ΟΒΡΙΛΗΛΓΕΖΛ ΒΖΜΏΕΑΒΠΟΕΖΛ ΕΑΝΠΘΏ ΖΏΐΏΗΏΞ ΞΡΛΗΔ ΟΒΡΙΛΗΛΓΕΖΣΙ ΒΦΏΝΘΛΓΣΙ ΟΘΔΘΏ ΔΗΒΖΟΝΛΗΛΓΕΏΞ ΜΟΠΡΕΏΖΔ ΒΝΓΏΞΕΏ

Transcript

1 ΟΒΡΙΛΗΛΓΕΖΛ ΒΖΜΏΕΑΒΠΟΕΖΛ ΕΑΝΠΘΏ ΖΏΐΏΗΏΞ ΞΡΛΗΔ ΟΒΡΙΛΗΛΓΕΖΣΙ ΒΦΏΝΘΛΓΣΙ ΟΘΔΘΏ ΔΗΒΖΟΝΛΗΛΓΕΏΞ ΜΟΠΡΕΏΖΔ ΒΝΓΏΞΕΏ ΏΚΕΛΗΛΓΔΞΔ ΏΜΛΑΛΞΔΞ Φ/ΐ ΞΠΞΟΔΘΏΟΛΞ 100KW ΞΟΔ ΐ. ΒΗΗΏΑΏ ΞΒ ΗΒΕΟΛΠΝΓΕΏ ΞΜΛΠΑΏΞΟΔΞ ΗΏΓΏΝΕΑΔΞ ΘΒΛΑΛΞΕΛΞ ΒΜΕΐΗΒΜΣΙ ΖΏΘΔΓΔΟΔΞ ΜΛΟΛΗΕΏΞ ΖΣΙΞΟΏΙΟΕΙΛΞ ΖΏΐΏΗΏ 2011

2 Πίνακας περιεχομένων Ζεθάιαην 1 ν : Οα είδε ησλ Ώλαλεψζηκσλ Μεγψλ Βλέξγεηαο Ώλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο Θνξθέο Ώ.Μ.Β Ώηνιηθή ελέξγεηα Φσηνβνιηατθή Βλέξγεηα ΐηνκάδα Δ επνρή ησλ βηνθαπζίκσλ Γεσζεξκία Θηθξά πδξνειεθηξηθά Βλέξγεηα απφ ηελ ζάιαζζα Ζπςέιεο θαπζίκνπ Ζαχζηκν πδξνγφλν Ξπκπαξαγσγή θαη ζπκβαηηθά ζπζηήκαηα απνθεληξσκέλεο παξαγσγήο Βμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ΖΒΦΏΗΏΕΛ 2 ν : Βλεξγεηαθή Μνιηηηθή Λη θχξηνη άμνλεο ηεο Βιιεληθήο Βλεξγεηαθήο Μνιηηηθήο Δ άπνςε ηεο Βπξσπατθήο Ππεξεζίαο Μεξηβάιινληνο γηα ηελ Βιιάδα Λ Διεθηξηζκφο ζηελ Βιιάδα Ον Ξχζηεκα Μαξαγσγήο, Θεηαθνξάο θαη Αηαλνκήο Διεθηξηθήο Βλέξγεηαο Ώλαλεψζηκεο Μεγέο Βλέξγεηαο Διεθηξνπαξαγσγή απφ ΏΜΒ Βηδηθνί ζηφρνη γηα ηηο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο Δ Βμέιημε ηνπ Θεζκηθνχ Μιαηζίνπ ησλ Ώλαλεψζηκσλ Μεγψλ Βλέξγεηαο ζηελ Βιιάδα Δ Ιέα Βπξσπατθή Βλεξγεηαθή Μνιηηηθή Λη πξνθιήζεηο ζε παγθφζκην επίπεδν

3 Ον Ξρέδην Αξάζεο γηα ηελ ελεξγεηαθή πνιηηηθή ηεο ΒΒ Λ ξφινο ηεο Βπξψπεο ζηελ ελεξγεηαθή θαηαλάισζε θαη ηηο αλαλεψζηκεο πήγεο ελέξγεηαο ΖΒΦΏΗΏΕΛ 3 Λ : Hιηαθή ελέξγεηα Ήιηνο Διηαθή αθηηλνβνιία εθηφο γήηλεο αηκφζθαηξαο Διηαθή αθηηλνβνιία ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο Διηαθή γεσκεηξία Γεσγξαθηθφ πιάηνο - γεσγξαθηθφ κήθνο Ξθαηξηθέο ζπληεηαγκέλεο Διηαθέο γσλίεο Γσλία πξφζπησζεο ησλ ειηαθψλ αθηηλψλ Διηαθή αθηηλνβνιία ζε θεθιηκέλν επίπεδν Εζηνξηθή αλαδξνκή ζηελ ειηαθή ελέξγεηα Οα πξψηα πεηξάκαηα κε ηελ ειηαθή ελέξγεηα Δ αθζνλία ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο Οαμηλφκεζε ζπζηεκάησλ ειηαθήο ελέξγεηαο Μαζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα Βλεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα Διηαθνί Ξπιιέθηεο Διηαθνί ζεξκνζίθσλεο Φσηνβνιηατθή ελέξγεηα Ζεθάιαην 4 ν : Φσηνβνιηατθά Ξπζηήκαηα Γεληθά Θνλάδεο θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ Φσηνβνιηατθφ πιαίζην Βίδε ειηαθψλ θπςειψλ Ππνινγηζκφο απφδνζεο ειηαθήο θπςέιεο Ξχλδεζε θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ Ξηήξημε θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ

4 Ώληηζηξνθέαο ηάζεο Ώληηζηξνθείο ηάζεο γηα ζπλδεδεκέλα ζην δίθηπν ζπζηήκαηα Ώληηζηξνθείο ηάζεο γηα απηφλνκα ζπζηήκαηα Ξπζζσξεπηήο (Θπαηαξία) Ραξαθηεξηζηηθά κεγέζε κπαηαξίαο Δ ρσξεηηθφηεηα κηαο κπαηαξίαο δελ είλαη ζηαζεξή Οχπνη κπαηαξηψλ Φ/ΐ ζπζηεκάησλ Νπζκηζηήο θφξηηζεο ΐνεζεηηθά ζπζηήκαηα Αηαζηαζηνιφγεζε ζπζηήκαηνο απηφλνκνπ θσηνβνιηατθνχ Ζεθάιαην 5 ν : Θειέηε Φσηνβνιηατθνχ Ξηαζκνχ Μέξλεο Βηζαγσγηθά Ραξαθηεξηζηηθά θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ Μέξλεο Φσηνγξαθηθή απεηθφληζε πάξθνπ Οερληθά ραξαθηεξηζηηθά θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ Μέξλεο Λ βαζηθφο εμνπιηζκφο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ Λη ζπζηνηρίεο ζηήξημεο ησλ θσηνβνιηατθσλ πιαηζίσλ Ώληηζηξνθείο ( inverters ) : Ξπζηήκαηα ειέγρνπ Fronius Datalogger pro + Software Solar Access Ζαισδηψζεηο Ζεθάιαην 6 ν : Θεηξήζεηο - Ζαηαγξαθέο Ξπκπεξάζ καηα ΜΏΝΏΝΟΔΘΏ Ώ : ΘΔΙΕΏΕΏ ΜΏΝΏΓΣΓΔ & ΞΠΓΖΝΕΞΔ ΜΏΝΏΝΟΔΘΏ ΐ : ΘΔΙΕΏΕΒΞ ΖΏΟΏΓΝΏΦΒΞ ΐΕΐΗΕΛΓΝΏΦΕΏ

5 Ζεθάιαην 1 ν : Οα είδε ησλ Ώλαλεψζηκσλ Μεγψλ Βλέξγεηαο 1.1. Ώλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο Λη Ώλαλεψζηκεο Μεγέο Βλέξγεηαο (ΏΜΒ) είλαη πεγέο ηα απνζέκαηα ησλ νπνίσλ αλαλεψλνληαη θπζηθά, θαη νη νπνίεο ζπλεπψο ζεσξνχληαη πξαθηηθά αλεμάληιεηεο. Ξηελ θαηεγνξία απηή, ε ζεκαζία ηεο νπνίαο γηα ηε βησζηκφηεηα ηνπ πιαλήηε έρεη πιένλ ζπλεηδεηνπνηεζεί επξέσο, ζπγθαηαιέγνληαη ν ήιηνο, ν άλεκνο, ηα πνηάκηα, νη νξγαληθέο χιεο φπσο ην μχιν θαη ηα απνξξίκκαηα νηθηαθήο θαη γεσξγηθήο πξνέιεπζεο. Μξφθεηηαη γηα ηηο πξψηεο κνξθέο ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνίεζε ν άλζξσπνο. Ξηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα, κε θαηαιπηηθή εμέιημε ηελ αλαθάιπςε ησλ κεγάισλ θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ, ν θφζκνο ζηξάθεθε απνθαζηζηηθά ζηε ρξήζε κε αλαλεψζηκσλ πεγψλ, θπξίσο άλζξαθα θαη πδξνγνλαλζξάθσλ. (ΐΏΞΕΗΏΖΛΞ, 2007) Αχν ήηαλ νη θξίζηκνη παξάγνληεο ζηελ αλαβίσζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηηο ΏΜΒ, μεθηλψληαο απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ Λ πξψηνο ήηαλ ην δήηεκα ηεο ελεξγεηαθήο αζθάιεηαο: νη δχν πεηξειατθέο θξίζεηο, ηνπ 1973 θαη ηνπ , νδήγεζαλ ηηο βηνκεραληθά αλεπηπγκέλεο ρψξεο λα αλαζεσξήζνπλ ηελ απφιπηε εμάξηεζε ηνπο απφ ηα νξπθηά θαχζηκα, θαη ηδηαίηεξα ην πεηξέιαην. Λη ρψξεο-πξνκεζεπηέο - θαηά θχξην ιφγν ηα θξάηε ηεο Ώξαβηθήο Ρεξζνλήζνπ θαη ηνπ Μεξζηθνχ Ζφιπνπ - δελ ήηαλ πνηέ απνιχησο αμηφπηζηνη ζχκκαρνη ηεο Αχζεο. Δ ηειεπηαία ηξηαθνληαεηία ζηελ πεξηνρή, κε ηελ άλνδν ηνπ ηζιακηθνχ θνληακεληαιηζκνχ πνπ είλαη απφ ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο, έρεη εληείλεη πεξαηηέξσ ηελ ελεξγεηαθή αλαζθάιεηα ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ ζρεηηθά κε ηηο κε αλαλεψζηκεο πεγέο. Ον δεχηεξν ζηνηρείν πνπ νδήγεζε ζηελ νιηθή επαλαθνξά ησλ ΏΜΒ είλαη, θπζηθά, ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ην νπνίν, ηδηαίηεξα ηα ηειεπηαία ρξφληα, έρεη αλαρζεί ζε θνξπθαία πξνηεξαηφηεηα ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο. Λ ελεξγεηαθφο ηνκέαο είλαη ν θχξηνο ππεχζπλνο γηα ηε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο, θαζψο ζρεδφλ ην 95% ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο πνπ νδεγεί ζηελ ππεξζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε νθείιεηαη ζηελ παξαγσγή, ην 5

6 κεηαζρεκαηηζκφ θαη ηε ρξήζε ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. (ΐΏΞΕΗΏΖΛΞ, 2007) Μαξαθάησ ζα αλαιπζνχλ κνξθέο Ώλαλεψζηκεο ή Μξάζηλεο Βλέξγεηαο θαζψο θαη εμειηγκέλσλ ζπκβαηηθψλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ ζπκπαξαγσγήο θαη απνθεληξσκέλεο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ Θνξθέο Ώ.Μ.Β Ώηνιηθή ελέξγεηα Λχηε ηα κεγέζε, νχηε ν θχθινο εξγαζηψλ, νχηε νη ξπζκνί αλάπηπμεο ησλ αηνιηθψλ κπνξνχλ λα πεξάζνπλ πιένλ απαξαηήξεηα. Μξφθεηηαη άιισζηε γηα ηνλ ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελν ελεξγεηαθφ θιάδν, κε θχθιν εξγαζηψλ πνπ μεπέξαζε ηα 5,5 δηο $ ην 2002 θαη ζηνρεχεη ζηα δηο $ σο ην Δ αηνιηθή ελέξγεηα είλαη ζήκεξα κηα ηερλνινγηθά ψξηκε, νηθνλνκηθά αληαγσληζηηθή θαη θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ ελεξγεηαθή επηινγή. (ΜΏΜΛΠΗΕΏ, 2004) Λ άλεκνο είλαη κία αλεμάληιεηε πεγή ελέξγεηαο, ε νπνία κάιηζηα παξέρεηαη δσξεάλ. Δ αηνιηθή ελέξγεηα εληζρχεη ηελ ελεξγεηαθή αλεμαξηεζία θαη αζθάιεηα. Ον αηνιηθφ δπλακηθφ ηεο ρψξαο καο είλαη γεσγξαθηθά δηεζπαξκέλν, νδεγψληαο ζηελ απνθέληξσζε ηνπ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο, αλαθνπθίδνληαο ηα ζπζηήκαηα ππνδνκήο θαη κεηψλνληαο ηηο απψιεηεο απφ ηε κεηαθνξά ελέξγεηαο. Δ αηνιηθή ελέξγεηα πξνζηαηεχεη ηνλ πιαλήηε, θαζψο απνθεχγνληαη νη εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ πνπ απνζηαζεξνπνηνχλ ην παγθφζκην θιίκα. Ζάζε εγθαηεζηεκέλν κεγαβάη (MW) αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ ρψξα καο απνζνβεί ηελ έθιπζε πεξίπνπ 3 ρηιηάδσλ ηφλσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα εηεζίσο. Δ ιεηηνπξγία ελφο ηππηθνχ αηνιηθνχ πάξθνπ, ηζρχνο 10 MW, πξνζθέξεη εηήζηα ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ ρξεηάδνληαη λνηθνθπξηά θαη εμνηθνλνκεί πεξίπνπ ηφλνπο. (ΜΏΜΛΠΗΕΏ, 2004) Δ αηνιηθή ελέξγεηα δελ επηβαξχλεη ην ηνπηθφ πεξηβάιινλ κε επηθίλδπλνπο αέξηνπο ξχπνπο. Ζαηά ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ζπκβαηηθνχο ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο εθιχνληαη ηεξάζηηεο πνζφηεηεο ξχπσλ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ ηα θαξθηλνγφλα κηθξνζσκαηίδηα, ην δειεηεξηψδεο κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα, ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ θαη ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ πνπ πξνθαινχλ ην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο. Ζάζε θηινβαηψξα ειεθηξηζκνχ πνπ παξάγεηαη απφ ηνλ άλεκν, ζεκαίλεη κία ιηγφηεξε θηινβαηψξα πνπ ζα είρε παξαρζεί πηζαλά κε θάπνηνλ άιιν ξππνγφλν ηξφπν. Ζαηά κέζν φξν, θάζε θηινβαηψξα πνπ παξάγεηαη θαίγνληαο 6

7 άλζξαθα ή πεηξέιαην, εθιχεη ζηελ αηκφζθαηξα έλα πεξίπνπ θηιφ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, 4-20 γξακκάξηα δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ, 1,5-15 γξακκάξηα νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ, 0,3-5 γξακκάξηα κηθξνζσκαηηδίσλ θαη πνιινχο αθφκε επηθίλδπλνπο αέξηνπο ξχπνπο. (ΜΏΜΛΠΗΕΏ, 2004) Γηα θάζε κεγαβάη εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο αηνιηθήο ελέξγεηαο δεκηνπξγνχληαη 15 κε 22 ζέζεηο εξγαζίαο (ζηελ θαηαζθεπή ησλ αλεκνγελλεηξηψλ θαη ην ζρεδηαζκφ, πινπνίεζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ), εθ ησλ νπνίσλ 0,5-1 είλαη κφληκεο θαη αθνξνχλ ηελ ιεηηνπξγία θαη δηαρείξηζε ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ. Γηα ζχγθξηζε αλαθέξνπκε φηη, γηα θάζε κεγαβάη εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο ζε έλα αλζξαθηθφ ζηαζκφ, δεκηνπξγνχληαη 0,2 κφληκεο ζέζεηο εξγαζίαο, δειαδή έσο θαη 5 θνξέο ιηγφηεξεο ησλ αηνιηθψλ (ζηνηρεία ΑΒΔ, κε βάζε ηελ εκπεηξία ηεο απφ ηνπο ιηγληηηθνχο ζηαζκνχο ζηε βφξεηα Βιιάδα). Ξχκθσλα κε ηελ Βπξσπατθή Έλσζε Ώηνιηθήο Βλέξγεηαο (EWEA), πάλσ απφ άηνκα απαζρνινχληαλ ζηνλ θιάδν ην 2001, ελψ κφλν ζηε Γεξκαλία, ε αηνιηθή βηνκεραλία απαζρνινχζε άηνκα ην (ΜΏΜΛΠΗΕΏ, 2004) Δ αηνιηθή ελέξγεηα ζπκβάιιεη ζηελ ηνπηθή αλάπηπμε. Ξηελ Βχβνηα γηα παξάδεηγκα, κέρξη ηα κέζα ηνπ 2001 είραλ εγθαηαζηαζεί 150 MW πεξίπνπ αηνιηθψλ πάξθσλ, ζπλνιηθνχ θφζηνπο 170,2 εθαη. επξψ. Γηα ηελ θαηαζθεπή θάζε πάξθνπ ηεο ηάμεο ησλ 10 MW απαζρνιήζεθαλ εξγαδφκελνη γηα 4-5 κήλεο αλά έξγν, νη κηζνί εθ ησλ νπνίσλ, θαηά κέζν φξν, πξνέξρνληαλ απφ ην ηνπηθφ αλζξψπηλν δπλακηθφ. Ον πξνζσπηθφ πνπ ζπκκεηείρε ζηελ θάζε θαηαζθεπήο δηαλπθηέξεπε ζε ηνπηθά θαηαιχκαηα. Ξηελ θάζε ιεηηνπξγίαο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ νη κηζνί πεξίπνπ εξγαδφκελνη πξνέξρνληαη απφ ην ηνπηθφ αλζξψπηλν δπλακηθφ. Ξηελ Βχβνηα, επίζεο, δαπαλψληαη ηνπηθά επξψ ηνλ ρξφλν αλά εγθαηεζηεκέλν MW (κηζζνί, εξγνιαβίεο, θιπ.). Οέινο, έρνπλ ήδε πινπνηεζεί απφ ηνπο επελδπηέο παξάπιεπξα έξγα θνηλσληθνχ νθέινπο (ζρνιεία, πνιηηηζηηθά θέληξα, παηδηθνί ζηαζκνί), θαζψο θαη ρνξεγίεο, ηεο ηάμεο ησλ επξψ αλά εγθαηεζηεκέλν MW ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ. Ξηα ζεκεία πςεινχ αηνιηθνχ δπλακηθνχ (εθεί δειαδή φπνπ θαηά πξνηεξαηφηεηα εγθαζίζηαληαη αηνιηθά πάξθα), ηα νθέιε απηά κπνξεί λα είλαη απμεκέλα θαηά 15% πεξίπνπ. (ΜΏΜΛΠΗΕΏ, 2004) Ξε φηη αθνξά ζηα επελδπηηθφ θφζηνο, κία κέζε ηηκή γηα ηελ Βιιάδα είλαη πεξί ηα επξψ αλά εγθαηεζηεκέλν KW, έλα θφζηνο πνπ επηηξέπεη ζηνλ επελδπηή λα θάλεη απφζβεζε ζε ινγηθά ρξνληθά πιαίζηα θαη λα πξνζδνθά ζε θεξδνθφξα ιεηηνπξγία ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ. Θε βάζε ην ζεκεξηλφ θφζηνο θαη ην δηαζέζηκν αηνιηθφ δπλακηθφ ζηηο πην θαηάιιειεο πεξηνρέο, ε αηνιηθή θηινβαηψξα είλαη 7

8 θζελφηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε πνπ παξάγεηαη απφ ηελ θαχζε πεηξειαίνπ ή θπζηθνχ αεξίνπ. Ώλ κάιηζηα ελζσκάησλε θαλείο ην ιεγφκελν εμσηεξηθφ θφζηνο ζηελ ηηκή ηεο θηινβαηψξαο πνπ παξάγεηαη απφ ιηγλίηε, ηφηε ε δχλακε ηνπ αλέκνπ ζα έβγαηλε κε δηαθνξά ν θζελφηεξνο ηξφπνο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ Φσηνβνιηατθή Βλέξγεηα Θε πξσηφγλσξνπο ξπζκνχο αλάπηπμεο θηλείηαη ε δηεζλήο αγνξά θσηνβνιηατθψλ ηα ηειεπηαία ρξφληα, θπξίσο ράξε ζηα πξνγξάκκαηα ηξηψλ ρσξψλ πνπ απνηεινχλ ην βαξφκεηξν γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο απηήο: ηεο Εαπσλίαο, ηεο Γεξκαλίαο θαη ησλ ΔΜΏ. Έηζη, πσιήζεθαλ 530 κεγαβάη (MW) θσηνβνιηατθψλ, ελψ ε παξαγσγή άγγημε ηα 562 MW. Δ δηεζλήο αγνξά θσηνβνιηατθψλ παξνπζίαζε ην 2002 αχμεζε 33,3% έλαληη ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο, ελψ ε αληίζηνηρε αχμεζε ζηελ επξσπατθή αγνξά ήηαλ 37,7%. Λη ζπλνιηθέο πσιήζεηο θσηνβνιηατθψλ μεπέξαζαλ ην ςπρνινγηθφ φξην ησλ MW. Βθηηκάηαη φηη ην 2010, ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζα μεπεξάζεη δηεζλψο ηα MW. Δ εθηίκεζε απηή βαζίδεηαη ηφζν ζηνπο ζεκεξηλνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο, φζν θαη ζηνπο ζηφρνπο πνπ έρνπλ ζέζεη θαηά θαηξνχο δηάθνξεο θπβεξλήζεηο. Ξπγθεθξηκέλα, ε Βπξσπατθή Έλσζε, ζηε Ηεπθή ΐίβιν γηα ηηο ΏΜΒ, έρεη ζέζεη σο ζηφρν ηα MW σο ην 2010, ε Εαπσλία ηα MW, νη ΔΜΏ ηα MW, ελψ εθηηκάηαη φηη νη ππφινηπεο ρψξεο ζα εγθαηαζηήζνπλ πεξί ηα MW. Μξνο ην παξφλ, νη ξπζκνί ηεο ΒΒ ππνιείπνληαη ησλ ζηφρσλ ηεο Ηεπθήο ΐίβινπ, αλ θαη νη πξφζθαηεο απνθάζεηο δηαθφξσλ επξσπατθψλ θπβεξλήζεσλ (κε ραξαθηεξηζηηθφηεξν ην παξάδεηγκα ηεο ΐξεηαλίαο) λα εληζρχζνπλ ηελ αλάπηπμε ησλ θσηνβνιηατθψλ, ζα βνεζήζνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηελ επίηεπμε ηνπ θνηλνηηθνχ ζηφρνπ. Ώθφκε πάλησο θη αλ νη ζηφρνη ηεο ΒΒ επηηεπρζνχλ κεξηθψο, ε ζπλνιηθή εθηίκεζε γηα MW δηεζλψο ην 2010 παξακέλεη ξεαιηζηηθή. Λ θχθινο εξγαζηψλ ηεο βηνκεραλίαο θσηνβνιηατθψλ αλακέλεηαη λα θζάζεη ηα 27,5 δηο $ ην (ΐΏΝΐΏΝΒΞΛΞ, 1998) Ξε φηη αθνξά ηε κειινληηθή αλάπηπμε ηεο βηνκεραλίαο, εθηηκάηαη φηη γηα θάζε λέν MW ηελ πεξίνδν ζα δεκηνπξγεζνχλ πεξίπνπ 50 λέεο 8

9 ζέζεηο εξγαζίαο [20 ζηελ θαηαζθεπή θσηνβνιηατθψλ θαη 30 ζηελ εκπνξία, εγθαηάζηαζε θαη ζηελ παξνρή ησλ ζπλαθψλ ππεξεζηψλ]. Ξε φηη αθνξά ην θφζηνο εγθαηάζηαζεο ελφο θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο, απηφ πνηθίιιεη αλάινγα κε ηελ εθαξκνγή. Οα απηφλνκα ζπζηήκαηα είλαη αθξηβφηεξα απφ ηα δηαζπλδεδεκέλα ιφγσ θπξίσο ηνπ επηπιένλ θφζηνπο ησλ ζπζζσξεπηψλ πνπ απαηηνχληαη ζηελ πεξίπησζε ησλ πξψησλ. Ον κέζν θφζηνο ησλ απηφλνκσλ ζπζηεκάησλ ζηελ Βιιάδα είλαη πεξί ηα επξψ/w, ελψ γηα ηα δηαζπλδεδεκέλα ζπζηήκαηα ην κέζν θφζηνο θπκαίλεηαη πεξί ηα 9 επξψ/w. Οα θφζηε απηά είλαη ζεκαληηθά πςειφηεξα απφ ηηο ηηκέο ησλ πην ψξηκσλ αγνξψλ (π.ρ. ηεο Εαπσλίαο θαη ηεο Γεξκαλίαο) φπνπ ηα δηαζπλδεδεκέλα ζπζηήκαηα θνζηίδνπλ πεξί ηα 6 επξψ/w, ελψ ζε κεγάια ζπζηήκαηα (ηεο ηάμεο ησλ ιίγσλ MW) ηα θφζηε απηά κπνξεί λα πέζνπλ θαη ζηα 4 επξψ/w. Ον αλαγφκελν θφζηνο ηεο θηινβαηψξαο πνπ παξάγεηαη απφ θσηνβνιηατθά θπκαίλεηαη δηεζλψο απφ 0,25 έσο 1$. Ξηελ Βιιάδα, ην κέζν αλαγφκελν θφζηνο ηεο ειηαθήο θηινβαηψξαο γηα δηαζπλδεδεκέλα ζπζηήκαηα είλαη πεξίπνπ 0,6 επξψ (ππνζέηνληαο κέζε παξαγσγή kwh/kw, δηάξθεηα δσήο ηνπ ζπζηήκαηνο 20 ρξφληα θαη πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην 6%). Φπζηθά ην θφζηνο απηφ πνηθίιιεη αλάινγα κε ηε θχζε ηνπ ζπζηήκαηνο (απηφλνκν ή δηαζπλδεδεκέλν) θαη ηελ θιηκαηηθή δψλε πνπ εγθαζίζηαηαη ην ζχζηεκα. Δ αγνξά ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηελ Βιιάδα είλαη ζήκεξα ζε εκβξπαθή ζα ιέγακε θαηάζηαζε. Βιάρηζηεο απνθεληξσκέλεο εθαξκνγέο κεηά βίαο ζπληεξνχλ ιίγεο εηαηξίεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ θιάδν. Ζη απηφ παξφιεο ηηο άξηζηεο θαηξηθέο ζπλζήθεο πνπ επλννχλ ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο ηερλνινγίαο. Μεξί ηηο 40 εηαηξίεο δξαζηεξηνπνηνχληαη ζήκεξα ζην ρψξν (εκπνξία θσηνβνιηατθψλ θαη ζπλαθψλ ζπζηεκάησλ, κειέηεο, εγθαηάζηαζε, θ.ιπ.). Λη κεγαιχηεξεο εηαηξίεο ηνπ θιάδνπ εγθαζηζηνχλ κφιηο kw ην ρξφλν, ελψ ε ζεκεξηλή δπλακηθή ηεο ειιεληθήο αγνξάο απνξξνθά ιίγεο εθαηνληάδεο KW εηεζίσο, ηζρχ πνιχ κηθξή ζπγθξηλφκελε κε ην δπλακηθφ ηεο ρψξαο, αιιά θαη ηηο εμειίμεηο ζε άιιεο ρψξεο. Θέρξη θαη ην 2000, ζηελ ειιεληθή αγνξά θπξηαξρνχζαλ ηα απηφλνκα ζπζηήκαηα. Οα πξψηα δηαζπλδεδεκέλα ζπζηήκαηα ζε θηηξηαθέο εθαξκνγέο εγθαηαζηάζεθαλ κφιηο ηελ ηειεπηαία πεληαεηία, ελψ ην 2001, ράξε ζηηο 9

10 επηδνηήζεηο ηνπ Βπηρεηξεζηαθνχ Μξνγξάκκαηνο Βλέξγεηαο ηνπ Ππνπξγείνπ Ώλάπηπμεο, εγθαηαζηάζεθαλ κεξηθέο εθαηνληάδεο θηινβάη δηαζπλδεδεκέλσλ ζε ειηαθέο εθαξκνγέο ζηελ Ζξήηε. Οα πεξηβαιινληηθά πιενλεθηήκαηα ησλ θσηνβνιηατθψλ είλαη αδηακθηζβήηεηα. Ζάζε θηινβαηψξα πνπ παξάγεηαη απφ θσηνβνιηατθά, θαη άξα φρη απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα, ζπλεπάγεηαη ηελ απνθπγή έθιπζεο 1,1 θηιψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηελ αηκφζθαηξα (κε βάζε ην ζεκεξηλφ ελεξγεηαθφ κείγκα ζηελ Βιιάδα θαη ηηο κέζεο απψιεηεο ηνπ δηθηχνπ). Βπηπιένλ, ζπλεπάγεηαη ιηγφηεξεο εθπνκπέο άιισλ επηθίλδπλσλ ξχπσλ (φπσο ηα αησξνχκελα κηθξνζσκαηίδηα, ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ, νη ελψζεηο ηνπ ζείνπ, θ.ιπ.). Γηα ηηο επηρεηξήζεηο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ, ππάξρνπλ επδηάθξηηα ηερληθά θαη εκπνξηθά πιενλεθηήκαηα απφ ηελ εγθαηάζηαζε κηθξψλ ζπζηεκάησλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. ζν πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα παξαγσγήο ελέξγεηαο εγθαηαζηαζνχλ θαη ζπλδεζνχλ κε ην δίθηπν ειεθηξνδφηεζεο, ηφζν πεξηζζφηεξα είλαη ηα νθέιε γηα ηηο επηρεηξήζεηο, φπσο π.ρ. ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο ειεθηξηθήο ηζρχνο, ε ζηαζεξφηεηα ηεο ειεθηξηθήο ηάζεο θαη ε κείσζε ησλ επελδχζεσλ γηα λέεο γξακκέο κεηαθνξάο. Δ βαζκηαία αχμεζε ησλ κηθξψλ ειεθηξνπαξαγσγψλ κπνξεί λα θαιχςεη απνηειεζκαηηθά ηε δηαξθή αχμεζε ηεο δήηεζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ε νπνία ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε ζα έπξεπε λα θαιπθζεί κε κεγάιεο επελδχζεηο γηα ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο. Δ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ κηθξνχο παξαγσγνχο κπνξεί λα πεξηνξίζεη επίζεο ηελ αλάγθε επελδχζεσλ ζε λέεο γξακκέο κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ον θφζηνο κηαο λέαο γξακκήο κεηαθνξάο είλαη πνιχ πςειφ, αλ ιάβνπκε ππφςε καο πέξα απφ ηνλ ηερλνινγηθφ εμνπιηζκφ θαη ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εμάληιεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηηο αιιαγέο ζηηο ρξήζεηο γεο. (ΐΏΞΕΗΏΖΛΞ, 2007) Λη δηάθνξνη κηθξνί παξαγσγνί «πξάζηλεο» ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απνηεινχλ ηδαληθή ιχζε γηα ηε κειινληηθή παξνρή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηηο πεξηπηψζεηο φπνπ ακθηζβεηείηαη ε αζθάιεηα ηεο παξνρήο. Δ ηνπηθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ δνθηκάδεηαη απφ δαπαλεξέο ελεξγεηαθέο απψιεηεο πνπ αληηκεησπίδεη ην ειεθηξηθφ δίθηπν (απψιεηεο, νη νπνίεο ζηελ Βιιάδα αλέξρνληαη ζε 12% θαηά κέζν φξν). Ώπφ ηελ άιιε, ε 10

11 κέγηζηε παξαγσγή ειηαθνχ ειεθηξηζκνχ ζπκπίπηεη ρξνληθά κε ηηο εκεξήζηεο αηρκέο ηεο δήηεζεο (ηδίσο ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο), βνεζψληαο έηζη ζηελ εμνκάιπλζε ησλ αηρκψλ θνξηίνπ θαη ζηε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο, δεδνκέλνπ φηη ε θάιπςε απηψλ ησλ αηρκψλ είλαη ηδηαίηεξα δαπαλεξή. Οα θσηνβνιηατθά, εθηφο απφ θαζαξή ελέξγεηα, παξέρνπλ αθφκε πξνζέιθπζε πειαηψλ θαη αμηνπηζηία ζε έλα απειεπζεξσκέλν πεξηβάιινλ. Ξε έλα πςειά αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ, νη επηρεηξήζεηο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ ρξεηάδνληαη θίλεηξα γηα λα πξνζειθχζνπλ θαη λα δηαηεξήζνπλ ηνπο πειάηεο ηνπο. Ξήκεξα νη θαηαλαισηέο ζηηο απειεπζεξσκέλεο ελεξγεηαθέο αγνξέο δελ αγνξάδνπλ απιά ηε θζελφηεξε ειεθηξηθή ελέξγεηα, θαζψο ππάξρεη πιένλ ζέκα ηφζν πνηφηεηαο φζν θαη ππεξεζηψλ. Οα πξνγξάκκαηα θαζαξήο ελέξγεηαο κπνξνχλ λα είλαη ειθπζηηθά ζε αξθεηά κεγάιν αξηζκφ θαηαλαισηψλ πνπ ελδηαθέξνληαη γεληθά γηα ην πεξηβάιινλ θαη εηδηθφηεξα γηα ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο ΐηνκάδα Ώπνηέιεζε ην πξψην θαχζηκν ζηελ απγή ηεο αλζξσπφηεηαο θαη ζπλερίδεη λα θαιχπηεη ζεκαληηθφ κεξίδην ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο θπξίσο ρψξεο. Δ βηνκάδα, κε ηε κνξθή θαπζφμπισλ ζπλήζσο, απνηειεί ηελ παιαηφηεξε θαη ζπρλά ηε κφλε ελεξγεηαθή επηινγή. Βθηηκάηαη φηη ζήκεξα, νη εθαξκνγέο ηεο βηνκάδαο θαιχπηνπλ ην 14% ησλ παγθφζκησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ. Ώπηή ε καθξνεκέξεπζε φκσο ζηα ελεξγεηαθά πξάγκαηα έρεη δεκηνπξγήζεη θαη ζηεξεφηππα πνπ θαζφινπ δελ αληαπνθξίλνληαη ζηηο ζχγρξνλεο εθαξκνγέο ησλ βηνθαπζίκσλ. Λη ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο έρνπλ εμειηρζεί ηφζν, πνπ πιένλ απνηεινχλ κηα αμηφπηζηε θαη αληαγσληζηηθή επηινγή, φρη κφλν ζε επίπεδν θαηνηθίαο, αιιά θαη ζε έλα επξχ θάζκα επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Δ βηνκάδα θαη ηα βηνθαχζηκα βξίζθνπλ πιένλ εθαξκνγέο ζε: Μαξαγσγή ζεξκφηεηαο γηα ζέξκαλζε ρψξσλ θαη βηνκεραληθέο ρξήζεηο Μαξαγσγή ειεθηξηζκνχ 11

12 Ξπκπαξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ Ππνθαηάζηαην ηνπ πεηξειαίνπ ζηηο κεηαθνξέο Μαξάιιεια, ηα ζχγρξνλα ζπζηήκαηα βηνκάδαο ρξεζηκνπνηνχληαη νινέλα θαη ζπρλφηεξα ζε πβξηδηθέο εθαξκνγέο (π.ρ. ζε Combisystems απφ θνηλνχ κε ειηνζεξκηθά ζπζηήκαηα), ελψ κπνξνχλ λα παξάζρνπλ κία δηέμνδν ζε πνιινχο αγξφηεο, νη νπνίνη είηε κπνξνχλ λα ζηξαθνχλ ζε ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο είηε λα αμηνπνηήζνπλ ηα αγξνηηθά θαη θηελνηξνθηθά παξαπξντφληα πνπ ζήκεξα ινγίδνληαη σο απφβιεηα θαη ζπλεπψο σο θφζηνο. Λη ζχγρξνλεο εθαξκνγέο ηεο βηνκάδαο βξίζθνπλ πξφζθνξν έδαθνο θπξίσο ζηηο ρψξεο ηεο ΐφξεηαο θαη Ζεληξηθήο Βπξψπεο, φπνπ ε δηαζεζηκφηεηα πξψησλ πιψλ είλαη δεδνκέλε. Δ ρξήζε ηεο βηνκάδαο γίλεηαη ζπλήζσο κε ηελ θαχζε ηεκαρίσλ μχινπ (wood chips) ή ζπζζσκαησκάησλ (wood pellets, κηθξά πεπηεζκέλα θνκκάηηα απφ ζθφλε μχινπ) ζε ζχγρξνλνπο ιέβεηεο πςειήο ηερλνινγίαο κε απηφκαηε ηξνθνδνζία θαπζίκνπ θαη ειεθηξνληθά ειεγρφκελε παξνρή αέξα, νη νπνίνη είλαη ζε ζέζε λα απνδψζνπλ πεξηζζφηεξν απφ ην 90% ηεο ελέξγεηαο πνπ πεξηέρεηαη ζην μχιν γηα ζέξκαλζε. Ξε ζχγθξηζε κε ην 10% πεξίπνπ ηεο απνδνηηθφηεηαο ελφο παξαδνζηαθνχ ηδαθηνχ ή ην 50% ελφο ζπκβαηηθνχ ιέβεηα μχινπ, ε ππεξνρή είλαη ζαθήο. Δ εκπεηξία ησλ επξσπατθψλ ρσξψλ απφ ηε ρξήζε βηνκάδαο έδεημε φηη, παξφιε ηελ αξρηθά πςειφηεξε επέλδπζε, ηα κεησκέλα ιεηηνπξγηθά θφζηε νδεγνχλ ηειηθά ζε ηηκέο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο ζπγθξίζηκεο ή θαη ζεκαληηθά ρακειφηεξεο απφ ηηο αληίζηνηρεο πνπ πξνθχπηνπλ θαίγνληαο πεηξέιαην ή θπζηθφ αέξην. Λη ζχγρξνλνη ιέβεηεο βηνκάδαο απνδεηθλχνληαη, γηα παξάδεηγκα, έσο 20% θζελφηεξνη απφ ηνπο αληίζηνηρνπο ιέβεηεο πεηξειαίνπ ζηελ Ώπζηξία θαη έσο 55% θζελφηεξνη ζηε Ααλία, φπσο έδεημαλ ζρεηηθέο έξεπλεο. Οελ ηειεπηαία δεθαεηία, δεθάδεο κνλάδεο ηειεζέξκαλζεο ππνθαηέζηεζαλ ην ζπκβαηηθφ θαχζηκφ ηνπο (ζπλήζσο άλζξαθα) κε βηνκάδα, κε πξνθαλή πεξηβαιινληηθά θαη νηθνλνκηθά πιενλεθηήκαηα. Δ βηνκάδα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε δηάθνξεο κνξθέο ηεο θαη κε ηε ρξήζε πνηθίιισλ ηερλνινγηψλ γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη θπζηθά γηα ζπκπαξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ. Ξπλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη κε ηε κνξθή βηναεξίνπ ή θαη γεσξγηθψλ ππνιεηκκάησλ. Ια 12

