Η ΑΥΤΟΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Transcript

1 Η ΑΥΤΟΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Από Γώργο Δ. Μπώκο Προϊστάμενο Καταλόγων της Εθνκής Ββλοθήκης της Ελλάδας Η παρουσίαση αυτή των θεμάτων κα προβλημάτων που σχετίζοντα με την αυτοματοποίηση της Εθνκής Ββλοθήκης της Ελλάδος αποβλέπε στους ακόλουθους στόχους: 1. Να δώσε μα σαφή κα πλήρη, κατά το δυνατό, εκόνα των απατήσεων στς οποίες πρέπε να ανταποκρίνετα, στην ολοκληρωμένη της μορφή, η αυτοματοποίηση των λετουργών Kat υπηρεσών της ΕΒΕ. 2. Να περγράψε το σημερνό επίπεδο κα τη μορφή χρησμοποίησης ηλεκτρονκών υπολογστών κα αυτοματοποημένων δαδκασών στην ΕΒΕ, να εξηγήσε τη συλλογστκή της υοθέτησης του συστήματος που χρησμοποείτα κα να αναλύσε τα πλεονεκτήματα κα μεονεκτήματα του. 3. Να δαγράψε τς δυνατότητες κα προοπτκές που δανοίγοντα αυτή τη στγμή σε ό,τ αφορά την ολοκληρωμένη αντμετώπση του προβλήματος αυτοματοποίησης της Εθνκής Ββλοθήκης της Ελλάδος. Η δομή της όλης παρουσίασης που ακολουθεί, κατά συνέπεα, ανταποκρίνετα στους τρες αυτούς επμέρους άξονες του θέματος. Α. Η αυτοματοποίηση της ΕΒΕ: προϋποθέσες κα απατήσες ενός ολοκληρωμένου συστήματος Είνα απαραίτητο να ξεκαθαρσθεί από την αρχή αυτής της παρουσίασης ότ η ΕΒΕ δεν είνα μα αυτοματοποημένη ββλοθήκη. Είνα μα ββλοθήκη, η οποία έχε προχωρήσε σε περορσμένη χρήση ηλεκτρονκών υπολογστών γα ορσμένες μόνο λετουργίες της κα η οποία αντμετωπίζε αυτή τη στγμή το θέμα μας ολοκληρωμένης λύσης του μηχανογραφκού της προβλήματος. Πρν από οποαδήποτε συζήτηση γα τς προϋποθέσες κα τς απατήσες στς οποίες πρέπε να ανταποκρίνετα η αυτοματοποίηση της Εθνκής Ββλοθήκης, πρέπε να απαντηθούν τα ερωτήματα που αφορούν το κατά πόσο αυτή η αυτοματοποίηση είνα αναγκαίο κα δυνατό να γίνε. Η απάντηση σ' αυτά τα ερωτήματα αποτελεί πάγα αρχή γα όσους ασχολούντα με τη μελέτη μηχανογραφκών προβλημάτων κα δίνετα με την πραγματοποίηση μας εδκής 57

2 μελέτης, της γνωστής ως "μελέτης σκοπμότητας", η οποία κα επδώκε, όπως κα το όνομα της υποδηλώνε, να δαπστώσε το κατά πόσο είνα δυνατή κα σκόπμη η αυτοματοποίηση ενός συγκεκρμένου χώρου. Η ανάγκη του να μελετηθούν κα να απαντηθούν σωστά τα ερωτήματα αυτά, πρν από οποαδήποτε ενέργεα γα αυτοματοποίηση, έχε τονσθεί κα εξακολουθεί, ίσως, να τονίζετα έντονα, στα σχετκά με την αυτοματοποίηση ββλοθηκών, δημοσεύματα. Τα ερωτήματα αυτά, όμως, είχαν, ουσαστκά, αυτή τη σημασία κα, κυρίως, αυτή τη μορφή την ηρωκή εποχή της εσαγωγής του