7.2 Κ ινηση φορτισµ ενου σωµατιδ ιου σε οµογεν εσ ηλεκτρικ ο και µαγνητικ ο πεδ ιο

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "7.2 Κ ινηση φορτισµ ενου σωµατιδ ιου σε οµογεν εσ ηλεκτρικ ο και µαγνητικ ο πεδ ιο"

Transcript

1 Κεφ αλαιο 7 Παραδε ιγµατα Λαγκρανζιαν ων Συναρτ ησεων Σκο υπες σκουπ ακια ρουφηχτ ηρια φτερ α τιναχτ ηρια ξεσκον οπανα κουρελ οπανα κλ οουν θ ορυ οι και τρ οποι ακρο ατες, µαστ ιγιο π εφτουν οι κιν ησεις π ανω στην κατοικ ιδια σκ ονη Κικ η ηµουλ α Σε το υτο το κεφ αλαιο θα κατασκευ ασουµε τη λαγκρανζιαν η συν αρτηση για µια σειρ α απ ο πολ υ διαφορετικ α φυσικ α µηχανικ α συστ ηµατα, απ ο παιδικ α παιχν ιδια εως κοσµολογικ α µοντ ελα. Στ οχος µας εδ ω δεν ε ιναι τ οσο η επ ιδειξη της απλοπο ιησης και της γεν ικευσης που προσφ ερει ο λαγκρανζιαν ος φορµαλισµ ος αυτ ο εξ αλλου ε ιναι ενα θ εµα το οπο ιο εχουµε αναλ υσει διεξοδικ α σε προηγο υµενα κεφ αλαια οσο η παρουσ ιαση των τεχνικ ων που χρησιµοποιε ι κανε ις για να κατασκευ ασει λαγκρανζιαν ες συναρτ ησεις σε πολ υ ετερ οκλητης προ ελευσης συστ ηµατα, καθ ως επ ισης και η ακ ολουθη αν αλυση της εξ ελιξης του συστ ηµατος µ εσω των εξισ ωσεων Euler - Lagrange. Ε υκολα συνειδητοποιε ι κανε ις οτι η δυσκολ ια επ ιλυσης εν ος µηχανικο υ προ λ ηµατος εστι αζεται αποκλειστικ α στη γραφ η της σχετικ ης µε αυτ ο Λαγκρανζιαν ης. Επιπλ εον, κ αποιες διατηρο υµενες ποσ οτητες αναδεικν υονται αµεσα απ ο τη µορφ η της ιδιας της Λαγκρανζιαν ης και µπορο υν να βοηθ ησουν στην ευκολ οτερη ε υρεση των εξισ ωσεων κ ινησης. 7.1 Ισ οτροπος και ανισ οτροπος αρµονικ ος ταλαντωτ ης σε 2 διαστ ασεις Ενα σωµατ ιδιο κινε ιται στο επ ιπεδο υπ ο την επ ιδραση ελκτικ ης δ υναµης αν αλογης µε την απ οσταση του σωµατιδ ιου απ ο κ αποιο σηµε ιο του χ ωρου. Σε ενα καρτεσιαν ο σ υστηµα συντεταγµ ενων µε αρχ η το ελκτικ ο κ εντρο η Λαγκρανζιαν η του σωµατιδ ιου δ ιδεται απ ο τη διαφορ α µεταξ υ 203

