< y^ Πρότυπα και επιστημονικοτεχνική πληροφόρηση. /ί#? Λ<Χ%.> ^ΙΌΛ^ Έλλης Άνθη *

Transcript

1 d το άρθρο που ακολουθεί γίνετα μα γενκή αναφορά στα πρότυπα τ είνα, πως εκπονούντα, ποα είνα η χρησμότητα τους κα στους οργανσμούς που αναλαμβάνουν την έκδοση τους. Εδκότερη ενημέρωση γίνετα γα τα δεδομένα που επκρατούν στην Ελλάδα. Στη συνέχεα αναφέροντα τα ββλογραφκά εργαλεία, που βοηθούν κάθε χρήστη στην εντόπση ενός προτύπου κα ο τρόπος επεξεργασίας των προτύπων στς ανάλογες ββλοθήκες. Τέλος, γίνετα πρόταση γα την αποτελεσματκότερη χρήση κα ανάκληση των προτύπων στς ββλοθήκες. r Λ<Χ%.> ΙΌΛ /ί#? < y c Κ L > Πρότυπα κα επστημονκοτεχνκή πληροφόρηση της Έλλης Άνθη! ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ λο σίγουρα χρεάστηκε κάποτε ν αγοράσουμε Ι φλμ γα τη φωτογραφκή μας μηχανή. Όλο έχουμε αντκαταστήσε κάποα καμμένη λάμπα. Γα καμά απ τς ενέργεες μας αυτές δεν χρεάστηκε να προβληματστούμε, μήπως το φλμ δεν εφαρμόζε στη μηχανή ή η λάμπα στην υποδοχή ή ακόμα αν πρέπε να προμηθευτούμε κάποες συγκεκρμένες μάρκες από συγκεκρμένη χώρα κατασκευής. Από τέτοου είδους προβληματσμούς κα ανησυχίες έχουν φροντίσε να μας απομακρύνουν τα "πρότυπα" (standards). / \ Τ είνα όμως πρότυπα; Σύμφωνα με τον D. Grogan u;, πρόκετα γα "κανόνες που αφορούν στην ποότητα, το μέγεθος ή το σχήμα βομηχανκών προϊόντων". Κα συμπληρώνε, επεκτείνοντας τον ορσμό, ότ μπορεί να περλαμβάνουν δαδκασίες, μέθοδες, ορολογίες κλπ. Απ την άλλη, το ANSI (2) (βλ. συνέχεα) ορίζε το πρότυπο σαν "εξέλξη μας προδαγραφής, η οποία έχε γίνε αποδεκτή από αναγνωρσμένη αρχή, σαν πρακτκότερη κα πο κατάλληλη τρέχουσα λύση γα ένα επαναλαμβανόμενο πρόβλημα". Παράλληλα, ορίζε την προδαγραφή σαν "σύντομη δήλωση των απατήσεων γα ένα υλκό, λετουργία, μέθοδο, δαδκασία ή υπηρεσία, περλαμβάνοντας, όπου είνα δυνατόν, την ακρβή δαδκασία σύμφωνα με την οποία μπορεί να προσδορστεί ότ ο συνθήκες κανοποούντα από τς ανοχές που εξεδκεύοντα στη δήλωση η προδαγραφή δεν πρέπε να καλύπτε εδκά επαναλαμβανόμενα θέματα ή αντκείμενα πλατεάς χρήσης ή ακόμα υπάρχοντα αντκείμενα". Εδώ το καλό είνα να αναφέρουμε ότ, αν κα υπάρχε κάποα δαφορά μεταξύ προτύπων κα προδαγραφών, ο έννοες συχνά συγχέοντα, ακόμα κα από επίσημους φορείς ( 4 Κ Απλούστερα ο. Houghtor } χαρακτηρίζε τα πρότυπα σαν "ντοκουμέντα τα οποία εκθέτουν πως θα πρεπε να κατασκευάζοντα, ορίζοντα, μετρούντα ή δοκμάζοντα τα υλκά κα τα προϊόντα είνα ντοκουμέντα που θέτουν όλες τς συνθήκες που θα πρεπε να εκπληρώνοντα. Τα πρότυπα εκπονούντα όποτε αναπτύσσοντα επανελημμένες λετουργίες σαν οργανωμένες δαδκασίες». Η πρώτη απόπερα επστημονκής προτυποποίησης στς μετρήσες έγνε το 558, όταν θεσπίστηκε η βρετανκή πρότυπη γυάρδα. Μπορούμε όμως να πούμε ότ ακόμα κα η επκονωνία μεταξύ των ανθρώπων είνα αποτέλεσμα προτυποποίησης. Χωρίς αυτήν, ο ίδες λέξες δεν θα μετέφεραν πάντα την ίδα σημασία. Γίνετα έτσ φανερό πόσο σημαντκή είνα η προτυποποίηση στη ζωή μας, δαίτερα μάλστα τη σημερνή, την τόσο πολυσύνθετη. Τα πρότυπα εκτός από τη βομηχανία που αναφέρετα προηγούμενα είνα απαραίτητα ακόμα στο εμπόρο, στη μηχανκή κα σχεδόν σε κάθε τομέα της επστήμης κα της τεχνολογίας. Μεταξύ των ββλοθηκάρων είνα γνωστό ότ υπάρχουν πρότυπα κα γα τον κλάδο τους, π.