αυτοματσμού στς ββλοθήκες, όταν η σχετκή εμπερία ήταν ανύπαρκτη κα ο αναγκαίος εξοπλσμός πανάκρβος. Σήμερα τα πράγματα είνα πολύ δαφορετκά. Υπάρχε μα τεράστα σχετκή εμπερία, πανίσχυρα κα σχετκά φθηνά μηχανήματα, δοκμασμένα προγράμματα κα, τέλος, καθερωμένα σχετκά δεθνή πρότυπα. Υπάρχε, ακόμη, το δεδομένο της πραγματκά τεράστας εξάπλωσης του αυτοματσμού στο χώρο των ββλοθηκών, τουλάχστον στς περοχές του Δυτκού κόσμου. Αυτό το τελευταίο δεδομένο είνα δαίτερα σημαντκό, αν σκεφθούμε ότ ο δεθνής χώρος, στο πλαίσο του οποίου κνούμεθα κα εργαζόμεθα ως επαγγελματίες ββλοθηκάρο, τείνε να αλλάξε ρζκά τς μεθόδους κα τα εργαλεία της δουλεάς του, καθώς κα τη μορφή κα τον τρόπο δακίνησης κα χρήσης των δεδομένων κα των προϊόντων αυτής της δουλεάς, δηλαδή των πληροφορών. Είνα χαρακτηρστκό, απ' αυτή την άποψη, ότ η συζήτηση των προβλημάτων που σχετίζοντα με την εσαγωγή του αυτοματσμού στς ββλοθήκες, συζήτηση η οποία κυραρχούσε στα επστημονκά περοδκά κα συνέδρα του χώρου μας πρν από μερκά χρόνα, έχε δώσε σήμερα τη θέση της σε πο εξεδκευμένα προβλήματα σχετκά με τς νέες τεχνολογίες στο χώρο των ββλοθηκών. Η αυτοματοποίηση θεωρείτα κα είνα πα πραγματκότητα γα το χώρο των ββλοθηκών. Το ερώτημα σήμερα, κατά συνέπεα, δεν είνα τόσο αν μα ββλοθήκη πρέπε να αυτοματοποηθεί ή όχ. Το ερώτημα είνα, κυρίως, πώς πρέπε να αυτοματοποηθεί. Αυτή η πραγματκότητα σχύε, πολύ περσσότερο, γα την Εθνκή Ββλοθήκη της Ελλάδος, κεντρκή ββλοθήκη της χώρας με σημαντκές εθνκές κα δεθνείς υποχρεώσες. Γα την Εθνκή Ββλοθήκη δεν τίθετα, σήμερα, το ερώτημα αν πρέπε να αυτοματοποηθεί ή όχ. Δεν τίθετα αυτό το ερώτημα γατί αν δεν αυτοματοποήσε τς λετουργίες της: - Δε θα είνα σε θέση να συνεργασθεί κα να ανταλλάξε δεδομένα με άλλες εθνκές ή άλλου είδους ββλοθήκες κα κέντρα πληροφό- 58

3 ρήσης τόσο στο δεθνή όσο κα στον εθνκό χώρο. Είνα χαρακτηρστκό ότ η Ευρωπαϊκή Κονότητα, μέλος της οποίας είνα η Ελλάδα, ενεργοποεί προσεχώς εδκό πρόγραμμα δράσης γα την προαγωγή της χρήσης νέων τεχνολογών στς ββλοθήκες της Κονότητας. Δημουργείτα, έτσ, κα ολοκληρώνετα ένα περβάλλον, στο οποίο η Ελλάδα πρέπε να φροντίσε, έγκαρα, να προσαρμοσθεί, γατί δαφορετκά θα είνα υποχρεωμένη να αντμετωπίσε μα δαίτερα οδυνηρή απομόνωση. - Δε θα είνα σε θέση, με τα σημερνά δεδομένα, να αναπτύξε στοχεώδες κα απολύτως απαραίτητες γα τη χώρα υπηρεσίες, όπως είνα, γα παράδεγμα, η έκδοση της Εθνκής Ββλογραφίας ή η δημουργία εργαλείων όπως είνα ο συλλογκός κατάλογος του υλκού των ελληνκών