΑΑΧΕΣ ΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΟΦΗΣ Οι ςυμπεριφορζσ αυτζσ ςτόχο ζχουν τθ μείωςθ ι τον ζλεγχο του βάρουσ μζςω εξοντωτικισ άςκθςθσ, κατάχρθςθσ κακαρτικϊν και αυτόπροκαλοφμενουσ εμζτουσ.

56 ΔΙΑΤΑΑΧΕΣ ΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΟΦΗΣ Οι διαταραχζσ τθσ διατροφικισ ςυμπεριφοράσ ι διαταραχζσ πρόςλθψθσ τροφισ είναι ψυχιατρικζσ διαταραχζσ. Σο βαςικό χαρακτθριςτικό των διαταραχϊν αυτϊν είναι θ ςυνεχισ εναςχόλθςθ με: Σθ διατροφι Σο φαγθτό Σο ςωματικό βάροσ

57 ΔΙΑΤΑΑΧΕΣ ΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΟΦΗΣ Σο άτομο διακατζχεται από ζντονθ επικυμία να απολζςει βάροσ. Θ επικυμία του αυτι τισ περιςςότερεσ φορζσ είναι ανεδαφικι και επθρεάηει άμεςα τθν ςωματικι και ψυχικι του υγεία.

58 ΔΙΑΤΑΑΧΕΣ ΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΟΦΗΣ Εκτόσ από τισ ςυμπεριφορζσ που ςχετίηονται με τθ λιψθ τροφισ, τα άτομα με διαταραχζσ πρόςλθψθσ τροφισ εμφανίηουν μια ςειρά γνωςτικϊν και ςυναιςκθματικϊν διαταραχϊν.

59 ΔΙΑΤΑΑΧΕΣ ΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΟΦΗΣ υνικωσ περιλαμβάνουν: Φόβο απόκτθςθσ βάρουσ Ζντονθ ανθςυχία ςχετικά με το ςωματικό βάροσ και ςχιμα Κατακλιπτικι αντίδραςθ Κακοδιακεςία Χαμθλι αυτο-εκτίμθςθ Σελειοκθρία

60 ΔΙΑΤΑΑΧΕΣ ΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΟΦΗΣ φμφωνα με τα κριτιρια του DSM-IV (American Psychiatric Association, 1994) αναγνωρίηονται τρεισ κατθγορίεσ διατροφικϊν διαταραχϊν: Θ νευρογενισ ανορεξία Θ νευρογενισ βουλιμία Σα πολυφαγικά επειςόδια (ι άτυπεσ διαταραχζσ πρόςλθψθσ τροφισ)

61 ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ "ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ΑΝΟΕΞΙΑΣ" Πολλοί ερευνθτζσ υποςτθρίηουν τθν ανάγκθ κζςπιςθσ μιασ υποκατθγορίασ διαταραχϊν πρόςλθψθσ τροφισ που κα αφορά ςτουσ ακλθτζσ (π.χ., Davis, 1992 Sundgot-Borgen, 1994 Ashley, Smith, Robinson, & Richardson, 1996 Fogelholm & Hiiloskorpi, 1999 Beals & Manore, 2000). Ο Sundgot-Borgen (1994) ονόμαςε τθ διαταραχι πρόςλθψθσ τροφισ ςτουσ ακλθτζσ "ακλθτικι ανορεξία" και κζςπιςε ζναν κατάλογο γνωριςμάτων που χαρακτθρίηουν τθ διαταραχι αυτι, βαςιςμζνοσ ςτα πορίςματα τθσ μελζτθσ των Pugliese, Liftshitz, Grad, Fort, & Marks-Katz (1983).

62 ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ "ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ΑΝΟΕΞΙΑΣ" Οι ακλιτριεσ/τεσ με ακλθτικι ανορεξία φοβοφνται υπερβολικά τθν αφξθςθ του ςωματικοφ τουσ βάρουσ, ακόμα και όταν είναι λιποβαρείσ. Προκειμζνου να ελζγξουν το ςωματικό τουσ βάροσ και να το διατθριςουν ςε επικυμθτά επίπεδα, καταφεφγουν ςτθ χριςθ πακολογικϊν τεχνικϊν ελζγχου βάρουσ.

63 ΥΡΟΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΑΚΤΗΙΣΤΙΚΑ ΑΘΛΗΤΙΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΑΧΕΣ ΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΟΦΗΣ... (BEALS & MANORE, 2000) 1. Εναςχόλθςθ με το φαγθτό, με τθν εκτίμθςθ τθσ ενεργειακισ πρόςλθψθσ και το ςωματικό βάροσ. 2. Διαταραχι τθσ εικόνασ ςϊματοσ και/ι δυςαρζςκεια που αφορά το ςωματικό βάροσ και/ι το ςωματικό ςχιμα. 3. Τπερβολικι επίδραςθ του ςωματικοφ βάρουσ και/ι του ςωματικοφ ςχιματοσ ςτθν αυτο-αξιολόγθςθ. 4. Ζντονοσ φόβοσ αφξθςθσ ςωματικοφ βάρουσ, παχυςαρκίασ και/ι εντφπωςθσ παχυςαρκίασ ακόμα και αν το ςωματικό τουσ βάροσ είναι λίγο χαμθλότερο (~ 5%) από αυτό που προβλζπεται για το ανάςτθμά τουσ και/ι το ποςοςτό του ςωματικοφ τουσ λίπουσ χαμθλότερο από αυτό που προβλζπεται για το αγϊνιςμά τουσ.

64 ... ΥΡΟΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΑΚΤΗΙΣΤΙΚΑ ΑΘΛΗΤΙΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΑΧΕΣ ΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΟΦΗΣ (BEALS & MANORE, 2000) 6. Ενεργειακι πρόςλθψθ που ελζγχεται από αυςτθροφσ διαιτθτικοφσ κανόνεσ και/ι διαιτθτικοφσ περιοριςμοφσ (μειωμζνθ ενεργειακι πρόςλθψθ, αποφυγι ςυγκεκριμζνων τροφϊν ι ομάδασ τροφίμων, ςίτιςθ ςυγκεκριμζνεσ ϊρεσ τθσ θμζρασ, χρόνια αποφυγι των "κακϊν" φαγθτϊν), και ςυνοδεφεται από ακραία αιςκιματα ενοχισ και/ι μίςουσ προσ τον εαυτό τουσ όταν παραβιάηεται κάποιοσ κανόνασ ι υπερβαίνονται τα διαιτθτικά όρια που ζχουν κζςει. 7. Απουςία νόςου ι ςυναιςκθματικισ διαταραχισ που να δικαιολογεί μειωμζνθ ενεργειακι πρόςλθψθ, απϊλεια βάρουσ και/ι διατιρθςθ χαμθλοφ ςωματικοφ βάρουσ και χαμθλοφ ποςοςτοφ ςωματικοφ λίπουσ. 8. Αμθνόρροια

65 ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ "ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ΑΝΟΕΞΙΑΣ" Ο ζλεγχοσ, του ςωματικοφ βάρουσ, επιτυγχάνεται με: Μείωςθ τθσ ενεργειακισ πρόςλθψθσ (<1200 kcal/ θμζρα) Εξαντλθτικι ςωματικι άςκθςθ Αυτο-προκαλοφμενουσ εμζτουσ Χριςθ διουρθτικϊν και υπακτικϊν

66 ΣΥΝΕΡΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΟΓΑΝΙΣΜΟ Χαμθλότερο μεταβολικό ρυκμό εξαιτίασ απϊλειασ μυικισ μάηασ αλλά και (ςτισ ανορεκτικοφ τφπου διαταραχζσ) ανικανότθτασ ςφνκεςθσ των κυρεοειδικϊν ορμονων. Πτϊςθ τθσ κερμοκραςίασ του ςϊματοσ εξαιτίασ χαμθλοφ ποςοςτοφ λίπουσ ςϊματοσ, διαταραχι τθσ λειτουργίασ του υποκάλαμου ι του κυρεοειδοφσ αδζνα. Μείωςθ τθσ ςυχνότθτασ του καρδιακοφ ρυκμοφ,υπόταςθ ι αρρυκμίεσ. Κόπωςθ και υπνθλία. ιδθροπενικι αναιμία. Δζρμα ςκλθρό, ξθρό και ευαίςκθτο κυρίωσ εξαιτίασ τθσ απουςίασ τθσ προςτατευτικισ ιδιότθτασ του λίπουσ αλλά και ζλλειψθσ βιταμινϊν και μετάλλων. Αντίςτοιχα αναφζρεται κακι υγεία μαλλιϊν. Περιοριςμζνθ αμυντικι ικανότθτα και αυξθμζνθ πικανότθτα εμφάνιςθσ λοιμϊξεων. τοματικζσ φκορζσ όπωσ διόγκωςθ των ςιελογόνων αδζνων, ουλίτιδεσ και φκορζσ ςτθν αδαμαντίνθ των δοντιϊν ι και ριξθ οιςοφάγου εξαιτίασ των εμετων (όξινο γαςτρικό περιεχόμενο).

67 Θ ΤΜΒΟΛΘ ΣΘ ΤΔΡΙΚΘ ΙΟΡΡΟΠΙΑ

68 ΣΟ ΝΕΡΟ Σο νερό αποτελεί το κφριο ςυςτατικό των ςωματικϊν υγρϊν. Είναι διαλφτθσ μζςα ςτον οποίο είναι διαλυμζνοι θλεκτρολφτεσ και μεγαλομοριακζσ ενϊςεισ. Σο νερό χαρακτθρίηουν ςθμαντικζσ ιδιότθτεσ και ικανότθτεσ.

69 Σο νερό του ςϊματοσ διανζμεται ςε δφο μεγάλουσ χϊρουσ. Ανάλογα με το χϊρο που αποκθκεφεται διακρίνεται ςτο ενδοκυττάριο και ςτο εξωκυττάριο υγρό.

70 ΣΟ ΤΝΟΛΙΚΟ ΩΜΑΣΙΚΟ ΝΕΡΟ (% Β) ωματικι Καταςκευι Βρέυος Παιδί Άνδρας Γσναίκα Αθλητής Αθλήτρια Αδύνατος Μέσος Πσκνικός

71 ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΕ ΣΟΤ ΝΕΡΟΤ ΣΟ ΩΜΑ Εκτελεί λειτουργικι αποςτολι υποβοθκϊντασ διάφορεσ βιοχθμικζσ αντιδράςεισ υμβάλλει ςτθ κερμορφκμιςθ με τθ μορφι μονωτικοφ υλικοφ υμβάλλει ςτο ςχθματιςμό και ςτθ λειτουργικότθτα των κυτταρικϊν μεμβρανϊν Είναι ςθμαντικόσ παράγοντασ απορρόφθςθσ και προϊκθςθσ διαφόρων κρεπτικϊν ςυςτατικϊν

72 ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΕ ΣΟΤ ΝΕΡΟΤ ΣΟ ΩΜΑ Επειδι είναι αςυμπίεςτο, προςτατεφει ιςτοφσ ηωτικισ ςθμαςίασ (νωτιαίοσ μυελόσ και εγκζφαλοσ) Αποτελεί βαςικό ςυςτατικό του αίματοσ Είναι απαραίτθτο για τθν ομαλι λειτουργία του αιςκιςεων Ζλεγχοσ τθσ οςμωτικισ πίεςθσ του ςϊματοσ και τθ διατιρθςθ και τθσ ιςορροπίασ μεταξφ νεροφ και θλεκτρολυτϊν Ανικει ςτα υγρά που λιπαίνουν τισ αρκρϊςεισ αποτρζποντασ τθν τριβι των υγρϊν μεταξφ τουσ

73 Σο νερό, λοιπόν, αποτελεί τον κυριότερο διαλφτθ των ςωματικϊν υγρϊν ςτον ενδοκυττάριο και εξωκυττάριο χϊρο. Με τθν ιδιότθτά του αυτι, ςυμβάλλει ςτθ διατιρθςθ τθσ ομοιόςταςθσ των υγρϊν του ςϊματοσ, και, κατ επζκταςθ, ςτθ διατιρθςθ τθσ ηωισ.

74 ΤΔΡΙΚΘ ΙΟΡΡΟΠΙΑ Ο όροσ "υδρικι ιςορροπία" αφορά ςτο βιολογικό μθχανιςμό εξιςορρόπθςθσ των ςωματικϊν υγρϊν. Σο ιςοηφγιο του νεροφ διατθρείται ςτακερό όταν υπάρχει ιςορροπία μεταξφ των υγρϊν που προςλαμβάνονται και αυτϊν που αποβάλλονται.

75 Ρρόςλθψθ νεροφ Τγρά Διαφοροποίθςθ ανά άτομο Σροφι Φροφτα, λαχανικά, όςπρια (1000ml) Μεταβολιςμόσ Διάςπαςθ κρεπτικϊν ςυςτατικϊν ςχθματίηεται H2O Και CO2 (25%) Π.χ 100γρ Τ 100γρ Π 100γρ Λ 55γρ νερό 100γρ νερό 107γρ νερό Άτομο ςε θρεμία παράγει 350γρ νερό

76 ΑΠΩΛΕΙΕ ΝΕΡΟΤ ανά 24ωρο Ευίδρωση Αναπνοή Ούρα Κόπρανα Σύνολο 600ml-1200ml 500ml 750ml 150ml 2000ml

77 ΔΙΑΣΑΡΑΧΕ ΣΟΤ ΙΟΗΤΓΙΟΤ ΣΟΤ ΝΕΡΟΤ Τδατικι Αφυδάτωςθ Ανεπαρκισ πρόςλθψθ νεροφ Αυξθμζνθ αποβολι νεροφ με τα οφρα Τδατικι Τπερφόρτωςθ (ι δθλθτθρίαςθ με νερό) Μειωμζνθ νεφρικι λειτουργία

78 ΒΑΙΚΕ ΘΜΕΡΘΙΕ ΑΝΑΓΚΕ Ε ΝΕΡΟ Σο ςωματικό βάροσ Θ επιφάνεια ςϊματοσ Οι κερμιδικζσ ανάγκεσ Θ φυςικι δραςτθριότθτα

79 ΔΙΑΣΑΡΑΧΕ ΣΘ ΤΔΡΙΚΘ ΙΟΡΡΟΠΙΑ Θερμορφκμιςθ Διαταραχι ςε θλεκτρολφτεσ και ιχνοςτοιχεία Κυκλοφορικό ςφςτθμα (όγκοσ αίματοσ) Πεπτικό ςφςτθμα Μείωςθ τθσ νευρομυϊκισ λειτουργίασ

80 Συμπτϊματα αφυδάτωςθσ Δίψα Ρονοκεφάλοσ Διαταραχζσ τθσ όραςθσ, υπόταςθ, ηάλθ και ορκοςτατικι υπόταςθ, ςυμπεριλαμβανομζνθσ τθσ λιποκυμία. Η αφυδάτωςθ μπορεί να μειϊςει τθν αρτθριακι πίεςθ (μετά από ςάουνα ι υδρομαςάη μετά από μια ζντονθ προπόνθςθ) Σοβαρι αφυδάτωςθ μπορεί να οδθγιςει ςε παραλιρθμα, απϊλεια ςυνείδθςθσ, ςπαςμοφσ και κάνατο.