χ. γα το μέγεθος κα το σχήμα του δελτίου καταλόγου, γα τς ββλογραφκές παραπομπές, γα τη σύνταξη επτομών, γα τς συντομογραφίες κα άλλα θέματα. Είνα επίσης γνωστό ότ η Δεθνής Δεκαδκή Ταξνόμηση (UDC) κυκλοφορεί με τη μορφή προτύπου. Γα ορσμένους τομείς, όπως π.χ. της ββλοθηκονομίας, τα πρότυπα είνα προαρετκά. Αν κα υπάρχε η τάση κα είνα καλό να χρησμοποούντα από όλους, εν τούτος, στο παράδεγμα που αναφέρουμε, υπάρχουν ββλοθήκες που χρησμοποούν δελτία δαφορετκού μεγέθους κα σχήματος από το προτενόμενο στο αντίστοχο πρότυπο, χωρίς να ενοχλούν ή βλάπτουν κανέναν. Γα κάποους άλλους τομείς όμως τα πρότυπα έχουν χαρακτήρα υποχρεωτκό από τη φύση τους. Έτσ, αν υποθέσουμε ότ ένα πολτκός μηχανκός δεν φροντίζε να τηρηθούν τα πρότυπα παρασκευής του οπλσμένου σκυροδέματος, υπάρχε πθανότητα ακόμα κα κατάρρευσης των κτηρίων, των οποίων αναλαμβάνε την επίβλεψη. Δεν λείπουν παραδείγματα «χάρτνων» πολυκατοκών. Ανάλογα με το σκοπό τους, τα πρότυπα δακρίνοντα σε α) Πρότυπα δαστάσεων, που εξεδκεύουν τς δαστάσες που χρεάζοντα γα να εφαρμόζουν μεταξύ τους δάφορα

2 αντκείμενα. β) Πρότυπα εκτέλεσης ή ποότητας, που βεβαώνουν ότ ένα προϊόν είνα επαρκές γα το σκοπό που προορίζετα να εκτελέσε. γ) Πρότυπα μεθόδων δοκμασίας, που καθστούν κανά τα υλκά κα τα προϊόντα, που προορίζοντα γα τον ίδο σκοπό, να συγκρίνοντα π.χ. ως προς την ελαστκότητα τους, την αντοχή τους, τη ρευστότητα τους κλπ. δ) Πρότυπα ορολογίας, που βοηθούν τους επστήμονες ενός κλάδου, να επκονωνούν με περσσότερη ακρίβεα, χρησμοποώντας κονούς όρους κα σύμβολα. ε) Κώδκες πρακτκής, που καλύπτουν την εγκατάσταση, λετουργία κα συντήρηση εξοπλσμού. Τέτοο κώδκες μπορεί να προβλέπουν τη σωστή φύλαξη μηχανημάτων, φωτσμό των δρόμων κλπ. στ) Πρότυπα υλκών, που καλύπτουν τη χημκή σύσταση, ανοχές, συνθήκες κα μηχανκές δότητες των πρώτων υλών κα ζ) Φυσκά κα επστημονκά πρότυπα, που δαπραγματεύοντα τς φυσκές ποσότητες που σχηματίζουν τη βάση μέτρησης στη βομηχανία κα το εμπόρο, όπως π.χ. μήκος, μάζα, χρόνος, θερμοκρασία κλπ. 0 χωρσμός αυτός είνα συμβατκός κα δεν είνα σπάνο να συναντήσουμε μκτά είδη προτύπων. Σκοπός του είνα η καλύτερη μελέτη των προτύπων, τα οποία από άποψη μορφής είνα συνήθως φυλλάδα, που μπορούν να αποτελούντα από 2 ή αρκετές σελίδες. Σπανότερα υπάρχουν πρότυπα με 00 ή περσσότερες σελίδες. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ Επεδή είνα αναγκαίο τα πρότυπα να γίνουν αποδεκτά από όσο το δυνατόν περσσότερους επστήμονες του κλάδου που αφορούν, αλλά κα από τς αντίστοχες υπηρεσίες κα φορείς, γα τη δημουργία τους απατείτα συλλογκή εργασία κα συγκεκρμένες δαδκασίες. Έτσ, έχουν δρυθεί οργανσμοί, που σκοπό έχουν την εκπόνηση προτύπων. Τέτοο οργανσμοί υπάρχουν εθνκοί κα δεθνείς κατά κύρο λόγο, όμως πολλές μεγάλες βομηχανίες έχουν δκή τους υπηρεσία προτύπων. Στην τελευταία αυτή περίπτωση συνήθως συμβαίνουν τα εξής ή η βομηχανία εκπονεί πρότυπα γα τα προϊόντα της, που μπορεί να γίνουν μετά αποδεκτά από την εθνκή υπηρεσία προτύπων ή υοθετεί τα εθνκά ή δεθνή πρότυπα. Ας δούμε όμως ποα ένα η συνήθης πρακτκή που ακολουθούν ο οργανσμοί (εθνκοί κα δεθνείς) γα τη δημουργία των προτύπων. Καθένας απ αυτούς τους οργανσμούς συστήνε τεχνκές επτροπές κα ομάδες εργασίας, καθεμά από τς οποίες ασχολείτα με ένα συγκεκρμένο θεματκό πεδίο, π.