ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

Transcript

1 ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Β.5.5 ΕΡΕΥΝΑ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΕ ΚΑΙ ΕΠΕ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑΙΩΝ Φεβρουάριος 2015 ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πλαίσιο εκπόνησης παραδοτέου Περιεχόμενο παραδοτέου Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΚΥΡΙΑ ΜΕΓΕΘΗ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΥΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Δημογραφικά στοιχεία Διάρθρωση και εξέλιξη πωλήσεων ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Κερδοφορία Αποδοτικότητα κεφαλαίων Κεφαλαιακή διάρθρωση Ρευστότητα Δραστηριότητα ΚΥΡΙΑ ΕΥΡΥΜΑΤΑ Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 2

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Πλαίσιο εκπόνησης παραδοτέου Το Παραδοτέο Β.5.5: «Έρευνα μικροοικονομικών δεδομένων επιχειρήσεων ΑΕ και ΕΠΕ στο Δήμο Αθηναίων» υποβάλλεται στο πλαίσιο της από Σύμβασης μεταξύ της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ ΑΕ) ως αναθέτουσας αρχής και της Κοινοπραξίας για το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων για την υλοποίηση του έργου «Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων». Το έργο χρηματοδοτείται από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΤΤΙΚΗ Το παρόν παραδοτέο αποτελεί ανανέωση της προηγούμενης έκδοσης (Ιούλιος 2014) της μελέτης παρακολούθησης και αποτύπωσης της επιχειρηματικής εξέλιξης και των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων. 1.2 Περιεχόμενο παραδοτέου Σε συνέχεια της προηγούμενης μελέτης, επικαιροποιείται και αποτυπώνεται εκ νέου η πορεία των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τα οικονομικά τους αποτελέσματα, έτσι όπως αυτά προκύπτουν από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς τους. Ως πηγή των στοιχείων και πάλι χρησιμοποιείται η βάση δεδομένων του Κέντρου Στήριξης Επιχειρηματικότητας (ΚΣΕ) για την περίοδο Για λόγους εξασφάλισης της συγκρισιμότητας και της συνοχής των στοιχείων και των αποτελεσμάτων, η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε στην νέα αυτή έκδοση είναι παρόμοια με την προηγούμενη. Ειδικότερα, για την υλοποίηση της μελέτης αντλήθηκαν εκ νέου τα στοιχεία όλων των καταγεγραμμένων (στη Βάση Δεδομένων) ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων 1, τα οποία στη συνέχεια κατηγοριοποιήθηκαν και παρουσιάστηκαν ανά κύρια οικονομική δραστηριότητα (βάσει της αναθεωρημένης ταξινόμησης NACE Rev. 2). Όπως και στην προηγούμενη έκδοση, η ανάλυση πραγματοποιείται σε διψήφιο επίπεδο για τους επιμέρους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, ενώ πραγματοποιείται ανάλυση ανά κατάσταση κερδοφορίας και ανά μέγεθος εταιρειών, (βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού (ΕΚ) 70/2001). Στο πλαίσιο της παρούσας έκδοσης ωστόσο, με σκοπό την διαμόρφωση πιο ολοκληρωμένης εικόνας σχετικά με το μέγεθος και την εξέλιξη της επιχειρηματικότητας στο δήμο Αθηναίων, πραγματοποιήθηκε η επεξεργασία των οικονομικών στοιχείων για δύο group επιχειρήσεων. Το πρώτο group (διευρυμένο) περιλαμβάνει τις επιχειρήσεις που δημοσίευσαν ισολογισμό έστω και μια φορά κατά την διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, ενώ το δεύτερο group εστιάζει αποκλειστικά στις επιχειρήσεις που δημοσίευσαν τα οικονομικά τους αποτελέσματα και για τις 1 Εξαιρουμένων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον Χρηματοπιστωτικό Τομέα (ΚΑΔ 64, 65, 65) Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 3

4 τέσσερις διαχειριστικές χρήσεις της περιόδου αναφοράς (εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό τη συγκρισιμότητα των στοιχείων καθόλη την περίοδο αναφοράς). Στο πλαίσιο αυτό, συντάχθηκαν οι σχετικοί ομαδοποιημένοι ισολογισμοί για τα 2 group επιχειρήσεων, τόσο ανά κατηγορία οικονομικής δραστηριότητας, όσο και ανά κατάσταση κερδοφορίας και μέγεθος. Η ανάλυση για το πρώτο group επιχειρήσεων περιορίζεται στην αποτύπωση της εξέλιξης του κύκλου εργασιών, εξυπηρετώντας τη διαμόρφωση μιας πιο ολοκληρωμένης εικόνας σχετικά με το μέγεθος της οικονομικής δραστηριότητας στην Αθήνα κατά την περίοδο αναφοράς. Η ανάλυση για το δεύτερο group επιχειρήσεων εστιάζει περεταίρω στους κλάδους ενδιαφέροντος, ενώ παράλληλα επεκτείνεται και στον τομέα των χρηματοοικονομικών επιδόσεων, βάσει του υπολογισμού των κύριων χρηματοοικονομικών δεικτών (κερδοφορίας, αποδοτικότητας, κεφαλαιακής διάρθρωσης, ρευστότητας και επιχειρηματικής δραστηριότητας). Οι εν λόγω δείκτες υπολογίστηκαν για κάθε κατηγορία εταιρειών βάσει των παραπάνω κριτηρίων και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε η διαχρονική και διαστρωματική τους ανάλυση. Η αποτύπωση των κύριων μεγεθών στον διευρυμένο πληθυσμό επιχειρήσεων (1 ο group) αποτελεί το περιεχόμενο της 2 ης ενότητας της παρούσας μελέτης, ενώ στη συνέχεια η ανάλυση επικεντρώνεται αποκλειστικά στις επιχειρήσεις που δημοσίευσαν τα οικονομικά τους αποτελέσματα καθόλη την περίοδο αναφοράς. Στο πλαίσιο αυτό, στην 3 η ενότητα αποτυπώνονται τα βασικά δημογραφικά στοιχεία των επιχειρήσεων, ενώ πραγματοποιείται και η ανάλυση της εξέλιξης και της διάρθρωσης των πωλήσεων των ΑΕ και ΕΠΕ ανά κατηγορία. Στην ενότητα 4 πραγματοποιείται η διαχρονική και διαστρωματική ανάλυση των χρηματοοικονομικών δεικτών των επιχειρήσεων, ενώ στην ενότητα 5 διατυπώνονται τα κύρια ευρήματα της μελέτης. Η κατηγοριοποίηση των εταιρειών ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας και μέγεθος, καθώς οι ορισμοί των χρηματοοικονομικών δεικτών παρουσιάζονται αναλυτικά στο παράρτημα Α. Τέλος, οι ομαδοποιημένοι ισολογισμοί των ΑΕ και ΕΠΕ και οι αντίστοιχοι χρηματοοικονομικοί δείκτες τους, παρουσιάζονται αναλυτικά ανά κλάδο, μέγεθος και κατάσταση κερδοφορίας στα παραρτήματα Β, Γ και Δ αντίστοιχα. Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 4

5 2. Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ Βάσει των στοιχείων των δημοσιευμένων ισολογισμών των επιχειρήσεων, έτσι όπως καταγράφονται στη Βάση Δεδομένων του Κέντρου Στήριξης Επιχειρηματικότητας (ΚΣΕ), ο συνολικός αριθμός των ΑΕ & ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του δήμου Αθηναίων και δημοσίευσαν έστω και μία φορά ισολογισμό κατά την τετραετία , ανέρχεται σε Εξετάζοντας την εξέλιξη του πλήθους των επιχειρήσεων κατά την περίοδο αναφοράς, βαίνει μειούμενη με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 10,6%, με αποτέλεσμα ο αριθμός των επιχειρήσεων που δημοσίευσαν οικονομικά αποτελέσματα για το 2013 να ανέρχεται σε (έναντι το 2010). Η παρατηρούμενη μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων που δημοσιεύουν ισολογισμό κατά την περίοδο αναφοράς, έχει ως φυσική συνέπεια την αντίστοιχη μείωση του συνολικού κύκλο εργασιών (-10,8% κατά μέσο όρο), με αποτέλεσμα το 2013 να διαμορφώνεται σε 10,2 δισ. (έναντι 14,4 δισ. το 2010). Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να σημειωθεί ότι η παρατηρούμενη μείωση του πλήθους των επιχειρήσεων αποδίδεται αφενός στην άνοδο αυτών που διέκοψαν την οικονομική τους δραστηριότητα (θέση η οποία ενισχύεται κυρίως λόγο της υφιστάμενης εγχώριας οικονομικής συγκυρίας) και αφετέρου στην μετακίνηση κάποιων εταιριών προς άλλους τύπους νομικής μορφής οι οποίοι δεν αποτελούν αντικείμενο της παρούσας ανάλυσης. Διάγραμμα 2-1: Εξέλιξη πλήθους επιχειρήσεων και κύκλου εργασιών Εξετάζοντας τη διάρθρωση της επιχειρηματικότητας, προκύπτει ότι στο Δήμο Αθηναίων ασκείται ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, με τις εν λόγω επιχειρήσεις να συμβάλουν στη διαμόρφωση του προϊόντος για τους 63 εκ των 99 συνολικά κλάδων οικονομικής Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 5