81 Συμπτϊματα αφυδάτωςθσ Σα ςυμπτϊματα αφυδάτωςθσ ςυνικωσ γίνονται αιςκθτά μετά από 2% μείωςθ του όγκου νεροφ. Αρχικά, ο ακλθτισ καταγγζλλει τθ δίψα, μείωςθ εφίδρωςθσ, μείωςθ ακλθτικισ απόδοςθσ ( ωσ και 50%). Θ κερμοκραςία του ςϊματοσ μπορεί να αυξθκεί και ο ακλθτισ να ζχει ταχυκαρδία και να παραπονιζται για κοφραςθ. Σα ςυμπτϊματα γίνονται πιο ςοβαρά με μεγαλφτερθ απϊλεια νεροφ. Θ ταχυκαρδία αυξάνεται και μειϊνεται θ πίεςθ του αίματοσ λόγω τθσ απϊλειασ του όγκου του πλάςματοσ. Επίςθσ, θ αιμοςφαιρίνθ / αιματοκρίτθ μπορεί να αυξθκεί και το αίμα γίνεται πυκνό. ε απϊλεια 5-6% νερό, υπνθλία, πονοκζφαλο, ναυτία και παραιςκιςεισ Με τθν απϊλεια υγρϊν 10-15%, ςπαςτικότθτα μυϊν, το δζρμα μπορεί να ηαρϊςει, θ οφρθςθ κα μειωκεί ςθμαντικά και μπορεί να γίνει επϊδυνθ και παραλιρθμα. Απϊλειεσ> 15% είναι ςυνικωσ κανατθφόρεσ

82 Ρρόλθψθ αφυδάτωςθσ Θ κεραπεία πρϊτθσ γραμμισ είναι θ ενυδάτωςθ από το ςτόμα. Φροφτα και λαχανικά ςτο διαιτολόγιο. Τδατικά μείγματα με αλάτι και ηάχαρθ, κα πρζπει να ςυγχορθγοφνται από το ςτόμα. Μετά από τθν προπόνθςθ μπορεί να επιτευχκεί ενυδάτωςθ με το γάλα. Σα ακλθτικά ποτά περιζχουν ςυνικωσ κατάλλθλθ ςυγκζντρωςθ των υδατανκράκων (6%) για να βελτιςτοποιιςουν τθ γαςτρικι κζνωςθ και τθν απορρόφθςθ ςτο ζντερο. Επείγουςα ιατρικι φροντίδα κα πρζπει να αναηθτθκεί για πιο ςοβαρζσ περιπτϊςεισ, π.χ., λιποκυμία, απϊλεια ςυνείδθςθσ, επίμονθ ναυτία και ζμετοσ. Αυτά τα ςυμπτϊματα απαιτοφν ενδοφλζβια ενυδάτωςθ.

83

84 Οδθγίεσ για τθν αναπλιρωςθ των υγρϊν Σκοπόσ: θ διατιρθςθ του όγκου του πλάςματοσ Να διατθρείται θ κυκλοφορία και θ εφίδρωςθ ςε ικανοποιθτικά επίπεδα. Ρρόλθψθ νεροφ πριν τθν άςκθςθ Θερμορυκμιςτικι ικανότθτα Κακυςτερεί τθν αφυδάτωςθ

85 *ζνα διάλυμα 5-8% ςε διττανκρακικά και θλεκτρολφτεσ ςτθ διάρκεια τθσ άςκθςθσ, ςυμβάλλει ςτθ κερμορφκμιςθ Σα υγρά που υπάρχουν ςτο ςτομάχι πρζπει να προωκθκοφν πριν απορροφθκοφν από το λεπτό ζντερο Γαςτρικι κζνωςθ (παράγοντεσ) Θερμοκραςία υγρϊν, τα κρφα υγρά απομακρφνονται ταχφτερα Πγκοσ υγρϊν, αυξθμζνοσ όγκοσ αυξάνει το ρυκμό κζνωςθσ (250ml/15 min άςκθςθσ) Θερμιδικό περιεχόμενο, αυξθμζνο Θ.Ρ. μειϊνει το ρυκμό κζνωςθσ Οςμωτικότθτα, αυξθμζνθ ςυγκζντρωςθ θλεκτρολυτϊν μειϊνει το ρυκμό κζνωςθσ*

86 Γαςτρικι κζνωςθ (παράγοντεσ) Άςκθςθ, μζχρι το 75% μειϊνει το ρυκμό κζνωςθσ Επίπεδα ενυδάτωςθσ, θ αφυδάτωςθ μειϊνει τθν κζνωςθ και αυξάνει το κίνδυνο δυςφορίασ από το γαςτρεντερικό ςφςτθμα. Απορρόφθςθ από το λεπτό ζντερο Τδατάνκρακεσ, χαμθλά ωσ μζτρια επίπεδα γλυκόηθσ και νατρίου αυξάνουν τθν απορρόφθςθ Νάτριο, χαμθλά ωσ μζτρια επίπεδα αυξάνουν τθν απορρόφθςθ Ωςμωτικότθτα, υποτονικά και ιςοτονικά που περιζχουν αλάτι αυξάνουν τθν απορρόφθςθ

87 Υπερενυδάτωςθ 9,5 λίτρα νεροφ μπορεί να διαχειριςτεί το νεφρικό ςφςτθμα Υπονατριαιμία (αραίωςθ ςυγκζντρωςθσ Να, <136ml/l) Κεφαλαλγία, καμβόσ όραςθ, υπερβολικι εφίδρωςθ, ζμετοσ, εγκεφαλικό οίδθμα, παραιςκιςεισ, ςπαςμοί, κϊμα, κάνατοσ.

88 Ρροδιακεςικοί παράγοντεσ Άςκθςθ ςε ηεςτό περιβάλλον και μεγάλθσ ζνταςθσ Κακά προςαρμοςμζνα άτομα που παρουςιάηουν ζντονθ εφίδρωςθ και υψθλζσ ςυγκεντρϊςεισ Να ςτον ιδρϊτα Διατροφι με λίγο ι χωρίσ αλάτι Χριςθ διουρθτικϊν φαρμάκων Ρρόςλθψθ υγρϊν που δεν περιζχουν Να κατά τθ διάρκεια παρατεταμζνθσ άςκθςθσ

89

90 ΩΜΩΘ Ονομάηεται το φαινόμενο τθσ μετακίνθςθσ και διόδου των μορίων του διαλφτθ από ζνα αραιότερο ςε ζνα πυκνότερο διάλυμα, διαμζςου μιασ θμιπερατισ μεμβράνθσ, που αποςκοπεί ςτθν εξίςωςθ τθσ πυκνότθτασ των δφο διαλυμάτων.

91 Οι όροι υποτονικά, ιςοτονικά και υπερτονικά υγρά, αναφζρονται ςτισ οςμωτικζσ πιζςεισ που αναπτφςςονται, από τισ διαλυμζνεσ ςε ζνα υγρό ςτερεζσ ουςίεσ, ςε ςχζςθ με τθν οςμωτικι πίεςθ που αναπτφςςεται ςτα υγρά του ςϊματοσ.

92 Θ αποτελεςματικότθτα ενόσ υγροφ διαλφματοσ εξαρτάται από το ρυκμό περάςματοσ από το ςτομάχι ςτο λεπτό ζντερο και το ρυκμό απορρόφθςθσ των ουςιϊν του υγροφ από το ζντερο.

93 Ο ρυκμόσ περάςματοσ ενόσ υγροφ διαλφματοσ από το ςτομάχι ςτο λεπτό ζντερο εξαρτάται: Από τον όγκο του υγροφ Από τθν περιεκτικότθτα του διαλφματοσ ςε υδατάνκρακεσ Από τθ κερμοκραςία του υγροφ διαλφματοσ Σθν ζνταςθ τθσ άςκθςθσ Ο ρυκμόσ απορρόφθςθσ των ουςιϊν ενόσ υγροφ διαλφματοσ από το λεπτό ζντερο εξαρτάται: Σθν ζνταςθ τθσ άςκθςθσ Σθν ωςμωτικότθτα του υγροφ

94 ΤΠΕΡΣΟΝΙΚΑ ΠΟΣΑ Όταν το ςφνολο των ωςμωτικϊν πιζςεων που αναπτφςςονται ςε ζνα ποτό υπερβαίνουν τισ ωςμωτικζσ πιζςεισ των υγρϊν του ςϊματοσ, το ποτό ονομάηεται υπερτονικό. Δεν επιτυγχάνεται άμεςθ αντικατάςταςθ των υγρϊν που χάνονται με τον ιδρϊτα Προκαλοφν ενδοςωματικι αφυδάτωςθ Εφοδιάηουν με ενζργεια και αντικακιςτοφν τθν απϊλεια ςε γλυκογόνο

95 ΙΟΣΟΝΙΚΑ ΠΟΣΑ Όταν το ςφνολο των ωςμωτικϊν πιζςεων που αναπτφςςονται ςε ζνα ποτό είναι ίςεσ με τισ ωςμωτικζσ πιζςεισ των υγρϊν του ςϊματοσ, το ποτό ονομάηεται ιςοτονικό. Γίνεται αργι απορρόφθςθ από το λεπτό ζντερο Δεν επιτυγχάνεται άμεςθ αναπλιρωςθ των υγρϊν του ςϊματοσ κατά τθ διάρκεια τθσ προπόνθςθσ ι του αγϊνα Αναπλιρωςθ ςε ενζργεια

96 ΤΠΟΣΟΝΙΚΑ ΠΟΣΑ Όταν το ςφνολο των ωςμωτικϊν πιζςεων που αναπτφςςονται ςε ζνα ποτό είναι μικρότερεσ από τισ ωςμωτικζσ πιζςεισ των υγρϊν του ςϊματοσ, το ποτό ονομάηεται υποτονικό. ιςοτονικό. Γίνεται γριγορο και εφκολο πζραςμα των υγρϊν από τον αυλό του εντζρου ςτθν κυκλοφορία Γίνεται άμεςθ απορρόφθςθ από το λεπτό ζντερο Γίνεται άμεςθ αντικατάςταςθ των υγρϊν αλλά όχι και των θλεκτρολυτϊν

97 ΧΑΡΑΚΣΘΡΙΣΙΚΑ ΠΟΣΟΤ ΕΝΤΔΑΣΩΘ Εφγεςτο Δεν περιζχει ουςίεσ που προκαλοφν κατακράτθςθ υγρϊν Είναι ελεφκερο από απαγορευμζνεσ ουςίεσ Δεν προκαλεί γαςτρεντερικζσ διαταραχζσ Διατθρεί τον όγκο και τθ ςυγκζντρωςθ του εξωκυττάριου υγροφ Μπορεί να βελτιϊςει τθν απόδοςθ Απορροφάται γριγορα

98

99 ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ Θ διαταραχι τθσ υδρικισ ιςορροπίασ οδθγεί ςε μείωςθ τθσ μυϊκισ αντοχισ και ακλθτικισ απόδοςθσ. Δεν κα πρζπει να χάνονται υγρά >2% του Β του ακλθτι. Θ ςυνεχισ κατανάλωςθ υγρϊν είναι ο μοναδικόσ μθχανιςμόσ προςταςίασ από τθν υπερκζρμανςθ. Θ κατανάλωςθ υγρϊν κα πρζπει να είναι ςυνεχισ, αν ο ακλθτισ αφεκεί ςτθν αίςκθςθ τθσ δίψασ κα χρειαςτοφν

100 ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ Ο ακλθτισ/τρια κα πρζπει να καταναλϊνει 1 λίτρο νερό τθν ϊρα, ανά τζταρτο άςκθςθσ, ςε ιςόποςεσ δόςεισ. τθ διάρκεια τθσ προπόνθςθσ ι ενόσ παρατεταμζνου αγϊνα είναι προτιμότερο ζνα κρφο, υποτονικό ποτό για αναπλιρωςθ με υγρά. Αν ςτοχεφουμε ςτον εφοδιαςμό του οργανιςμοφ με ενζργεια τα διαλφματα κα πρζπει να είναι ιςοτονικά ι ελαφρά υποτονικά.

101

102

103 Βαςικζσ ζννοιεσ Θνεπηηθό ζοζηαηηθό, είκαη μηα ζογθεθνημέκε μοζία ε μπμία βνίζθεηαη ζηεκ ηνμθή θαη ε μπμία εθπιενώκεη μία ή πενηζζόηενεξ βημπεμηθέξ ιεηημονγίεξ ημο ζώμαημξ Ννμαγςγμί (μδεγμύκ ζηεκ ελέιηλε ηεξ αζζέκεηαξ) Ακαζημιείξ (απμηνέπμοκ ηεκ ελέιηλε ηεξ αζζέκεηαξ)

104 Μη θύνημη ζθμπμί ηςκ ζνεπηηθώκ ζοζηαηηθώκ ζηα ηνόθημα πμο ηνώμε είκαη κα πανέπμοκ εκένγεηα, κα δεμημονγμύκ θαη κα δημνζώκμοκ ηζημύξ θαη κα νοζμίδμοκ ηηξ μεηαβμιηθέξ δηενγαζίεξ ημο ζώμαημξ

105 Βαςικζσ ζννοιεσ Απαναίηεηα ζνεπηηθά ζοζηαηηθά, ηα ζοζηαηηθά πμο πνεηάδεηαη ημ ζώμα θαη ηα μπμία δεκ μπμνεί κα πανάγεη θαζόιμο ή δεκ μπμνεί κα ηα πανάγεη ζε επανθείξ πμζόηεηεξ Ιηθνμζνεπηηθά ζοζηαηηθά Ιάθνμζνεπηηθά ζοζηαηηθά Ακεπάνθεηα Ρπενθαηακάιςζε Ρδαηάκζναθεξ Θίπε Ννςηεΐκεξ (αμηκμλέα) Βηηαμίκεξ Ακόνγακα ζοζηαηηθά Κενό Ιε απαναίτητα θρεπτικά ςυςτατικά

