Η ΠΡΟΣ ΓΑΛΑΤΑΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΑΥΛΟΥ

Transcript

1 Η ΠΡΟΣ ΓΑΛΑΤΑΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΑΥΛΟΥ CHAPTER Παυλος αποστολος ουκ απ ανθρωπων ουδε δι ανθρωπου αλλα Paul apostle, not from men nor through man, but Παῦλος ἀπόστολος οὐ ἀπό ἄνθρωπος οὐδέ διά ἄνθρωπος ἀλλά NNSM NNSM LN P NGPM B P NGSM C δια Ιησου Χριστου και Θεου πατρος του εγειραντος αυτον through Jesus Christ, and God [the] Father, who raised him διά Ἰησοῦς Χριστός καί θεός πατήρ ὁ ἐγείρω αὐτός P NGSM NGSM C NGSM NGSM TGSM VA-AP-SGM RP-ASM εκ νεκρων from among [the] dead, ἐκ νεκρός P AGPM και οι συν εμοι παντες αδελφοι ταις εκκλησιαις της Γαλατιας and the with 4 me 5 all brethren, 3 to the assemblies of Galatia. καί ὁ σύν ἐγώ πᾶς ἀδελφός ὁ ἐκκλησία ὁ Γαλατία C TNPM P RPDS ANPM NNPM TDPF NDPF TGSF NGSF 3 χαρις υμιν και ειρηνη απο Θεου πατρος και Κυριου ημων Ιησου Grace to you and peace from God [the] Father and Lord our Jesus χάρις σύ καί εἰρήνη ἀπό θεός πατήρ καί κύριος ἐγώ Ἰησοῦς NNSF RPDP C NNSF P NGSM NGSM C NGSM RPGP NGSM Χριστου Christ, Χριστός 5547 NGSM 4 του δοντος εαυτον υπερ των αμαρτιων ημων οπως εξεληται who gave himself for our sins, so that he might deliver ὁ δίδωμι ἑαυτοῦ ὑπέρ ὁ ἁμαρτία ἐγώ ὅπως ἐξαιρέω TGSM VAAP-SGM RF3ASM P TGPF NGPF RPGP B VAMS3S ημας εκ του ενεστωτος αιωνος πονηρου κατα το θελημα του

2 us out of the present age evil, according to the will ἐγώ ἐκ ὁ ἐνίστημι αἰών πονηρός κατά ὁ θέλημα ὁ RPAP P TGSM VR-AP-SGM NGSM AGSM P TASN NASN TGSM Θεου και πατρος ημων of God and 3 Father 4 our; θεός καί πατήρ ἐγώ NGSM C NGSM RPGP 5 ω η δοξα εις τους αιωνας των αιωνων αμην to whom [be] the glory to the ages of the ages. Amen. ὅς ὁ δόξα εἰς ὁ αἰών ὁ αἰών ἀμήν RR-DSM TNSF NNSF P TAPM NAPM TGPM NGPM ZH 6 Θαυμαζω οτι ουτως ταχεως μετατιθεσθε απο του καλεσαντος I wonder that thus quickly ye are being changed from him who called θαυμάζω ὅτι οὕτως ταχέως μετατίθημι ἀπό ὁ καλέω VP-AIS C B B VP-EIP P TGSM VA-AP-SGM υμας εν χαριτι Χριστου εις ετερον ευαγγελιον you in grace Christ s, to a different glad tidings, σύ ἐν χάρις Χριστός εἰς ἀλλοιόω ἕτερος εὐαγγέλιον RPAP P NDSF NGSM P AASN NASN 7 ο ουκ εστιν αλλο ει μη τινες εισιν οι ταρασσοντες which is not another; but some 3 there are who trouble ὅς οὐ εἰμί ἄλλος εἰ μή τὶς εἰμί ὁ ταράσσω RR-NSN LN VP-XI3S ANSN Q LN RX-NPM VP-XI3P TNPM VP-AP-PNM υμας και θελοντες μεταστρεψαι το ευαγγελιον του Χριστου you, and desire to pervert the glad tidings of the Christ: σύ καί θέλω μεταστρέφω μετατρέπω ὁ εὐαγγέλιον ὁ Χριστός RPAP C VP-AP-PNM VA-AN TASN NASN TGSM NGSM 8 αλλα και εαν ημεις η αγγελος εξ ουρανου ευαγγελιζηται but even if we or an angel out of heaven should announce glad tidings ἀλλά καί ἐάν ἐγώ ἤ ἄγγελος ἐκ οὐρανός εὐαγγελίζω C C Q RPNP L NNSM P NGSM VP-MS3S υμιν παρ ο ευηγγελισαμεθα υμιν αναθεμα εστω to you contrary to what we announced to you, accursed let him be. σύ παρά ὅς εὐαγγελίζω σύ ἀνάθεμα εἰμί

3 RPDP P RR-ASN VA-MIP RPDP NNSN VP-XM3S 9 ως προειρηκαμεν και αρτι παλιν λεγω ει τις υμας As we have said before, also now again I say, If anyone [to] you ὡς προλέγω προεῖπον καί ἄρτι πάλιν λέγω εἰ τὶς σύ B VR-AIP C B B VP-AIS Q RX-NSM RPAP ευαγγελιζεται παρ ο παρελαβετε αναθεμα εστω announces glad tidings contrary to what ye received, accursed let him be. εὐαγγελίζω παρά ὅς παραλαμβάνω ἀνάθεμα εἰμί VP-MI3S P RR-ASN VAAIP NNSN VP-XM3S 0 αρτι γαρ ανθρωπους πειθω η τον Θεον η ζητω For now men do I persuade or God? or do I seek ἄρτι γάρ ἄνθρωπος πείθω ἤ ὁ θεός ἤ ζητέω B C NAPM VP-AIS L TASM NASM L VP-AIS ανθρωποις αρεσκειν ει γαρ ετι ανθρωποις ηρεσκον Χριστου men to please? For if yet men I were pleasing, Christ s ἄνθρωπος ἀρέσκω εἰ γάρ ἔτι ἄνθρωπος ἀρέσκω Χριστός NDPM VP-AN Q C B NDPM VI-AIS NGSM δουλος ουκ αν ημην bondman I should not be. δοῦλον δοῦλον οὐ ἄν εἰμί NNSM LN L VI-XIS Γνωριζω δε υμιν αδελφοι το ευαγγελιον το ευαγγελισθεν I make 3 known 4 but to you, brethren, the glad tidings which was announced γνωρίζω δέ σύ ἀδελφός ὁ εὐαγγέλιον ὁ εὐαγγελίζω VP-AIS C RPDP NVPM TASN NASN TASN VA-PP-SAN υπ εμου οτι ουκ εστιν κατα ανθρωπον by me, that it is not according to man. ὑπό ἐγώ ὅτι οὐ εἰμί κατά ἄνθρωπος P RPGS C LN VP-XI3S P NASM ουδε γαρ εγω παρα ανθρωπου παρελαβον αυτο ουτε εδιδαχθην neither for I from man received it, nor was I taught [it], οὐδέ γάρ ἐγώ παρά ἄνθρωπος παραλαμβάνω αὐτός οὔτε διδάσκω B C RPNS P NGSM VAAIS RP-ASN C VA-PIS αλλα δι αποκαλυψεως Ιησου Χριστου

4 but by a revelation of Jesus Christ. ἀλλά διά ἀποκάλυψις Ἰησοῦς Χριστός C P NGSF NGSM NGSM 3 Ηκουσατε γαρ την εμην αναστροφην ποτε εν τω Ιουδαΐσμω For ye heard of my conduct once in Judaism, ἀκουστός ἀκούω γάρ ὁ ἐμός ἀναστροφή ποτέ ἐν ὁ Ἰουδαϊσμός VA-AIP C TASF RSASF NASF L P TDSM NDSM οτι καθ υπερβολην εδιωκον την εκκλησιαν του Θεου και that excessively I was persecuting the assembly of God and ὅτι κατά ὑπερβολή διώκω ὁ ἐκκλησία ὁ θεός καί C P NASF VI-AIS TASF NASF TGSM NGSM C επορθουν αυτην was ravaging it; πορθέω αὐτός VI-AIS RP-ASF 4 και προεκοπτον εν τω Ιουδαΐσμω υπερ πολλους συνηλικιωτας and was advancing in Judaism beyond many contemporaries καί προκόπτω ἐν ὁ Ἰουδαϊσμός ὑπέρ πολύς συνηλικιώτης C VI-AIS P TDSM NDSM P AAPM NAPM εν τω γενει μου περισσοτερως ζηλωτης υπαρχων των in my [own] race, more abundantly zealous being ἐν ὁ γένος ἐγώ περισσοτέρως ζηλωτής ὑπάρχω ὁ P TDSN NDSN RPGS B NNSM VP-AP-SNM TGPM πατρικων μου παραδοσεων of 4 fathers 6 my 5 for [the] traditions. 3 πατρικός ἐγώ παράδοσις AGPM RPGS NGPF 5 οτε δε ευδοκησεν ο Θεος ο αφορισας με εκ κοιλιας But when was pleased 3 God, who selected me from womb 3 ὅτε δέ εὐδοκέω ὁ θεός ὁ ἀφορίζω ἐγώ ἐκ κοιλία B C VA-AI3S TNSM NNSM TNSM VA-AP-SNM RPAS P NGSF μητρος μου και καλεσας δια της χαριτος αυτου my mother s and called [me] by his grace, μήτηρ ἐγώ καί καλέω διά ὁ χάρις αὐτός