6 δραστηριότητας της ελληνικής οικονομίας (βάσει της αναθεωρημένης ταξινόμησης NACE Rev. 2 και σε διψήφιο επίπεδο). Συγκεντρωτικά, όπως εμφανίζεται στο ακόλουθο διάγραμμα, η συντριπτική πλειοψηφία (>85%) των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων δραστηριοποιείται σε 18 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, οι οποίοι συγκεντρώνονται κυρίως στον τομέα του εμπορίου, των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων, καθώς και των κατασκευών. Εξειδικεύοντας, η σχετική πλειοψηφία των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων δραστηριοποιείται στον κλάδο του χονδρικού εμπορίου (NACE 46), με το σχετικό μερίδιο να σημειώνει μικρή ενίσχυση κατά την περίοδο αναφοράς ως αποτέλεσμα της ήπιας μείωσης του αριθμού των επιχειρήσεων του κλάδου σε σχέση με το σύνολο. Ακολουθεί ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47) με συνεχή ενίσχυση του μεριδίου του κατά την περίοδο αναφοράς, ο κλάδος της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (NACE 68) με υποχώρηση του σχετικού μεριδίου, και ο κλάδος των δραστηριοτήτων παροχής συμβουλών διαχείρισης (NACE 70) χωρίς αξιοσημείωτες μεταβολές του σχετικού μεριδίου. Διάγραμμα 2-2: Κατανομή πλήθους εταιριών ανά μερίδιο στο σύνολο των κλάδων Αντίστοιχα, σε όρους τζίρου, πάνω από το 85% του συνολικού κύκλου εργασιών διαμορφώνεται σε 18 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, οι οποίοι συγκεντρώνονται κυρίως στον τομέα του εμπορίου, της μεταποίησης, καθώς και των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων. Το χονδρικό εμπόριο (NACE 46) αποτελεί τον κλάδο με τη μεγαλύτερη συμβολή στην διαμόρφωση του συνολικού τζίρου στο Δήμο Αθηναίων, με το σχετικό μερίδιο να μη Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 6

7 σημειώνει αξιοσημείωτη μεταβολή. Με σημαντική αύξηση του μεριδίου κατά την περίοδο αναφοράς, ακολουθούν οι κλάδοι του λιανικού εμπορίου (NACE 47), της βιομηχανίας τροφίμων (NACE 10), της κατασκευής μεταλλικών προϊόντων (NACE 25) και των έργων πολιτικού μηχανικού (NACE 42). Αντίθετα, ιδιαίτερα σημαντική μείωση του σχετικού μεριδίου κατά την περίοδο αναφοράς έχει υποστεί ο κλάδος του εμπορίου αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών (NACE 45) και των αρχιτεκτονικών δραστηριοτήτων (NACE 71). Διάγραμμα 2-3: Κατανομή κύκλου εργασιών ανά κλάδο στο σύνολο του δείγματος Σε όρους μεγέθους, η πλειοψηφία ( 70%) των επιχειρήσεων που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων κατατάσσεται στην κατηγορία των πολύ μικρών (XS). Ακολουθεί η κατηγορία των μικρών επιχειρήσεων με μερίδιο περίπου 25%, ενώ η κατηγορία των μεσαίων (M) και μεγάλων (L) επιχειρήσεων συγκεντρώνει μόλις το 5% του συνολικού πληθυσμού. Εξετάζοντας ωστόσο τη συμμετοχή τους στη διαμόρφωση του συνολικού τζίρου, προκύπτει ότι η συμβολή των πολύ μικρών επιχειρήσεων δεν ξεπερνά το 15%, με την αντίστοιχη συμβολή των μικρών επιχειρήσεων να διαμορφώνεται περίπου στο 25%. Το υπόλοιπο 60% του διαμορφουμένου τζίρου είναι αποτέλεσμα της δραστηριότητας των μεσαίων και κυρίως των μεγάλων επιχειρήσεων (25% και 35% αντίστοιχα). Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 7

8 Διάγραμμα 2-4: Διαχρονική εξέλιξη κύκλου εργασιών και πλήθους επιχειρήσεων ανά μέγεθος Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 8

9 3. ΚΥΡΙΑ ΜΕΓΕΘΗ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΥΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Σύμφωνα με την ανάλυση που προηγήθηκε, τίθεται σαφές ότι η υψηλή μεταβλητότητα που εμφανίζει ο πληθυσμός των επιχειρήσεων που δημοσιεύουν ισολογισμό κατά την περίοδο αναφοράς, επηρεάζει αντίστοιχα και την εξέλιξη των αντίστοιχων οικονομικών αποτελεσμάτων που εκφράζονται είτε σε μερίδια είτε σε απόλυτα μεγέθη (κύκλος εργασιών, αποτελέσματα προ φόρων, κλπ). Για το λόγο αυτό στη συνέχεια της παρούσας μελέτης, η ανάλυση των οικονομικών αποτελεσμάτων κατά την περίοδο αναφοράς θα πραγματοποιηθεί, για λόγους συγκρισιμότητας των στοιχείων, σε ένα σταθερό δείγμα επιχειρήσεων. Απαραίτητη προϋπόθεση για την.συμμετοχή των επιχειρήσεων στο δείγμα, αποτελεί η δημοσίευση ισολογισμού για το σύνολο των χρήσεων που καλύπτουν την υπό εξέταση περίοδο ( ). 3.1 Δημογραφικά στοιχεία Σύμφωνα με την επεξεργασία των στοιχείων, ο συνολικός αριθμός των ΑΕ & ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων και δημοσίευσαν ισολογισμό για το σύνολο των χρήσεων της περιόδου αναφοράς, ανέρχεται σε 2.798, καλύπτοντας ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Οι εν λόγω επιχειρήσεις συμβάλλουν στη διαμόρφωση του προϊόντος για τους 60 εκ των 99 συνολικά κλάδων άσκησης οικονομικής δραστηριότητας της ελληνικής οικονομίας (βάσει της αναθεωρημένης ταξινόμησης NACE Rev. 2 και σε διψήφιο επίπεδο). Εξειδικεύοντας, η σχετική πλειοψηφία (24,2%) των ΑΕ και ΕΠΕ του εξεταζόμενου δείγματος δραστηριοποιείται στον κλάδο του χονδρικού εμπορίου (NACE 46), με τον αριθμό των εταιρειών να ανέρχεται σε 677 (αποτελώντας το 74,4% του εμπορικού τομέα στο Δήμο Αθηναίων). Ακολουθεί ο κλάδος διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (NACE 68) με 288 εταιρείες και μερίδιο 10,3% επί του συνόλου των εταιρειών, αποτελώντας το μοναδικό κλάδο άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας στον τομέα της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας. Ο κλάδος κατασκευής κτηρίων (NACE 41) συγκεντρώνει το 8% των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων (ήτοι 224 εταιρείες) και ταυτόχρονα διαμορφώνει το μεγαλύτερο ποσοστό (80,3%) των εταιρειών που εξειδικεύονται στον αντίστοιχο τομέα των κατασκευών. Αντίστοιχα, ο κλάδος παροχής συμβουλών διαχείρισης (NACE 70) συγκεντρώνει 178 εταιρείες (ήτοι το 6,4% του συνόλου και το 46% του σχετικού τομέα), ενώ ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47) συγκεντρώνει το 5,5% των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων (ήτοι 153 εταιρείες) και το 16,8% των αντίστοιχων εταιρειών που εξειδικεύονται στον εμπορικό τομέα. Συγκεντρωτικά δεν προκύπτουν σημαντικές αποκλίσεις σε σχέση με το σύνολο των επιχειρήσεων, καθώς το 87,3% των επιχειρήσεων του δείγματος δραστηριοποιείται σε 18 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, οι οποίοι συγκεντρώνονται κυρίως στον τομέα του εμπορίου, της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας, των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων, καθώς και στον τομέα κατασκευής κτηρίων. Το υπόλοιπο 12,7% των εταιρειών δραστηριοποιείται κυρίως Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 9

10 στις δραστηριότητες υπηρεσιών πληροφορίας (NACE 63), στις εξειδικευμένες κατασκευαστικές ιδιότητες (NACE 43), καθώς και στις εκτυπώσεις και στη βιομηχανία τροφίμων (NACE 10). Διάγραμμα 3-1: Κατανομή εταιρειών ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας Σημείωση: Το μερίδιο του κλάδου στον τομέα αποτυπώνεται στον πάνω άξονα. Εστιάζοντας στους τομείς και κλάδους ενδιαφέροντος, όπως προαναφέρθηκε και αποτυπώνεται και στο ανωτέρω διάγραμμα, οι κλάδοι του χονδρικού και λιανικού εμπορίου συγκεντρώνουν τη σχετική πλειοψηφία (29,7%) των ΑΕ και ΕΠΕ του δείγματος, ανερχόμενες σε 830. Παράλληλα, οι εν λόγω κλάδοι συγκεντρώνουν τη συντριπτική πλειοψηφία (91,2%) των αντίστοιχων εταιρειών που εξειδικεύονται στον εμπορικό τομέα (ο επιχειρήσεις του εμπορικού τομέα ανέρχονται σε 910, κατέχοντας μερίδιο της τάξης του 32,5% επί του συνόλου). Στον τομέα ενημέρωσης και επικοινωνίας δραστηριοποιούνται συνολικά 213 εταιρείες (ήτοι το 7,6% του συνόλου), η πλειοψηφία των οποίων ασκεί δραστηριότητα στον κλάδο προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών, παροχής συμβουλών και συναφών δραστηριοτήτων (NACE 62) και στον κλάδο των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58). Αντίστοιχα επίπεδα συγκέντρωσης παρουσιάζει ο τομέας διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων, συγκεντρώνοντας το 6,9% του συνόλου των ΑΕ και ΕΠΕ, με τους κλάδους των ταξιδιωτικών πρακτορείων και γραφείων οργανωμένων ταξιδιών (NACE 79) και των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82) να συγκεντρώνουν την πλειοψηφία των εταιρειών του τομέα. Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 10