106 ΠΞΜΦΖΙΑ ΘΞΓΝΠΖΗΑ ΟΡΟΠΑΠΖΗΑ Πα ηνόθημα πενηέπμοκ ζνεπηηθά ζοζηαηηθά Πα ηνόθημα εθηόξ ηςκ ζνεπηηθώκ ζοζηαηηθώκ μπμνεί κα πενηέπμοκ θαη άιιεξ μοζίεξ πμο μπμνεί κα έπμοκ βιαβενή ή ςθέιημε επίδναζε όηακ θαηακαιώκμκηαη (ημληθέξ μοζίεξ, θοηηθέξ ίκεξ) Πα ζνεπηηθά ζοζηαηηθά πςνίδμκηαη ζε δύμ θαηεγμνίεξ: Ιαθνμ-ζνεπηηθά ζοζηαηηθά (πνςηεΐκεξ, ιίπε θαη οδαηάκζναθεξ) Ιηθνμ-ζνεπηηθά ζοζηαηηθά(βηηαμίκεξ, ηπκμζημηπεία θαη ακόνγακα άιαηα)

107 ΘΞΓΝΠΖΗΑ ΙΖΗΞΜ-ΟΡΟΠΑΠΖΗΑ Ηαηακάιςζε ζε μηθνέξ πμζόηεηεξ (<1γν/εμένα) Απμννμθμύκηαη ακαιιμίςηα (θανμηεκμεηδή, θμιηθό μλύ) Γίκαη απαναίηεηα ζηε δίαηηα Δεκ πανάγμοκ εκένγεηα Θεηημονγμύκ ςξ ζοκέκδομα ή θαηαιύηεξ Γθηειμύκ πενημνηζμέκε δμμηθή ιεηημονγία Βηηαμίκεξ, ηπκμζημηπεία θαη ακόνγακα ζοζηαηηθά, κενό

108 ΘΕΡΜΙΔΟΓΟΝΑ ΤΣΑΣΙΚΑ Τδατϊνθρακεσ ΠρωτεϏνεσ Λύπη Αλκοϐλη

109 ΤΔΑΣΑΝΘΡΑΚΕ ό ΑΚΦΑΡΑ o Εύναι οργανικϋσ ενώςεισ o Σο μεγαλϑτερο μϋροσ των οργανικών ουςιών ςτη γη o Αποτελοϑν την κϑρια πηγό ενϋργειασ ςτον αερϐβιο και αναερϐβιο μεταβολιςμϐ o Έχουν πρωτεώνοπροςτατευτικό δρϊςη o Μειώνουν τισ ημερόςιεσ ανϊγκεσ ςε πρωτεϗνεσ o Η γλυκϐζη αποτελεύ την κϑρια πηγό παραγωγόσ ATP ςτο μηχανιςμϐ παραγωγόσ ενϋργειασ

110 Έχουν ϊμεςη ςχϋςη με τα λύπη Αποτελοϑν την κϑρια πηγό ενϋργειασ του Ν.. Βοηθοϑν ςτη ςυμβύωςη διαφϐρων μικροοργανιςμών του Π.. χηματύζουν ενώςεισ με ϊλλεσ ουςύεσ απαραύτητεσ για τη ζωό (γλυκολιπύδια) υμμετϋχουν ςε βιοχημικϋσ μεταβολικϋσ διεργαςύεσ.

111 ΣΑΞΙΜΟΜΗΗ ΤΔΑΣΑΝΘΡΑΚΩΝ Κατηγορύα Μϋλη Πηγό Πολυςακχαρύτεσ Διςακχαρύτεσ Μονοςακχαρύτεσ ϊμυλο, γλυκογϐνο, φυτικϋσ ύνεσ ςουκρϐζη, λακτϐζη, μαλτϐζη γλυκϐζη, φρουκτϐζη, γαλακτϐζη Καρπού, δημητριακϊ, ψωμύ, ρϑζι, ϐςπρια, πατϊτεσ, λαχανικϊ ζωικού ιςτού, καρπού, φροϑτα, ϐςπρια, λαχανικϊ κ.α ζϊχαρη, γϊλα, γλυκαντικϋσ ουςύεσ, διϊςπαςη αμϑλου. διϊςπαςη αμϑλου, φροϑτα, μϋλι, φροϑτα, μϋλι, γϊλα

112 ϑνθετοι υδατϊνθρακεσ: ϋνωςη πολλών ςακχϊρων Άμυλα Aποτελούνται από μακριϋσ αλυςύδεσ πολλών δομικών μονϊδων ςακχϊρου (γλυκόζησ). Τα αμυλούχα τρόφιμα ενώ αποτελούνται από ςϊκχαρα δεν ϋχουν γλυκιϊ γεύςη.

113 Άμυλο Υδατϊνθρακασ που απαντϊται ςτη φύςη. Αποτελεύται από δεκϊδεσ χιλιϊδεσ μόρια γλυκόζησ, "γλυκοζιδικό δεςμό" και ςχηματύζουν ςπειροειδό και διακλαδιςμϋνη αλυςύδα. Συναντϊται ςε μορφό αμυλοκόκκων οι οπούοι περιλαμβϊνουν την αμυλόζη (πολλϊ μόρια γλυκόζησ ςε ευθεύα διϊταξη) και την αμυλοπηκτύνη (πολλϊ μόρια γλυκόζησ ςε 12/5/

114 Σρϐφιμα που περιϋχουν ϊμυλο Τροφϋσ φυτικόσ προϋλευςησ που δεν περιϋχουν υψηλϊ ποςοςτϊ νερού, Πατϊτα, το καρότο, το παντζϊρι, το ρύζι, τα δημητριακϊ, ο αρακϊσ, καλμπόκι, το αλεύρι, το ψωμύ και τα μακαρόνια. 12/5/

115 ΓΛΤΚΟΓΟΝΟ Καθοριςτικϐ για τη δημιουργύα αποθεμϊτων γλυκϐζησ ςτο ςώμα Ελϋγχει ϋμμεςα και το επύπεδο γλυκϐζησ ςτο αύμα Αποτελεύ το 4-5% του βϊρουσ του ηπατικοϑ ιςτοϑ Αποτελεύ το 1-2% του βϊρουσ του μυώκοϑ ιςτοϑ Κϑριοσ αποθηκευτικϐσ υδατϊνθρακασ

116 ΓΛΤΚΟΓΟΝΟ Σο αποθηκευμϋνο γλυκογϐνο ανϋρχεται ςτα γρ. Μεύωςη των αποθεμϊτων του, αν δεν καταναλωθοϑν υδατϊνθρακεσ για ώρεσ γρ. γλυκογϐνου προϋρχεται απϐ ζωικϊ τρϐφιμα. Ο οργανιςμϐσ ςυνθϋτει γλυκογϐνο με τη διαδικαςύα τησ γλυκονεογϋνεςησ

117 Μυώκϐσ Ιςτϐσ Μυώκϐ γλυκογϐνο Αποθηκεϑει 16γρ./κιλϐ μυώκοϑ ιςτοϑ Σο απϐθεμα αυτϐ εκτιμϊται 500γρ. 1γρ. γλυκογϐνου ελευθερώνει 3,7 Kcal Με κϊθε μϐριο γλυκϐζησ που ενςωματώνεται ςτο γλυκογϐνο, αποθηκεϑονται και 2,7 γρ. νεροϑ

118 Μυώκϐσ Ιςτϐσ Μυώκϐ γλυκογϐνο Σο ςώμα αδυνατεύ να χρηςιμοποιόςει ολϐκληρο το αποθεματικϐ μυώκϐ γλυκογϐνο, χρηςιμοποιεύ μϐνο αυτϐ που εύναι αποθηκευμϋνο ςτουσ ιςτοϑσ που ςυμμετϋχουν ενεργϊ ςτην ϊςκηςη

119 Ηπατικϐσ ιςτϐσ - Ηπατικϐ γλυκογϐνο Αποθηκεϑει γρ. 1γρ. γλυκογϐνου ελευθερώνει 3,7 Kcal Σο ηπατικϐ γλυκογϐνο αποτελεύ μια δεϑτερη πηγό ενϋργειασ (~370Kcal)

120 Ηπατικϐσ ιςτϐσ - Ηπατικϐ γλυκογϐνο Δεν χρηςιμοποιεύται αποκλειςτικϊ απϐ το όπαρ Μεταφϋρεται ςτουσ νευρικοϑσ ιςτοϑσ, ςτον εγκϋφαλο, ςτα ερυθρϊ αιμοςφαύρια και ςε διϊφορουσ μυώκοϑσ ιςτοϑσ Η ςυμμετοχό του ηπατικοϑ γλυκογϐνου διαφοροποιεύται ςε ςχϋςη με την ϋνταςη τησ ϊςκηςησ

121 ΥΤΣΙΚΕ Ή ΔΙΑΙΣΗΣΙΚΕ ΙΝΕ Τδατανθρακικού πολυςακχαρύτεσ που βρύςκονται ςτα φυτικϊ κυτταρικϊ τοιχώματα Βρώςιμο τμόμα των φυτικών τροφύμων Εύναι ανθεκτικϋσ ςτα πεπτικϊ ϋνζυμα Αφόνουν οριςμϋνα υπολεύμματα ςτην πεπτικό οδϐ Σο αποτϋλεςμα εύναι πωσ οι ύνεσ δε μποροϑν να δώςουν ενϋργεια ςτον οργανιςμϐ ϐπωσ οι ϊλλοι υδατϊνθρακεσ αλλϊ διϋρχονται απϐ

122 ΥΤΣΙΚΕ Ή ΔΙΑΙΣΗΣΙΚΕ ΙΝΕ Διαλυτϋσ ύνεσ Κϐμμι, πηκτύνεσ, γλυκϊνεσ Μεταβολύζονται ςτο παχϑ ϋντερο Βρώμη, ςύκαλη, φροϑτα, ϐςπρια Αδιϊλυτεσ ύνεσ Κυτταρύνη, ημικυτταρύνη, λιγνύνη* Περνοϑν απϐ τη γαςτρεντερικό οδϐ, χωρύσ να υποςτοϑν μεταβολιςμϐ Λαχανικϊ, ςιτϊρι, δημητριακϊ

123 Οι υδατοδιαλυτϋσ ύνεσ εύναι αυτϋσ που καταναλώνονται ςε μεγαλϑτερο ποςοςτϐ ςτην καθημερινό διατροφό. Πρϐςφατα κατηγοριοποιόθηκαν με βϊςη το ιξώδεσ τουσ. Οι ιξώδεισ ύνεσ, εύναι υδατοδιαλυτϋσ ύνεσ χαρακτηρύζονται απϐ την ικανϐτητϊ τουσ να ςχηματύζουν ϋνα υγρϐ ό διϊλυμα γϋλησ ό αυξϊνουν ςε πϊχοσ ϐταν ϋρχονται ςε επαφό με το νερϐ ςτο πεπτικϐ ςϑςτημα. Οι μη διαλυτϋσ ύνεσ, τα γνωςτϊ πύτουρα, εύναι τα δομικϊ ςυςτατικϊ των κυτταρικών τοιχωμϊτων των φυτών και οι ξεχωριςτϋσ τουσ ιδιϐτητεσ προϊγουν την υγεύα του

124 Πηγϋσ των φυτικών ινών ςτα φροϑτα (αχλϊδια, μόλα, φρϊουλεσ, ροδϊκινα, βερύκοκα, πορτοκϊλια), ςτα λαχανικϊ (λϊχανο, μαροϑλι, αγκινϊρεσ, κρεμμϑδια, καλαμπϐκι, ντομϊτεσ, αρακϊσ, φαςολϊκια, μπρϐκολο), ςτα ϐςπρια (φακϋσ, ρεβύθια, φαςϐλια), καθώσ και ςε ϐλα τα προώϐντα δημητριακών ολικόσ αλϋςεωσ (δημητριακϊ που περιϋχουν πύτουρο, ψωμιϊ ολικόσ αλϋςεωσ και πολϑςπορα).

125

126 ϊκχαρα και ϊμυλο: ε ποια ποςϐτητα; Ιατρικό Ινςτιτούτο (Institute of Medicine ) ςυνιςτϊ η λόψη των υδατανθρϊκων (αμύλου και ςακχϊρων), να αξιολογεύται με δύο τρόπουσ: με την επαρκό πρόςληψη (Adequate Intake (AI) και το αποδεκτό εύροσ κατανομόσ των μακροθρεπτικών ςυςτατικών ( Acceptable Macronutrient Distribution Range (AMDR), το οπούο αναφϋρεται ςτην ενϋργεια των θρεπτικών ςυςτατικών.

127 Η επαρκόσ πρόςληψη (ΑΙ) εύναι η ελϊχιςτη ποςότητα ςακχϊρων και αμύλου που χρειϊζεται να παύρνει ο οργανιςμόσ καθημερινϊ, ώςτε η γλυκόζη του αύματοσ να επαρκεύ για τη ςωςτό λειτουργύα του εγκεφϊλου. Για ϊτομα ϊνω του ενόσ ϋτουσ, ςυςτόνεται η λόψη τουλϊχιςτον 130 γραμμαρύων υδατανθρϊκων ό 520 kcal ό το 25% των θερμύδων ςε μια διατροφό 2000 kcal. Σε περύπτωςη εγκυμοςύνησ και θηλαςμού οι ανϊγκεσ αυξϊνουν και η επαρκόσ πρόςληψη

128 Πϐςουσ υδατϊνθρακεσ χρειαζϐμαςτε; 55-60% τησ ημερόςιασ θερμιδικόσ πρϐςληψησ γρ. Τδατϊνθρακα/ημ (καταβολιςμϐσπρωτεώνών) 10% απλϊ ραφιναριςμϋνα ςϊκχαρα 45-50% ςϑνθετοι υδατϊνθρακεσ Η Ημερόςια Σιμό Αναφορϊσ 2000 kcal εύναι τα 300γρ γρ φ.ι 25-35γρ φ.ι

129 Διατροφικζς οδηγίες για την κάλυψη των αναγκϊν σε ίνες Κατανϊλωςη πρωινού πλούςιου ςε ύνεσ. Ελϋγχοντασ τισ ετικϋτεσ προτιμόςτε κϊποιο δημητριακό που να δύνει 5 γραμμϊρια ινών ανϊ μερύδα. Τα δημητριακϊ μπορούν να ςυνοδευτούν με φρούτα ό πύτουρο ςιταριού για να αυξηθεύ περιςςότερο η πρόςληψη ινών. Διατροφό πλούςια ςε προώόντα ολικόσ ϊλεςησ. Αντύ να καταναλώνει κανεύσ περιςςότερα ςιτηρϊ ασ επιλϋξει προώόντα ολικόσ που εύναι πλούςια ςε ύνεσ. Εύναι προτιμότερα τα ψωμιϊ, τα τςουρϋκια και τα κουλούρια που η ετικϋτα τουσ εμφανύζει το αλεύρι ολικόσ πρώτο ςτη ςειρϊ των ςυςτατικών π.χ. αλεύρι ολικόσ ϊλεςησ, αλεύρι βρώμησ, αλεύρι ςύκαλησ και καλαμποκϊλευρο Εξαιρετικό πηγό ινών θεωρεύται όποιο τρόφιμο εμφανύζει ςτην ετικϋτα του τουλϊχιςτον 5 γραμμϊρια διαιτητικών ινών ανϊ μερύδα, ( το 20% ό περιςςότερο τησ ςυνιςτώμενησ ημερόςιασ πρόςληψησ) ενώ εκεύνο που περιϋχει 2.5 ϋωσ 4.9 γραμμϊρια (το 10 με 19%), θεωρεύται ικανοποιητικό πηγό ινών.