χ. θερμομόνωση, τεκμηρίωση, δομκά υλκά κα στοχεία κλπ. Τα μέλη των επτροπών κα ομάδων είνα συνήθως εκπρόσωπο κάποων φορέων, αρμόδων γα το θεματκό πεδίο κα όχ μεμονωμένο επστήμονες. Αυτό έχε σαν αποτέλεσμα, ο απόψες που εκφράζοντα, να είνα πο ολοκληρωμένες, δουλεμένες κα προϊόντα πείρας. Φορείς που εκπροσωπούντα, μπορεί να είνα πανεπστήμα, υπουργεία, επμελητήρα, ενώσες κλπ. κα βέβαα ο εκπρόσωπο τους είνα μετακλητοί. Τα στάδα που σε γενκές γραμμές ακολουθούντα μέχρ να δημοσευτεί ένα πρότυπο είνα τα παρακάτω α) Πρόταση γα εκπόνηση προτύπου 6) Πρόγραμμα εργασίας γ) Προσχέδο προτύπου δ) Σχέδο προτύπου ε) Δημόσα κρίση στ) Έκδοση προτύπου. Αναλύοντας περσσότερο τα στάδα αυτά έχουμε Οποοσδήπο φυσκό, νομκό πρόσωπο, δημόσα υπηρεσία, επτροπή κλπ. μπορεί να κάνε πρόταση γα εκπόνηση προτύπου, εφόσον δεν υπάρχε άλλο σχετκό, αλλά κα γα κατάργηση ή αναθεώρηση υπάρχοντος. Όπως είνα φυσκό, τα πρότυπα πρέπε να είνα σύχγρονα κα να συμβαδίζουν με τς επστημονκές κα τεχνολογκές εξελίξες. Γ αυτό, πρότυπα ξεπερασμένα ή άχρηστα, αναθεωρούντα ή καταργούντα. Κάθε πρόταση εξετάζετα κα αφού εγκρθεί, δίνετα γα επεξεργασία στην κατάλληλη επτροπή, που αποτελείτα από εδκούς επστήμονες κα εκπροσώπους ενδαφερόμενων επαγγελματκών συλλόγων. Ανάμεσα στα μέλη υπάρχε συνήθως κα φλόλογος, που έχε την ευθύνη της γλωσσκής επεξεργασίας του προτύπου. Επεδή προτάσες μπορεί να υπάρχουν πολλές, προτεραότητα δίνετα σ εκείνες που θεωρούντα αναγκαίες γα την ανύψωση της οκονομίας κάθε χώρας κα εντάσσοντα στο γενκό πρόγραμμα του Οργανσμού, γα την επόμενη χρονά. Η επτροπή, στην πρώτη φάση της δουλεάς της, πρέπε να καταστρώσε το πρόγραμμα εργασίας γα κάθε πρότυπο κα το χρονοδάγραμμα γα την αποπεράτωση του. Στη συνέχεα η επτροπή ορίζε 3 μέλη της υπεύθυνα γα τη δατύπωση ενός πρώτου κεμένου, που θα χρησμοποηθεί μετά σαν βάση γα τη σύνταξη του προτύπου. Το κείμενο αυτό, εφόσον εγκρθεί, παίρνε έναν κωδκό αρθμό κα ονομάζετα «Προσχέδο προτύπου». Η επτροπή μετά επεξεργάζετα το προσχέδο κα προσπαθεί να ετομάσε ένα πλήρες κείμενο, αποδεκτό από όλους τους ενδαφερόμενους. Το κείμενο αυτό αποτελεί το «Σχέδο προτύπου», το οποίο κονοποείτα από τον οργανσμό σε όσο το δυνατόν περσσότερους ενδαφερόμενους, γα να εκφράσουν τς παρατηρήσες, κρίσες κα προτάσες τους. Η κονοποίηση γίνετα είτε με έγγραφο, είτε με δημοσίευση σε εδκά έντυπα κα εφημερίδες, είτε με δανομή του κεμένου σε όποον το ζητήσε. Το στάδο αυτό ονομάζετα «Δημόσα κρίση». Με τη λήξη της προθεσμίας υποβολής, συγκεντρώνοντα όλες ο παρατηρήσες, τς οποίες υποχρεωτκά εξετάζε κα επεξεργάζετα η επτροπή κα δαμορφώνε το τελκό κείμενο. Αν ο αλλαγές δεν είνα ουσαστκές, το σχέδο παραπέμπετα γα έγκρση, οπότε έχουμε το «Πρότυπο» δαφορετκά επστρέφε στο στάδο του Σχεδίου, ακολουθεί η Δημόσα κρίση κ.ο.κ. Το πρότυπο που προκύπτε χαρακτηρίζετα από τον κωδκό αρθμό που το συνοδεύε από το στάδο του Προσχεδίου κα μπορεί μ αυτόν να αναζητηθεί. Δαθέτε επίσης ταξνομκό αρθμό σύμφωνα με τη UDC, το όνομα του οργανσμού που ευθύνετα γα την εκπόνηση του, ημερομηνία έκδοσης κα φυσκά τον τίτλο του, που αποδίδε κα το περεχόμενο του. Η δαδκασία εκπόνησης προτύπων είνα λίγοπολύ κονή γα όλους τους οργανσμούς προτυποποίησης, αλλά κα καθένας έχε το δκό του κανονσμό με τς δατερότητες του.