13 δηεπθξηλίζνπκε εδψ φηη ζηηο εθαξκνγέο απηέο δελ ππάγεηαη ε ζεξκηθή αμηνπνίεζε ησλ απνξξηκκάησλ (κε θαχζε, αεξηνπνίεζε ή ππξφιπζε), αθνχ γηα ηηο ηερλνινγίεο απηέο έρνπλ θαηά θαηξνχο δηαηππσζεί ηζρπξέο ελζηάζεηο απφ πεξηβαιινληηθέο νξγαλψζεηο. Βπηπιένλ, ε ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ησλ απνξξηκκάησλ θαη πνιιψλ βηνκεραληθψλ απνβιήησλ κπνξεί λα γίλεη κε πην δφθηκεο θαη θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ ηερλνινγίεο. (ΐΏΝΐΏΝΒΞΛΞ, 1998) Δ επνρή ησλ βηνθαπζίκσλ Δ Βπξσπατθή Βπηηξνπή ζεσξεί ηα βηνθαχζηκα σο έλα απφ ηα γξεγνξφηεξα άινγα ζηελ θνχξζα γηα θαζαξφηεξεο πεγέο ελέξγεηαο. Θε ηελ νδεγία 2003/30 ηεο 8εο ΘαΎνπ 2003 ζρεηηθά κε ηελ πξνψζεζε ηεο ρξήζεο βηνθαπζίκσλ ή άιισλ αλαλεψζηκσλ θαπζίκσλ γηα ηηο κεηαθνξέο, θαζνξίζηεθε ειάρηζην ελδεηθηηθφ επίπεδν βηνθαπζίκσλ σο πνζνζηφ επί ησλ θαπζίκσλ πνπ ζα πσινχληαη απφ ην 2005 θαη κεηά, αξρίδνληαο απφ ην 2% θαη θαηαιήγνληαο ζην 5,75% ησλ πσινπκέλσλ θαπζίκσλ ην Μαξάιιεια, ζα δνζεί ζηα θξάηε κέιε ε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο κεησκέλνπ ζπληειεζηή εηδηθνχ θφξνπ θαηαλάισζεο ζε θαζαξά ή αλακεκεηγκέλα βηνθαχζηκα, φηαλ ρξεζηκνπνηνχληαη σο θαχζηκα είηε ζέξκαλζεο, είηε θίλεζεο. Θε ηνλ φξν βηνθαχζηκα, λννχληαη κία ζεηξά απφ δηαθνξεηηθά πξντφληα, φπσο: ΐηναηζαλφιε: αηζαλφιε ε νπνία παξάγεηαη απφ βηνκάδα ή/θαη απφ ην βηναπνηθνδνκήζηκν θιάζκα απνβιήησλ, γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν. Ιηίδει βηνινγηθήο πξνέιεπζεο: κεζπιεζηέξαο ν νπνίνο παξάγεηαη απφ θπηηθά ή δσηθά έιαηα, πνηφηεηαο ληίδει, γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν. ΐηναέξην: θαχζηκν αέξην ην νπνίν παξάγεηαη απφ βηνκάδα ή/θαη απφ ην βηναπνηθνδνκήζηκν θιάζκα απνβιήησλ, ην νπνίν κκπνξεί λα θαζαξηζηεί θηάλνληαο ηελ πνηφηεηα ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν ή μπιαέξην. ΐηνκεζαλφιε: κεζαλφιε ε νπνία παξάγεηαη απφ βηνκάδα, γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν. ΐηνδηκεζπιαηζέξαο: δηκεζπιαηζέξαο ν νπνίνο παξάγεηαη απφ βηνκάδα, γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν. ΐην-ΒΟΐΒ (αηζπινηξηηνβνπηπιαηζέξαο): ΒΟΐΒ ν νπνίνο παξάγεηαη απφ βηναηζαλφιε. 13

14 ΐην-ΘΟΐΒ (κεζπινηξηηνβνπηπιαηζέξαο): θαχζηκν ην νπνίν παξάγεηαη απφ βηνκεζαλφιε. Ξπλζεηηθά βηνθαχζηκα: ζπλζεηηθνί πδξνγνλάλζξαθεο ή κείγκαηα ζπλζεηηθψλ πδξνγνλαλζξάθσλ πνπ έρνπλ παξαρζεί απφ βηνκάδα. ΐηνυδξνγφλν: πδξνγφλν ην νπνίν παξάγεηαη απφ βηνκάδα ή/θαη απφ βηναπνηθνδνκήζηκν θιάζκα απνβιήησλ γηα ρξήζε σο βηνθαχζηκν. Ζαζαξά θπηηθά έιαηα: έιαηα απφ ειαηνχρα θπηά, παξαγφκελα κε ζπκπίεζε, έθζιηςε ή αλάινγεο κεζφδνπο, θπζηθά ή εμεπγεληζκέλα αιιά κε ρεκηθψο ηξνπνπνηεκέλα, φηαλ είλαη ζπκβαηά κε ηνλ ηχπν ηνπ νηθείνπ θηλεηήξα θαη ηηο αληίζηνηρεο πξνυπνζέζεηο φζνλ αθνξά ηηο εθπνκπέο. Έλα ραξαθηεξηζηηθφ ησλ βηνθαπζίκσλ είλαη φηη κπνξνχλ λα παξαρζνχλ ηφζν κε βηνκεραληθή θιίκαθα (ζε επίπεδν δηπιηζηεξίσλ) φζν θαη ζε κηθξέο παξαγσγηθέο κνλάδεο (αθφκε θαη νηθηαθέο) αμηνπνηψληαο, γηα παξάδεηγκα, ηα ρξεζηκνπνηεκέλα έιαηα εζηηαηνξίσλ. Ξηελ Βιιάδα έρεη δνθηκαζηεί πηινηηθά ε ρξήζε βηνθαπζίκσλ ζε νρήκαηα ζε έλα ηππηθφ ζηφιν πεηξειαηνθίλεησλ νρεκάησλ ηεο πεξηνρήο Ώζελψλ θαη ζηελ πεξηνρή ηεο Θξάθεο. Μαξάιιεια, εμεηάζηεθε ε δπλαηφηεηα εγρψξηαο παξαγσγήο βηνληίδει κε πην πνιιά ππνζρφκελεο πξψηεο χιεο ην βακβαθέιαην, ην ηνκαηέιαην θαη ηα ηεγαληζκέλα ιάδηα. Ώμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ζηελ Βιιάδα έρνπλ γίλεη πνιπεηείο έξεπλεο γηα πηζαλή αμηνπνίεζε ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ. Οα είδε πνπ εμεηάζηεθαλ πεξηιακβάλνπλ ηα θαιάκηα, ηηο αγξηαγθηλάξεο, ην κίζραλζν, ηνλ επθάιππην θαη ηελ ςεπδαθαθία. (ΐΏΞΕΗΏΖΛΞ, 2007) Θε εμαίξεζε ηελ παξαγσγή ζεξκφηεηαο, ηα θφζηε ηεο αμηνπνίεζεο άιισλ εθαξκνγψλ ηεο βηνκάδαο παξακέλνπλ αθφκε ζρεηηθά πςειά. Γη' απηφ άιισζηε θαη ε Βπξσπατθή Βπηηξνπή εηζεγείηαη αιιαγέο ζηε θνξνιφγεζε ησλ θαπζίκσλ κε ζηφρν λα εληζρχζεη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ησλ βηνθαπζίκσλ. Λ πίλαθαο πνπ αθνινπζεί δίλεη ελδεηθηηθά θφζηε γηα δηάθνξεο εθαξκνγέο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο ζηελ ΒΒ (ηηκέο Εαλνπαξίνπ 2003). 14

15 Γεσζεξκία Δ γεσζεξκία έρεη ζπρλά δχν πξφζσπα, ηφζν ζην ελεξγεηαθφ, φζν θαη ζην αλαπηπμηαθφ ηεο θνκκάηη. Ξε φηη αθνξά ζηελ ελεξγεηαθή δηάζηαζε, ε γεσζεξκία, αλάινγα κε ηε ζεξκνθξαζία ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ θαη ηελ ηερλνινγία, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ηφζν γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ, φζν θαη γηα ηε ζέξκαλζε θαη θιηκαηηζκφ ρψξσλ. Ξε φηη αθνξά ζηελ αλάπηπμε ησλ ζρεηηθψλ αγνξψλ, νη ξπζκνί αλάπηπμεο ζηελ ΒΒ δείρλνπλ πσο ζα μεπεξαζηνχλ νη ζηφρνη πνπ είραλ ηεζεί ζηε Ηεπθή ΐίβιν γηα ηηο ΏΜΒ γηα ην Ζαη λα ζθεθηεί θαλείο πσο ε ΒΒ έξρεηαη κφιηο ηξίηε ζηελ θνχξζα κεηά ηηο ΔΜΏ θαη ηηο αζηαηηθέο ρψξεο. Δ άιιε πιεπξά ηνπ λνκίζκαηνο βέβαηα είλαη πσο ζ' απηή ηελ θνχξζα δελ ζπκκεηέρεη δπζηπρψο ε Βιιάδα, ηνπιάρηζηνλ σο πξνο ην θνκκάηη εθείλν πνπ αθνξά ηελ γεσζεξκηθή παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Έλα άθακπην ζεζκηθφ πιαίζην, ην νπνίν αλακνξθψζεθε κφιηο ηνλ Ώχγνπζην ηνπ 2003 (N. 3175/2003), δελ επέηξεςε κέρξη ηψξα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε εθκεηάιιεπζε ησλ πινχζησλ γεσζεξκηθψλ πεδίσλ πνπ δηαζέηεη ε ρψξα καο. Ώθφκε ρεηξφηεξα, ηξαγηθά ιάζε ζηελ πξνζπάζεηα λα εθκεηαιιεπηεί ε ΑΒΔ ην γεσζεξκηθφ πεδίν ηεο Θήινπ κεξηθά ρξφληα πξηλ, νδήγεζαλ ζην λα δεκηνπξγεζεί έλα ερζξηθφ θιίκα γηα ηε γεσζεξκία ζηε ρψξα καο. Δ παξαγσγή ζεξκφηεηαο κε γεσζεξκηθέο ηερληθέο γίλεηαη κε δχν δηαθξηηνχο ηξφπνπο. Βίηε κε ηελ απ' επζείαο εθκεηάιιεπζε ηνπ γεσζεξκηθνχ ξεπζηνχ πνπ βξίζθεηαη ζην ππέδαθνο (ζπλήζσο ζε ζεξκνθξαζίεο βαζκψλ), είηε κε ηε ρξήζε γεσζεξκηθψλ αληιηψλ ζεξκφηεηαο νη νπνίεο εθκεηαιιεχνληαη ηε δηαθνξά ζεξκνθξαζίαο αλάκεζα ζην έδαθνο θαη ηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Δ πξψηε κέζνδνο ζπρλά θαηαγξάθεηαη θαη σο γεσζεξκία κέζεο ή ρακειήο ελζαιπίαο, ελψ ε δεχηεξε είλαη γλσζηή θαη σο ειηνγεσζεξκία ή αβαζήο γεσζεξκία. Δ αξρή ηνπ γεσζεξκηθνχ θιηκαηηζκνχ είλαη εμαηξεηηθά απιή. ΐαζίδεηαη ζην γεγνλφο φηη ιίγα κέηξα θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο, ε ζεξκνθξαζία ηνπ εδάθνπο είλαη ζηαζεξή ζηνπο βαζκνχο Ζειζίνπ. Ώλ ζπλεπψο εθκεηαιιεπηνχκε ηε δηαθνξά ζεξκνθξαζίαο κεηαμχ ππεδάθνπο θαη επηθάλεηαο, κπνξνχκε λα ζεξκάλνπκε ρψξνπο ην ρεηκψλα θαη λα ηνπο ςχμνπκε αληίζηνηρα ην θαινθαίξη. Ώπηφ γίλεηαη κε ηε ρξήζε κηαο 15

16 γεσζεξκηθήο αληιίαο ζεξκφηεηαο, ε δε ζεξκφηεηα κεηαδίδεηαη κέζσ ελφο δηθηχνπ ζσιελψζεσλ πνπ είηε βξίζθνληαη ζε νξηδφληηα δηάηαμε θαη ρακειφ βάζνο, είηε ζε θαηαθφξπθε δηάηαμε εθκεηαιιεπφκελνη κία γεψηξεζε πνπ γίλεηαη γη' απηφ ην ιφγν. Ον θχθισκα κπνξεί λα είλαη αληίζηνηρα θιεηζηφ ή αλνηρηφ, φπσο θαίλεηαη θαη ζηα παξαθάησ ζρήκαηα. Θηα γεσζεξκηθή αληιία θαηαλαιψλεη ζπλήζσο γχξσ ζην 30% ηεο ελέξγεηαο πνπ απνδίδεη, ζπκβάιινληαο έηζη ζεκαληηθά ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο Θηθξά πδξνειεθηξηθά Ον κέγεζνο κεηξάεη. Ξηελ πεξίπησζε ησλ πδξνειεθηξηθψλ έξγσλ, ε δηαπίζησζε απηή είλαη θαζνξηζηηθή, θαζψο νη κεγάινη πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί ειεθηξνπαξαγσγήο βξίζθνληαη πιένλ ζην ζηφραζηξν πεξηβαιινληηθψλ θαη άιισλ νξγαλψζεσλ ιφγσ ησλ δπζκελψλ επηπηψζεσλ πνπ κπνξεί λα έρνπλ ζην πεξηβάιινλ. Δ θξηηηθή απηή (δφθηκε θαη ηεθκεξησκέλε ελ πνιινίο) ελίνηε ζπκπαξαζχξεη δπζηπρψο θαη ηα κηθξφηεξεο θιίκαθαο έξγα πνπ δελ κνηξάδνληαη ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ησλ γηγάλησλ ζπγγελψλ ηνπο. Έηζη, πξνθεηκέλνπ λα μερσξίζεη ε ήξα απφ ην ζηάξη, πνιιέο ρψξεο έζεζαλ φξηα ηζρχνο γηα λα θαζνξίζνπλ ηη λνείηαη σο κηθξφ πδξνειεθηξηθφ. Ξηε ρψξα καο (αιιά θαη ζηελ πιεηνςεθία ησλ πεξηπηψζεσλ) ε γξακκή ραξάρηεθε ζηα 10 MW. Οα ζπζηήκαηα θάησ ηνπ 1 MW ραξαθηεξίδνληαη σο κίλη-πδξνειεθηξηθά, θάησ ησλ 100 KW κίθξν-πδξνειεθηξηθά θαη θάησ ηνπ 1 KW πηθν-πδξνειεθηξηθά. Θφλν ζηηο ρψξεο ηεο ΒΒ ππάξρνπλ ζήκεξα πεξηζζφηεξα απφ κηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα, κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ πνπ πιεζηάδεη ηα MW (έλα ηέηαξην πεξίπνπ ηεο παγθφζκηαο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο). Ξηελ Βιιάδα, ε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχο κηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ ζηα ηέιε Ώπγνχζηνπ 2003 ήηαλ πεξίπνπ 45 MW. Οα κηθξά πδξνειεθηξηθά ζπκβάιινπλ ήδε ζηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ CO2 θαηά 32 εθαη. ηφλνπο εηεζίσο, ελψ έρνπλ επίζεο βνεζήζεη λα κεησζνχλ νη εηήζηεο εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ θαηά ηφλνπο. Έλα ηππηθφ κηθξφ πδξνειεθηξηθφ ηνπ 1 MW, παξάγεη πεξίπνπ 6 εθαη. θηινβαηψξεο εηεζίσο θαη απνζνβεί ηελ έθιπζε ηφλσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (ε εθηίκεζε γηα ηηο εθπνκπέο γίλεηαη κε βάζε ην κέζν ελεξγεηαθφ κείγκα ζηελ Βιιάδα). Δ αμηνπνίεζε ηνπ κηθξνυδξνειεθηξηθνχ δπλακηθνχ ρηιηάδσλ κηθξψλ ή κεγαιχηεξσλ πδαηνξεπκάησλ θαη πεγψλ κπνξεί λα ζπλνδεχεηαη απφ ηαπηφρξνλε θάιπςε 16

17 πδξεπηηθψλ ή θαη αξδεπηηθψλ αλαγθψλ, θαζψο θαη δξαζηεξηνηήησλ αζιεηηζκνχ θαη αλαςπρήο. Μαξάιιεια ηα κηθξά πδξνειεθηξηθά παξνπζηάδνπλ θάπνηα ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα φπσο ε δπλαηφηεηα άκεζεο ζχλδεζεο-απφδεπμεο ζην δίθηπν, ε απηφλνκε ιεηηνπξγία ηνπο, ε αμηνπηζηία, ε παξαγσγή ελέξγεηαο άξηζηεο πνηφηεηαο ρσξίο δηαθπκάλζεηο, ε άξηζηε δηαρξνληθά ζπκπεξηθνξά ηνπο, ε κεγάιε δηάξθεηα δσήο θαη ν κηθξφο ρξφλνο απφζβεζεο ησλ αλαγθαίσλ επελδχζεσλ πνπ νθείιεηαη ζην πνιχ ρακειφ θφζηνο ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο. Ξε φηη αθνξά ηηο πηζαλέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηελ θαηαζθεπή ηνπο, δελ κπνξεί λα γεληθεχζεη θαλείο εχθνια, θαη απηφ πνπ απαηηείηαη είλαη ε θαηά πεξίπησζε εθπφλεζε κειέηεο πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ. Λη επηπηψζεηο δηαθέξνπλ ζεκαληηθά θαη εμαξηψληαη απφ ην αλ ην πδξνειεθηξηθφ ζπλνδεχεηαη ή φρη απφ ηακηεπηήξα (θαη πφζν κεγάιν) ή αλ είλαη ειεπζέξαο ξνήο αμηνπνηψληαο ηελ νξκή θάπνηνπ πδαηνξεχκαηνο. Βμαξηάηαη επίζεο απφ ην αλ γίλεηαη εθηξνπή ησλ λεξψλ ηνπ πδαηνξεχκαηνο, θη αλ λαη ζε ηη πνζνζηφ, θαη θπζηθά απφ ηα κέηξα πνπ έρνπλ ιεθζεί θαηά ην ζρεδηαζκφ γηα ηελ άκβιπλζε θαη αληηκεηψπηζε ησλ φπνησλ πηζαλψλ επηπηψζεσλ Βλέξγεηα απφ ηελ ζάιαζζα Έρεη ηελ πςειφηεξε ελεξγεηαθή ππθλφηεηα απ' φιεο ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Μαξφια απηά παξακέλεη αθφκε ζην επελδπηηθφ πεξηζψξην θαη κφιηο πξφζθαηα έθαλε ην ληεκπνχην ηεο ζε αμηφινγεο ππεξάθηηεο εθαξκνγέο. Μξφθεηηαη γηα ηελ θπκαηηθή ελέξγεηα, ην δπλακηθφ ηεο νπνίαο εθηηκάηαη ζε TWh/έηνο ή αιιηψο ζην 10% ησλ παγθφζκησλ αλαγθψλ ζε ειεθηξηζκφ. Γηα λα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην, εθηηκάηαη φηη ζα απαηηεζνχλ επελδχζεηο χςνπο 820 δηο επξψ. Ον δπλακηθφ γηα ηελ Βπξψπε εθηηκάηαη ζε MW, ελψ γηα ηε Θεζφγεην ζε MW. Ξηελ Βιιάδα, νη πην πνιιά ππνζρφκελεο πεξηνρέο είλαη απηέο ηνπ λνηηνδπηηθνχ Ώηγαίνπ. Αεδνκέλνπ φηη ζήκεξα ε ζπλνιηθά εγθαηεζηεκέλε ηζρχο είλαη κφιηο 2 MW (θπξίσο ζε πηινηηθέο εθαξκνγέο αλά ηνλ θφζκν), ν δξφκνο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο θπκαηηθήο ελέξγεηαο είλαη καθξχο. ρη φκσο θαη αδχλαηνο, αθνχ ην αλεγκέλν θφζηνο γηα ηελ παξαγφκελε ελέξγεηα θπκαίλνληαη ήδε πεξί ηα 0,08 επξψ/kwh (εθηηκήζεηο πνπ ιακβάλνπλ πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην ίζν κε 8%), θφζηνο φρη απαγνξεπηηθφ γηα κηα ηερλνινγία πνπ ηψξα αλνίγεη ηα θηεξά ηεο. Οα ζπλήζε κεγέζε ησλ εθαξκνγψλ αθνξνχλ πξσηίζησο ζε ζπζηήκαηα ησλ ιίγσλ θηινβάη, ελψ ε έξεπλα εζηηάδεη πιένλ θαη ζε κεγαιχηεξα ζπζηήκαηα ησλ 2-4 MW. Θηα ιηγφηεξν γλσζηή αιιά εληππσζηαθά απιή θαη απνδνηηθή εθαξκνγή είλαη ε ρξήζε ηεο ζεξκνθξαζηαθήο δηαθνξάο κεηαμχ ζαιαζζηλνχ λεξνχ θαη αηκφζθαηξαο 17

18 γηα ηνλ θιηκαηηζκφ ρψξσλ. Θηα ηέηνηα πξσηνπνξηαθή εθαξκνγή είρακε πξφζθαηα ζηελ Όδξα. Λη θιαζηθνί αεξφςπθηνη ςχθηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ θιηκαηηζκφ ησλ θηηξίσλ δίλνπλ ηε ζέζε ηνπο ζε πδξφςπθηνπο πνπ ςχρνληαη απφ θεληξηθφ δίθηπν δηαλνκήο ζαιαζζηλνχ λεξνχ πνπ βξίζθεηαη ζην θέληξν ηεο πφιεο. Ον θαηλνηφκν έξγν, ππφ ηνλ ηίηιν "χμε κε ζάιαζζα", αλαπηχρζεθε ζε πηινηηθή θάζε απφ ηελ ειιεληθή εηαηξεία ΔΗΕΛΞΟΏΟΔΞ ζην πιαίζην ηνπ επξσπατθνχ πξνγξάκκαηνο "Ζιηκαηηζκφο ζηηο πφιεηο ηνπ αχξην". Ον λέν ζχζηεκα ζα ιεηηνπξγεί θαη ηνλ ρεηκψλα γηα ηε ζέξκαλζε ησλ θηηξίσλ, κέζσ αληηζηξνθήο ηνπ θχθινπ, δειαδή κε ηελ εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο αληιίαο ζεξκφηεηαο. Δ ιχζε εμαζθαιίδεη κία ζεηξά απφ πιενλεθηήκαηα, ηα νπνία βνεζνχλ ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δσήο, ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Θε ηε ρξήζε ηεο ζάιαζζαο, ε ζεξκνθξαζία ηεο νπνίαο ην θαινθαίξη δελ μεπεξλά ηνπο 20 βαζκνχο Ζειζίνπ, εμαζθαιίδεηαη κείσζε ηεο ειεθηξηθήο θαηαλάισζεο θαηά 40%. Βπηπιένλ, θαηαξγείηαη ε απφξξηςε ζεξκνχ αέξα ζηελ ήδε δεζηή αηκφζθαηξα, επεηδή ρξεζηκνπνηνχληαη πδξφςπθηνη θαη φρη αεξφςπθηνη ςχθηεο. Μαξάιιεια, ε απνξξηπηφκελε κέζσ ηεο ζάιαζζαο ζεξκφηεηα δεκηνπξγεί θπζηθνχο κεραληζκνχο εμάηκηζεο θαη εκπινπηηζκφ ηνπ μεξνχ αέξα κε πγξαζία. Δ πξσηνπνξηαθή απηή ηερλνινγία ζπκβάιιεη ζηε ζεξκηθή, ερεηηθή θαη αηζζεηηθή βειηίσζε ηνπ πεξηβάιινληνο ρψξνπ, αθνχ ηα πδξφςπθηα κεραλήκαηα ηνπνζεηνχληαη ζηα ππφγεηα θαη φρη ζηηο εμσηεξηθέο πιεπξέο ησλ θηηξίσλ Ζπςέιεο θαπζίκνπ Ον 1839 ήηαλ κηα ρξνληά ζηαζκφο γηα ηα ελεξγεηαθά πξάγκαηα. Οειείσο ζπκπησκαηηθά, εθείλε ηε ρξνληά, είρακε δχν ζεκαληηθέο αλαθαιχςεηο πνπ ζήκεξα ππφζρνληαη λα αιιάμνπλ ην κέιινλ ηνπ πιαλήηε καο. Βθείλε ηε ρξνληά, ν Becquerel αλαθάιππηε ην θσηνβνιηατθά θαηλφκελν, αλνίγνληαο ην δξφκν γηα ην πέξαζκα, ελάκηζε θαη πιένλ αηψλα κεηά, ζηελ ειηαθή επνρή. Οελ ίδηα ρξνληά, έλαο άιινο επηζηήκνλαο, ν Sir William Grove, θαηαζθεχαδε ηελ πξψηε θπςέιε θαπζίκνπ, ρσξίο λα θαληάδεηαη πσο, ε μεραζκέλε γηα δεθαεηίεο εθεχξεζή ηνπ, ζα ππνζρφηαλ ηελ νηθνλνκία ηνπ πδξνγφλνπ πνπ επαγγειίδνληαη ζήκεξα θπβεξλήζεηο, πεξηβαιινληνιφγνη θαη ελεξγεηαθνί πξνθήηεο. 18

19 Δ θπςέιε θαπζίκνπ είλαη νπζηαζηηθά κηα ζπζθεπή κεηαηξνπήο ειεθηξνρεκηθήο ελέξγεηαο. Δ ιεηηνπξγία ηεο είλαη αληίζηξνθε απφ απηή κηαο ειεθηξνιπηηθήο κνλάδαο θαη πξνζνκνηάδεη ηελ ιεηηνπξγία κηαο κπαηαξίαο, κε ηελ δηαθνξά φηη δελ έρεη ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο εμάληιεζεο ηνπ θαπζίκνπ, κηα θαη ην θαχζηκν (πδξνγφλν) θαη ην νμεηδσηηθφ (αέξαο ή νμπγφλν) εηζάγνληαη ζπλερψο ζηελ άλνδν θαη ηελ θάζνδν θαη ηα πξντφληα (ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη λεξφ) απνκαθξχλνληαη. Θπνξεί λα είλαη 2 ή 3 θνξέο πεξηζζφηεξν απνδνηηθή απφ κία κεραλή εζσηεξηθήο θαχζεο πνπ κεηαηξέπεη θαχζηκν ζε ηζρχ. Θία θπςέιε θαπζίκνπ παξάγεη ειεθηξηζκφ, λεξφ θαη ζεξκφηεηα ρξεζηκνπνηψληαο ρεκηθφ θαχζηκν θαη νμπγφλν ηνπ αέξα. Ον ηδαληθφ θαχζηκν είλαη ην πδξνγφλν, αλ θαη νη θπςέιεο θαπζίκνπ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ κε πιεζψξα ρεκηθψλ θαπζίκσλ φπσο θπζηθφ αέξην, πγξαέξην, βελδίλε, λάθζα, πεηξέιαην, βηναέξην, κεζαλφιε, αηζαλφιε, αθφκε θαη κε πξηνλίδηα. Ξηελ νπζία, αλεμάξηεηα απφ ην αξρηθφ θαχζηκν, κέζσ ελφο αλακνξθσηή πνπ απνκνλψλεη ην πδξνγφλν, είλαη ηειηθά ην ηειεπηαίν πνπ αληηδξά κε ην νμπγφλν (ζε θαζαξή κνξθή ή θαη ηνπ αέξα) θαη θάλεη ιεηηνπξγηθή ηελ θπςέιε θαπζίκνπ. (ΐΏΞΕΗΏΖΛΞ, 2007) Λη θπςέιεο θαπζίκνπ έρνπλ έλα αξηζκφ πιενλεθηεκάησλ φπσο: πςειή απνδνηηθφηεηα, ρακειέο εθπνκπέο, επθακςία ηνπνζέηεζεο, αμηνπηζηία, ρακειή ζπληήξεζε, εμαηξεηηθή απφδνζε θφξησζεο ησλ εμαξηεκάησλ, εχθνιε ζπλαξκνιφγεζε θαη απνζπλαξκνιφγεζε. Ηφγσ ησλ πςειφηεξσλ απνδφζεσλ θαη ησλ ρακειφηεξσλ ζεξκνθξαζηψλ νμείδσζεο ηνπ θαπζίκνπ, νη θπςέιεο θαπζίκνπ εθπέκπνπλ ιηγφηεξν δηνμείδην ηνπ άλζξαθα θαη νμείδηα ηνπ αδψηνπ αλά θηινβάη παξαγφκελεο ηζρχνο. Ζαη απφ ηελ ζηηγκή πνπ νη θπςέιεο θαπζίκνπ έρνπλ ιίγα θηλνχκελα κέξε (αληιίεο, αλεκηζηήξεο, θ.ιπ.), ν ζφξπβνο θαη νη δνλήζεηο είλαη αλεπαίζζεηα. Ώπηφ ηηο θάλεη πην πξνζηηέο γηα ηνπνζέηεζε ζε αζηηθέο θαη πεξηαζηηαθέο πεξηνρέο. Δ έιιεηςε θηλνχκελσλ κεξψλ ζπληειεί επίζεο ζε πςειή αμηνπηζηία. Έλα άιιν πιενλέθηεκα ησλ θπςειψλ θαπζίκνπ, είλαη φηη ε απνδνηηθφηεηα ηνπο απμάλεηαη ζε θαηαζηάζεηο θφξησζεο ησλ εμαξηεκάησλ, αληίζεηα κε ηηο ηνπξκπίλεο αεξίνπ θαη αηκνχ, αλεκηζηήξεο θαη ζπκπηεζηέο. Ξήκεξα, παξφιε ηελ έληνλε θηινινγία πεξί θπςειψλ θαπζίκνπ θαη ηεο έιεπζεο ηεο νηθνλνκίαο ηνπ πδξνγφλνπ, ππάξρνπλ φιεο θη φιεο πεξί ηηο 19

20 6.500 εθαξκνγέο ηεο ηερλνινγίαο απηήο ζ' φιν ηνλ θφζκν. Μαξφια απηά, ιίγνη αλαιπηέο δελ είλαη αηζηφδνμνη γηα ην κέιινλ απηήο ηεο ηερλνινγίαο. Ξχκθσλα κε πξφζθαηεο εθηηκήζεηο, ν θχθινο εξγαζηψλ ηεο βηνκεραλίαο θπςειψλ θαπζίκνπ αλακέλεηαη λα εθηηλαρζεί απφ ηα 500 εθαη. δνιάξηα πνπ ήηαλ ην 2002, ζηα 12,5 δηο δνιάξηα ζε κηα δεθαεηία. Λη ΔΜΏ θξαηνχλ πξνο ην παξφλ ηα ζθήπηξα ζηελ αλάπηπμε ησλ δηαθφξσλ εθαξκνγψλ θπςειψλ θαπζίκνπ, κε δεχηεξε ηελ Εαπσλία θαη ζρεηηθά θνληά ηεο ηελ ΒΒ. Λ κεγαιχηεξνο αξηζκφο ζπζηεκάησλ αθνξά θνξεηέο ζπζθεπέο κε θπςέιεο θαπζίκνπ θαη έπνληαη νη εθαξκνγέο κηθξψλ κνλάδσλ ειεθηξνπαξαγσγήο θαη ηέινο νη κεηαθνξέο. Ον θπζηθφ αέξην, ε κεζαλφιε θαη ην πδξνγφλν είλαη ηα πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελα θαχζηκα, ελψ θπξίαξρε ηερλνινγία είλαη απηή ηεο κεκβξάλεο αληαιιαγήο πξσηνλίσλ (PEM), κε δεχηεξε ζε αξηζκφ εθαξκνγψλ ηελ ηερλνινγία θπςειψλ θσζθνξηθνχ νμένο (PAFC) Ζαχζηκν πδξνγφλν Μνιχο θφζκνο ζεσξεί πσο ην πδξνγφλν είλαη έλα λέν, θαη γη' απηφ φρη ελ αθζνλία, θαχζηκν. Ζη φκσο, ηεξάζηηεο πνζφηεηεο πδξνγφλνπ παξάγνληαη θάζε ρξφλν (500 δηο θπβηθά κέηξα ην 2002) θπξίσο γηα βηνκεραληθή ρξήζε, ελψ νη ελεξγεηαθέο ρξήζεηο ηνπ πδξνγφλνπ απνηεινχλ πξνο ην παξφλ ειάρηζην πνζνζηφ. Δ βηνκεραλία ακκσλίαο θαηαλαιψλεη ην 50% ηνπ παξαγφκελνπ πδξνγφλνπ θαη ηα δηπιηζηήξηα ην 37%. Ξεκαληηθέο θαηαλαιψζεηο έρεη θαη ε βηνκεραλία ηξνθίκσλ (πδξνγφλσζε ειαίσλ). Λη θπξηφηεξεο εκπνξηθέο κέζνδνη παξαγσγήο πδξνγφλνπ είλαη: - ε αλακφξθσζε πδξνγνλαλζξάθσλ κε αηκφ, θπξίσο θπζηθνχ αεξίνπ (θφζηνο 5$/GJ). - ε κεξηθή νμείδσζε αεξηνπνίεζε βαξέσλ πδξνγνλαλζξάθσλ ή θάξβνπλνπ (13 $/GJ) - ε ειεθηξφιπζε ηνπ λεξνχ (12 $/GJ) Ον πδξνγφλν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί, εθηφο ησλ θπςειψλ θαπζίκνπ, ζαλ ελαιιαθηηθφ θαχζηκν ζε πιήζνο (θαηάιιεια ηξνπνπνηεκέλσλ) ηερλνινγηψλ θαχζεο φπσο θαηαιπηηθνχο θαπζηήξεο, ιέβεηεο αεξίνπ, αεξηνζηξφβηινπο θαη θηλεηήξεο εζσηεξηθήο θαχζεο. Δ θαχζε ηνπ πδξνγφλνπ παξάγεη λεξφ αιιά, ιφγσ ησλ πςειψλ ζεξκνθξαζηψλ θαχζεο, παξάγνληαη θαη νμείδηα ηνπ αδψηνπ. Ον πδξνγφλν πνπ παξάγεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο (ΏΜΒ) ζεσξείηαη σο ην ηδαληθφ θαχζηκν αθνχ ακβιχλεηαη νπζηαζηηθά ην πεξηβαιινληηθφ θφζηνο απφ ηελ 20

21 παξαγσγή θαη ρξήζε ηνπ πδξνγφλνπ, φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη αηνιηθή ή ειηαθή ελέξγεηα. Δ κφλε έθιπζε ξχπσλ ππάξρεη θαηά ηελ θαηαζθεπή, κεηαθνξά θαη εγθαηάζηαζε ησλ ηερλνινγηψλ κεηαηξνπήο ηεο αηνιηθήο (αλεκνγελλήηξηεο) ή ειηαθήο ελέξγεηαο (θσηνβνιηατθά) θαη ίζσο ηεο ελέξγεηαο γηα ηελ κεηαθνξά ηνπ πδξνγφλνπ. Βπίζεο ην πδξνγφλν δελ ζπκβάιιεη ζηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο, ελψ ηα πξντφληα ηεο θαχζεο ηνπ, δελ πεξηέρνπλ ζσκαηίδηα θαη πνιινχο απφ ηνπο επηθίλδπλνπο ξχπνπο πνπ ζπλνδεχνπλ ηα νξπθηά θαχζηκα. Έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα σο πξνο ην πδξνγφλν, πέξα απφ ην θφζηνο παξαγσγήο ηνπ, είλαη ε έιιεηςε ππνδνκήο γηα ηελ εχθνιε παξνρή ηνπ θαπζίκνπ ζηνπο θαηαλαισηέο. ΐξαρππξφζεζκα, ρξήζε πδξνγφλνπ κπνξεί λα γίλεη ζηε βηνκεραλία θαη ηνλ νηθηαθφ ηνκέα πξνθεηκέλνπ λα γίλεηαη απνζήθεπζε ελέξγεηαο. Θεζνπξφζεζκα, νη εθαξκνγέο κπνξνχλ λα επεθηαζνχλ ζηηο κεηαθνξέο. Μξνθεηκέλνπ φκσο λα επηηεπρζεί απηφ, ζα πξέπεη λα ππάξρεη εχθνινο, αζθαιήο θαη νηθνλνκηθφο ηξφπνο πξφζβαζεο ησλ θαηαλαισηψλ ζην θαχζηκν. Δ κεηάβαζε, απφ έλα επί ζεηξάο εηψλ ζχζηεκα ελέξγεηαο πνπ βαζίδεηαη θπξίσο ζην πεηξέιαην θαη ηα παξάγσγά ηνπ, ζε έλα πνπ ζα γίλεηαη ρξήζε πδξνγφλνπ, απαηηεί ρξφλν θαη γελλαία, δαπαλεξά βήκαηα απφ θπβεξλήζεηο, παξαγσγνχο θαη θαηαλαισηέο ελέξγεηαο. Λη πηζαλέο ιχζεηο γηα ηε δηαλνκή θαχζηκνπ πδξνγφλνπ είλαη νη παξαθάησ: - Αηαλνκή ζε ηφπνπο αλεθνδηαζκνχ κε ρξήζε βπηηνθφξσλ απφ θεληξηθή κνλάδα παξαγσγήο. - Αηαλνκή ζε ηφπνπο αλεθνδηαζκνχ κε δίθηπν αγσγψλ απφ θεληξηθή κνλάδα παξαγσγήο. - Αηαλνκή θπζηθνχ αεξίνπ κε δίθηπν αγσγψλ ζηνπο ηφπνπο αλεθνδηαζκνχ φπνπ ζα γίλεηαη ηνπηθά ε αλακφξθσζε ζε πδξνγφλν. - Ονπηθή παξαγσγή πδξνγφλνπ κε ειεθηξφιπζε ρξεζηκνπνηψληαο είηε ην ειεθηξηθφ δίθηπν είηε ΏΜΒ. Δ επηινγή θάπνηαο απφ ηηο παξαπάλσ κεζφδνπο εμαξηάηαη απφ ην είδνο ηεο εθαξκνγήο. Ον θπξηφηεξν φκσο πξφβιεκα πξνθχπηεη ζηε ρξήζε πδξνγφλνπ ζηηο κεηαθνξέο, φπνπ γηα λα είλαη εθηθηή ε δηάδνζε ησλ νρεκάησλ πνπ θηλνχληαη κε ην λέν θαχζηκν ζα πξέπεη λα εγθαηαζηαζνχλ ζηνπο δξφκνπο ζηαζκνί αλεθνδηαζκνχ. Βπίζεο, ε κεηάγγηζε ηνπ πδξνγφλνπ ζα πξέπεη λα γίλεηαη απνπζία αέξα, κε ρξήζε εηδηθήο βαιβίδαο πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζνχλ αηπρήκαηα ιφγσ ηεο κεγάιεο πηεηηθφηεηαο. Ήδε ζε θάπνηα κέξε ηνπ θφζκνπ (Εζιαλδία, Γεξκαλία, ΔΜΏ) 21

22 ππάξρνπλ θάπνηνη δνθηκαζηηθνί ζηαζκνί αλεθνδηαζκνχ νρεκάησλ πνπ θηλνχληαη κε πδξνγφλν Ξπκπαξαγσγή θαη ζπκβαηηθά ζπζηήκαηα απνθεληξσκέλεο παξαγσγήο Ιέεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο ζην ρψξν ησλ κηθξνζπζηεκάησλ ηζρχνο θαη ησλ ζπκβαηηθψλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ κε θαχζηκα νξπθηέο πξψηεο χιεο, αιιάδνπλ ην ηνπίν ζε φηη αθνξά ζηε κηθξήο θιίκαθαο απνθεληξσκέλε παξαγσγή θαη πξνζθέξνπλ λέεο επθαηξίεο γηα επηρεηξεκαηηθέο πξσηνβνπιίεο. Λη λέεο ηερλνινγίεο κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ ζηηο επηρεηξήζεηο ζπλερή παξνρή ηζρχνο (άλσ ησλ σξψλ εηεζίσο), δπλαηφηεηεο ζπκπαξαγσγήο, θάιπςε θνξηίσλ αηρκήο (κε ιεηηνπξγία ησλ ζπζηεκάησλ ψξεο εηεζίσο γηα νξζνινγηθνπνίεζε ηεο ρξήζεο θζελήο ελέξγεηαο), εθεδξηθή παξνρή ηζρχνο ζε πεξίπησζε δηαθνπψλ παξνρήο απφ ην δίθηπν, αιιά θαη ππνζηήξημε ηνπ ππάξρνληνο δηθηχνπ. Οα ζπζηήκαηα δηαλεκεκέλεο παξαγσγήο πνπ επηηεινχλ ην έξγν απηφ είλαη νη ζπκβαηηθέο παιηλδξνκηθέο κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο (ηζρχνο ζπλήζσο KW, κε θαχζηκν ληίδει, πξνπάλην, θπζηθφ αέξην ή βηνθαχζηκα), νη κίλη θαη κηθξνηνπξκπίλεο (κε θαχζηκν ζπλήζσο θπζηθφ αέξην ή πξνπάλην), νη βηνκεραληθνί ζηξφβηινη (ηζρχνο ζπλήζσο KW, κε θαχζηκν αέξην απφ αεξηνπνίεζε άλζξαθα, πδξνγνλαλζξάθσλ ή βηναέξην) θαη εμειηγκέλεο κεραλέο Stirling κε απνδφζεηο πνπ αγγίδνπλ ην 95% (γηα εθαξκνγέο ζπκπαξαγσγήο). Οα ζπζηήκαηα ζπλδπαζκέλεο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο (ΞΔΘ -γλσζηή θαη σο ζπκπαξαγσγή) παξάγνπλ ηαπηφρξνλα ειεθηξηθή (ή/θαη κεραληθή) θαη ζεξκηθή ελέξγεηα ζε έλα εληαίν, νινθιεξσκέλν ζχζηεκα. Ώπηφ έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηελ θνηλή πξαθηηθή, φπνπ ε ειεθηξηθή ελέξγεηα παξάγεηαη ζε έλα θεληξηθφ ζηαζκφ, ελψ ρξεζηκνπνηείηαη επηηφπηνο εμνπιηζκφο ζέξκαλζεο θαη ςχμεο γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ζε κε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Δ ζεξκηθή ελέξγεηα πνπ αλαθηάηαη ζε έλα ζχζηεκα ΞΔΘ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε ζέξκαλζε ή ςχμε ζηε βηνκεραλία ή ηα θηίξηα. 22