5 NGSF RPGS C VA-AP-SNM P TGSF NGSF RP-GSM 6 αποκαλυψαι τον υιον αυτου εν εμοι ινα to reveal his Son in me, that ἀποκαλύπτω ὁ υἱός αὐτός ἐν ἐγώ ἵνα VA-AN TASM NASM RP-GSM P RPDS C ευαγγελιζωμαι αυτον εν τοις εθνεσιν ευθεως ου I should announce him as the glad tidings among the nations, immediately εὐαγγελίζω αὐτός ἐν ὁ ἔθνος εὐθέως οὐ VP-MSS RP-ASM P TDPN NDPN B LN προσανεθεμην σαρκι και αιματι I conferred not with flesh and blood, προσανατίθημι σάρξ καί αἷμα VAMIS NDSF C NDSN 7 ουδε ανηλθον εις Ιεροσολυμα προς τους προ εμου nor went I up to Jerusalem to those [who were] before me 3 οὐδέ ἀνέρχομαι εἰς Ἱεροσόλυμα πρός ὁ πρό ἐγώ B VAAIS P NASF P TAPM P RPGS αποστολους αλλ απηλθον εις Αραβιαν και παλιν υπεστρεψα εις apostles, but I went away into Arabia, and again returned to ἀπόστολος ἀλλά ἀπέρχομαι εἰς Ἀραβία καί πάλιν ὑποστρέφω εἰς NAPM C VAAIS P NASF C B VA-AIS P αμασκον Damascus. αμασκός 54 NASF 8 Επειτα μετα ετη τρια ανηλθον εις Ιεροσολυμα ιστορησαι Then after years three I went up to Jerusalem to make acquaintance with ἔπειτα μετά ἔτος τρεῖς ἀνέρχομαι εἰς Ἱεροσόλυμα ἱστορέω B P NAPN AAPN VAAIS P NASF VA-AN Πετρον και επεμεινα προς αυτον ημερας δεκαπεντε Peter, and I remained with him days fifteen; Πέτρος καί ἐπιμένω πρός αὐτός ἡμέρα δεκαπέντε NASM C VA-AIS P RP-ASM NAPF ZN 9 ετερον δε των αποστολων ουκ ειδον ει μη Ιακωβον τον

6 but other of the apostles I say not, except James the ἀλλοιόω ἕτερος δέ ὁ ἀπόστολος οὐ οἶδα εἰ μή Ἰάκωβος ὁ AASM C TGPM NGPM LN VAAIS Q LN NASM TASM αδελφον του Κυριου brother of the Lord. ἀδελφός ὁ κύριος NASM TGSM NGSM 0 α δε γραφω υμιν ιδου ενωπιον του Θεου Now what [things] I write to you, lo, before God, ὅς δέ γράφω καταγράφω σύ ἰδού ἐνώπιον ὁ θεός RR-APN C VP-AIS RPDP VAAMS B TGSM NGSM οτι ου ψευδομαι I lie not. ὅτι οὐ ψεύδομαι C LN VP-NIS Επειτα ηλθον εις τα κλιματα της Συριας και της Κιλικιας Then I came into the regions of Syria and Cilicia; ἔπειτα ἔρχομαι εἰς ὁ κλίμα ὁ Συρία καί ὁ Κιλικία Κίλιξ B VAAIS P TAPN NAPN TGSF NGSF C TGSF NGSF ημην δε αγνοουμενος τω προσωπω ταις εκκλησιαις της but I was unknown by face to the assemblies εἰμί δέ ἀγνοέω ὁ πρόσωπον ὁ ἐκκλησία ὁ VI-XIS C VP-PP-SNM TDSN NDSN TDPF NDPF TGSF Ιουδαιας ταις εν Χριστω of Judaea which [are] in Christ, Ἰουδαία ὁ ἐν Χριστός NGSF TDPF P NDSM 3 μονον δε ακουοντες ησαν Οτι ο διωκων ημας ποτε νυν only hearing 3 they were, That he who persecuted us 3 once, now μόνον δέ ἀκουστός ἀκούω εἰμί ὅτι ὁ διώκω ἐγώ ποτέ νῦν B C VP-AP-PNM VI-XI3P C TNSM VP-AP-SNM RPAP L B ευαγγελιζεται την πιστιν ην ποτε επορθει announces the glad tidings-- the faith, which once he ravaged: εὐαγγελίζω ὁ πίστις ὅς ποτέ πορθέω

7 VP-MI3S TASF NASF RR-ASF L VI-AI3S 4 και εδοξαζον εν εμοι τον Θεον and they were glorifying in me 3 God. καί δοξάζω ἐν ἐγώ ὁ θεός C VI-AI3P P RPDS TASM NASM CHAPTER Επειτα δια δεκατεσσαρων ετων παλιν ανεβην εις Ιεροσολυμα μετα Then after fourteen years again I went up to Jerusalem with ἔπειτα διά δεκατέσσαρες ἔτος πάλιν ἀναβαίνω εἰς Ἱεροσόλυμα μετά B P AGPN NGPN B VAAIS P NASF P Βαρναβα συμπαραλαβων και Τιτον Barnabas, taking with [me] also Titus; Βαρναβᾶς συμπαραλαμβάνω καί Τίτος NGSM VAAP-SNM C NASM ανεβην δε κατα αποκαλυψιν και ανεθεμην αυτοις το but I went up according to revelation, and laid before them the ἀναβαίνω δέ κατά ἀποκάλυψις καί ἀνατίθημι αὐτός ὁ VAAIS C P NASF C VAMIS RP-DPM TASN ευαγγελιον ο κηρυσσω εν τοις εθνεσιν κατ ιδιαν δε τοις glad tidings which I proclaim among the nations, but privately to those εὐαγγέλιον ὅς κηρύσσω ἐν ὁ ἔθνος κατά ἴδιος δέ ὁ NASN RR-ASN VP-AIS P TDPN NDPN P AASF C TDPM δοκουσιν μηπως εις κενον τρεχω η εδραμον of repute, lest somehow in vain I should be running or had run; δοκέω μήπως εἰς κενός τρέχω ἤ τρέχω VP-AP-PDM C P AASM VP-ASS L VAAIS 3 Αλλ ουδε Τιτος ο συν εμοι Ελλην ων ηναγκασθη (but not even Titus who [was] with me, a Greek being, was compelled ἀλλά οὐδέ Τίτος ὁ σύν ἐγώ Ἕλλην εἰμί ἀναγκάζω C B NNSM TNSM P RPDS NNSM VP-XP-SNM VA-PI3S περιτμηθηναι to be circumcised;) περιτέμνω 4059 VA-PN

8 4 δια δε τους παρεισακτους ψευδαδελφους οιτινες and [this] on account of the brought 3 in 4 stealthily 5 false brethren, who διά δέ ὁ παρείσακτος ψευδάδελφος ὅστις P C TAPM AAPM NAPM RR-NPM παρεισηλθον κατασκοπησαι την ελευθεριαν ημων ην εχομεν εν came in by stealth to spy out freedom our which we have in παρεισέρχομαι κατασκοπέω ὁ ἐλευθερία ἐγώ ὅς ἔχω ἐν VAAI3P VA-AN TASF NASF RPGP RR-ASF VP-AIP P Χριστω Ιησου ινα ημας καταδουλωσωνται Christ Jesus, that us they might bring into bondage; Χριστός Ἰησοῦς ἵνα ἐγώ καταδουλόω NDSM NDSM C RPAP VA-MS3P 5 οις ουδε προς ωραν ειξαμεν τη υποταγη ινα η αληθεια to whom not even for an hour did we yield in subjection, that the truth ὅς οὐδέ πρός ὥρα εἴκω ὁ ὑποταγή ἵνα ὁ ἀλήθεια RR-DPM B P NASF VA-AIP TDSF NDSF C TNSF NNSF του ευαγγελιου διαμεινη προς υμας of the glad tidings might continue with you. ὁ εὐαγγέλιον διαμένω πρός σύ TGSN NGSN VA-AS3S P RPAP 6 Απο δε των δοκουντων ειναι τι οποιοι ποτε ησαν From but those reputed to be something, whatsoever they were ἀπό δέ ὁ δοκέω εἰμί τὶς ὁποῖος ποτέ εἰμί P C TGPM VP-AP-PGM VP-XN RX-NSN ANPM L VI-XI3P ουδεν μοι διαφερει προσωπον Θεος ανθρωπου ου no to 4 me 5 makes difference: 3 [the] person God 3 of man not 5 οὐδείς οὐθείς ἐγώ διαφέρω πρόσωπον θεός ἄνθρωπος οὐ ANSN RPDS VP-AI3S NASN NNSM NGSM LN λαμβανει εμοι γαρ οι δοκουντες ουδεν προσανεθεντο does accept; 4 for to me those of repute nothing conferred; λαμβάνω ἐγώ γάρ ὁ δοκέω οὐδείς οὐθείς προσανατίθημι VP-AI3S RPDS C TNPM VP-AP-PNM AASN VAMI3P 7 αλλα τουναντιον ιδοντες οτι πεπιστευμαι το ευαγγελιον but on the contrary, having seen that I have been entrusted with the glad tidings ἀλλά τοὐναντίον οἶδα ὅτι πιστεύω ὁ εὐαγγέλιον