3 / ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΠΡΟΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ] Ι Δεθνείς (γενκοίεδκοί) J Ας αναφερθούμε τώρα λίγο περσσότερο στους nnvm/mmv τπητηίγλίγλίτ/ττίγ nc ΙΓΛΛΛΤΛ ΤΛ\; Acxm «_p «ggjgj Οργανσμό Προτυτοποίησης QSO Internatona S/p? A Organzaton or Standardzaton). Ιδρύθηκε το 946,, ~.».dh H < «Γ PP _ np ct VV tt&ν" ".Α Χ ΐ. 4V " ΡΜ 3Γ "Τί ". " _» W k jtt uj E ί P_ r _Y. ί Λ _ΜΜΙ m ΠβΛ ~ _ ~. K rm Ε V V~~Z"Z > 0 0 ανήκε στον ΟΗΕ κα εδρεύε στη Γενεύη. Μέλη του 00 \ είνα εθνκοί οργανσμοί προτυποποίησης. Έχε ΑΗΙ PTIe V IP rvt VHV συσταθεί γα να «προάγε την ανάπτυξη της HPPP UJ PPP"jj! κ K " Jt v t op " I I! προτυποποίησης κα σχετκών δραστηροτήτων σ όλο ββ T βρί P [ " P j P K "T?r.MK b Γτ Ηϊ"?ϊ τον κόσμο κα να αναπτύσσε κα εκδίδε δεθνή W 5!, πρότυπα. Αυτές ο δραστηρότητες δευκολύνουν την bhrjhhhhhhf. π ΗΗ s \9 Η Ι κ3 ν ; > I v sat " bq ανταλλαγή αγαθών κα υπηρεσών κα υποθάλπουν την Η Ι ΎΑν K m > K Λ I K > V II β rhf HL V?H \ AT S αμοβαία συνεργασία σε σημαντκές σφαίρες των SHL L K H V I "" H II ανθρώπνων κατακτήσεωνδανοητκών, επστημονκών, τεχνολογκών κα οκονομκών (5). 0 ISO σαν «Δεθνές t Ρ Ι IP 9 AT πρότυπο» ορίζε «ένα σχέδο δεθνούς προτύπου που έχε υοθετηθεί από την πλεοψηφία των μελών που ) ΙΙΙβ συμμετέχουν σε μα τεχνκή επτροπή κα έχε εγκρθεί."vv" t ; m /T! (TI με ψήφο, τουλάχστον από το 75% των οργανσμώνμελών του ISO» \ λέπουμε, λοπόν, ότ γα να εκδοθεί Jjjjj,. ; (Ι Η ένα δεθνές πρότυπο, υπάρχε αυξημένη ευασθησία κα Wt ΙΊΊΙ συνθετότερες δαδκασίες. κ > ΙΗΜΚ AH r H 3 r t W? r j I? E S e Κ K CI m mt S Στενότερη από τους δεθνείς οργανσμούς, σε ευρωπαϊκό e I S"V «ϊ w $ επίπεδο, υπάρχε η CEN (European Standards ΜΜΙ J ΓΡΙ KF?".; 3 m Coordnatng Commtee), που δρύθηκε το 960 από την ΕΟΚ κα την Ευρωπαϊκή Ένωση Ελευθέρων I?.! I Συναλλαγών (EFTA). H I ΐτ H β ϊτχ ί t E I r I V> Κ j, ep ; n ; j ΙΓUI ILI ta ί Όλα τα πρότυπα που προαναφέρουμε μπορούν να II Ι ί H L IL! t καλύπτουν οποοδήποτε θέμα υπάρχουν όμως κα. r r P rwh suys? E.P. j H οργανσμοί που εκπονούν δεθνή πρότυπα $νός... r Η T" m j III συγκεκρμένου θεματκού πεδίου. Παράδεγμα τέτοου v "V u Ε L n kjvvhj~ «ώ Ι ΙΙββΤΐϊββ #% ββηρ οργανσμού είνα η IEC (Internatona Eectrotechnca t β ύ H Y VI β Y A! AT A " " Commsson), που καλύπτε θέματα ηλεκτροτεχνίας,. III Η J < II tv T TY T t T r v. S»" aa kk JT 7 V " W HH H w JVK m ηλεκτρονκής, τηλεπκονωνών κα πυρηνκής Sr T K Tw C K T T P T S H ϊ VUV ΑΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΗΪ t jbhu? It IIII LI c ΜΜΚΗΜνΏΗΚί. ενέργεας. Ιδρύθηκε το 906. Άλλο παράδεγμα είνα η FE ΠΗΚ P r M Γ <! 3Ι v CEE (Internatona Commsson on Rues or the Approva o Eectrca Equpment) που δρύθηκε το 926 tu ΚΙ y ΐ Γβ kl ΈΐΚΛΡ κα «ασχολείτα με τς συνθήκες με τς οποίες κάποο v m. % m. P «M3cj < τύπο ηλεκτρκού εξοπλσμού θα πρεπε να I H J L AW συμμορφώνοντα γα να προστατεύουν το κονό από τους III I! r> j L """ J3t> " p w e κνδύνους που προκύπτουν από εξοπλσμό χαμηλής "ϊι Γϋ ~ A; W " W ίλ IM... t TCr "PPW!?3ί»4???v?>? ποότητας» (7). T H o AAA kk %r... Ο δύο παράνω οργανσμοί συντονίζοντα ώστε να αποφεύγοντα ο επκαλύψες. j nv w> t M" a ; T r cx j η Τ Ρ Η TV V _ Tt " ae. a a Ί rjr ed I & vvrrt P H rl V Εθνκοί (γενκοί) ία V_.I..T. ] τ //////V.V «ν J W "" J3 H% r β " Λ //w5w T yt " t/r.ttimw 9MpM0Wn Man» «. // /!?/.WJ////A. /. / "> /./,. ". #, j ; ί I v ". j. ί r <, <,! Ανάλογα, υπάρχουν γα κάθε σχεδόν χώρα εθνκοί οργανσμοί προτυποποίησης, που αναλαμβάνουν την εκπόνηση των εθνκών προτύπων κα βέβαα καλύπτουν όλα τα θέματα. Η Μ. ρετανία δαθέτε τον παλαότερο εθνκό οργανσμό, τον rtsh Standards Insttuton (SI), που δρύθηκε το 90 σαν Engneerng Standards Commttee από το Ίδρυμα Πολτκών Μηχανκών. Η σημερνή ονομασία υοθετήθηκε το 93. Στη συνέχεα, το 98, δρύθηκαν στη Γερμανία ο DIN (8) (Deutsches Insttut ur Normung) κα στς ΗΠΑ η ASA (Amercan Engneerng Standards Commtee), που αργότερα ονομάστηκε USASI (Unted States o Amerca Standards Insttute) κα από το 969 φέρε την τωρνή ονομασία που είνα ANSI (Amercan Natona Standards Insttute).