130 Να ςυμπεριλαμβϊνονται ςτη διατροφό τα φαςόλια, ο αρακϊσ και οι φακϋσ. Εύναι από τισ καλύτερεσ πηγϋσ ινών που υπϊρχουν και προςθϋτουν επύςησ ϊρωμα και υφό ςτισ ςαλϊτεσ, τισ ςούπεσ, τα φαγητϊ κατςαρόλασ, τισ ςϊλτςεσ. Να προςτεθούν φρούτα και λαχανικϊ ςτα γεύματα και ςτα μικρογεύματα. Περύπου 4 ½ φλιτζϊνια ημερηςύωσ, ςε ϋνα διατροφικό πρόγραμμα των θερμύδων, θεωρεύται μια επαρκόσ κατανϊλωςη. Να επιλϋγονται για μικρογεύμτα τροφϋσ πλούςιεσ ςε ύνεσ όπωσ ωμϊ λαχανικϊ, φρούτα (ςυμπεριλαμβανομϋνων των αποξηραμϋνων φρούτων), κουλουρϊκια αλμυρϊ ό crackers ολικόσ, καλαμπόκι ψημϋνο (ποπ κορν) ό μια χούφτα ξηρούσ καρπούσ. Εύναι προτιμότερο να καταναλώνονται τα φρούτα ολόκληρα παρϊ ςε χυμό. Οι ύνεσ βρύςκονται κυρύωσ ςτη φλούδα και τον πολτό. Όταν το φρούτο γύνεται χυμόσ τα μϋρη αυτϊ αφαιρούνται με αποτϋλεςμα οι ύνεσ να απομακρύνονται

131 Ννςηεΐκεξ θαη δηαηνμθή

132 Ννςηεΐκεξ Γίκαη μεγάια θαη ζύκζεηα μόνηα πμο ζπεμαηίδμκηαη ζε μαθνέξ αιύζμοξ, ζε δηάθμνα γεςμεηνηθά ζπήμαηα θαη πεμηθμύξ ζοκδοαζμμύξ Ρδνμιύμκηαη ζε αμηκμλέα Φοηά θαη άδςημ Δώα θαη άδςημ

133 Γίκαη μνγακηθή έκςζε, μηα ζύκζεηε πεμηθή δμμή πμο πενηέπεη μλογόκμ, άκζναθα θαη οδνμγόκμ θαη άδςημ (απμηειεί ημ 16% ηςκ πενηζζόηενςκ δηαηηεηηθώκ πνςηεσκώκ) Πα ηέζζενα ζημηπεία ζοκδοάδμκηαη ζε πμηθίιεξ δηαθμνεηηθέξ δμμέξ πμο μκμμάδμκηαη αμηκμλέα Ε δμμηθή μμκάδα ηεξ πνςηεΐκεξ είκαη ημ αμηκμλύ Μη πνςηεΐκεξ δεμημονγμύκηαη όηακ δύμ

134

135 Μμάδα γάιαημξ: 1 θιοκηδάκη γάια=8γν Μμάδα θνέαημξ: 30γν μμζπάνη=8γν, 30γν ράνη=7γν, 1 αβγό=6γν, θαζόιηα=7γν, θηζηίθηα=18γν Μμάδα ιαπακηθώκ: μπνόθμιμ=2γν, θανόημ=1γν Μμάδα θνμύηςκ: μπακάκα=1γν Μμάδα ρςμημύ: 1 θέηα ρςμί=3γν, δεμεηνηαθά=4γν, μαθανόκηα=3γν, αναθάξ=4γν, παηάηα-3γν Catabolite Activator Protein (Bacterial, in blue) - Interaction with DNA From the Nucleic Acid Database - Rutgers

136 νεζημμηεηα πνςηεσκςκ Γίκαη έκα από ηα πημ βαζηθά ζνεπηηθά ζοζηαηηθά Έπεη μηα εονεία πμηθηιία θοζημιμγηθώκ ιεηημονγηώκ πμο είκαη απαναίηεηεξ γηα ηεκ θαιύηενε δοκαηή θοζηθή απόδμζε Γίκαη απαναίηεηεξ γηα ηεκ ακάπηολε ημο μνγακηζμμύ Νανέπμοκ ηα απαναίηεηα αμηκμλέα γηα ηε ζύκζεζε ηζηώκ θαη ηε ζοκηήνεζε ημο μνγακηζμμύ ακηηθαζηζηώκηαξ ηηξ θζμνέξ

137 Νανέπμοκ ηεκ πνώηε ύιε γηα ηε δεμημονγία πεπηηθώκ ογνώκ, μνμμκώκ, αημμγιμβίκεξ θαη εκδύμςκ Μη πνςηεΐκεξ πνεζημμπμημύκηαη ςξ πεγέξ εκένγεηαξ Έπμοκ νοζμηζηηθέξ ηδηόηεηεξ. Βμεζμύκ ζηε δηαηήνεζε ηςκ ακηηδνάζεςκ ζε δηάθμνα οπμζηνώμαηα μέζα ζημκ μνγακηζμό όπςξ ημ πιάζμα, ημ εγθεθαιμκςηηαίμ ογνό θαη ηηξ εκηενηθέξ εθθνίζεηξ

138 Έπμοκ ακμζμιμγηθή ιεηημονγία, ζπεμαηίδμκηαξ βαζηθά ζοζηαηηθά ημο ακμζμπμηεηηθμύ ζοζηήμαημξ (ακηηζώμαηα) Ξοζμίδμοκ ηηξ όληκεξ θαη αιθαιηθέξ μοζίεξ ζημ αίμα γηα ηε δηαηήνεζε ημο θοζημιμγηθμύ PH Γλαζθμύκ μζμςηηθή πίεζε γηα κα δηαηενεζεί ημ άνηζημ ηζμδύγημ ηςκ

139 Ζζμδύγημ αδώημο Γθηίμεζε ηςκ ακαγθώκ ημο μνγακηζμμύ ζε αμηκμλέα Πειηθά μεηαβμιηθά πνμσόκηα ηςκ πνςηεσκώκ (απμβμιή) Γπανθήξ πμνήγεζε γηα ηεκ ακηηθαηάζηαζε ηςκ εκδμγεκώκ απςιεηώκ (μύνα, εκηενηθέξ εθθνίζεηξ, ηδνώηα, απμιέπηζε επηζειηαθώκ θοηηάνςκ, ζύκζεζε ηζηώκ π.π ηνίπεξ θαη κύπηα) Μ ζοκμιηθόξ μεηαβμιηζμόξ ηςκ Ν ζημκ μνγακηζμό θαζμνίδεηαη από ημ Ζ.Α Ζ = Ν-(Μ + Η + Δ) ηζμδύγημ αδώημο

140 Πμ ηζμδύγημ αδώημο επενεάδεηαη: από ηε θοζημιμγηθή θαηάζηαζε θαη ηα απμζέμαηα πνςηεΐκεξ ζημ ζώμα, όπςξ ζημ ακαπηοζζόμεκμ παηδί ηε ζενμηθή αλία ηεξ ηνμθήξ ε μπμία δεκ πνέπεη κα είκαη θαηώηενε εκόξ μνηζμέκμο επηπέδμο από ηα απαναίηεηα θαη με απαναίηεηα αμηκμλέα ηα μπμία πνέπεη κα οπάνπμοκ ζε επανθείξ πμζόηεηεξ θαη ακαιμγίεξ Θεηηθό θαη ανκεηηθό ηζμδύγημ

141 Αμηκμλέα Απμηειμύκ ηηξ βαζηθέξ δμμηθέξ μμκάδεξ ηςκ πνςηεσκώκ. Πμ θαζέκα πενηέπεη μηα αμηκμμάδα (ΚΕ 2 ) θαη μηα θανβμλοιηθή μμάδα (COOH), εκώ ημ μόνημ ζομπιενώκεηαη με δηαθμνεηηθμύξ ζοκδοαζμμύξ άκζναθα, οδνμγόκμο, μλογόκμο θαη ζε μενηθέξ πενηπηώζεηξ ζείμο

142 o Απαναίηεηα αμηκμλέα o Ιε απαναίηεηα αμηκμλέα o Γιεύζενα αμηκμλέα (0.5%, ήπαν) o Γκζςμαηςμέκα αμηκμλέα (99,5%, L, D μμνθή) o Νενημνηζηηθό αμηκμλύ

143 Απαναίηεηα Εμηαπαναίηεηα Ιε απαναίηεηα Ζζηηδίκε Ανγηκίκε Αιακίκε Ζζμιεοθίκε Ηοζηίκε Αζπαναγίκε Θεοθίκε Πονμζίκε Αζπαηνηθό μλύ Θοζίκε Ιεζεημκίκε Φαηκοιαιακίκε Θνεμκίκε Πνοπημθάκε Βαιίκε Γιμοηαμηκηθό μλύ Γιμοηαμίκε Γιοζίκε Ρδνμλοπνμιίκε Ρδνμλοιοζίκε Ννμιίκε, ζενίκε

144 Νμηόηεηα ηςκ πνςηεσκώκ Νιήνεηξ πνςηεΐκεξ Γιιηπείξ πνςηεΐκεξ Απμηειεζμαηηθόηεηα - Βημιμγηθή αλία πνςηεΐκεξ Φοηηθήξ πνμέιεοζεξ Δςηθήξ πνμέιεοζεξ

145 Ννςηεΐκεξ θαη παναγςγή εκένγεηαξ Νέρε πνςηεσκώκ Μ μοσθόξ ηζηόξ, βαζηθό όνγακμ γηα ημ μεηαβμιηζμό ηςκ αμηκμλέςκ Γιοθμκεμγέκεζε Ηύθιμξ αιακίκεξ-γιοθόδεξ Ε ζομμεημπή ηεξ πνςηεΐκεξ ζηεκ παναγςγή εκένγεηαξ μπμνεί κα θηάζεη ημ15% ηεξ εκένγεηαξ πμο θαηακαιώζεθε

146 Εμενήζηεξ ακάγθεξ ζε πνςηεΐκεξ Φοζημιμγηθέξ ιεηημονγίεξ ηεξ πνςηεΐκεξ Δηαηήνεζε ημο ζώμαημξ ζηε δςή Αύλεζε ημο αηόμμο

147 Μη πνςηεσκηθέξ απαηηήζεηξ επενεάδμκηαη: Σοπηθά θαη ζςμαηηθά ηναύμαηα Θενμμθναζία πενηβάιιμκημξ Βανηά ενγαζία Θενμηδηθή πνόζιερε Θμημώλεηξ

148 Μη εμενήζηεξ ακάγθεξ εκόξ μνγακηζμμύ ελανηώκηαη από: o Πεκ ειηθία o o Πμ ζςμαηηθό βάνμξ Πμ είδμξ, ηεκ έκηαζε θαη ηε δηάνθεηα ηεξ ζςμαηηθήξ δναζηενηόηεηαξ

149 Ειηθία ζε έηε Γν/θηιό ζςμαηηθμύ βάνμοξ 0-0,5 2,2 0,5-1 1, , , ,9 19-0,8

150 Δηαηνμθηθέξ μδεγίεξ Νμηθηιία δςηθώκ θαη θοηηθώκ πνςηεσκώκ Οοκδοαζμμί ηνμθώκ δςηθήξ θαη θοηηθήξ πνμέιεοζεξ γηα θάιορε ζε απαναίηεηα αμηκμλέα Ακαιμγία 30% θ.π θαη 70% δ.π Δηαθμνμπμηήζεηξ ζε εηδηθέξ θαηαζηάζεηξ (π.π εγθομμζύκε)

151 ΒΖΠΑΙΖΚΓΟ ΗΑΖ ΔΖΑΠΞΜΦΕ

152 Βηηαμίκεξ Γίκαη ζύκζεηεξ μνγακηθέξ εκώζεηξ απαναίηεηεξ γηα ηε ζςζηή ιεηημονγία ημο μνγακηζμμύ Απμηειμύκ ακακηηθαηάζηαηα ζνεπηηθά ζημηπεία πμιιώκ μεηαβμιηθώκ ιεηημονγηώκ Οε ζοκενγαζία με δηάθμνα ακόνγακα ζημηπεία απμηειμύκ ζοκδεηηθμύξ θνίθμοξ ηςκ θαζεμενηκώκ μεηαβμιηθώκ ιεηημονγηώκ Μη πενηζζόηενεξ δεκ ζοκηίζεκηαη ζημκ ακζνώπηκμ μνγακηζμό ζηηξ απαναίηεηεξ πμζόηεηεξ Έκα μένμξ αοηώκ μπμνεί κα θαιοθζεί από μηθνμμνγακηζμμύξ πμο βνίζθμκηαη ζημ γαζηνεκηενηθό ζςιήκα

153 Μκμμαζία θαη ηαληκόμεζε Θηπμδηαιοηέξ Βηηαμίκε Α (νεηηκόιε) Βηηαμίκε D (πμιεθαιζηθενόιε) Βηηαμίκε Η (θοιιμθηκόκεμεκμθηκόκε) Βηηαμίκε Γ (αημθμθενόιε)

154 Μκμμαζία θαη ηαληκόμεζε Ρδαημδηαιοηέξ Βημηίκε Βηηαμίκε Β 1 (ζεηαμίκε) Βηηαμίκε Β 2 (νηβμθιαβίκε) Βηηαμίκε Β 6 (πονηδμλαμίκε) Βηηαμίκε Β 12 (θμβαιαμίκεξ) Βηηαμίκε C (αζθμνβηθό μλύ) Κηαζίκε ή κηθμηηκηθό μλύ Φοιηθό μλύ μιίκε

155 Μκμμαζία θαη ηαληκόμεζε Σεοδμβηηαμίκεξ ή μοζίεξ πμο μμηάδμοκ με Βηηαμίκεξ Βημβιαθμκμεηδή ή Βηηαμίκε P Βηηαμίκε Β13 ή Μνμηηθό μλύ Βηηαμίκε Β15 ή Ναγθμμηθό Μλύ Βηηαμίκε Β17 ή Αμογδαιίκε Ζκμζηηόιε Θηπμσθό Μλύ Νανα-αμηκμβεκδμσθό όλύ ή ΞΑΞΑ Οοκέκδομμ Q ή Μομπηθηκόκε