9 C BC VAAP-PNM C VR-PIS TASN NASN της ακροβυστιας καθως Πετρος της περιτομης of the uncircumcision, according as Peter [that] of the circumcision, ὁ ἀκροβυστία καθώς Πέτρος ὁ περιτομή TGSF NGSF B NNSM TGSF NGSF 8 ο γαρ ενεργησας Πετρω εις αποστολην της περιτομης (he who 3 for wrought in Peter for apostleship of the circumcision, ὁ γάρ ἐνεργέω Πέτρος εἰς ἀποστολή ὁ περιτομή TNSM C VA-AP-SNM NDSM P NASF TGSF NGSF ενηργησεν και εμοι εις τα εθνη wrought also in me towards the nations,) ἐνεργέω καί ἐγώ εἰς ὁ ἔθνος VA-AI3S C RPDS P TAPN NAPN 9 και γνοντες την χαριν την δοθεισαν μοι Ιακωβος και Κηφας και and having known the grace which was given to me, James and Cephas and καί γινώσκω ὁ χάρις ὁ δίδωμι ἐγώ Ἰάκωβος καί Κηφᾶς καί C VAAP-PNM TASF NASF TASF VA-PP-SAF RPDS NNSM C NNSM C Ιωαννης οι δοκουντες στυλοι ειναι δεξιας εδωκαν εμοι John, those reputed pillars 3 to be, [the] right hands they 3 gave 4 to 5 me 6 Ἰωάννης Ἰωνάθας ὁ δοκέω στῦλος εἰμί δεξιός δίδωμι ἐγώ NNSM TNPM VP-AP-PNM NNPM VP-XN AAPF VA-AI3P RPDS και Βαρναβα κοινωνιας ινα ημεις εις τα εθνη αυτοι δε εις and 7 Barnabas 8 of fellowship, that we [should go] to the nations, and they to καί Βαρναβᾶς κοινωνία ἵνα ἐγώ εἰς ὁ ἔθνος αὐτός δέ εἰς C NDSM NGSF C RPNP P TAPN NAPN RP-NPM C P την περιτομην the circumcision: ὁ περιτομή TASF NASF 0 μονον των πτωχων ινα μνημονευωμεν ο και εσπουδασα only the poor that we should remember, which also 3 I 4 was 5 diligent 6 μόνον ὁ πτωχός ἵνα μνημονεύω ὅς καί σπουδάζω B TGPM AGPM C VP-ASP RR-ASN C VA-AIS αυτο τουτο ποιησαι

10 very thing to do. αὐτός οὗτος ποιέω RP-ASN RD-ASN VA-AN Οτε δε ηλθεν Πετρος εις Αντιοχειαν κατα προσωπον αυτω But when came Peter to Antioch, to [the] face him ὅτε δέ ἔρχομαι Πέτρος εἰς Ἀντιόχεια κατά πρόσωπον αὐτός B C VAAI3S NNSM P NASF P NASN RP-DSM αντεστην οτι κατεγνωσμενος ην I withstood, because to be condemned he was: ἀνθίστημι ὅτι καταγινώσκω εἰμί VAAIS C VR-PP-SNM VI-XI3S προ του γαρ ελθειν τινας απο Ιακωβου μετα των εθνων for before that came some from James, with the nations πρό ὁ γάρ ἔρχομαι τὶς ἀπό Ἰάκωβος μετά ὁ ἔθνος P TGSM C VAAN RX-APM P NGSM P TGPN NGPN συνησθιεν οτε δε ηλθον υπεστελλεν και αφωριζεν εαυτον he was eating; but when they came, he was drawing back and was separating himself, συνεσθίω ὅτε δέ ἔρχομαι ὑποστέλλω καί ἀφορίζω ἑαυτοῦ VI-AI3S B C VAAI3P VI-AI3S C VI-AI3S RF3ASM φοβουμενος τους εκ περιτομης being afraid of those of [the] circumcision; φοβέομαι φοβέω ὁ ἐκ περιτομή VP-NP-SNM TAPM P NGSF 3 και συνυπεκριθησαν αυτω και οι λοιποι Ιουδαιοι ωστε και and conjointly disembled with him also the rest of [the] Jews, so that even καί συνυποκρίνομαι αὐτός καί ὁ λοιπός Ἰουδαῖος ὥστε καί C VA-PI3P RP-DSM C TNPM ANPM ANPM C C Βαρναβας συναπηχθη αυτων τη υποκρισει Barnabas was carried away their by dissimulation. Βαρναβᾶς συναπάγω αὐτός ὁ ὑπόκρισις NNSM VA-PI3S RP-GPM TDSF NDSF 4 Αλλ οτε ειδον οτι ουκ ορθοποδουσιν προς την αληθειαν But when I saw that they walk not uprightly according to the truth ἀλλά ὅτε οἶδα ὅτι οὐ ὀρθοποδέω πρός ὁ ἀλήθεια

11 C B VAAIS C LN VP-AI3P P TASF NASF του ευαγγελιου ειπον τω Πετρω εμπροσθεν παντων Ει συ of the glad tidings, I said to Peter before all, If thou, ὁ εὐαγγέλιον λέγω ὁ Πέτρος ἔμπροσθεν πᾶς εἰ σύ TGSN NGSN VAAIS TDSM NDSM P AGPM Q RPNS Ιουδαιος υπαρχων εθνικως ζης και ουκ Ιουδαΐκως τι τα εθνη a Jew 3 being, nation-like livest and not Jewishly, why the nations Ἰουδαῖος ὑπάρχω ἐθνικῶς ζάω καί οὐ Ἰουδαϊκῶς τίς ὁ ἔθνος ANSM VP-AP-SNM B VP-AIS C LN B RI-ASN TAPN NAPN αναγκαζεις Ιουδαΐζειν dost thou compel to judaize? ἀναγκάζω ἰουδαί ζω VP-AIS VP-AN 5 Ημεις φυσει Ιουδαιοι και ουκ εξ εθνων αμαρτωλοι We, by nature 3 Jews, and not of [the] 3 nations 4 sinners, ἐγώ φύσις Ἰουδαῖος καί οὐ ἐκ ἔθνος ἁμαρτωλός RPNP NDSF ANPM C LN P NGPN ANPM 6 ειδοτες οτι ου δικαιουται ανθρωπος εξ εργων νομου εαν μη knowing that is 3 not 4 justified 5 a man by works of law, but οἶδα ὅτι οὐ δικαιόω ἄνθρωπος ἐκ ἔργον νόμος ἐάν μή VR-AP-PNM C LN VP-PI3S NNSM P NGPN NGSM Q LN δια πιστεως Ιησου Χριστου και ημεις εις Χριστον Ιησουν through faith of Jesus Christ, also we on Christ Jesus διά πίστις Ἰησοῦς Χριστός καί ἐγώ εἰς Χριστός Ἰησοῦς P NGSF NGSM NGSM C RPNP P NASM NASM επιστευσαμεν ινα δικαιωθωμεν εκ πιστεως Χριστου και ουκ εξ believed, that we might be justified by faith of Christ, and not by πιστεύω ἵνα δικαιόω ἐκ πίστις Χριστός καί οὐ ἐκ VA-AIP C VA-PSP P NGSF NGSM C LN P εργων νομου διοτι ου δικαιωθησεται εξ εργων νομου πασα σαρξ works of law; because shall not be justified by works of law any (lit. all) flesh. ἔργον νόμος διότι οὐ δικαιόω ἐκ ἔργον νόμος πᾶς σάρξ NGPN NGSM C LN VF-PI3S P NGPN NGSM ANSF NNSF 7 ει δε ζητουντες δικαιωθηναι εν Χριστω ευρεθημεν και Now if seeking to be justified in Christ we were 3 found 4 also