23 Βπεηδή ε ΞΔΘ εθκεηαιιεχεηαη ηε ζεξκφηεηα πνπ ζε άιιε πεξίπησζε ζα ραλφηαλ θαηά ηε ζπκβαηηθή δηαθξηηή παξαγσγή ειεθηξηθήο ή κεραληθήο ελέξγεηαο, ε ζπλνιηθή απφδνζε απηψλ ησλ νινθιεξσκέλσλ ζπζηεκάησλ είλαη πνιχ κεγαιχηεξε απφ απηή ησλ κεκνλσκέλσλ ζπζηεκάησλ. Δ ΞΔΘ δελ απνηειεί κηα ζπγθεθξηκέλε ηερλνινγία αιιά πεξηζζφηεξν κηα εθαξκνγή ηερλνινγηψλ γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ζέξκαλζεο ή/θαη ςχμεο, θαζψο θαη γηα κεραληθή ή/θαη ειεθηξηθή ελέξγεηα ησλ ηειηθψλ θαηαλαισηψλ. Ηφγσ ησλ πξφζθαησλ ηερλνινγηθψλ εμειίμεσλ, έρνπλ αλαπηπρζεί λέεο δηαηάμεηο ησλ ζπζηεκάησλ ΞΔΘ πνπ ηα θαζηζηνχλ νηθνλνκηθά ζπκθέξνληα ζε έλα επξχηεξν θάζκα εθαξκνγψλ. Λη λέεο γεληέο ησλ ζηξνβίισλ, θπςειψλ θαπζίκνπ θαη παιηλδξνκηθψλ κεραλψλ ζπληζηνχλ ην απνηέιεζκα εληαηηθήο θαη ζπλδπαζκέλεο έξεπλαο, αλάπηπμεο θαη επίδεημεο, ηφζν απφ ηλζηηηνχηα φζν θαη απφ ηε βηνκεραλία. Οα πξνεγκέλα πιηθά έρνπλ απμήζεη ζεκαληηθά ηελ απνδνηηθφηεηα θαη ηελ αμηνπηζηία ηνπ εμνπιηζκνχ, κεηψλνληαο ηαπηφρξνλα ηα θφζηε θαη ηηο εθπνκπέο ξχπσλ. (ΐΏΞΕΗΏΖΛΞ, 2007) Αεδνκέλσλ ησλ αληζνξξνπηψλ πνπ παξαηεξνχληαη ζε επξσπατθφ επίπεδν ζε φηη αθνξά ζηελ αλάπηπμε ηεο ζπκπαξαγσγήο (πνζνζηά ηεο ηάμεο ηνπ 50% ζε νξηζκέλεο ρψξεο, π.ρ. Ααλία, Φηλιαλδία, Λιιαλδία, θαη κφιηο θνληά ζην 2% ζε άιιεο, π.ρ. Βιιάδα), αιιά θαη ησλ ζεκαληηθψλ πεξηβαιινληηθψλ σθειεκάησλ, ε ΒΒ πξνζαξκφδεη ηε ζρεηηθή λνκνζεζία κε ζηφρν λα εληζρχζεη ηε ζπκπαξαγσγή. Δ λέα θνηλνηηθή νδεγία γηα ηε ζπκπαξαγσγή ηζρχεη απφ ην 2004 θαη ν πνιηηηθφο ζηφρνο ηεο ΒΒ είλαη λα επηηεπρζεί ειάρηζην πνζνζηφ ζπκπαξαγσγήο 18% σο ην Ον ελδηαθέξνλ είλαη φηη ε ζπκπαξαγσγή κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε φιεο ηηο θιίκαθεο (απφ ηηο κεγάιεο κνλάδεο ειεθηξνπαξαγσγήο σο ην επίπεδν ηεο επηρείξεζεο, ηνπ θηηξίνπ ή ηνπ λνηθνθπξηνχ) θαη αθνξά ζε πνιιέο δηαθνξεηηθέο κεηαμχ ηνπο ηερλνινγίεο (ζπκπαξαγσγή κε πδξνγνλάλζξαθεο, βηνθαχζηκα, θ.ιπ.). Δ ζεξκφηεηα πνπ αλαθηάηαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα βηνκεραληθέο εθαξκνγέο, αγξνηηθέο ρξήζεηο, ζέξκαλζε ρψξσλ, θ.α. Ξεκεησηένλ φηη, ζηελ θνηλνηηθή νδεγία 2002/91 ζρεηηθά κε ηε ζπλνιηθή ελεξγεηαθή απφδνζε ησλ θηηξίσλ, πξνβιέπεηαη ε ππνρξέσζε ησλ θξαηψλ κειψλ λα δηαζθαιίδνπλ φηη πξηλ απφ ηελ αλέγεξζε λέσλ θηηξίσλ κε εκβαδφλ άλσ ησλ 1000 m2 ζα κειεηάηαη ε 23

24 ηερληθή, νηθνινγηθή θαη νηθνλνκηθή εθαξκνζηκφηεηα ελαιιαθηηθψλ ζπζηεκάησλ φπσο ε ζπλδπαζκέλε παξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ. Ξηελ Βιιάδα, ηα θφζηε επέλδπζεο ζε κνλάδεο ζπκπαξαγσγήο εθηηκψληαη ζε επξψ/kwe γηα ζπζηήκαηα κε θαχζηκν πδξνγνλάλζξαθεο, ελψ αλ πξφθεηηαη γηα ζπκπαξαγσγή κε βηνκάδα ζε επξψ/kwe Βμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο Ώπνηειεί αλακθίβνια ηελ εμππλφηεξε επηινγή γηα κηα επηρείξεζε αλεμάξηεηα απφ ην κέγεζφο ηεο. Βίηε αλαθεξφκαζηε ζε κία βηνκεραλία είηε ζε κηα κηθξή πξνζσπηθή επηρείξεζε, ηα πεξηζψξηα γηα νξζνινγηθφηεξε ρξήζε ηεο ελέξγεηαο θαη εμνηθνλφκεζε είλαη κεγάια, αθνχ ε ειιεληθή νηθνλνκία παξνπζηάδεη πνιχ πςειή ελεξγεηαθή έληαζε. Ξε φηη αθνξά ηε βηνκεραλία, ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο κπνξεί λα επηηεπρζεί είηε κε ηε κνξθή επεκβάζεσλ ζε ζπγθεθξηκέλεο βηνκεραληθέο δηεξγαζίεο, είηε ππφ κνξθή γεληθψλ παξεκβάζεσλ θνηλψλ γηα φινπο ηνπο θιάδνπο ηεο βηνκεραλίαο (π.ρ. παξεκβάζεηο ζην ιεβεηνζηάζην, ηε δηαλνκή αηκνχ, ηνπο θνχξλνπο, ηελ παξαγσγή θαη δηαλνκή δεζηνχ λεξνχ, ηε ρξήζε ειεθηξηζκνχ, ηε βηνκεραληθή ςχμε, ην θσηηζκφ, ηε ζέξκαλζε θαη ηνλ θιηκαηηζκφ, ην θέιπθνο ησλ θηηξίσλ θαη ηα κεηαθνξηθά κέζα ηεο επηρείξεζεο θαηά πεξίπησζε). Ξε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο, ε νξζνινγηθή ελεξγεηαθή δηαρείξηζε πξνυπνζέηεη έλα αθξηβέο πξφγξακκα ελεξγεηαθνχ ειέγρνπ. Βθηφο απφ ηηο ηαθηέο ελεξγεηαθέο επηζεσξήζεηο, απαηηείηαη ε δεκηνπξγία ελφο αξρείνπ ελεξγεηαθψλ θαηαλαιψζεσλ θαη ε ζπλερήο ελεκέξσζή ηνπ, ε ζχληαμε ηαθηψλ ελεξγεηαθψλ εθζέζεσλ πξνο ηε δηνίθεζε, ε ξχζκηζε θαη ζπληήξεζε ησλ κεραλεκάησλ θαη εγθαηαζηάζεσλ κε βάζε ηηο πξνδηαγξαθέο θαη ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη ζέζεη ε επηρείξεζε, θαη θπζηθά ε ελεκέξσζε, εθπαίδεπζε θαη ζπκκεηνρή ηνπ πξνζσπηθνχ. Δ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ζε έλα θηίξην κπνξεί λα επηηεπρζεί κε: - ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζεξκηθψλ - ςπθηηθψλ θνξηίσλ ηνπ θηηξίνπ, - ηελ εθκεηάιιεπζε παζεηηθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ ζέξκαλζεο θαη ηερληθψλ ή θαη ζπζηεκάησλ θπζηθνχ-πβξηδηθνχ δξνζηζκνχ θαη θιηκαηηζκνχ - ςχμεο, - ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ θπζηθνχ θσηηζκνχ, θαη - ηε ζσζηή επηινγή, εγθαηάζηαζε, ιεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε ησλ ζπκβαηηθψλ ζπζηεκάησλ. 24

25 Δ κεγαιχηεξε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο πξνθχπηεη απφ ην ζσζηφ θαη νξζνινγηθφ ζρεδηαζκφ ζε φηη αθνξά ηε ρσξνζέηεζε θαη ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηνπ θηηξίνπ, ην κέγεζνο, ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ θαη ηε ζέζε ησλ αλνηγκάησλ, θαζψο θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ θειχθνπο (ζεξκνκφλσζε, αλεκνπξνζηαζία θαη ειηνπξνζηαζία). ηαλ ην άκεζν θέξδνο (λφηηα αλνίγκαηα) είλαη κεγάιεο επηθάλεηαο θαη δελ ζπλνδεχεηαη απφ επαξθή λπρηεξηλή κφλσζε, κπνξεί λα έρνπκε αξλεηηθά απνηειέζκαηα θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ρεηκψλα ιφγσ κεγάισλ ζεξκηθψλ απσιεηψλ ηε λχρηα. Λ θπζηθφο δξνζηζκφο κε δηακπεξή αεξηζκφ θαη άιιεο ηερληθέο ελδείθλπηαη γηα φιεο ηηο θιηκαηηθέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, ζπκβάιινληαο ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο γηα ςχμε (έσο θαη 100% γηα θηίξηα ζηηο βφξεηεο θιηκαηηθέο πεξηνρέο). Ώπαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ εθαξκνγή ηερληθψλ θπζηθνχ δξνζηζκνχ απνηειεί ε ειηνπξνζηαζία ηνπ θηηξίνπ, ελψ ν λπρηεξηλφο αεξηζκφο πξνηείλεηαη ηφζν ζε θηίξηα θαηνηθίαο φζν θαη γηα ρξήζεηο θηηξίσλ ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα. Μέξαλ ησλ παζεηηθψλ ζπζηεκάησλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, πνιιά κπνξνχλ λα γίλνπλ θαη ζηνλ εμνπιηζκφ ηνπ θηηξίνπ (παιαηνχ ή λένπ) πξνθεηκέλνπ λα κεησζνχλ νη αλάγθεο ηνπ ζε ελέξγεηα θαη λα βειηησζεί ε πεξηβαιινληηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ. Ώλαθέξνπκε επηγξακκαηηθά: - Οαθηηθή ζπληήξεζε ηνπ ιέβεηα - Ώληηθαηάζηαζε ιέβεηα πεηξειαίνπ κε ιέβεηα θπζηθνχ αεξίνπ ή βηνκάδαο - Ξσζηή κφλσζε - Αηπιά παινζηάζηα (θπξίσο ζηηο βφξεηεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο) ή παινζηάζηα ρακειήο εθπεκςηκφηεηαο (low-e) - Βμσηεξηθή ζθίαζε - Ώμηνπνίεζε ηνπ θπζηθνχ δξνζηζκνχ θαη ηνπ λπρηεξηλνχ αεξηζκνχ ηνπ θηηξίνπ - Ονπνζέηεζε ζπζηήκαηνο ελεξγεηαθνχ ειέγρνπ ησλ θηηξίσλ BMS. Ον ζχζηεκα BMS είλαη έλα ζχζηεκα απηνκάηνπ έιεγρνπ πνπ ξπζκίδεη ηε ζέξκαλζε, ηνλ δξνζηζκφ, ηνλ αεξηζκφ θαζψο θαη ηνλ θσηηζκφ ελφο θηηξίνπ, ψζηε λα επηηπγράλεηαη πάληνηε ε ειάρηζηε ελεξγεηαθή θαηαλάισζε θαη ηαπηφρξνλα ηα βέιηηζηα επίπεδα ζεξκηθήο θαη νπηηθήο άλεζεο. 25

26 - Ονπνζέηεζε ζεξκνζηαηηθψλ δηαθνπηψλ γηα ξχζκηζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θάζε δσκαηίνπ αλάινγα κε ηηο αλάγθεο - Ρξήζε θσηηζηηθψλ κέζσλ ρακειήο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο - Βπηινγή ειεθηξηθψλ - ειεθηξνληθψλ ζπζθεπψλ ρακειήο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο -Ρξήζε ειηαθψλ ζπζηεκάησλ γηα δεζηφ λεξφ ρξήζεο (ειηαθνί ζεξκνζίθσλεο), ζέξκαλζε θαη θιηκαηηζκφ ή θαη ειεθηξνπαξαγσγή (κε θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα). Οα ελεξγεηαθά ζέκαηα θαη, θπξίσο, ε ζρέζε ηεο παξαγσγήο θαη ρξήζεο ελέξγεηαο κε ην πεξηβάιινλ, απνηεινχλ πιένλ αληηθείκελν ζπδεηήζεσλ θαη πξνβιεκαηηζκψλ, φρη κφλν γηα ην ρψξν ησλ επηζηεκφλσλ θαη ησλ πνιηηηθψλ, αιιά, θαη απηφ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ, θαη γηα ην ρψξν ησλ επηρεηξήζεσλ θαη θαη' επέθηαζε γηα φιε ηελ θνηλσλία. Ον ηνπίν αιιάδεη άξδελ. Ιέα δεδνκέλα αλαηξέπνπλ ζπλήζεηεο θαη πξαθηηθέο δεθαεηηψλ, ην πνιηηηθφ θαη ζεζκηθφ πιαίζην αλαδνκείηαη εθ λένπ ιακβάλνληαο ππ' φςηλ ηνπ ηηο πεξηβαιινληηθέο θαη θνηλσληθέο «εμσηεξηθφηεηεο» πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ παξαγσγή ηεο ελέξγεηαο, ελψ λέεο, θαζαξέο θαη πνιιά ππνζρφκελεο ηερλνινγίεο θάλνπλ δπλακηθά ηελ εκθάληζή ηνπο, κε ην θηιφδνμν ζηφρν λα εθηνπίζνπλ ηα παξαδνζηαθά ξππνγφλα θαχζηκα θαη λα καο νδεγήζνπλ ζηελ «επνρή ηνπ ήιηνπ» θαη ζηελ «νηθνλνκία ηνπ πδξνγφλνπ». Ξε πεξηφδνπο κεγάισλ θαη ξηδηθψλ αιιαγψλ, πνιινί είλαη απηνί πνπ αληηδξνχλ ακπλφκελνη θαη ζσξαθηζκέλνη απέλαληη ζην λέν θαη άγλσζην. Θηα ηέηνηα αληίδξαζε ζα ήηαλ φκσο ιαζεκέλε, θπξίσο γηα ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θφζκν, ν νπνίνο ζην θχκα απηφ ησλ αιιαγψλ, ζα πξέπεη λα αλαδεηήζεη λέεο πξννπηηθέο, λέεο πξνθιήζεηο, αιιά θαη λέεο επθαηξίεο γηα επελδχζεηο ζε θαηλνηφκεο ηερλνινγίεο, πξντφληα θαη εθαξκνγέο. Ξε ηειηθή αλάιπζε, ε ελεξγεηαθή δηάζηαζε ηεο νηθνλνκίαο απνηειεί κία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο ζπληζηψζεο πνπ ζα θξίλνπλ αλ ν πιαλήηεο καο ζα αθνινπζήζεη ηνπο δξφκνπο ηεο αεηθνξίαο ηα επφκελα ρξφληα ή ζα ππνζηεί ηηο ζπλέπεηεο ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ θαη ηεο αγθχισζεο ζηηο ζπλήζεηεο ηνπ παξειζφληνο. (ΐΏΞΕΗΏΖΛΞ, 2007) 26

27 ΖΒΦΏΗΏΕΛ 2 ν : Βλεξγεηαθή Μνιηηηθή 2.1. Λη θχξηνη άμνλεο ηεο Βιιεληθήο Βλεξγεηαθήο Μνιηηηθήο Δ ελεξγεηαθή πνιηηηθή ζηελ Βιιάδα αζθείηαη απφ ην Ππνπξγείν Ώλάπηπμεο, ηνπ νπνίνπ νη πξφζθαηεο πξνζπάζεηεο αθνξνχλ ζηε δηακφξθσζε ηνπ ξπζκηζηηθνχ θαη λνκηθνχ θαζεζηψηνο ησλ ελεξγεηαθψλ αγνξψλ, ζηελ εθπιήξσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ δεζκεχζεσλ ηεο ρψξαο κέζσ ηεο πξνψζεζεο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ηεο ζπκπαξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο θαη ηεο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο, θαζψο επίζεο θαη ζηα κεγάια έξγα δηεζλψλ ελεξγεηαθψλ δηαζπλδέζεσλ. Λη θχξηνη άμνλεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ζηελ Βιιάδα ζπλνςίδνληαη σο εμήο : Ώζθάιεηα ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ Αηαθνξνπνίεζε ελεξγεηαθψλ πεγψλ Μξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο Μξνψζεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο κέζσ ελεξγεηαθψλ επελδχζεσλ θαζαξψλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ, εμαζθαιίδνληαο παξάιιεια ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. Ξηελ θαηεχζπλζε απηή, ηα ηειεπηαία ρξφληα εθαξκφδεηαη ζηε ρψξα καο κηα ελεξγεηαθή πνιηηηθή κε ζαθείο ζηφρνπο: Οε δηαζθάιηζε ηεο αζθαινχο ελεξγεηαθήο ηξνθνδνζίαο ηεο ελεξγεηαθήο αγνξάο, κε πςειήο πνηφηεηαο πξντφληα ζηηο θαιχηεξεο δπλαηέο ηηκέο. Οε κείσζε ηεο πεηξειατθήο εμάξηεζεο ηεο ρψξαο θαη ζηαδηαθή ππνθαηάζηαζε ηνπ πεηξειαίνπ απφ ην Φπζηθφ Ώέξην Οελ ελίζρπζε ηνπ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο, κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Οελ αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ Ώλαλεψζηκσλ Μεγψλ Βλέξγεηαο θαη ησλ βηνθαπζίκσλ ζην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα. Οελ επέθηαζε ηεο ρξήζεο Φπζηθνχ Ώεξίνπ κε ηελ αλάπηπμε λέσλ δηθηχσλ κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο. Οελ απειεπζέξσζε ησλ αγνξψλ ειεθηξηζκνχ θαη Φπζηθνχ Ώεξίνπ. 27

28 Οελ ελίζρπζε ησλ δηεζλψλ δηαζπλδέζεσλ ηεο ρψξαο, ζηνπο ηνκείο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ ειεθηξηζκνχ, κε ζθνπφ λα θαηαζηεί ε Βιιάδα ζχγρξνλν δηεζλέο δηακεηαθνκηζηηθφ θέληξν ελέξγεηαο. Οελ επέθηαζε ησλ ειέγρσλ ζε φινπο ηνπο θξίθνπο ηεο αιπζίδαο ηεο αγνξάο πεηξειαηνεηδψλ, κε ζθνπφ ηελ ελίζρπζε ηνπ αληαγσληζκνχ. Οελ πινπνίεζε ησλ ελεξγεηαθψλ ππνδνκψλ θαη ησλ ηδησηηθψλ ελεξγεηαθψλ επελδχζεσλ κέζσ ρξεκαηνδνηηθψλ εξγαιείσλ. Οελ θαηάξηηζε Θαθξνρξφληνπ Βλεξγεηαθνχ Ξρεδηαζκνχ κε νξίδνληα ην Λ ξφινο ηνπ Θαθξνρξφληνπ Βλεξγεηαθνχ Ξρεδηαζκνχ Ξχκθσλα, κε ηνλ λ.2773/1999 (ΦΒΖ 286Ώ'), ζηελ θαηάξηηζε ηνπ Θαθξνρξφληνπ Βλεξγεηαθνχ Ξρεδηαζκνχ ιακβάλνληαη ππφςε ηα ππάξρνληα θαη πηζαλνινγνχκελα ελεξγεηαθά απνζέκαηα ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη δηεζλέο επίπεδν, θαζψο θαη νη ηάζεηο ηεο δηεζλνχο αγνξάο θαη απνζθνπεί: ζηελ αζθάιεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ ηεο Ρψξαο, ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ζην πιαίζην θαη ησλ δηεζλψλ ππνρξεψζεσλ ηεο ρψξαο, ζηελ ηζφξξνπε πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, ζηελ παξαγσγηθφηεηα θαη αληαγσληζηηθφηεηα ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο θαη ηελ επίηεπμε πγηνχο αληαγσληζκνχ κε ζηφρν ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο ελέξγεηαο γηα ην ζχλνιν ησλ ρξεζηψλ θαη θαηαλαισηψλ. Βπηπξφζζεηα, ζχκθσλα κε ην λ.3438/2006 (ΦΒΖ 33Ώ') ζρεηηθψο κε ηε ζχζηαζε ηνπ Ξπκβνπιίνπ Βζληθήο Βλεξγεηαθήο Ξηξαηεγηθήο (Ξ.Β.Β.Ξ.), ππνβάιιεηαη, κέρξη ηελ 31ε Θαξηίνπ, θάζε έηνπο Έθζεζε γηα ην Θαθξνρξφλην Βλεξγεηαθφ Ξρεδηαζκφ ηεο ρψξαο, απφ ην ΞΒΒΞ ζηνλ Ππνπξγφ Ώλάπηπμεο. Δ Έθζεζε ππνβάιιεηαη απφ ηνλ Ππνπξγφ Ώλάπηπμεο ζηνλ Μξσζππνπξγφ θαη ζηνλ Μξφεδξν ηεο ΐνπιήο, ζπδεηείηαη ζε εηδηθή ζπλεδξίαζε ηεο Λινκέιεηαο ηεο ΐνπιήο θαη δεκνζηεχεηαη ζε εηδηθή έθδνζε ηνπ Βζληθνχ Οππνγξαθείνπ. 28

29 2.2. Δ άπνςε ηεο Βπξσπατθήο Ππεξεζίαο Μεξηβάιινληνο γηα ηελ Βιιάδα Δ Βπξσπατθή Ππεξεζία Μεξηβάιινληνο (European Enviromental Agency, EEA), είλαη ην επίζεκν φξγαλν ηεο ΒΒ πνπ ζηνρεχεη ζηελ παξνρή νξζψλ θαη αλεμάξηεησλ πιεξνθνξηψλ γηα ην πεξηβάιινλ. Ον γεληθφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηεο ΒΒΏ, πξνζαλαηνιίδεη ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηεο ζηελ ππνζηήξημε ηεο πξνζπάζεηαο γηα ηελ βηψζηκε αλάπηπμε θαη ηελ επίηεπμε ζεκαληηθψλ θαη κεηξήζηκσλ βειηηψζεσλ δηακέζνπ ηεο παξνρήο έγθαηξσλ, έγθπξσλ, νπζηαζηηθψλ θαη ζηνρεπκέλσλ πεξηβαιινληηθψλ πιεξνθνξηψλ ζηα επίπεδα δηακφξθσζεο πνιηηηθήο θαη ιήςεο απνθάζεσλ, αιιά θαη ζε φιν ην θνηλφ. Ξε θάπνηεο απφ ηηο απφςεηο ηεο ζηελ έθζεζε ηεο «The European Environment- State and Outlook 2005" ζπλνπηηθά αλαθέξεη : - Ξπλνιηθά, ζηελ Βιιάδα, έρεη ζεκεησζεί πξφνδνο σο πξνο ηελ ελζσκάησζε ηεο πεξηβαιινληηθήο κέξηκλαο ζηηο ηνκεαθέο θαη νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο, ψζηε λα πεξηνξίδνληαη νη πεξηβαιινληηθέο πηέζεηο. Οα ζεκαληηθφηεξα πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα ηεο ρψξαο είλαη ε ρξήζε ηεο γεο, ε δηαρείξηζε ησλ απνξξηκκάησλ θαη ε δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Ον θπζηθφ πεξηβάιινλ, ην νπνίν δελ έρεη δερζεί ζνβαξή ππνβάζκηζε, θηινμελεί πινχζηα βηνπνηθηιφηεηα θαη κεγάιε πνηθηιία νηθνηφπσλ. Οα χδαηα θνιχκβεζεο θαη νη παξάθηηεο δψλεο ραξαθηεξίδνληαη σο πςειήο πνηφηεηαο θαη ε πνηφηεηα ηνπ αέξα σο ζρεηηθά θαιή. - Λη εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ απμάλνληαη δηαξθψο θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ηα ζεκαληηθφηεξα εμ' απηψλ είλαη ην CO2 θαη ην CH4. Δ παξαγσγή θαη θαηαλάισζε ελέξγεηαο είλαη νη ζεκαληηθφηεξεο πεγέο ηέηνησλ αεξίσλ, καδί κε ηε δηάζεζε ησλ απνξξηκκάησλ θαη ηε γεσξγία. Μξφζθαηεο πξνεθβνιέο δείρλνπλ φηη εάλ εθαξκνζηεί ζηαζεξά ην ζρέδην πεξηνξηζκνχ ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ε Βιιάδα πηζαλφηαηα ζα εθπιεξψζεη ην ζηφρν πνπ έρεη ζέζεη. Δ επεξρφκελε αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζρεδίνπ, ζα δείμεη πνηνη κεραληζκνί ηνπ Μξσηνθφιινπ ηνπ Ζηφην είλαη απαξαίηεην λα πηνζεηεζνχλ. 29

30 - Δ δήηεζε πξσηνγελνχο ελέξγεηαο θαη' άηνκν ζηελ Βιιάδα είλαη ρακειφηεξε απφ ην κέζν φξν ηεο ΒΒ, ζηνηρείν πνπ απνηππψλεη ηελ εληνπηζκέλε ζε ιίγα ζεκεία ελεξγεηαθή παξαγσγή θαη ηε δηαλνκή ηεο κέζσ δηθηχσλ κεγάινπ κήθνπο. Ώπηή ε πςειή ελεξγεηαθή έληαζε δεκηνπξγεί επθαηξίεο γηα νξζνινγηθφηεξε ρξήζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ρξήζε ελεξγεηαθά απνηειεζκαηηθφηεξσλ ηερλνινγηψλ. Θέρξη ζηηγκήο, ν ελεξγεηαθφο ηνκέαο ζηελ Βιιάδα εμαξηάηαη ζζελαξά απφ ηα νξπθηά θαχζηκα, ζπκκεηέρνληαο κε κεγάιν πνζνζηφ ζηηο εθπνκπέο αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ. Βηδηθφηεξα, ζηνλ ηνκέα ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο, ε ζηξνθή ζηελ εθκεηάιιεπζε ησλ εγρψξησλ ιηγληηηθψλ θνηηαζκάησλ, σο απάληεζε ζηελ ελεξγεηαθή θξίζε ηεο δεθαεηίαο ηνπ '70, ρξεηάδεηαη επαλεμέηαζε, ππφ ην θσο ηεο νινθιήξσζεο ησλ δηθηχσλ, ηεο απειεπζέξσζεο ηεο αγνξάο θαη ηεο πεξηβαιινληηθήο κέξηκλαο. Δ ζπλνιηθή ελ ιεηηνπξγία δπλακηθφηεηα ησλ ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο κε θπζηθφ αέξην ζα έρεη απμεζεί θαηά 52% έσο ην 2010 ελψ απηή ησλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ θαηά 18%. Δ δπλακηθφηεηα ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο αλακέλεηαη ηνπιάρηζηνλ λα δηπιαζηαζηεί ζην ίδην δηάζηεκα, κε ζχγρξνλε κείσζε ηεο παξαγσγήο ησλ ιηγληηηθψλ ζηαζκψλ θαηά 3%. - Λη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο (ΏΜΒ) ζπλέβαιαλ ζηε ζπλνιηθή ειεθηξνπαξαγσγή θαηά 4,7% ην 2002 θαη θαηά 5% ην Γηα ηα έηε απηά, ηα δχν ηξίηα ηεο παξαγσγήο πξνήιζαλ απφ βηνκάδα θαη θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα θαη ην ππφινηπν έλα ηξίην απφ αηνιηθά πάξθα θαη κηθξνχο πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο. Μην πξφζθαηα, ε ζπκκεηνρή ησλ ΏΜΒ ήηαλ 5,4% ην 2004, 6,1% ην 2005 θαη θαη' εθηίκεζε 7,1% ην Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε παξαγσγή ζηα κεγάια πδξνειεθηξηθά έξγα επεξεάδεηαη έληνλα απφ ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο θαη ηε δηαζεζηκφηεηα χδαηνο ζηνπο ηακηεπηήξεο. Ον κεξίδην ησλ ΏΜΒ ζηελ θαηαλάισζε ήηαλ 6% ην 2002, ιηγφηεξν απφ ην ήκηζπ ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο ΒΒ-15 πνπ ήηαλ 13,5%. Ον 2003 ην κεξίδην απηφ αλήιζε ζην 9,6%, πεξίπνπ ζην ήκηζπ ηνπ ζηφρνπ 20,1% πνπ έρεη ζέζεη ε ρψξα γηα ην

31 - Λη εθπνκπέο αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ απμήζεθαλ κε ξπζκνχο παξφκνηνπο κε ην αθαζάξηζην εγρψξην πξντφλ (ΏΒΜ), κε εμαίξεζε ηα NOx θαη ην SO2. Δ αλακφξθσζε θαη δηαθνξνπνίεζε ηνπ ηνκέα ελέξγεηαο πξνζθέξεη εμνξζνινγηζκέλε ρξήζε θαη πεξηνξηζκφ ησλ απσιεηψλ ζηηο θαηαζθεπέο, κέηξα ζηνλ ηνκέα κεηαθνξψλ, κέηξα ζην βηνκεραληθφ ηνκέα θαη κέηξα ζην επίπεδν ησλ ζεζκψλ θαη ησλ νξγαληζκψλ. - Σο πξνο ηηο εθπνκπέο πξνδξφκσλ ηνπ φδνληνο, παξά ηε κεξηθή απνζχλδεζε ηεο εθπνκπήο αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ απφ ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε πνπ ζεκεηψζεθε ηα ηειεπηαία έηε, αμηνζεκείσηεο πξνζπάζεηεο βξίζθνληαη ζε εμέιημε γηα ηε δηαζθάιηζε κφληκεο θαζνδηθήο πνξείαο θαη επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ πνπ ηίζεληαη ζην πιαίζην ηεο ΒΒ, εηδηθά γηα ηα NOx θαη ηηο κε-κεζαληνχρεο πηεηηθέο νξγαληθέο ελψζεηο. Θεηαμχ ηνπ 1990 θαη ηνπ 2002, νη εθπνκπέο απμήζεθαλ, θπκαηλφκελεο πάλσ απφ ην επίπεδν πνπ είλαη αλαγθαίν γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ γηα ην 2010 ηεο Λδεγίαο 2001/81/ΒΒ. Οα κέηξα πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ εθαξκνγή ηεο Λδεγίαο νθείινπλ λα εζηηάζνπλ ζηνλ ηνκέα ελέξγεηαο, ν νπνίνο επζχλεηαη γηα ην κεγαιχηεξν ηκήκα ηεο ππνβάζκηζεο ηεο αηκνζθαηξηθήο πνηφηεηαο Λ Διεθηξηζκφο ζηελ Βιιάδα Ώπφ ην 1950 ε Αεκφζηα Βπηρείξεζε Διεθηξηζκνχ, είρε ην κνλνπψιην ζηελ παξαγσγή, κεηαθνξά θαη δηαλνκή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ον ειιεληθφ ειεθηξηθφ ζχζηεκα αλαπηχρζεθε θπξίσο κεηά ην 1960, κε ζηφρν ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ εγρψξησλ πεγψλ ελέξγεηαο. Έηζη ε δήηεζε ζην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο θαιχθζεθε απφ ιηγληηηθνχο ζηαζκνχο θαη πδξνειεθηξηθά έξγα, ελψ ζηα κε δηαζπλδεδεκέλα λεζηά απφ απηφλνκεο πεηξειατθέο κνλάδεο θαη πξφζθαηα απφ αηνιηθά πάξθα. πσο θαίλεηαη ζην ζρήκα ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο παξάγεηαη απφ ην ιηγλίηε, ελψ ην θπζηθφ αέξην πξσηνεκθαλίζηεθε ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή ην Δ ζπλνιηθή απνδηδφκελε ηζρχο ηνπ ειεθηξηθνχ ζπζηήκαηνο ήηαλ 13,3 GW ην 2006, 36% ηεο νπνίαο αληηζηνηρεί ζε ιηγληηηθνχο ζηαζκνχο (νη νπνίνη ηθαλνπνηνχλ θπξίσο θνξηία βάζεο) θαη θαηά 31

32 ζπλέπεηα ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ειεθηξνπαξαγσγήο πξνέξρεηαη απφ απηνχο. Δηάγξακκα 1 - Αλάιπζε Γγθαηεζηεκέλεο Ιζρύνο Παξαγσγήο Ηιεθηξηθήο Γλέξγεηαο 2006 (MW) Δ ζπζηεκαηηθή εθκεηάιιεπζε ησλ θνηηαζκάησλ ιηγλίηε ζηε ΐφξεηα Βιιάδα θαη ζηελ Μεινπφλλεζν ήηαλ ε θχξηα πξνηεξαηφηεηα ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο κεηά ηηο θξίζεηο ηνπ πεηξειαίνπ. Ξηελ ΐφξεηα Βιιάδα ππάξρνπλ 17 κνλάδεο κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ net MW ελψ ζηελ Μεινπφλλεζν ππάξρνπλ 4 κνλάδεο κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ 756 net MW. Δηάγξακκα 2 - Γμάξηεζε Υσξώλ ηεο Γ.Γ. «15» από ην Πεηξέιαην (2004). 32

33 Πίλαθαο 1 - Ηιεθηξνπαξαγσγή αλά θαύζηκν Καύζηκν Ξχλνιν απεδηδφκελεο ηζρχνο(gwh) ύλνιν Γγθαηεζηεκέλεο Ιζρύνο (GWh) Δ Κξήηε Ρόδνο ΜΔ Αηνιηθά Βηνκάδα ,4 - - Τδξνειεθηξηθά 3124, ,6 - - Φπζηθό Αέξην Πεηξέιαην Ληγλίηεο ύλνιν , Αλάιπζε Γγθαηεζηεκέλεο Ιζρύνο Παξαγσγήο Ηιεθηξηθήο Γλέξγεηαο Λη ιηγληηηθνί ζηαζκνί απνηεινχλ ην 37% ηεο ζπλνιηθήο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο, νη πεηξειατθνί ζηαζκνί ην 17%, νη ζηαζκνί θπζηθνχ αεξίνπ ην 18%, νη πδξνειεθηξηθνί ην 22% θαη ηα αηνιηθά πάξθα ην 5%. Γηα ην έηνο 2006 ε κηθηή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ήηαλ 60 TWh, απφ ηηο νπνίεο ην 60% ήηαλ απφ ιηγλίηε, ην 16% απφ πεηξειατθά πξντφληα, ην 18.7% απφ θπζηθφ αέξην, ην 14% απφ πδξνειεθηξηθά θαη ην 2.1% απφ αηνιηθά. Δ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο έρεη απμεζεί θαηά 71% απφ ην 1990, φηαλ ήηαλ 35 TWh παξνπζηάδνληαο έλα κέζν εηήζην ξπζκφ αχμεζεο 3.5% πεξίπνπ. Δ κεγαιχηεξε αχμεζε έγηλε ζηε ρξήζε ηνπ ιηγλίηε απφ ηνλ νπνίν ε παξαγσγή ήηαλ 25 TWh ην 1990 θαη 32 TWh ην Δ πην ζεκαληηθή κεηαβνιή ήηαλ ε δηείζδπζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή πνπ γηα ην 2006 αλήιζε ζηηο 11 TWh. Ον ππφινηπν ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο πξνέξρεηαη απφ ηελ ρξήζε πεηξειαηνεηδψλ, απφ ηα πδξνειεθηξηθά, ηελ πξφζθαηε αλάπηπμε αηνιηθψλ πάξθσλ, ελψ πξφζθαηα ππάξρεη θαη έλα απμεκέλν πνζνζηφ εηζαγσγψλ. 33

34 Ζαχζηκν Ξχλνιν Θηθηήο Μαξαγσγήο (GWh) Ξχλνιν Ζαζαξήο Μαξαγσγήο (GWh) ΑΞ Ζξήηε Νφδνο ΏΞΜ Ώηνιηθά ,3 139 ΐηνκάδα Πδξνειεθηξηθά ,2 - - Φπζηθφ Ώέξην 10452, , , Μεηξέιαην Ηηγλίηεο Ξχλνιν 60082, , ,8 2904,7 730, Πίλαθαο 2 - Αλάιπζε Παξαγσγήο Ηιεθηξηθήο Γλέξγεηαο 2006 (GWh) Δ δήηεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Βιιάδα απμήζεθε κε γξήγνξνπο ξπζκνχο απφ ην Δ θχξηα αχμεζε πξνέξρεηαη απφ ηνλ νηθηαθφ θαη ηνλ ηξηηνγελή ηνκέα. Βηδηθά ν νηθηαθφο ηνκέαο ήηαλ ην 2006 ν κεγαιχηεξνο θαηαλαισηήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Βιιάδα κε 17.7 TWh εηήζηα θαηαλάισζε. Μξφθεηηαη γηα πνζνζηηαία αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 94% ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ 1990, φηαλ ε θαηαλάισζε ηνπ νηθηαθνχ ηνκέα ήηαλ 9.1 TWh. Βλψ ε βηνκεραλία ήηαλ ν κεγαιχηεξνο θαηαλαισηήο ην 1990 κε θαηαλάισζε 12.1 TWh, ην 2006 έπεζε ζηελ 3ε ζέζε κε θαηαλάισζε 15 TWh θαη πνζνζηφ αχμεζεο 24% ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ Λ ηξηηνγελήο ηνκέαο έρεη πιένλ κεγαιχηεξε θαηαλάισζε απφ ηνλ βηνκεραληθφ ηνκέα. Ξεκείσζε θαηαλάισζε ηεο ηάμεο ησλ 17.5 TWh ην 2006, ζε ζχγθξηζε κε 5.6 TWh ην 1990 παξνπζηάδνληαο κέζν ξπζκφ αχμεζεο 7.7% ην ρξφλν θαη 215% ζπλνιηθή αχμεζε. (ΠΜΏΙ 2007, Μξψηε Έθζεζε γηα ηνλ Θαθξνρξφλην Βλεξγεηαθφ Ξρεδηαζκφ ηεο Βιιάδαο ). 34

35 Ονκέαο 1995 % % Ξχλνιν 34,1-43,2 44,5 46,6 48,6 49,7 50, ΐηνκεραλία 12,1 35,5 13,5 13,8 14,1 14, ,4 15,1 28,5 Βκπνξ. θαη Αεκφζηα Ζηίξηα 8,4 24,6 12,3 13, ,9 16,5 17,5 33,0 Ληθηαθφο 11,5 33,7 14,2 14,5 15,8 16,4 16,9 16,9 17,7 33,4 Ώγξνηηθφο 2 5,9 2,9 2,8 2,5 2,8 2,8 2,9 2,6 4,9 Θεηαθνξέο 0,1 0,3 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1 0,1 0,2 Πίλαθαο 3 - Γμέιημε θαηαλάισζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζην Δηαζπλδεδεκέλν ύζηεκα (Thw) Ον Ξχζηεκα Μαξαγσγήο, Θεηαθνξάο θαη Αηαλνκήο Διεθηξηθήο Βλέξγεηαο Ον Βιιεληθφ ειεθηξηθφ ζχζηεκα ρσξίδεηαη ζην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο θαη ην λεζησηηθφ ζχζηεκα ηεο Ζξήηεο, ηεο Νφδνπ θαη ησλ Ώπηφλνκσλ Ξηαζκψλ Μαξαγσγήο (ΏΞΜ) ησλ λήζσλ. Ον δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα είλαη θαιά αλεπηπγκέλν θαη έρεη δηαζπλδέζεηο κε φιεο ηηο γεηηνληθέο ρψξεο (Μίλαθαο 1.4). Μαξφια απηά ην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ είλαη επαξθψο θαηαλεκεκέλν θαη ην 68% ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο γίλεηαη ζηελ ΐφξεηα Βιιάδα, ηε ζηηγκή πνπ ην 33% ηεο θαηαλάισζεο είλαη ζηελ πεξηνρή ηεο Ώηηηθήο. Αηαζχλδεζε Εθαλφηεηα Θεηαθνξάο Βιιάδα - FYROM Βιιάδα - Ώιβαλία Βιιάδα - ΐνπιγαξία Βιιάδα - Εηαιία 500 Πίλαθαο 4 - Ιθαλόηεηα Μεηαθνξάο Ιζρύνο Δηαζπλδέζεσλ ηνπ Γιιεληθνύ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο 35