11 Σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα κινείται ο τομέας καταλυμάτων και εστίασης (6,4% του συνόλου), με τους κλάδους των υπηρεσιών εστίασης (NACE 56) και των καταλυμάτων (NACE 55) να συγκεντρώνουν το σύνολο των εταιρειών του τομέα. Τέλος, ο κλάδος των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) συγκεντρώνει το 3% των επιχειρήσεων του δείγματος, αποτελώντας ουσιαστικά το μοναδικό κλάδο ενδιαφέροντος στον τομέα της παροχής υπηρεσιών υγείας. Διάγραμμα 3-2: Πλήθος εταιρειών ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος Σημείωση: Το μερίδιο του κλάδου στο σύνολο αποτυπώνεται στον πάνω άξονα. Σε όρους μεγέθους 2, την συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων του δείγματος αποτελούν διαχρονικά οι πολύ μικρές και μικρές εμπορικές εταιρείες. Ειδικότερα, το 66,3% των εταιρειών χαρακτηρίζονται πολύ μικρές, το 26,2% μικρές, το 5,8% μεσαίες και μόλις το 1,8% μεγάλες. Ανάλογη είναι σε γενικές γραμμές και η κατανομή των εταιρειών βάσει μεγέθους και στους λοιπούς τομείς και κλάδους ενδιαφέροντος. Μικρές αποκλίσεις εμφανίζει ο κλάδος της εστίασης (NACE 56) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (ΝACE 79) στους οποίους απουσιάζει η κατηγορία των μεγάλων επιχειρήσεων, προς όφελος κυρίως των μικρών επιχειρήσεων οι οποίες καταλαμβάνουν συνολικό ποσοστό 88,5% και 97,4% αντίστοιχα. Αντίθετα, στον κλάδο του λιανικού εμπορίου (ΝACE 47) το μερίδιο των μεγάλων επιχειρήσεων κυμαίνεται σε σχετικά υψηλότερα επίπεδα (4,6%), ενισχύοντας τη θέση τους στον κλάδο εις βάρος κυρίως των πολύ μικρών επιχειρήσεων. 2 Η κατηγοριοποίηση έχει γίνει βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού (ΕΚ) 70/2001 (βλ. αναλυτικά στο παράρτημα Α) Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 11

12 Διάγραμμα 3-3: Διάρθρωση κλάδων ενδιαφέροντος ανά μέγεθος εταιρειών Εξετάζοντας τη συγκέντρωση των εταιρειών (βάσει μεγέθους) στους επιμέρους τομείς και κλάδους ενδιαφέροντος, προκύπτει ότι περίπου 3 στις 10 μεγάλες εταιρείες που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας επιλέγουν να δραστηριοποιηθούν στον εμπορικό τομέα, κατανεμημένες σχεδόν ισόποσα μεταξύ χονδρικού (NACE 46) και λιανικού (NACE 47) εμπορίου (12,2% και 14,3% αντίστοιχα). Σε επίπεδο κλάδου, ο κλάδος της ανθρώπινης υγείας (NACE 86) αποτελεί τον τρίτο πιο ελκυστικό κλάδο για τις μεγάλες εταιρείες συγκεντρώνοντας το 6,1% ενώ ακολουθεί ο κλάδος των καταλυμάτων (NACE 55) με ποσοστό 4,1%. Αντίστοιχα, 2 στις 5 εταιρείες μεσαίου μεγέθους επιλέγει να δραστηριοποιηθεί στον εμπορικό τομέα, με έμφαση ωστόσο στο χονδρικό εμπόριο (NACE 46). Ακολουθεί ο τομέας παροχής υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης, ο οποίος έλκει περίπου το 11% των μεσαίων επιχειρήσεων του Δήμου Αθήνας, κατανεμημένες σχεδόν ισόποσα μεταξύ του κλάδου των καταλυμάτων (NACE 55) και της εστίασης (NACE 56). Το εμπόριο αποτελεί ιδιαίτερα ελκυστικό τομέα άσκησης δραστηριότητας και για τις μικρότερες εταιρείες, καθώς συγκεντρώνει το 36,7% των μικρών και το 30,7% των πολύ μικρών επιχειρήσεων του δείγματος. Σε αντίθεση με τις μεγάλες εταιρείες, οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές εταιρείες που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας έλκονται κυρίως από τον κλάδο του χονδρικού εμπορίου (NACE 46) έναντι του λιανικού (NACE 47). Πιο συγκεκριμένα ο κλάδος χονδρικού εμπορίου συγκεντρώνει το 26,6% των μικρών επιχειρήσεων ενώ ο κλάδος λιανικού εμπορίου συγκεντρώνει το 6%, αποτελώντας τον δεύτερο πόλο έλξης των μικρών επιχειρήσεων. Ακολουθεί ο κλάδος προγραμματισμού Η/Υ & παροχής συμβουλών (NACE 62) και ο κλάδος δραστηριοτήτων ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79), συγκεντρώνοντας σχεδόν το 4,5% των εν λόγω επιχειρήσεων. Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 12

13 Διάγραμμα 3-4: Συγκέντρωση εταιρειών (ανά μέγεθος) στους κλάδους ενδιαφέροντος Μεγάλες επιχειρήσεις Μεσαίες επιχειρήσεις Μικρές επιχειρήσεις Πολύ Μικρές επιχειρήσεις 3.2 Διάρθρωση και εξέλιξη πωλήσεων Βάσει της επεξεργασίας των στοιχείων, το 2013 ο συνολικός κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων του δείγματος ανήλθε περίπου σε 9,7 δις, ο οποίος κατανέμεται σε ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Εξειδικεύοντας, το 2013 το χονδρικό εμπόριο (NACE 46) αποτέλεσε τον κλάδο με τη μεγαλύτερη συμβολή στην διαμόρφωση του συνολικού τζίρου του τομέα στο Δήμο Αθηναίων (23,4%), συμβάλλοντας παράλληλα στη διαμόρφωση του 55% του κύκλου εργασιών που προήλθε από την άσκηση εμπορικής δραστηριότητας στην Αθήνα. Ακολουθεί ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47), συμμετέχοντας στη διαμόρφωση του 14,4% του συνολικού τζίρου, παρά το γεγονός ότι (βάσει των δημογραφικών στοιχείων έτσι όπως παρουσιάστηκαν στην προηγούμενη ενότητα) οι επιχειρήσεις του κλάδου καλύπτουν μόλις το 5,5% του συνολικού πληθυσμού του δείγματος. Με συμμετοχή άνω του 5% στη διαμόρφωση του συνολικού τζίρου, ακολουθούν οι κλάδοι της κατασκευής μεταλλικών προϊόντων (NACE 25) και της βιομηχανίας τροφίμων (NACE 10). Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 13

14 Διάγραμμα 3-5: Κατανομή κύκλου εργασιών ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας (2013) Σημείωση: Το μερίδιο του κλάδου στον τομέα αποτυπώνεται στον πάνω άξονα. Συγκεντρωτικά, όπως εμφανίζεται στο ανωτέρω διάγραμμα, το 91% περίπου του συνολικού κύκλου εργασιών διαμορφώνεται σε 21 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, οι οποίοι συγκεντρώνονται κυρίως στον τομέα του εμπορίου και της μεταποίησης. Το υπόλοιπο 9% του κύκλου εργασιών διαμορφώνεται από εταιρείες που δραστηριοποιούνται κυρίως στον προγραμματισμό ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών (NACE 60), στις επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες (NACE 69), καθώς επίσης και στην παροχή υπηρεσιών προστασίας και έρευνας (NACE 80). Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 14

15 Διάγραμμα 3-6: Κύκλος εργασιών ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος (2013, σε εκατ. ) Σημείωση: Το μερίδιο του κλάδου στο σύνολο αποτυπώνεται στον πάνω άξονα. Εστιάζοντας στους τομείς και κλάδους ενδιαφέροντος, όπως προαναφέρθηκε και αποτυπώνεται και στο ανωτέρω διάγραμμα, το 2013 οι δραστηριότητες του χονδρικού και λιανικού εμπορίου είχαν τη μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαμόρφωση του συνολικού κύκλου εργασιών, με το σχετικό μερίδιο των δύο κλάδων να ανέρχεται αθροιστικά στο 38%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του εμπορικού τομέα συνολικά διαμορφώνεται σε 46%. Σε επίπεδο κλάδου, ακολουθούν οι δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας (NACE 86) με μερίδιο της τάξης του 3,4%, το οποίο ισοδυναμεί με το αντίστοιχο μερίδιο του τομέα της ανθρώπινης υγείας, γεγονός που ουσιαστικά υποδηλώνει (σύμφωνα και με τα δημογραφικά στοιχεία της προηγούμενης ενότητας) την απουσία άλλων δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την παροχή υπηρεσιών υγείας στην Αθήνα (π.χ. παροχή κοινωνικής μέριμνας). Σημαντική κρίνεται και η συμβολή του κλάδου των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) καθώς και του κλάδου των καταλυμάτων (NACE 55) στη διαμόρφωση του συνολικού κύκλου εργασιών με μερίδιο 3,1%, κατέχοντας εξέχουσα θέση στον τομέα παροχής διοικητικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών και στον τομέα υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης αντίστοιχα. Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 15