156 Θεηημονγίεξ Δνάζε ζοκεκδύμμο Έκδομα θαηαιύηεξ (πνςηεσκηθό ημήμα + ζοκέκδομμ) Οοκέκδομμ πενηέπεη βηηαμίκεξ ή ακάιμγεξ μοζίεξ Φζμνά εκδύμςκ επακαπνόζιερε βηηαμηκώκ

157 Θεηημονγίεξ Ακηημλεηδςηηθή δνάζε Γιεύζενεξ νίδεξ (Μ.- 2, OH., H 2 O 2, 1 O 2 ) Αζηαζείξ εκώζεηξ, θένμοκ αζηαζέξ μαγκεηηθό πεδίμ επενεάδεη ηηξ πεμηθέξ ακηηδνάζεηξ ζημκ μνγακηζμό θαη ηηξ μμνηαθέξ δμμέξ Ννόθιεζε θοηηανηθώκ βιαβώκ, βιάβεξ DNA, ζηα ιηπίδηα, ζηηξ πνςηεΐκεξ, εκέπμκηαη ζηεκ ακάπηολε θανθίκμο, θανδημαγγεηαθώκ κμζεμάηςκ θαη εθθοιηζηηθώκ κμζεμάηςκ ημο κεονηθμύ ζοζηήμαημξ Ακηημλεηδςηηθά έκδομα (θαηαιάζε, δηζμμοηάζε ημο οπενμλεηδίμο, οπενμλεηδάζε ηεξ γιμοηαζεηόκεξ) Βηηαμίκεξ Γ, C θαη β-θανμηέκημ

158 ... Θεηημονγίεξ Μνμμκηθή δνάζε Βηηαμίκε D, εκενγή μμνθή (κεθνμί) μνμμκηθή δνάζε (πνμώζεζε ημο μεηαβμιηζμμύ ηςκ μζηώκ) Γκένγεηα Δεκ έπμοκ ζενμηδηθή αλία Δεκ ζομβάιιμοκ ζηε δμμή ημο ζώμαημξ

159 Ακεπάνθεηα βηηαμηκώκ Ννόδνμμμ ζηάδημ (ακεπανθή πμζά ή δηαζεζημόηεηα ζηε δίαηηα) Βημπεμηθή ακεπάνθεηα (μεηςμέκα απμζέμαηα ζημκ μνγακηζμό) Θεηημονγηθή ακεπάνθεηα (εμθάκηζε με εηδηθώκ ζομπηςμάηςκ, απώιεηα ηεξ όνελεξ, αδοκαμία ή θοζηθή θόπςζε) Ηιηκηθή ακεπάνθεηα (εηδηθά θιηκηθά ζομπηώμαηα

160 Ρπενβηηαμίκςζε Πνμθή Οομπιενώμαηα δηαηνμθήξ Ιε απμηειεζμαηηθή απμβμιή βηηαμηκώκ, άζνμηζε ζημοξ ηζημύξ, ιεηημονγμύκ ςξ θάνμαθμ θαη όπη ςξ ζνεπηηθό ζοζηαηηθό

161 Νανάγμκηεξ πμο θαζμνίδμοκ ηεκ πνεζημμπμίεζε ηςκ βηηαμηκώκ Βημδηαζεζημόηεηα Ακηηβηηαμίκεξ (ακηαγςκηζηέξ ηςκ βηηαμηκώκ) Ννμβηηαμίκεξ Ούκζεζε ζημ έκηενμ (βαθηενηαθή ζύκζεζε ημο εκηένμο) Αιιειεπίδναζε ηςκ ζνεπηηθώκ ζοζηαηηθώκ

162 Νανάγμκηεξ πμο μπμνμύκ κα επενεάζμοκ ηεκ πνόζιερε βηηαμηκώκ Ε βηηαμηκηθή πενηεθηηθόηεηα δηαθένεη ζηα δηάθμνα είδε θοηώκ θαη δώςκ Απώιεηεξ βηηαμηκώκ ζομβαίκςκ ζηε δηάνθεηα ηεξ απμζήθεοζεξ, μαγεηνέμαημξ θαη θαηενγαζίαξ ηςκ ηνμθίμςκ Γζθαιμέκεξ δηαηνμθηθέξ ζοκήζεηεξ Ιεηςμέκε απμζήθεοζε βηηαμηκώκ Ιεηςμέκε εκενγεηαθή πνόζιερε Αύλεζε ηςκ απαηηήζεςκ ζε εηδηθέξ θαηαζηάζεηξ Ε βηηαμηκηθή ακεπάνθεηα δεκ ακαγκςνίδεηαη εύθμια

163 Γεκηθά αναθηενηζηηθά οδαημδηαιοηώκ βηηαμηκώκ Απμηειμύκηαη από C,O,H θαη N Οοκενγμύκ ζηεκ θαιή ιεηημονγία ημο κεονηθμύ ζοζηήμαημξ Οημ μεηαβμιηζμό ηςκ οδαηακζνάθςκ ιηπώκ θαη αμηκμλέςκ Οομμεηέπμοκ ζηε β- μλείδςζε ηςκ ι.μ Οηε μεηαθμνά θαη πνήζε ημο μλογόκμο Οηε ζύκζεζε ηεξ αημμζθαηνίκεξ θαη ηεξ μομζθαηνίκεξ Απμηειμύκ ζοζηαηηθά ηςκ ζοκεκδύμςκ Δεκ απμζεθεύμκηαη, πανά μόκμ ζε ειάπηζηεξ πμζόηεηεξ ζημ ζώμα Απμβμιή με ηα μύνα Απμννμθμύκηαη με ηε βμήζεηα κενμύ, ιεπηό έκηενμ

164 Βηηαμίκεξ Πμο Οομπιέγμαημξ Β Οομμεηέπμοκ ςξ ζοκέκδομα ζημ μεηαβμιηζμό ηςκ οδαηακζνάθςκ, ηςκ ιηπώκ θαη ηςκ πνςηεσκώκ Οηε ζύκζεζε ηςκ ενοζνμθοηηάνςκ, ηςκ αμηκμλέςκ θαη ηςκ ι.μ Οηε ζύκζεζε ημο ATP θαη ζηε ζύκζεζε ημο ιίπμοξ (NADP) Δηαηήνεζε ηεξ ογείαξ ημο γεύμαημξ Οοκηειεί ζηεκ θαιή ιεηημονγία ημο Η.Κ.Ο

165 Βηηαμίκεξ Πμο Οομπιέγμαημξ Β Ακεπάνθεηα: Ιείςζε ηεξ μλείδςζεξ ηςκ ειεύζενςκ ι.μ Αύλεζε ηεξ μλείδςζεξ γιοθμγόκμο (πνόςνε θόπςζε) Οομπηώμαηα έιιεηρεξ: Ακμνελία, απάζεηα, θαηάζιηρε, δενμαηίηηδεξ, αδοκαμία, έιθε ζηε γιώζζα, κεονηθέξ βιάβεξ πμο μδεγμύκ ζε πανάιοζε, θαθμήζεξ ακαημία, γαζηνεκηενηθέξ δηαηαναπέξ

166 Βηηαμίκε Β 1 (ζεηαμίκε) Ακηη-Beri-Beri ή ακηηκεονηηηθή Ιεηαβμιηζμόξ ηεξ γιοθόδεξ Ναναγςγή εκένγεηαξ ζημοξ μύεξ Μμαιή ιεηημονγία Η.Κ.Ο Έιιεηρε: μεηά από εβδμμάδεξ (απώιεηα όνελεξ, πκεομαηηθή ζύγποζε, μοσθή αδοκαμία,πόκμη ζημοξ γαζηνμθκήμημοξ, Beri-Beri άζηεγμη, αιθμμιηθμί)

167 Βηηαμίκε Β 2 (νηβμθιαβίκε) Ούκζεζε μλεηδςηηθώκ εκδύμςκ (θιαβμπνςηεΐκεξ) Ιεηαβμιηζμόξ πνςηεσκώκ Ηαιή ιεηημονγία ημο δένμαημξ Έιιεηρε: αιθμμιηθμί, ακμνζόδμλα δηαηηεηηθά ζπήμαηα Γιςζζίηηδεξ, ζθαζίμαηα ζηηξ γςκίεξ ημο ζηόμαημξ, ιεπηδώδεξ δένμα ζηηξ γςκίεξ ηεξ μύηεξ

168 Νεγέξ Βηηαμηκώκ ημο Οομπιέγμαημξ Β Θεηαμίκε (Β 1 ):δεμεηνηαθά μιηθήξ άιεζεξ, όζπνηα, πμηνηκό άπαπμ, ζοθώηη Ξηβμθιαβίκε (Β2): γάια θαη γαιαθημθμμηθά πνμσόκηα, θνέαξ, πνάζηκα θοιιώδε ιαπακηθά Κηαζίκε: άπαπμ θνέαξ, ράνηα, πμοιενηθά, θαζόιηα Βηηαμίκε (πονηδμλάιε, Β6): ηνόθημα πιμύζηα ζε πνςηεΐκεξ, πνάζηκα θοιιώδε ιαπακηθά Βηηαμίκε (θμβαιαμίκε, Β12): δςηθά ηνόθημα Φοιιηθό μλύ: ζοθώηη, πνάζηκα θοιιώδε ιαπακηθά, όζπνηα, λενμί θανπμί Βημηίκε: θνέαξ, όζπνηα, γάια, πνμσόκηα μιηθήξ άιεζεξ, ιαπακηθά Νακημζεκηθό μλύ: μμζπανίζημ, πμηνηκό ζοθώηη, όζπνηα, γάια, αβγά, ιαπακηθά

169 Βηηαμίκε Β 12 (Ημβαιαμίκε) Οπεμαηηζμόξ ενοζνώκ αημμζθαηνίςκ Απμηειεί ημήμα πμιιώκ ζοκεκδύμςκ, πμο είκαη απαναίηεηα γηα ημκ ζπεμαηηζμό ημο DNA Ιεηαβμιηζμόξ ηςκ πνςηεσκώκ, ιηπώκ θαη οδαηακζνάθςκ Δηαηήνεζε ηεξ αθεναηόηεηαξ ημο Κ.Ζ Έιιεηρε: θαθμήζεξ ακαημία, πμνημθάγμη, κεονμιμγηθά πνμβιήμαηα, έγθοεξ, παηδηά

170 Αζθμνβηθό Μλύ (βηηαμίκε C) Απμηειεί ηζπονό ακηημλεηδςηηθό πανάγμκηα ημο μνγακηζμμύ Οοκηειεί ζηεκ απμννόθεζε ημο Fe Οομμεηέπεη ζηε ζύκζεζε ημο θμιιαγόκμο ηζημύ, ηςκ θαηεπμιαμηκώκ, δηαθόνςκ θμνηηθμζηενμεηδώκ Οομμεηέπεη ζημ μεηαβμιηζμό ηςκ πνςηεσκώκ θαη ηςκ ιηπώκ Ννμζηαζία από ηα ηναύμαηα

171 Αζθμνβηθό Μλύ (βηηαμίκε C) Ακηηθνμοόμεκεξ ένεοκεξ Ιεηςμέκα απμζέμαηα αζθμνβηθμύ μλέμξ έπμοκ ανκεηηθέξ επηπηώζεηξ ζηε μέγηζηε πνόζιερε μλογόκμο Πα θαηώηενα απμδεθηά επίπεδα βηηαμίκεξ C ζημ αίμα ακένπμκηαη ζε 1 mg/100ml αίμαημξ Οομπηώμαηα έιιεηρεξ: ηναπύ δένμα, αδοκαμία, ζθμνβμύημ, αημμνναγίεξ ζηα μύια Νεγέξ: εζπενηδμεηδή, πνάζηκα θοιιώδε ιαπακηθά, θνάμοιεξ, πηπενηέξ, παηάηεξ, μπνόθμια

172 Γεκηθά αναθηενηζηηθά ιηπμδηαιοηώκ βηηαμηκώκ Νενηέπμοκ C,H θαη Μ Απμννμθμύκηαη από ημ γαζηνεκηενηθό ζςιήκα με ηεκ πανμοζία θαη ζομμεημπή ηςκ ιηπώκ Απμζεθεύμκηαη ζημ ιηπώδε ηζηό Απμβάιιμκηαη με ηε πμιή θαη ηα θόπνακα Έπμοκ μνμμκηθή δνάζε Οοκηειμύκ ζηε δηαδηθαζία πήλεξ ημο αίμαημξ Οοκηειμύκ ζηεκ απμννόθεζε ακόνγακςκ ζοζηαηηθώκ Ακάπηολε δμκηηώκ θαη μζηώκ Όναζε Δηαηήνεζε ηεξ ογείαξ ηςκ επηζοιηαθώκ θοηηάνςκ Ακηημλεηδςηηθή δνάζε (πνμζηαηεύεη ηα θύηηανα από ηεκ μλείδςζε)

173 Βηηαμίκε Α (νεηηκόιε, πνμβηηαμίκε:θανμηεηκμεηδή, β- θανμηέκημ) Όναζε Αύλεζε Ακάπηολε Ακάπηολε Δμκηηώκ Ακάπηολε μζηώκ Δηαηήνεζε ογείαξ ηςκ επηζειηαθώκ θοηηάνςκ Ννόιερε θανθίκμο Ακαπαναγςγή Νεγέξ: νεηηκόιε:ζοθώηη, πιήνεξ γάια. Ηανμηεκμεηδή: θανόηα, πνάζηκα θοιιώδε ιαπακηθά, μανγανίκε Οομπηώμαηα έιιεηρεξ Κοπηενηκή ηύθιςζε Λενμθζαιμία Ιεηςμέκε ακάπηολε Φοζηθή απόδμζε Οομπηώμαηα οπενβμιηθήξ θαηακάιςζεξ Καοηία Ηεθαιαιγία Ηόπςζε Βιάβεξ ήπαημξ Ανζναιγίεξ

174 Βηηαμίκε D (μιεθαιζηθενόιε) Ιεηαβμιηζμόξ ηςκ μζηώκ (μέζς ηεξ επίδναζεξ ζημ Ca θαη P) Απμννόθεζε Ca θαη P Θεηημονγεί ζοκενγαηηθά με δηάθμνεξ μνμόκεξ (παναζμνμόκε) Νεγέξ: ηνόθημα εμπιμοηηζμέκα με νεηηκόιε:ζοθώηη, πιήνεξ γάια. Ηανμηεκμεηδή: θανόηα, πνάζηκα θοιιώδε ιαπακηθά, μανγανίκε Οομπηώμαηα έιιεηρεξ: ναπίηηδα, μζηεμμαιαθία Οομπηώμαηα οπενβμιηθήξ θαηακάιςζεξ: ακμνελία, καοηία, εκαπόζεζε αζβεζηίμο ζε μαιαθμύξ ηζημύξ, ανζναιγίεξ Νεγέξ: ηνόθημα εμπιμοηηζμέκα με νεηηκόιε:ζοθώηη, πιήνεξ γάια. Ηανμηεκμεηδή: θανόηα, πνάζηκα θοιιώδε ιαπακηθά, μανγανίκε