4 Άλλο οργανσμοί είνα ο ΓΟΣΤ (GOST Gosudarstvennye Standarty) υπεύθυνος γα την εκπόνηση των προτύπων της Σοβετκής Ένωσης, η JIS (Japanese Industra Standards Commtee) γα την Ιαπωνία, AFNOR (Assocaton Francase de Normasaton) γα τη Γαλλία, UNI (Ente Nazonae Itaano de Uncazone) γα την Ιταλία, ONORM (Oesterrechscher Normenausschuss) γα την Αυστρία κα πολλοί άλλο. Ελλάδα Γα τα ελληνκά πρότυπα υπεύθυνος είνα ο ΕΛΟΤ (Ελληνκός Οργανσμός Τυποποίησης), που δρύθηκε με το νόμο 372/76. «Σκοπός του οργανσμού είνα να προάγε κα να εφαρμόζε την Τυποποίηση στην Ελλάδα. Ανάμεσα στς άλλες αρμοδότητες του περλαμβάνοντα η σύνταξη, έκδοση κα δάθεση των Προτύπων, η απονομή σημάτων κα χορήγηση πστοποητκών ποότητας. Επίσης ο ΕΛΟΤ είνα το μοναδκό μέλος από την Ελλάδα στον ISO, στην Ευρωπαϊκή Επτροπή Τυποποίησης (CEN) κα στην Ευρωπαϊκή Επτροπή Ηλεκτροτεχνκής Τυποποίησης (CENELEC). 0 ΕΛΟΤ είνα τέλος ο αποκλεστκός φορέας γα τη δάθεση των Προτύπων όλων των ξένων οργανσμών» \ Αν κα ο ΕΛΟΤ είνα Νομκό Πρόσωπο Ιδωτκού Δκαίου, χρηματοδοτείτα από το κράτος κα εποπτεύετα από τον Υπουργό ομηχανίας, Ενέργεας κα Τεχνολογίας. Παλαότερο το ρόλο του ΕΛΟΤ έπαζε η ΕΝΟ, το Γραφείο Προτυποποίησης δηλ. της Μονάδας Τεκμηρίωσης κα Πληροφόρησης κα Τεχνκού Επμελητηρίου Ελλάδας. Μερκές ασκές αρχές που πρέπε να πληρούν τα ελληνκά πρότυπα είνα } α) Τα ελληνκά πρότυπα πρέπε να κανοποούν αναγνωρσμένες ανάγκες της βομηχανίας κα της οτεχνίας, του εμπορίου, της κατανάλωσης, της επστήμης, της τεχνολογίας κα των άλλων τομέων της εθνκής ζωής. 6) Τα ελληνκά πρότυπα πρέπε να ρίσκοντα σε αρμονία με τς τρέχουσες κα άμεσες μελλοντκές ανάγκες της οκονομίας της χώρας κα να μη δημουργούν εμπόδα στην εξέλξη. γ) Τα ελληνκά πρότυπα πρέπε να αποβλέπουν στην επίτευξη της βέλτστης συνολκής οκονομίας σε εθνκό επίπεδο κα να εξασφαλίζουν τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα των παραγωγών κα των καταναλωτών. δ) Τα ελληνκά πρότυπα πρέπε να απεκονίζουν την ευρύτερη δυνατή συμφωνία όλων των ενδαφερομένων γα το αντίστοχο θέμα στον εθνκό χώρο. ε) Τα ελληνκά πρότυπα πρέπε να λαμβάνουν υπόψη τς τελευταίες επστημονκές κα τεχνολογκές προόδους, αλλά συγχρόνως να παραμένουν εφαρμόσμα στους δάφορους τομείς δραστηροτήτων στους οποίους αναφέροντα. στ) Τα ελληνκά πρότυπα πρέπε να αναθεωρούντα, να συμπληρώνοντα περοδκά κα να εκσυγχρονίζοντα σε σχέση με τς τεχνολογκές εξελίξες κα τς νέες συνθήκες που δαμορφώνοντα κάθε φορά στην εθνκή οκονομία. ζ) Τα ελληνκά πρότυπα πρέπε να συντάσσοντα στην ελληνκή γλώσσα σε τρόπο που να είνα κατανοητά σε όσους πρόκετα να τα χρησμοποήσουν, να αποφεύγετα κατά το δυνατόν η αμφβολία ή η αμφσβήτηση γα την έννοα του περεχομένου τους, να είνα πλήρη κα σαφή κα να υπάρχε ομοομορφία της χρησμοποούμενης! σ αυτά ορολογίας, συμβόλων κα εκφράσεων». Εθνκοί (εδκοί) Φεύγοντας από τα γενκά εθνκά πρότυπα, μπαίνουμε στα εθνκά πρότυπα που απευθύνοντα σε ένα εδκευμένο κονό. Υπάρχουν δηλ. αντίστοχο με τους δεθνείς οργανσμούς τύπου IEC κα CEE που αναφέροντα παραπάνω, κα εθνκοί οργανσμοί. Τέτοο είνα ο αμερκάνκο ASTM (Amercan Standards or Testng and Materas), που ενδαφέρετα γα δοκμασίες κα υλκά κα ASHRAE (Amercan Socety or Heatng, Rergeratng and Arcondtonng Engneers), που ασχολείτα με θέματα θέρμανσης, ψύξης κα κλματσμού επίσης ο γερμανκός VDE (Verband Deutscher Eektrotechnker) γα ηλεκτροτεχνία κ.