12 εἰ δέ ζητέω δικαιόω ἐν Χριστός εὑρίσκω καί Q C VP-AP-PNM VA-PN P NDSM VA-PIP C αυτοι αμαρτωλοι αρα Χριστος αμαρτιας διακονος μη γενοιτο ourselves sinners, [is] then Christ of sin 3 minister? May it not be! αὐτός ἁμαρτωλός ἆρα Χριστός ἁμαρτία διάκονος μή γίνομαι RP-NPM ANPM LI NNSM NGSF NNSM LN VADO3S 8 ει γαρ α κατελυσα ταυτα παλιν οικοδομω παραβατην For if what I threw down these things again I build, a transgressor εἰ γάρ ὅς καταλύω οὗτος πάλιν οἰκοδομέω οἰκοδόμος παραβάτης Q C RR-APN VA-AIS RD-APN B VP-AIS NASM εμαυτον συνιστημι myself I constitute. ἐμαυτοῦ συνιστάω συνίστημι RFASM VP-AIS 9 Εγω γαρ δια νομου νομω απεθανον ινα Θεω ζησω For I through law to law died, that to God I may live. ἐγώ γάρ διά νόμος νόμος ἀποθνῄσκω ἵνα θεός ζάω RPNS C P NGSM NDSM VAAIS C NDSM VA-ASS 0 Χριστω συνεσταυρωμαι ζω δε ουκετι εγω ζη δε Christ 6 I have been 3 crucified 4 with, 5 yet I live, no longer I, but lives Χριστός συσταυρόω ζάω δέ οὐκέτι ἐγώ ζάω δέ NDSM VR-PIS VP-AIS C B RPNS VP-AI3S C εν εμοι Χριστος ο δε νυν ζω εν σαρκι εν πιστει ζω in 3 me 4 Christ; but that which now I live in flesh, in faith I live, ἐν ἐγώ Χριστός ὅς δέ νῦν ζάω ἐν σάρξ ἐν πίστις ζάω P RPDS NNSM RR-ASN C B VP-AIS P NDSF P NDSF VP-AIS τη του υιου του Θεου του αγαπησαντος με και παραδοντος that of the Son of God, who loved me and gave up ὁ ὁ υἱός ὁ θεός ὁ ἀγαπάω ἐγώ καί παραδίδωμι TDSF TGSM NGSM TGSM NGSM TGSM VA-AP-SGM RPAS C VAAP-SGM εαυτον υπερ εμου himself for me. ἑαυτοῦ ὑπέρ ἐγώ RF3ASM P RPGS

13 ουκ αθετω την χαριν του Θεου ει γαρ δια νομου I do not set aside the grace of God; for if through law οὐ ἀθετέω ὁ χάρις ὁ θεός εἰ γάρ διά νόμος LN VP-AIS TASF NASF TGSM NGSM Q C P NGSM δικαιοσυνη αρα Χριστος δωρεαν απεθανεν righteousness [is], then Christ for nought 3 died. δικαιοσύνη ἄρα Χριστός δωρεάν ἀποθνῄσκω NNSF L NNSM B VAAI3S CHAPTER 3 Ω ανοητοι Γαλαται τις υμας εβασκανεν τη αληθεια μη O senseless Galatians, who you bewitched, the 4 truth 5 not ὦ ἀνόητος ἀνόνητος Γαλάτης τίς σύ βασκαίνω ὁ ἀλήθεια μή I AVPM NVPM RI-NSM RPAP VA-AI3S TDSF NDSF LN πειθεσθαι οις κατ οφθαλμους Ιησους Χριστος προεγραφη εν to obey? 3 whose 7 before 6 eyes Jesus Christ was openly set forth among πείθω ὅς κατά ὀφθαλμός Ἰησοῦς Χριστός προγράφω ἐν VP-PN RR-DPM P NAPM NNSM NNSM VAPI3S P υμιν εσταυρωμενος you-- crucified? σύ σταυρόω RPDP VR-PP-SNM τουτο μονον θελω μαθειν αφ υμων εξ εργων νομου το πνευμα This only I wish to learn from you, by works of law the Spirit οὗτος μόνον θέλω μανθάνω ἀπό σύ ἐκ ἔργον νόμος ὁ πνεῦμα RD-ASN B VP-AIS VAAN P RPGP P NGPN NGSM TASN NASN ελαβετε η εξ ακοης πιστεως receive ye, or by report of faith? λαμβάνω ἤ ἐκ ἀκοή πίστις VAAIP L P NGSF NGSF 3 ουτως ανοητοι εστε εναρξαμενοι πνευματι νυν σαρκι So senseless are ye? Having begun in Spirit, now in flesh οὕτως ἀνόητος ἀνόνητος εἰμί ἐνάρχομαι πνεῦμα νῦν σάρξ B ANPM VP-XIP VA-DP-PNM NDSN B NDSF

14 επιτελεισθε are ye being perfected? ἐπιτελέω 005 VP-EIP 4 τοσαυτα επαθετε εικη ειγε και εικη So many things did ye suffer in vain? if indeed also in vain. τοσοῦτος πάσχω εἰκῇ εἰ γέ καί εἰκῇ RD-APN VAAIP B Q C B 5 ο ουν επιχορηγων υμιν το πνευμα και ενεργων δυναμεις He who therefore supplies to you the Spirit, and works works of power ὁ οὖν ἐπιχορηγέω σύ ὁ πνεῦμα καί ἐνεργέω δύναμις TNSM C VP-AP-SNM RPDP TASN NASN C VP-AP-SNM NAPF εν υμιν εξ εργων νομου η εξ ακοης πιστεως among you, [is it] by works of law or by report of faith? ἐν σύ ἐκ ἔργον νόμος ἤ ἐκ ἀκοή πίστις P RPDP P NGPN NGSM L P NGSF NGSF 6 καθως Αβρααμ επιστευσεν τω Θεω και ελογισθη αυτω εις Even as Abraham believed God, and it was reckoned to him for καθώς Ἀβραάμ πιστεύω ὁ θεός καί λογίζομαι αὐτός εἰς B ZP VA-AI3S TDSM NDSM C VA-PI3S RP-DSM P δικαιοσυνην righteousness. δικαιοσύνη 343 NASF 7 γινωσκετε αρα οτι οι εκ πιστεως ουτοι εισιν υιοι Know then that they that of faith [are], these are sons γινώσκω ἄρα ὅτι ὁ ἐκ πίστις οὗτος εἰμί υἱός VP-AIP, VP-AMP L C TNPM P NGSF RD-NPM VP-XI3P NNPM Αβρααμ of Abraham; Ἀβραάμ ZP 8 προΐδουσα δε η γραφη οτι εκ πιστεως δικαιοι τα εθνη ο and forseeing 3 the scripture that by faith justifies the 3 nations 4

15 προοράω δέ ὁ γραφή ὅτι ἐκ πίστις δικαιόω ὁ ἔθνος ὁ VAAP-SNF C TNSF NNSF C P NGSF VP-AI3S TAPN NAPN TNSM Θεος προευηγγελισατο τω Αβρααμ Οτι ενευλογηθησονται εν God, before announced glad tidings to Abraham: Shall be blessed in θεός προευαγγελίζομαι ὁ Ἀβραάμ ὅτι ἐνευλογέω ἐν NNSM VA-DI3S TDSM ZP C VF-PI3P P σοι παντα τα εθνη thee all the nations. σύ πᾶς ὁ ἔθνος RPDS ANPN TNPN NNPN 9 ωστε οι εκ πιστεως ευλογουνται συν τω πιστω Αβρααμ So that those of faith are being blessed with the believing Abraham. ὥστε ὁ ἐκ πίστις εὐλογέω κατευλογέω σύν ὁ πιστός Ἀβραάμ C TNPM P NGSF VP-PI3P P TDSM ADSM ZP 0 οσοι γαρ εξ εργων νομου εισιν υπο καταραν εισιν For as many as of works of law are, under a curse are. ὅσος γάρ ἐκ ἔργον νόμος εἰμί ὑπό κατάρα εἰμί RK-NPM C P NGPN NGSM VP-XI3P P NASF VP-XI3P γεγραπται γαρ Επικαταρατος πας ος ουκ εμμενει εν For it has been written, Cursed [is] everyone who not does continue in γράφω καταγράφω γάρ ἐπικατάρατος πᾶς ὅς οὐ ἐμμένω ἐν VR-PI3S C ANSM ANSM RR-NSM LN VP-AI3S P πασιν τοις γεγραμμενοις εν τω βιβλιω του νομου του ποιησαι all things which have been written in the book of the law to do πᾶς ὁ γράφω καταγράφω ἐν ὁ βιβλίον ὁ νόμος ὁ ποιέω ADPN TDPN VR-PP-PDN P TDSN NDSN TGSM NGSM TGSM VA-AN αυτα them. αὐτός 846 RP-APN Οτι δε εν νομω ουδεις δικαιουται παρα τω Θεω But that in virtue of law no one is being justified with God ὅτι δέ ἐν νόμος οὐδείς οὐθείς δικαιόω παρά ὁ θεός C C P NDSM ANSM VP-PI3S P TDSM NDSM