ββλοθηκών. - Δε θα είνα σε θέση να χρησμοποήσε τα σύγχρονα προϊόντα στο χώρο της πληροφόρησης, τα οποία, όλο κα περσσότερο, θα παράγοντα με τη χρήση των νέων τεχνολογών κα θα απατούν γα την εκμετάλλεσή τους τς νέες αυτές τεχνολογίες. Η ανάγκη, κατά συνέπεα, να προχωρήσε στην ολοκληρωμένη μηχανογράφηση της είνα πραγματκά έντονη γα την Εθνκή Ββλοθήκη. Όσο όμως αναγκαία κα επτακτκή κα αν είνα η εσαγωγή της αυτοματοποίησης κα όσο κα αν δεν έχε πλέον νόημα η συζήτηση γα τη σκοπμότητα ή όχ μας τέτοας απόφασης, άλλο τόσο είνα πραγματκά δύσκολο να προχωρήσε κανείς σωστά προς αυτή την κατεύθυνση. Η δυσκολία αυτή, που σχύε γα κάθε μηχανογραφκή εφαρμογή, σχύε πολύ περσσότερο γα τς σχετκές εφαρμογές στο χώρο των ββλοθηκών. Κα σχύε ακόμη περσσότερο στην περίπτωση ββλοθηκών όπως η Εθνκή, ο αποφάσες κα ο επλογές της οποίας πρέπε, απαραίτητα, να παίρνουν σοβαρά υπόψη τόσο τη δεθνή, όσο κα την πραγματκότητα, τς απατήσες κα τς ανάγκες του εθνκού χώρου. Το πρόβλημα αυτό παρουσάζετα πολύ περσσότερο έντονο στην Ελλάδα, δεδομένου ότ εκεί η μηχανογράφηση των ββλοθηκών δεν έχε ακόμη, ουσαστκά, ξεκνήσε κα, κατά συνέπεα, δεν υπάρχε η παραμκρή σχετκή προεργασία. Γα να είνα σε θέση, επομένως, η Εθνκή Ββλοθήκη να προχωρήσε στην αυτοματοποίηση της πρέπε να πάρε αποφάσες κα να προχωρήσε σε επλογές, ο οποίες δε θα δημουργούν προβλήματα κα ο οποίες, αντίθετα, θα δευκολύνουν τη μεταξύ των ελληνκών ββλοθηκών συνεργασία. Τα προβλήματα που πρέπε, κατά συνέπεα, να επλυθούν είνα πολλά κα αφορούν τόσο θέματα γενκότερης σημασίας (όπως, γα παράδεγμα, το format που πρέπε να χρησμοποηθεί γα την 59

4 εσαγωγή των στοχείων στον Η/Ύ) όσο κα θέματα της ίδας της Εθνκής Ββλοθήκης. Τα προβλήματα αυτά βέβαα δεν είνα δυνατό να συζητηθούν στο πλαίσο αυτής της παρουσίασης. Εκείνο όμως που αξίζε να αναφερθεί, σύντομα, εδώ είνα ο γενκότερες απατήσες στς οποίες πρέπε να ανταποκρίνετα το μελλοντκό μηχανογραφκό σύστημα της ΕΒΕ, προκεμένου να είνα σε θέση να ανταποκρθεί τόσο στς εσωτερκές ανάγκες της ββλοθήκης, όσο κα στς γενκότερες εθνκές κα δεθνείς υποχρεώσες της. Ένα ολοκληρωμένο αυτοματοποημένο σύστημα γα την ΕΒΕ, άσχετα από τη συγκεκρμένη μορφή του, καθώς κα τη δαδκασία κα το χρονοδάγραμμα υλοποίησης του πρέπε να ανταποκρίνετα, τουλάχστον, στς ακόλουθες απατήσες: - Να εξασφαλίζε την εναία μηχανογράφηση των λετουργών της ΕΒΕ στη βάση της δημουργίας κα από κονού εκμετάλλευσης μας εναίας ββλογραφκής βάσης δεδομένων. - Να έχε τη δυνατότητα, από την