ά. \ ΙΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΚΑΙ ΙΛΙΟΘΗΚΕΣ ΠΡΟΤΥΠΩΝ Όπως είπαμε, τα πρότυπα κυκλοφορούν σε φυλλάδα. Υπάρχε όμως η δυνατότητα να βρούμε ορσμένα απ αυτά συγκεντρωμένα σε ββλία. Π.χ. τα πρότυπα DIN κυκλοφορούν κα σε σερές βλίων που τα παρουσάζουν κατ αρχήν θεματκά κα μετά κατ αύξουσα αρθμητκή σερά κα ονομάζοντα DIN Taschenbuch. Έτσ κυκλοφορούν επίσης τα ASTM, ASHRAE, AASHTO (Amercan Assocaton o State Hghway and Transportaton Ocas) κ.ά. Αντίστοχα μπορεί να συναντήσουμε κα ββλία που περέχουν πρότυπα πάνω σ ένα θέμα, ανεξάρτητα από οργανσμό εκπόνησης. Γα την ενημέρωση των ενδαφερομένων, ο περσσότερο από τους οργανσμούς προτυποποίησης εκδίδουν περοδκά, τα οποία συνήθως περλαμβάνουν γενκά θέματα προτυποποίησης κα δίνουν λεπτομέρεες γα νέα πρότυπα ή γα σχέδα. Μπορούμε ενδεκτκά να αναφέρουμε το ISO buetn, το SI news, το DIN Mtteungen + Eektronorm Zentraorgan der deutscher Normung, το SN ASTM standardzaton news κ.ά. Όμως, εκτός από τς περοδκές αυτές εκδόσες, όλο σχεδόν ο οργανσμοί δαθέτουν ετήσους καταλόγους. Σ αυτούς αναφέροντα όλα τα πρότυπα κάθε συγκεκρμένου οργανσμού, σύμφωνα με τον τίτλο τους, τον κωδκό τους αρθμό, το θέμα τους, την επτροπή που τα συνέταξε. Σημεώνοντα ακόμα δάφορες αλλαγές, όπως η κατάργηση κάποου προτύπου ή η αναθεώρηση κάποου άλλου, από ποο αντκαθίστατα ή ακόμα κα η σοδυναμία ή αντστοχία ορσμένου με πρότυπα άλλων οργανσμών. λέπουμε λοπόν ότ ο ίδο ο οργανσμοί έχουν φροντίσε γα την εύκολη ανάκληση των προτύπων. Όμως πάντα το κύρο βάρος πέφτε στα πρότυπα κάθε οργανσμού χωρστά. Γα να βρούμε τ πρότυπα υπάρχουν γενκά π.χ. γα σωλήνες αμαντοτσμένου ή γα την ασφάλεα των παχνδών, πρέπε να ψάξουμε στα θεματκά ευρετήρα των καταλόγων όλων των οργανσμών προτυποποίησης. Στον τομέα του χάλυβα το πρόβλημα λύνετα μερκώς, από ένα εγχερίδο το Handbook o comparatve word stee standards. Tokyo Internatona Technca Inormaton Insttute,,

5 ""T e\mvu> I t~ m Ι Υ Ι "! Ι να ΜΛ Η Immma IMM JWM > w ""j»» Mmmmm... 5S5E2; Ϊ?5Ϊ[» """ Ί J,eHr"~~ Ι ΗΓ """" s= " ~\ I I» >!!» MJI nm_ a ""»» """" 7Γ t VMI. H WI I > 4" ~.0 ΗΤ \ «.,,J! VI L..AMJ I II I 2V ί?a I I IPII «V\ β Μ" n _«I T " M H P I P "! Py ""t TT A S.. 4 ΓΓΙ s ΐ?ί Λ M # w.. H L >. MAWsMMa «"Γ Π I M K_JI U """M A MW «ρβ. «0M Ι ν W. gv ΙΕ ί ί V ί < / V32 I M V Λ a ΓΤΙ L WFT j HF "" "!» «I»I w y Mjeajjujje Hb ] H VJI MM M MHH ΐ ίι Ι j L Ι S > Ha I II \ It MM LI, [IIIII I IV J Ί Wr ut I IT tn r r t m " I P Ι ί " agi WT,, ββΐ»t a wm H JMI ί«β t ". C9 mmm. 2 LI k» a""" " 3... M SmWL Μ Ι» _.., >!.t rrvur.t " HMV / mm me \ \«m< W " " Ie H I j S 4 y " j t n ~ I m /> m mm M WLmL JI > J» >» ««M «MI ί 2S H R I tm nu» II M r r j V T t VJj Ι I L. m t τ Ι ΐ J ί Ι ϊ PI haa. J 2 H ϊ ϊ?ί I HJrnJj LJ #qwj! 7K J c I CrP ""ΓΑΓ MIWIST J_ Mee a L a!ee \ j «" K r Ϊ SY I <?! 4 SkP3 ~ _. ΡΤΙ / ββιριρτι " t /S \ r! ΐ + ί ;. Ι 4 ( t t t ί r II r ϊΐ" % Ε t< e I " «.!.r\mu\amva MPR! \ %» r ν k II ( I w r»t w ί \ ν V ( ; IX ; j I \ Ϊ. LV4 t. > \ Κ Π.! t t \ HPy? ; \ "! K JAt r Ι \ I smk» ί I ί ί Ψ h, eta Av\»Ut UUUU.UttUV ί! P! rhtuuhhuhunw II \ ;..;» Ι πttmmmw L» Ι Ι / Ι \\V\\\\\ 4\\\\\Λ \ΛΛ S. Λ ΑΉ II. M r t ";/.v H ;... ". <. tt A II " JJ Ϊ! L I K T ~ ajp " J 4y F V h I p S A K I JP.,_.. t r T ί J w?"" w z" H amcje".,t> r.s " t HI "Χ «j t > r ΓΙ ΙΚ?