16 δηλον οτι ο δικαιος εκ πιστεως ζησεται [is] manifest; because the just by faith shall live; δῆλος ὅτι ὁ δίκαιος ἐκ πίστις ζάω ANSN C TNSM ANSM P NGSF VF-DI3S ο δε νομος ουκ εστιν εκ πιστεως αλλ ο ποιησας but the law is not of faith; but, the who did 3 ὁ δέ νόμος οὐ εἰμί ἐκ πίστις ἀλλά ὁ ποιέω TNSM C NNSM LN VP-XI3S P NGSF C TNSM VA-AP-SNM αυτα ανθρωπος ζησεται εν αυτοις these 4 things 5 man shall live in virtue of them. αὐτός ἄνθρωπος ζάω ἐν αὐτός RP-APN NNSM VF-DI3S P RP-DPN 3 Χριστος ημας εξηγορασεν εκ της καταρας του νομου γενομενος Christ us ransomed from the curse of the law, having become Χριστός ἐγώ ἐξαγοράζω ἐκ ὁ κατάρα ὁ νόμος γίνομαι NNSM RPAP VA-AI3S P TGSF NGSF TGSM NGSM VADP-SNM υπερ ημων καταρα γεγραπται γαρ Επικαταρατος πας ο for us a curse, (for it has been written, Cursed [is] everyone who ὑπέρ ἐγώ κατάρα γράφω καταγράφω γάρ ἐπικατάρατος πᾶς ὁ P RPGP NNSF VR-PI3S C ANSM ANSM TNSM κρεμαμενος επι ξυλου hangs on a tree,) κρεμάννυμι ἐπί ξύλον VP-MP-SNM P NGSN 4 ινα εις τα εθνη η ευλογια του Αβρααμ γενηται εν Χριστω that to the nations the blessing of Abraham might come in Christ ἵνα εἰς ὁ ἔθνος ὁ εὐλογία ὁ Ἀβραάμ γίνομαι ἐν Χριστός C P TAPN NAPN TNSF NNSF TGSM ZP VADS3S P NDSM Ιησου ινα την επαγγελιαν του πνευματος λαβωμεν δια της Jesus, that the promise of the Spirit we might receive through Ἰησοῦς ἵνα ὁ ἐπαγγελία ὁ πνεῦμα λαμβάνω διά ὁ NDSM C TASF NASF TGSN NGSN VAASP P TGSF πιστεως faith. πίστις

17 40 NGSF 5 Αδελφοι κατα ανθρωπον λεγω ομως ανθρωπου Brethren, (according to man I am speaking,) even of man ἀδελφός κατά ἄνθρωπος λέγω ὅμως ἄνθρωπος NVPM P NASM VP-AIS C NGSM κεκυρωμενην διαθηκην ουδεις αθετει η επιδιατασσεται a confirmed covenant no on sets aside, or adds thereto. κυρόω διαθήκη οὐδείς οὐθείς ἀθετέω ἤ ἐπιδιατάσσομαι VR-PP-SAF NASF ANSM VP-AI3S L VP-NI3S 6 τω δε Αβρααμ ερρηθησαν αι επαγγελιαι και τω σπερματι But to Abraham were spoken the promises, and to seed ὁ δέ Ἀβραάμ λέγω ὁ ἐπαγγελία καί ὁ σπέρμα TDSM C ZP VA-PI3P TNPF NNPF C TDSN NDSN αυτου ου λεγει Και τοις σπερμασιν ως επι πολλων αλλ ως εφ his: he does not say, And to seeds, as of many; but as of αὐτός οὐ λέγω καί ὁ σπέρμα ὡς ἐπί πολύς ἀλλά ὡς ἐπί RP-GSM LN VP-AI3S C TDPN NDPN B P AGPN C B P ενος Και τω σπερματι σου ος εστιν Χριστος one, And to thy seed; which is Christ. εἷς καί ὁ σπέρμα σύ ὅς εἰμί Χριστός AGSN C TDSN NDSN RPGS RR-NSM VP-XI3S NNSM 7 τουτο δε λεγω διαθηκην προκεκυρωμενην υπο του Θεου εις This now I say, [the] covenant confirmed beforehand by God to οὗτος δέ λέγω διαθήκη προκυρόω ὑπό ὁ θεός εἰς RD-ASN C VP-AIS NASF VR-PP-SAF P TGSM NGSM P Χριστον ο μετα ετη τετρακοσια και τριακοντα γεγονως Christ, the after 5 years 0 four 6 hundred 7 and 8 thirty 9 which took 3 place 4 Χριστός ὁ μετά ἔτος τετρακόσιοι καί τριάκοντα γίνομαι NASM TNSM P NAPN AAPN C ZN VRAP-SNM νομος ουκ ακυροι εις το καταργησαι την επαγγελιαν law does not annul so as to make of no effect the promise. νόμος οὐ ἀκυρόω εἰς ὁ καταργέω ὁ ἐπαγγελία NNSM LN VP-AI3S P TASN VA-AN TASF NASF

18 8 ει γαρ εκ νομου η κληρονομια ουκετι εξ επαγγελιας τω If for by law [be] the inheritance, [it is] no longer by promise; εἰ γάρ ἐκ νόμος ὁ κληρονομία οὐκέτι ἐκ ἐπαγγελία ὁ Q C P NGSM TNSF NNSF B P NGSF TDSM δε Αβρααμ δι επαγγελιας κεχαρισται ο Θεος but to Abraham through promise granted [it] 3 God. δέ Ἀβραάμ διά ἐπαγγελία χαρίζομαι ὁ θεός C ZP P NGSF VR-NI3S TNSM NNSM 9 Τι ουν ο νομος των παραβασεων χαριν προσετεθη Why then the law? transgressions 5 for the sake 3 of 4 it was added, τίς οὖν ὁ νόμος ὁ παράβασις χάριν προστίθημι RI-NSN C TNSM NNSM TGPF NGPF B VA-PI3S αχρις ου ελθη το σπερμα ω επηγγελται until should have come the seed to whom promise has been made, ἄχρι ὅς ἔρχομαι ὁ σπέρμα ὅς ἐπαγγέλλομαι P RR-GSM VAAS3S TNSN NNSN RR-DSM VR-NI3S διαταγεις δι αγγελων εν χειρι μεσιτου having been ordained through angels in hand 3 a mediator s. διατάσσω διά ἄγγελος ἐν χείρ μεσίτης VAPP-SNM P NGPM P NDSF NGSM 0 ο δε μεσιτης ενος ουκ εστιν ο δε Θεος εις εστιν But the mediator of 3 one 4 is not, but God one is. ὁ δέ μεσίτης εἷς οὐ εἰμί ὁ δέ θεός εἷς εἰμί TNSM C NNSM AGSM LN VP-XI3S TNSM C NNSM ANSM VP-XI3S Ο ουν νομος κατα των επαγγελιων του Θεου μη The law then [it is] against the promises of God? ὁ οὖν νόμος κατά ὁ ἐπαγγελία ὁ θεός μή TNSM C NNSM P TGPF NGPF TGSM NGSM LN γενοιτο ει γαρ εδοθη νομος ο δυναμενος ζωοποιησαι οντως αν May it not be! For if was given a law which was able to quicken, indeed γίνομαι εἰ γάρ δίδωμι νόμος ὁ δύναμαι ζῳοποιέω ὄντως ἄν VADO3S Q C VA-PI3S NNSM TNSM VP-NP-SNM VA-AN B L εκ νομου ην η δικαιοσυνη by law would have been righteousness; ἐκ νόμος εἰμί ὁ δικαιοσύνη

19 P NGSM VI-XI3S TNSF NNSF αλλα συνεκλεισεν η γραφη τα παντα υπο αμαρτιαν ινα η but shut 3 up 4 the scripture all things under sin, that the ἀλλά συγκλείω ὁ γραφή ὁ πᾶς ὑπό ἁμαρτία ἵνα ὁ C VA-AI3S TNSF NNSF TAPN AAPN P NASF C TNSF επαγγελια εκ πιστεως Ιησου Χριστου δοθη τοις πιστευουσιν promise by faith of Jesus Christ might be given to those that believe. ἐπαγγελία ἐκ πίστις Ἰησοῦς Χριστός δίδωμι ὁ πιστεύω NNSF P NGSF NGSM NGSM VA-PS3S TDPM VP-AP-PDM 3 Προ του δε ελθειν την πιστιν υπο νομον εφρουρουμεθα But before came faith, under law we were guarded, πρό ὁ δέ ἔρχομαι ὁ πίστις ὑπό νόμος φρουρέω P TGSM C VAAN TASF NASF P NASM VI-PIP συγκεκλεισμενοι εις την μελλουσαν πιστιν αποκαλυφθηναι having been shut up to the being about 3 faith to be revealed. συγκλείω εἰς ὁ μέλλω πίστις ἀποκαλύπτω VR-PP-PNM P TASF VP-AP-SAF NASF VA-PN 4 ωστε ο νομος παιδαγωγος ημων γεγονεν εις Χριστον ινα εκ So that the law tutor our has been [up] to Christ, that by ὥστε ὁ νόμος παιδαγωγός ἐγώ γίνομαι εἰς Χριστός ἵνα ἐκ C TNSM NNSM NNSM RPGP VRAI3S P NASM C P πιστεως δικαιωθωμεν faith we might be justified. πίστις δικαιόω NGSF VA-PSP 5 ελθουσης δε της πιστεως ουκετι υπο παιδαγωγον εσμεν But having come 3 faith, no longer under a tutor we are; ἔρχομαι δέ ὁ πίστις οὐκέτι ὑπό παιδαγωγός εἰμί VAAP-SGF C TGSF NGSF B P NASM VP-XIP 6 παντες γαρ υιοι Θεου εστε δια της πιστεως εν Χριστω Ιησου for all sons of God ye are through faith in Christ Jesus. πᾶς γάρ υἱός θεός εἰμί διά ὁ πίστις ἐν Χριστός Ἰησοῦς