άποψη του όγκου των αρχείων που μπορεί να αποθηκεύσε κα να δαχερσθεί, αλλά κα από την άποψη της ταχύτητας επεξεργασίας που μπορεί να εξασφαλίσε, να υποστηρίξε τη δημουργία, δαχείρση κα χρήση μας ηλεκτρονκής βάσης δεδομένων της ελληνκής εθνκής ββλογραφίας. - Να παρέχε τη δυνατότητα υποστήρξης ενός αυτοματοποημένου συλλογκού καταλόγου των ελληνκών ββλοθηκών. - Να παρέχε, τέλος, τη δυνατότητα δασύνδεσης κα ανταλλαγής ββλογραφκών δεδομένων με άλλες ββλοθήκες κα υπηρεσίες πληροφόρησης τόσο του ελληνκού χώρου, όσο κα του εξωτερκού. Β. Παρούσα κατάσταση Όσα αναφέρθηκαν παραπάνω αποτελούν τους πολύ γενκά δατυπωμένους στόχους κα τς βλέψες της ΕΒΕ σε ό,τ αφορά τη μελλοντκή ολοκληρωμένη μηχανογράφηση των λετουργών της. Ενα ερώτημα που, ενδεχομένως, προκύπτε απ' όσα έχουν αναφερθεί παραπάνω κα που θα ήταν σκόπμο να απαντηθεί εδώ είνα το γατί η Εθνκή Ββλοθήκη δεν έχε προχωρήσε ακόμη σ' αυτή την αναγκαία κα επθυμητή ολοκληρωμένη αντμετώπση του μηχανογραφκού της προβλήματος. Ο λόγο είνα, κυρίως, δύο: 1. Ο σοβαρές γραφεοκρατκές κα δαδοχκές δαδκασίες ατήσεων κα εγκρίσεων που έχε καθερώσε το ελληνκό Υπουργείο Προεδρίας, προκεμένου να προβεί μα ελληνκή 60

5 δημόσα υπηρεσία στην προμήθεα προϊόντων πληροφορκής. Ο δαδκασίες αυτές δκαολογημένα επβλήθηκαν κάποτε, μα κα δαπανήθηκαν σημαντκότατα ποσά γα την προμήθεα υπολογστκών συστημάτων, χωρίς την απαραίτητη μελέτη των σχετκών προβλημάτων, με αποτέλεσμα τα συστήματα.αυτά να παραμείνουν αχρησμοποίητα. Σήμερα, όμως, αποτελούν μα σημαντκή τροχοπέδη στς σχετκές προσπάθεες, αν πάρε κανείς υπόψη του κα τη γενκότερη έξαρση του γραφεοκρατκού προβλήματος στην Ελλάδα. 2. Η γενκότερη δυσκολία την οποία συνεπάγετα η εσαγωγή της αυτοματοποίησης σ' ένα συγκεκρμένο χώρο εργασίας. Δεν πρέπε να λησμονούμε ότ ακόμη κα σήμερα, με τα πολλά χρόνα εμπερίας στα θέματα αυτά, όταν ο ηλεκτρονκός υπολογστής τείνε να γίνε εργαλείο της καθημερνής μας ζωής, η εσαγωγή της αυτοματοποίησης δεν είνα εύκολη υπόθεση. Σημαίνε πρν απ' όλα μα γενκότερη αλλαγή των δαδκασών, της ροής της εργασίας κα, γενκότερα, του τρόπου με τον οποίο έχουμε μάθε να εργαζόμαστε. Σημαίνε επίσης ότ είμαστε υποχρεωμένο να εξοκεωθούμε κα να μάθουμε να εργαζόμαστε με νέα εργαλεία, τα οποία έχουν δαφορετκή λογκή κα δαφορετκές απατήσες από το χρήστη τους. Μα βαστκή κα χωρίς την απαραίτητη προετομασία προσπάθεα γα την αυτοματοποίηση της εργασίας μας θα μπορούσε να οδηγήσε σε σοβαρότατη κα, ενδεχομένως, καταστροφκή αναστάτωση. Όσο