36 Ον λεζησηηθφ ζχζηεκα αθνξά ζε έλα κεγάιν αξηζκφ λεζηψλ θπξίσο ζηελ πεξηνρή ηνπ Ώηγαίνπ Μειάγνπο. Μεξηιακβάλεη απηφλνκα ζπζηήκαηα βαζηζκέλα ζε πεηξειατθέο κνλάδεο κε θχξηα θαχζηκα Θαδνχη 3500 θαη Ιηίδει. Λη ρξεζηκνπνηνχκελεο ηερλνινγίεο είλαη θπξίσο αεξηνζηξφβηινη, ΘΒΖ θαη αηκνζηξφβηινη ελψ ππάξρνπλ θαη κεξηθέο κνλάδεο ζπλδπαζκέλνπ θχθινπ. Λ εηήζηνο ξπζκφο αχμεζεο ηεο δήηεζεο ζε Ζξήηε, Νφδν είλαη κεγαιχηεξνο απφ απηφλ ηνπ δηαζπλδεδεκέλνπ. Βπίζεο ν ζπληειεζηήο θνξηίνπ είλαη κηθξφηεξνο γηα ηα ζπζηήκαηα ηεο Ζξήηεο (πεξίπνπ 54%) θαη ηεο Νφδνπ (πεξίπνπ 47%) απφ απηφλ ηνπ δηαζπλδεδεκέλνπ (πεξίπνπ 62%). Ώπηφ ζεκαίλεη φηη ηα ζπζηήκαηα απηά παξνπζηάδνπλ εληνλφηεξν πξφβιεκα αηρκήο, πνπ θπξίσο νθείιεηαη ζηελ πνιχ απμεκέλε δήηεζε ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο ιφγσ ηνπξηζκνχ. Ώπνηέιεζκα ησλ παξαπάλσ είλαη φηη ε ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη ζηα λεζηά ζηνηρίδεη πνιχ πεξηζζφηεξν απφ απηήλ ζην δηαζπλδεδεκέλν, ην θφζηνο φκσο δελ πεξλά ζηνπο θαηαλαισηέο ιφγσ ηεο εληαίαο ηηκήο. Δ ελεξγεηαθή πνιηηηθή γηα ηα λεζηά είλαη λα γίλεη πξνζπάζεηα λα δηαζπλδεζνχλ φπνηε απηφ είλαη δπλαηφλ. Ον πςειφ πνζνζηφ πεηξειατθψλ ζηαζκψλ ζηελ Βιιάδα νθείιεηαη ζην κε-ζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ησλ λήζσλ. Οα επφκελα ρξφληα πξνβιέπεηαη ε έληαμε λέσλ κνλάδσλ ζην Ξχζηεκα κε ζθνπφ ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηεο ρψξαο θαηά ην δπλαηφλ απφ εγρψξηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Θέρξη ζήκεξα έρνπλ ρνξεγεζεί άδεηεο παξαγσγήο (εθηφο ησλ ΏΜΒ) ζπλνιηθήο ηζρχνο MW. Ξηνλ Μίλαθα 5 παξνπζηάδνληαη νη άδεηεο παξαγσγήο πνπ έρεη εθρσξήζεη ην ΠΜΏΙ γηα ζεξκηθνχο ζηαζκνχο θαη γηα κνλάδεο ΞΔΘ απηνπαξαγσγψλ. ΟΒΡΙΛΗΛΓΕΏ Εζρχο (MW) ΞΠΙΑΠΏΞΘΒΙΛΞ ΖΠΖΗΛΞ ΦΏ 6,214 ΏΒΝΕΛΞΟΝΛΐΕΗΛΕ ΏΙΛΕΡΟΛΠ ΖΠΖΗΛΠ 276 ΞΔΘ ΏΠΟΛΜΏΝΏΓΣΓΣΙ 516 ΘΕΖΝΒΞ ΘΔ ΞΠΙΛΗΛ ΘΒΝΘΕΖΣΙ ΞΟΏΘΘΣΙ Ώ/Μ 7,289.5 Πίλαθαο 5 - Άδεηεο παξαγσγήο ζεξκηθώλ ζηαζκώλ αλά ηερλνινγία θαη κνλάδσλ ΗΘ απη/γώλ πνπ έρνπλ εθρσξεζεί κέρξη ζήκεξα (Πεγή ΡΑΓ) 36

37 Ώλαλεψζηκεο Μεγέο Βλέξγεηαο Δ ζπλεηζθνξά ησλ ΏΜΒ ζην εζληθφ ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ήηαλ ηεο ηάμεο ηνπ 5,5% ην 2006, ζε επίπεδν ζπλνιηθήο δηάζεζεο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο ζηε ρψξα θαη ηεο ηάμεο ηνπ 16%, ζε επίπεδν εγρψξηαο παξαγσγήο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο. Δ παξαγσγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απφ ΏΜΒ ην 2006 ήηαλ 1,6 Mtoe, ελψ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 ήηαλ 1,2 Mtoe. Βμ απηψλ 700 ktoe νθείινληαη ζηε ρξήζε βηνκάδαο ζηα λνηθνθπξηά, 239 ktoe πεξίπνπ ζηελ ρξήζε βηνκάδαο ζηε βηνκεραλία γηα ίδηεο αλάγθεο (ζπλνιηθφ πνζνζηφ ηεο βηνκάδαο 57%), 536 ktoe (28%) απφ ηελ παξαγσγή ησλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ, 149 ktoe (6%) απφ ηελ παξαγσγή ησλ αηνιηθψλ, 112 ktoe (7%) απφ ηελ παξαγσγή ησλ ζεξκηθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ θαη 36 ktoe (2%) απφ ην βηναέξην, θπξίσο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Δ ζπλεηζθνξά ησλ ΏΜΒ ζηελ αθαζάξηζηε εγρψξηα θαηαλάισζε ελέξγεηαο είλαη ζηαζεξή θαη θπκαίλεηαη ζε πνζνζηφ ηεο ηάμεσο ηνπ 5-5,5%. Λ ιφγνο είλαη φηη ε παξαγσγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απφ ΏΜΒ νθείιεηαη θαηά 70% ζηε βηνκάδα πνπ θαηαλαιψλεηαη ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα θαη ζηα κεγάια πδξνειεθηξηθά πνπ παξακέλνπλ ζε ζηαζεξά πνζνζηά θαη πνπ δελ επεξεάδνληαη απφ ηα ρξεκαηνδνηηθά εξγαιεία πνιηηηθήο. Δ ζπλνιηθή ζπλεηζθνξά ησλ ΏΜΒ, αλ αθαηξέζεη θαλείο ηε βηνκάδα ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα θαη ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά, παξνπζηάδεη κηα ζηαζεξά αλνδηθή πνξεία ιφγσ ησλ κέηξσλ νηθνλνκηθήο ππνζηήξημεο Διεθηξνπαξαγσγή απφ ΏΜΒ Δ ειεθηξνπαξαγσγή απφ ζπκβαηηθέο ΏΜΒ ζηελ Βιιάδα (κε ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ) παξνπζηάδεη ζεκαληηθή αχμεζε ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη αληηζηνηρεί ζην 3% ηεο αθαζάξηζηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ώθνξά θπξίσο ζε αηνιηθά θαη κηθξά πδξνειεθηξηθά, ζε κηθξφ βαζκφ ηε βηνκάδα ελψ ήδε γίλεηαη πνιχ αηζζεηή θαη ε ζπλεηζθνξά ησλ θσηνβνιηατθψλ. Ηακβάλνληαο ππφςε ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά (εμαηξψληαο ηελ παξαγσγή απφ άληιεζε), ε ειεθηξνπαξαγσγή απφ ΏΜΒ είλαη ζηα επίπεδα ηνπ 10% ηεο αθαζάξηζηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. 37

38 Δ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΏΜΒ (εμαηξνπκέλσλ ησλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ άλσ ησλ 10MW) ήηαλ 878 MW ζην ηέινο ηνπ 2006 θαη φπσο θαίλεηαη ζηνλ Μίλαθα 6, ε ζπλέπεηα ησλ κέηξσλ νηθνλνκηθήο ππνζηήξημεο θπξίσο ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ «Βλέξγεηα» & «Ώληαγσληζηηθφηεηα» ηνπ 2νπ θαη 3νπ ΖΜΞ θαη ηνπ Ώλαπηπμηαθνχ Ιφκνπ είλαη ε ζηαζεξά απμαλφκελε εμέιημε πνπ είραλ ηα αηνιηθά, ηα κηθξά πδξνειεθηξηθά θαη ε βηνκάδα. Βηδηθφηεξα, απφ ηα 270 MW ζπλνιηθήο ηζρχνο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ κε άδεηα ιεηηνπξγίαο ην 2001, ζην ηέινο ηνπ 2006, ιεηηνπξγνχζαλ αηνιηθά πάξθα ζπλνιηθήο ηζρχνο 745MW. Πίλαθαο 6 - Ιζρύο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από ΑΠΓ (MW) Οερλνινγία ΏΜΒ Πδξνειεθηξηθά (<10MW) Ώηνιηθά Φσηνβνιηατθά ,7 0,8 0,8 ΐηνκάδα Ξχλνιν ,7 605,8 877,8 Μεγή: ΖΏΜΒ ΝΏΒ Οα κηθξά πδξνειεθηξηθά έθζαζαλ ηα 108 MW ζην ηέινο ηνπ 2006 απφ ηα 43 MW ηεο ΑΒΔ ην Οέινο νη εγθαηαζηάζεηο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ βηναέξην ΡΠΟΏ θαη ζπκπαξαγσγήο απφ βηναέξην ιπκάησλ (ζηα Ηηφζηα θαη ηελ πηάιιεηα) έρνπλ ειεθηξηθή ηζρχ 14 θαη 10 MW αληίζηνηρα. Δ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΏΜΒ ην 2006 έθζαζε ηηο 8,5 TWh πεξίπνπ θαη πξνήιζε θαηά 79% απφ πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο (6774 GWh), ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ, θαηά 20% απφ αηνιηθά πάξθα (1692 GWh), 92 GWh (1.1%) παξήρζεζαλ απφ βηναέξην, ελψ ππήξρε θαη κία πνιχ κηθξή παξαγσγή απφ θσηνβνιηατθνχο ζηαζκνχο. Δ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηελ ίδηα ρξνληά ήηαλ 64,3 TWh. Γηα ην 2006 ε ζπλνιηθή πξσηνγελήο παξαγσγή ζεξκφηεηαο ήηαλ ηεο ηάμεσο ησλ TJ, πξνεξρφκελε θπξίσο απφ ηελ βηνκάδα θαη ζε κηθξφηεξν πνζνζηφ απφ ηελ ειηαθή ελέξγεηα θαη ην βηναέξην αληίζηνηρα. 38

39 Δ ζπλνιηθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΏΜΒ, ζηελ πεξίνδν , παξνπζηάδεη κηα αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 30%. Σζηφζν, ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ παξνπζηάδνπλ δηαθχκαλζε ηνπ πνζνζηνχ ζπκκεηνρήο ησλ ΏΜΒ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή (6-12%), ε νπνία νθείιεηαη, θπξίσο, ζηε κεηαβιεηφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ πνπ εμαξηάηαη, απφ ην επίπεδν ησλ πδαηηθψλ απνζεκάησλ, ελψ νη ζπκβαηηθέο ΏΜΒ έρνπλ κία ζηαζεξά απμαλφκελε ζπκκεηνρή πνπ έθζαζε ην 3,3% ην Ξεκεηψλεηαη φηη ην 12,4% ηνπ 2006, δελ είλαη απφιπηα αληηπξνζσπεπηηθφ γηα ηνπο εμήο ιφγνπο : Οα κεγάια πδξνειεθηξηθά ζηελ Βιιάδα είλαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ηχπνπ θξάγκαηνο, ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο γηα θνξηία αηρκήο θαη ε παξαγσγή ηνπο εμαξηάηαη απφ ηε δηαζεζηκφηεηα πδάησλ ζηα θξάγκαηα. Ον πνζνζηφ 12,4% αληηζηνηρεί ζε απμεκέλε ρξήζε ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ δεδνκέλνπ φηη ην 2006 ήηαλ ρξνληά θαιήο πδξαπιηθφηεηαο Βηδηθνί ζηφρνη γηα ηηο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο Ξηα πιαίζηα ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ, αλακέλεηαη φηη ε παξαγφκελε απφ αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο ελέξγεηα ζα θαιχςεη πεξηζζφηεξν απφ ην 50% πεξίπνπ ηεο παξαγφκελεο απφ ΏΜΒ ελέξγεηαο, κε πηζαλφηεηεο λα θηλεζεί πξνο ην 87%. Σο εθ ηνχηνπ πξνβιέπεηαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή αχμεζε ηεο εγθαηάζηαζεο αηνιηθψλ ζηαζκψλ πνπ ζέηεη άκεζα θαη επηηαθηηθά ηελ αλάγθε νξζνινγηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ζρεδηαζκνχ ηνπ ηφπνπ θαη ηνπ ηξφπνπ εγθαηάζηαζήο ηνπο. Ξην πιαίζην ηνπ ζρεδηαζκνχ απηνχ, ε χπαξμε εθκεηαιιεχζηκνπ αηνιηθνχ δπλακηθνχ, ιακβάλεηαη ππφςε σο θξηηήξην ρσξνζέηεζεο ηδηαίηεξεο βαξχηεηαο, πνπ πεξηνξίδεη ηηο ρσξνζεηηθέο επηινγέο ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη ππνηίκεζε, άιισλ παξακέηξσλ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ αξκνληθή έληαμε ηεο δξαζηεξηφηεηαο ζην πεξηβάιινλ, φπσο ηδίσο ε πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο, ε ζπκβαηφηεηα κε άιιεο ρξήζεηο θ.ά. Ξην πιαίζην απηφ, ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ επηδηψθεη ηξεηο αιιειέλδεηνπο ζηφρνπο: 39

40 1. Ξηνλ εληνπηζκφ, κε βάζε ηα δηαζέζηκα ζε εζληθφ επίπεδν ζηνηρεία αηνιηθνχ δπλακηθνχ, θαηάιιεισλ πεξηνρψλ πνπ ζα επηηξέπνπλ, αλάινγα κε ηηο ρσξνηαμηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπο: α. ηε κεγαιχηεξε δπλαηή ρσξηθή ζπγθέληξσζε ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. β. ηελ επίηεπμε νηθνλνκηψλ θιίκαθαο ζηα απαηηνχκελα δίθηπα. 2. Ξηελ θαζηέξσζε θαλφλσλ-θξηηεξίσλ ρσξνζέηεζεο πνπ ζα επηηξέπνπλ αθελφο ηελ δεκηνπξγία βηψζηκσλ εγθαηαζηάζεσλ αηνιηθήο ελέξγεηαο θαη αθεηέξνπ ηελ αξκνληθή έληαμή ηνπο ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ θαη ζην ηνπίν. 3. Οε δεκηνπξγία ελφο απνηειεζκαηηθνχ κεραληζκνχ ρσξνζέηεζεο ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ, ψζηε λα επηηεπρζεί ε κέγηζηε δπλαηή αληαπφθξηζε ζηνπο ζηφρνπο ησλ εζληθψλ θαη επξσπατθψλ πνιηηηθψλ. (Enviroplan A.E. Ξηξαηεγηθή Θειέηε Μεξηβαιινληηθψλ Βπηπηψζεσλ 2007, Βηδηθφ Μιαίζην Ρσξνηαμηθνχ Ξρεδηαζκνχ θαη Ώεηθφξνπ Ώλάπηπμεο γηα ηηο Ώλαλεψζηκεο Μεγέο Βλέξγεηαο) 2.5. Δ Βμέιημε ηνπ Θεζκηθνχ Μιαηζίνπ ησλ Ώλαλεψζηκσλ Μεγψλ Βλέξγεηαο ζηελ Βιιάδα Ώπαξρή ηεο εηζφδνπ ησλ ΏΜΒ ζηε ρψξα απνηέιεζε ν λ.1559/1985 "Νχζκηζε ζεκάησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο θαη εηδηθψλ ζεκάησλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο" (ΦΒΖ Ώ 135) κε ηνλ νπνίν δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζε ηδηψηεο απηνπαξαγσγνχο, ΑΒΔ θαη ΛΟΏ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΏΜΒ θαη ζηα πιαίζηα ηνπ νπνίνπ ε ΑΒΔ πξσηνπνξνχζα εγθαηέζηεζε 24 MW ελψ νη Λξγαληζκνί Ονπηθήο Ώπηνδηνίθεζεο πεξηνξίζηεθαλ ζην ειάρηζην επίπεδν ησλ 3 MW κέρξη ην 1995 θαη ν ηδησηηθφο ηνκέαο παξέκεηλε εθηφο ζθελήο. Μαξά ην κηθξφ απνηέιεζκα, ε πξνζπάζεηα έδεημε ηηο δπλαηφηεηεο θαη αδπλακίεο ηνπ ηνκέα θαη εηδηθφηεξα νη αξρηθέο αζηνρίεο πξνεηνίκαζαλ ην δξφκν γηα κεηαγελέζηεξεο σξηκφηεξεο βειηηψζεηο. Λ λ.2244/1994 «Νχζκηζε ζεκάησλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΒΖ Ώ 40

41 168) ζηα ίρλε ηνπ ηφηε ηζρχνληνο γεξκαληθνχ Ιφκνπ (Stromeinspeisungsgesetz) απνηέιεζε ηελ απαξρή γηα ηελ νπζηαζηηθή αλάπηπμε ησλ ΏΜΒ. Νπζκίδνληαη ζέκαηα ειεθηξνπαξαγσγήο απφ ΏΜΒ θαη ζπκβαηηθά θαχζηκα (αδεηνδνηηθή δηαδηθαζία) θαη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζε ηδηψηεο λα παξάγνπλ Διεθηξηθή Βλέξγεηα απφ ΏΜΒ σο αλεμάξηεηνη παξαγσγνί. Λ λφκνο θαζφξηζε γηα ην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ηεο ρψξαο ζηαζεξέο ηηκέο πψιεζεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο ζε επίπεδα ίζν κε ην 90% ηνπ γεληθνχ ηηκνινγίνπ ζηε κέζε ηάζε θαη ππνρξέσζε ηεο ΑΒΔ γηα αγνξά ηνπ. Γηα ηε ρξέσζε ηνπ ζθέινπο ηζρχνο πξνβιέθηεθε θιηκαθσηή απνδεκίσζε αλάινγα κε ην είδνο ηνπ ζηαζκνχ αλαλεψζηκεο ειεθηξνπαξαγσγήο κε ηελ έλλνηα ηεο ρξνληθήο δηαζεζηκφηεηαο ηνπ ζην νλνκαζηηθφ κέγεζνο. Ξε απνινγηζηηθή βάζε θαίλεηαη φηη ην ζθέινο ηζρχνο πξνζαπμάλεη ηελ ηηκή ελέξγεηαο θαηά κηθξφ πνζνζηφ ηάμεο 6,5% κε ζπλέπεηα ζήκεξα ε ηηκή απηή λα αληηζηνηρεί ζε 0,07287 επξψ/ θηινβαηψξα. Ξηα λεζηά πνπ δελ αλήθνπλ ζην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ε ηηκνιφγεζε βαζίδεηαη ζην 90% ηνπ ηηκνινγίνπ γεληθήο ρξήζεο (ρακειή ηάζε) θαη αληηζηνηρεί ζε 0,08458 επξψ/ θηινβαηψξα ελψ δελ πξνβιέπεηαη απνδεκίσζε ηνπ ζθέινπο ηζρχνο. Λ λ.2773/1999 γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δηαηήξεζε ην επλντθφ ηηκνινγηαθφ θαζεζηψο ησλ ΏΜΒ δίλνληαο έκθαζε θαη ζην ζέκα ηεο πξνηεξαηφηεηαο πξφζβαζεο ζην δίθηπν, θαη επηπιένλ θαζηεξψλεη ηελ άδεηα παξαγσγήο. Θε ηηο δηαηάμεηο ηνπ λ.2773/1999 (ΦΒΖ Ώ' 286) ζεζκνζεηήζεθε ην πιαίζην απειεπζέξσζεο ηεο ειιεληθήο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί πξνζαξκνγή ηνπ ειιεληθνχ δηθαίνπ πξνο ηνπο θαλφλεο πνπ ζεζπίζηεθαλ κε ηελ Λδεγία 96/92/ΒΖ,. Θε ηελ εκπεηξία πνπ ζπιιέρζεθε θαηά ηα πξψηα ρξφληα ηεο πξνζπάζεηαο απειεπζέξσζεο ηεο αγνξάο, ν λ.2773/1999 ηξνπνπνηήζεθε κεξηθψο κε δηαηάμεηο ηνπ λ.2837/2000, ηνπ λ.2491/2001 θαη ηνπ λ.3175/2003, πξνθεηκέλνπ λα πξνζαξκνζζεί ζηα λέα δεδνκέλα ηεο ελεξγεηαθήο αγνξάο θαη λα δηαζθαιηζζεί απνηειεζκαηηθφηεξα ε επάξθεηα ηζρχνο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ ειιεληθή αγνξά. Βπίζεο επέβαιε ηέινο 2% επί ησλ πσιήζεσλ αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο ππέξ ησλ νηθείσλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Μαξάιιεια νη ηηκέο 41

42 ζεσξήζεθαλ "νξνθήο" θαη παξαζρέζεθε επρέξεηα ζηνλ Ππνπξγφ Ώλάπηπμεο λα δεηά παξνρή εθπηψζεσλ έπ' απηψλ ρσξίο κέρξη ζήκεξα λα έρεη γίλεη πξνζθπγή ζ' απηή ηε δπλαηφηεηα. Δ δηάηαμε απηή ηειεί ππφ θαηάξγεζε. Ον απμαλφκελν επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ γηα εγθαηαζηάζεηο αλαλεψζηκεο ειεθηξνπαξαγσγήο ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο φπσο ε Ιφηηα Βχβνηα θαη ε Ηαθσλία πνπ εκθαλίδνπλ ηδηαίηεξα επλντθφ αηνιηθφ δπλακηθφ πξνθάιεζε έληνλεο αληηδξάζεηο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Ώθεηέξνπ ε ηφηε έιιεηςε ξεηψλ λνκνζεηηθψλ δηαηάμεσλ πνπ λα πξνλννχλ γηα ηελ εγθαηάζηαζε ΏΜΒ ζε δάζε θαη δαζηθέο εθηάζεηο έζεζε ζε δνθηκαζία ην θαζεζηψο αδεηνδφηεζεο ζχκθσλα κε ζρεηηθέο απνθάζεηο ηνπ Ξπκβνπιίνπ ηεο Βπηθξαηείαο πνπ νπζηαζηηθά δήηεζε ηελ ζέζπηζε απζηεξφηεξσλ θαλφλσλ γηα ην δήηεκα απηφ. Λ λ.2941/2001 «Ώπινπνίεζε δηαδηθαζηψλ ίδξπζεο εηαηξεηψλ, αδεηνδφηεζε Ώλαλεψζηκσλ Μεγψλ Βλέξγεηαο, ξχζκηζε ζεκάησλ ηεο Ώ.Β. ΒΗΗΔΙΕΖΏ ΙΏΠΜΔΓΒΕΏ' θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΒΖ Ώ' 201) αληηκεηψπηζε απνηειεζκαηηθά ην ζέκα εγθαηάζηαζεο ΏΜΒ ζε δάζε θαη δαζηθέο εθηάζεηο κε δηαηάμεηο πνπ έγηλαλ απνδεθηέο θαη θξίζεθαλ ζπληαγκαηηθέο απφ ην Ξπκβνχιην ηεο Βπηθξαηείαο. Βπίζεο θάιπςε ζεκαληηθά θελά ηνπ λνκνζεηηθνχ ηζηνχ θαη αληηκεηψπηζε πνιιά ζηνηρεία παζνγέλεηαο ηνπ αδεηνδνηηθνχ θαζεζηψηνο. Θε ην λ.3017/2002 «Ζχξσζε ηνπ Μξσηνθφιινπ ηνπ Ζηφην ζηε Ξχκβαζεπιαίζην ησλ Δλσκέλσλ Βζλψλ γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο» (ΦΒΖ Ώ 117) ε Βιιεληθή ΐνπιή επηζεκνπνίεζε ηε δέζκεπζε ηεο ρψξαο γηα δξάζεηο αληηζηξαηεπφκελεο ηελ ηάζε επηδείλσζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Λ λ.3175/2003 θαζηέξσζε γηα πξψηε θνξά ζπλεθηηθφ ζχλνιν θαλφλσλ γηα ηελ νξζνινγηθή ρξήζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο. Ον λέν πιαίζην είλαη ζπκβαηφ κε ην θνηλνηηθφ δίθαην πνπ ζεσξεί φηη ε γεσζεξκία απνηειεί κνξθή αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο πνπ ζπλεηζθέξεη ζηε βηψζηκε αλάπηπμε. Λ λ.3175/2003 κεηέβαιιε ηνλ απφ καθξνχ εδξαησκέλν ραξαθηήξα ηεο γεσζεξκίαο σο νξπθηνχ ππαγφκελνπ ζηηο κάιινλ απζηεξέο ξπζκίζεηο ηνπ Ι.Α. 210/1973 "Μεξί Θεηαιιεπηηθνχ Ζψδηθνο" (ΦΒΖ Ώ 277). Ξπλνπηηθά, θάζε γεσζεξκηθφ πεδίν ζα αληηκεησπίδεηαη σο εληαίν θνίηαζκα-πεγή ψζηε λα 42

43 απνθεχγεηαη ν θαηαθεξκαηηζκφο πνπ πξνέθππηε απφ ηηο επί κέξνπο κηζζσηηθέο εθρσξήζεηο. Αεκηνπξγήζεθε ζπγθεθξηκέλε δηαγσληζηηθή δηαδηθαζία γηα φιν ην θάζκα ησλ πξντφλησλ, ππνπξντφλησλ θαη παξαπξντφλησλ. Ον απνιήςηκν δπλακηθφ ησλ δχν πιήξσο εξεπλεκέλσλ γεσζεξκηθψλ πεδίσλ πςειήο ελζαιπίαο γηα ειεθηξνπαξαγσγηθνχο ζθνπνχο αλέξρεηαη ζε 170 MWe ελψ ην πηζαλφ δπλακηθφ νιφθιεξεο ηεο ρψξαο ππεξβαίλεη ηα 500 MWe. Μάλησο ν θχξηνο ζθνπφο ηνπ λένπ λφκνπ ήηαλ ε αλαζεψξεζε ηνπ λ.2773/1999 πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηεί ε βξαδχηεηα πνπ ζεκεηψλεηαη ζηε δηαδηθαζία απειεπζέξσζεο ηεο αγνξάο ειεθηξηζκνχ θπξίσο εμαηηίαο ηεο δεζπφδνπζαο ζέζεο ηεο ΑΒΔ Ώ.Β. Δ αλαζεψξεζε απηή ήηαλ επίζεο αλαγθαία γηα λα αληηθαηνπηξηζηνχλ ηξνπνπνηήζεηο πνπ πξνκελχνληαλ ηφηε απφ ηελ Λδεγία 2003/54/ΒΖ. Ξην ρψξν ησλ ΏΜΒ ν λ.3175/2003 επαλέιαβε ηνλ νξηζκφ ηνπ άξζξνπ 2 ηεο Λδεγίαο 2001/77/ΒΖ ζρεηηθά κε ηηο πβξηδηθέο εγθαηαζηάζεηο πξνθεηκέλνπ λα αξζεί ε ππάξρνπζα αζάθεηα ζρεηηθά κε ηελ πξαγκαηηθή θαηάηαμε ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ απηά ηα ζπζηήκαηα. Έηζη απνιακβάλνπλ ην επλντθφ ηηκνινγηαθφ θαζεζηψο φπσο θαη νη άιιεο κνξθέο ΏΜΒ αλ θαη ζην κε δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα δελ εμαηξνχληαη απφ δηαγσληζηηθή δηαδηθαζία πνπ απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηε ρνξήγεζε άδεηαο παξαγσγήο. Ξην πξφηππν θαηλνηφκσλ επεκβάζεσλ πνπ πινπνηήζεθαλ γηα ηελ επίζπεπζε ησλ έξγσλ ησλ Λιπκπηαθψλ έξγσλ ηνπ 2004, ν Ι. 3175/2003 πεξηέιαβε πεξαηηέξσ δξάζεηο κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε εηζαγσγή ζπληνκεπκέλσλ θαη απινπζηεπκέλσλ δηαδηθαζηψλ ζρεηηθά κε ηηο απαιινηξηψζεηο πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα ηελ ελίζρπζε θαη επέθηαζε ησλ γξακκψλ κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ψζηε λα εμππεξεηεζεί θαη ε αλάπηπμε ησλ ΏΜΒ. Δ πεξηβαιινληηθή δηαδηθαζία αθνινπζεί αλαζεσξεκέλε πνξεία κεηά ηελ ςήθηζε ηνπ λ.3010/2002 «Βλαξκφληζε ηνπ λ.1650/1986 κε ηηο Λδεγίεο 97/11/Β.Β. θαη 96/61/Β.Β., δηαδηθαζία νξηνζέηεζεο θαη ξπζκίζεηο ζεκάησλ γηα ηα πδαηνξέκαηα θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΒΖ Ώ 91) γηα ηελ πξνζαξκνγή ηεο εζληθήο λνκνζεζίαο πνπ δηέπεη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ζην Ζνηλνηηθφ Ζεθηεκέλν. 43

44 Ξην θαλνληζηηθφ επίπεδν εθδφζεθε εηδηθά γηα ηηο ΏΜΒ ε θνηλή ππνπξγηθή απφθαζε 1726/2003 "Αηαδηθαζία πξνθαηαξθηηθήο εθηίκεζεο θαη αμηνιφγεζεο, έγθξηζεο πεξηβαιινληηθψλ φξσλ, θαζψο θαη έγθξηζεο επέκβαζεο ή παξαρψξεζεο δάζνπο ή δαζηθήο έθηαζεο ζηα πιαίζηα ηεο έθδνζεο άδεηαο εγθαηάζηαζεο ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο, απφ Ώλαλεψζηκεο Μεγέο Βλέξγεηαο" (ΦΒΖ ΐ' 552) πνπ ππνγξάθηεθε απφ ηνπο ππνπξγνχο Βζληθήο Άκπλαο, Ώλάπηπμεο, Μεξηβάιινληνο -Ρσξνηαμίαο-Αεκνζίσλ Έξγσλ, Γεσξγίαο, Μνιηηηζκνχ θαη Θεηαθνξψλ-Βπηθνηλσληψλ ψζηε λα πξνζαξκνζηεί ε ζπλνιηθή αδεηνδφηεζε εγθαηαζηάζεσλ ΏΜΒ ζην θαζεζηψο πεξηβαιινληηθήο απνδνρήο. Θεηαμχ ησλ εηζαγνκέλσλ ξπζκίζεσλ πεξηιακβάλεηαη ν πεξηνξηζκφο ησλ γλσκνδνηνχλησλ θνξέσλ ζηνλ απφιπηα αλαγθαίν αξηζκφ, ε θαζηέξσζε ζπληνκεπκέλσλ πξνζεζκηψλ, άπξαθηε παξέιεπζε ησλ νπνίσλ ζα λνκηκνπνηεί ηελ επηζπεχδνπζα Ππεξεζία λα ζεσξεί σο ζεηηθέο ηηο ελδηάκεζεο εγθξίζεηο θαη γλσκνδνηήζεηο άιισλ θνξέσλ θαη γεληθφηεξα ε βειηηζηνπνίεζε ηεο αιιεινπρίαο ησλ ελδηακέζσλ ζπλαηλέζεσλ θαηά ην πλεχκα ηνπ άξζξνπ 6 ηεο Λδεγίαο 77/2001/ΒΖ. Βπίζεο θαη ην θαλνληζηηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηελ εθαξκνγή ηεο λνκνζεζίαο γηα ηηο άδεηεο εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο ππέζηε ζεκαληηθή αλαζεψξεζε. Βηδηθά ε ππνπξγηθή απφθαζε 8295/1995 (ΦΒΖ ΐ 385) πνπ απνηεινχζε ην αλαγθαίν παξαθνινχζεκα ηνπ λ.2244/1994 αληηθαηαζηάζεθε κε ηε λεφηεξε απφθαζε 2000/2002 (ΦΒΖ ΐ' 158) πνπ ζηελ νπζία απνηειεί ελεκεξσκέλν αδεηνδνηηθφ θψδηθα γηα ηηο ελ ιφγσ άδεηεο ζηαζκψλ ΏΜΒ. Βπίζεο αμηνζεκείσηε είλαη ε θνηλή ππνπξγηθή απφθαζε Α6/Φ1/νηθ.19500/ (ΦΒΖ ΐ' 1671), κε ηελ νπνία εγθαηαζηάζεηο αλαλεψζηκεο ειεθηξνπαξαγσγήο κηθξνχ κεγέζνπο κεηαηάρηεθαλ ζηελ θαηεγνξία κεδεληθήο φριεζεο κε ζπλέπεηα λα είλαη δπλαηή ε έληαμε ηνπο ζηνλ νηθηζηηθφ ηζηφ. Οέινο κε ηελ εγθχθιην ηνπ Πθππνπξγνχ Ώλάπηπμεο Α6/Φ1/νηθ.20603/ θαζνξίζηεθαλ νη πεξηπηψζεηο γηα ηηο νπνίεο δελ απαηηείηαη ηξνπνπνίεζε ηεο άδεηαο παξαγσγήο. Λ λ.3426/2005 ζε αληηθαηάζηαζε ηεο νδεγίαο 96/92/ΒΖ, κε ηελ νδεγία 2003/54/ΒΖ επηδηψθεηαη ε επίηεπμε κηαο απνιχησο ιεηηνπξγηθήο θαη αληαγσληζηηθήο εζσηεξηθήο αγνξάο, ζηφρνο γηα ηνλ νπνίν απαηηείηαη ε ρσξίο 44

45 δηαθξίζεηο, κε δηαθάλεηα θαη ζε ινγηθέο ηηκέο πξφζβαζε ζηα δίθηπα, Ξην ίδην πιαίζην, ε νδεγία πεξηιακβάλεη ξπζκίζεηο γηα ηελ νξγάλσζε ηεο πξφζβαζεο ζηα δίθηπα, ξπζκίζεηο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ δηθηχσλ κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο θαη ηνλ απνηειεζκαηηθφ δηαρσξηζκφ ησλ Αηαρεηξηζηψλ ηνπ Ξπζηήκαηνο κεηαθνξάο θαη ηνπ Αηθηχνπ δηαλνκήο απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο παξαγσγήο θαη πξνκήζεηαο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Βηδηθφηεξα, πεξηιακβάλνληαη ξπζκίζεηο γηα ηε δηαδηθαζία ρνξήγεζεο αδεηψλ βάζε αληηθεηκεληθψλ, δηαθαλψλ θαη ακεξφιεπησλ θξηηεξίσλ, θαλφλεο αλαθνξηθά κε ηηο ππνρξεψζεηο παξνρήο ππεξεζηψλ θνηλήο σθέιεηαο θαη θπξίσο ε ζεκειίσζε, απφ ην έηνο 2007, ηεο ειεπζεξίαο φισλ ησλ θαηαλαισηψλ λα επηιέγνπλ πξνκεζεπηή. Ον Αεθέκβξην ηνπ 2005, ςεθίζηεθε ζηε ΐνπιή ησλ Βιιήλσλ ν λ.3426/2005 Βπηηάρπλζε ηεο Αηαδηθαζίαο γηα ηελ Ώπειεπζέξσζε ηεο Ώγνξάο Διεθηξηθήο Βλέξγεηαο», κε ηνλ νπνίνλ ελαξκνλίζηεθε πιήξσο ε εζληθή λνκνζεζία ζηηο δηαηάμεηο ηεο νδεγίαο 2003/54. Βπφκελα ςεθίζηεθε ν λ.3468/2006, ν νπνίνο θαηήξγεζε θάπνηα άξζξα ησλ λφκσλ 3175/2003, 2773/1999 θαη 2244/1994 θαη αθνξά ζέκαηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΏΜΒ, επαλαπξνζδηνξίδνληαο ηε δηαδηθαζία απφθηεζεο ηεο άδεηαο παξαγσγήο, θαη ζπκπαξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο πςειήο απφδνζεο. Οφζν απφ ην δηεζλέο (πξσηφθνιιν ηνπ Ζηφην, πνπ απνηειεί ήδε ππεξλνκνζεηηθφ δίθαην κεηά ηελ θχξσζε ηνπ κε ην λ.3017/2002. ΦΒΖ A' 117/ ), φζν θαη ην θνηλνηηθφ δίθαην (Λδεγία 2001/77/ΒΛΖ ηνπ Βπξσπατθνχ Ζνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ Ξπκβνπιίνπ ηεο 27εο Ξεπηεκβξίνπ 2001 «Γηα ηελ πξναγσγή ηνπ ειεθηξηζκνχ απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο»), απνξξένπλ γηα ηελ Βιιάδα, ξεηέο ππνρξεψζεηο γηα ηε δηείζδπζε ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ Ώλαλεψζηκεο Μεγέο Βλέξγεηαο (ΏΜΒ). Μαξά ηαχηα, κέρξη θαη ην 2006, ην ζεζκηθφ πιαίζην αδεηνδφηεζεο έξγσλ ΏΜΒ ραξαθηεξηδφηαλ απφ δπζπξαγία, αλαπνηειεζκαηηθφηεηα θαη πνιππινθφηεηα, κε απνηέιεζκα ηελ εκθάληζε ζεκαληηθφηαησλ θαζπζηεξήζεσλ ζηελ αλάπηπμε ησλ ΏΜΒ ζηελ Βιιάδα. Δ ρνξήγεζε αδεηψλ παξαγσγήο, ε εγθαηάζηαζε θαη ε ιεηηνπξγία ζηαζκψλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο 45

46 απφ ΏΜΒ, δηέπνληαλ κέρξη ηφηε απφ ην λ.2773/1999 «Ώπειεπζέξσζε αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη άιιεο δηαηάμεηο», ην λ.3175/2003 θαη άιιεο δηάζπαξηεο δηαηάμεηο πνπ πεξηιακβάλνληαλ ζηνπο λ.2244/1994 θαη 2941/2001. Μέξαλ ηεο αλάγθεο ζπζηεκαηνπνίεζεο θαη εθζπγρξνληζκνχ ησλ δηαηάμεσλ ησλ πξναλαθεξφκελσλ λνκνζεηεκάησλ, ην πιαίζην απηψλ είρε θαηαζηεί ήδε αλεπαξθέο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ ζπλφινπ ησλ αλαγθψλ πνπ είραλ αλαθχςεη θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ, γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΏΜΒ. Θε ηηο ξπζκίζεηο ηνπ λένπ λφκνπ 3468/2006 «Μαξαγσγή Διεθηξηθήο Βλέξγεηαο απφ ΏΜΒ θαη ΞΔΘΠΏ θαη ινηπέο δηαηάμεηο» (ΦΒΖ ) νξγαλψζεθε θαη ζπζηεκαηνπνηήζεθε ην λνκνζεηηθφ πιαίζην αδεηνδφηεζεο ησλ ζηαζκψλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΏΜΒ θαη ΞΔΘΠΏ θαη εηζήρζεθαλ ξπζκίζεηο γηα ηελ απινπνίεζε θαη επηηάρπλζε ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηεο δηαδηθαζίαο αδεηνδφηεζεο ησλ έξγσλ απηψλ, δηαζθαιίδνληαο ηελ πινπνίεζε ηνπο, επηδηψθνληαο παξάιιεια ηνλ πιήξε ζεβαζκφο ησλ δηαηάμεσλ ηνπ πξσηνθφιινπ ηνπ Ζηφην θαη ησλ θνηλνηηθψλ Λδεγηψλ 2001/77/ΒΛΖ, 2003/30/ΒΖ, 2003/54/ΒΖ θαη 2004/8/ΒΖ, θαζψο θαη ησλ ππνρξεψζεσλ πνπ απνξξένπλ γηα ηε Ρψξα απφ ηνπο θαλφλεο απηνχο. Θε ην λφκν απηφ ελζσκαηψζεθε γηα πξψηε θνξά ε πεξηβαιινληηθή δηάζηαζε ηεο πινπνίεζεο έξγσλ ΏΜΒ θαη ΞΔΘΠΏ ζε πξψηκν ζηάδην ζρεδηαζκνχ, κε ηελ πξφβιεςε γηα ηε ρνξήγεζε ηεο άδεηαο παξαγσγήο κεηά ηελ Μξνθαηαξθηηθή Μεξηβαιινληηθή Βθηίκεζε θαη Ώμηνιφγεζε (Μ.Μ.Β.Ώ) θαηά ηηο θείκελεο δηαηάμεηο. Αεδνκέλσλ ησλ ζεκαληηθψλ λνκνινγηαθψλ εμειίμεσλ (ΞηΒ 2569/2004), νη δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ απηνχ θαη νη ξπζκίζεηο ηνπ Βηδηθνχ Μιαηζίνπ Ρσξνηαμηθνχ Ξρεδηαζκνχ θαη Ώεηθφξνπ Ώλάπηπμεο γηα ηηο ΏΜΒ (ην ζρέδην ηεο ζρεηηθήο ΖΠΏ ηέζεθε ζε δεκφζηα δηαβνχιεπζε ηελ 1ε Φεβξνπαξίνπ 2007), ζα απνηεινχλ ην λέν ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηελ θαηά πξνηεξαηφηεηα πινπνίεζε έξγσλ ΏΜΒ, ζην πιαίζην ηεο βηψζηκεο αμηνπνίεζεο ησλ πεγψλ ηνπ εζληθνχ πινχηνπ. Λ ιφγνο ηεο ζπλερνχο ελαιιαγήο δηάθνξσλ λνκνζεηηθψλ θαη θαλνληζηηθψλ δηαηάμεσλ γηα έξγα ΏΜΒ αληηθαηνπηξίδεη ηε πξνζπάζεηα ξχζκηζεο ηερληθψλ, 46