2 C 204 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ Σχ ηµα 7.1: (α) Η τροχι α εν ος ισ οτροπου ταλαντωτ η ε ιναι ελλειπτικ η (εδ ω και, ). (β) Η περιοδικ η τροχι α ανισ οτροπου ταλαντωτ η µε και! ( " #, $ %!& )). (γ) Περιοδικ η τροχι α ανισ οτροπου ταλαντωτ η µε '! και ( ( ) * +!, *,-.$ )). (δ) Ψευδο-περιοδικ η τροχι α ανισ οτροπου ταλαντωτ η µε και / 0%! (, 6%! )). Με την π αροδο του χρ ονου η τροχι α θα καλ υψει πυκν α ολα τα σηµε ια του ορθογων ιου. της κινητικ ης και της δυναµικ ης του εν εργειας D@EGF HEIKJ MLMA D@EGFNHEI/O (7.1) Η ισοτροπ ια του αρµονικο υ ταλαντωτ η κρ υ εται στον κοιν ο συντελεστ η σκληρ οτητας L και στις δ υο κατευθ υνσεις DQPRH και η Λαγκρανζιαν η αυτ η αναφ ερεται ως Λαγκρανζιαν η εν ος ισ οτροπου ταλαντωτ η σε δ υο διαστ ασεις. Οι δ υο εξισ ωσεις Euler - Lagrange ε ιναι οι:?ts DF L D :VU P?WS H F L H :XU O (7.2) : Z Εκτελο υνται, δηλαδ η, δ υο ανεξ αρτητες ταλαντ ωσεις µε την ιδια συχν οτητα L[+? : D : \^]_a` A /b Fdcfe2I/PGH :Xg;]_a` A /b FTh@e-I/O \ g Οι σταθερ ες,, cfe και h@e προσδιορ ιζονται απ ο τις αρχικ ες συνθ ηκες. Η ισ οτητα των δ υο συχνοτ ητων που πηγ αζει απ ο την ισοτροπ ια του αρµονικο υ ταλαντωτ η οδηγε ι σε ελλειπτικ ες τροχι ες στο επ ιπεδο A DQPRHI, οπως φα ινεται στο Σχ ηµα 7.1(α). Ισως, να φαιν οταν πιο κατ αλληλη η χρ ηση πολικ ων συντεταγµ ενων για την κατασκευ η της Λαγκρανζιαν ης εν ος τ ετοιου συστ ηµατος, αφο υ η δυναµικ η εν εργεια εξαρτ αται µ ονο απ ο την απ οσταση i (i : Z D E FNH E )

3 : } b ΙΣΟΤΡΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΙΣΟΤΡΟΠΟΣ ΤΑΛΑΝΤΩΤΗΣ 205 και οχι απ ο τη γων ια c, οπως συµ α ινει µε ολες τις κεντρικ ες δυν αµεις. Χρησιµοποι ωντας το τ εχνασµα του Landau που µ αθαµε στο Κεφ αλιο 2, ε ιναι ε υκολο να δε ιξουµε οτι η Λαγκρανζιαν η σε πολικ ες συντεταγµ ενες ε ιναι 9;:?BAjC i EGF i E c+e2ikj C L i EkO (7.3) Η απουσ ια της συντεταγµ ενης c απ ο τη Λαγκρανζιαν η σηµα ινει αυτ οµατα τη διατ ηρηση της αντ ιστοιχης ορµ ης l [ l c C στην προκειµ ενη περ ιπτωση της στροφορµ ης? i E c C, αφο υ η εξ ισωση Euler - Lagrange που αντιστοιχε ι σε αυτ η τη συντεταγµ ενη λαµ ανει την απλ η µορφ η m m An? i E coi C :XU O (7.4) Οσο για την ακτινικ η εξ ισωση Euler - Lagrange αυτ η ε ιναι µια δ υσκολα επιλ υσιµη διαφορικ η εξ ισωση δε υτερης τ αξης?ns i J? i C c+egf L i :VU P η οπο ια απλοποιε ιται και λαµ ανει τη µορφ η?ns i J 9 E? i+p F L i :VU P αν εκµεταλλευτο υµε τη διατ ηρηση της στροφορµ ης 9q:? i E c C. Η περ ιπλοκη µορφ η της ακτινικ ης εξ ισωσης οφε ιλεται στο γεγον ος οτι ε ιναι δ υσκολη η περιγραφ η µιας ελλειψης σε πολικ ες συντεταγµ ενες µε το κ εντρο της ελλειψης να βρ ισκεται στην αρχ η των αξ ονων. Το παρ αδειγµα αυτ ο καταδεικν υει οτι η επιλογ η του συστ ηµατος συντεταγµ ενων µπορε ι να καταστ ησει την ε υρεση της τροχι ας εν ος φυσικο υ συστ ηµατος ευκολ οτερη η δυσκολ οτερη. Ταυτ οχρονα, οµως, µπορε ι να αναδε ιξει αµεσα κ αποια συµµετρ ια του φυσικο υ συστ ηµατος εδ ω τη µη εξ αρτηση της Λαγκρανζιαν ης απ ο τη γων ια c η οπο ια οπως ε ιδαµε συνδ εεται π αντοτε µε µια διατηρο υµενη ποσ οτητα εδ ω συγκεκριµ ενα µε τη στροφορµ η. Αν ο αρµονικ ος ταλαντωτ ης ηταν ανισ οτροπος, δηλαδ η αν η δυναµικ η εν εργεια ε ιχε τη µορφ η rs: #tlvu D@EGF Lvw HERxP µε Lvuzy Lvw, τ οτε οι ταλαντ ωσεις στη διε υθυνση D και στη διε υθυνση H δεν θα εκτελο υνταν µε την ιδια συχν οτητα, µε αποτ ελεσµα η τροχι α να µην ε ιναι κατ αν αγκην κλειστ η. Αν ειδικ α οι συχν οτητες εχουν ρητ ο λ ογο τ οτε υστερα απ ο u w : {} P περι οδους της H ταλ αντωσης, που διαρκο υν οσο ακρι- ως { περ ιοδοι της D ταλ αντωσης, το σωµατ ιδιο επαν ερχεται στο αρχικ ο