Ϊ4 L I, " "! ΐ < Vr«<"> I IF#I Μ. r J T» ΗΜ?7??ν. t " a "ϊί L y, rv! "" <Ρ>; j ; ; I t H KI r E e Λ ">,νΐ "».. I k ;j. ; 3Ρϊ5ί ;., n> J %rl. _ ί Γ \» S WI PL J..<tA +L V Λ \> wjaw t \t ETwTt WHI! ί JI x vo»vx " SHWUI. \\HM» ja UW SCVW vvvcosnsv~ "" xswssewsssssss?!? A k. _ KkkW CKVWS&VVSVSSSH ME IIWHI ] H h "". I Ι Λ%"ΟνΛΓ"ί0\!«?5?κ?PsSCVkSO j t Μ»!» 4 ; «j r!. 4» Ϊ., ί (» rtuwv!.. > Τ 4 Ι ί ί ί χ 976, που επτρέπε τη σύγκρση των μέχρ το 976 σερά τα νέα πρότυπα κα σχέδα που παίρνε η εκπονημένων προτύπων στη ρετανία, Γαλλία, Ιαπωνία, ββλοθήκη του από το εξωτερκό. ΗΠΑ, Σοβετκή Ένωση κα Δ. Γερμανία, γα το Κάτ ίσως πο εξυπηρετκό γα μα θθλοθή συγκεκρμένο θέμα. προτύπων θα ήταν μα ββλογραφία, που να κο ταγράφε Ένας ακόμα κατάλογος, πολύ χρήσμος, που καλύπτε οδηγούς κα ευρετήρα προτύπων. Με το μέσ ο αυτό θα γενκότερα θέματα είνα ο Lst o overseas standards που εξασφαλζόταν η δυνατότητα γρηγορότερης ο νίχνευσης εκδίδετα από το SI κα περλαμβάνε σε συστηματκή σχετκών πληροφορών. Μα τέτοα ββλογρ αφ ία είνα V

6 γ) Ο ετήσο κατάλογο των οργανσμών δαθέτουν θεματκά ευρετήρα που παραπέμπουν στους αντίστοχους αρθμούς προτύπων. Αυτό που χρεάζετα είνα ενοποίηση, μετάφραση κα προσαρμογή των θεματκών επκεφαλίδων. Φαίνετα λοπόν απ τα προηγούμενα ότ κα αναγκαία κα εφκτή είνα κάποα αναδοργάνωση των ββλοθηκών προτύπων, γα την προώθηση αυτού του πολύτμου υλκού, δεδομένου ότ κα από τς δεθνείς συμβάσες υπάρχουν ορσμένες απαγορεύσες στη χρήση των προτύπων, που κάνουν ακόμα δυσκολότερα τα πράγματα. Απαγορεύετα π.χ. ο δανεσμός κα η φωτοτύπηση των προτύπων επεδή προστατεύοντα από copyrght κα έτσ ο αναγνώστης έχε να επλέξε μεταξύ της επτόπου μελέτης κα της αγοράς. Σήμερα ο ββλοθήκες που είνα σε θέση να εξυπηρετήσουν το ελληνκό κονό, είνα του ΕΛΟΤ κα το Γραφείο Προτυποποίησης της Μονάδας Τεκμηρίωσης κα Πληροφόρησης του TEE, ενώ έχε ξεκνήσε η δημουργία κα της ββλοθήκης της ΕΤΑ στη Θεσσαλονίκη. Ο δύο πρώτες δαθέτουν πλήρες συλλογές από τους μεγαλύτερους κα σημαντκότερους οργανσμούς προτυποποίησης του κόσμου, καθώς κα ελλείπες από μκρότερουςή αζήτητους. Δαθέτουν επίσης τους ετήσους καταλόγους τους κα ακόμα τα ενημερωτκά δελτία που εκδίδουν. g η Standards and speccatons normaton sources / E. J. Struga. Detrot Gae, 965, που περορίζετα όμως κί αυτή σε οδηγούς κα ευρετήρα προτύπων που εκπονήθηκαν στς ΗΠΑ. Παρόλο που, όπως λέπουμε, δεν υπάρχουν επαρκή οηθήματα γα τα πρότυπα συνολκά, πρέπε να πούμε ότ ο επστήμονες που ενδαφέροντα γα κάποα πρότυπα συνήθως είνα αρκετά ενημερωμένο κα ξέρουν τ θέλουν. 0 τρόπος που συνηθέστερα ζητέτα ένα πρότυπο είνα σύμφωνα με τον κωδκό του αρθμό, αφού προσδορστεί από τον οργανσμό που το εξέδωσε π.χ. ΕΛΟΤ 364 ή ISO 2035 κ.ό.