175 Βηηαμίκε Γ (ημθμθενόιε) Ακηημλεηδςηηθή δνάζε Ννμζηαηεύεη ημ θύηηανμ από βιάβεξ Οοζηαηηθό ηεξ θοηηανηθήξ ακαπκμήξ Οομπηώμαηα έιιεηρεξ: ζπάκηα, ακαημία, δηάννελε θοηηανηθήξ μεμβνάκεξ Οομπηώμαηα οπενβμιηθήξ θαηακάιςζεξ: με ημληθή, δηάννμηεξ, θεθαιαιγία Νεγέξ: θοηηθά έιαηα, ηνόθημα μιηθήξ άιεζεξ, μανγανίκε, πνάζηκα θοιιώδε ιαπακηθά

176 Βηηαμίκε Η (θοιιμθηκόκε-μεκμθηκόκε) Νήλε αίμαημξ Βμεζά ηε δνάζε ηεξ μζηεμθαιζίκεξ Οομπηώμαηα έιιεηρεξ: αολεμέκεξ αημμνναγίεξ Οομπηώμαηα οπενβμιηθήξ θαηακάιςζεξ: ζνμμβώζεηξ, έμεημη Νεγέξ: πμηνηκό θαη μμζπανίζημ ζοθώηη, αβγό, ζπακάθη, θμοκμοπίδη, παναγςγή από βαθηήνηα, μπνόθμιμ

177 Ακεπάνθεηα Βηηαμηκώκ Γαζηνεκηενηθέξ δηαηαναπέξ Κεονμιμγηθέξ δηαηαναπέξ Αημκία, θόπςζε θεθαιαιγίεξ Ακαημίεξ Παποθανδίεξ, θαηάζιηρε Αζηαζέξ βάδηζμα Νειιάγνα, δενμαηίηηδεξ

178 Βηηαμίκεξ Ιπμνμύμε κα πνμζιάβμομε ηηξ απαναίηεηεξ πμζόηεηεξ βηηαμηκώκ μέζς ηε ηνμθήξ; Γηαηί ζοζηήκμκηαη ζομπιενώμαηα βηηαμηκώκ; Γηαηί θάπμημη θαηακαιώκμοκ μεγάιεξ δόζεηξ βηηαμηκώκ; Γίκαη επηβιαβείξ μη οπενβμιηθέξ δόζεηξ βηηαμηκώκ;

179 ΑΚΜΞΓΑΚΑ ΟΡΟΠΑΠΖΗΑ θαη ΔΖΑΠΞΜΦΕ

180 Οηε δηαηνμθή μ όνμξ μέηαιια ή ακόνγακα ζημηπεία παναθηενίδεη πεμηθά ζημηπεία ηα μπμία βνίζθμκηαη ζηεκ ζηάπηε πμο μέκεη μεηά ηεκ θαύζε μηαξ ηνμθήξ ή εκόξ ηζημύ πνεζημμπμηείηαη γηα κα ηαληκμμήζεη ηα ζημηπεία ηεξ δίαηηαξ πμο είκαη απαναίηεηα γηα ηε δηενγαζία ηεξ δςήξ

181 Ηαηάηαλε ακόνγακςκ ζοζηαηηθώκ Ιαθνμζημηπεία Οημηπεία πμο οπάνπμοκ ζε πμζμζηό >0.005% επί ημο βάνμοξ ζώμαημξ θαη αζθαιήξ πνόζιερε >100mg/d (Ca, P, K, Na, Cl, S, Mg) Ιηθνμζημηπεία Οημηπεία πμο οπάνπμοκ ζε πμζμζηό <0.005% επί ημο βάνμοξ ζώμαημξ θαη αζθαιήξ πνόζιερε <100 mg/d (Fe, Zn, Cu, I, Mo, Ko, F, Mn, Se)

182 ΑΚΜΞΓΑΚΑ ΟΡΟΠΑΠΖΗΑ/ΘΓΖΠΜΡΞΓΖΓΟ Ιέηαιια Γίκαη ακόνγακα ζημηπεία πμο βνίζθμκηαη ζηε θύζε Απμηειμύκ δμμηθά ζοζηαηηθά ηζηώκ ημο ζώμαημξ θαη άιιςκ μνγακηθώκ δμμώκ Απμηειμύκ ηεκ πνμζζεηηθή μμάδα ζε πμιιά έκδομα θαη πνςηεΐκεξ, ηα μπμία νοζμίδμοκ δηάθμνεξ ιεηημονγίεξ ημο μνγακηζμμύ, ηεκ απειεοζένςζε θαη ηε πνήζε εκένγεηαξ (μεηαιιμέκδομα) Ξοζμίδμοκ ηε ζύκζεζε ηςκ δηαθόνςκ ογνώκ ημο ζώμαημξ οπό μμνθή δηαιοηώκ αιάηςκ (ηόκηα ή ειεθηνμιύηεξ)

183 ΘΓΖΠΜΡΞΓΖΓΟ ΑΚΜΞΓΑΚΩΚ ΟΡΟΠΑΠΖΗΩΚ Ξοζμίδμοκ ή δηαηενμύκ θοζημιμγηθέξ δηενγαζίεξ: Ιοσθή ζύζπαζε Αγςγή ηεξ κεονηθήξ ώζεξ Δηαηήνεζε ηεξ μλεμβαζηθήξ ηζμννμπίαξ Δηαηήνεζε ηεξ ηζμννμπίαξ-απμζεμάηςκ ημο κενμύ ζημ ζώμα Νήλε ημο αίμαημξ Φοζημιμγηθή θανδηαθή ιεηημονγία Δεκ έπμοκ εκενγεηαθό πενηεπόμεκμ Πνόθημα δςηθήξ θαη θοηηθήξ πνμέιεοζεξ Ακόνγακα ζοζηαηηθά θαη αζζέκεηεξ Απμβμιή με ηδνώηα, μύνα θαη θόπνακα

184 Νμηα ακόνγακα ζοζηαηηθά είκαη απαναίηεηα ζηεκ ακζνώπηκε δηαηνμθή;

185 Ακόνγακμ ζοζηαηηθό Νμζόηεηα ζημ ζώμα εκόξ εκήιηθα (γν) Αζβέζηημ 1500 Φώζθμνμξ 850 Ηάιημ 75 ιώνημ 65 Κάηνημ 25 Ιαγκήζημ 5 Οίδενμξ 2,5 Φζόνημ 2 Σεοδάνγονμξ 0,1 αιθόξ 0,013 Ιαγγάκημ 0,012 Ζώδημ 0,11 Ιμιοβδαίκημ 0,009 νώμημ 0,006

186 AΟΒΓΟΠΖΜ (Ca) Απμηειεί ζοζηαηηθό ηςκ μζηώκ (2% ημο Ο.Β) Πα ηόκηα Ca εκέπμκηαη ζε όιμοξ ημοξ ηύπμοξ μοσθήξ ζύζπαζεξ Γίκαη απαναίηεημ γηα ηεκ θαιή ιεηημονγία ημο Κ.Ο Οοκηειεί ζηεκ μνμμκηθή ιεηημονγία Γκενγμπμηεί ή απεκενγμπμηεί μνηζμέκα έκδομα Νήλε αίμαημξ Δηαπεναηόηεηα θοηηανηθήξ μεμβνάκεξ

187 ..AΟΒΓΟΠΖΜ (Ca) πανάγμκηεξ πμο επενεάδμοκ ηεκ απμννόθεζε Βηηαμίκε D Ννςηεΐκεξ Θαθηόδε Όληκμ πενηβάιιμκ Ακεπάνθεηα βηηαμίκεξ D Έιιεηρε ηζμννμπίαξ Ca/P Φοηηθό μλύ Μλαιηθό μλύ Άπεπηεξ Φ.Ζ Ρπενβμιηθό ιίπμξ Ρρειή αιθαιηθόηεηα Οηνεξ, μεηςμέκε Φ.Δ, ειηθία

188 ΕΘΖΗΖΑ Οι ανάγκες ενός ανθρώποσ σε ασβέστιο είναι: 0-6 μεκώκ 360 mg 6-12 μεκώκ 540 mg Ναηδηθή ειηθία mg Γθεβεία mg Γκήιηθμη mg Ιεηά ηα mg Έγθοεξ γοκαίθεξ mg Οηεκ εμμεκόπαοζε mg

189 Γάια Αζβέζηημ ζε mg ακά 100 ml γάιαθημξ Αγειαδηκό Οι πηγές ασβεστίοσ Ννόβεημ Ηαηζηθίζημ Ναζηενηςμέκμ (άπαπμ) 120 Ναζηενηςμέκμ (πιήνεξ) 115 Ιαθνάξ δηανθείαξ 120 Ομθμιαημύπμ 118 Γβαπμνέ 292 Γβαπμνέ ζαθπανμύπμ 286 Πονί Αζβέζηημ ζε mg ακά 100γναμ. ηονημύ Φέηα 490 Ηεθαιμηύνη 810 Γναβηένα Πζέκηαν 750 Γθμύκηα 750 Ξμθθόν 670 Ηόηαηδ 80

190 Νεγέξ Αζβεζηίμο Γαιαθημθμμηθά πνμσόκηα Σάνηα με μηθνά θόθαια Οθμονμπνάζηκα θοιιώδε ιαπακηθά Όζπνηα Λενμί θανπμί

191 Ακεπάνθεηα αζβεζηίμο Ζζμννμπία ημο αζβεζηίμο Ιεηςμέκε δηαηηεηηθή πνόζιερε Αολεμέκε απέθθνηζε (αζιεηέξ) Πμ απμηέιεζμα ηεξ έιιεηρεξ ελανηάηαη από ημ ακ ηα επίπεδα ημο Ca είκαη παμειά ζημκ μνό ή ζηα μζηά

192 Φώζθμνμξ (P) Μ θώζθμνμξ είκαη έκα απαναίηεημ αμέηαιιμ ημ μπμίμ απαηηείηαη από θάζε θύηηανμ ζημ ζώμα γηα κα ιεηημονγήζεη ζςζηά Πμ μεγαιύηενμ μένμξ ημο θςζθόνμο ζημ ζώμα βνίζθεηαη με ηε μμνθή θςζθμνηθώκ ηόκηςκ (PO4)3- Νενίπμο ημ 85% ημο θςζθόνμο ζημ ζώμα βνίζθεηαη ζηα μζηά Ε πνμηεηκόμεκε εμενήζηα πνόζιερε RDA πμο θαζμνίδεηαη από ηεκ Γονςπασθή Έκςζε γηα ημ γεκηθό πιεζοζμό είκαη ζηα 800 mg /μένα

193 Θεηημονγίεξ Φςζθόνμο Βνίζθεηαη με ηε μμνθή θςζθμνηθώκ αιάηςκ ή εκςμέκμ με άιια ακόνγακα ζοζηαηηθά ή μνγακηθά άιαηα Οεμακηηθά γηα ημκ ακζνώπηκμ μεηαβμιηζμό Γκώκεηαη με ημ Ca θαη πνεζημμπμηείηαη γηα ημ ζπεμαηηζμό ηςκ μζηώκ Φςζθμνηθό κάηνημ ζομβάιιεη ζηε δηαηήνεζε ηεξ μλεμβαζηθήξ ηζμννμπίαξ Φςζθμιηπίδηα θαη DNA Μνγακηθά θςζθμνηθά είκαη ζεμακηηθά γηα ηεκ μμαιή ιεηημονγία ηςκ πενηζζμηένςκ βηηαμηκώκ Β Μνγακηθά θςζθμνηθά απμηειμύκ ημήμα εκόξ μμνίμο πμο βνίζθεηαη μέζα ζηα ενοζνά αημμζθαίνηα (2,3- δηθςζθμνηθόγιοθενηκηθό) ημ μπμίμ δηεοθμιύκεη ηεκ απειεοζένςζε μλογόκμο ζημοξ μοσθμύξ ηζημύξ Φςζθμθνεαηίκε θαη ΑΠΞ

194 Θεηημονγίεξ Φςζθόνμο Έιιεηρε Άημμα με ζογθεθνημέκεξ αζζέκεηεξ Άημμα πμο ιαμβάκμοκ γηα μεγάιμ πνμκηθό δηάζηεμα ακηηόληκα Ρπενβμιηθή μοσθή άζθεζε Οομπηώμαηα Απώιεηα μζηηθήξ μάδαξ Ξαπίηηδα, μζηεμμαιαθία Ιοσθή αδοκαμία Ξύζμηζε Ε απμβμιή μέζς ηεξ μονίαξ νοζμίδεη ηα επίπεδα ημο θςζθόνμο ζημ ζώμα

195 Ιενηθέξ ζεμακηηθέξ πεγέξ ηνμθίμςκ ζε θώζθμνμ :

196 Ιαγκήζημ (Mg) Γίκαη έκα ζεηηθό ηόκ θαη ζοκδέεηαη με ημ Ca θαη ημκ P Ε ΟΡΝ είκαη 400mg γηα ημοξ Α θαη 310mg γηα ηηξ Γ Γίκαη ημ ηέηανημ πημ άθζμκμ ζημηπείμ ημο μνγακηζμμύ

197 Θεηημονγίεξ ημο Mg Πμ ζώμα απμζεθεύεη ζημ ζθειεηό ημ 50-60% ημο mg, μνό αίμαημξ, μαιαθά μόνηα (μύεξ) Απμηειεί ζοζηαηηθό εκδύμςκ (κεονμμοσθέξ ζοκανμμγέξ, θανδηαθέξ θαη μνμμκηθέξ ιεηημονγίεξ) Ούκζεζε απαναίηεηςκ μμνίςκ Δμμηθό νόιμ Ιεηαθμνά ηόκηςκ μέζα από ηηξ μεμβνάκεξ θοηηάνςκ Οήμακζε ηςκ θοηηάνςκ Ιεηακάζηεοζε ηςκ θοηηάνςκ

198 Θεηημονγίεξ ημο Mg Έιιεηρε Κεθνηθή δοζιεηημονγία Ναναηεηαμέκε δηάννμηα νήζε δημονεηηθώκ Ηαθώξ ειεγπόμεκμξ δηαβήηεξ Γαζηνεκηενηθέξ δηαηαναπέξ (κόζμξ Crohn) Οομπηώμαηα Απάζεηα Ιοσθή αδοκαμία Ιοσθόξ ζπαζμόξ Πνόμμξ Ιοσθέξ Ηνάμπεξ (ηα παμειά επίπεδα Mg δεκ μπμνμύκ κα ζηαμαηήζμοκ ηε δηεγενηηθή επίδναζε ημ Ca ζηε μοσθή ζοζημιή) Ηανδηαθέξ αννοζμίεξ