μεγαλύτερος κα με περσσότερες δαδκασίες είνα ο χώρος που επχερεί να μηχανογραφηθεί, τόσο σοβαρότερος παρουσάζετα ο κίνδυνος αυτός. Η Εθνκή Ββλοθήκη άρχσε να αντμετωπίζε ουσαστκά το πρόβλημα της αυτοματοποίησης των λετουργών της από το Την εποχή εκείνη γνώρζε ότ ο γραφεοκρατκές δαδκασίες γα την ολοκληρωμένη αυτοματοποίηση της θα ήταν εξαρετκά χρονοβόρες. Γνώρζε, επίσης, ότ το προσωπκό της δε δέθετε την παραμκρή σχετκή εμπερία κα, βέβαα, δεν της ήταν δυνατό να προσλάβε νέο προσωπκό. Παράλληλα γνώρζε ότ η φύση κα η οργάνωση της εργασίας της, καθώς κα τα προϊόντα που ήταν υποχρεωμένη να παράγε συνεπάγονταν την πολλαπλή επανάληψη, από δάφορους υπαλλήλους, της ίδας, ουσαστκά, εργασίας, της δακτυλογράφησης συγκεκρμένα των ββλογραφκών στοχείων του υλκού που εσαγόταν κάθε χρόνο στη ββλοθήκη. Ηταν φανερό όπ σ' αυτό ακρβώς το σημείο η χρησμοποίηση ενός υπολογστκού συστήματος θα μπορούσε να αποδεχθεί εξαρετκά χρήσμη γα τη ββλοθήκη, δεδομένου όπ θα της επέτρεπε να εξοκο- 61

6 νομήσε ένα σημαντκό αρθμό εργαζομένων κα δαίτερα σε μα εποχή κατά την οποία ο δυνατότητες της γα αύξηση του εξαρετκά περορσμένου προσωπκού της ήταν, κα εξακολουθούν βέβαα να είνα, ανύπαρκτες. Το μόνο σύστημα προς το οποίο θα μπορούσε τότε να προχωρήσε η ΕΒΕ, χωρίς να υπόκετα σπς χρονοβόρες δαδκασίες του Υπουργείου Προεδρίας ήταν ένα σύστημα βασσμένο σε microcomputers κα προορσμένο να αντμετωπίσε συγκεκρμένες μόνο λετουργίες κα ανάγκες της ββλοθήκης. Η ββλοθήκη αποφάσσε να προχωρήσε άμεσα σ' αυτή τη λύση γα τους ακόλουθους λόγους: 1. Η εγκατάσταση του συστήματος θα μπορούσε να πραγματοποηθεί σχετκά γρήγορα. 2. Θα υπήρχε ένα σημαντκότατο κέρδος γα τη ββλοθήκη από τους εργαζόμενους που θα απελευθέρωνε. 3. Θα είχε ως συνέπεα την ομαλή εξοκείωση του προσωπκού με τους υπολογστές κα τη χρήση τους σε εφαρμογές ββλοθηκών. 4. Θα πρόσφερε στη ββλοθήκη τη δυνατότητα να αποκτήσε σημαντκή εμπερία σε ό,τ αφορά την όλη δαδκασία κα τα προβλήματα εσαγωγής κα χρήσης υπολογστκών συστημάτων. Παράλληλα η ΕΒΕ επρόκετο να κνήσε τη δαδκασία γα την ολοκληρωμένη αντμετώπση του προβλήματος της αυτοματοποίησης. Το σύστημα που χρησμοποεί σήμερα η ΕΒΕ εξυπηρετεί τς ανάγκες κα τα προϊόντα που πρέπε να παράγουν δύο από τα τμήματα της: το Τμήμα Εσαγωγής κα το Τμήμα Καταλόγων. Σύμφωνα με τη δαδκασία που ακολουθείτα σχετκά, το υλκό εσάγετα στο Τμήμα Εσαγωγής κα αφού υποστεί εκεί την αναγκαία επεξεργασία, συνεχίζε την πορεία του προς το Τμήμα Καταλόγων. Στο Τμήμα