47 πεξηβαιινληηθψλ, ρσξνηαμηθψλ θαη θνηλσληθψλ δεηεκάησλ, πνπ αλαδείρζεθαλ κέζα απφ ηηο παιαηφηεξεο δηαδηθαζίεο αδεηνδφηεζεο, κε απνηέιεζκα ηελ θαζπζηέξεζε ζηελ πινπνίεζε ησλ αληίζηνηρσλ επελδχζεσλ Δ Ιέα Βπξσπατθή Βλεξγεηαθή Μνιηηηθή Λη πξνθιήζεηο ζε παγθφζκην επίπεδν πσο νξίδεηαη ζηελ «Μξάζηλε ΐίβιν γηα ηελ αζθάιεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ» (2000), θχξηεο πξνηεξαηφηεηεο ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ηεο Βπξσπατθήο Έλσζεο είλαη λα αληηκεησπηζζεί ε απμαλφκελε εμάξηεζε ηεο Έλσζεο απφ εηζαγσγέο ελέξγεηαο πξνεξρφκελεο απφ ιίγεο πεξηνρέο ηεο πθειίνπ, θαζψο θαη ε αληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Θε πξννπηηθή ηα επφκελα είθνζη κέρξη ηξηάληα έηε, ε Μξάζηλε ΐίβινο επέζηεζε ηελ πξνζνρή ζηηο δηαξζξσηηθέο αδπλακίεο θαη ηα γεσπνιηηηθά, θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά κεηνλεθηήκαηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ ηεο ΒΒ, ηδίσο φζνλ αθνξά ηηο δεζκεχζεηο πνπ αλέιαβε ε Βπξψπε ππφ ην Μξσηφθνιιν ηνπ Ζηφην, γηα «ζηαζεξνπνίεζε ησλ ζπγθεληξψζεσλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηελ αηκφζθαηξα, ζε επίπεδα ηέηνηα ψζηε λα πξνιεθζνχλ επηθίλδπλεο επηπηψζεηο ζην θιίκα απφ ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο». Ζεληξηθφο άμνλαο ηνπ Μξσηνθφιινπ ηνπ Ζηφην είλαη νη λνκηθά θαηνρπξσκέλεο δεζκεχζεηο ησλ βηνκεραληθά αλαπηπγκέλσλ θξαηψλ λα κεηψζνπλ ηηο εθπνκπέο έμη (6) αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ηελ πεξίνδν ζε πνζνζηφ 5,2% ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ Δ πξνψζεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο πξέπεη λα δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ζηφρσλ. Ώπφ ην 1997, ε Έλσζε έρεη θαηαβάιεη πξνζπάζεηεο ψζηε λα επηηεπρζεί έσο ην 2010 ν θηιφδνμνο ζηφρνο λα αλέιζεη ζε 12% ην κεξίδην ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ζηελ αθαζάξηζηε εζσηεξηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο. Ον 1997, ην κεξίδην ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ήηαλ 5,4% ην 2001 είρε θζάζεη ζε 6% (ράξηλ ζχγθξηζεο, ην κεξίδην ηνπ πεηξειαίνπ αλέξρεηαη ζε 40%, ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζε 23%, ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο ζε 16% θαη ησλ ζηεξεψλ θαπζίκσλ ζε 15%). Βπηπιένλ, νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ αηκνζθαηξηθνχ αέξα θαη ηνπ δπλακηθνχ θαηλνηνκίαο, ζηε 47

48 δεκηνπξγία λέσλ επηρεηξήζεσλ θαη ζέζεσλ απαζρφιεζεο θαη ζηελ αλάπηπμε ηεο ππαίζξνπ, δειαδή ζηελ ελίζρπζε ησλ 3 ππιψλσλ ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο. Ξε παγθφζκην επίπεδν, ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο απμάλεηαη ηαρχξπζκα - θαηά 15% ζηε δεθαεηία Ώλακέλεηαη αθφκε ηαρχηεξε αχμεζε κεηαμχ 2000 θαη Οα νξπθηά θαχζηκα (άλζξαθαο, θπζηθφ αέξην θαη πεηξέιαην) θαηαιακβάλνπλ πεξίπνπ ην 80% ηεο παγθφζκηαο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Δ παγθφζκηα θαηαλάισζε νξπθηψλ θαπζίκσλ απμήζεθε αλάινγα κε ηελ ζπλνιηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίεο ηνπ '90. Θέρξη ην 2020 αλακέλεηαη φηη ε ρξήζε νξπθηψλ θαπζίκσλ ζα απμεζεί κε πςειφηεξν ξπζκφ απφ φ,ηη ε ζπλνιηθή θαηαλάισζε. Οα νξπθηά θαχζηκα πξνζθέξνπλ πνιιά πιενλεθηήκαηα. Βίλαη ζρεηηθά θζελή ε εμφξπμή ηνπο, εχθνιε ε ρξήζε ηνπο θαη είλαη επξέσο δηαζέζηκα. Δ ππνδνκή γηα ηελ παξνρή ηνπο ππάξρεη ήδε. Λη θιάδνη εθνδηαζκνχ κε νξπθηά θαχζηκα είλαη θαιά νξγαλσκέλνη θαη ε πξνζθνξά ηνπο θαιχπηεη ηα πεξηζζφηεξα κέξε ηεο πθειίνπ. Έρνπλ σζηφζν δχν θχξηα κεηνλεθηήκαηα. Μξψηνλ, θαηά ηελ θαχζε ηνπο εθπέκπνληαη ξχπνη θαη ζεξκνθεπηαθά αέξηα πνπ πξνμελνχλ θιηκαηηθή αιιαγή. Αεχηεξνλ, νη ρψξεο πνπ δελ δηαζέηνπλ επαξθή απνζέκαηα νξπθηψλ θαπζίκσλ - θπξίσο πεηξέιαην -αληηκεησπίδνπλ απμαλφκελνπο θηλδχλνπο αζθάιεηαο ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ ηνπο. Δ εμάξηεζε απφ ηηο αιιαγέο θαη ην απμαλφκελν πνζνζηφ εηζαγσγψλ είλαη δπλαηφ λα νδεγήζνπλ ζε αλεζπρίεο ζρεηηθά κε θίλδπλν λα δηαθνπεί ή λα θαηαζηεί δχζθνινο ν εθνδηαζκφο. Σζηφζν, ε αζθάιεηα ηνπ εθνδηαζκνχ δελ πξέπεη λα ζεσξεζεί απιψο θαη κφλνλ σο δήηεκα κείσζεο ηεο εμάξηεζεο απφ ηηο εηζαγσγέο ή ελίζρπζεο ηεο εγρψξηαο παξαγσγήο. Δ αζθάιεηα ηνπ εθνδηαζκνχ απαηηεί επξχ θάζκα πξσηνβνπιηψλ άζθεζεο πνιηηηθήο πνπ λα απνζθνπνχλ, κεηαμχ άιισλ, ζηελ δηαθνξνπνίεζε ησλ πεγψλ εθνδηαζκνχ θαη ησλ ηερλνινγηψλ, ρσξίο σζηφζν λα παξαγλσξίδεηαη ην γεσπνιηηηθφ πιαίζην θαη νη ζπλέπεηέο ηνπ. Δ Βπξσπατθή Βπηηξνπή έρεη δηαηππψζεη ζε άιια έγγξαθα ηηο ηδέεο ηεο ζρεηηθά κε ηελ αληηκεηψπηζε απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ, ζπγθεθξηκέλα ζηελ 48

49 Μξάζηλε ΐίβιν ζρεηηθά κε ηελ αζθάιεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ (2000) θαη ζηελ αλαθνίλσζή ηεο ζρεηηθά κε ηελ ελεξγεηαθή ζπλεξγαζία κε ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο (2002). Σο ππνθαηάζηαην ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ, νη αλαλεψζηκεο πεγέο κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Λη αλαλεψζηκεο πεγέο παξέρνπλ επίζεο ηε δπλαηφηεηα βειηίσζεο ηεο αζθάιεηαο ηνπ εθνδηαζκνχ, επεηδή εληζρχνπλ ηε δηαθνξνπνίεζε ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο. Οα επηρεηξήκαηα ππέξ ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο εληζρχνληαη ιφγσ ησλ ζεηηθψλ ηνπο απνηειεζκάησλ ζηελ πξνζηαζία ηεο πνηφηεηαο ηνπ αηκνζθαηξηθνχ αέξα θαη ζηελ δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο θαη επηρεηξήζεσλ - πνιιέο εθ ησλ νπνίσλ ζε αγξνηηθέο πεξηνρέο. Ον 1987 ζηελ Μαγθφζκηα Βπηηξνπή γηα ην Μεξηβάιινλ θαη ηελ Ώλάπηπμε (WCED) δηαηππψζεθε ν φξνο 'Ώεηθφξνο ή ΐηψζηκε Ώλάπηπμε' απφ ηελ Gro Harlem Brundtland ηελ πξψελ πξσζππνπξγφ ηεο Ινξβεγίαο Λ φξνο «βηψζηκε αλάπηπμε» (sustainable development), επηθξάηεζε δηεζλψο ην 1992, κεηά ηελ Μαγθφζκηα Αηάζθεςε Ζνξπθήο ησλ Δλσκέλσλ Βζλψλ γηα ην Μεξηβάιινλ, ζην Νίν ληε Οδαλέτξν ηεο ΐξαδηιίαο. Ον πεξηερφκελν ηνπ φξνπ, φπσο ην φξηζε ε Μαγθφζκηα Βπηηξνπή γηα ην Μεξηβάιινλ θαη ηελ Ώλάπηπμε ησλ Δλσκέλσλ Βζλψλ ( WCED ) είλαη: "ε αλάπηπμε πνπ ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο ηνπ παξφληνο, ρσξίο λα κεηψλεη ηελ δπλαηφηεηα ησλ επφκελσλ γελεψλ λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο δηθέο ηνπο αλάγθεο" (δηαγελεαθή αιιειεγγχε). Ον Βπξσπατθφ Ξπκβνχιην ηνπ Γθέηεκπνξγθ, ηνλ Ενχλην ηνπ 2001, ζπκθψλεζε επί ηεο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε θαη πξνζέζεζε ηελ πεξηβαιινληηθή δηάζηαζε ζηε δηαδηθαζία ηεο Ηηζζαβφλαο. Ξηα ζπκπεξάζκαηά ηνπ "θαιεί ηνπο βηνκεραληθνχο θχθινπο λα ιάβνπλ κέξνο ζηελ αλάπηπμε θαη ζηελ επξχηεξε ρξήζε ησλ λέσλ θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ ηερλνινγηψλ, ζε ηνκείο φπσο ε ελέξγεηα θαη νη κεηαθνξέο" θαη "ηνλίδεη ηε ζεκαζία ηεο απνζχδεπμεο ηεο νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο απφ ηε ρξήζε ησλ πφξσλ." Δ Μαγθφζκηα Αηάζθεςε γηα ηελ Ώεηθφξν Ώλάπηπμε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην Γηνράλεζκπνπξγθ ηνλ Ξεπηέκβξην ηνπ 2002, πξαγκαηεχζεθε ζθαηξηθέο πηπρέο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο κε επίθεληξν ηελ αλάγθε λα κεηξηαζηεί ε θηψρεηα, σο ζέκα επείγνληνο ραξαθηήξα. Έλα απφ ηα θχξηα απνηειέζκαηα 49

50 ηεο Μαγθφζκηαο Αηάζθεςεο γηα ηελ Ώεηθφξν Ώλάπηπμε ήηαλ ε γεληθή απνδνρή φηη ε ελέξγεηα, θαη ζπγθεθξηκέλα ε αλαλεψζηκε ελέξγεηα, απνηειεί κηα απφ ηηο θχξηεο πξνηεξαηφηεηεο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο θαη ηελ επίηεπμε καθξνπξφζεζκεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο. Ξην Γηνράλεζκπνπξγθ ε ΒΒ αλέιαβε ηε δέζκεπζε λα πξσηνπνξήζεη κε ηελ πξσηνβνπιία ηεο ΒΒ "Βλέξγεηα γηα ηελ Βμάιεηςε ηεο θηψρεηαο θαη ηελ Ώεηθφξν Ώλάπηπμε" (ΒΒΏΒ) θαη κε ηνλ Ξπλαζπηζκφ ηνπ Γηνράλεζκπνπξγθ γηα ηελ Ώλαλεψζηκε Βλέξγεηα (JREC). Θηα απφ ηηο πξψηεο ζπγθεθξηκέλεο δξάζεηο πνπ αλέιαβε ε Βπηηξνπή γηα λα ππνζηεξίμεη ηελ ΒΒΏΒ ήηαλ λα δξνκνινγήζεη ην πξφγξακκα COOPENER ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο "Βπθπήο Βλέξγεηα - Βπξψπε", κε ζθνπφ λα πξνσζήζεη ηελ πξνζθνξά ππεξεζηψλ αεηθφξνπ ελέξγεηαο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Δ ππνζηήξημε ηεο παξνρήο πξφζβαζεο ζην λεξφ θαη ζε ζχγρξνλεο ελεξγεηαθέο ππεξεζίεο ζην πιαίζην ηεο εμάιεηςεο ηεο θηψρεηαο απνηειεί πιένλ δέζκεπζε ηεο Βπξσπατθήο Ώλαπηπμηαθήο ΐνήζεηαο πνπ αλαιήθζεθε ζην πιαίζην ηεο Μαγθφζκηαο Αηάζθεςεο γηα ηελ Ώεηθφξν Ώλάπηπμε. Δ αλάπηπμε ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο θαη ε κεηαθνξά ηερλνινγίαο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ζπκβάιιεη ζηελ εμάιεηςε ηεο θηψρεηαο θαη ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ επηπέδνπ δσήο ησλ πην θησρψλ ρσξψλ. Ώπφ ηελ αξρή ν JREC αλέπηπμε ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπ ζε ζηελή ζπλεξγαζία θαη κε ηελ ππνζηήξημε επξχηαηνπ θχθινπ ελδηαθεξνκέλσλ, φπνπ πεξηιακβάλνληαη επηρεηξήζεηο, ΘΖΛ θαη παλεπηζηήκηα. Σζηφζν, ε ηδηφηεηα ηνπ κέινπο ηνπ JREC είλαη πξνλφκην ησλ εζληθψλ θπβεξλήζεσλ. Ονλ Θάξηην ηνπ 2004, 87 ρψξεο είραλ ήδε πξνζρσξήζεη ζηνλ ζπλαζπηζκφ απηφ θαη αλακέλνληαη αθφκε πεξηζζφηεξεο. Ζαηά ηε ζχλνδν θνξπθήο ηεο Ηηζζαβφλαο ην Θάξηην ηνπ 2000, νη εγέηεο ησλ θπβεξλήζεσλ ηεο Βπξσπατθήο Έλσζεο ζπκθψλεζαλ ζ' έλα λέν ζηξαηεγηθφ ζηφρν γηα ηελ Βπξσπατθή Έλσζε: λα αλαδείμνπλ ηελ ΒΒ "ζηελ πην αληαγσληζηηθή θαη δπλακηθή, βαζηζκέλε ζηε γλψζε νηθνλνκία ζηνλ θφζκν, ηθαλή γηα αεηθφξν νηθνλνκηθή αλάπηπμε κε πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη κεγαιχηεξε θνηλσληθή ζπλνρή". 50

51 Ξην Βπξσπατθφ Ξπκβνχιην ηνπ Θαξηίνπ ηνπ 2005, νη εγέηεο ηεο ΒΒ έζεζαλ ηελ αλάπηπμε θαη ηελ απαζρφιεζε ζηελ πξψηε γξακκή ησλ πνιηηηθψλ πξνηεξαηνηήησλ ηεο Βπξψπεο. Δ αλαλεσκέλε ζηξαηεγηθή ηεο Ηηζζαβφλαο απνηέιεζε θαη κία λέα δέζκεπζε εθ κέξνπο φισλ λα θηλεηνπνηεζνχλ γηα ηελ πινπνίεζε ελφο ζεηηθνχ πξνγξάκκαηνο κεηαξξπζκίζεσλ. Δ αχμεζε ηνπ κεξηδίνπ ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζην κείγκα ησλ πεγψλ ελέξγεηαο ζπκβάιιεη ζηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο δηαδηθαζίαο ηεο Ηηζζαβφλαο λα θαηαζηεί δπλαηή ε βηψζηκε νηθνλνκηθή κεγέζπλζε. ια ηα θξάηε κέιε έρνπλ εθπνλήζεη εζληθά πξνγξάκκαηα κεηαξξπζκίζεσλ βάζεη ελφο εληαίνπ ζπλφινπ νινθιεξσκέλσλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ. Ώπηά ηα εζληθά πξνγξάκκαηα κεηαξξπζκίζεσλ ζπληζηνχλ θαη ηα βαζηθά εξγαιεία γηα ηελ εθαξκνγή ηεο αλαλεσκέλεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ηηζζαβφλαο δεδνκέλνπ φηη κέζσ απηψλ νη νινθιεξσκέλεο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο κεηαηξέπνληαη ζε κεηαξξπζκίζεηο, ησλ νπνίσλ ν ζρεδηαζκφο θαη ε πινπνίεζε είλαη αξκνδηφηεηα ησλ θξαηψλ κειψλ. Βάλ ηα θξάηε κέιε εθπιεξψζνπλ ηνπο εζληθνχο ηνπο ζηφρνπο, ην ζπλνιηθφ κεξίδην ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ ΒΒ-15 ζα θζάζεη ηνλ ζηφρν ηνπ 22% πεξίπνπ ην 2010, φπσο απαηηείηαη απφ ηελ νδεγία. Απζηπρψο, νη πνιηηηθέο, ηα κέηξα θαη ηα επηηεχγκαηα πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηηο εζληθέο εθζέζεηο ησλ θξαηψλ κειψλ πξνδηαγξάθνπλ κηα ιηγφηεξε επνίσλε εηθφλα. Μξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη είλαη δχζθνιν λα πξνβιεθζεί αθξηβψο ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν κέηξα ηα νπνία εγθξίλνληαη ζήκεξα ζα επεξεάδνπλ ηελ ειεθηξνπαξαγσγή απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ην Σζηφζν, ηα πξνβνιηθά ζελάξηα νδεγνχλ ζην ζπκπέξαζκα φηη, παξφηη έρεη αξρίζεη λα ζεκεηψλεηαη πξφνδνο γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ζηφρσλ, ν ζηφρνο ηνπ 2010 δελ ζα επηηεπρζεί ππφ ηηο ηξέρνπζεο πνιηηηθέο θαη κέηξα, αθφκε θαη ππφ ζελάξην πνπ βαζίδεηαη ζε κεηψζεηο ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο σο απνηέιεζκα λέσλ κέηξσλ γηα ηελ ελεξγεηαθή απφδνζε. Μξνβιέπεηαη φηη νη πνιηηηθέο πνπ εθαξκφδνληαη ζήκεξα ζα νδεγήζνπλ κάιινλ ζε κεξίδην κεηαμχ 18% θαη 19% ην

52 Ον Ξρέδην Αξάζεο γηα ηελ ελεξγεηαθή πνιηηηθή ηεο ΒΒ Ξηε Ξπλάληεζε Ζνξπθήο ησλ εγεηψλ ηεο ΒΒ ζηηο 8/9 Θαξηίνπ ηνπ 2007, ην Βπξσπατθφ Ξπκβνχιην, ιακβάλνληαο ππφςε ηελ πξφηαζε ηεο Βπξσπατθήο Βπηηξνπήο γηα κηα «Βλεξγεηαθή Μνιηηηθή γηα ηελ Βπξψπε» ελέθξηλε έλα ζπλνιηθφ ελεξγεηαθφ Ξρέδην Αξάζεο γηα ηελ πεξίνδν Ον Ξρέδην Αξάζεο ππνδεηθλχεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα κπνξνχζε λα ζεκεησζεί ζεκαληηθή πξφνδνο ζηελ απνηειεζκαηηθή νινθιήξσζε θαη ιεηηνπξγία ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο ηεο ΒΒ ζηνπο ηνκείο θπζηθνχ αεξίνπ θαη ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Βμεηάδεη ην δηνξηζκφ ζπληνληζηψλ ηεο ΒΒ γηα ηέζζεξα ζρέδηα πξνηεξαηφηεηαο επξσπατθνχ ελδηαθέξνληνο. Θίγεη, επίζεο, ην θαίξην δήηεκα ηεο αζθάιεηαο ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ θαη ηεο αληηκεηψπηζεο ελδερφκελσλ θξίζεσλ. Βπίθεληξν ηεο λέαο Βπξσπατθήο Βλεξγεηαθήο πνιηηηθήο είλαη ν θχξηνο ζηξαηεγηθφο ελεξγεηαθφο ζηφρνο φηη ε ΒΒ ζα πξέπεη λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ θαηά 20%, κέρξη ην 2020, ζε ζχγθξηζε κε ηα επίπεδα ηνπ Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ θεληξηθνχ ζηξαηεγηθνχ ζηφρνπ, ε Βπξσπατθή Βπηηξνπή πξνηείλεη παξάιιεια, ηελ επίηεπμε ηξηψλ ζρεηηδφκελσλ ζηφρσλ, κε νξίδνληα ην 2020: ηελ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο θαηά 20%, ηελ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ δηείζδπζεο ησλ αλαλεψζηκσλ κνξθψλ ελέξγεηαο ζην ελεξγεηαθφ κείγκα ζην επίπεδν ηνπ 20% θαη ηελ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ βηνθαπζίκσλ ζηηο κεηαθνξέο ζην 10%. Λ ζηξαηεγηθφο ζηφρνο θαη ηα ζπγθεθξηκέλα κέηξα γηα ηελ πινπνίεζή ηνπ, πνπ πεξηγξάθνληαη ζην Ξρέδην Αξάζεο, απνηεινχλ ηνλ ππξήλα ηεο λέαο επξσπατθήο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο. Οα δέθα κέηξα πνπ Βπξσπατθνχ Ξρεδίνπ Αξάζεο γηα ηελ Βλέξγεηα είλαη ηα εμήο : i. Ζαιχηεξε ιεηηνπξγία ηεο Βζσηεξηθήο Ώγνξάο Βλέξγεηαο. ii. Αηεπθφιπλζε ησλ θξαηψλ-κειψλ γηα αλάπηπμε αιιειεγγχεο ζηελ πεξίπησζε ελεξγεηαθψλ θξίζεσλ ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε αζθαιήο ηξνθνδνζία κε πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην θαη ειεθηξηθή ελέξγεηα. 52

53 iii. ΐειηίσζε ηνπ Ζνηλνηηθνχ Θεραληζκνχ Βκπνξίαο Βθπνκπψλ Ώεξίνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ψζηε λα κεηαηξαπεί ζε πξαγκαηηθφ θαηαιχηε γηα ηε κείσζε εθπνκπψλ CO2 θαη ηηο επελδχζεηο γηα θαζαξή ελέξγεηα. iv. Ώλάπηπμε πξνγξάκκαηνο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο ζε Βπξσπατθφ, εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν. v. Ώχμεζε ηεο ρξήζεο αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. vi. Ώλάπηπμε Ξηξαηεγηθήο γηα ηελ Βλεξγεηαθή Οερλνινγία. vii. Ώλάπηπμε ηερλνινγηψλ κεηαηξνπήο νξπθηψλ θαπζίκσλ κε ρακειέο εθπνκπέο CO2. viii. Ώλάπηπμε ζεκάησλ αζθάιεηαο θαη πξνζηαζίαο απφ ηελ ρξήζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. ix. Ξπκθσλία γηα κηα δηεζλή ελεξγεηαθή πνιηηηθή κε θνηλνχο ζηφρνπο φπνπ ζα αθνινπζήζνπλ φια ηα θξάηε κέιε. x. ΐειηίσζε ηεο θαηαλφεζεο ησλ ελεξγεηαθψλ ζεκάησλ απφ ηνπο Βπξσπαίνπο πνιίηεο-θαηαλαισηέο. Δ Βπξσπατθή Βπηηξνπή ζρεδηάδεη θάζε δχν ρξφληα λα βειηηψλεη θαη λα επηθαηξνπνηεί ην Ξρέδην Αξάζεο, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο θαη ηηο δηεζλείο ελέξγεηεο ζηα πιαίζηα ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Δ πξφηαζε ηεο ΒΒ γηα κηα λέα επξσπατθή ελεξγεηαθή πνιηηηθή ζπλνδεχεηαη απφ κηα ζεηξά εθζέζεσλ θαη κειεηψλ πνπ βνήζεζαλ ζηε ζχληαμε ηνπ πξνηεηλφκελνπ Ξρεδίνπ Αξάζεο θαη ζηε ζπγθεθξηκελνπνίεζε ησλ κέηξσλ πνιηηηθήο. Οα παξαπάλσ ζπλζέηνπλ ην ιεγφκελν «Μαθέην γηα ηελ Βλέξγεηα θαη ηελ Ζιηκαηηθή Ώιιαγή» Λ ξφινο ηεο Βπξψπεο ζηελ ελεξγεηαθή θαηαλάισζε θαη ηηο αλαλεψζηκεο πήγεο ελέξγεηαο Δ Βπξσπατθή Έλσζε, αθφκε θαη κεηά ηε δηεχξπλζή ηεο ζε 25 κέιε, αλακέλεηαη φηη ζα θαηαιακβάλεη κφλν ην 7% ηεο αχμεζεο ηεο παγθφζκηαο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο κεηαμχ 2000 θαη Μεξηζζφηεξν απφ έλα ηξίην ηεο αχμεζεο απηήο αλακέλεηαη ζηελ Ζίλα θαη ηελ Ελδία. Λη απνθάζεηο ζηελ Βπξσπατθή Έλσζε θαη άιιεο εθβηνκεραληζκέλεο ρψξεο ζα έρνπλ 53

54 απμαλφκελεο ζπλέπεηεο παγθνζκίσο ζην κέγεζνο θαη ηνλ ηξφπν ρξήζεο ηεο ελέξγεηαο. Δ Βπξσπατθή Έλσζε θαη άιιεο ρψξεο ηνπ ΛΛΞΏ έρνπλ ηελ εζηθή θαη πξαθηηθή επζχλε λα θαηαζηήζνπλ δπλαηή ηελ πηνζέηεζε πνιηηηθψλ απφ ηηο εθβηνκεραληζκέλεο ρψξεο νη νπνίεο ζα βνεζήζνπλ λα εμαζθαιηζηεί ν ελεξγεηαθφο εθνδηαζκφο ηνπο θαη λα ηεζεί ππφ έιεγρν ε θιηκαηηθή αιιαγή ρσξίο λα δηαθπβεπζεί ε νηθνλνκηθή ηνπο κεγέζπλζε. Λ κέζνο πνιίηεο ζηελ ΒΒ-25 θαηαλαιψλεη πεξίπνπ ην πεληαπιάζην ζε νξπθηή ελέξγεηα ηνπ κέζνπ πνιίηε ηεο Ώζίαο, ηεο Ώθξηθήο θαη ηεο Θέζεο Ώλαηνιήο (πξάγκα πνπ ηζρχεη άιισζηε γηα ηνπο πνιίηεο ηεο Εαπσλίαοπεξηνρήο ηνπ Βηξεληθνχ Σθεαλνχ. Λη πνιίηεο ησλ ΔΜΏ θαηαλαιψλνπλ ζρεδφλ ην δσδεθαπιάζην). Βάλ νη πινπζηφηεξεο ρψξεο δελ κεηξηάζνπλ ηελ θαηαλάισζή ηνπο ζε ζηεξεά θαχζηκα, έρνπλ ειάρηζηεο πηζαλφηεηεο λα πείζνπλ ηηο ιηγφηεξν εχπνξεο ρψξεο λα ην πξάμνπλ - ηδίσο φηαλ ηφζνη πνιινί άλζξσπνη ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο έρνπλ έιιεηςε επαξθψλ ελεξγεηαθψλ ππεξεζηψλ. Δ Βπξσπατθή Έλσζε έρεη ζπκβάιεη ζπγθεθξηκέλα θαη πξαθηηθά ζηνλ ηνκέα ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ηδίσο κε ηελ αλάπηπμε θαιχηεξσλ θαη θζελφηεξσλ ηερληθψλ θαη ζεζκηθψλ ιχζεσλ. Δ Βπξψπε πξσηνπνξεί ζηελ αλάπηπμε θαη ηελ εθαξκνγή ζχγρξνλσλ ηερληθψλ αμηνπνίεζεο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Ξηε Απηηθή Βπξψπε, φπνπ θαηαλαιψλεηαη ην 16% ηεο ελέξγεηαο παγθνζκίσο, ζεκεηψζεθε ην 31% ηεο αχμεζεο ζε παγθφζκην επίπεδν ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ βηνκάδα κεηαμχ 1990 θαη 2000, ην 48% ηεο αχμεζεο απφ κηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα θαη ην 79% ηεο αχμεζεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ αηνιηθή ελέξγεηα. Δ Βπξσπατθή Έλσζε θαη ηα θξάηε κέιε ηεο πξσηνπνξνχλ ζηελ άζθεζε πνιηηηθήο θαη ζηηο ξπζκηζηηθέο δηαηάμεηο - φπσο ν θαζνξηζκφο ζηφρσλ - θαη ζηα ρξεκαηνδνηηθά πξνγξάκκαηα πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο. Λη επξσπατθέο εηαηξείεο είλαη πξσηνπφξεο παγθνζκίσο ζηελ ηερλνινγία ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο. Μξνθεηκέλνπ λα ζπλερίζεη ε Βπξψπε λα δηαδξακαηίδεη ηνλ ξφιν πνπ ηεο αξκφδεη δελ επηηξέπεηαη λα εθεζπράζεη. Ον κεξίδην ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζηελ Βπξψπε εμαθνινπζεί λα 54

55 πζηεξεί ζεκαληηθά έλαληη ηνπ κεξηδίνπ ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ, ηνπ πεηξειαίνπ, ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ θαη ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. Δ αθαζάξηζηε εζσηεξηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο αλά είδνο θαπζίκνπ ηεο ΒΒ 25 ην έηνο 2000 αληηζηνηρνχζε ζε: ζηεξεά θαχζηκα 18,5% πεηξέιαην 38,4% θπζηθφ αέξην 22,6% ππξεληθή 14,4% αλαλεψζηκε ελέξγεηα 5,8% θαη ινηπά 0,3%. Βπίζεο ε ειεθηξνπαξαγσγή αλά είδνο θαπζίκνπ ζηελ ΒΒ 25 ην έηνο 2000 αληηζηνηρνχζε ζε: ζηεξεά θαχζηκα 30,4%, πεηξέιαην 6,1% θπζηθφ αέξην 17%, Μπξεληθή 31,5%, αλαλεψζηκε ελέξγεηα 13,8%, ινηπά 2,2%. Δ Βπξσπατθή Έλσζε ρξεηάδεηαη αλαλεψζηκε ελέξγεηα ζε πξνζηηέο ηηκέο ψζηε λα ζπκβάιεη ζηελ επίιπζε ησλ δηθψλ ηεο πξνβιεκάησλ αζθάιεηαο ηνπ εθνδηαζκνχ θαη λα εθπιεξψζεη ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη ζέζεη γηα ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ ζεξκνθεπηαθψλ αεξίσλ. Ώλαγλσξίδνληαο ηα ζεκαληηθά νθέιε πνπ πξνζθέξεη ε αλαλεψζηκε ελέξγεηα, ε Βπξψπε πξνσζεί ηελ αλάπηπμε ηερλνινγηθψλ θαη ζεζκηθψλ ιχζεσλ νη νπνίεο ζα είλαη δπλαηφ λα εθαξκνζηνχλ επίζεο ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Μαξφηη ε αλαλεψζηκε ελέξγεηα πξέπεη λα δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν, είλαη ζεκαληηθφ λα κελ παξαβιεθζνχλ νξηζκέλεο δπζθνιίεο. Μξψηνλ, ε νηθνλνκηθά απνδνηηθή δηάζεζε αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο είλαη νξηνζεηεκέλε ηερληθά θαη πξαθηηθά. Δ ειεθηξνπαξαγσγή απφ αηνιηθή θαη ειηαθή ελέξγεηα παξνπζηάδεη ηεξάζηηεο γεσγξαθηθέο δηαθπκάλζεηο. Δ παξαγσγή βηνκάδαο πξέπεη λα αληαγσληζηεί άιιεο ρξήζεηο γεο, ζπγθεθξηκέλα ηε γεσξγία. Βίλαη πεξηνξηζκέλν ην πιήζνο ησλ θνηιάδσλ πνπ είλαη δπλαηφ λα αμηνπνηεζνχλ γηα πδξνειεθηξηθά έξγα. Αεχηεξνλ, νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ρξεηάδνληαη εθεδξηθέο ζπκβαηηθέο πεγέο ελέξγεηαο. Δ ειεθηξνπαξαγσγή απφ αηνιηθή θαη ειηαθή ελέξγεηα είλαη δηαθνπηφκελε θαη απξφβιεπηε. Ζιηκαηηθνί παξάγνληεο είλαη δπλαηφ λα πξνμελήζνπλ κεγάιεο απμνκεηψζεηο ζηε δηαζεζηκφηεηα βηνκάδαο θαη πδξνειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ην έλα έηνο ζην επφκελν. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο, είλαη πεξηνξηζκέλν ην κεξίδην ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο πνπ είλαη ζε ζέζε λα απνξξνθήζνπλ ηα επί ηνπ παξφληνο πθηζηάκελα ζπζηήκαηα εθνδηαζκνχ κε ελέξγεηα. Ον γεγνλφο απηφ ελδέρεηαη λα νδεγήζεη ζε πιενλάδνλ εθεδξηθφ δπλακηθφ παξαδνζηαθψλ πεγψλ ελέξγεηαο πνπ λα ζπλεπάγεηαη νξηζκέλεο πξφζζεηεο δαπάλεο. Δ αλάπηπμε ηεο αλαλεψζηκεο 55

56 ελέξγεηαο ελδερνκέλσο επίζεο λα απαηηήζεη λέεο επελδχζεηο ζηα ππάξρνληα ελεξγεηαθά ζπζηήκαηα, φπσο ζηα δίθηπα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Δ ελεξγεηαθή πνιηηηθή ρξεηάδεηαη ηελ αλάπηπμε πιεζψξαο δηαθνξεηηθψλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ, δεδνκέλνπ φηη δελ ζα πξέπεη λα παξακειείηαη ε αλάγθε δηαθνξνπνίεζεο ησλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ. Βμαθνινπζνχλ σζηφζν λα πθίζηαληαη νξηζκέλα εκπφδηα γηα ηελ αλάπηπμε ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο. Μαξφηη ππφ ηελ ζεκεξηλή θαηάζηαζε ηεο ηερλνινγηθήο εμέιημεο απνθιείεηαη ε πξννπηηθή ηεο πιήξνπο αληηθαηάζηαζεο ησλ ζπκβαηηθψλ πεγψλ ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ζε φιε ηελ πθήιην, είλαη ζίγνπξα δπλαηφ λα πξνβιεθζεί κηα ζηαδηαθή πξνζέγγηζε. Βκθαλίδνληαη ήδε βειηησκέλα εξγαιεία αλάιπζεο θαη δηαρείξηζεο πνπ ζα θαηαζηήζνπλ δπλαηή ηελ αλάπηπμε ηεο θαηάιιειεο αληηκεηψπηζεο απηψλ ησλ πξνθιήζεσλ θαη ησλ ζεκαληηθψλ εκπνδίσλ. Ξηα εξγαιεία απηά πεξηιακβάλνληαη: πιένλ εμειηγκέλα κνληέια θνζηνιφγεζεο πνπ ιακβάλνπλ ππφςε ηνλ αληίθηππν ησλ πςειφηεξσλ κεξηδίσλ αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο ζην ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπ ειηαθνχ ζπζηήκαηνο, εμειηγκέλα εξγαιεία κεηεσξνινγηθψλ πξνβιέςεσλ πνπ είλαη δπλαηφ λα ελζσκαησζνχλ ζε ζχγρξνλα ζπζηήκαηα ελεξγεηαθήο δηαρείξηζεο ψζηε ν εθνδηαζκφο λα αληαπνθξίλεηαη θαιχηεξα ζηε δήηεζε. 56

57 ΖΒΦΏΗΏΕΛ 3 Λ : ΔΗΕΏΖΔ ΒΙΒΝΓΒΕΏ 3.1. Ήιηνο Λ Ήιηνο απνηειείηαη απφ 80% πδξνγφλν (Δ 2 ), 19% ήιην (He) θαη ην ππφινηπν 1% είλαη κείγκα πεξηζζνηέξσλ απφ 100 ρεκηθψλ ζηνηρείσλ. Δ ζεξκνθξαζία ζην εζσηεξηθφ ηνπ εθηηκάηαη φηη είλαη ηεο ηάμεσο ησλ 107 βαζκψλ Kelvin. Δ αθηηλνβνινχκελε ελέξγεηα απφ ηελ επηθάλεηά ηνπ πξνέξρεηαη απφ ζεξκνππξεληθέο αληηδξάζεηο πνπ είλαη εμψζεξκεο θαη γίλνληαη ζην εζσηεξηθφ ηνπ. Ξηηο αληηδξάζεηο απηέο γίλεηαη κεηαηξνπή ηνπ πδξνγφλνπ ζε ήιην θαη παξαγσγή ελέξγεηαο κε ξπζκφ 4 εθαηνκκχξηα ηφλνπο ην δεπηεξφιεπην. Δ ζχζηαζε ηνπ θαίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα. ρήκα 1 - ύζηαζε ηνπ Ήιηνπ 57

58 Αεδνκέλεο ηεο δηακέηξνπ d θαη ηεο θαηλφκελεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ T, ε ηζρχο P πνπ αθηηλνβνιείηαη απφ ηελ επηθάλεηά ηνπ κπνξεί λα εθηηκεζεί φηη είλαη: P = πd 2 ζο 4 = 3,8 x10 23 kw πνπ ζ είλαη ε ζηαζεξά Boltzman. Ώπφ ηελ ηζρχ απηή ε γε κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη δέρεηαη, ζε έλα κέγηζην θχθιν ηεο, πεξίπνπ 1,7 x kw. Γηα λα αληηιεθζνχκε ην ηεξάζηην κέγεζνο απηήο ηεο ηζρχνο αξθεί λα αλαινγηζζνχκε φηη ε ελέξγεηα πνπ ζα δερζεί γηα κηα ψξα ε γε, ζα κπνξνχζε ζεσξεηηθά λα θαιχςεη φιεο ηηο εηήζηεο ελεξγεηαθέο θαηαλαιψζεηο ησλ θαηνίθσλ ηνπ πιαλήηε Διηαθή αθηηλνβνιία εθηφο γήηλεο αηκφζθαηξαο Δ θαζκαηηθή θαηαλνκή ηεο εθηφο γήηλεο αηκφζθαηξαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο κνηάδεη αξθεηά κε εθείλε ηνπ κέιαλνο ζψκαηνο ζηελ ζεξκνθξαζία ησλ 5762K, φπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 2, ελψ ε θαζκαηηθή θαηαλνκή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ θηάλεη ζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο είλαη αξθεηά κεησκέλε. ρήκα 2 - Φαζκαηηθή θαηαλνκή ηεο εθηόο γήηλεο αηκόζθαηξαο, ειηαθή αθηηλνβνιία. 58

59 Δ κνλάδα κέηξεζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο είλαη W/m 2. Αειαδή είλαη ηζρχο αλά κνλάδα επηθαλείαο θαη ε ηηκή ηεο είλαη ην κέηξν ηεο έληαζήο ηεο. Λη ζπκβνιηζκνί πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη παξαθάησ γηα ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία είλαη G γηα κία ζηηγκηαία ηηκή, I γηα σξηαία ηηκή θαη Δ γηα ηηκέο εκεξήζηεο, εβδνκαδηαίεο, κεληαίεο, εηήζηεο θ.ιπ. Δ έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ πξνζπίπηεη αλά κνλάδα επηθαλείαο θαη εθηφο γήηλεο αηκφζθαηξαο ζε έλα επίπεδν πνπ είλαη θάζεην ζηηο ειηαθέο αθηίλεο θαη βξίζθεηαη ζηε κέζε απφζηαζε ήιηνπ - γεο ιέγεηαη ειηαθή ζηαζεξά G sc. Ώπφ πεηξακαηηθέο κεηξήζεηο έρνπλ πξνηαζεί δηάθνξεο ηηκέο ηεο ειηαθήο ζηαζεξάο. Θηα ηηκή πνπ έρεη πξνηαζεί κε αβεβαηφηεηα 1% είλαη: G sc = 1367W / m 2 (2) Βπεηδή ε θίλεζε ηεο γεο γχξσ απφ ηνλ ήιην είλαη ειιεηπηηθή, ε εθηφο γήηλεο αηκφζθαηξαο αθηηλνβνιία ζε επίπεδν θάζεην ζηηο ειηαθέο αθηίλεο G on, κεηαβάιιεηαη ζηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο αθηηλνβνιίαο απηήο, γηα θάζε κέξα ηνπ έηνπο, ρξεζηκνπνηείηαη ε εκπεηξηθή ζρέζε: φπνπ n είλαη ν αξηζκφο ηεο εκέξαο ηνπ έηνπο, κε αξρή ηελ 1 ε Εαλνπαξίνπ. Ξην παξαθάησ ζρήκα παξνπζηάδεηαη ε εηήζηα δηαθχκαλζε ηεο εθηφο γήηλεο αηκφζθαηξαο ειηαθή αθηηλνβνιία. 59