20 ANPM C NNPM NGSM VP-XIP P TGSF NGSF P NDSM NDSM 7 οσοι γαρ εις Χριστον εβαπτισθητε Χριστον ενεδυσασθε For as many as to Christ were baptized, Christ 5 ye did put 3 on. 4 ὅσος γάρ εἰς Χριστός βαπτίζω Χριστός ἐνδύω RK-NPM C P NASM VA-PIP NASM VA-MIP 8 ουκ ενι Ιουδαιος ουδε Ελλην ουκ ενι δουλος ουδε There is not Jew nor Greek; there is not bondman nor οὐ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην οὐ ἔνι δοῦλον δοῦλον οὐδέ LN VP-XI3S ANSM B NNSM LN VP-XI3S NNSM B ελευθερος ουκ ενι αρσεν και θηλυ παντες γαρ υμεις εις free; there is not male and female; for all ye one ἐλεύθερος οὐ ἔνι ἄρρην ἄρσην καί θῆλυς πᾶς γάρ σύ εἷς ANSM LN VP-XI3S NNSN C ANSN ANPM C RPNP ANSM εστε εν Χριστω Ιησου are in Christ Jesus: εἰμί ἐν Χριστός Ἰησοῦς VP-XIP P NDSM NDSM 9 ει δε υμεις Χριστου αρα του Αβρααμ σπερμα εστε και κατ but if ye [are] Christ s, then Abraham s seed ye are, and according to εἰ δέ σύ Χριστός ἄρα ὁ Ἀβραάμ σπέρμα εἰμί καί κατά Q C RPNP NGSM L TGSM ZP NNSN VP-XIP C P επαγγελιαν κληρονομοι promise heirs. ἐπαγγελία κληρονόμος NASF NNPM CHAPTER 4 Λεγω δε εφ οσον χρονον ο κληρονομος νηπιος εστιν Now I say, for as long as time the heir an infant is, λέγω δέ ἐπί ὅσος χρόνος ὁ κληρονόμος νήπιος εἰμί VP-AIS C P RK-ASM NASM TNSM NNSM ANSM VP-XI3S ουδεν διαφερει δουλου κυριος παντων ων nothing he differs from a bondman, [though] lord of 3 all 4 being; οὐδείς οὐθείς διαφέρω δοῦλον δοῦλον κύριος πᾶς εἰμί AASN VP-AI3S NGSM NNSM AGPM VP-XP-SNM

21 προθεσμιας but under guardians he is and stewards until the time before appointed ἀλλά ὑπό ἐπίτροπος εἰμί καί οἰκονόμος ἄχρι ὁ προθεσμία αλλα υπο επιτροπους εστιν και οικονομους αχρι της C P NAPM VP-XI3S C NAPM P TGSF NGSF του πατρος of the father. ὁ πατήρ TGSM NGSM 3 ουτως και ημεις οτε ημεν νηπιοι υπο τα στοιχεια του κοσμου So also we, when we were infants, under the elements of the world οὕτως καί ἐγώ ὅτε εἰμί νήπιος ὑπό ὁ στοιχεῖον ὁ κόσμος B C RPNP B VI-XIP ANPM P TAPN NAPN TGSM NGSM ημεν δεδουλωμενοι were held in bondage; εἰμί δουλόω VI-XIP VR-PP-PNM 4 οτε δε ηλθεν το πληρωμα του χρονου εξαπεστειλεν ο but when came the fulness of the time, sent forth 3 ὅτε δέ ἔρχομαι ὁ πλήρωμα ὁ χρόνος ἐξαποστέλλω ὁ B C VAAI3S TNSN NNSN TGSM NGSM VA-AI3S TNSM Θεος τον υιον αυτου γενομενον εκ γυναικος γενομενον υπο νομον God his Son, come of woman, come under law, θεός ὁ υἱός αὐτός γίνομαι ἐκ γυνή γίνομαι ὑπό νόμος NNSM TASM NASM RP-GSM VADP-SAM P NGSF VADP-SAM P NASM 5 ινα τους υπο νομον εξαγοραση ινα την υιοθεσιαν απολαβωμεν that those under law he might ransom, that adoption we might receive. ἵνα ὁ ὑπό νόμος ἐξαγοράζω ἵνα ὁ υἱοθεσία ἀπολαμβάνω C TAPM P NASM VA-AS3S C TASF NASF VAASP 6 οτι δε εστε υιοι εξαπεστειλεν ο Θεος το πνευμα του But because ye are sons, sent forth 3 God the Spirit ὅτι δέ εἰμί υἱός ἐξαποστέλλω ὁ θεός ὁ πνεῦμα ὁ C C VP-XIP NNPM VA-AI3S TNSM NNSM TASN NASN TGSM υιου αυτου εις τας καρδιας υμων κραζον Αββα ο πατηρ of his Son into hearts your, crying, Abba, Father.

22 υἱός αὐτός εἰς ὁ καρδία σύ κράζω ἀββά ὁ πατήρ NGSM RP-GSM P TAPF NAPF RPGP VP-AP-SAN ZP TNSM NNSM 7 ωστε ουκετι ει δουλος αλλ υιος ει δε υιος και So no longer thou art bondman, but son; and if son, also ὥστε οὐκέτι εἰμί δοῦλον δοῦλον ἀλλά υἱός εἰ δέ υἱός καί C B VP-XIS NNSM C NNSM Q C NNSM C κληρονομος Θεου δια Χριστου heir of God through Christ. κληρονόμος θεός διά Χριστός NNSM NGSM P NGSM 8 Αλλα τοτε μεν ουκ ειδοτες Θεον εδουλευσατε τοις μη But then indeed not knowing God, ye were in bondage to those who not ἀλλά τότε μέν οὐ οἶδα θεός δουλεύω ὁ μή C B L LN VR-AP-PNM NASM VA-AIP TDPM LN φυσει ουσιν θεοις by nature are gods; φύσις εἰμί θεός NDSF VP-XP-PDM NDPM 9 νυν δε γνοντες Θεον μαλλον δε γνωσθεντες υπο Θεου πως but now, having known God, but rather having been known by God, how νῦν δέ γινώσκω θεός μᾶλλον δέ γινώσκω ὑπό θεός πῶς B C VAAP-PNM NASM B C VA-PP-PNM P NGSM BI επιστρεφετε παλιν επι τα ασθενη και πτωχα στοιχεια οις παλιν do ye turn again to the weak and beggarly elements to which again ἐπιστρέφω πάλιν ἐπί ὁ ἀσθενής καί πτωχός στοιχεῖον ὅς πάλιν VP-AIP B P TAPN AAPN C AAPN NAPN RR-DPN B ανωθεν δουλευειν θελετε anew to be in bondage ye desire? ἄνωθεν δουλεύω θέλω B VP-AN VP-AIP 0 ημερας παρατηρεισθε και μηνας και καιρους και ενιαυτους Days ye observe, and months, and times, and years. ἡμέρα παρατηρέω καί μήν καί καιρός καί ἐνιαυτός NAPF VP-MIP C NAPM C NAPM C NAPM

23 φοβουμαι υμας μηπως εικη κεκοπιακα εις υμας I am afraid of you, lest somehow in vain I have laboured as to you. φοβέομαι φοβέω σύ μήπως εἰκῇ κοπιάω εἰς σύ VP-NIS RPAP C B VR-AIS P RPAP Γινεσθε ως εγω οτι καγω ως υμεις αδελφοι δεομαι υμων Be as I[am], for I also [am] as ye, brethren, I beseech you: γίνομαι ὡς ἐγώ ὅτι κἀγώ ὡς σύ ἀδελφός δέομαι σύ VP-NMP B RPNS C RPNS B RPNP NVPM VP-NIS RPGP ουδεν με ηδικησατε in nothing me ye wronged. οὐδείς οὐθείς ἐγώ ἀδικέω AASN RPAS VA-AIP 3 οιδατε δε οτι δι ασθενειαν της σαρκος ευηγγελισαμην But ye know that in weakness of the flesh I announced the glad tidings οἶδα δέ ὅτι διά ἀσθένεια ὁ σάρξ εὐαγγελίζω VR-AIP C C P NASF TGSF NGSF VA-MIS υμιν το προτερον to you at the first; σύ ὁ πρότερος RPDP TASN AASN 4 και τον πειρασμον μου τον εν τη σαρκι μου ουκ and temptation my in my flesh not 3 καί ὁ πειρασμός ἐγώ ὁ ἐν ὁ σάρξ ἐγώ οὐ C TASM NASM RPGS TASM P TDSF NDSF RPGS LN εξουθενησατε ουδε εξεπτυσατε αλλ ως αγγελον Θεου ye despised nor rejected with contempt; but as an angel of God ἐξουθενέω ἐξουθενόω οὐδέ ἐκπτύω ἀλλά ὡς ἄγγελος θεός VA-AIP B VA-AIP C B NASM NGSM εδεξασθε με ως Χριστον Ιησουν ye received me, as Christ Jesus. δέχομαι ἐγώ ὡς Χριστός Ἰησοῦς VA-DIP RPAS B NASM NASM 5 τις ουν ην ο μακαρισμος υμων μαρτυρω γαρ υμιν οτι What then was blessedness your? for I bear witness you that,