199 Νεγέξ ηνμθίμςκ γηα μαγκήζημ Σθόλε θαθάο Ηιηόζποροη Σπόροη θοιοθύζας Πίηοσρο Ξεροί θαρποί Φσζηηθοβούησρο Νηθάδες ζηαρηού Ποπθόρλ Σπαλάθη Ψωκί κε οιόθιεροσς ζπόροσς

200 ΖΚΜΟΠΜΖΓΖΑ Ή ΙΖΗΞΜΟΠΜΖΓΖΑ

201 αιθόξ (Cu) Ιέηαιιμ Οοκδέεηαη με ηε ιεηημονγία ημο Fe ζημ μεηαβμιηζμό ημο O 2 Μη ΔΝΑ είκαη 900mg γηα Α θαη Γ

202 Θεηημονγίεξ Cu Δνα ςξ μεηαιιμέκδομμ (Η.Κ.Ο, ζπεμαηηζμόξ ζοκδεηηθμύ ηζημί, μεηαβμιηζμόξ κεονμδηαβηβαζηώκ,ζύκδεζε κεονμδηαβηβαζηώκ Απαναίηεημ γηα ηεκ απμννόθεζε ημο Fe Βμεζά ζημ ζπεμαηηζμό ηεξ αημμζθαηνίκεξ Οοζηαηηθμύ θοημπνώμαημξ (μλεηδάζε c θοημπνώμαημξ) παναγςγή εκένγεηαξ) Οοζηαηηθό παιθμπιαζμίκεξ Οοζηαηηθό ηεξ δηζμμοηάζεξ ημο οπενμλεηδίμο Οπεμαηηζμόξ θαη ζοκηήνεζε ηεξ μοειίκεξ.πμ πενίβιεμα από μοειίκε (θοηηανηθό ημίπςμα ηςκ κεονηθώκ θοηηάνςκ) απμηειείηαη από θςζθμιηπίδηα ηςκ μπμίςκ ε ζύκζεζε ελανηάηαη από ηε δναζηενηόηεηα ηεξ μλεηδάζεξ c ηςκ θοημπνςμάηςκ. Ιειακίκε. Ε ηονμζηκάζε ηςκ παιθμεκδύμςκ απαηηείηαη γηα ημ ζπεμαηηζμό ηεξ πνςζηηθήξ μοζίαξ μειακίκε

203 Θεηημονγίεξ Cu Έιιεηρε Ακαημία παμειόξ ανηζμόξ ιεοθώκ αημμζθαηνίςκ γκςζηώκ ςξ θαγμθύηηανα (θαγμθοηηανηθή πεκία), μηα πάζεζε πμο μπμνεί κα ζοκμδεοζεί από ηεκ αολακόμεκε εοαηζζεζία ζηε μόιοκζε. Ε μζηεμπόνςζε θαη άιιεξ ακςμαιίεξ ηεξ ακάπηολεξ ηςκ μζηώκ(κήπηα με παμειό βάνμξ γέκκεζεξ θαη μηθνά παηδηά) Πμληθόηεηα- Ρπενβμιηθή θαηακάιςζε θμηιηαθμί πόκμη Καοηία Γμεηό Δηάννμηα Βιάβε ζημ ήπαν

204 Ιενηθέξ ζεμακηηθέξ πεγέξ παιθμύ Σσθώηη Όζηραθα Σαρδέιες Ηιηόζποροη Καβούρη Αζηαθός Φηζηίθηα Μαληηάρηα Ξερά δακάζθελα Ακύγδαια

205 Σεοδάνγονμξ (Zn) Θεοθμθοακίδμκ μέηαιιμ Ε ΔΝΑ είκαη 11mg γηα ημοξ Α θαη 8mg Οοκακηάηαη ζε όιμοξ ημοξ ηζημύξ ημο ζώμαημξ

206 Θεηημονγίεξ Zn Ηαηαιοηηθόξ νόιμξ ημο Δn (100 δηαθμνεηηθά έκδομα ελανηώκηαη από ημκ Zn. Πα έκδομα πμο ελανηώκηαη από ημ ρεοδάνγονμ μπμνμύκ κα βνεζμύκ ζε όιεξ ηηξ γκςζηέξ θαηεγμνίεξ εκδύμςκ Δμμηθόξ νόιμξ ημο ρεοδανγύνμο (δμμή ηςκ πνςηεσκώκ θαη ηςκ μεμβνακώκ ηςκ θοηηάνςκ, επμύιςζε ηναομαηηζμώκ, δηενγαζία ακάπηολεξ) Ακμζμπμηεηηθό ζύζηεμα (ιεοθά αημμζθαίνηα, ιεμθηθό ζύζηεμα)

207 Ιενηθέξ ζεμακηηθέξ πεγέξ ηνμθίμςκ Σηρείδηα Τρηθύιιη Σσθώηη Σπόροη Κοιοθύζας Παζηό Βοδηλό Ψεκέλο Βοδηλό Αρλί Καβούρηα Χοηρηλές Μπρηδόιες Σαρδέιες

208 νώμημ (Cr) o Νμιύ ζθιενό μέηαιιμ o Απαναίηεημ γηα ηε δηαηνμθή ημο ακζνώπμο o Μη ΔΝΑ είκαη γηα ημοξ Α 35μg θαη γηα ηηξ Γ 25μg

209 Γκηζπύεη ηε δνάζε ηεξ ηκζμοιίκεξ θαη επενεάδεη ημ μεηαβμιηζμό ηςκ ιηπηδίςκ θαη ηςκ πνςηεσκώκ Οπεηίδεηαη με ημ ζπεμαηηζμό γιοθμγόκμο ζημ μοσθό ηζηό Δηεοθμιύκεη ηε μεηαθμνά αμηκμλέςκ ζημοξ μύεξ Γπενεάδεη ημ μεηαβμιηζμό ηεξ πμιεζηενόιεξ Θεηημονγίεξ Cr

210 Θεηημονγίεξ Cr Έιιεηρε Ε ακεπάνθεηα πνςμίμο ακαθένζεθε ζε ηνεηξ αζζεκείξ με μαθνμπνόζεζμμ εκδμθιέβημ ζηηηζμό, ημο μπμίμο δεκ ζομπιενώζεθε πνώμημ ζηα εκδμθιέβηα δηαιύμαηα. Αοημί μη αζζεκείξ ακέπηολακ ζημηπεία με μμαιήξ πνήζεξ ηεξ γιοθόδεξ θαη αύλεζακ ηηξ απαηηήζεηξ ημοξ ζε ηκζμοιίκε γηα ηεκ ζομπιήνςζε ημο πνςμίμο Πμληθόηεηα Οπάκηα ε δηαηνμθηθή

211 Ιενηθέξ ζεμακηηθέξ πεγέξ ηνμθίμςκ Μαγηά Κρέας Πράζηλα θαζόιη Ξεροί θαρποί Κόθθηλα θαζόιηα Μήιο Φηζηίθηα Μπρόθοιο Μπαλάλες Χσκός πορηοθάιη

212 Οίδενμξ (Fe) Ιεηαιιηθό ζημηπείμ Fe 2+, Fe 3+ Ε ΔΝΑ είκαη 8mg γηα Α 11 mg γηα ΓΑ, 15mg γηα ΓΓ θαη 18mg γηα Γ, εηδηθέξ θαηαζηάζεηξ (27mg έγθοεξ, 8mg μεηεμμεκμπαοζηαθέξ) Αημαηηθόξ Fe (10-35%) Ιε αημαηηθόξ Fe (2-10%) Ιηθνή βημδηαζεζημόηεηα (10%)

213 Θεηημονγίεξ Fe Ιεηαθμνά θαη απμζήθεοζε μλογόκμο ζομμεηέπεη ζημκ ζπεμαηηζμό μμνίςκ αημμζθαηνίκε, μομζθαηνίκε, θοημπνώμαηα, μεηαιιμέκδομα Ιεηαθμνά ειεθηνμκίςκ θαη εκενγεηαθόξ μεηαβμιηζμόξ Ακηημλεηδςηηθέξ θαη εοενγεηηθέξ πνμμλεηδςηηθέξ ιεηημονγίεξ Ούκζεζε DNA.

214 Θεηημονγίεξ Fe Απμζήθεοζε ζηδήνμο (θεννηηίκεξ) Φεννηηίκε μνμύ, ηνακθενίκε, πνςημπμνθονίκε, αημμζθαηνίκε Ήπαν, ζπιήκαξ, μοειόξ ηςκ μζηώκ Πμ 30% ημο Fe είκαη απμζεθεομέκμ θαη ημ 70% ζομμεηέπεη μεηαβμιηζμό ημο Μ.

215 Θεηημονγίεξ Fe Έιιεηρε; Ακεπανθήξ δηαηηεηηθή πνόζιερε Αολεμέκε απμβμιή Άζθεζε Ιεηςμέκε βημδηαζεζημόηεηα νόκηεξ αημμνναγίεξ Γηδηθέξ θαηαζηάζεηξ Μδμί απμβμιήξ Fe: γαζηνεκηενηθόξ ζςιήκαξ, θόπνακα, ηδνώηαξ, μύνα, δένμα, μαιιηά

216 Θεηημονγίεξ Fe Οομπηώμαηα-θιηκηθή εηθόκα o Ωπνόηεηα o Ακμνελία o Ηόπςζε o Γοενεζηζηηθόηεηα o Παποθανδία ή θανδηαθά θοζήμαηα o Ημηιμκοπία o Δηόγθςζε ημο ζπιήκα ζε πμζμζηό 10-15%...

217 Θεηημονγίεξ Fe Γαζηνεκηενηθέξ δηαηαναπέξ Γιςζζίηηδεξ, ζημμαηίηηδεξ, μηζμθαγίηηδεξ, πνόκηεξ γαζηνίηηδεξ, δηζαπμννόθεζε Θμημώλεηξ Γοαηζζεζία ζηηξ ιμημώλεηξ ιόγς ακεπάνθεηαξ ηεξ θοηηανηθήξ ακμζίαξ θαη ηεξ θαγμθοηηάνςζεξ Ιεηςμέκε απμδμηηθόηεηα Κεονμιμγηθέξ ιεηημονγίεξ Ιείςζε ηεξ πνμζμπήξ, ηεξ μάζεζεξ, ειαθνέξ δηαηαναπέξ ηεξ ζομπενηθμνάξ ζε παηδηά πνμζπμιηθήξ θαη ζπμιηθήξ ειηθίαξ, αηζζεηηθέξ δηαηαναπέξ ηεξ γεύζεξ

218 Απμννόθεζε ημο Fe Μοζίεξ πμο μεηώκμοκ ηεκ απμννόθεζε ημο με αημηθμύ Fe Πακίκεξ Φςζθμνηθά άιαηα Φοηηθά άιαηα Μλαιηθά άιαηα Φοηηθέξ ίκεξ Αζβέζηημ/θώζθμνμξ

219 Απμννόθεζε ημο Fe Μοζίεξ πμο αολάκμοκ ηεκ απμννόθεζε ημο αημηθμύ θαη με αημηθμύ Fe Ιοσθόξ πνςηεσκηθόξ πανάγμκηαξ (ράνη, θνέαξ, πμοιενηθά) αημηθμύ θαη με αημηθμύ Fe. Ννόζζεζε θνέαημξ (πεπηίδηα) ζε ιαπακηθά με αημηθμύ Fe Αζθμνβηθό μλύ με αημηθμύ Fe

220 Ιενηθέξ ζεμακηηθέξ πεγέξ ηνμθίμςκ γηα ζίδενμ ( επάκς ζεηνά αημμζηδήνμο, θάης ζεηνά με αημμζηδήνμο) Οοθώηη Ημηόπμοιμ Ηνέαξ Όζηναθα Θμοθάκηθα Φαθέξ Οπόνμη ζμοζαμημύ Οόγηα Βνώμε/Οηανέκ ημ πίημονμ Λενά βενίθμθα

221 ΠΞΜΦΖΙΜ ΟΖΔΕΞΜΟ (mg) Νεγέξ (θονίςξ) αημηθμύ ζηδήνμο Ιμζπανίζημ ζοθώηη ζηγμβναζμέκμ (90γν) 5.6 Άπαπμ θόκηνα θηιέημ, ρεηό (~90γν.) 2.9 Άπαπμξ θημάξ, ρεηό (~90γν.) 2.5 Ημηόπμοιμ, πςνίξ πέηζα, ρεηό, ζθμύνμ θνέαξ (~90γν.) 1.1 Ημηόπμοιμ, πςνίξ πέηζα, Σεηό, ιεοθό θνέαξ (~90γν.) 0.9 μηνηκό, άπαπμ, ρεηό, (~90γν.) 0.9 Ομιμμόξ, θμκζένβαξ, με ημ θόθθαιμ (~90γν.) 0.7

222 Νεγέξ με αημηθμύ ζηδήνμο Γμπιμοηηζμέκα δεμεηνηαθά πνςηκμύ (1 θιηηδ.)* θμιμθοζόζπμνμη kernels (~30γν.) 4.2 Οόγηα θανπμί (1/2 θιηηδ.) 3.4 Νίημονμ ζηηανημύ (1/2 θιηηδ.) 3.0 Ηόθθηκα kidney θαζόιηα, Ιαγεηνεμέκα, (1/2 θιηηδ.) 2.6 ομόξ από δαμάζθεκα (3/4 θιηηδ.) 2.3 Lima θαζόιηα, μαγεηνεμέκα (1/2 θιηηδ.) 2.2 Γμπιμοηηζμέκμ νύδη, μαγεηνεμέκμ, (1/2 θιηηδ.) 1.4 αιμονάμπηζθόηα(~30γν.) 1.2 Λενά δαμάζθεκα (5) 1.0 Σςμί μιηθήξ άιεζεξ ( 1 θέηα) 0.9 Θεοθό ρςμί από εμπιμοηηζμέκμ ναθηκανηζμέκμ αιεύνη (1 θέηα) 0.9 Αογό, μεγάιμο μεγέζμοξ (1) 0.9 Οηαθίδεξ, πςνίξ θμοθμύηζηα (1/4 θιηηδ.) 0.8 Φηζηηθμβμύηονμ ( 2 θμοη. ζμύπαξ) 0.6 Βενίθμθα, λενά (3) 0.6 Αςπράδι από αυγό μεγάλου μεγζκουσ (1) <0.1