Καταλόγων το υλκό υφίστατα, δαδοχκά, την αναγκαία επεξεργασία στα Γραφεία Περγραφκής Καταλογογράφησης, θεματκής Καταλογογράφησης κα Ταξνόμησης. Στη δάρκεα αυτής της δαδρομής του υλκού το κάθε Τμήμα ή Γραφείο προσθέτε στα έντυπα που επεξεργάζετα τα στοχεία γα τα οποία είνα υπεύθυνο. Όπως φαίνετα, παραστατκά, στο σχετκό δάγραμμα δακίνησης του υλκού, (βλ. σελ. 66), το Τμήμα Εσαγωγής είνα υπεύθυνο γα το είδος κα τον αρθμό εσαγωγής της κάθε ββλογραφκής μονάδας, καθώς κα γα το λογοτεχνκό είδος στο οποίο πρέπε να καταταγούν τα ελληνκά λογοτεχνκά έργα. Η τελευταία αυτή αρμοδότητα, κάπως περίεργη γα ένα τμήμα εσαγωγής, σχετίζετα με^μα εδκή 62

7 υποχρέωση του Τμήματος Εσαγωγής της Εθνκής Ββλοθήκης, του να ετομάζε, δηλαδή, κάθε χρόνο, τον κατάλογο των λογοτεχνκών έργων της προηγούμενης χρονάς που έχουν εσαχθεί στη ββλοθήκη. 0 κατάλογος αυτός χρησμοποείτα από μα εδκή επτροπή του Υπουργείου Πολτσμού γα την απονομή των ετήσων λογοτεχνκών βραβείων. Το Τμήμα Καταλόγων είνα υπεύθυνο γα τα δεδομένα της ββλογραφκής περγραφής του εντύπου, γα τς θεματκές επκεφαλίδες που αποδίδουν το περεχόμενο του κα γα τον ταξνομκό του αρθμό. Όταν περατωθούν όλα τα στάδα επεξεργασίας, το κάθε έντυπο, συνοδευόμενο από ένα δελτίο, στο οποίο αναγράφοντα όλα τα παραπάνω στοχεία, φθάνε στο χώρο της πληκτρολόγησης, όπου όλα αυτά τα στοχεία πληκτρολογούντα κα εσάγοντα στον υπολογστή μία κα μόνη φορά. Από τη μοναδκή αυτή πληκτρολόγηση των στοχείων του κάθε εντύπου παράγοντα, με δαδοχκές εκτυπώσες, τα εξής προϊόντα: 1. Δελτία γα το δημόσο κατάλογο της ββλοθήκης. Παράγοντα, συγκεκρμένα, όλα τα απαραίτητα γα τον κατάλογο δελτία (συγγραφέα, τίτλου, θεμάτων, κλπ.) έτομα γα ταξθέτηση. 2. Επσήματα με τον ταξνομκό αρθμό των εντύπων, τα οποία κα τοποθετούντα στη ράχη κα το εξώφυλλο των εντύπων. 3. Τα ββλία εσαγωγής της ββλοθήκης (Κατά Νόμον Προσφοράς, Δωρεάς κα Αγοράς) ετήσος λογοτεχνκός κατάλογος του Τμήματος Εσαγωγής, ο οποίος αναφέρθηκε κα παραπάνω ετήσος κατάλογος μεταφράσεων ξένων έργων στα ελληνκά, κατάλογος τον οποίο η ββλοθήκη έχε, επίσης, την υποχρέωση να παράγε κάθε χρόνο. 6. Ετήσο ββλογραφκό δελτίο. Με τη χρησμοποίηση του συστήματος αυτού, το κόστος του οποίου (μηχανήματα κα προγράμματα) σε σημερνές τμές δεν ξεπερνά το 1,500,000 δρχ. η ΕΒΕ εξοκονομεί 7 περίπου εργαζομένους, το ετήσο κόστος καθενός από τους οποίους ξεπερνά τα 2,500,000 δρχ. Αν κα το σύστημα αυτό έχε δώσε στην ΕΒΕ τη δυνατότητα να εξοκονομήσε ένα σημαντκότατο αρθμό ανθρωποωρών εργασίας, παρουσάζε, ωστόσο, κάποα σοβαρά μεονεκτήματα, σχετζόμενα με το γεγονός ότ υπήρξε μάλλον μα λύση ανάγκης, παρά μα λύση σωστή κα ολοκληρωμένη. Τα μεονεκτήματα αυτά, συγκεκρμένα, είνα: 63