16 Διάγραμμα 3-7: Εξέλιξη κύκλου εργασιών ανά κλάδο ενδιαφέροντος ( ) Η επίδραση της οικονομικής κρίσης στην επιχειρηματική δραστηριότητα γίνεται ιδιαίτερα αισθητή και στο Δήμο Αθηναίων, μέσω της σημαντικής επιδείνωσης που εμφανίζει -καθ όλη την περίοδο αναφοράς- ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων του δείγματος. Ειδικότερα, βάσει των στοιχείων των δημοσιευμένων ισολογισμών, το 2013 ο συνολικός κύκλος εργασιών των ΑΕ και ΕΠΕ σημειώνει μείωση της τάξης του 3,7% έναντι του 2012 και διαχρονική ετήσια μεταβολή -6,5% καθόλη την περίοδο αναφοράς, γεγονός που υποδηλώνει την συνεχή επιδείνωση της οικονομικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων. Εστιάζοντας ωστόσο στο 2013, παρατηρείται μικρή ανάκαμψη του κύκλου εργασιών για την πλειοψηφία των κλάδων ενδιφέροντος. Πιο αναλυτικά, τη μεγαλύτερη αύξηση (11,4%, ήτοι 31 εκατ.) σημειώνει ο κλάδος των καταλυμάτων (NACE 55), ως αποτέλεσμα της αλματώδους αύξησης του τουρισμού το 2013 και της αντίστοιχης ζήτησης ξενοδοχειακών υπηρεσιών. Ακολουθεί ο κλάδος των δραστηριοτήτων προγραμματισμού Η/Υ & παροχής συμβολών (NACE 62), με αύξηση του κύκλου εργασιών κατά 5,2% το 2013 (ήτοι 5 εκατ.), ενώ έπεται το λιανικό εμπόριο (NACE 47), ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου και ο κλάδος δραστηριοτήτων υπηρεσιών εστίασης (NACE 56), με άνοδο του κύκλου εργασιών της τάξης του 3% περίπου. Σε απόλυτα μεγέθη ο συνολικός κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων του δείγματος σημείωσε αθροιστική μείωση της τάξης των 2 δις. καθόλη την περίοδο αναφοράς, έχοντας παρασυρθεί (κυρίως λόγω του υψηλού μεριδίου που κατέχει) από την πτωτική πορεία του εμπορικού τομέα και κυρίως του χονδρικού εμπορίου (NACE 46). Σημαντικές απώλειες καταγράφουν και οι λοιποί κλάδοι Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 16

17 ενδιαφέροντος, οι οποίοι ωστόσο συνέβαλαν λιγότερο στην γενική πτωτική πορεία, κυρίως λόγω του μικρότερου μεριδίου τους στην αγορά. Εξαίρεση αποτελεί ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82) ο οποίος καταγράφει συνολική αύξηση του κύκλου εργασιών κατά 45 εκατ. (ήτοι +8% μέση ετήσια μεταβολή), στηριζόμενος κυρίως στις υπηρεσίες είσπραξης απαιτήσεων και γραφείων πίστωσης. Διάγραμμα 3-8: Μεταβολή κύκλου εργασιών ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος (μέση ετήσια μεταβολή, ) Εξειδικεύοντας την παρακολούθηση σε όρους ποσοστιαίας μεταβολής καθόλη την περίοδο αναφοράς, τη μεγαλύτερη μέση ετήσια μείωση σημειώνει ο κλάδος των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58) με το σχετικό ποσοστό να ανέρχεται σε 14,6%, ήτοι σημαντικά υψηλότερο σε σχέση τόσο με το σύνολο των εταιρειών (-6,5%), όσο και με το σύνολο του τομέα στον οποίο ανήκει (-5,9%). Όμοιες διαπιστώσεις προκύπτουν και κατά την εξέταση του κλάδου δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86:-11%), των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79: -10,8%).αλλά και των υπηρεσιών εστίασης (NACE 56: -9,7%) Αντίθετα, περιορισμένες απώλειες - συγκριτικά με το σύνολο των επιχειρήσεων και με τον τομέα στον οποίο ανήκει σημειώνει ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47: -1,5%), των καταλυμάτων (NACE 55: -0,7%) και των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86: -7,9%). Τέλος, ο κλάδος διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82) αποτελεί τον μοναδικό κλάδο ο οποίος προχώρησε σε αύξηση των πωλήσεων του σε όλη την εξεταζόμενη περίοδο διαμορφώνοντας σημαντική μέση ανοδική μεταβολή της τάξης του +8%. Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 17

18 Εξετάζοντας τα μερίδια έκαστου κλάδου ενδιαφέροντος στο συνολικό κύκλο εργασιών που διαμορφώνεται, προκύπτει ότι τη μεγαλύτερη συμμετοχή διαχρονικά κατέχει το χονδρικό εμπόριο (NACE 46), με μέσο ετήσιο μερίδιο της τάξης του 23,5% και χωρίς σημαντικές μεταβολές κατά την περίοδο αναφοράς. Ακολουθεί ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47) με μέσο ετήσιο μερίδιο της τάξης του 13,5% αλλά συνεχή (έστω και μικρή) ενίσχυση της θέσης του στην αγορά, ενώ ακολουθούν οι κλάδοι της ανθρώπινης υγείας (NACE 86: 4% κατά μ.ο.) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79: 3,5% κατά μ.ο.). Διάγραμμα 3-9: Μερίδια των κλάδων ενδιαφέροντος στο συνολικό κύκλο εργασιών ( ) Εξετάζοντας τη μεταβολή των ανωτέρω μεριδίων, προκύπτει ότι τη σημαντικότερη ενίσχυση της θέσης του στην τοπική οικονομία σημειώνει ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82: +16,6% μέση ετήσια μεταβολή), δεδομένου ότι αποτελεί και τον μοναδικό κλάδο που σημειώνει αύξηση του κύκλου εργασιών κατά την περίοδο αναφοράς. Σημαντική ενίσχυση της θέσης του στην τοπική οικονομία σημειώνει και ο κλάδος καταλυμάτων (NACE 55: +6,2% μέση ετήσια μεταβολή), όχι όμως ως αποτέλεσμα της αύξησης του κύκλου εργασιών, αλλά λόγω των περιορισμένων απωλειών που εμφανίζει σε σχέση με το σύνολο (μόλις 0,7% μείωση πωλήσεων). Όμοια συμπεράσματα προκύπτουν και για την παρατηρούμενη ενίσχυση του μεριδίου για τους κλάδους του λιανικού εμπορίου (NACE 47: 5,4% μέση ετήσια μεταβολή). Αντίθετα, ιδιαίτερα αισθητή χαρακτηρίζεται η υποχώρηση που σημειώνει ο κλάδος των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58), με το σχετικό μερίδιο να σημειώνει μέση ετήσια μείωση της τάξης του - 8,7%. Ακολουθεί ο κλάδος των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) και των ταξιδιωτικών Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 18

19 πρακτορείων (NACE 79), με το σχετικό του μερίδιο στην τοπική αγορά να σημειώνει σχεδόν ισόποση μέση ετήσια μείωση της τάξης του 4,8% και 4,6% αντίστοιχα. Τέλος, ηπιότερη χαρακτηρίζεται η προσαρμογή των μεριδίων για τους κλάδους του προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62) και του χονδρικού εμπορίου (NACE 46), για τους οποίους καταγράφεται μέση ετήσια μείωση της τάξης του 0,24% και 0,3 % αντίστοιχα. Διάγραμμα 3-10: Μεταβολή μεριδίων (βάσει κύκλου εργασιών) ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος ( : μέση ετήσια) Σε όρους μεγέθους εταιρειών, το 42,3% (κατά μ.ο. την εξεταζόμενη περίοδο) του κύκλου εργασιών στο Δήμο Αθήνας προέρχεται από τις μεγάλες επιχειρήσεις, παρά το γεγονός (βάσει και των δημογραφικών στοιχείων της προηγούμενης ενότητας) ότι αποτελούν μόλις το 1,7% του συνολικού πληθυσμού. Ακολουθούν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με μερίδιο της τάξης του 25% και 24,3% αντίστοιχα. Τη μικρότερη συμμετοχή στη διαμόρφωση του συνολικού κύκλου εργασιών εμφανίζουν οι πολύ μικρές εταιρείες (8,4%), παρά το γεγονός ότι αποτελούν την πλειοψηφία (66,3%) του συνολικού πληθυσμού. Σε επίπεδο τομέων και κλάδων της οικονομίας, ακόμα πιο ισχυρή αξιολογείται η παρουσία των μεγάλων εταιρειών στο τομέα ενημέρωσης και επικοινωνίας συμβάλλοντας κατά 59,8% στην διαμόρφωση του συνολικού τζίρου (με το αντίστοιχο ποσοστό των επιμέρους κλάδων να διαμορφώνεται NACE 62:12,3% και NACE 58: 34,1%) ενώ σχεδόν ίδιο ποσοστό συγκεντρώνει ο τομέας δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέριμνας (NACE 86) συμβάλλοντας στη διαμόρφωση του 59,3% του συνολικού τζίρου. Εξίσου ισχυρή κρίνεται η παρουσία των μεγάλων Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 19