223

224

225 ΘΖΝΖΔΖΑ ΗΑΖ ΔΖΑΠΞΜΦΕ 12/5/2014

226 ΘΖΝΕ Πμ ιίπμξ απμηειείηαη από ανθεηέξ μοζίεξ πμο παναθηενίδμκηαη ςξ ιηπίδηα Γίκαη μνγακηθέξ εκώζεηξ, αδηάιοηεξ ζημ κενό, δηαιοηέξ ζε ζογθεθνημέκμοξ δηαιύηεξ Θίπε θαη έιαηα (Φοηηθά θαη δςηθά ιίπε) Ιε ελαίνεζε ημ ιηκειασθό μλύ θαη ηα ς3 ι.μ, ηα οπόιμηπα πανάγμκηαη ζημ ήπαν 12/5/2014

227 ΔΖΑΠΞΜΦΖΗΕ ΠΑΛΖΚΜΙΕΟΕ ΠΩΚ ΘΖΝΩΚ Απιά ιηπίδηα 1) Θηπανά μλέα 2) Μοδέηενα ιίπε 3) Ηενμί Ούκζεηα ιηπίδηα 1) Φςζθμιηπίδηα (ιεθηζίκε, θεθαιίκε, ζθογθμμοειίκε) 2) Γιοθμιηπίδηα 3) Θηπμπνςηεσκεξ Ναναγόμεκα ιηπίδηα 1) Θηπανά μλέα 2) Γιοθενόιε 3) Οηενόιεξ (πμιεζηενόιε, ζηενμεηδείξ μνμόκεξ, βηη D, πμιηθά άιαηα) 4) 12/5/2014 Θηπμδηαιοηέξ βηηαμίκεξ

228 ΒΑΟΖΗΓΟ ΘΓΖΠΜΡΞΓΖΓΟ ΠΩΚ ΘΖΝΩΚ Πα ιίπε απμηειμύκ δμμηθά ζημηπεία ζομμεηέπμκηαξ ζηε ζύκζεζε ηςκ θοηηανηθώκ μεμβνακώκ Πα ιίπε απμηειμύκ πνόδνμμεξ εκώζεηξ μνμμκώκ Πμ ιίπμξ πνμζδίδεη μνγακμιεπηηθά παναθηενηζηηθά ζηα ηνόθημα Πμ ιίπμξ απμηειεί απμζεμαηηθό εκένγεηαξ όηακ μ άκζνςπμξ δεκ δηαηνέθεηαη θακμκηθά 12/5/2014

229 ΒΑΟΖΗΓΟ ΘΓΖΠΜΡΞΓΖΓΟ ΠΩΚ ΘΖΝΩΚ Μ ιηπώδεξ ηζηόξ πνμθοιάζζεη θαη ζηενίδεη όνγακα δςηηθήξ ζεμαζίαξ Πμ οπμδόνημ ιίπμξ πενηβάιιεη ημ ζώμα θαη ζοκηειεί ζηε νύζμηζε ηεξ ζενμμθναζίαξ Απμηειμύκ θμνείξ ηςκ ιηπμδηαιοηώκ βηηαμηκώκ Γηθμζακμεηδή: πανάγςγα ηςκ ι.μ, έπμοκ πηζακέξ βημιμγηθέξ ιεηημονγίεξ (πνμζηαθοθιίκεξ, πνμζηαγιακδίκεξ, ζνμμβμλάκηα, ιεοθμηνίεκηα) 12/5/2014

230 ΒΑΟΖΗΓΟ ΘΓΖΠΜΡΞΓΖΓΟ ΠΩΚ ΘΖΝΩΚ Απμηειμύκ βαζηθή πεγή εκένγεηαξ Οηεκ ενεμία ημ 60% ηεξ εκένγεηαξ πνμένπεηαη από ηα ιίπε Ηεηόκεξ: πανάγμοκ μηθνό πμζμζηό εκένγεηαξ (μεηαβμιηζμόξ ι.μ ζημ ήπαν αθέηοιμζοκέκδομμ Α θεηόκεξ) Αθεημληθό μλύ, β-οδνμλοβμοηονηθό μλύ, αθεηόκε θεημκώκ (κεζηεία, ζαθπανώδεξ δηαβήηεξ, δίαηηα πιμύζηα ζε ιίπε) Νεγή εκένγεηαξ (αζηηία θαη κεζηεία), θεημκώκ ζάκαημξ θαη θώμα 12/5/2014

231 ΒΑΟΖΗΓΟ ΘΓΖΠΜΡΞΓΖΓΟ ΠΩΚ ΘΖΝΩΚ Απμηειμύκ βαζηθή πεγή εκένγεηαξ Πα ΠΓ απμζεθεύμκηαη ζημ ιηπώδε ηζηό ι.μ (ηζημί) θαη γιοθενόιε (ήπαν) 12/5/2014 Αθέηοιμ-ζοκέκδομμ Α ιηπηδίςκ Krebs kcal (μέζς μλείδςζεξ) ζπεμαηηζμόξ θαη γιοθόδεξ

232 ΠΞΖΑΗΡΘΜΓΘΡΗΓΞΜΘΓΟ Ε πνςηανπηθή μμνθή πνόζιερεξ θαη απμζήθεοζεξ ιηπώκ Απμηειμύκηαη από ηνία Θ.Μ θαη ηε γιοθενόιε CH 2 - OOOC-C 17 H 35 CH- OOOC-C 15 H 31 CH 2 - OOOC-C 17 H 35 12/5/2014

233 ΠΞΖΑΗΡΘΜΓΘΡΗΓΞΜΘΓΟ Θηπανά μλέα: βναπείαξ, μέζεξ θαη μαθνάξ αιοζίδαξ Ημνεζμέκα Θ.Μ, έπμοκ απιμύξ δεζμμύξ θαη πανμοζηάδμοκ ζηαζενόηεηα ζηηξ μεηαβμιέξ ημοξ, πενηέπμοκ μηα πιήνε ακαιμγία ηόκηςκ οδνμγόκμο, είκαη ζηενεά. Αθόνεζηα Θ.Μ, μη άκζναθεξ δέπμκηαη έκα ή πενηζζόηενμοξ δηπιμύξ δεζμμύξ, είκαη ογνά, μλεηδώκμκηαη από ημκ αένα θαη ηαγθίδμοκ, μμκμαθόνεζηα θαη πμιοαθόνεζηα 12/5/2014

234 ΠΞΖΑΗΡΘΜΓΘΡΗΓΞΜΘΓΟ Ιενηθώξ οδνμγμκςμέκα έιαηα: cis ι.μ θαη trans ι.μ Ω-3 ι.μ: εηδηθή μμάδα πμιοαθόνεζηςκ, βνίζθμκηαη ζηα ηπζοέιαηα Απαναίηεηα Θ.Μ: ιηκειασθό (18:2ς6), ιηκμιεκηθμ (18:3ς3), αναπηδμκηθό (20:4ς6) Ακεπάνθεηα απαναίηεηςκ ι.μ: μεηςμέκε ακάπηολε ηςκ κέςκ λενμδενμία 12/5/2014

235 Απαναηηεηα Θηπανα Μλεα απμιέπηζε δένμαημξ, δενμαηίηηδεξ, εθδέμαηα ζε πεηναμαηόδςα: μεηςμέκε ακαπαναγςγηθή ηθακόηεηα, μεηςμέκε ακζεθηηθόηεηα ζε δοζμεκείξ ζοκζήθεξ, μεηςμέκε αλημπμίεζε εκένγεηαξ, απμηνίπςζε θ.α παίδμοκ νόιμ ζηε νύζμηζε ημο μεηαβμιηζμμύ ηεξ πμιεζηενόιεξ, ηεξ μεηαθμνάξ, ημ μεηαζπεμαηηζμό ηεξ ζε μεηαβμιίηεξ θαη ηεκ απμβμιή ηεξ είκαη πνόδνμμεξ μοζίεξ ηςκ μνμμκώκ πνμζηαγιαδηκώκ ζομβάιιμοκ ζηε δηαηήνεζε ηεξ αθεναηόηεηαξ ηςκ θοηηανηθώκ μεμβνακώκ 12/5/2014

236 ΝΜΟΜ ΑΝΜΘΕΗΓΡΙΓΚΕΟ ΓΚΓΞΓΓΖΑΟ Απμζήθεοζε εκένγεηαξ με ηε μμνθή ΠΓ 1γν ιίπμοξ 9 kcal Απμζεθεύμοκ πμιύ μηθνέξ πμζόηεηεξ κενμύ 70θηι 140θηι kcal Πα ΠΓ εκδμμοσθά πανέπμοκ kcal Θηπανά ζημ αίμα kcal Οεμακηηθή πμζόηεηα ζημ ήπαν Πύπμη ιηπώδμοξ ηζημύ (ιεοθόξ θαη θαζηακόθαημξ ι.η) Θεοθόξ ι.η: οπμδόνημξ ηζηόξ (50%), θμηιηαθή θμηιόηεηα (45%) εκδμμοσθόξ ι.η (5%) 12/5/2014

237 ΝΜΟΜ ΑΝΜΘΕΗΓΡΙΓΚΕΟ ΓΚΓΞΓΓΖΑΟ Ναναγςγή ιίπμοξ (ι.μ) από πνςηεΐκεξ θαη οδαηάκζναθεξ Αμηκμλέα αθέηοιμ-ζοκέκδομμ Α Ρδαηάκζναθεξ αθέηοιμ-ζοκέκδομμ Α Πα ιίπε δεκ μεηαηνέπμκηαη ζε οδαηάκζναθεξ θαη πνςηεΐκεξ Ε πενίζζεηα ηεξ εκένγεηαξ μεηαηνέπεηαη ζε ιίπμξ 12/5/2014

238 ΘΖΝΑΞΑ ΗΑΖ ΕΙΓΞΕΟΖΑ ΗΑΠΑΚΑΘΩΟΕ Οεμακηηθά γηα ημκ ακζνώπηκμ μεηαβμιηζμό απαναίηεηα ι.μ 3-6 γν ιηκειασθμύ μλέμξ (Αμενηθακηθό Οομβμύιημ Ένεοκαξ) Φοημθαγηθέξ δίαηηεξ (5-10% ηςκ kcal) 15γν ιίπμοξ από ιαπακηθά 5γν ιηκειασθμύ μλέμξ 30% ηεξ εμενήζηαξ πνόζιερεξ γηα ημοξ εκήιηθεξ (10%θ.ι, 10-15% μ.α.ι θαη 10% π.α.ι) ς3-ι.μ Δηαθμνμπμηήζεηξ ακάιμγα με ηεκ θαηάζηαζε ογείαξ 12/5/2014

239 ΠΞΜΦΓΟ ΝΘΜΡΟΖΓΟ ΟΓ ΘΖΝΜΟ Zςσθήξ πνμέιεοζεξ ηνόθημα ( 100%) Φοηηθήξ πνμέιεοζεξ ηνόθημα ( 5-10%) Ηνομμέκμ ιίπμξ 240ml γάια: 150kcal, 8γν ιίπμξ, 48% ιίπμοξ ζε kcal 30γν ηονί: 115 kcal, 9γν ιίπμξ, 70% ιίπμοξ ζε kcal 1 κηόκαη: 100 kcal, 5γν ιίπμξ, 45% ιίπμοξ ζε kcal 150γν παηάηα ρεμέκε: 145 kcal, 3% ιίπμξ 150γν παηαηάθηα: 795 kcal, 60% ιίπμξ 12/5/2014

240 ΠΞΜΦΓΟ ΝΘΜΡΟΖΓΟ ΟΓ ΘΖΝΜΟ Νώξ ζα οπμιμγίζς ημ πμζμζηό ηςκ ζενμίδςκ ιίπμοξ ζε έκα ηνόθημμ; Ν.π: 100kcal 30kcal ιίπμξ 30/100=0,3 100=30% Ν.π: 100kcal, 10γν ιίπμξ 10γν9 kcal =90 kcal, 90/100=0,9 100=90 kcal 12/5/2014

241 ΔΖΑΠΞΜΦΖΗΓΟ ΜΔΕΓΖΓΟ Ννμζανμμγή ηεξ ζενμηδηθήξ πνόζιερεξ ζηηξ αημμηθέξ ακάγθεξ με ζθμπό ηε δηαηήνεζε ημο ηδακηθμύ ζςμαηηθμύ βάνμοξ παποζανθία Ιείςζε ηεξ ζοκμιηθήξ πμζόηεηαξ ιίπμοξ ζηε δίαηηα (30% 20%). Μη ζενμίδεξ ζα ακηηθαηαζηαζμύκ από ζύκζεημοξ οδαηάκζναθεξ πμο πενηέπμοκ θοηηθέξ ίκεξ Ιείςζε ηςκ θμνεζμέκςκ ιηπώκ ζε 12/5/2014 ιηγόηενμ από 10% ηςκ εμενήζηςκ

242 ΔΖΑΠΞΜΦΖΗΓΟ ΜΔΕΓΖΓΟ Ηαηακάιςζε ηνμθώκ πιμύζηεξ ζε ς-3 ι.μ (ς-3 ι.μ ζηα θοηά είκαη ημ α-ιηκμιεκηθό μλύ, ζηα ηπζοέιαηα, εηθμζηπεκηακμσθό μλύ θαη δμθμζαελακμσθό μλύ. Ιεηώκμοκ ηε ζογθέκηνςζε ΠΓ θαη αολάκμοκ ηεκ HDL.Πα ς-3 ι.μ έπμοκ ενγμγόκμ θύζε ιόγς ηεξ παναγςγήξ εηθμζακμεηδώκ: μεηώκμοκ ηε ζοζζώνεοζε θαη ημ βαζμό πνμζθόιιεζεξ ηςκ αημμπεηαιίςκ, βμεζώκηαξ ζηεκ πνόζιερε ζπεμαηηζμμύ ζνόμβςκ. Βειηηώκμοκ ημκ αγγεηαθό ηόκμ θαη μεηώκμοκ ημ ηλώδεξ ημο αίμαημξ. Γοενγεηηθέξ επηδνάζεηξ ζημ ακμζμπμηεηηθό ζύζηεμα, πνόιερε όγθςκ θανθίκμο 12/5/2014

243 ΔΖΑΠΞΜΦΖΗΓΟ ΜΔΕΓΖΓΟ Ομιμμόξ, ζανδέιεξ, ζθμομπνί, ηόκμ, θύηνα ζηηανημύ (ς-3 ι.μ) 1-2 γεύμαηα ρανημύ ηεκ εβδμμάδα Ιείςζε ηεξ δηαηηεηηθήξ πμιεζηενόιεξ Ννμζεθηηθή θαηακάιςζε ηνμθίμςκ με οπμθαηάζηαηα ιίπμοξ Ακηηθαηάζηαζε ηςκ θμνεζμέκςκ ιηπώκ με μμκμαθόνεζηα θαη πμιοαθόνεζηα ι.μ ( 10% πμιοαθόνεζηα, 10-15% μμκμαθόνεζηα) 12/5/2014

244 12/5/2014

245 12/5/2014