8 1. Το σύστημα εξασφαλίζε, απλά, τς αναγκαίες στην ΕΒΕ εκτυπώσες, δεν είνα όμως σε θέση να προσφέρε άλλες, αναμενόμενες από τέτοα συστήματα υπηρεσίες (π.χ. πληροφόρηση). 2. Το σύστημα χρησμοποείτα από δύο μόνο υπηρεσίες της ββλοθήκης κα δεν είνα δυνατό να αξοποηθεί από άλλα τμήματα της κα γα άλλες λετουργίες. 3. Τα δημουργούμενα αρχεία δεν είνα συμβατά με τα αποδεκτά δεθνώς formats εσαγωγής κα ανταλλαγής ββλογραφκών δεδομένων, πράγμα που σημαίνε ότ θα είνα σχετκά δύσκολη η αξοποίηση τους στο πλαίσο της μελλοντκής μηχανογράφησης της ΕΒΕ. 4. Ο δυνατότητες του συστήματος δεν επτρέπουν την αποθήκευση κα δαχείρηση μεγάλου όγκου αρχείων κα, κατά συνέπεα, δεν επτρέπουν τη δημουργία μας βάσεως δεδομένων που να καλύπτε περσσότερα από δύο χρόνα. Εκτός από το παραπάνω σύστημα, το οποίο εξυπηρετεί τς καταλογογραφκές κα εκτυπωτκές ανάγκες της ΕΒΕ, το Τμήμα Καταλόγων χρησμοποεί άλλη μία ξεχωρστή εφαρμογή, η οποία κα αφορά την επεξεργασία των θεματκών επκεφαλίδων που χρησμοποεί η ββλοθήκη. Γα τη δημουργία του αλφαβητκού θεματκού καταλόγου της η ΕΒΕ χρησμοποεί ελληνκές θεματκές επκεφαλίδες, τς οποίες δημουργεί χρησμοποώντας ως πρότυπο, κυρίως, τς αντίστοχες θεματκές επκεφαλίδες της ββλοθήκης του Κογκρέσσου, αλλά κα άλλα σχετκά βοηθήματα, όπως, γα παράδεγμα, τς ατρκές θεματκές επκεφαλίδες του MeSH. Με βάση αυτά τα βοηθήματα, κυρίως ως προς τς χρησμοποούμενες δασυνδέσες, η ββλοθήκη δημουργεί κα χρησμοποεί το δκό της κατάλογο ελληνκών επκεφαλίδων. Γα όλες τς σχετκές εργασίες παραγωγής κα δαχείρσης του καταλόγου αυτού το Τμήμα Καταλόγων χρησμοποεί ένα εδκό πρόγραμμα, το οποίο αυτοματοποεί την όλη δαδκασία κα εξασφαλίζε την αυστηρή συνέπεα που είνα απαραίτητη στη δημουργία κα χρήση των θεματκών επκεφαλίδων κα των αναγκαίων δασυνδετκών παραπομπών. Το πρόγραμμα, συγκεκρμένα, δαθέτε τς ακόλουθες λετουργίες: 64 - Εσαγωγή νέων θεματκών επκεφαλίδων - Δόρθωση θεματκών επκεφαλίδων - Δαγραφή θεματκών επκεφαλίδων - Εκτύπωση δελτίων γα το θεματκό τμήμα του δημόσου καταλόγου