24 τίς οὖν εἰμί ὁ μακαρισμός σύ μαρτυρέω γάρ σύ ὅτι RI-NSM C VI-XI3S TNSM NNSM RPGP VP-AIS C RPDP C ει δυνατον τους οφθαλμους υμων εξορυξαντες αν if possible, eyes your having plucked out εἰ δυνατός ὁ ὀφθαλμός σύ ἐξορύσσω ἄν Q ANSN TAPM NAPM RPGP VA-AP-PNM L εδωκατε μοι ye would have given [them] to me. δίδωμι ἐγώ VA-AIP RPDS 6 ωστε εχθρος υμων γεγονα αληθευων υμιν So enemy your have I become speaking truth to you? ὥστε ἐχθρός σύ γίνομαι ἀληθεύω σύ C ANSM RPGP VRAIS VP-AP-SNM RPDP 7 Ζηλουσιν υμας ου καλως αλλα εκκλεισαι υμας θελουσιν They are zealous after you not rightly, but to exclude you [from us] they desire, ζηλόω σύ οὐ καλῶς ἀλλά ἐκκλείω σύ θέλω VP-AI3P RPAP LN B C VA-AN RPAP VP-AI3P ινα αυτους ζηλουτε that them ye may be zealous after. ἵνα αὐτός ζηλόω C RP-APM VP-ASP 8 καλον δε το ζηλουσθαι εν καλω παντοτε και μη μονον But right [it is] to be zealous in a right [thing] at all times, and not only καλός δέ ὁ ζηλόω ἐν καλός πάντοτε καί μή μόνον εν τω ANSN C TNSN VP-PN P ADSN B C LN B παρειναι με προς υμας in my being present with you-- ἐν ὁ πάρειμι ἐγώ πρός σύ P TDSM VP-XN RPAS P RPAP 9 τεκνια μου ους παλιν ωδινω αχρις ου μορφωθη little children 3 my, of whom again I travail until shall have been formed τεκνίον ἐγώ ὅς πάλιν ὠδίνω ἄχρι ὅς μορφόω NVPN RPGS RR-APM B VP-AIS P RR-GSM VA-PS3S

25 Χριστος εν υμιν Christ in you: Χριστός ἐν σύ NNSM P RPDP 0 ηθελον δε παρειναι προς υμας αρτι και αλλαξαι την φωνην and I was wishing to be present with you now, and to change my voice, θέλω δέ πάρειμι πρός σύ ἄρτι καί ἀλλάσσω ὁ φωνή VI-AIS C VP-XN P RPAP B C VA-AN TASF NASF μου οτι απορουμαι εν υμιν for I am perplexed as to you. ἐγώ ὅτι ἀπορέω ἐν σύ RPGS C VP-MIS P RPDP Λεγετε μοι οι υπο νομον θελοντες ειναι τον νομον ουκ Tell me, ye who under law wish to be, the law λέγω ἐγώ ὁ ὑπό νόμος θέλω εἰμί ὁ νόμος οὐ VP-AMP RPDS TNPM P NASM VP-AP-PNM VP-XN TASM NASM LN ακουετε do ye not hear? ἀκουστός ἀκούω 9 VP-AIP γεγραπται γαρ οτι Αβρααμ δυο υιους εσχεν ενα εκ της For it has been written, that Abraham two sons had; one of the γράφω καταγράφω γάρ ὅτι Ἀβραάμ δύο υἱός ἔχω εἷς ἐκ ὁ VR-PI3S C C ZP ZN NAPM VAAI3S AASM P TGSF παιδισκης και ενα εκ της ελευθερας maid-servant, and one of the free [woman]. παιδίσκη καί εἷς ἐκ ὁ ἐλεύθερος NGSF C AASM P TGSF AGSF 3 αλλ ο μεν εκ της παιδισκης κατα σαρκα γεγεννηται ο But he of the maid-servant, according to flesh has been born, and he ἀλλά ὁ μέν ἐκ ὁ παιδίσκη κατά σάρξ γεννάω ὁ C TNSM L P TGSF NGSF P NASF VR-PI3S TNSM δε εκ της ελευθερας δια της επαγγελιας of the free [woman], through the promise. δέ ἐκ ὁ ἐλεύθερος διά ὁ ἐπαγγελία

26 C P TGSF AGSF P TGSF NGSF 4 ατινα εστιν αλληγορουμενα αυται γαρ εισιν αι δυο Which things are allegorized; for these are the two ὅστις εἰμί ἀλληγορέω οὗτος γάρ εἰμί ὁ δύο RR-NPN VP-XI3S VP-PP-PNN RD-NPF C VP-XI3P TNPF ZN διαθηκαι μια μεν απο ορους Σινα εις δουλειαν γεννωσα ητις εστιν covenants; one from mount Sina, to bondage bringing forth, which is διαθήκη εἷς μέν ἀπό ὄρος Σινά εἰς δουλεία γεννάω ὅστις εἰμί NNPF ANSF L P NGSN ZP P NASF VP-AP-SNF RR-NSF VP-XI3S Αγαρ Agar. Ἁγάρ 8 ZP 5 το γαρ Αγαρ Σινα ορος εστιν εν τη Αραβια συστοιχει δε τη For Agar Sina 3 mount is in Arabia, and corresponds to the ὁ γάρ Ἁγάρ Σινά ὄρος εἰμί ἐν ὁ Ἀραβία συστοιχέω δέ ὁ TNSN C ZP ZP NNSN VP-XI3S P TDSF NDSF VP-AI3S C TDSF νυν Ιερουσαλημ δουλευει δε μετα των τεκνων αυτης now Jerusalem, she is 3 in 4 bondage 5 and with her children; νῦν Ἰερουσαλήμ δουλεύω δέ μετά ὁ τέκνον αὐτός B ZP VP-AI3S C P TGPN NGPN RP-GSF 6 η δε ανω Ιερουσαλημ ελευθερα εστιν ητις εστιν μητηρ but the above Jerusalem, free 4 is, 3 which is mother ὁ δέ ἄνω Ἰερουσαλήμ ἐλεύθερος εἰμί ὅστις εἰμί μήτηρ TNSF C B ZP ANSF VP-XI3S RR-NSF VP-XI3S NNSF παντων ημων of all of us. πᾶς ἐγώ AGPM RPGP 7 γεγραπται γαρ Ευφρανθητι στειρα η ου τικτουσα It has 3 been 4 written 5 for, Rejoice, O barren that bearest not; γράφω καταγράφω γάρ εὐφραίνω στεῖρα ὁ οὐ τίκτω VR-PI3S C VA-PMS NVSF TNSF LN VP-AP-SNF

27 ρηξον και βοησον η ουκ ωδινουσα οτι πολλα τα break forth and cry, that travailest not; because many the ῥάσσω ῥήγνυμι ῥήσσω καί βοάω ὁ οὐ ὠδίνω ὅτι πολύς ὁ VA-AMS C VA-AMS TNSF LN VP-AP-SNF C ANPN TNPN τεκνα της ερημου μαλλον η της εχουσης τον ανδρα children of the desolate more than of her that has the husband. τέκνον ὁ ἔρημος μᾶλλον ἤ ὁ ἔχω ὁ ἀνήρ NNPN TGSF AGSF B L TGSF VP-AP-SGF TASM NASM 8 Ημεις δε αδελφοι κατα Ισαακ επαγγελιας τεκνα εσμεν But we, brethren, like Isaac, of 3 promise 4 children are. ἐγώ δέ ἀδελφός κατά Ἰσαάκ ἐπαγγελία τέκνον εἰμί RPNP C NVPM P ZP NGSF NNPN VP-XIP 9 αλλ ωσπερ τοτε ο κατα σαρκα γεννηθεις εδιωκεν τον But as then he who according to flesh was born persecuted him [born] ἀλλά ὥσπερ τότε ὁ κατά σάρξ γεννάω διώκω ὁ C B B TNSM P NASF VA-PP-SNM VI-AI3S TASM κατα πνευμα ουτως και νυν according to Spirit, so also now. κατά πνεῦμα οὕτως καί νῦν P NASN B C B 30 αλλα τι λεγει η γραφη Εκβαλε την παιδισκην και τον υιον But what says the scripture? Cast out the maid servant and her son, ἀλλά τίς λέγω ὁ γραφή ἐκβάλλω ὁ παιδίσκη καί ὁ υἱός C RI-ASN VP-AI3S TNSF NNSF VAAMS TASF NASF C TASM NASM αυτης ου γαρ μη κληρονομηση ο υιος της παιδισκης μετα for in no wise may inherit 6 the son of 3 the 4 maid-servant 5 with αὐτός οὐ γάρ μή κληρονομέω ὁ υἱός ὁ παιδίσκη μετά RP-GSF LN C LN VA-AS3S TNSM NNSM TGSF NGSF P του υιου της ελευθερας the son of the free [woman]. ὁ υἱός ὁ ἐλεύθερος TGSM NGSM TGSF AGSF 3 Αρα αδελφοι ουκ εσμεν παιδισκης τεκνα αλλα της So then, brethren, we are not of a 3 maid-servant 4 children, but of the