20 εταιρειών στον κλάδο του λιανικού εμπορίου (NACE 47), των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58) και των καταλυμάτων (NACE 55), συμβάλλοντας κατά μέσο όρο στη διαμόρφωση του 67,3%, 34,1% και 23,5% του αντίστοιχου κλαδικού τζίρου. Αναφορικά με τις μεσαίες εταιρείες, τη μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση του κύκλου εργασιών εμφανίζουν στους κλάδους των υπηρεσιών εστίασης (ΝACE 56) με ποσοστό 41,7%, του χονδρικού εμπορίου με ποσοστό 42% και των καταλυμάτων (NACE 55) με ποσοστό 32,8% κατά μέσο όρο διαχρονικά. Οι μικρές επιχειρήσεις αντίθετα, συμβάλλουν αποφασιστικά (με ποσοστά άνω του 70%) στη διαμόρφωση του κύκλου εργασιών στους κλάδους των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79). Τέλος, αναφορικά με τις πολύ μικρές εταιρείες, ξεχωρίζει η συμβολή τους στη διαμόρφωση του κύκλου εργασιών στους κλάδους του χονδρικού εμπορίου (NACE 46), ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) αλλά και των δραστηριοτήτων προγραμματισμού Η/Υ και παροχής συμβουλών (NACE 62), με ποσοστά 10,4%, 14,4% και 19,4% αντίστοιχα. Διάγραμμα 3-11: Κατανομή κύκλου εργασιών ανά μέγεθος εταιρειών και κλάδο ενδιαφέροντος (μ.ο ) Εξετάζοντας τη μεταβολή των ανωτέρω μεριδίων, προκύπτει ότι τη σημαντικότερη ενίσχυση της θέσης τους στην τοπική οικονομία του Δήμου Αθηναίων εμφανίζουν οι μεγάλες και οι μεσαίες εταιρείες, με ενίσχυση του μεριδίου τους κατά 1,9%. Αντίθετα οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις συρρίκνωσαν το μερίδιο του κύκλου εργασιών τους διαχρονικά διαμορφώνοντας μέση ετήσια μείωση -3% και -6% αντίστοιχα. Σε όρους μεταβολής μεγέθους ανά κλάδο ενδιαφέροντος, χαρακτηριστική είναι η άνοδο που παρουσίασαν οι μεσαίες επιχειρήσεις στον τομέα διοικητικών Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 20

21 και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων και συνεπώς στους δύο σχετικούς κλάδους (NACE 82, NACE 79). Διάγραμμα 3-12: Μεταβολή μεριδίων (βάσει κύκλου εργασιών) ανά μέγεθος, τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος ( : μέση ετήσια) Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 21

22 4. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 4.1 Κερδοφορία Ο αριθμός των κερδοφόρων ΑΕ και ΕΠΕ του εξεταζόμενου δείγματος (βάσει καθαρών κερδών προ φόρου εισοδήματος) που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων παρουσιάζει μικρή μείωση κατά την περίοδο αναφοράς (-3% κατά μ.ο.), εξακολουθώντας ωστόσο να αποτελούν την πλειοψηφία έναντι των επιχειρήσεων που παρουσίασαν μηδενικά ή ζημιογόνα αποτελέσματα. Ειδικότερα, το 2013 οι κερδοφόρες εταιρείες καλύπτουν το 54,4% του συνόλου, ενισχύοντας το μερίδιο τους έναντι του προηγούμενου έτους (51,2% το 2012), σημειώνοντας ωστόσο υποχώρηση από την έναρξη της υπό εξέταση περιόδου (61% το 2010). Οι περισσότερες κερδοφόρες εταιρείες συναντώνται στον κλάδο του προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62) με το ποσοστό τους στον κλάδο το 2013 να αγγίζει το 70%, σημειώνοντας ωστόσο συνεχή μείωση της θέση τους από το Ακολουθεί ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82) με το ποσοστό των κερδοφόρων το 2013 να εκτιμάται σε 69%, καταγράφοντας σχεδόν ισόποση θέση κερδοφόρων εταιριών με τον κλάδο του προγραμματισμού Η/Υ. Εν συνεχεία ακολουθεί ο κλάδος δραστηριοτήτων ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) με το ποσοστό των κερδοφόρων να εκτιμάται σε 62,8%, εδραιώνοντας μάλιστα την θέση τους από το Αντίθετα, οι περισσότερες ζημιογόνες εταιρείες συναντώνται στους κλάδους της εστίασης (NACE 56) και των καταλυμάτων (NACE 55), με το ποσοστό τους το 2013 να αγγίζει το 67% και 62% αντίστοιχα. Συγκεκριμένα για τον κλάδο εστίασης (NACE 56) οι ζημιογόνες επιχειρήσεις καταλαμβάνουν συνεχώς έδαφος διαχρονικά παρουσιάζοντας μία μέση ποσοστιαία μεταβολή 12,2% από το Οι ζημιογόνες εταιρείες αποτελούν την πλειοψηφία και στον κλάδο του λιανικού εμπορίου (NACE 47), δεδομένου ότι το 2013 αποτέλεσαν το 49% του συνόλου παρουσιάζοντας συνεχή άνοδο 2,8% από το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 22

23 Διάγραμμα 4-1: Διάρθρωση κερδοφόρων και ζημιογόνων εταιρειών ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος ( ) Τομέας Υπηρεσιών Παροχής Καταλύματος και Εστίασης Εμπορικός Τομέας Τομέας Διοικητικών & Υποστηρικτικών Δραστηριοτήτων Τομέας Ενημέρωσης & Επικοινωνίας Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 23

24 Τομέας Ανθρώπινης Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Σε όρους ποσοστιαίων μεταβολών, το μερίδιο των κερδοφόρων εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων σημείωσε την περίοδο μέση ετήσια μείωση της τάξης του 3,7%. Τη μεγαλύτερη επιδείνωση υπέστησαν και πάλι οι εταιρείες του κλάδου της εστίασης (NACE 56), με τη μέση ετήσια μεταβολή του μεριδίου των κερδοφόρων εταιρειών να ανέρχεται σε -14,5% τη τριετία Τη δεύτερη χειρότερη εικόνα παρουσίασε ο κλάδος προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62), με τη μέση ετήσια μεταβολή του μεριδίου των κερδοφόρων εταιρειών την ίδια περίοδο να υπολογίζεται σε -6,3%. Διάγραμμα 4-2: Μεταβολή μεριδίων κερδοφόρων και ζημιογόνων επιχειρήσεων ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος ( , μέση ετήσια μεταβολή) Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 24

25 Εστιάζοντας στην κατηγορία των κερδοφόρων εταιρειών και εξετάζοντας την κατανομή τους βάσει μεγέθους, προκύπτει ότι μόλις το 1,7% ανήκει στην κατηγορία των μεγάλων εταιρειών. Το 6,5% ανήκει στην κατηγορία των μεσαίων εταιρειών, ενώ οι μικρές και πολύ μικρές εταιρείες αποτελούν αντίστοιχα το 30% και το 61,8% των κερδοφόρων επιχειρήσεων. Σε επίπεδο κλάδου, η παρουσία των μεγάλων εταιρειών που παρουσίασαν κέρδη είναι συγκριτικά πιο έντονη στον κλάδο του λιανικού εμπορίου (NACE 47: 7,6%) αλλά και στον κλάδο των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82: 3,4), ο οποίος παρουσίασε και την μεγαλύτερη αύξηση κύκλου εργασιών. Αντίστοιχα, το 97% των κερδοφόρων εταιρειών του κλάδου των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) και το 99% των κερδοφόρων εταιρειών του κλάδου του προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62) αφορά μικρές και πολύ μικρές εταιρείες. Διάγραμμα 4-3: Κατανομή κερδοφόρων επιχειρήσεων ανά μέγεθος, τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος ( , μέσο ετήσιο μερίδιο) Η παραπάνω κατάσταση αντικατοπτρίζεται σε όλους τους χρηματοοικονομικούς δείκτες κερδοφορίας. Εξαίρεση αποτελεί το μικτό περιθώριο κέρδους, όπου φαίνεται να κυμαίνεται σε σχετικά σταθερά επίπεδα κατά την εξεταζόμενη περίοδο, λόγω της ταυτόχρονης μείωσης των πωλήσεων και του κόστους πωληθέντων στους περισσότερους από τους εξεταζόμενους τομείς. Η πορεία των λοιπών δεικτών κερδοφορίας είναι σε γενικές γραμμές έντονα πτωτική από το 2010 και μετά για το σύνολο της τοπικής οικονομίας καθώς για τους επιμέρους κλάδους ενδιαφέροντος. H μεγαλύτερη μείωση σημειώνεται το 2012, ωστόσο ελαφρώς ενθαρρυντική είναι η εξέλιξη των δεικτών για το 2013 για τους περισσότερους κλάδους. Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 25