9 - Εκτύπωση, σε μορφή ββλίου, του θεματκού καταλόγου - Εκτύπωση των αναγκαίων δαδοχκών συμπληρωμάτων του καταλόγου. Η χρήση του προγράμματος αυτού έκανε δυνατό γα το Τμήμα τον ουσαστκό έλεγχο κα τη σωστή δαχείρηση ενός καταλόγου θεματκών επκεφαλίδων, ο οποίος υπερβαίνε σήμερα τς επκεφαλίδες. Κάτ τέτοο δεν ήταν δυνατό με τη μέθοδο των δελτίων που χρησμοποούσαμε παλαότερα, οπότε ο ασυνέπεες στη χρήση των όρων κα ο παραλείψες στς δασυνδετκές παραπομπές ήταν σημαντκές. Γ. Προοπτκές Αυτό είνα το σημείο στο οποίο έχουν φθάσε σήμερα τα πράγματα, σε ό,τ αφορά την αυτοματοποίηση της ΕΒΕ. Εκείνο το οποίο απασχολεί τώρα τη ββλοθήκη είνσ ο τρόπος με τον οποίο θα προχωρήσε στην ολοκληρωμένη μηχανογράφηση της. Ηδη η ββλοθήκη έχε την έγκρση του Υπουργείου της Προεδρίας γα να προχωρήσε στη δεξαγωγή της αναγκαίας μελέτης σκοπμότητας κα ετομάζετα να προκηρύξε την ανάθεση της μελέτης αυτής. Μα τέτοα μελέτη σκοπμότητας δε γίνετα, βέβαα, γα να απαντήσε στο αν η Εθνκή Ββλοθήκη πρέπε ή όχ να μηχανογραφηθεί. Πρέπε όμως να απαντήσε στα ερωτήματα που αφορούν ης επλογές που πρέπε να υοθετηθούν, καθώς κα τς δαδκασίες κα το χρονοδάγραμμα εσαγωγής της αυτοματοποίησης. Η πορεία προς την αυτοματοποίηση δε θα είνα, βέβαα, εύκολη. Κα ο δυσκολίες βρίσκοντα, κυρίως, σε αδυναμίες κα προβλήματα τόσο της ίδας της ββλοθήκης, όσο κα της ελληνκής ββλοθηκονομκής πραγματκότητας γενκότερα. Η σχετκή εμπερία είνα μεγάλη σήμερα, τα περσσότερα προβλήματα λυμένα, κα ο οκονομκές δυσκολίες ενός τέτοου εγχερήματος σχεδόν ανύπαρκτες. Το πρόβλημα παρουσάζετα στην έλλεψη της υποδομής που είνα αναγκαία γα να υποδεχθεί κα να εφαρμόσε τέτοα συστήματα. Είνα από αυτή την άποψη χαρακτηρστκό ότ το εδκό πρόγραμμα της ΕΟΚ, το οποίο αναφέρθηκε στην αρχή αυτής της παρουσίασης, χρηματοδοτεί σε πολύ υψηλά ποσοστά (μέχρ το 80%) τς σχετκές δραστηρότητες. Πράγμα που σημαίνε ότ η Ελλάδα θα μπορούσε να προχωρήσε στην εσαγωγή των νέων τεχνολογών σχεδόν ανέξοδα. Το πρόβλημα είνα όμως αν αυτή τη στγμή έχουμε την απαραίτητη υποδομή κα είμαστε σε θέση να δαμορφώσουμε κατάλληλα προγράμματα κα να δεκδκήσουμε τη χρηματοδότηση τους. Πράγμα που φοβούμα ότ αυτή η στγμή δεν συμβαίνε. 65

10 ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΥ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ W Ι * m Ι υλκό ΤΜΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ Είδος εσαγωγής Αρθμός εσαγωγής Λογοτεχνκό είδος Λ ^ Λ ^ ΤΜΗΜΑ ΚΑΤΑΛΟΓΩΝ Περγραφκ Π Καταλογογράφ η ση hi ψ w Στοχεία Ββλογραφί κ. Περγραφής θεματκή Καταλογογράφηση θεματκές επκεφαλίδες Ψ Ταξνόμηση Ταξνομκός αρθμός Γ Πληκτρολόγηση Ι 'Γ ^ ^ r Ι δελτία καταλόγ DU Προϊόντα Ββλογραφ. δελτίο Επσήματα Ββλία Εσαγωγής Λογοτεχνκός κατάλογος Κατάλογος μεταφράσεων e 6