4 \ ˆ \ } 206 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ σηµε ιο. Σε αυτ η την περ ιπτωση η τροχι α κλε ινει και επαναλαµ ανεται υστερα απ ο χρονικ ο δι αστηµα ισο µε περι οδους της H ταλ αντωσης ( η { περι οδους της D ταλ αντωσης). Πρ οκειται για τις λεγ οµενες καµπ υλες Lissajous. Η κ ινηση στην περ ιπτωση αυτ η ε ιναι περιοδικ η (βλ. Σχ ηµα 7.1β,γ). Τ ελος, αν οι συχν οτητες εχουν αρρητο λ ογο, η τροχι α δεν κλε ινει και µε την π αροδο του χρ ονου το σωµατ ιδιο θα περ ασει σε οσοδ ηποτε µικρ η απ οσταση απ ο κ αθε σηµε ιο του ορθογ ωνιου παραλληλογρ αµµου οι διαστ ασεις του οπο ιου καθορ ιζονται απ ο τα πλ ατη των δ υο ανεξ αρτητων ταλαντ ωσεων τα οπο ια µε τη σειρ α τους καθορ ιζονται πλ ηρως απ ο τις αρχικ ες συνθ ηκες (βλ. Σχ ηµα 7.1δ). Η τροχι α, λοιπ ον, του σωµατιδ ιου θα σαρ ωσει τελικ α ολ οκληρο αυτ ο το ορθογ ωνιο παραλληλ ογραµµο. Σε αυτ η την περ ιπτωση η κ ινηση καλε ιται ψευδο-περιοδικ η (quasi-periodic). 7.2 Κ ινηση φορτισµ ενου σωµατιδ ιου σε οµογεν ες ηλεκτρικ ο και µαγνητικ ο πεδ ιο Θεωρο υµε ενα φορτισµ ενο σωµατ ιδιο µ αζας? και φορτ ιου ~, το οπο ιο κινε ιται µ εσα σε ενα συνδυασµ ενο οµογεν ες ηλεκτρικ ο και µαγνητικ ο πεδ ιο. Η Λαγκρανζιαν η του σωµατιδ ιου, οπως ε ιδαµε στο Κεφ αλαιο 3, 1 εχει τη µορφ η: 9;:? ƒ EKF ~ 0 ƒ J ~ h$o (7.5) Στο ιδια ιτερο αυτ ο ηλεκτροµαγνητικ ο πεδ ιο που ε ιναι στατικ ο, δηλαδ η χρονοανεξ αρτητο, το µεν βαθµωτ ο δυναµικ ο σχετ ιζεται αποκλειστικ α µε το ηλεκτρικ ο πεδ ιο ( J h : ), εν ω το ανυσµατικ ο δυναµικ ο µε το µαγνητικ ο πεδ ιο ( Š g : ). Ε ιναι ε υκολο να δειχθε ι οτι λ ογω της οµογ ενειας των συγκεκριµ ενων πεδ ιων (τα πεδ ια ε ιναι σταθερ α σε ολ οκληρο το χ ωρο), το βαθµωτ ο και το ανυσµατικ ο δυναµικ ο µπορο υν να γραφο υν ως ακολο υθως: h : J ˆ D$P \X: gœš D$O (7.6) Προκειµ ενου να απλοποι ησουµε την αν αλυσ η µας, ας θ εσουµε εναν απ ο τους καρτεσιανο υς αξονες, 2 για παρ αδειγµα τον αξονα, παρ αλληλο µε το µαγνητικ ο πεδ ιο, αφο υ το µαγνητικ ο πεδ ιο ε ιναι αυτ ο που καθιστ α πολ υπλοκη την αν αλυση εξαιτ ιας του εξωτερικο υ γινοµ ενου, και ας θεωρ ησουµε οτι το δι ανυσµα του ηλεκτρικο υ πεδ ιου βρ ισκεται στο επ ιπεδο DKJ. 1 Σε το υτο το εδ αφιο εµφαν ιζεται στη Λαγκρανζιαν η του φορτισµ ενου σωµατιδ ιου η ταχ υτητα του φωτ ος Ž, σε αντ ιθεση µε τη Λαγκρανζιαν η που κατασκευ ασαµε στο Κεφ αλαιο 3. Η διαφορ α οφε ιλεται σε διαφορετικ ο σ υστηµα µον αδων που θεωρο υµε στο παρ ον πρ ο ληµα. Βλ επε σχετικ α την αντ ιστοιχη υποσηµε ιωση του Κεφαλα ιου 3 (υποσηµε ιωση 11). 2 οκιµ αστε αλλο σ υστηµα συντεταγµ ενων, οπως για παρ αδειγµα τις κυλινδροπολικ ες συντεταγµ ενες, για να πειστε ιτε οτι οι καρτεσιαν ες συντεταγµ ενες ε ιναι καταλληλ οτερες για την αντιµετ ωπιση του προ λ ηµατος αυτο υ.