κ. Αυτό δίνε τη δυνατότητα πολύ γρήγορης ανάκλησης του συγκεκρμένου προτύπου, αφού η ταξθέτηση στς ββλοθήκες γίνετα κατά κανόνα κατά οργανσμούς κα μετά κατά αύξουσα αρθμητκή σερά. Έτσ ο ββλοθηκάρος δεν έχε παρά να κατευθυνθεί προς τον αντίστοχο φάκελλο ή συρτάρ η φύλαξη γίνετα είτε σε φακέλλους είτε σε αρχεοθήκες γα να βρε το ζητούμενο πρότυπο. Ποτέ ή σχεδόν ποτέ δεν ζητέτα ένα πρότυπο με τον τίτλο του. Δεν πρέπε όμως να εκτμήσουμε λγότερο ή να παραγνωρίσουμε κα τς περπτώσες εκείνες, που αναγνώστες είτε επεδή δεν ξέρουν τους αρθμούς είτε γα λόγους έρευνας αναζητούν πρότυπα με το θέμα τους. Το πρόβλημα συνήθως λύνετα με το να ψάχνε ο αναγνώστης όπως προαναφέρουμε στα θεματκά ευρετήρα των καταλόγων όλων ή των οργανσμών γα τους οποίους ενδαφέρετα, αφού η μεγάλη πλεοψηφία των ββλοθηκών προτύπων ελληνκών κα ξένων δεν δαθέτουν θεματκά ευρετήρα που να καλύπτουν τη () συλλογή τους. Όμως αυτό, εκτός από ταλαπωρία κα χάσμο χρόνου, προϋποθέτε ότ ο αναγνώστης θα έχε κα καλή γνώση των δαφόρων ξένων γλωσσών. Γα τους παραπάνω λόγους κα επεδή δεν είνα δαίτερα δύσκολο, καλό θα ήταν, ν αρχίσε στς ββλοθήκες κάποα βαθύτερη επεξεργασία των προτύπων. Κα εξηγώ α) Ο ββλοθήκες προτύπων δεν έχουν περσσότερη ή δυσκολότερη δουλεά από κάθε άλλη ββλοθήκη. Ο κυρότερες ασχολίες είνα των παραγγελών, της εξυπηρέτηση κα της ταξθέτησης που γίνοντα σε κάθε ββλοθήκη κα εππλέον η ενημέρωση του αρχείου γα τς δάφορες αλλαγές (κατάργηση, αναθεώρηση προτύπων κλπ.). β) Κάθε πρότυπο έχε τον ταξνομκό του αρθμό, σε κονό ταξνομκό σύστημα, τη UDC. e w«jj«j}» Ϋ"Ϊ ce κ s «jnkk _ K ΜΈ V ΠΤΤΤ"th % ; 2 m& ut ν S K#e w " tpja";5"v,e?;; )<4, τ Ι ; ΛΡν>?β F m Wm. έ ""r Q H I eshvv Ί R L ίοβτκγ ΓΜ / W Φ MM Λ T T _ r ka?"s mw wokmy PMRmg VII <F" ;j YH c> c.αβί r ", t ".v Χ κ" ut IS»?SHsK$S~e! ea &aaac. kh PSKSI I I Pn Ι Ι! PJ Μ «ν L!.! «SIIC/ ΐΐ ΙΗΜ L. ΐ ηγν /ΐν?"? Lr F PP.,... y0.., w JF. J " r " ϊ.". > "~ Γ JyMWwwej. wksr." yjpmlw.c 4Κ S& IIA9 mm rl JbV M Wm SV F.. Γ Λ V"S <» "9. β. ί.γ SI t 4 j T JUrh ( Tjp W " Ε yw nl >> t""e Ι"""" Η IL,«Γ Κ# C.I ρ > Μ U "» V M! r;; " MCT a ΡΕ E Γ «r S Drn e Ρ \ J. b F ΐ. %NPw >... "Μ Sp V JS IT ka WL.«cj m I tt t7""" 3 S k t Α Ι κ r r PV Ί E V VT F>~ j E W dljl _afa M ; L A NJ KH HaVnu n T w»"jkj4 ΕΙΚ< ΛΪΙ 2S" J n v Γ?Τ ΐ T H... J Γ? I a g β Ι ;Μ Ξ Wm JSh ϊ Η "y ΠSTΙbr L9/"4I,!"Κ n.a HΤ T _;T>;ITHW K < S? I # Ϊ Ϊ Κ ύ 5 Α ί ΐ c _ u S & r ~ HΓ nϊt " Η I J.v"v.VVE~ΙΓίΕΠJ Ν ~? Ϊ s J\\ J ; v LYt?Ξ>8ί>ν \STSF»7 IF " mm EK v3v«q/vmv tfhv PMtΚίWτr?>J kc <Λ rvs Rk ""Λ % >»9ί>»k Κ" Λ Μ> Κ. J Ι ~S j"v jt. o tl. β K A 9 I > «P t Κ > τβ U ΐ ± " h P \j&t 2 NHpFF. j EV κ e, ; ka KtHMb. e» «& ma" Ι ""Trr. ΙΜΡ" Ϊ JJFKWMc j,~ ".3 AjCJ L M»< Ε ΓΤ.y.» Ί τί_?p \H. K.? " jsstt t P>> $ > ~T... "ίβί λ~νΐι. Γ_Λ.,S&KJI jjw S"I" Aycjhj I % T""! r»»«t? &&$ «< Er t»n " Jjν y t TS Α<3ΤΡ a %& " j w 3S?# SKC " We c.«e M F Mm J._. j SS 9 H e ΙΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΘΗ, Έλλη. Εσαγωγή στη ββλογραφία των θε τκών κα εφαρμοσμένων επστημών σημεώσες πα ραδόσεων. Αθήνα ΤΕΙΑ, 985. ΕΛΟΤ. Κανονσμός συντάξεως κα εκδόσεως προτύ πων. [Αθήνα ΕΛΟΤ, χ.χ.] ΕΛΟΤ. Κατάλογος ελληνκών προτύπων = Cataog ue oheenc standards 986. Αθήνα ΕΛΟΤ, 986. GROGAN, Dens. Scence and technoogy an n troducton to the terature. London C. ngey, c ISO. Drectves or the technca work o ISO. 4th ed. Geneve ISO, c PRINTED reerence matera / edted by Gavn Hggens. London Lbrary Assocaton, c TECHNICAL normaton sources a gude to patent speccatons, standards and technca reports terat ure. 2nd ed./ by ernard Houghton. London C. ngey, TS V Γ «Τ Ι Κ Τ Ι Τ ΜΚΔΚβΜϊ r ΙΓ I JJCF RV Ψ" Μ/Μ <Ϊ

7