26 Ειδικότερα, το 2013 οι δείκτες καθαρού και λειτουργικού περιθωρίου κέρδους διαμορφώνονται σε ιδιαίτερα αρνητικά επίπεδα για το σύνολο των εταιρειών (-6,63% και -3,2% αντίστοιχα), ενώ αντίθετα σε θετικά επίπεδα κινείται το περιθώριο ebitda (6,5%) σημειώνοντας ωστόσο συνεχή υποχώρηση κατά την περίοδο αναφοράς, εξαιτίας κυρίως των αρνητικών λειτουργικών αποτελεσμάτων των επιχειρήσεων. Σε επίπεδο κλάδου, ιδιαίτερα αρνητικούς δείκτες λειτουργικού και καθαρού περιθωρίου κέρδους εμφανίζουν καθ όλη την περίοδο αναφοράς οι κλάδοι της εστίασης (NACE 56), των καταλυμάτων (NACE 55) και των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58), οι οποίοι άλλωστε αποτελούν και τους κλάδους με την πιο ισχυρή παρουσία ζημιογόνων εταιρειών. Αξιοσημείωτη χαρακτηρίζεται και η μεταβολή των συνθηκών κερδοφορίας στον κλάδο της ανθρώπινης υγείας (NACE 86), με τον δείκτη του λειτουργικού περιθωρίου κέρδους να διαμορφώνεται πλέον σε αρνητικά επίπεδα (-7,1% έναντι 6,5% το 2012). Παράλληλα, σημειώνεται ότι οι εκδοτικές δραστηριότητες (NACE 58) αποτελούν τον μοναδικό κλάδο που εμφανίζει αρνητικό περιθώριο ebitda την τριετία Αντίθετα το υψηλότερο περιθώριο ebitda εμφανίζει ο κλάδος των καταλυμάτων(nace 55) - παρά τα ιδιαίτερα αρνητικά περιθώρια καθαρού και λειτουργικού κέρδους - γεγονός ωστόσο που οφείλεται αποκλειστικά στις ιδιαίτερα υψηλές αποσβέσεις που ενσωματώνουν στο κόστος τους οι εν λόγω εταιρείες. Σημαντικές επιδόσεις στο δείκτη περιθωρίου ebitda σημειώνει και ο κλάδος προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62), ο οποίος παράλληλα αποτελεί και τον κλάδο με το υψηλότερο λειτουργικό και καθαρό περιθώριο κέρδους. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι οι κλάδοι του τομέα των διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων (ταξιδιωτικά πρακτορεία, υπηρεσίες είσπραξης απαιτήσεων, κλπ.) αποτελούν τους μοναδικούς κλάδους οι οποίοι εμφανίζουν (έστω και οριακά) θετικό περιθώριο καθαρού κέρδους καθ όλη την περίοδο αναφοράς. Διάγραμμα 4-4: Δείκτες κερδοφορίας εταιρειών ανά κλάδο ενδιαφέροντος (%, ) Μικτό Περιθώριο Κέρδους (%) Λειτουργικό Περιθώριο Κέρδους (%) Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 26

27 Καθαρό Περιθώριο Κέρδους (%) Περιθώριο EBITDA (%) Σε επίπεδο μεγέθους και σε απόλυτους αριθμούς, οι κατηγορίες των μεγάλων και μεσαίων ΑΕ και ΕΠΕ σημειώνουν συγκριτικά τη χειρότερη επίδοση σε όρους κερδοφορίας, δεδομένου ότι την περίοδο κατέγραψαν σωρευτικές ζημιές της τάξης του 1,9 και 1 δις. αντίστοιχα. Ιδιαίτερα αρνητικές καταγράφονται και οι επιδόσεις των πολύ μικρών εταιρειών όπως αυτές αποτυπώνονται κυρίως στους σχετικούς δείκτες κερδοφορίας, ωστόσο -λόγω του μεγέθους τους- οι αθροιστικές ζημιές που παρουσιάζουν (σε απόλυτα νούμερα) εμφανίζονται πολύ μικρότερες σε σχέση με τις λοιπές κατηγορίες εταιρειών. Εξειδικεύοντας, η κατηγορία των μεγάλων και μεσαίων ΑΕ και ΕΠΕ εμφανίζει διαχρονικά τα χαμηλότερα επίπεδα μικτού περιθωρίου κέρδους, τα οποία μάλιστα υπολείπονται αισθητά σε σχέση με το μέσο όρο του συνόλου των επιχειρήσεων. Γενικά, είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι όσο κινούμαστε προς τις μικρότερες κατηγορίες εταιρειών τόσο υψηλότερο εμφανίζεται το περιθώριο μικτού κέρδους, γεγονός που οφείλεται στην δυνατότητα των μικρότερων εταιρειών να προσαρμόζουν άμεσα το κόστος πωληθέντων τους σε περίπτωση πτώσης των πωλήσεων τους. Ωστόσο, η αδυναμία επίτευξης κερδοφόρων αποτελεσμάτων από τις πολύ μικρές εταιρείες είναι ιδιαίτερα εμφανής εξετάζοντας τους δείκτες λειτουργικού και καθαρού περιθωρίου κέρδους, οι οποίοι κινούνται σε ιδιαίτερα αρνητικά επίπεδα συγκριτικά με τις λοιπές κατηγορίες εταιρειών. Σε ιδιαίτερα αρνητικά επίπεδα κινούνται οι σχετικοί δείκτες κερδοφορίας και για την κατηγορία των μεγάλων εταιρειών, ενώ ηπιότερες εμφανίζονται οι επιπτώσεις της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας στην κερδοφορία των μεσαίων και μικρών εταιρειών, με τις μεσαίες εταιρίες να διαμορφώνουν θετικό λειτουργικό περιθώριο κέρδους σε όλη την περίοδο αναφοράς. Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 27

28 Διάγραμμα 4-5: Δείκτες κερδοφορίας εταιρειών ανά κατηγορία μεγέθους (%, ) Μικτό Περιθώριο Κέρδους (%) Λειτουργικό Περιθώριο Κέρδους (%) Καθαρό Περιθώριο Κέρδους (%) Περιθώριο EBITDA (%) 4.2 Αποδοτικότητα κεφαλαίων Ανάλογη με την κατάσταση κερδοφορίας είναι και η εικόνα που προκύπτει από την εξέταση των δεικτών αποδοτικότητας των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων. Η αποδοτικότητα τόσο των ίδιων όσο και των συνολικά απασχολούμενων κεφαλαίων των εταιρειών βαίνει πτωτική και κινείται σε αρνητικά επίπεδα καθόλη την περίοδο αναφοράς. Ωστόσο, το 2013 παρατηρείται μικρή βελτίωση των συνθηκών αποδοτικότητας (συγκριτικά με το 2011 και 2012), με αποτέλεσμα οι σχετικοί δείκτες να διαμορφώνονται σε ελαφρώς αρνητικά επίπεδα (-6% και -3,7% αντίστοιχα). Αναφορικά με τους κλάδους ενδιαφέροντος, αυτός της εστίασης (NACE 56) εμφανίζει ιδιαίτερα χαμηλούς δείκτες αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων καθόλη την εξεταζόμενη περίοδο, καθώς επίσης και τη σημαντικότερη επιδείνωση, κυρίως την τελευταία διετία. Σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα κινείται και η αποδοτικότητα των απασχολούμενων κεφαλαίων στον κλάδο της ενημέρωσης και επικοινωνίας, με τις πιο αρνητικές επιδόσεις ωστόσο σε αυτή την περίπτωση να σημειώνει ο κλάδος των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58). Την πλέον σθεναρή αντίσταση στην πτωτική πορεία των δεικτών αποδοτικότητας σημειώνουν και σε αυτή την περίπτωση (όπως και στην κερδοφορία) οι κλάδοι του τομέα των διοικητικών και Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 28

29 υποστηρικτικών δραστηριοτήτων (ταξιδιωτικά πρακτορεία, υπηρεσίες είσπραξης απαιτήσεων, γραφεία πίστωσης, κλπ.) καθώς επίσης και ο κλάδος προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62), στους οποίους οι σχετικοί δείκτες αποδοτικότητας κινούνται κατά κανόνα σε (οριακά έστω) θετικά επίπεδα. Διάγραμμα 4-6: Δείκτες αποδοτικότητας ανά κλάδο ενδιαφέροντος (%, ) Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων (%) Αποδοτικότητα απασχολούμενων κεφαλαίων (%) Σε επίπεδο μεγέθους, σε ιδιαίτερα αρνητικά επίπεδα διαμορφώνονται οι δείκτες αποδοτικότητας για την κατηγορία των μεγάλων εταιρειών καθόλη την περίοδο αναφοράς, σημειώνοντας ωστόσο Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 29