28 ἄρα ἀδελφός οὐ εἰμί παιδίσκη τέκνον ἀλλά ὁ L NVPM LN VP-XIP NGSF NNPN C TGSF ελευθερας free [woman]. ἐλεύθερος 658 AGSF CHAPTER 5 Τη ελευθερια ουν η Χριστος ημας ηλευθερωσεν στηκετε In the freedom therefore wherewith Christ us made free, stand fast, ὁ ἐλευθερία οὖν ὅς Χριστός ἐγώ ἐλευθερόω στήκω TDSF NDSF C RR-DSF NNSM RPAP VA-AI3S VP-AMP και μη παλιν ζυγω δουλειας ενεχεσθε and not again in a yoke of bondage be held. καί μή πάλιν ζυγός δουλεία ἐνέχω C LN B NDSM NGSF VP-PMP ιδε εγω Παυλος λεγω υμιν οτι εαν περιτεμνησθε Χριστος υμας Lo, I Paul say to you, that if ye be circumcised, Christ you 3 οἶδα ἐγώ Παῦλος λέγω σύ ὅτι ἐάν περιτέμνω Χριστός σύ VA-AMS RPNS NNSM VP-AIS RPDP C Q VP-PSP NNSM RPAP ουδεν ωφελησει nothing 4 shall profit. οὐδείς οὐθείς ὠφελέω AASN VF-AI3S 3 μαρτυρομαι δε παλιν παντι ανθρωπω περιτεμνομενω οτι οφειλετης And I testify again to every man being circumcised, that a debtor μαρτύρομαι δέ πάλιν πᾶς ἄνθρωπος περιτέμνω ὅτι ὀφειλέτης VP-NIS C B ADSM NDSM VP-PP-SDM C NNSM εστιν ολον τον νομον ποιησαι he is whole the law to do. εἰμί ὅλος ὁ νόμος ποιέω VP-XI3S AASM TASM NASM VA-AN 4 κατηργηθητε απο του Χριστου οιτινες εν νομω Ye are deprived of all effect from the Christ, whosoever in law καταργέω ἀπό ὁ Χριστός ὅστις ἐν νόμος

29 VA-PIP P TGSM NGSM RR-NPM P NDSM δικαιουσθε της χαριτος εξεπεσατε are being justified; grace ye fell from. δικαιόω ὁ χάρις ἐκπίπτω VP-PIP TGSF NGSF VA-AIP 5 ημεις γαρ πνευματι εκ πιστεως ελπιδα δικαιοσυνης απεκδεχομεθα For we, by [the] Spirit by faith [the] hope of righteousness await. ἐγώ γάρ πνεῦμα ἐκ πίστις ἐλπίς δικαιοσύνη ἀπεκδέχομαι RPNP C NDSN P NGSF NASF NGSF VP-NIP 6 εν γαρ Χριστω Ιησου ουτε περιτομη τι ισχυει ουτε For in Christ Jesus neither circumcision any 3 is of force, nor ἐν γάρ Χριστός Ἰησοῦς οὔτε περιτομή τὶς ἰσχύω οὔτε P C NDSM NDSM C NNSF RX-ASN VP-AI3S C ακροβυστια αλλα πιστις δι αγαπης ενεργουμενη uncircumcision; but faith by love 3 working. ἀκροβυστία ἀλλά πίστις διά ἀγάπη ἐνεργέω NNSF C NNSF P NGSF VP-MP-SNF 7 Ετρεχετε καλως τις υμας ανεκοψεν τη αληθεια μη πειθεσθαι Ye were running well: who you hindered the 6 truth 7 not 3 to 4 obey? 5 τρέχω καλῶς τίς σύ ἀνακόπτω ὁ ἀλήθεια μή πείθω VI-AIP B RI-NSM RPAP VA-AI3S TDSF NDSF LN VP-PN 8 η πεισμονη ουκ εκ του καλουντος υμας The persuasion [is] not of him who calls you. ὁ πεισμονή οὐ ἐκ ὁ καλέω σύ TNSF NNSF LN P TGSM VP-AP-SGM RPAP 9 Μικρα ζυμη ολον το φυραμα ζυμοι A little leaven whole 3 the lump 4 leavens. μικρός ζύμη ὅλος ὁ φύραμα ζυμόω ANSF NNSF AASN TASN NASN VP-AI3S 0 εγω πεποιθα εις υμας εν Κυριω οτι ουδεν αλλο I am persuaded as to you in [the] Lord, that ἐγώ πείθω εἰς σύ ἐν κύριος ὅτι οὐδείς οὐθείς ἄλλος RPNS VRAIS P RPAP P NDSM C AASN AASN

30 φρονησετε ο δε ταρασσων υμας βαστασει το κριμα ye will have not other mind, and he troubling you shall bear the judgment, φρονέω ὁ δέ ταράσσω σύ βαστάζω ὁ κρίμα VF-AIP TNSM C VP-AP-SNM RPAP VF-AI3S TASN NASN οστις αν η whosoever he may be. ὅστις ἄν εἰμί RR-NSM L VP-XS3S εγω δε αδελφοι ει περιτομην ετι κηρυσσω τι ετι διωκομαι But I, brethren, if circumcision yet I proclaim, why yet am I persecuted? ἐγώ δέ ἀδελφός εἰ περιτομή ἔτι κηρύσσω τίς ἔτι διώκω RPNS C NVPM Q NASF B VP-AIS RI-ASN B VP-PIS αρα κατηργηται το σκανδαλον του σταυρου Then has been done away the offence of the cross. ἄρα καταργέω ὁ σκάνδαλον ὁ σταυρός L VR-PI3S TNSN NNSN TGSM NGSM οφελον και αποκοψονται οι αναστατουντες υμας I would even 3 they would cut themselves off who throw into confusion 3 you. ὄφελον καί ἀποκόπτω ὁ ἀναστατόω σύ I C VF-MI3P TNPM VP-AP-PNM RPAP 3 Υμεις γαρ επ ελευθερια εκληθητε αδελφοι μονον μη την For ye for freedom were called, brethren; only [use] not the σύ γάρ ἐπί ἐλευθερία καλέω ἀδελφός μόνον μή ὁ RPNP C P NDSF VA-PIP NVPM B LN TASF ελευθεριαν εις αφορμην τη σαρκι αλλα δια της αγαπης δουλευετε freedom for an occasion to the flesh, but by love serve ye ἐλευθερία εἰς ἀφορμή ὁ σάρξ ἀλλά διά ὁ ἀγάπη δουλεύω NASF P NASF TDSF NDSF C P TGSF NGSF VP-AMP αλληλοις one another. ἀλλήλων 40 RC-DPM 4 Ο γαρ πας νομος εν ενι λογω πληρουται εν τω For the whole law in one word is fulfilled, in

31 ὁ γάρ πᾶς νόμος ἐν εἷς λόγος πληρόω ἐν ὁ TNSM C ANSM NNSM P ADSM NDSM VP-PI3S P TDSM Αγαπησεις τον πλησιον σου ως εαυτον Thou shalt love thy neighbour as thyself; ἀγαπάω ὁ πλησίον σύ ὡς ἑαυτοῦ VF-AIS TASM B RPGS B RF3ASM 5 ει δε αλληλους δακνετε και κατεσθιετε βλεπετε μη υπο but if one another ye bite and devour, take heed not 3 by 5 εἰ δέ ἀλλήλων δάκνω καί κατεσθίω βλέπω μή ὑπό Q C RC-APM VP-AIP C VP-AIP VP-AMP LN P αλληλων αναλωθητε one 6 another 7 ye be consumed. 4 ἀλλήλων ἀναλίσκω ἀναλόω RC-GPM VA-PSP 6 Λεγω δε Πνευματι περιπατειτε και επιθυμιαν σαρκος ου μη But I say, By [the] Spirit walk ye, and desire flesh s in no wise λέγω δέ πνεῦμα περιπατέω καί ἐπιθυμία σάρξ οὐ μή VP-AIS C NDSN VP-AMP C NASF NGSF LN LN τελεσητε should ye fulfil. τελέω 5055 VA-ASP 7 η γαρ σαρξ επιθυμει κατα του πνευματος το δε πνευμα κατα For the flesh desires against the Spirit, and the Spirit against ὁ γάρ σάρξ ἐπιθυμέω κατά ὁ πνεῦμα ὁ δέ πνεῦμα κατά TNSF C NNSF VP-AI3S P TGSN NGSN TNSN C NNSN P της σαρκος ταυτα δε αντικειται αλληλοις ινα μη α αν the flesh; these things 3 and are opposed to one another, that not whatsoever ὁ σάρξ οὗτος δέ ἀντίκειμαι ἀλλήλων ἵνα μή ὅς ἄν TGSF NGSF RD-NPN C VP-NI3S RC-DPN C LN RR-APN L θελητε ταυτα ποιητε ye may wish those things ye should do; θέλω οὗτος ποιέω VP-ASP RD-APN VP-ASP