60 ρήκα 3 - Γηήζηα δηαθύκαλζε ηεο εθηόο γήηλεο αηκόζθαηξαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο 3.3. Διηαθή αθηηλνβνιία ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο Δ έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ θζάλεη ζην έδαθνο επεξεάδεηαη απφ ην κήθνο ηεο αηκφζθαηξαο πνπ δηαπεξλά. ζν κεγαιχηεξε είλαη απηή ε δηαδξνκή ησλ ειηαθψλ αθηίλσλ ζηελ αηκφζθαηξα ηφζν κεησκέλε είλαη ε έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. Δ κεγαιχηεξε δηαδξνκή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο γηα λα θζάζεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο είλαη λσξίο ην πξσί θαη αξγά ην απφγεπκα. Γηα ηελ κείσζε απηή ηεο αθηηλνβνιίαο ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο ηεο ζρεηηθήο κάδαο ηνπ αέξα ή απιά φπσο ζπλεζίδεηαη κάδα ηνπ αέξα. Θάδα ηνπ αέξα (m), νξίδεηαη ν ιφγνο ηεο κάδαο ηεο αεξίνπ ζηήιεο ηεο δηαδξνκήο ησλ ειηαθψλ αθηίλσλ, γηα αλέθειν νπξαλφ, πξνο ηελ αληίζηνηρε κάδα γηα θαηαθφξπθν ήιην (Ξρήκα 4). ηαλ ε δελίζηα γσλία ηνπ ήιηνπ δε έρεη κεγάιεο ηηκέο θαη αλ δελ ιεθζεί ππ' φςηλ ε θακππιφηεηα ηεο γεο θαη ε δηάζιαζε, πνπ επεξεάδεη ειαθξά ην κήθνο ηεο πιάγηαο δηαδξνκήο Ώΐ, ηφηε ην ηφμν Ώΐ κπνξεί λα ζεσξεζεί επζχγξακκν ηκήκα θαη θαηά ζπλέπεηα ην ηξίγσλν ΏΐΓ νξζνγψλην. Λπφηε ν ιφγνο ησλ αληίζηνηρσλ καδψλ ζα είλαη θαη ν ιφγνο ησλ δηαδξνκψλ Ώΐ πξνο 60

61 ΐΓ θαη θαηά ζπλέπεηα ε κάδα ηνπ αέξα (m) ζα εμαξηάηαη απφ ηε δελίζηα γσλία ηνπ ήιηνπ ζ Γ, νπφηε: (4) ρήκα 4 - Μάδα ηνπ αέξα 3.4. Διηαθή γεσκεηξία Μξνθεηκέλνπ λα ππνινγηζηεί ε ειηαθή αθηηλνβνιία πνπ δέρεηαη έλα επίπεδν ζηε επηθάλεηα ηεο γεο, είλαη απαξαίηεην λα γλσξίδνπκε εθηφο ησλ άιισλ θαη ηε ζέζε ηνπ ήιηνπ ζηνλ νπξάλην ζφιν Γεσγξαθηθφ πιάηνο - γεσγξαθηθφ κήθνο Λη θχθινη πνπ είλαη παξάιιεινη ζηνλ ηζεκεξηλφ νλνκάδνληαη παξάιιεινη θχθινη (Ξρήκα 5). Οα εκηθχθιηα πνπ δηέξρνληαη απφ ηνπο πφινπο νλνκάδνληαη κεζεκβξηλνί. Ώπφ θάζε ζεκείν ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο πεξλάεη έλαο παξάιιεινο θχθινο θαη έλαο κεζεκβξηλφο. ΐαζηθφο κεζεκβξηλφο ζεσξείηαη απηφο πνπ πεξλάεη απφ ην αζηεξνζθνπείν ηνπ Greenwich(G). Μξνθεηκέλνπ λα θαζνξηζζεί ε ζέζε ελφο ηφπνπ (Ο) ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο απαηηείηαη λα νξηζζεί ην γεσγξαθηθφ πιάηνο θαη ην γεσγξαθηθφ κήθνο. Γεσγξαθηθφ πιάηνο (θ) ελφο ηφπνπ είλαη ε γσλία πνπ ζρεκαηίδεηαη κεηαμχ ηεο επζείαο πνπ ελψλεη ην θέληξν ηεο γεο κε ηνλ ηφπν θαη ηνπ ηζεκεξηλνχ 61

62 επηπέδνπ. Ον γεσγξαθηθφ πιάηνο παίξλεη ηηκέο απφ 0 ν κέρξη 90 ν γηα ην βφξεην εκηζθαίξην θαη απφ 0 ν κέρξη -90 ν γηα ην λφην εκηζθαίξην. Γεσγξαθηθφ κήθνο (L) ελφο ηφπνπ είλαη ε γσλία πνπ ζρεκαηίδεηαη απφ ην κεζεκβξηλφ ηνπ Greenwich θαη ην κεζεκβξηλφ επίπεδν ηνπ ηφπνπ. Ον γεσγξαθηθφ κήθνο παίξλεη ηηκέο απφ 0 ν κέρξη -180 ν γηα ηφπνπο αλαηνιηθά ηνπ Greenwich θαη απφ 0ν κέρξη 180ν γηα ηφπνπο δπηηθά ηνπ Greenwich. ρήκα 5 - Γεσγξαθηθό πιάηνο θαη γεσγξαθηθό κήθνο Ξθαηξηθέο ζπληεηαγκέλεο Γηα ηνλ θαζαξηζκφ ηεο αθξηβήο ζέζεο ελφο άζηξνπ φπσο είλαη ν ήιηνο ζηνλ νπξάλην ζφιν, ρξεζηκνπνηνχληαη ζθαηξηθέο ζπληεηαγκέλεο. Ώδηκνχζην ηνπ ήιηνπ (α) νλνκάδεηαη ην ηφμν ΙΗ. Θεηξάηαη επί ηνπ νξίδνληνο απφ ην λφην (Ι) πξνο ηε δχζε απφ 0 ν κέρξη 180 ν θαη απφ ην λφην (Ι) πξνο ηελ αλαηνιή απφ 0 ν κέρξη -180 ν (Ξρήκα 6). Όςνο ηνπ ήιηνπ (h) νλνκάδεηαη ην ηφμν ΗΔ. Θεηξάηαη απφ ηνλ νξίδνληα πξνο ην δελίζ απφ 0 ν κέρξη 90 ν θαη απφ ηνλ νξίδνληα πξνο ην λαδίξ (Γ') απφ 0 ν κέρξη -90 ν. Γελίζηα γσλία ηνπ ήιηνπ (ζ Γ ). Θεηξάηαη απφ ηνλ νξίδνληα πξνο ην δελίζ απφ 0 ν κέρξη 90 ν θαη απφ ηνλ νξίδνληα πξνο ην λαδίξ απφ 0 ν κέρξη -90 ν. Βπνκέλσο ζχκθσλα κε ηα παξαπάλσ: h = 90 - ζ Γ (5) 62

63 Σξηαία γσλία (σ) ηνπ ήιηνπ θαιείηαη ην ηφμν ΕΖ (Ξρήκα 6). Θεηξάηαη επί ηνπ νπξαλίνπ ηζεκεξηλνχ απφ ην Ε πξνο ηε δχζε απφ 0 ν κέρξη 360 ν ζεηηθά, ή απφ ηελ αληίζεηε θαηεχζπλζε αξλεηηθά. ρήκα 6 - Οπξάληνο Θόινο Ώπφθιηζε (δ) ηνπ ήιηνπ νλνκάδεηαη ην ηφμν ΖΔ (Ξρήκα 6). Γεληθά ε απφθιηζε ηνπ ήιηνπ κπνξεί λα νξηζζεί ζαλ ε γσλία πνπ ζρεκαηίδεηαη απφ ηελ επζεία πνπ ελψλεη ην θέληξν ηεο γεο κε ην θέληξν ηνπ ήιηνπ θαη ηελ πξνβνιή ηεο επζείαο απηήο ζην ηζεκεξηλφ επίπεδν. Θεηαβάιιεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο (Ξρήκα 7) θαη ε ζρέζε πνπ καο επηηξέπεη ηνλ ππνινγηζκφ γηα νπνηαδήπνηε εκέξα (n) ηνπ έηνπο είλαη: (6) 63

64 ρήκα 7 - Γηήζηα κεηαβνιή ηεο απόθιηζεο ηνπ ήιηνπ ηαλ φκσο απαηηείηαη ν ππνινγηζκφο ηεο κέζεο κεληαίαο ειηαθήο απφθιηζεο, ηφηε γηα θάζε κήλα ρξεηαδφκαζηε κηα ραξαθηεξηζηηθή κέξα ηεο νπνίαο ε ειηαθή απφθιηζε είλαη ε πιεζηέζηεξε πξνο ηε κέζε ηηκή ηνπ αληίζηνηρνπ κήλα. Δ ραξαθηεξηζηηθή εκέξα γηα θάζε κήλα θαζψο θαη ν αξηζκφο ηεο ζηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο δίλνληαη ζηνλ πίλαθα 1.. Πίλαθαο 7 - Υαξαθηεξηζηηθή εκέξα γηα θάζε κήλα γηα ηνλ ππνινγηζκό ηεο κεληαίαο ειηαθήο απόθιηζεο Θήλαο Δκέξα ηνπ κήλα Δκέξα ηνπ έηνπο Εαλνπάξηνο Φεβξνπάξηνο Θάξηηνο Ώπξίιηνο Θάηνο Ενχληνο Ενχιηνο

65 Ώχγνπζηνο Ξεπηέκβξηνο Λθηψβξηνο Ινέκβξηνο Αεθέκβξηνο Διηαθέο γσλίεο Θεσξνχκε ην ζθαηξηθφ ηξίγσλν ΜΓΔ φπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 6 ζηελ νπξάληα ζθαίξα. Λ ηχπνο ηνπ ζπλεκηηφλνπ γηα ηελ πιεπξά ΓΔ ηνπ ζθαηξηθνχ απηνχ ηξηγψλνπ δίλεη: cos(90 - h) = cos(90 - δ) cos(90 -θ) + sin(90 - δ) sin(90 - θ) cos σ (7) Δ ζρέζε απηή κπνξεί λα γξαθεί: sinh = sinδsinθ + cosδ cosθ cosσ (8) Ώλ αληηθαηαζηαζεί ην χςνο ηνπ ήιηνπ h απφ ηελ εμίζσζε (5) ηφηε ε παξαπάλσ εμίζσζε γξάθεηαη: cosζ z = sinδ sinθ + cosδ cosθ cosσ (9) Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ κεγαιχηεξνπ χςνπο h max πνπ ζα έρεη ν ήιηνο ζηε δηάξθεηα κηαο εκέξαο, αξθεί λα ηεζεί ζηελ εμίζσζε (8) σ=0, νπφηε: h max = 90- θ-δ (10) Δ σξηαία γσλία αλαηνιήο ή δχζεο σο ηνπ ήιηνπ γηα νξηδφληην επίπεδν ππνινγίδεηαη απφ ηελ εμίζσζε (8), φηαλ κεδεληζηεί ην χςνο ηνπ ήιηνπ, φπνηε πξνθχπηεη: cosδ cosθ cosσ = sinδ sinθ => cosσ = tan tan (11) Δ ιχζε ηεο εμίζσζεο απηήο γηα tanθ tanδ δ 1 δίλεη: cos=± arccos(- tanθ tanδ) (12) 65

66 Ον πξφζεκν κείνλ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ αλαηνιή θαη ην ζπλ γηα ηε δχζε ηνπ ήιηνπ. Δ δηάξθεηα ηεο εκέξαο ππνινγίδεηαη απφ ηε ζρέζε: DayDuration = Λ ππνινγηζκφο ηνπ αδηκνχζηνπ ηνπ ήιηνπ α, κπνξεί λα γίλεη κε εθαξκνγή ηνπ ηχπνπ ηνπ εκηηφλνπ ζην ζθαηξηθφ ηξίγσλν ΜΓΔ, νπφηε: Δ εμίζσζε απηή δίλεη δχν ιχζεηο γηα ην αδηκνχζην ηνπ ήιηνπ ζηελ αλαηνιή (α sr ) θαη δχν ζηε δχζε (α ss ). Δ ζσζηή ιχζε επηιέγεηαη θάζε θνξά αλάινγα κε ηελ ηηκή ηεο ειηαθήο απφθιηζεο. Έηζη γηα ηα γεσγξαθηθά πιάηε ηεο Βιιάδαο, φηαλ δ<0 ν ήιηνο αλαηέιιεη θαη δχεη λφηηα ηεο γξακκήο Ώλαηνιήο-Αχζεο, φηαλ δ=0 ν ήιηνο αλαηέιιεη αθξηβψο ζηελ Ώλαηνιή θαη δχεη αθξηβψο ζηε Αχζε θαη ηέινο φηαλ δ>0 ν ήιηνο αλαηέιιεη θαη δχεη βφξεηα ηεο γξακκήο Ώλαηνιήο-Αχζεο (Ξρήκα 8). ρήκα 8 - Ηκεξήζην ηόμν ηνπ ήιηνπ γηα δηάθνξεο ηηκέο ηνπ δ. Ξηα ζρήκαηα 9α, 9β θαη 9γ παξνπζηάδεηαη ε θαηλφκελε θίλεζε ηνπ ήιηνπ ζην βφξεην εκηζθαίξην, ζε γεσγξαθηθφ πιάηνο 38 ν (Ώζήλα), γηα ηηο ραξαθηεξηζηηθέο κέξεο ηνπ έηνπο. 66

67 ρήκα 9 α) Φαηλόκελε θίλεζε ηνπ ήιηνπ ζην ρεηκεξηλό ειηνζηάζην (Αζήλα). β) Φαηλόκελε θίλεζε ηνπ ήιηνπ ζηηο ηζεκεξίεο (Αζήλα). γ) Φαηλόκελε θίλεζε ηνπ ήιηνπ ζην εαξηλό ειηνζηάζην (Αζήλα). 67

68 Γσλία πξφζπησζεο ησλ ειηαθψλ αθηηλψλ Ξηηο εθαξκνγέο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο απαηηείηαη ζπλήζσο ν ππνινγηζκφο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε έλα επίπεδν νπνηαζδήπνηε θιίζεο σο πξνο ηνλ νξίδνληα θαη απζαίξεηνπ πξνζαλαηνιηζκνχ σο πξνο ηνλ ήιην. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ απηφλ ζα πξέπεη αξρηθά λα νξηζζνχλ φιεο νη γσλίεο πνπ ππεηζέξρνληαη ζε απηφ ην ζχζηεκα. Έζησ έλα επίπεδν, φπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 10, πνπ έρεη κηα θιίζε β σο πξνο ηνλ νξίδνληα θαη είλαη πξνζαλαηνιηζκέλν πξνο ην λφην. Λ ήιηνο ζε θάπνηα ζηηγκή ηνπ εκεξήζηνπ ηφμνπ ηνπ βξίζθεηαη ζην ζεκείν Δ. Ώλ ΖΛ είλαη θάζεηε ζην νξηδφληην επίπεδν θαη ΓΛ θάζεηε ζην θεθιηκέλν επίπεδν, ηφηε ζρεκαηίδεηαη ην ζθαηξηθφ ηξίγσλν ΔΖΓ. Δ ΓΛ είλαη ε πξνβνιή ηεο ΓΛ ζην νξηδφληην επίπεδν θαη ΒΛ είλαη ε πξνβνιή ηεο δηεχζπλζεο ησλ ειηαθψλ αθηίλσλ ζην νξηδφληην επίπεδν. ρήκα 10 - Θέζε ηνπ ήιηνπ σο πξνο ην θεθιηκέλν επίπεδν. 68

69 Γσλία πξφζπησζεο ησλ ειηαθψλ αθηίλσλ (ζ) είλαη ε γσλία πνπ ζρεκαηίδεηαη κεηαμχ ηεο δηεχζπλζεο ησλ ειηαθψλ αθηίλσλ (ΔΛ) θαη ηεο θαζέηνπ ζην θεθιηκέλν επίπεδν. Ώδηκνχζην ηεο επηθάλεηαο (γ) είλαη ε γσλία πνπ ζρεκαηίδεηαη κεηαμχ ηεο δηεχζπλζεο βνξξά - λφηνπ θαη ηεο πξνβνιήο ηεο ΓΛ ζην νξηδφληην επίπεδν. Έρεη ζεηηθέο ηηκέο δπηηθά ηνπ λφηνπ θαη αξλεηηθέο ηηκέο αλαηνιηθά ηνπ λφηνπ. ηαλ κηα επηθάλεηα έρεη εληειψο λφηην πξνζαλαηνιηζκφ ηφηε γ=0. Δ εθαξκνγή ηνπ λφκνπ ηνπ ζπλεκηηφλνπ ζην ζθαηξηθφ ηξίγσλν ΔΖΓ δίλεη: cos ζ = cosβ cosζ Γ + sin β sinζ Γ cos(α-γ) (15) Δ γλψζε ηεο γσλίαο πξφζπησζεο ησλ ειηαθψλ αθηίλσλ (ζ) είλαη ζεκαληηθή ζηηο εθαξκνγέο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο, δηφηη απφ ηελ ηηκή ηεο γσλίαο απηήο ζα εμαξηεζεί ην κέγεζνο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ ζα δερζεί ε αληίζηνηρε επηθάλεηα. Έηζη φζν κηθξφηεξε είλαη ε γσλία απηή ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ε αθηηλνβνιία πνπ ζα δερζεί ε επηθάλεηα Διηαθή αθηηλνβνιία ζε θεθιηκέλν επίπεδν Δ γλψζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ δέρεηαη έλα θεθιηκέλν επίπεδν είλαη απαξαίηεηε ζηηο πεξηζζφηεξεο εθαξκνγέο θαη κειέηεο ησλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ, φπσο βέβαηα θαη ζηα θσηνβνιηατθά. Βπεηδή φκσο ζηνπο πεξηζζφηεξνπο κεηεσξνινγηθνχο ζηαζκνχο είλαη δηαζέζηκε ζπλήζσο ε νιηθή ειηαθή αθηηλνβνιία ζην νξηδφληην επίπεδν, ζα πξέπεη λα δνζεί κέζνδνο ππνινγηζκνχ ηεο αθηηλνβνιίαο ζε θεθιηκέλν επίπεδν. Γηα ηε ζσζηή επηινγή ηεο θιίζεο ηεο θσηνβνιηατθήο γελλήηξηαο απαηηείηαη ε γλψζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζην θεθιηκέλν επίπεδν ζε κεληαία θαη εηήζηα βάζε Εζηνξηθή αλαδξνκή ζηελ ειηαθή ελέξγεηα Δ ειηαθή ελέξγεηα, είλαη ε ελέξγεηα πνπ κεηαδίδεηαη ζηε γε απφ ηνλ ήιην. Έρεη δεκηνπξγήζεη άκεζα ή έκκεζα φια ηα ελεξγεηαθά απνζέκαηα ζηε γε, 69

70 απφ ηελ επνρή ηνπ ζρεκαηηζκνχ ηνπ πιαλήηε. Δ αλάιπζε έρεη δείμεη, φηη νη πεξηζζφηεξεο κνξθέο ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα, πξνέξρνληαη απφ ηνλ ήιην, εθηφο απφ ηελ ππξεληθή ελέξγεηα θαη ηηο παιίξξνηεο. Δ ζεκαζία ηνπ ήιηνπ ζηηο αλζξψπηλεο πξνζπάζεηεο, δελ κπνξεί λα παξαβιεθζεί. Θία κειέηε ησλ Απηηθψλ ή Ώλαηνιηθψλ θηινζνθηψλ απνθαιχπηεη πνιινχο κχζνπο θαη ζξχινπο πνπ απνδεηθλχνπλ ηελ ππνρξέσζε ηνπ αλζξψπνπ ζην ήιην, ν νπνίνο παξέρεη ρξήζηκε ζεξκφηεηα θαη ηνλ απαηηνχκελν κεραληζκφ παξαγσγήο ησλ θαιιηεξγεηψλ. Δ ειηαθή ελέξγεηα ρξεζηκνπνηείηαη επί ρηιηάδεο ρξφληα γηα ηελ απνμήξαλζε ηεο ηξνθήο, σο θαχζηκν θαη γηα ηελ εμαγσγή ηνπ αιαηηνχ. Θε ην ρξφλν, αλαπηχρζεθε ε αξρηηεθηνληθή έηζη ψζηε λα εθκεηαιιεχεηαη ηνλ ήιην γηα ζέξκαλζε ή λα ηνλ απνθεχγεη γηα ςχμε Οα πξψηα πεηξάκαηα κε ηελ ειηαθή ελέξγεηα Δ ρξήζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο δελ πεξηνξίζηεθε κφλν ζηε ζέξκαλζε θαη ζηελ ςχμε ησλ θηηξίσλ. Οα πξψηα πεηξάκαηα κε ηελ ελέξγεηα απηή, βνήζεζαλ ζε πνιιέο επηζηεκνληθέο αλαθαιχςεηο θαη εθεπξέζεηο. Γηα παξάδεηγκα, ην 1774, ν ΐξεηαλφο ρεκηθφο Joseph Priestley αλαθάιπςε φηη ζπγθεληξσκέλεο ειηαθέο αθηίλεο πάλσ ζε νμείδην ηνπ πδξαξγχξνπ, πξνθαινχζαλ ηελ απειεπζέξσζε θάπνηνπ αεξίνπ. Λ Priestley δηαπίζησζε, φηη ε θιφγα ησλ θεξηψλ ήηαλ ιακπξφηεξε φηαλ πεξηβαιιφηαλ απφ ην αέξην απηφ. Γη' απηφ, λφκηζε φηη ην αέξην απηφ ήηαλ αέξαο κεγαιχηεξεο ηειεηφηεηαο. Θε παξφκνηα πεηξάκαηα ζπγθεληξσκέλνπ ειηαθνχ θσηφο απφ νπηηθνχο θαθνχο, ν Γάιινο ρεκηθφο Antoine Lavoisier αλαθάιπςε νξζά, φηη ην αέξην απηφ ήηαλ ην νμπγφλν. Ον 1872, θαηαζθεπάζηεθε ζηε Ρηιή έλα απνζηαθηήξην, γηα ηελ παξαγσγή πνζίκνπ χδαηνο απφ αικπξφ λεξφ. Ζαηά ην πείξακα απηφ, ηνπνζεηήζεθαλ πάλσ απφ ην αικπξφ λεξφ θεθιηκέλεο γπάιηλεο νξνθέο. Δ ειηαθή ελέξγεηα δηαπεξλνχζε ην γπαιί θαη αλέβαδε ηε ζεξκνθξαζία ηνπ αικπξνχ λεξνχ. Ώπηφ, πξνθαινχζε ηελ εμάηκηζε ηνπ λεξνχ θαη ηε ζπκπχθλσζε ησλ παξαγφκελσλ πδξαηκψλ θάησ απφ ην γπαιί. Ον ζπκππθλσκέλν απηφ λεξφ, έξεε κε ηε βνήζεηα θαλαιηψλ πξνο θάπνηεο ζπιιεθηηθέο ιεθάλεο. Δ 70

71 εγθαηάζηαζε απηή, κπνξνχζε λα παξέρεη ζηνλ πιεζπζκφ ηεο πεξηνρήο, πεξί ηα γαιφληα πνζίκνπ λεξνχ εκεξεζίσο. Μαξά ηα ηζηνξηθά ζηνηρεία ηεο επηηπρνχο ρξήζεο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε πνιιέο εθαξκνγέο, αθφκε δελ έρεη δηαδνζεί επξέσο. Ώπηφ, νθείιεηαη κεξηθψο ζηε δηαθνπηφκελε θχζε ηεο ελεξγεηαθήο απηήο πεγήο (ειηνθάλεηα ππάξρεη κφλν γηα θάπνην δηάζηεκα ηεο εκέξαο) θαη κεξηθψο ζηελ πξνηίκεζε γηα ηηο επθνιίεο πνπ παξέρεη ε ρξήζε θαπζίκσλ πδξνγνλαλζξάθσλ, ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ βηνκεραληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ απαηηήζεσλ. Μάλησο, ε ειηαθή ελέξγεηα ππφζρεηαη αθφκε πνιιά. Γηα πνιινχο επηζηήκνλεο, ε ρξήζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ηαληαιίδεηαη, επεηδή είλαη άθζνλε, θαζαξή θαη ειεχζεξε ζε απηνχο πνπ επηιέμνπλ λα ηελ εθκεηαιιεπηνχλ Δ αθζνλία ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο Λη εξεπλεηέο ηνπ ππνπξγείνπ ελέξγεηαο ησλ ΔΜΏ έρνπλ θαηαγξάςεη ηελ πνζφηεηα ηεο δηαζέζηκεο ειηαθήο ελέξγεηαο. Ξε παγθφζκηα θιίκαθα, ε πνζφηεηα ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο πνπ θαηαθζάλεη ζηε γε κέζα ζε κία πεξίνδν δχν εβδνκάδσλ, είλαη ηζνδχλακε κε ηελ ελέξγεηα φισλ ησλ απνζεκάησλ θπζηθψλ θαπζίκσλ πδξνγνλαλζξάθσλ (γαηάλζξαθα, πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ). Ον ζπλνιηθφ πνζφλ ειηαθήο ελέξγεηαο πνπ πξνζπίπηεη ζηε γήηλε αηκφζθαηξα κέζα ζε έλα ρξφλν, ηζνχηαη πεξίπνπ κε θνξέο ηελ ελέξγεηα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε αλζξσπφηεηα εηεζίσο. Ξηα εμσηεξηθά φξηα ηεο αηκφζθαηξαο, ε κέζε έληαζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο είλαη 1.36 KWatts αλά ηεηξαγσληθφ κέηξν (κεηξνχκελε ζην θάζεην πξνο απηήλ επίπεδν). Λ αξηζκφο απηφο, είλαη γλσζηφο σο ειηαθή ζηαζεξή, θαη ιακβάλεη ηε κέγηζηε απηή ηηκή φηαλ ν ήιηνο είλαη θαηαθφξπθνο ζηνλ νπξαλφ. Ξηηο άιιεο πεξηφδνπο ηεο εκέξαο, ε ιακβαλφκελε ελέξγεηα εμαξηάηαη απφ ηε γσλία πξφζπησζεο ησλ ειηαθψλ αθηηλψλ πάλσ ζηελ επηθάλεηα ηεο αηκφζθαηξαο. Άιιεο παξάκεηξνη πνπ επεξεάδνπλ ηε ιακβαλφκελε ειηαθή ελέξγεηα, είλαη ην γεσγξαθηθφ πιάηνο, ε ρξνληθή ζηηγκή ηεο εκέξαο θαη ε επνρή ηνπ ρξφλνπ. Ξεκεηψζαηε επίζεο, φηη γηα ην κηζφ πεξίπνπ ρξνληθφ δηάζηεκα, ε γε δελ ιακβάλεη απεπζείαο ειηαθή ελέξγεηα. 71

72 Φαληαζηείηε, φηη ε ζεκεξηλή ηερλνινγία κπνξνχζε λα ζπιιάβεη ηελ πνζφηεηα ηεο δηαζέζηκεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζηα εμσηεξηθά φξηα ηεο αηκφζθαηξαο. Οφηε, δελ ζα ππήξρε πξφβιεκα εμάληιεζεο ησλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ. Λη ρψξεο δελ ζα ήηαλ ε κία φκεξνο ζηελ άιιε πνπ θαηέρεη απνζέκαηα θπζηθψλ θαπζίκσλ πδξνγνλαλζξάθσλ. Ώπηή ε αθζνλία ελέξγεηαο, ζα κπνξνχζε λα επηηξέςεη ηνλ πεξηζζφηεξν ηζφηηκν αληαγσληζκφ ησλ αλαπηπζζφκελσλ θαη βηνκεραληθψλ ρσξψλ ζηελ παγθφζκηα αγνξά. Ππελζπκίδεηαη, φηη ε ρξήζε θζελψλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ, απνηειεί απαίηεζε ηεο παξαγσγήο αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Δ κεγάιε απηή πνζφηεηα ελέξγεηαο δελ κπνξεί βέβαηα λα θαηαλνεζεί εχθνια, αιιά εληζρχεη ηελ έλλνηα φηη ε ειηαθή ελέξγεηα απνηειεί κία πξαγκαηηθά αλεμάληιεηε πεγή. Ον κεγαιχηεξν πνζφλ ηεο ελέξγεηαο απηήο, δελ κπνξεί λα ζπιιερζεί. Ζαζψο δηαρέεηαη κέζα ζηελ αηκφζθαηξα, αλαθιάηαη πίζσ ζην δηάζηεκα ή απνξξνθάηαη απφ ηα θπηά θαη ηηο πδάηηλεο κάδεο. Ηακβάλνληαο ππφςε ηηο απψιεηεο απηέο, ν ήιηνο εμαθνινπζεί λα παξέρεη ηεξάζηηα απνζέκαηα ελέξγεηαο. Γηα παξάδεηγκα, πεξίπνπ ην 13% ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζηα εμσηεξηθά φξηα ηεο αηκφζθαηξαο, θζάλεη ζην έδαθνο. Ππνζέζαηε, φηη ε ελέξγεηα απηή κεηαηξέπεηαη ζε ειεθηξηζκφ κε βαζκφ απφδνζεο 20%. Οφηε ζα ήηαλ δπλαηφ λα ηξνθνδνηεζνχλ φιεο νη ειεθηξηθέο αλάγθεο κίαο ρψξαο. Μξαθηηθά, θαληαζηείηε φηη εάλ κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί νιφθιεξε ε ειηαθή ελέξγεηα πνπ πξνζπίπηεη ζηελ νξνθή θάπνηαο θαηνηθίαο, ηφηε ζα ηξνθνδνηνχληαλ φιεο νη ειεθηξηθέο αλάγθεο ηνπ ζπηηηνχ Οαμηλφκεζε ζπζηεκάησλ ειηαθήο ελέξγεηαο Οα ζπζηήκαηα ειηαθήο ελέξγεηαο, δηαθξίλνληαη ζε ζεξκηθά θαη ζε θσηνβνιηατθά. Οα ζεξκηθά ζπζηήκαηα, κεηαηξέπνπλ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία απεπζείαο ζε ζεξκηθή ελέξγεηα, γηα ρξήζε ζηνλ νηθηαθφ θαη εκπνξηθφ ηνκέα. Οα θσηνβνιηατθά ειηαθά ζπζηήκαηα κεηαηξέπνπλ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία απεπζείαο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα γηα ρξήζε ζε δηάθνξεο εθαξκνγέο. Οα ζεξκηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, κπνξνχλ λα ππνδηαηξεζνχλ ζε ελεξγεηηθά, παζεηηθά θαη ζπζηήκαηα εζηίαζεο. Οα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα είλαη απηά πνπ ρξεζηκνπνηνχλ αληιίεο, αλεκηζηήξεο θαη εμσηεξηθέο ελεξγεηαθέο 72

73 πεγέο γηα ηε κεηαθνξά ηεο ζπιιεγφκελεο ζεξκφηεηαο. Οα παζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, δελ ρξεζηκνπνηνχλ αληιίεο, αλεκηζηήξεο, θηι, αιιά θπζηθά ξεχκαηα κεηαθνξάο ηεο ζεξκφηεηαο. Οα ζπζηήκαηα εζηίαζεο, ζπγθεληξψλνπλ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία Μαζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα. Οα παζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα πξνζθέξνπλ κεγάιεο δπλαηφηεηεο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο γηα ηε ζέξκαλζε εζσηεξηθψλ ρψξσλ θαζψο θαη γηα ην θπζηθφ θσηηζκφ ρψξσλ. Λη αξρέο ιεηηνπξγίαο ησλ παζεηηθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ είλαη απιέο. ΐαζίδνληαη ζηελ εθκεηάιιεπζε ησλ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ κεηάδνζεο ηεο ζεξκφηεηαο θαη ηνπ θσηφο πνπ παξαηεξνχληαη απφ ηελ πξφζπησζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πάλσ ζε δηαθαλείο επηθάλεηεο ηηο νπνίεο δηαπεξλά. Δ Διηαθή Βλέξγεηα απνξξνθάηαη απεπζείαο απφ ην θηίξην θαη παγηδεχεηαη κέζα ζε απηφ. Έηζη κεηψλεηαη ε ελέξγεηα πνπ απαηηείηαη γηα ηε ζέξκαλζε ησλ ρψξσλ ηνπ θηηξίνπ. Οέηνηα ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχλ θπξίσο αέξα, γηα λα κεηαθέξνπλ θαη λα θπθινθνξήζνπλ ηε ζπιιερζείζα ελέξγεηα. Ώπηφ ζπλήζσο γίλεηαη ρσξίο ηε ρξήζε αλεκηζηήξσλ ή αληιηψλ. ινη έρνπκε παξαηεξήζεη πφζν δεζηφο γίλεηαη ν εζσηεξηθφο ρψξνο ελφο απηνθηλήηνπ κε θιεηζηά ηδάκηα, φηαλ απηφ δέρεηαη ηηο αθηίλεο ηνπ ήιηνπ. Μαξφιν πνπ έμσ απφ ην απηνθίλεην κπνξεί λα έρεη θαχζσλα, κέζα είλαη αδχλαην λα θαζίζνπκε ή αθφκα θαη λα αλαπλεχζνπκε αθνχ ε ζεξκνθξαζία ηνπ κπνξεί λα έρεη θζάζεη θαη ηνπο 70 C! Ώπηφ ιέγεηαη θαηλφκελν ηνπ Θεξκνθεπίνπ θαη είλαη ην θαηλφκελν ζην νπνίν θπξίσο ζηεξίδεηαη ε ιεηηνπξγία ησλ παζεηηθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ. Δ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο νθείιεηαη ζηελ ηδηφηεηα ηνπ γπαιηνχ (εδψ: ηδάκη ηνπ απηνθηλήηνπ) λα επηηξέπεη ηελ είζνδν ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, αιιά, φηαλ απηή κεηαηξαπεί ζε ζεξκηθή κέζα ζην απηνθίλεην, λα κελ ηελ αθήλεη λα βγεη. Ον φλνκα ηνπ θαηλνκέλνπ ην δαλεηζηήθακε απφ ηα γλσζηά ζεξκνθήπηα, φπνπ ζθνπφ έρνπλ ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπο, ψζηε λα επηηεπρζεί ε γξήγνξε αλάπηπμε ησλ θπηψλ πνπ θαιιηεξγνχληαη κέζα ζε απηά. Άξα, ινηπφλ, εάλ κπνξέζνπκε λα απνζεθεχζνπκε ηελ πνιχ ζεκαληηθή πνζφηεηα ελέξγεηαο πνπ πξνζπίπηεη θαη εγθισβίδεηαη ζε έλα ρψξν, ηφηε 73

74 έρνπκε θηηάμεη έλα παζεηηθφ ειηαθφ ζχζηεκα. Ηακβάλνληαο ππφςε ηελ εηδηθή ζεξκφηεηα (ζεξκνρσξεηηθφηεηα) ηνπ θάζε δνκηθνχ πιηθνχ, επηιέγνπκε ηα πιηθά ηνπ ρψξνπ κε ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα πεηχρνπκε ηε κέγηζηε δπλαηή απνζήθεπζε ζεξκφηεηαο. Δ κεηάδνζε ηεο ζεξκφηεηαο κεηαμχ ησλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ θαη ηνπ εμσηεξηθνχ πεξηβάιινληνο γίλεηαη κέζα απφ ηα δνκηθά πιηθά θαηαζθεπήο ηνπ θειχθνπο ηνπ θηηξίνπ. Δ ζεξκφηεηα κεηαδίδεηαη κε αγσγή, ξέεη κέζα ζηα δνκηθά πιηθά (απφ ηηο κεγαιχηεξεο πξνο ηηο κηθξφηεξεο ζεξκνθξαζίεο), κε κεηαθνξά (θπζηθή ή εμαλαγθαζκέλε) θαη κε αθηηλνβνιία. Θε ηελ απνξξφθεζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο (ππφ κνξθή ζεξκηθήο) απφ ην δνκηθφ πιηθφ ηνπ θηηξίνπ απμάλεηαη ε ζεξκνθξαζία ηεο εμσηεξηθήο επηθάλεηαο ηνπ. Μαξνπζηάδεηαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν κία δηαθνξά ζεξκνθξαζίαο κεηαμχ ηεο εμσηεξηθήο θαη εζσηεξηθήο πιεπξάο ηνπ πιηθνχ, κε απνηέιεζκα ηε κεηάδνζε ηεο ζεξκφηεηαο απφ ηελ πςειή ζεξκνθξαζία πξνο ηε ρακειή. Δ κεηάδνζε γίλεηαη κέζσ ηνπ πιηθνχ κε αγσγή. Ξεκεηψλεηαη φηη νη ζθνπξφρξσκεο επηθάλεηεο έρνπλ κηθξφ ζπληειεζηή αλάθιαζεο, ελψ νη αλνηρηφρξσκεο ζρεηηθά πςειφηεξν. Δ απφδνζε ζεξκφηεηαο απφ ηνλ ηνίρν πξνο ηνλ εζσηεξηθφ αέξα γίλεηαη κε θπζηθή κεηαθνξά ζεξκφηεηαο. Λ ζεξκφο αέξαο, αθνχ είλαη πην ειαθξχο, αξρίδεη λα θηλείηαη πξνο ηα επάλσ δεκηνπξγψληαο έηζη κηα θπζηθή θπθινθνξία ηνπ αέξα. Γηα λα θαηαιάβεηε ηη ζεκαίλεη απηφ, θξεκάζηε κία θφιια ραξηί πάλσ απφ έλα δεζηφ θαινξηθέξ θαη ζα ηελ δείηε λα θηλείηαη! Λ θξχνο αέξαο ηψξα πνπ έξρεηαη ζε επαθή κε ηελ επηθάλεηα απάγεη πάιη ηε δηαζέζηκε ζεξκφηεηα θαη ην θαηλφκελν επαλαιακβάλεηαη ζπλερψο. Ζάζε επηθάλεηα, αλάινγα κε ηε ζεξκνθξαζία πνπ έρεη, αθηηλνβνιεί ζεξκφηεηα. ζν κεγαιχηεξε είλαη ε ζεξκνθξαζία ηεο, ηφζν πεξηζζφηεξε ζεξκφηεηα αθηηλνβνιεί πξνο θάζε θαηεχζπλζε. Βάλ ζειήζνπκε λα εθαξκφζνπκε ηηο παξαπάλσ αξρέο, γηα λα ζεξκάλνπκε έλα ρψξν, ηφηε κπνξνχκε λα ην πεηχρνπκε κε ηνπο δχν επφκελνπο ηξφπνπο: Θε έλα παζεηηθφ ειηαθφ ζχζηεκα άκεζνπ ειηαθνχ θέξδνπο. Θε έλα παζεηηθφ ειηαθφ ζχζηεκα έκκεζνπ ειηαθνχ θέξδνπο. 74

75 Βλεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα Δ Βιιάδα έρεη ην πιενλέθηεκα λα είλαη ε πην ειηφινπζηε ρψξα ηεο Βπξσπατθήο Έλσζεο. Ον ειηαθφ δπλακηθφ ηεο Βιιάδνο είλαη αμηφινγν θαη πξνζθέξεηαη γηα θάζε είδνπο εθαξκνγή (ελεξγεηηθά ειηαθά θαη θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα). Δ επηθάλεηα εγθαηεζηεκέλσλ ζπιιεθηψλ ζηε ρψξα καο αλέξρεηαη πεξίπνπ ζε m2. Θε δεδνκέλν φηη 1 m2 ζπιιέθηε κπνξεί λα εμνηθνλνκήζεη 500 kwh ην ρξφλν, είλαη θαλεξφ φηη ε ρξήζε ΒΔΞ ζπκβάιιεη απνθαζηζηηθά ζηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ CU2 θαη ησλ άιισλ ξχπσλ. Δ κέζε εκεξήζηα ελέξγεηα πνπ δίλεηαη απφ ηνλ ήιην ζηελ Βιιάδα είλαη 4,6 kwh/m2. Μεξηζζφηεξα ζηνηρεία παξνπζηάδνληαη ζην αθφινπζν δηάγξακκα. Οα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα (ΒΔΞ), ζε αληίζεζε κε ηα παζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα πνπ παξνπζηάζηεθαλ πξνεγνπκέλσο, δε ζηεξίδνληαη ζηα θπζηθά θαηλφκελα κεηάδνζεο ηεο ζεξκφηεηαο αιιά ζε ζπλδπαζκφ ζπζηεκάησλ θαη κεραλεκάησλ. Έλα ΒΔΞ δελ απνηειεί κέξνο ηνπ αξρηηεθηνληθνχ ζρεδηαζκνχ ελφο θηηξίνπ, φπσο ηα παζεηηθά ειηαθά πνπ πξνηείλνπλ ζπγθεθξηκέλεο θηηξηαθέο αξρηηεθηνληθέο, θαη έηζη κπνξεί (κε θάπνηεο κηθξέο αιιαγέο) λα ηνπνζεηεζεί θαη εθ ησλ πζηέξσλ, αθνχ δειαδή έρεη θαηαζθεπαζζεί ην θηίξην. Έλα ηέηνην ζχζηεκα ζέξκαλζεο είλαη πεξηζζφηεξν αμηφπηζην. Λη βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ελφο ελεξγεηηθνχ ειηαθνχ ζπζηήκαηνο είλαη νη αθφινπζεο: Ξπιινγή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη παγίδεπζε ηεο ζεξκηθήο. Ώπνζήθεπζε ηεο ζεξκηθήο ελέξγεηαο. Ρξεζηκνπνίεζε ηεο απνζεθεπκέλεο ή θαη ηεο απεπζείαο ζπιιεγφκελεο ζεξκηθήο ελέξγεηαο, φπνπ θαη φπνηε δεηεζεί ζην θηίξην. Οα ΒΔΞ κπνξνχλ λα ζρεδηαζηνχλ θαηά ηέηνην ηξφπν, ψζηε ζε ζπλδπαζκφ κε άιινπο ηξφπνπο ζέξκαλζεο λα είλαη δπλαηφλ λα θαηαζθεπαζηεί έλα εληειψο απηνδχλακν ζεξκηθά θηίξην, φπσο απηφ ζπκβαίλεη ζε πξφηππα θηίξηα ηνπ Διηαθνχ Ρσξηνχ ζηε Ηπθφβξπζε Ώηηηθήο. 75