30 συνεχή βελτίωση από το 2011 και μετά. Ανάλογη σε γενικές γραμμές χαρακτηρίζεται η εξέλιξη των συνθηκών αποδοτικότητας και για τις λοιπές κατηγορίες μεγέθους, με τους σχετικούς δείκτες ωστόσο να διαμορφώνονται σε λιγότερο αρνητικά επίπεδα. Διάγραμμα 4-7: Δείκτες αποδοτικότητας ανά κατηγορία μεγέθους (%, ) Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων (%) Αποδοτικότητα απασχολούμενων κεφαλαίων (%) 4.3 Κεφαλαιακή διάρθρωση Το ενεργητικό των υπό εξέταση επιχειρήσεων διαμορφώθηκε το 2013 σε 25 δισ., επίπεδα αισθητά χαμηλότερα έναντι του 2010 (μέση ετήσια μείωση 6%). Η πτώση του ενεργητικού καταγράφεται στο σύνολο των κλάδων ενδιαφέροντος, αλλά πιο έντονα στον κλάδο των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58) και χονδρικού εμπορίου (NACE 46). Ειδικότερα, το 2013 το ενεργητικό του κλάδου των εκδοτικών δραστηριοτήτων διαμορφώθηκε σε 544 εκατ. (μέση ετήσια μείωση 16,4%) και του χονδρικού εμπορίου σε 2,5 δις (μέση ετήσια μείωση 8%). Η μείωση του ενεργητικού των επιχειρήσεων, προήλθε κυρίως από τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού (αποθέματα, απαιτήσεις, γραμμάτια εισπρακτέα). Τη μεγαλύτερη ετήσια μείωση (24,3%) το διάστημα σημείωσαν τα γραμμάτια εισπρακτέα. Τη δεύτερη μεγαλύτερη ετήσια μείωση σημείωσαν τα αποθέματα κατά 18,2%, δεδομένης και της ταυτόχρονη μείωσης του κύκλου εργασιών των εταιριών, ενώ ακολούθησαν οι απαιτήσεις με τη μέση ετήσια μείωση να ανέρχεται σε 12,7%. Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 30

31 Η μεγαλύτερη αναλογικά μείωση των στοιχείων του κυκλοφορούντος ενεργητικού σε σχέση με τα καθαρά πάγια και όχι η απόκτηση παγίων, είναι ουσιαστικά και ο λόγος που οι εταιρείες του δείγματος παρουσιάζουν αύξηση του βαθμού παγιοποίησης την περίοδο (60,7 το 2010 και 62,2 το 2012 ). Το 2013 ωστόσο οι επιχειρήσεις προχώρησαν σε αύξηση των πάγιων στοιχείων τους, με αποτέλεσμα την διαμόρφωση ακόμα πιο υψηλού βαθμού παγιοποίησης. Σε επίπεδο κλάδου, το επίπεδο και η εξέλιξη του βαθμού παγιοποίησης διαφέρει αισθητά. Ειδικότερα, στους κλάδους των καταλυμάτων (NACE 55) και της εστίασης (NACE 56) καταγράφεται ιδιαίτερα υψηλός βαθμός παγιοποίησης (υπερβαίνοντας τον σχετικό μέσο όσο), καταγράφοντας σε γενικές γραμμές σταθερή πορεία. Υψηλό βαθμό παγιοποίησης σημειώνουν και οι κλάδοι των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) και των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58), καταγράφοντας ωστόσο αισθητή πτώση καθόλη την περίοδο αναφοράς. Αντίθετα, ιδιαίτερα χαμηλό βαθμό παγιοποίησης εμφανίζει ο κλάδος του χονδρικού εμπορίου (NACE 46) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) σημειώνοντας ανοδική πορεία κατά την περίοδο αναφοράς, ενώ ομοίως οι διοικητικές δραστηριότητες γραφείου (NACE 82) παρουσιάζουν χαμηλό βαθμό παγιοποίησης χωρίς όμως σημαντικές μεταβολές στην περίοδο αναφοράς. Διάγραμμα 4-8: Δείκτες κεφαλαιακής διάρθρωσης ανά κλάδο ενδιαφέροντος (%, ) Σχέση Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια Βαθμός παγιοποίησης (%) Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 31

32 Βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός προς ίδια κεφάλαια Βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός προς πωλήσεις Για το σύνολο των εταιρειών του δείγματος, η σχέση των ξένων προς τα ίδια κεφάλαια κυμαίνεται κοντά στο 1,5 παρουσιάζοντας σε γενικές γραμμές σταθεροποιητικές τάσεις καθόλη την εξεταζόμενη περίοδο, γεγονός που οφείλεται στις ταυτόχρονες μειώσεις ιδίων κεφαλαίων και (μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων) υποχρεώσεων. Ειδικότερα, τα ίδια κεφάλαια μειώθηκαν κατά 2,2% την περίοδο , ενώ οι μεσοπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις σημείωσαν αντίστοιχη μείωση της τάξης του 2,4%. Σταθερή κρίνεται σε γενικές γραμμές η πορεία του εν λόγω δείκτη και σε επίπεδο κλάδου, με εξαίρεση τον κλάδο της εστίασης (ΝΑCE 56) στον οποίο καταγράφεται ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των υποχρεώσεων έναντι των ιδίων κεφαλαίων το Εξετάζοντας τα επίπεδα του δείκτη των ξένων προς ίδια κεφάλαια και πέραν του κλάδου της εστίασης, η υψηλότερη τιμή για το 2013 καταγράφεται στους κλάδους των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) αλλά και των υπηρεσιών εστίασης (NACE 56). Εξετάζοντας το επίπεδο των βραχυπρόθεσμων τραπεζικών δανείων για το σύνολο των εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας, προκύπτει ότι βαίνει συνεχώς αυξανόμενο σε σχέση τόσο με τα ίδια κεφάλαια όσο και με τις πωλήσεις κατά την περίοδο , σημειώνοντας ωστόσο ήπια μείωση το Αποτέλεσμα της αυξητικής πορείας των εν λόγω δεικτών μέχρι και το 2012 είναι η ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των νέων τραπεζικών δανείων που σύναψαν οι εταιρίες την εν λόγω περίοδο, με το 2013 ωστόσο να παρατηρείται μικρή μείωση. Σε κλαδικό επίπεδο ωστόσο, η πολύ σημαντική μείωση των ιδίων κεφαλαίων και του κύκλου εργασιών σε συγκεκριμένες δραστηριότητες (ανθρώπινη υγεία, εμπόριο, διοικητικές δραστηριότητες, κλπ.), έχουν ως αποτέλεσμα την ανοδική πορεία των σχετικών δεικτών βραχυπρόθεσμου τραπεζικού δανεισμού. Σε επίπεδο μεγέθους, η κατηγορία των μεγάλων αλλά και μικρών εταιρειών καταγράφουν την υψηλότερη σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια συγκριτικά με τις υπόλοιπες κατηγορίες. Το γεγονός αυτό οφείλετε ότι στις μεγάλες εταιρίες κρίνεται πιο εύκολη η πρόσβαση των εν λόγω εταιρειών στις χρηματαγορές, ενώ και στις δύο κατηγορίες ο εν λόγω δείκτης δε σημειώνει αξιόλογες μεταβολές διαχρονικά. Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 32

33 Ιδιαίτερα υψηλό βαθμό παγιοποίησης καταγράφουν οι μικρές, ως αποτέλεσμα της συγκέντρωσης τους σε κλάδους με υψηλά καθαρά πάγια, ενώ και σε αυτή την περίπτωση ο δείκτης παγιοποίησης δε σημειώνει αξιόλογες μεταβολές διαχρονικά, ανεξαρτήτως κατηγορίας μεγέθους. Τέλος, ο βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός διαμορφώνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σχέση με τα ίδια κεφάλαια για τις κατηγορίες των πολύ μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Ο αντίστοιχος βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός για τις πωλήσεις διαμορφώνει χαμηλά επίπεδα για τις μεσαίες κυρίως επιχειρήσεις ενώ οι μεγάλες και οι μικρές επιχειρήσεις διαμορφώνουν ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα. Διάγραμμα 4-9: Δείκτες κεφαλαιακής διάρθρωσης ανά κατηγορία μεγέθους (%, ) Σχέση Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια Βαθμός παγιοποίησης (%) Βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός προς ίδια κεφάλαια Βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός προς πωλήσεις 4.4 Ρευστότητα Η γενική ρευστότητα των επιχειρήσεων του δείγματος ακολούθησε σε γενικές γραμμές σταθεροποιητικές τάσεις την εξεταζόμενη περίοδο (1,2 κατά μέσο όσο), καταγράφοντας σταθερή πορεία. Ανάλογη είναι και η εικόνα της άμεσης και της ταμειακής ρευστότητας των ΑΕ και ΕΠΕ, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται σε 1 και 0,2 αντίστοιχα. Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 33

34 Σταθεροποιητική είναι σε γενικές γραμμές η εξέλιξη των σχετικών δεικτών και σε επίπεδο κλάδου. Τα υψηλότερα επίπεδα ρευστότητας καταγράφει καθόλη την περίοδο αναφοράς ο κλάδος προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62) σημειώνοντας μάλιστα ελαφρώς αυξητική πορεία στο σύνολο των σχετικών δεικτών ρευστότητας. Υψηλά επίπεδα γενικής και άμεσης ρευστότητας εμφανίζει παράλληλα και ο κλάδος χονδρικού εμπορίου (NACE 46), αλλά και ο τομέας των διοικητικών & υποστηρικτικών δραστηριοτήτων (NACE 79 & NACE 82), με τις συνθήκες άμεσης έμμεσης αλλά και ταμειακής ρευστότητας να παρουσιάζουν ελάχιστη μείωση το Αντίθετα, σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα διαμορφώνονται οι δείκτες ρευστότητας στον κλάδο της ανθρώπινης υγείας (NACE 86), γεγονός που οφείλεται σε αρκετά μεγάλο βαθμό στην εμπλοκή των δημόσιων ασφαλιστικών ταμείων. Διάγραμμα 4-10: Δείκτες ρευστότητας ανά κλάδο ενδιαφέροντος (%, ) Γενική ρευστότητα Άμεση ρευστότητα Ταμειακή ρευστότητα Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 34