76 Διηαθνί Ξπιιέθηεο Λη ειηαθνί ζπιιέθηεο είλαη εθείλεο νη ζπζθεπέο πνπ ζπιιέγνπλ θαη παγηδεχνπλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα. πσο είδακε ζηα παζεηηθά ειηαθά πνπ ρξεζηκνπνηνχλ γπαιί κπξνζηά απφ ηνλ ηνίρν (ηνίρνο Trombe), ην γπαιί έρεη ηελ ηδηφηεηα λα αθήλεη ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία (κηθξφ κήθνο θχκαηνο) λα ην δηαπεξλά, αιιά θαη ηελ "καγηθή" ηδηφηεηα λα κελ αθήλεη ηε ζεξκηθή αθηηλνβνιία (κεγάιν κήθνο θχκαηνο) πνπ εθπέκπνπλ νη ζθνχξεο επηθάλεηεο πνπ απνξξφθεζαλ ηελ ειηαθή, λα ην δηαπεξάζεη θαη λα βγεη πάιη έμσ. Ώθξηβψο ην ίδην γεγνλφο εθκεηαιιεπφκαζηε θαη ζηα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, θαηαζθεπάδνληαο ηνπο ειηαθνχο ζπιιέθηεο κε θαηάιιειν ηξφπν. Ππάξρνπλ ηξία είδε ειηαθψλ ζπιιεθηψλ: o Βπίπεδνη Ξπιιέθηεο. o Ξπιιέθηεο θελνχ. o Ξπγθεληξσηηθνί ζπιιέθηεο. Ξε έλαλ επίπεδν ειηαθφ ζπιιέθηε ε ειηαθή αθηηλνβνιία δηαπεξλά ηε γπάιηλε επηθάλεηα θαη πξνζπίπηεη ζηε ζθνχξα, ηξαρηά θαη απνξξνθεηηθή επηθάλεηα, φπνπ θαη απνξξνθάηαη. ηαλ εθπέκπεηαη απφ απηήλ ππφ κνξθή ζεξκηθήο αθηηλνβνιίαο ηφηε δελ κπνξεί λα δηαπεξάζεη ην γπαιί. πσο γλσξίδνπκε, ην λεξφ είλαη ην πιηθφ κε ηε κεγαιχηεξε ζεξκνρσξεηηθφηεηα. Ώπηφ ην εθκεηαιιεπφκαζηε κε ην λα ηνπνζεηήζνπκε θάησ απφ ηελ απνξξνθεηηθή επηθάλεηα ζσιήλεο, κέζα ζηνπο νπνίνπο θπιά λεξφ ή θάπνην άιιν ξεπζηφ. Οέινο, ην ζχζηεκα καο ζεξκνκνλψλεηαη, ψζηε λα κελ έρνπκε απψιεηεο θαη ράζνπκε φηη απνζεθεχζακε. Έλαο ζπιιέθηεο θελνχ απνηειείηαη απφ εηδηθνχο ζσιήλεο ηνπνζεηεκέλνπο παξάιιεια. Λ θάζε ζσιήλαο πεξηέρεη κέζα ηνπ έλαλ άιιν, ελψ αλάκεζα ηνπο ππάξρεη θελφ. Λ εμσηεξηθφο ζσιήλαο είλαη γπάιηλνο, ψζηε λα επηηξέπεη ηε δηέιεπζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. Λ εζσηεξηθφο ζσιήλαο έρεη καχξε, ηξαρηά επηθάλεηα θαη απνξξνθά ηελ αθηηλνβνιία. Ον θελφ αλάκεζα ηνπο πξνζθέξεη πνιχηηκεο ππεξεζίεο: Αελ ππάξρεη κεηαθνξά ζεξκφηεηαο κέζσ ξεπκάησλ πξνο ηα έμσ (ιφγσ κεδεληθήο αγσγήο), αθνχ δελ ππάξρεη αέξαο, ελψ ιεηηνπξγεί θαη εδψ ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. 76

77 Δ ζεξκφηεηα απάγεηαη θαη εδψ κε λεξφ ή άιιν ξεπζηφ πνπ ξέεη κέζα ηνλ εζσηεξηθφ ζσιήλα. Γεληθά πξφθεηηαη γηα έλαλ ηχπν ζπιιεθηψλ κε κεγάιε απφδνζε. Ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν ζηε ΐφξεηα Βπξψπε, φπνπ νη εμσηεξηθέο ζεξκνθξαζίεο είλαη ρακειέο. Θπνξεί λα επηηχρεη ζεξκνθξαζίεο άλσ ησλ 100 C.Λη ζπγθεληξσηηθνί ειηαθνί ζπιιέθηεο, φπσο δείρλεη θαη ην φλνκα ηνπο, ζπγθεληξψλνπλ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία ζε έλα κηθξφ κέξνο, ην νπνίν θαη ζεξκαίλνπλ ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ. Λη ζπιιέθηεο απηνί είηε έρνπλ ζρήκα νκπξέιαο θαη επηθεληξψλνπλ ηηο αθηίλεο ηνπο ζηνλ άμνλα ηεο νκπξέιαο, φπνπ θαη πεξλά ξεπζηφ, είηε ζρήκα θεξακηδηνχ, φπνπ νη αθηίλεο επηθεληξψλνληαη ζε ζσιήλα παξάιιειν ζε απηφ. Λη ζπιιέθηεο απηνί έρνπλ πνιχ κεγάιν βαζκφ απφδνζεο φηαλ έρνπκε άκεζε αθηηλνβνιία. Γηα λα ην πεηχρνπκε απηφ ζα πξέπεη λα ππάξρεη ζχζηεκα κε ζεξβνκεραληζκφ πνπ ζα ζηξέθεη ηνλ ζπιιέθηε πξνο ηνλ ήιην ζπλερψο ζαλ ειηνηξφπην. Ζηλνχκελα κέξε φκσο, φπσο ζε θάζε ζχζηεκα πνπ έρεη ηέηνηα, ζεκαίλεη ζπληήξεζε. Ώπηφ θαη κφλν θαζηζηά ηα ζπζηήκαηα απηά αθαηάιιεια γηα νηθηαθή ρξήζε Διηαθνί ζεξκνζίθσλεο Μξφθεηηαη γηα ηα πην δηαδεδνκέλα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα. Δ Βιιάδα έρεη αλαπηχμεη ζνβαξή βηνκεραλία παξαγσγήο ειηαθψλ ζεξκνζηθψλσλ θαη κάιηζηα είλαη απφ ηηο πξψηεο ρψξεο παγθνζκίσο. Ξηα ζπζηήκαηα απηά ν ειηαθφο ζπιιέθηεο ζεξκαίλεη είηε άκεζα είηε έκκεζα ην λεξφ ρξήζεο. Βπεηδή είλαη ζπλήζσο πξνηηκφηεξν ην λεξφ πνπ ρξεζηκνπνηνχκε λα κελ έξρεηαη ζε άκεζε επαθή κε ηνλ ειηαθφ ζπιιέθηε, γη' απηφ επηιέγνπκε ηνλ έκκεζν ηξφπν ζέξκαλζεο, πνπ γίλεηαη κε ηνπο ελαιιάθηεο. Έλαο ελαιιάθηεο είλαη ζπλήζσο έλαο ζπεηξνεηδήο ζσιήλαο κέζα ζην δνρείν παξνρήο λεξνχ. Ζαζψο ην δεζηφ απφ ηνπο ζπιιέθηεο πγξφ δηέξρεηαη δηα ηνπ ελαιιάθηε, κεηαθέξεηαη ε ζεξκφηεηα ζην λεξφ ηνπ δνρείνπ πνπ είλαη πξνο ρξήζε. Έηζη, ην πγξφ πνπ ζεξκαίλεηαη ζηνπο ζπιιέθηεο δελ έξρεηαη ζε επαθή κε ην λεξφ πνπ ρξεζηκνπνηνχκε. 77

78 Φσηνβνιηατθή ελέξγεηα Δ αλάγθε θάιπςεο ησλ αλαγθψλ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα ζηνπο δηαζηεκηθνχο ζηαζκνχο ήηαλ ε αθνξκή γηα ηελ έξεπλα θαη αλάπηπμε ηεο θσηνβνιηατθήο ηερλνινγίαο, ηεο ηερλνινγίαο δειαδή πνπ κεηαηξέπεη ηελ ειηαθή ελέξγεηα απεπζείαο ζε ειεθηξηθή. Δ αλαθάιπςε ηνπ θαηλνκέλνπ έγηλε ην 19ν αηψλα. Λη θπξηφηεξνη ζηαζκνί ζηελ εμέιημε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο Φ/ΐ κεηαηξνπήο είλαη: Becquerel: Μαξαηήξεζε ηνπ Φ/ΐ θαηλνκέλνπ ζε κεηαιιηθά ειεθηξφδηα (Pt, Ag) βπζηζκέλα ζεειεθηξνιχηεο Fischer & Godden: Ζαηαζθεπή Φ/ΐ θπηηάξνπ απφ PbS Ohl: Ζαηαζθεπή ηνπ πξψηνπ Φ/ΐ θπηηάξνπ απφ Si Fuller: Ζαηαζθεπή Φ/ΐ θπηηάξνπ απφ Si κε ζρεκαηηζκφ έλσζεο ξ-ε-ξ κε δηάρπζε πξνζκίμεσλ θαη απφδνζε 6% Βηαηξεία Hoffmann: Βκπνξηθή παξαγσγή Φ/ΐ θπηηάξσλ. 1958: Βθηφμεπζε ακεξηθαληθνχ δνξπθφξνπ, εμνπιηζκέλνπ κε 6 κηθξά ζηνηρεία Si ηζρχνο 5mW, σο βνεζεηηθή ελεξγεηαθή πεγή. 1958: Βθηφμεπζε ζνβηεηηθνχ δνξπθφξνπ κε απνθιεηζηηθή ηξνθνδνζία απφ Φ/ΐ ζηνηρεία Lindmayer & Wronski: Ζαηαζθεπή ηνπ ηψδνπο ειηαθνχ ζηνηρείνπ Si κε απφδνζε 14% Kameth: Ζαηαζθεπή ειηαθνχ ζηνηρείνπ απφ GaAs κε απφδνζε 16% Εαπσλία: Έλαξμε βηνκεραληθήο παξαγσγήο Φ/ΐ θπηηάξσλ (ζηνηρείσλ) απφ άκνξθν ππξίηην κε απφδνζε 5%. Φσηνβνιηατθφ (Φ/ΐ) Ζχηηαξν είλαη ην ζηνηρείν πνπ κεηαηξέπεη κέξνο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή. Βίλαη έλα εκηαγψγηκν ζηνηρείν, κηα (θξχζηαιιν)δίνδνο. ηαλ ε ειηαθή αθηηλνβνιία (ππφ κνξθή θσηνλίσλ) πξνζπίπηεη ζηελ επηθάλεηα ελφο Φ/ΐ θπηηάξνπ, δηεγείξεη ηα ειεθηξφληα ηνπ εκηαγσγνχ θαη ηνπο δίλεη ηφζε ελέξγεηα, φζε ρξεηάδνληαη, γηα λα απειεπζεξσζνχλ απφ ην άηνκν. Θπνξνχλ λα βξνπλ κηα άιιε θελή ζέζε θαη λα ηελ θαηαιάβνπλ, κέρξη λα επαλαιεθζεί ε δηαδηθαζία. Βάλ είρακε δχν 78

79 κεηαιιηθέο επαθέο ζην επάλσ θαη θάησ κέξνο ηνπ θπηηάξνπ, ηφηε κπνξνχκε λα ζπιιάβνπκε ηα θηλνχκελα ειεθηξφληα Ώπηφ ζεκαίλεη ξνή ειεθηξνλίσλ πξνο κηα θαηεχζπλζε. 79

80 Ζεθάιαην 4 ν : Φσηνβνιηατθά Ξπζηήκαηα 4.1. Γεληθά Οα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα κπνξνχλ λα ρσξηζηνχλ ζε δπν θαηεγνξίεο : - Οα δηαζπλδεδεκέλα ζην δίθηπν ζπζηήκαηα. - Οα απηφλνκα ζπζηήκαηα. Ζαη ηα δπν έρνπλ πνιιέο νκνηφηεηεο κεηαμχ ηνπο. Δ θχξηα δηαθνξά ηνπο είλαη φηη ζηα πξψηα ππάξρεη ζχλδεζε κε ην δίθηπν ηεο Α.Β.Δ. θαη ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη πεξλάεη ζε απηφ, ελψ ζηα δεχηεξα δελ ππάξρεη ηέηνηα ζχλδεζε θαη ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηδία θαηαλάισζε Θνλάδεο θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ Ζαη ηα δπν ζπζηήκαηα απνηεινχληαη απφ επηκέξνπο κνλάδεο νη νπνίεο ζπλήζσο είλαη νη εμήο : - Αηαζπλδεδεκέλα ζπζηήκαηα. o Φσηνβνιηατθφ πιαίζην. o Μίλαθαο ειέγρνπ. o Ώληηζηξνθέαο ηάζεο. o Θεηξεηήο Α.Β.Δ. - Ώπηφλνκα ζπζηήκαηα. o Φσηνβνιηατθφ πιαίζην. o Μίλαθαο ειέγρνπ. o Νπζκηζηήο θφξηηζεο. o Ξπζζσξεπηήο. o Ώληηζηξνθέαο ηάζεο Φσηνβνιηατθφ πιαίζην Ον θσηνβνιηατθφ πιαίζην απνηειείηαη απφ πνιιέο θσηνβνιηατθέο θπςέιεο πνπ είλαη ζπλδεδεκέλεο κεηαμχ ηνπο. Δ Φ/ΐ θπςέιε είλαη ε ζηνηρεηψδεο 80

81 κνλάδα ελφο Φ/ΐ ζπζηήκαηνο γηαηί εθεί κεηαηξέπεηαη ε ειηαθή ελέξγεηα ζε ειεθηξηθή. Ππάξρνπλ πνιιά είδε Φ/ΐ θπςειψλ δηαζέζηκα ζηελ αγνξά θαη πνιιά άιια ππφ αλάπηπμε. Ρξεζηκνπνηνχληαη δηάθνξα πιηθά θαη δηαηάμεηο κε ζηφρν ηε κέγηζηε παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ηε ζπζθεπή κε φζν ην δπλαηφλ ρακειφηεξν θφζηνο. Έρνπλ θαηαζθεπαζζεί θπςέιεο ζε εξγαζηεξηαθφ πεξηβάιινλ κε απφδνζε πνπ μεπεξλά ην 30%. Σζηφζν ε απφδνζε απηψλ πνπ θπθινθνξνχλ ζην εκπφξην είλαη πεξίπνπ ε κηζή Βίδε ειηαθψλ θπςειψλ Οα είδε θπςειψλ, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά θχξην ιφγν ζηελ αγνξά είλαη ηα εμήο : - Θνλνθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ. - Μνιπθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ. - Ηεπηήο κεκβξάλεο (Thin-film). - Πβξηδηθά. Ζπςέιεο κνλνθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ Ζαηαζθεπάδνληαη απφ θαζαξφ κνλνθξπζηαιιηθφ ππξίηην ην νπνίν πξνέξρεηαη απφ έλα κηθξφ «γφλν» θξχζηαιιν, πνπ απνζπάηαη κε αξγφ ξπζκφ απφ ηελ ηεγκέλε κάδα ηνπ ιηγφηεξνπ θαζαξνχ πνιπθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ. Ώπνηεινχληαη απφ έλα ιεπηφ ζηξψκα θαζαξνχ θξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ ηνπ νπνίνπ ην πάρνο είλαη κm. Βπίζεο γίλεηαη ηνπνζέηεζε κεηαιιηθνχ πιέγκαηνο ην νπνίν ιεηηνπξγεί σο ειεθηξηθή επαθή θαη έηζη επηηπγράλεηαη ε ιεηηνπξγία ηνπ σο ειηαθή θπςέιε. Λη κνλνθξπζηαιιηθέο ειηαθέο θπςέιεο παξνπζηάδνπλ ηελ πςειφηεξε απφδνζε θαη ην πςειφηεξν θφζηνο απφ φιεο ηηο θπςέιεο ππξηηίνπ. Ζπςέιεο πνιπθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ Λη θπςέιεο απηέο θαηαζθεπάδνληαη απφ κεγάιεο νξζνγψληεο ξάβδνπο θαζαξνχ ππξηηίνπ ζε εηδηθνχο θιηβάλνπο ζηνπο νπνίνπο ςχρεηαη αξγά ηήγκα ππξηηίνπ γηα ηε δεκηνπξγία κεγάισλ θξπζηάιισλ. Βπεηδή πξνθχπηνπλ απεπζείαο απφ νξζνγψληεο ξάβδνπο νη πνιπθξπζηαιιηθέο θπςέιεο είλαη ζπλήζσο ηεηξάγσλεο κνξθήο θαη κεγαιχηεξνπ κεγέζνπο απφ απηέο απφ 81

82 κνλνθξπζηαιιηθφ ππξίηην θαζψο θαη έρνπλ θαη ιίγν ρακειφηεξε απφδνζε απφ απηέο. Ζπςέιεο ιεπηήο κεκβξάλεο Δ ηερλνινγία ησλ ιεπηψλ κεκβξαλψλ ρξεζηκνπνηεί πνιχ ιεπηά ζηξψκαηα (πάρνπο ιίγσλ κηθξψλ) ηνπ εκηαγσγνχ θαη κε ηνλ ηξφπν απηφ κεηψλεηαη ην θφζηνο. Οα πην γλσζηά πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο θπςέιεο απηέο είλαη: - Άκνξθν ππξίηην (a-si). - Copper Indium Diselenide (CIS). - Cadmium Telluride (CdTe). - Gallium Arsenide (GaAs). Θε ηα δπν πξψηα λα είλαη ηα ζεκαληηθφηεξα. Ον άκνξθν ππξίηην δηαθέξεη απφ ην θξπζηαιιηθφ ζην φηη ηα άηνκα δελ είλαη ηνπνζεηεκέλα ζε αθξηβείο απνζηάζεηο κεηαμχ ηνπο θαη νη γσλίεο ησλ δεζκψλ ηνπο δελ είλαη ζπγθεθξηκέλεο. Ξήκεξα έλα εκπνξηθφ Φ/ΐ πιαίζην κε θπςέιεο άκνξθνπ ππξηηίνπ έρεη απφδνζε 6-8%, ελψ νη θπςέιεο κνλνθξπζηαιιηθνχ ή πνιπθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ έρνπλ απνδφζεηο πνπ θπκαίλνληαη ζην 11-14%. Ηεπηφ ζηξψκα άκνξθνπ ππξηηίνπ ηνπνζεηείηαη ζε θχιιν γπαιηνχ, ην νπνίν έρεη θαιπθζεί απφ δηάθαλν νμείδην ηνπ θαζζηηέξνπ. Ξηελ πίζσ επηθάλεηα ηνπνζεηείηαη κεηαιιηθφο αγσγφο θαη ζηε ζπλέρεηα ε φιε δηάηαμε θφβεηαη κε laser γηα ηελ παξαγσγή κηαο ζεηξάο ειεθηξηθά ζπλδεδεκέλσλ άιια μερσξηζηψλ ζηνηρείσλ θαη ζην ηέινο γίλεηαη ε ελζσκάησζε ηνπο ζε κηα Φ/ΐ κνλάδα. Γηα λα επηηεπρζεί νπζηψδεο βειηίσζε ηεο απφδνζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ θπςειψλ έπξεπε λα γίλεη θάπνηα ζεκαληηθή αιιαγή. Ξε κηα πξνζπάζεηα λα γίλεη απηφ έγηλε κειέηε ζηε ρξήζε πβξηδηθψλ δνκψλ, ζηηο νπνίεο θπςέιεο κε δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά απνξξφθεζεο θσηφο ζπλδένληαη καδί. Ώπηφ επηηξέπεη λα πεηχρνπκε θαιχηεξα ραξαθηεξηζηηθά ρξεζηκνπνηψληαο ηα ήδε ππάξρνληα πιηθά θαη δηαδηθαζίεο. Οα πιενλεθηήκαηα ηεο ρξήζεο κηαο δνκήο κε πνιιά ζηξψκαηα είλαη ηα εμήο : 82

83 - Βίλαη δπλαηφλ λα απνξξνθεζεί ην θσο ζε κηα πην πιαηηά θαζκαηηθή πεξηνρή, δειαδή απνηειεζκαηηθφηεξα. - Βίλαη δπλαηφλ λα επηηεπρζνχλ πςειφηεξεο ηάζεηο αλνηρηνχ θπθιψκαηνο. - Βίλαη δπλαηφλ λα πέζεη ζε θάπνην βαζκφ ν ξπζκφο κείσζεο ηεο απφδνζε ησλ θπςειψλ, ν νπνίνο νθείιεηαη ζε θαηλφκελα νπηηθήο ππνβάζκηζεο πνπ παξαηεξνχληαη φηαλ ρξεζηκνπνηνχληαη πιηθά άκνξθνπ ππξηηίνπ. Ξπγθξηηηθφο πίλαθαο ηερλνινγηψλ θσηνβνιηατθψλ Οχπνο Ηεπηήο κεκβξάλεο Μνιπθξπζηαιιηθά Θνλνθξπζηαιιηθά Πβξηδηθά Ώπφδνζε Άκνξθα : 5-7% CIS : 7-10% 11-14% 13-16% 16-17% Βπηθάλεηα αλά KWp m m2 7-8 m2 6-7 m Ππνινγηζκφο απφδνζεο ειηαθήο θπςέιεο ιεο νη ειηαθέο θπςέιεο έρνπλ έλα βαζκφ απφδνζεο ν νπνίνο νλνκάδεηαη νλνκαζηηθφο θαη αλαθέξεηαη ζηελ απφδνζε ηεο θπςέιεο θάησ απφ κηα νξηζκέλε ζεξκνθξαζία πνπ νλνκάδεηαη ζεξκνθξαζία αλαθνξάο. Ξρεδφλ πνηέ φκσο κηα θπςέιε δελ ιεηηνπξγεί ζηελ ζεξκνθξαζία αλαθνξάο θαη πνηέ δε ιεηηνπξγεί ζε ζηαζεξή ζεξκνθξαζία. Άιιε είλαη ε ζεξκνθξαζία ην θαινθαίξη θαη άιιε ην ρεηκψλα. Ώθφκα θαη ηελ ίδηα εκέξα άιιε ζεξκνθξαζία έρνπκε αλ ζπλλεθηάζεη θαη άιιε αλ έρεη ειηνθάλεηα. Γηα ην ιφγν απηφ πξέπεη λα ππνινγίζνπκε ηελ απφδνζε ηεο θπςέιεο ζηελ ζεξκνθξαζία πνπ έρνπκε θάζε θνξά. Λη ζρέζεηο πνπ αθνινπζνχληαη γηα ηνλ ππνινγηζκφ απηφ είλαη νη αθφινπζεο. Δ κέζε απφδνζε κηαο Φ/ΐ θπςέιεο δίλεηαη απφ ηε ζρέζε : Δ p = ε r [1-β p (T c -T r )] (1) πνπ 83

84 - β p είλαη ν ζπληειεζηήο ζεξκνθξαζίαο γηα ηελ απφδνζε ηεο Φ/ΐ θπςέιεο θαη δίλεηαη απφ ηνλ θαηαζθεπαζηή - ε r είλαη ν βαζκφο απφδνζεο ηεο Φ/ΐ θπςέιεο ζηε ζεξκνθξαζία αλαθνξάο T r (25 o C) - T c είλαη ε ζεξκνθξαζία πνπ ζπλδέεηαη κε ηελ κέζε ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο Γηα ηελ ζεξκνθξαζία T c ηζρχεη ν ηχπνο ηνπ Evans : (2) πνπ - NOCT (Normal Operation Cell Temperature) δίλεηαη απφ ηνλ θαηαζθεπαζηή - K T είλαη ν κέζνο κεληαίνο ζπληειεζηήο αηζξηφηεηαο Ώλ ε θιίζε ησλ Φ/ΐ θπςειψλ είλαη δηαθνξεηηθή απφ ηε βέιηηζηε (β = θ-δ ) ηφηε γίλεηαη ρξήζε ηεο ζρέζεο : φπνπ C f έρνπκε ηνλ δηνξζσηηθφ ζπληειεζηή πνπ είλαη ίζνο κε : φπνπ β m είλαη ε βέιηηζηε θιίζε ζπιιέθηε (β m = θ-δ ) 84

85 Ξχλδεζε θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ Θηα ζρεκαηηθή παξάζηαζε ζπλδεδεκέλσλ Φ/ΐ πιαηζίσλ θαίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα. Βθηφο απφ ηα πιαίζηα ζηε ζπλδεζκνινγία πεξηιακβάλνληαη δίνδνη αληεπηζηξνθήο θαη δίνδνη δηέιεπζεο. Ώπηέο νη δίνδνη πξνζηαηεχνπλ ηα πιαίζηα θαη ηα απνηξέπνπλ απφ ην λα θέξνληαη ζαλ θνξηία ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο. Οα Φ/ΐ πιαίζηα ζπλδένληαη ζηε ζεηξά ψζηε λα ζρεκαηίδνπλ ζπζηνηρίεο, φπνπ ν αξηζκφο ησλ πιαηζίσλ Ns θαζνξίδεηαη απφ ηελ ζπλερή ηάζε πνπ ζέινπκε θαη νη παξάιιειεο ζπζηνηρίεο Np απφ ηελ έληαζε ηνπ ξεχκαηνο πνπ ζέινπκε. ρήκα 11 - ύλδεζε Φσηνβνιηατθώλ πιαηζίσλ Ξηήξημε θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ Λη θαηαζθεπέο ζηήξημεο ησλ Φ/ΐ πιαηζίσλ πξέπεη λα έρνπλ ηα αθφινπζα ραξαθηεξηζηηθά : - Ώληίζηαζε ζηνλ αέξα. - Ρακειφ θφζηνο. - Ώπνθπγή ζθηαζκνχ. - Βχθνιε πξνζέγγηζε ψζηε λα είλαη δπλαηφο ν θαζαξηζκφο ησλ Φ/ΐ κνλάδσλ. Δ θαηαζθεπή πξέπεη λα δηαζέηεη χςνο ψζηε λα κελ θηλδπλεχνπλ νη κνλάδεο απφ ηελ βιάζηεζε ή απφ πέηξεο, αιιά ηαπηφρξνλα λα είλαη δπλαηφο ν εχθνινο θαζαξηζκφο ηνπο. Βπεηδή νη Φ/ΐ κνλάδεο είλαη πνιχ αθξηβέο ζα πξέπεη λα είλαη πνιχ θαιά ζηεξεσκέλεο γηα λα είλαη δχζθνιε ε θινπή ηνπο. 85

86 Βπίζεο είλαη απαξαίηεηε ε ρξήζε θξάρηε γηα λα εκπνδίδεηαη ε είζνδνο ζε φζνπο δελ έρνπλ ζρέζε κε ην έξγν θαη λα απνθεχγνληαη ηπρφλ βαλδαιηζκνί θαη θαηαζηξνθέο απφ δψα. Οέινο νη κνλάδεο ζα πξέπεη λα είλαη ζε θαηάιιειε απφζηαζε κεηαμχ ηνπο θαη απφ ηνλ θξάρηε ψζηε λα απνθεχγνληαη θαηλφκελα ζθηαζκνχ. Λη θαηαζθεπέο ζηήξημεο ησλ Φ/ΐ πιαηζίσλ ρσξίδνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο : - Ξηαζεξέο θαηαζθεπέο. - Ζαηαζθεπέο κε δπλαηφηεηα πεξηζηξνθήο ζ' έλαλ άμνλα. - Ζαηαζθεπέο κε δπλαηφηεηα πεξηζηξνθήο ζε δπν άμνλεο. Λη ζηαζεξέο θαηαζθεπέο είλαη νη πην απιέο. Οα πιαίζηα ηνπνζεηνχληαη ζε ζπγθεθξηκέλν πξνζαλαηνιηζκφ θαη θιίζε θαη παξακέλνπλ έηζη γηα φιε ηε δηάξθεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο. Έρνπλ ην ρακειφηεξν θφζηνο αιιά ιφγσ ηεο ζηαζεξήο ηνπο ζέζεο έρνπκε θαη ηε κηθξφηεξε παξαγσγή ελέξγεηαο. Λη θηλήζεηο ηνπ εδάθνπο θαη ε ζχλζεζε ηεο αηκφζθαηξαο νδεγνχλ ζηε δηαξθή αιιαγή ηεο απφδνζεο θαη ηεο θαηεχζπλζεο ησλ αλαθιψλησλ αθηίλσλ ηνπ ειίνπ. Έηζη νη θπςέιεο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ ζηαζεξήο ζπλαξκνιφγεζεο κπνξνχλ λα κεηαηξέπνπλ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα κφλν έλα θιάζκα ηεο ελέξγεηαο ηνπ θσηφο πνπ εθπέκπεη ν ήιηνο. Οα πξνγξακκαηηδφκελα ζπζηήκαηα αλίρλεπζεο ζηξέθνπλ ηα Φ/ΐ ζηνηρεία πάληνηε πξνο ηνλ ήιην θη έηζη ε γσλία πξφζπησζεο παξακέλεη ζηαζεξή θαη ε έληαζε ηνπ θσηφο δηαηεξείηαη θαη καδί ηεο ε ελέξγεηα. Έηζη ρξεζηκνπνηνχληαη απνηειεζκαηηθά φρη κφλν νη ψξεο ηεο ειηνθάλεηαο, αιιά θαη ην δηάρπην θσο - φιν ην έηνο -, πξάγκα πνπ έρεη σο απνηέιεζκα ηε κεγαιχηεξε παξαγσγή ειηαθήο ελέξγεηαο. Δ αχμεζε είλαη ηεο ηάμεο ηνπ 20-25% κε κνλναμνληθά, 35-45% κε δηαμνληθά ζπζηήκαηα θη έηζη έρνπκε κεγαιχηεξε νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα, γξεγνξφηεξε απφζβεζε ηνπ θφζηνπο θηήζεο θαη θαηά ζπλέπεηα κεγαιχηεξν θέξδνο Ώληηζηξνθέαο ηάζεο Λη αληηζηξνθείο ηάζεο είλαη ειεθηξνληθέο ζπζθεπέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε ζπλδεδεκέλα κε ην δίθηπν Φ/ΐ ζπζηήκαηα αιιά θαη ζε απηφλνκα ζπζηήκαηα κε επαλαθνξηηδφκελεο κπαηαξίεο. 86

87 Ώληηζηξνθείο ηάζεο γηα ζπλδεδεκέλα ζην δίθηπν ζπζηήκαηα Λ ζρεδηαζκφο ελφο ζπλδεδεκέλνπ κε ην δίθηπν Φ/ΐ ζπζηήκαηνο αξρίδεη κε ηελ επηινγή ελφο θαηάιιεινπ αληηζηξνθέα ηάζεο. Ώπηφ θαζνξίδεη ηελ ηάζε ηνπ ζπλερνχο ξεχκαηνο πνπ ζα έρεη ην ζχζηεκα θαη αλάινγα κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αληηζηξνθέα επηιέγνληαη θαη νη θαηάιιεινη ζπιιέθηεο. Λ αληηζηξνθέαο είλαη ε δεχηεξε ζεκαληηθφηεξε κνλάδα ηνπ ζπζηήκαηνο κεηά ηνπο ζπιιέθηεο. Ανπιεηά ηνπ είλαη λα κεηαηξέπεη ηελ ζπλερή ηάζε πνπ παξάγεηαη ζηνπο ζπιιέθηεο ζε ελαιιαζζφκελε ηάζε ζπρλφηεηαο 50Hz ε νπνία πξνσζείηαη ζην δίθηπν. Ξε αληίζεζε κε ηνπο αληηζηξνθείο ησλ απηφλνκσλ ζπζηεκάησλ, απηνί ησλ ζπλδεδεκέλσλ πξέπεη λα αληηδξνχλ ην ίδην ζηηο κεηαβνιέο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δηθηχνπ ειεθηξνδφηεζεο θαη ζηηο κεηαβνιέο ηεο απφδνζεο ησλ ζπιιεθηψλ. Ώθνχ φιν ην παξαγφκελν ξεχκα πεξλά απφ απηφλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ επεξεάδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηε ζπκπεξηθνξά θαη ηα ιεηηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζπζηήκαηνο. Βθηφο απφ ηελ απφδνζε ζηε κεηαηξνπή ηεο ζπλερνχο ηάζεο ζε ελαιιαζζφκελε, ηα ειεθηξνληθά ηνπ αληηζηξνθέα πεξηιακβάλνπλ ζπζηήκαηα πνπ είλαη ππεχζπλα γηα ηελ εκεξήζηα ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο. Φξνληίδνπλ ε ιεηηνπξγία λα μεθηλά ηελ θαηάιιειε ζηηγκή ην πξσί, φηαλ νη ζπιιέθηεο παξάγνπλ αξθεηή ελέξγεηα. Ώλεπηηπρήο έλαξμε ηεο ιεηηνπξγίαο απαηηεί ελέξγεηα απφ ην δίθηπν θαη πξέπεη λα απνθεχγεηαη. Ζαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο, ην βέιηηζην ζεκείν ιεηηνπξγίαο ζηελ θακπχιε I-V κεηαβάιιεηαη αλάινγα κε ηε δηαθχκαλζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ηεο ζεξκνθξαζίαο ησλ ζπιιεθηψλ. Λ «έμππλνο» έιεγρνο ηνπ κεηαηξνπέα πεξηιακβάλεη παξαθνινχζεζε ηνπ ζεκείνπ κέγηζηεο ελέξγεηαο θαη ζπλερή ξχζκηζε ζην βέιηηζην θάζε θνξά ζεκείν ιεηηνπξγίαο. Βπίζεο ππάξρνπλ ζπζηήκαηα πνπ απηφκαηα απνζπλδένπλ ην ζχζηεκα αλ εκθαληζζνχλ αλσκαιίεο ζην δίθηπν ή ζηνπο ζπιιέθηεο. Ξήκεξα ηα πεξηζζφηεξα κνληέια αληηζηξνθέσλ ηάζεο είλαη εμνπιηζκέλα κε ζπζηήκαηα πνπ επηηξέπνπλ ηε ζπλερή κέηξεζε ηεο ηζρχνο, ηεο ηάζεο, ηνπ ξεχκαηνο θαη άιισλ ιεηηνπξγηθψλ παξακέηξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο. Οα 87

88 δεδνκέλα απηά κπνξνχλ ζηε ζπλέρεηα λα ζπιιερζνχλ θαη λα αλαιπζνχλ κε ηε ρξήζε Δ/Π Ώληηζηξνθείο ηάζεο γηα απηφλνκα ζπζηήκαηα Βμαηηίαο ησλ εηδηθψλ ζπλζεθψλ ιεηηνπξγίαο ησλ αληηζηξνθέσλ ησλ απηφλνκσλ ζπζηεκάησλ, ρξεζηκνπνηείηαη δηαθνξεηηθφο ζρεδηαζκφο. Ξ' έλα ηππηθφ νηθηαθφ ζχζηεκα, ν ιφγνο ηεο νλνκαζηηθήο ηζρχνο πξνο ηε κέζε ηζρχ είλαη πεξίπνπ 25:1. Γηα ην ιφγν απηφ ν αληηζηξνθέαο πξέπεη λα έρεη πςειή απφδνζε γχξσ ζην 90%, ζηα κεξηθά θνξηία θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ πεξηνρή ηνπ 5-10% ηεο νλνκαζηηθήο ηζρχνο. Ηίγνη αληηζηξνθείο ηθαλνπνηνχλ ηηο ζπλζήθεο απηέο, καδί κε έμνδν ηάζεο κε θακππινεηδή θπκαηνκνξθή, θαη ηελ ηθαλφηεηα λα αληέρεη κηθξήο δηάξθεηαο ππεξθνξηψζεηο. Ώλάινγα ηηο απαηηήζεηο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηεηξαγσληθήο θαη θακππινεηδνχο θπκαηνκνξθήο. Οα ζεκαληηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα έρεη έλαο αληηζηξνθέαο ηάζεο απηφλνκνπ ζπζηήκαηνο είλαη ηα αθφινπζα : - Θεγάιν εχξνο ηάζεο εηζφδνπ (-10% κε +30% ηεο νλνκαζηηθήο ηάζεο). - Οάζε εμφδνπ φζν ην δπλαηφλ πην θνληά ζηελ θακππινεηδή θπκαηνκνξθή. - Θηθξή δηαθχκαλζε ζηελ ζπρλφηεηα θαη ηάζε εμφδνπ. - ±8% ζηαζεξφηεηα ηάζεο, ±2% ζηαζεξφηεηα ζπρλφηεηαο. - Πςειφ βαζκφ απφδνζεο ζηα κεξηθά θνξηία. ΐαζκφ απφδνζεο ηνπιάρηζηνλ 90% ζην 10% ηνπ θνξηίνπ. - Εθαλφηεηα λα ππνκέλεη κηθξήο δηάξθεηαο ππεξθνξηψζεηο γηα ηηο ζπλζήθεο εθθίλεζεο ζπζθεπψλ. Γηα παξάδεηγκα 2 κε 3 θνξέο ηελ νλνκαζηηθή έληαζε ηνπ ξεχκαηνο γηα 5s γηα ην ςπγείν θαη ην πιπληήξην. - Βιάρηζηεο δπλαηέο ππεξ-ηάζεηο γηα επαγσγηθά θαη ρσξεηηθά θνξηία. - Εθαλφηεηα λα αληέρεη βξαρπθχθισκα. 88

89 Ξπζζσξεπηήο (Θπαηαξία) Οα απηφλνκα (κε δηαζπλδεδεκέλα) θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα απαηηνχλ ηελ απνζήθεπζε ηεο ελέξγεηαο ψζηε λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ιεηηνπξγνχλ θαη ζε πεξηφδνπο κε θαζφινπ ή ιίγε ειηαθή αθηηλνβνιία, φπσο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο ή θαηά ηε δηάξθεηα ζπλλεθηάο. Δ πην βνιηθή ιχζε γηα απνζήθεπζε ελέξγεηαο ζε έλα Φ/ΐ ζχζηεκα είλαη ν θιαζηθφο ειεθηξνρεκηθφο ζπζζσξεπηήο (κπαηαξία), εηδηθά αθνχ παξάγεηαη ζπλερέο ξεχκα θαη έηζη επηηξέπεηαη ε απεπζείαο ζχλδεζε κεηαμχ ειηαθψλ θπςειψλ θαη κπαηαξίαο ρσξίο λα ρξεηάδεηαη κεηαηξνπή. Σζηφζν ε εκπεηξία έρεη δείμεη φηη ζε έλα απηφλνκν Φ/ΐ ζχζηεκα ε κπαηαξία είλαη ην πην αδχλαην ζεκείν, θαζψο ε δηάξθεηα δσήο ηεο είλαη γεληθά πνιχ κηθξφηεξε απφ φιεο ηηο άιιεο κνλάδεο ηνπ ζπζηήκαηνο. Έηζη ην 30% πεξίπνπ ή θαη πεξηζζφηεξν απφ ηα έμνδα θαηά ηε δηάξθεηα δσήο ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο δαπαλείηαη ζηηο κνλάδεο απνζήθεπζεο. Οππηθά ε κπαηαξία ζε έλα απηφλνκν Φ/ΐ ζχζηεκα είλαη δηαζηαζηνινγεκέλε ψζηε λα δηαζθαιίδεη φηη εθφζνλ ε ειηαθή αθηηλνβνιία δελ επαξθεί, ηα θνξηία πνπ πξέπεη, κπνξνχλ λα θαιπθζνχλ γηα ηνπιάρηζηνλ 3-4 εκέξεο. Ον απνηέιεζκα ηεο δηαζηαζηνιφγεζεο απηήο είλαη φηη ην πνζνζηφ ηεο εκεξήζηαο εθθφξηηζεο κηαο κπαηαξίαο Φ/ΐ ζπζηήκαηνο είλαη πεξίπνπ 25% κε 30% ηεο ζεσξεηηθήο ρσξεηηθφηεηαο ηεο. Βπηπιένλ ε δηαζηαζηνιφγεζε ησλ Φ/ΐ θπςειψλ ζπλήζσο γίλεηαη γηα ηελ θάιπςε φισλ ησλ θνξηίσλ πνπ έρνπκε ππφ ζπλζήθεο κέζεο αθηηλνβνιίαο ηεο πεξηνρήο. Ώπηέο νη δπν βαζηθέο ππνζέζεηο καο επηηξέπνπλ λα ζπκπεξάλνπκε ηηο ηππηθέο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο γηα κηα κπαηαξία ζε έλα απηφλνκν Φ/ΐ ζχζηεκα. Ηεηηνπξγία κε πεξίζζεηα ελέξγεηαο: Ζαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ θάζε Φ/ΐ ζχζηεκα ιεηηνπξγεί ππφ ζπλζήθεο πεξίζζεηαο ελέξγεηαο, θαζψο είλαη ζρεδηαζκέλν γηα ζπλζήθεο ρακειφηεξεο κέζεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. Σο απνηέιεζκα ε κπαηαξία θηάλεη ηε κέγηζηε ηάζε θφξηηζεο ηεο ζρεδφλ θάζε κέξα ην κεζεκέξη θαη κέρξη ην απφγεπκα είλαη πιήξσο θνξηηζκέλε. Ζαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο ε κπαηαξία εθθνξηίδεηαη θαη ην πξσί κε ηελ αλαηνιή ηνπ ειίνπ έρεη θηάζεη ζηελ ειάρηζηε θαηάζηαζε εθθφξηηζεο, πεξίπνπ ζην 70% ηεο ζεσξεηηθήο ρσξεηηθφηεηαο ηεο. Ζαηά ηε δηάξθεηα ηεο επφκελεο εκέξαο πξαγκαηνπνηείηαη πάιη ν ίδηνο θχθινο θφξηηζεο θαη έρνπκε θαη πάιη 89

90 πιήξε θφξηηζε κέρξη ην απφγεπκα. Ώπηέο είλαη νη επλντθφηεξεο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο γηα ηελ κπαηαξία ηνπ Φ/ΐ ζπζηήκαηνο. Ηεηηνπξγία κε έιιεηςε ελέξγεηαο: Ζαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ρεηκψλα αλ δελ έρεη γίλεη ζεκαληηθή ππεξδηαζηαζηνιφγεζε, ην ίδην Φ/ΐ ζχζηεκα ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν ζπρλά αληηκεησπίδεη ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο έιιεηςεο ελέξγεηαο. Ζάζε θνξά πνπ ν νπξαλφο ζα είλαη ζπλλεθηαζκέλνο (έιιεηςε άκεζεο αθηηλνβνιίαο) θαη ε ζπλλεθηά ζα παξακέλεη γηα κεξηθέο εκέξεο, ε θαηάζηαζε θφξηηζεο ηεο κπαηαξίαο ζηαδηαθά ζα κεηψλεηαη θαη αξγά ε γξήγνξα ε ηάζε ηεο ζα πέζεη θάησ απφ ηελ ειάρηζηε ηάζε εθθφξηηζεο. Ώλ ν ρξήζηεο δελ κεηψζεη εθνπζίσο ηελ θαηαλάισζε ην απνηέιεζκα ζα είλαη ε πξνζηαζία βαζηάο εθθφξηηζεο ηεο κπαηαξίαο λα δηαθφςεη ηελ παξνρή ξεχκαηνο. Δ δηαθνπή ζα ζπλερηζηεί κέρξη ε κπαηαξία λα θνξηηζηεί θαη πάιη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο επφκελεο ειηφινπζηεο εκέξαο θαη λα θηάζεη έλα ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν ηάζεο. Ηεηηνπξγία κε θχθινπο δηαθχκαλζεο ελέξγεηαο: Ζαηά ηε δηάξθεηα ησλ εκεξψλ πνπ ε κπαηαξία δελ θνξηίδεηαη ζην 100% θαη νχηε πέθηεη ζηελ ειάρηζηε ηάζε εθθφξηηζεο, ιεηηνπξγεί ζε κηα θαηάζηαζε δηαθχκαλζεο πνπ είλαη δχζθνιν λα εθηηκεζεί. Σζηφζν ζε ζρέζε κε ηηο δπν πξνεγνχκελεο θαηαζηάζεηο ιεηηνπξγίαο απηή ε ελδηάκεζε θαηάζηαζε έρεη πνιχ κηθξή ζεκαζία γηα ηελ δηάξθεηα δσήο ηεο κπαηαξίαο γηαηί δελ εκθαλίδεηαη ηφζν ζπρλά φζν νη άιιεο δπν. Λη ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο θαη ε δηάξθεηα δσήο κηαο κπαηαξίαο Φ/ΐ ζπζηήκαηνο θαζνξίδνληαη βαζηθά απφ ηνλ αξηζκφ ησλ εκεξψλ πνπ ε κπαηαξία θνξηίδεηαη ζην 100% (πνπ είλαη ην ηδαληθφ) θαη ησλ αξηζκφ ησλ εκεξψλ πνπ θηάλεη ηελ ειάρηζηε ηάζε εθθφξηηζεο. Ώλ νη θπςέιεο έρνπλ δηαζηαζηνινγεζεί λα είλαη κηθξέο γηα ηα θνξηία πνπ ζα ηξνθνδνηνχλ, ε κπαηαξία ζα θηάλεη πην ζπρλά ηελ ειάρηζηε απηή ηάζε θαη ε δηάξθεηα δσήο ηεο ζα είλαη κηθξφηεξε. Ώλ αληηζέησο νη ζπιιέθηεο είλαη ππεξδηαζηαζηνινγεκέλνη ε κπαηαξία ζα θηάλεη ζην 100% ζρεδφλ θάζε κέξα ηνπ ρξφλνπ θαη ε δηάξθεηα δσήο ηεο ζα είλαη κεγαιχηεξε. Ώπφ ηε ζηηγκή πνπ ε δηάξθεηα δσήο ηεο κπαηαξίαο είλαη έλαο απφ ηνπο παξάγνληεο «θιεηδηά» γηα ην θφζηνο θαηά ηε δηάξθεηα δσήο ηνπ ζπζηήκαηνο, θάπνηνο πξέπεη λα αθνινπζήζεη κηα ζεηξά απφ θαλφλεο φηαλ ζηνρεχεη ζηε 90

91 κεγηζηνπνίεζε ηεο. Μξέπεη λα επηιέμεη ηελ θαηάιιειε ηερλνινγία πνπ ηαηξηάδεη ζηελ εθαξκνγή ηνπ, λα επηιέμεη θαηάιιεια ην αλψηαην φξην θφξηηζεο θαη ην θαηψηαην φξην εθθφξηηζεο, λα απνθχγεη ηηο πιήξεηο εθθνξηίζεηο (θάησ ηνπ θαηψηαηνπ νξίνπ εθθφξηηζεο), λα απνθχγεη ηε δεκηνπξγία ζηξσκάησλ νμέσο ζηνλ ειεθηξνιχηε, λα απνθχγεη ηηο πςειέο ζεξκνθξαζίεο κπαηαξίαο, λα εμαζθαιίζεη ζπρλέο πιήξεηο θνξηίζεηο Ραξαθηεξηζηηθά κεγέζε κπαηαξίαο - Ον πνζφ ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηα πνπ απνζεθεχεηαη ζε κηα κπαηαξία κεηξηέηαη ζε Wh ή KWh. Δ ελεξγεηαθή απφδνζε κηαο επαλαθνξηηδφκελεο κπαηαξίαο είλαη : θαη είλαη ζπλήζσο 70-80%. - Δ ρσξεηηθφηεηα ηεο κπαηαξίαο κεηξηέηαη ζε Ah. Δ απφδνζε θφξηηζεο είλαη : θαη είλαη πεξίπνπ 95% γηα κηα κπαηαξία νμέσο - κνιχβδνπ, θαη ιίγν κηθξφηεξε γηα κηα ληθειίνπ - θαδκίνπ. - Λη ξπζκνί θφξηηζεο θαη εθθφξηηζεο είλαη βνιηθέο θιίκαθεο γηα ηε ζχγθξηζε ησλ ξεπκάησλ θφξηηζεο ησλ κπαηαξηψλ, αλεμάξηεηα απφ ηε ρσξεηηθφηεηα ηνπο. Βθθξάδνληαη ζαλ έλαο αξηζκφο σξψλ π.ρ. 10σξνο ξπζκφο, 24σξνο ξπζκφο θ.η.ι. Ον ξεχκα ζην νπνίν αληηζηνηρνχλ είλαη ην πειίθν ηεο ζπλνιηθήο ηθαλφηεηαο εθθφξηηζεο ηεο κπαηαξίαο πξνο ηνλ αξηζκφ ησλ σξψλ πνπ ρξεηάδνληαη γηα ηελ εθθφξηηζε. 91

92 Δ ρσξεηηθφηεηα κηαο κπαηαξίαο δελ είλαη ζηαζεξή Δ νλνκαζηηθή ηθαλφηεηα κηαο κπαηαξίαο (ζε Ah) είλαη νη κέγηζηεο Ah πνπ κηα πιήξσο θνξηηζκέλε κπαηαξία κπνξεί λα απνδψζεη θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο. Λη ζπλζήθεο απηέο πεξηιακβάλνπλ : - Ον ξεχκα (ή ν ξπζκφο) πνπ γίλεηαη ε εθθφξηηζε. - Οε ζεξκνθξαζία ιεηηνπξγίαο ηεο κπαηαξίαο. - Οελ ηάζε κέρξη ηελ νπνία εθθνξηίδεηαη ε κπαηαξία (ε ηειηθή ηάζε ζην ηέινο ηεο εθθφξηηζεο). Ξπγθεθξηκέλα ην ξεχκα εθθφξηηζεο πξέπεη λα δειψλεηαη καδί κε ηελ ρσξεηηθφηεηα, αθνχ γηα παξάδεηγκα, κηα κπαηαξία 100 Ah ζα δψζεη 10 ψξεο εθθφξηηζεο ζηα 10Ώ, ιηγφηεξν απφ κηα ψξα εθθφξηηζεο ζηα 100Ώ θαη πεξηζζφηεξεο απφ 100 ψξεο ζην 1Ώ. Δ ρσξεηηθφηεηα κεγαιψλεη γηα κηθξφηεξα ξεχκαηα εθθφξηηζεο θαη κηθξαίλεη γηα κεγαιχηεξα ξεχκαηα. Ξηηο ρακειέο ζεξκνθξαζίεο ε ρσξεηηθφηεηα φισλ ησλ κπαηαξηψλ κεηψλεηαη. Βάλ έλα Φ/ΐ ζχζηεκα απαηηεί κηα ζπγθεθξηκέλε απηνλνκία ζε θάπνην κήλα πνπ ε κπαηαξία αλακέλεηαη λα ππνζηεί ρακειέο ζεξκνθξαζίεο ιεηηνπξγίαο απηφ ζα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε φηαλ επηιεγεί ε κπαηαξία. Δ ηάζε ζηελ νπνία εθθνξηίδεηαη ε κπαηαξία πξνθαλψο επεξεάδεη ηελ ρσξεηηθφηεηα ηεο. Ώλ κηα κπαηαξία εθθνξηηζηεί κέρξη ρακειφηεξε ηάζε θπζηθά θαη ζα δψζεη πεξηζζφηεξεο Ah Οχπνη κπαηαξηψλ Φ/ΐ ζπζηεκάησλ Λη θπξηφηεξνη ηχπνη επαλαθνξηηδφκελσλ κπαηαξηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε Φ/ΐ ζπζηήκαηα είλαη : - Θπαηαξίεο κνιχβδνπ - αζβεζηίνπ (lead - acid). - Θπαηαξίεο ληθειίνπ - θαδκίνπ (Ni - Cd). - Θπαηαξίεο κνιχβδνπ - αζβεζηίνπ 92

93 Λη κπαηαξίεο κνιχβδνπ - αζβεζηίνπ απνηεινχληαη απφ δπν ειεθηξφδηα θαη ηνλ ειεθηξνιχηε. Ον ζεηηθφ ειεθηξφδην απνηειείηαη απφ δηνμείδην ηνπ κνιχβδνπ (PbO 2 ), ελψ ην αξλεηηθφ ειεθηξφδην είλαη κεηαιιηθφο κφιπβδνο Pb. Ζαηά ηελ εθθφξηηζε ην δηνμείδην ηνπ κνιχβδνπ ζηελ άλνδν κεηαπίπηεη ζε ζεητθφ κφιπβδν, θαη ν κφιπβδνο ζηελ θάζνδν κεηαπίπηεη επίζεο ζε ζεητθφ κφιπβδν. Λ ειεθηξνιχηεο είλαη ζεητθφ νμχ δηαιπκέλν ζε λεξφ ή ζε κνξθή δειέ. Λη αληηδξάζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη είλαη νη εμήο : ΦΛΝΟΕΞΔ ΒΖΦΛΝΟΕΞΔ Γεληθά ζηελ θπςέιε : PbO 2 + 2H 2 SO 4 2PbSO 4 + 2H 2 O Θεηηθφ ειεθηξφδην : PbO 2 + 3H + + HSO e - PbSO 4 + 2H 2 O Ώξλεηηθφ ειεθηξφδην : Pb + HSO - 4 PbSO 4 + H + + 2e - Θπαηαξίεο ληθειίνπ - θαδκίνπ Λη κπαηαξίεο ληθειίνπ - θαδκίνπ ζηελ θνξηηζκέλε θαηάζηαζε έρνπλ ζεηηθά ειεθηξφδηα κε NiOOH ζαλ ελεξγφ πιηθφ, αξλεηηθά ειεθηξφδηα κε θάδκην ζαλ ελεξγφ πιηθφ θαη γηα ειεθηξνιχηε πδξνμείδην ηνπ θαιίνπ ζε λεξφ. Λη βαζηθέο αληηδξάζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη είλαη νη εμήο : ΦΛΝΟΕΞΔ ΒΖΦΛΝΟΕΞΔ Γεληθά ζηελ θπςέιε: 2NiOOH + H2O + e - Ni(OH) 2 + Cd(OH) 2 Θεηηθφ ειεθηξφδην: NiOOH + H 2 O + e - Ni(OH) 2 + OH - Ώξλεηηθφ ειεθηξφδην: Cd + 2OH - Cd(OH) 2 + 2e - Ξεκεηψλεηαη φηη ζηηο κπαηαξίεο ληθειίνπ - θαδκίνπ δελ ππάξρεη ζπκκεηνρή ηνπ ειεθηξνιχηε (KOH) νχηε ζηελ αληίδξαζε θφξηηζεο νχηε ζηελ αληίδξαζε εθθφξηηζεο. Ώπηφ ζεκαίλεη φηη ε ζπγθέληξσζε ηνπ ειεθηξνιχηε δελ κεηαβάιιεηαη νχηε θαηά ηε θφξηηζε νχηε θαηά ηελ εθθφξηηζε θαη θαηά 93

94 ηελ αληίδξαζε εθθφξηηζεο δελ ρξεηάδεηαη λα έρνπκε επαξθή απφζεκα ηφλησλ απφ ηνλ ειεθηξνιχηε γηα λα εμαζθαιηζηεί φηη έρνπκε κέγηζηε ρσξεηηθφηεηα. Ζαη ηα δπν απηά είλαη αληίζεηα κε ηε ζπκπεξηθνξά ησλ κπαηαξηψλ κνιχβδνπ - αζβεζηίνπ. Ξηα Φ/ΐ ζπζηήκαηα νη κπαηαξίεο ληθειίνπ - θαδκίνπ ζπλήζσο επηιέγνληαη κφλν φηαλ ε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο ζα γίλεηαη ζε πνιχ ρακειέο (ππφ ην κεδέλ) ή ζε πνιχ πςειέο (πάλσ απφ 40 C) ζεξκνθξαζίεο, φπνπ νη κπαηαξίεο κνιχβδνπ -αζβεζηίνπ έρνπλ πξφβιεκα θαη ε δηάξθεηα δσήο ηνπο κεηψλεηαη ζεκαληηθά. Λη κπαηαξίεο ληθειίνπ - θαδκίνπ είλαη πεξίπνπ 3-4 θνξέο αθξηβφηεξεο αλά KWh απφ ηηο αληίζηνηρεο κνιχβδνπ - αζβεζηίνπ. Μαξφηη κηα θπςέιε κπαηαξίαο ληθειίνπ - θαδκίνπ κπνξεί λα εθθνξηηζηεί πιήξσο (0V) ρσξίο πξφβιεκα, δελ είλαη θαιφ λα επηηξέπεηαη εθθφξηηζε κηαο κπαηαξίαο κέρξη πνιχ ρακειέο ηάζεηο. Ζαη απηφ γηαηί θάπνηα θειηά αλαπφθεπθηα ζα έρνπλ κηθξφηεξε ρσξεηηθφηεηα απφ άιια θαη αλ ε εθθφξηηζε ππεξβεί ην φξην, ηα κηθξφηεξεο ρσξεηηθφηεηαο θειηά ζα εκθαλίζνπλ αληίζηξνθε πνιηθφηεηα ε νπνία ζα κεηψζεη αξθεηά ηε δηάξθεηα δσήο ηνπο. Έηζη ζπλήζσο κηα κπαηαξία ληθειίνπ -θαδκίνπ ζε έλα Φ/ΐ ζχζηεκα έρεη κέγηζην φξην εθθφξηηζεο ην 90% Νπζκηζηήο θφξηηζεο Μαξφιν πνπ έλα Φ/ΐ ζχζηεκα κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ρσξίο ξπζκηζηή θφξηηζεο θαη απηφ ζπκβαίλεη ζπρλά ζε κηθξά ζπζηήκαηα, αλ ζέινπκε λα ζθεθηνχκε ηελ καθξνρξφληα ιεηηνπξγία ησλ απηφλνκσλ Φ/ΐ ζπζηεκάησλ πξέπεη λα απνθχγνπκε ηελ ππεξθφξηηζε θαη ηελ βαζηά εθθφξηηζε ηεο κπαηαξίαο. πσο είδακε θαη ζηελ πξνεγνχκελε παξάγξαθν, ην θφζηνο ηεο κπαηαξίαο θαηά ηε δηάξθεηα δσήο ελφο Φ/ΐ ζπζηήκαηνο θαηέρεη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ θφζηνπο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. Ζαη ε δσή ηεο κπαηαξίαο εμαξηάηαη ζε κεγάιν πνζνζηφ απφ ηνλ ηξφπν πνπ ηελ ιεηηνπξγνχκε. Λ ξπζκηζηήο θφξηηζεο είλαη ν ζχλδεζκνο κεηαμχ ηνπ ζπιιέθηε, ηεο κπαηαξίαο θαη ηνπ θνξηίνπ. Ώπνηξέπεη ηελ ππεξθφξηηζε θαη ηελ βαζηά 94

95 εθθφξηηζε ηεο κπαηαξίαο. Οα ζεκαληηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ελφο ξπζκηζηή θφξηηζεο είλαη ηα εμήο - Θηθξή εζσηεξηθή θαηαλάισζε ξεχκαηνο (<5 ma). - Πςειφ βαζκφ απφδνζεο (96% - 98%). - Αηαθνπή ηνπ θνξηίνπ αλ εκθαληζηεί βαζηά εθθφξηηζε. - Οαθηηθή θφξηηζε ζε πςειφηεξε ηάζε. - Μξνζηαζία απφ αληίζηξνθε πνιηθφηεηα. - Μξνζηαζία απφ ππεξθφξηηζε. - Ηεηηνπξγία ζε ζεξκνθξαζίεο 0 C - 50 o C. ζν απμάλεη ε πνιππινθφηεηα ελφο απηφλνκνπ ζπζηήκαηνο, ηφηε πξέπεη λα ιακβάλνληαη πεξηζζφηεξα ππφςε ζην ζρεδηαζκφ ηνπ. Θε θαηάιιειε δηαρείξηζε ηεο ελέξγεηαο ε ρξήζε ησλ ζπιιεθηψλ θαη ε δηάξθεηα δσήο επαίζζεησλ κνλάδσλ ηνπ ζπζηήκαηνο κπνξνχλ λα βειηησζνχλ. Γηα ην ιφγν απηφ ζπλίζηαηαη ην ζχζηεκα λα έρεη πίλαθα ειέγρνπ πνπ λα πιεξνθνξεί ην ρξήζηε γηα ηελ ηξέρνπζα θαηάζηαζε ηνπ θαη λα ηνπ δίλεη ζπκβνπιέο γηα ην πψο λα αληηδξάζεη ζε πεξίπησζε αλάγθεο. Λ πίλαθαο ειέγρνπ είλαη ε κνλάδα ζηελ νπνία θαίλεηαη ε θαηάζηαζε ηνπ ζπζηήκαηνο θάζε ζηηγκή. Έρεη επηθνηλσλία κε φιεο ηηο κνλάδεο θαη κπνξεί ζε πεξίπησζε πνπ εκθαληζζεί θάπνην πξφβιεκα λα δηαθφςεη ηε ιεηηνπξγία, ψζηε λα πξνζηαηεπζεί ην ζχζηεκα ΐνεζεηηθά ζπζηήκαηα Ζάζε Φ/ΐ ζχζηεκα πεξηιακβάλεη ζπλήζσο θαη ηα παξαθάησ κέξε : - Αίνδνη αληεπηζηξνθήο (blocking diodes) ψζηε λα κελ επηηξέπεηαη ε αληηζηξνθή ηνπ ξεχκαηνο ζηα Φ/ΐ πιαίζηα, θάηη πνπ κπνξεί λα ηα θαηαζηξέςεη θαη λα πξνθαιέζεη ελεξγεηαθέο απψιεηεο. - Αίνδνη δηέιεπζεο (bypass diodes) γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο ζπζηνηρίαο αθφκε θαη φηαλ θάπνηα πιαίζηα ζθηαζηνχλ Αηαζηαζηνιφγεζε ζπζηήκαηνο απηφλνκνπ θσηνβνιηατθνχ 95

96 Γηα λα είλαη ζσζηά ζρεδηαζκέλν έλα Φ/ΐ ζχζηεκα ζα πξέπεη ε πνζφηεηα ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ θαηαλαιψλνπλ φιεο νη ζπζθεπέο ηνπ λα είλαη ίζε ή κηθξφηεξε απφ ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ παξέρεη ην Φ/ΐ ζηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν. Γηα ηνλ ζσζηφ ζρεδηαζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο πξέπεη λα είλαη γλσζηά ηα παξαθάησ κεγέζε γηα θάζε ζπζθεπή : - Ον είδνο ηεο ηάζεο ιεηηνπξγίαο ηεο (ζπλερήο ή ελαιιαζζφκελε) θαη ε ζπρλφηεηα γηα ηελ θαλνληθή ιεηηνπξγία ηεο (γηα ελαιιαζζφκελε ηάζε). - Δ ηηκή ηεο θαλνληθήο ηάζεο ιεηηνπξγίαο ηεο. - Δ ηζρχο πνπ θαηαλαιψλεη ππφ ηελ θαλνληθή ηάζε ιεηηνπξγίαο. Γηα λα ππνινγηζζεί ε κεληαία θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζε κηα νηθηαθή ειεθηξηθή εγθαηάζηαζε πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε ε ηζρχο θάζε ζπζθεπήο θαη ε ψξεο ιεηηνπξγίαο ηεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ κήλα. Δ ελέξγεηα πνπ θαηαλαιψλεη κηα ζπζθεπή (KWh) ζε θάπνηα ρξνληθή πεξίνδν είλαη ίζε κε ην γηλφκελν ηεο ηζρχνο ηεο (KW) επί ηηο ψξεο (h) ιεηηνπξγίαο ηεο ηελ πεξίνδν απηή. Γηα λα επηιεγεί ην θαηάιιειν κέγεζνο ζπζηήκαηνο αθνινπζείηαη ε εμήο δηαδηθαζία : - Δ παξαγφκελε ελέξγεηα αλά εγθαηεζηεκέλε επηθάλεηα είλαη: φπνπ Δ Ο ε κέζε κεληαία αθηηλνβνιία ζηελ επηθάλεηα ησλ Φ/ΐ. - Θε δεδνκέλεο ηηο απψιεηεο ηνπ Φ/ΐ πιαηζίνπ ι P > ε ελέξγεηα πνπ ιακβάλνπκε είλαη: Έηζη κε δεδνκέλε ηελ ελέξγεηα Β Ώ πνπ ζέινπκε λα θαιχςνπκε ηηο απψιεηεο ι Ν ηνπ Φ/ΐ πιαηζίνπ, ηελ απφδνζε ηνπ πιαηζίνπ θαη ηελ κέζε κεληαία αθηηλνβνιία πνπ πξνζπίπηεη ζηα πιαίζηα κπνξνχκε λα ππνινγίζνπκε ηελ νλνκαζηηθή ηζρχ ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ ρξεηαδφκαζηε. 96

97 Ζεθάιαην 5 ν : Θειέηε Φσηνβνιηατθνχ Ξηαζκνχ Μέξλεο 5.1. Βηζαγσγηθά Γλσξίδνληαο φηη ε ειηαθή αθηηλνβνιία θαη ην αμηνπνηήζηκν ειηαθφ δπλακηθφ ζηελ ρψξα καο είλαη αξθεηά κεγάιν, γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Μαξά ηηο κεγάιεο πξννπηηθέο ηεο αλάπηπμεο ηεο θσηνβνιηατθήο ελέξγεηαο νη εγθαηαζηάζεηο ησλ θσηνβνιηατθσλ πάξθσλ ζηελ ρψξα καο βξίζθνληαη αθφκα ζε εκβξπαθφ επίπεδν. Οελ ίδηα ζηηγκή νη εγθαηαζηάζεηο κεγάισλ θσηνβνιηατθψλ πάξθσλ ζε Βπξσπατθέο ρψξεο, κε ζαθψο κηθξφηεξε έληαζε ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη πνζνζηνχ ηνπ αμηνπνηήζηκνπ ειηαθνχ δπλακηθνχ αλαπηχζζνληαη κε κεγάινπο ξπζκνχο. Θηα ηέηνηα ζεκαληηθή επέλδπζε γηα ηα δεδνκέλα ηεο ρψξα καο θαζψο είλαη ε κεγαιχηεξε ζηελ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο θαη ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, απνηειεί ην θσηνβνιηατθφ πάξθν ηεο Μέξλεο, ην νπνίν θάιιηζηα λα απνηειέζεη παξάδεηγκα πξνο κίκεζε ζηελ ρψξα καο γηα ηελ πεξεηαίξσ αλάπηπμε θαη εδξαίσζε ηεο θσηνβνιηατθήο ηερλνινγίαο Ραξαθηεξηζηηθά θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ Μέξλεο. Δ εηαηξία ΙΒΑΏ Ώ.Β., ηψξα θαη πνιιά ρξφληα πξσηνπνξεί ζηελ ρψξα καο ζηελ εγθαηάζηαζε ησλ Ώλαλεψζηκσλ Μεγψλ Βλέξγεηαο θαη εηδηθφηεξα ζηνλ ηνκέα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο. Δ εηαηξεία δείρλεη κεγάιν ελδηαθέξνλ ζηελ αλάπηπμε ηεο θσηνβνιηατθήο ηερλνινγίαο κε ηελ θαηαζθεπή θαη εγθαηάζηαζε ηνπ δηαζπλδεκέλν θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ ζηελ πεξηνρή ηεο Μέξλεο αιιά θαη ζε φιε ηελ Βιιάδα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο.

98 5.3. Φσηνγξαθηθή απεηθφληζε πάξθνπ Γηθόλα 1 - πζηνηρία Φσηνβνιηατθώλ Πάλει Γηθόλα 2 - Γηθόλα 3-98

99 πζηνηρίεο θσηνβνιηατθώλ Πάλει πζηνηρίεο θσηνβνιηατθώλ Πάλει Μαθξηλή θαη παξνλακηθή άπνςε Μαθξηλή θαη παξνλακηθή άπνςε 99

100 Μαθξηλή θαη παξνλακηθή άπνςε 5.4. Οερληθά ραξαθηεξηζηηθά θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ Μέξλεο. Δ ζπλνιηθή έθηαζε πνπ θαηαιακβάλεη ην θσηνβνιηατθφ πάξθν είλαη 3784 m2 θαη ε ελεξγφο πεξηνρή θάιπςεο ησλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ είλαη 1568 m2, κε θιίζε ηνπ εδάθνπο 2% Λ βαζηθφο εμνπιηζκφο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ. Λ βαζηθφο εμνπιηζκφο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ απνηειείηαη απφ ηα παξαθάησ κέξε - Οα θσηνβνιηατθά πιαίζηα : Οα θσηνβνιηατθά πιαίζηα ηα νπνία θαη απνηεινχλ ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ πάξθνπ είλαη ηχπνπ πνιπθξηζηαιιηθνχ ππξηηίνπ ηεο εηαηξίαο Suntech θαη ζπγθεθξηκέλα ην κνληέιν STP210-18/Ud κε νλνκαζηηθή ηζρχ 210 Watt έθαζην. Ξηνλ πίλαθα 8 βιέπνπκε ηα βαζηθφηεξα ειεθηξνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πάλει. Ον ζπγθεθξηκέλν πάλει έρεη δηαζηάεηο 1482 ρ 992 ρ 35mm, βάξνο 16,8 θηιά θαη ν αξηζκφο ησλ θπςειψλ είλαη 54 ζε δηάηαμε 6 ρ 9. Λη δηαζηάζεηο ηεο θάζε θπςέιεο είλαη 156 ρ 156mm. Μαξαθάησ αθνινπζνχλ νη δηάθνξεο ραξαθηεξηζηηθέο ιεηηνπξγίαο ησλ πάλει. 100

101 Γηθόλα 4 - Δηαζηάζεηο - Κάηνςε Πάλει 101

102 Γξάθεκα 1 - Κακπύιε Current-Voltage & Power-Voltage 102

103 Γξάθεκα 2 - Κακπύιε εμάξηεζεο ηεο Θεξκνθξαζίαο Κπςέιεο από : Isc, Voc, Pmax 103

104 Γξάθεκα 3 - Ηιεθηξηθά Υαξαθηεξηζηηθά Πάλει Δ ζπλνιηθή εγθαηάζηαζε απνηειείηαη απφ 472 θσηνβνιηατθέο κνλάδεο (modules) ηεο ίδηαο εηαηξίαο. Δ νκαδνπνίεζε ησλ θσηνβνιηατθσλ κνλάδσλ γίλεηαη ζε ζπζηνηρίεο ησλ 16, 30, 36, 36, 36, 36, 30, 16 θσηνβνιηαηθψλ πιαηζίσλ ζρεκαηίδνληαο έηζη έλα ζρήκα εμαγψλνπ, ζρήκα πνπ επηβάιινπλ νη γεσινγηθέο ηδηνκνξθίεο. Βηζη θάζε εμαγσληθφο θσηνβνιηατθφο ζρεκαηηζκφο πεξηέρεη 236 θσηνβνιηατθά πιαίζηα.ον πάξθν καο απνηειείηαη απφ δχν ηέηνηπο ζρεκαηηζκνχο, άξα έηζη έρνπκε ην άζξνηζκα ησλ 472 panel. Δ θάζε ζπζηνηρία πνπ απνηειείηαη απφ 16 πιαίζηα παξάγεη ζπλνιηθά 3,36 kwp. Λπφηε νη ζπλνιηθά 4 ζπζηνηρίεο παξάγνπλ 13,44 kwp. Δ ζπζηνηρία πνπ απνηειείηαη απφ 30 πιαίζηα παξάγεη 6,30kWp. Λπφηε νη ζπλνιηθά 4 ζπζηνηρίεο παξάγνπλ 25,20kWp Δ ζπζηνηρία πνπ απνηειείηαη απφ 36 πιαίζηα παξάγεη 7,56kWp. Ξπλνιηθά ινηπφλ νη 8 ζπζηνηρίεο ηνπ θσηνβνιηατθνπ πάξθνπ παξάγνπλ ηζρχο ίζε κε 60,48kWp. Ώζξνίδνληαο ηα απνηειέζκαηα ησλ ζπζηνηρεηψλ έρνπκε 99,12kWp φπνπ θαη είλαη ε ζπλνιηθή ηζρχο ηεο εμφδνπ ηνπ θσηνβνιηατθνπ πάξθνπ. 104

105 Γηθόλα 5 - Δηάηαμε ησλ θσηνβνιηατθώλ πιαηζίσλ Λη ζπζηνηρίεο ζηήξημεο ησλ θσηνβνιηατθσλ πιαηζίσλ Λη ζπζηνηρίεο ζηήξημεο ησλ θσηνβνιηατθσλ πιαηζίσλ έρνπλ θαηαζθεπαζζεί απφ ηελ εηαηξία ΝΛΖΏΞ, ζην εξγνζηάζην κεηαιιηθψλ θαηαζθεπψλ ηεο εηαηξίαο ζηελ Οξίπνιε. Δ ηνπνζέηεζε ηνπο έρεη γίλεη έηζη ψζηε ηα θσηνβνιηατθα πιαίζηα λα έρνπλ κηα θιήζε ίζε κε 30 ν κνίξεο σο πξνο ην νξηδφληην επίπεδν θαη λα έρνπλ θαηεχζπλζε πξνο ηνλ λφην Ώληηζηξνθείο ( inverters ) : Γηα ηνλ ιφγν φηη ηα θσηνβνιηατθά πιαίζηα παξάγνπλ ζπλερήο ξεχκα ζηελ έμνδν ηνπο θαη γηα ηνλ ιφγν φηη γηα ηελ ζχλδεζε ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ ζην δίθηπν ηεο Α.Β.Δ, ζα πξέπεη λα ηζρχνπλ θάπνηεο πξνυπνζέζεηο φπσο ε ζηαζεξή ελαιιαζζφκελε ηάζε θαη ε ζηαζεξή ζπρλφηεηα ηνπ πάξθνπ έηζη ψζηε λα κελ δεκηνπξγεζνχλ πξνβιήκαηα απφ πιεπξάο ηνπ δηθηχνπ. Γηα ηνπο 105

106 ιφγνπο απηνχο έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζην θσηνβνιηατθφ πάξθν ηα inverter ηεο Fronius IG Plus 150, ηα νπνία είλαη 8 ζην ζχλνιν, 4 αλά ηξάθεξ (δειαδή 8 γηα 100 KW, 4 γηα 50 KW πνπ έρεη ην θάζε ηξάθεξ) Γηθόλα 6 - Fronius IG Plus 150 Πίλαθαο 8 - Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αληηζηξνθέα ( inverter ) 106

107 Λ ζπγθεθξηκέλνο κεηαηξνπέαο, είλαη έλαο κεηαηξνπέαο κε πςειέο πσιήζεηο ζε θσηνβνιηατθέο εγθαηαζηάζεηο. Ώπηφ νθείιεηαη απφ ηε κία ζηελ ηδηαίηεξα αμηφινγε ηερλνινγία ηνπο θαη, απφ ηελ άιιε, ζηε δνθηκαζκέλε ζπλδεζκνινγία ηνπο Βπηπιένλ νη κεηαηξνπείο δηαζέηνπλ επξεία πεξηνρή ηηκψλ ηάζεο εηζφδνπ, ε νπνία ζαο ιχλεη ηα ρέξηα ζηελ επηινγή ηεο θσηνβνιηατθήο γελλήηξηαο Ξπζηήκαηα ειέγρνπ Ξηελ εγθαηάζηαζε ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο, εγθαηαζηάζεθε έλαο πίλαθαο ζχλδεζεο AC, ν νπνίνο θαη πεξηέρεη ηνλ αλάινγν εμνπιηζκφ απφ αζθάιεηεο, δηαθφπηεο θαη θαισδηψζεηο, γηα ηελ εηζαγσγή ηεο ειεθηξηθήο παξαγφκελεο ελέξγεηαο ζην δίθηπν ηεο Α.Β.Δ. Βπίζεο έρεη εγθαηαζηαζεί ην ζρεηηθφ ζχζηεκα ειέγρνπ θαη επνπηείαο, ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ, ην θαηαγξαθηθφ είλαη ην Fronius Datalogger Web θαη θάλεη θαηαγξαθή ηζρχ ηάζεηο - ξεχκαηα θαη αθηηλνβνιία, ζεξκνθξαζία απφ ην Fronius Sensor Box ζην νπνίν ζπλδένληαη νη αηζζεηήξεο, κε ζθνπφ ηνλ έιεγρν θαη ηελ θαηαγξαθή ησλ δεδνκέλσλ ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ. Λη κεηξήζεηο νη νπνίεο θαη θαηαγξάθνληαη απφ ην ζχζηεκα ειέγρνπ θαη επνπηείαο, γίλνληαη ζε ζπρλφηεηα ησλ δέθα ιεπηψλ. Έηζη ε βάζε δεδνκέλσλ πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ην ζχζηεκα ειέγρνπ θαη επνπηείαο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ πεξηέρεη ηελ ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ θαη ηελ ψξα πνπ έγηλε ε ζπγθεθξηκέλε κέηξεζε. Μαξαθάησ βιέπνπκε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ παίξλνπκε απφ ην ζχζηεκα ειέγρνπ θαη επνπηείαο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ : ξα θαη εκεξνκελία κέηξεζεο. Βλεξγφο ηζρχο εμφδνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ (P). Άεξγε ηζρχο εμφδνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ (Q). Φαηλφκελε ηζρχο εμφδνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ (S). Ξπλεκίηνλν θ εμφδνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ (cos θ). 107

108 Βπίζεο ρξεζηκνπνηείηαη θαη ην πξφγξακκα ηνπ ζηειίηε γηα ηελ ζπιινγή θαη ηελ δεκηνπξγία κηαο βάζεο δεδνκέλσλ ζρεηηθά κε ηηο παξαθάησ κεηξήζεηο (ε ζπρλφηεηα ησλ κεηξήζεσλ είλαη ηεο ηάμεο ησλ δέθα ιεπηψλ) : ξα θαη εκεξνκελία κέηξεζεο. Βιάρηζηε ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο. Θέγηζηε ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο. Θέζε ηηκή ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο. Θέζε ηππηθή απφθιηζε ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο. Θεξκνθξαζία ιεηηνπξγίαο θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ. Βιάρηζηε ειηαθή αθηηλνβνιία. Θέγηζηε ειηαθή αθηηλνβνιία. Θέζε ηηκή ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. Θέζε ηππηθή απφθιηζε ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. Οα παξαπάλσ ζηνηρεία θαηαγξάθνληαη ζην θεληξηθφ ππνινγηζηή ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ θαη κπνξνχλ λα εμαρζνχλ ζε κνξθή ινγηζηηθνχ θχιινπ, γηα ηελ φπνηα επεμεξγαζία ηνπο Fronius Datalogger pro + Software Solar Access Θνλάδα θαηαγξαθήο φισλ ησλ παξακέηξσλ ηνπ Φ/ΐ ζηαζκνχ. Θλήκε: 540 kbyte (δηάξθεηα πεξίπνπ 1000 κέξεο) Θχξεο: RS232 θαη USB interface γηα Δ/Π RS232 interface γηα modem LAN γηα ζχλδεζε ζε ηνπηθφ δίθηπν Ζαηαγξάθεη θαη δηαρεηξίδεηαη δεδνκέλα έσο: 100 Inverters IG 10 Sensor Cards 200 String controls 108

109 Fronius Datalogger box web: Θνληέιν datalogger κε ελζσκαησκέλε ζχξα δηθηχνπ LAN γηα ζχλδεζε ζε ηνπηθφ δίθηπν κε real time δηαρείξηζε θαη παξαθνινχζεζε απφ πνιινχο ρξήζηεο. Fronius Solar Access: Θε ην εηδηθφ ινγηζκηθφ ηνπ ζπζηήκαηνο πξαγκαηνπνηείηαη θαηαγξαθή θαη αλάιπζε φισλ ησλ δεδνκέλσλ ηνπ ζπζηήκαηνο, παξαθνινχζεζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν (real time) θαη απνκαθξπζκέλε δηαρείξηζε. Αηαζέηεη ιεηηνπξγίεο φπσο: - ζχγθξηζε ηεο παξαγσγήο θαη άκεζε απνζηνιή - κελχκαηνο SMS, θαη Fax ζε πεξίπησζε ζθάικαηνο. - Βλεκεξψλεη απηφκαηα θαζεκεξηλά ηελ βάζε Solar Web θαζψο θαη πιήζνο παξαιεπηψλ κε αλαθνξέο παξαγσγήο (energy report). Fronius Solar Web: On line απνκαθξπζκέλε παξαθνινχζεζε Φ/ΐ ζηαζκψλ κέζσ ηνπ server solar web απφ νπνηνδήπνηε ζεκείν κε πξφζβαζε ζην internet Ζαισδηψζεηο Ζαισδηψζεηο Solar Cable. Ζαιψδην ηνπ θαηαζθεπαζηή SOLAR Kabel GmbH 4mm2 ρξψκαηνο καχξν γηα ηηο ζπλδέζεηο ησλ ζηνηρείσλ κε ηνπο inverter. Ξπκπεξηιακβάλεη ην απαξαίηεην ζπκπιεξσκαηηθφ ειεθηξνινγηθφ πιηθφ. Μηζηνπνηήζεηο: IEC , EN , IEC , EN , IEC 61034, EN , IEC , EN , DIN Βγγχεζε: 20 ρξφληα Θέγηζηε ηάζε:1,8/3 KV AC 2,5/5 KV DC 109