35 Σε επίπεδο μεγέθους εταιρειών, οι μεσαίες επιχειρήσεις παρουσιάζουν τους υψηλότερους δείκτες γενικής και άμεσης ρευστότητας, καταγράφοντας σημαντικά υψηλότερες τιμές σε σχέση με το μέσο όρο. Ακολουθούν η μικρού και μεσαίου μεγέθους εταιρείες, ενώ οι μεγάλες παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαμηλούς δείκτες τόσο γενικής όσο και άμεσης ρευστότητας. Εξετάζοντας την ταμειακή ρευστότητα, προκύπτει ομοίως με τους δείκτες γενικής και άμεσης ρευστότητας ότι τις υψηλότερες επιδόσεις επιτυγχάνει η κατηγορία των μεσαίων εταιρειών, με τον σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται σε ιδιαίτερα ικανοποιητικά επίπεδα το 2013 ( 0,35). Ακολουθεί η κατηγορία των μεγάλων εταιρειών (οι οποίες μάλιστα καταγράφουν σημαντική άνοδο), ενώ σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα κινείται ο δείκτης ταμειακής ρευστότητας για την κατηγορία των μικρών και πολύ μικρών εταιρειών. Διάγραμμα 4-11: Δείκτες ρευστότητας ανά κατηγορία μεγέθους (%, ) Γενική ρευστότητα Άμεση ρευστότητα Ταμειακή ρευστότητα 4.5 Δραστηριότητα Ο υψηλότερος ρυθμός μείωσης των απαιτήσεων και γραμματίων σε σύγκριση με εκείνον του κύκλου εργασιών, είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της μέσης διάρκειας είσπραξής των απαιτήσεων Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 35

36 την τετραετία για το σύνολο των εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων. Έτσι, ο μέσος όρος προθεσμίας είσπραξης των απαιτήσεων το 2013 διαμορφώθηκε σε 139 ημέρες έναντι 150 ημερών το 2010, παρουσιάζοντας μέση ετήσια μείωση της τάξης του 2,5%. Ακόμα μεγαλύτερη μείωση σημειώνει ο μέσος αριθμός ημερών για την είσπραξη των απαιτήσεων στο κλάδο παροχής καταλυμάτων (NACE 55) καθώς ο σχετικός δείκτης σημειώνει μέση ετήσια μείωση της τάξης του 11,6%. Έντονη μείωση της μέσης διάρκειας είσπραξής των απαιτήσεων καταγράφει και ο κλάδος του χονδρικού εμπορίου (NACE 46: -5,7%) ενώ πιο ήπια σημειώθηκε η μείωση στους κλάδους διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82: -1,7%) και λιανικού εμπορίου (NACE 47: -0,4%). Αντίθετα, οι κλάδοι των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) και δραστηριοτήτων προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62) εμφανίζουν τη μεγαλύτερη αύξηση της μέσης διάρκειας είσπραξής των απαιτήσεων (9,7% και 7% αντίστοιχα). Σε απόλυτους αριθμούς, οι ΑΕ και ΕΠΕ του κλάδου των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) εμφανίζουν συστηματικά τον υψηλότερο μέσο όρο προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων, που το 2013 ξεπερνά τις 250 ημέρες. Ακολουθούν οι ΑΕ και ΕΠΕ του κλάδου των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58) και του χονδρικού εμπορίου (NACE 46) για τις οποίες ο μέσος όρος προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων το 2013 πλησιάζει τις 168 και 181 ημέρες αντίστοιχα. Στον αντίποδα, όπως αναμενόταν το χαμηλότερο μέσο όρο προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων εμφανίζει διαχρονικά ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47: 20 ημέρες το 2013) και ο κλάδος της εστίασης (NACE 56: 40 ημέρες το 2013). Αντίστροφη είναι η τάση που παρατηρείται στη μέση διάρκεια εξόφλησης των προμηθευτών. Λόγω της μικρότερης ποσοστιαίας μείωσης που σημείωσαν τα γραμμάτια πληρωτέα σε σύγκριση με το κόστος πωληθέντων τη τελευταία τετραετία, ο μέσος όρος προθεσμίας εξόφλησης των προμηθευτών αυξήθηκε από 121 ημέρες το 2010 σε 128 ημέρες το 2013 (1,8% μέση ετήσια αύξηση) για το σύνολο των ΑΕ και ΕΠΕ. Αυξητική τάση καταγράφεται και πάλι στους κλάδους των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79: 22,5%) αλλά και των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58: 14,3%), ως συνέπεια της αύξησης του απαιτούμενου αριθμού ημερών για την είσπραξη των απαιτήσεων. Αντίθετα, πτωτική καταγράφεται η πορεία του μέσου όρου προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών στους κλάδους των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82: -4,3%) και των καταλυμάτων (NACE 55: -7,2%). Σε απόλυτους αριθμούς και ομοίως με ανωτέρω, οι ΑΕ και ΕΠΕ του κλάδου των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) εμφανίζουν συστηματικά τον υψηλότερο μέσο όρο προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών, που το 2013 ξεπερνά τις 260 ημέρες. Ακολουθεί ο κλάδος των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 75: 189 ημέρες το 2013) και της εστίασης (NACE 56: 171 ημέρες το 2013). Στον αντίποδα, το χαμηλότερο μέσο όρο προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών εμφανίζει διαχρονικά ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82: 39 ημέρες το 2013). Ο ρυθμός μείωσης των αποθεμάτων παρέμεινε σε σταθερά επίπεδα σε όλη την τετραετία καθώς ο τόσο το κόστος πωληθέντων όσο και των αποθεμάτων σημείωσε ισάξια διαχρονική μεταβολή με αποτέλεσμα ο μέσος όρος διατήρησης των αποθεμάτων για το σύνολο των ΑΕ και ΕΠΕ να Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 36

37 διαμορφωθεί στις 83 ημέρες κατά μέσο όρο για κάθε έτος. Σε επίπεδο κλάδου, τον υψηλότερο μέσο αριθμό ημερών διατήρησης των αποθεμάτων σημειώνουν διαχρονικά οι εμπορικές ΑΕ και ΕΠΕ καθώς και αυτές που δραστηριοποιούνται στον κλάδο των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58). Διάγραμμα 4-12: Δείκτες δραστηριότητας ανά κλάδο ενδιαφέροντος (%, ) Μ.Ο. προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων (ημέρες) Μ.Ο. προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών (ημέρες) Κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων (ημέρες) Αναφορικά με τις ομάδες των ΑΕ και ΕΠΕ βάσει μεγέθους, προκύπτει ότι οι πολύ μικρές εταιρείες συστηματικά καταγράφουν σημαντικά υψηλότερη μέση διάρκεια είσπραξης απαιτήσεων και εξόφλησης προμηθευτών σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες, ενώ ταυτόχρονα καταγράφουν συστηματικά τη υψηλότερη μέση διάρκεια διατήρησης αποθεμάτων και κατά συνέπεια εμπορικού κύκλου. Όσον αφορά το μέσο όρο προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων, η τάση για την εξεταζόμενη τριετία καταγράφεται αυξητική για το μεγαλύτερο μέρος των κατηγοριών (με μεγαλύτερη ένταση στις πολύ μικρές επιχειρήσεις), ωστόσο παρατηρείται έντονη μείωση κατά το τελευταίο έτος. Παρόμοια είναι η τάση και όσον αφορά το μέσο όρο προθεσμίας εξόφλησης των προμηθευτών, σημειώνοντας σταθερότητα καθόλη την εξεταζόμενη περίοδο. Εξαίρεση αποτελεί η κατηγορία των Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 37

38 πολύ μικρών επιχειρήσεων όπου η πορεία του δείκτη δραστηριότητας παρουσιάζει αξιοσημείωτη άνοδο (219 το 2010 και 349 το 2013). Αναφορικά με την κυκλοφορική ταχύτητα αποθεμάτων η σχετική τάση καταγράφεται ανοδική στις κατηγορίες των μεγάλων, μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων, ενώ αντίθετα οι μικρές επιχειρήσεις εμφανίζουν μικρή μείωση κατά το τελευταίο έτος. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η διάρκεια του εμπορικού κύκλου να διαμορφώνεται σε 60 ημέρες το 2013 για τις μεγάλες εταιρείες, σε 86 ημέρες για τις μεσαίες εταιρείες, σε 92 ημέρες για τις μικρές εταιρείες και σε 213 ημέρες για τις πολύ μικρές εταιρείες (έναντι 196 ημερών το 2010). Διάγραμμα 4-13: Δείκτες δραστηριότητας ανά κατηγορία μεγέθους (%, ) Μ.Ο. προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων (ημέρες)* Μ.Ο. προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών (ημέρες) Κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων (ημέρες) * ο μέσος όρος προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων για την κατηγορία των μεγάλων εταιρειών τη διετία υπερβαίνει τα δύο (2) έτη και δεν υπολογίζεται Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας Δήμου Αθηναίων 38