5 C C : g ~ g ~ g g ˆ ˆ g u O ª ˆ u u 7.2. ΚΙΝΗΣΗ ΦΟΡΤΙΣΜΕΝΟΥ ΣΩΜΑΤΙ ΙΟΥ 207 Με αυτ ες τις επιλογ ες η Λαγκρανζιαν η του φορτισµ ενου σωµατιδ ιου γρ αφεται 9;:?BAC D@EGF HE F C EI F ~ A J&H DF;D C HI F C ~ A u DF ˆ και οι εξισ ωσεις Euler - Lagrange διαµορφ ωνονται ως εξ ης: I/P (7.7)?TS D : ~ H F C ~ u (7.8)?WS H : J ~ D C (7.9)?TS ˆ O (7.10) Παρατηρο υµε οτι οι εξισ ωσεις αυτ ες δεν ε ιναι αλλες απ ο εκε ινες που θα λαµ αναµε, αν γρ αφαµε το δε υτερο ν οµο του Νε υτωνα και υπολογ ιζαµε τις συνιστ ωσες της δ υναµης Lorentz. Εδ ω οι εξισ ωσεις Euler - Lagrange προ εκυψαν α ιαστα απ ο την τυποποιηµ ενη Λαγκρανζιαν η του φορτισµ ενου σωµατιδ ιου. Η επ ιλυση των εξισ ωσεων αυτ ων παρουσι αζει δυσκολ ια εξαιτ ιας του οτι οι δ υο πρ ωτες ε ιναι πεπλεγµ ενες διαφορικ ες εξισ ωσεις. Η δυσκολ ια αυτ η, οµως, µπορε ι µε κοµψ ο τρ οπο να αντιµετωπισθε ι αν χρησιµοποι ησουµε τη µιγαδικ η συντεταγµ ενη : D FN 4HO Πρ αγµατι, οι δ υο πρ ωτες εξισ ωσεις συµπτ υσσονται σε µια µιγαδικ η διαφορικ η εξ ισωση? S : J& ~ g C F ~ u O (7.11) Αυτ η ε ιναι µ ια µη οµογεν ης, γραµµικ η διαφορικ η εξ ισωση πρ ωτης τ αξης ως προς τη C και ως εκ το υτου η λ υση της ε ιναι : r e +šj œÿž, 4 K KJ Με µια επιπλ εον ολοκλ ηρωση η παραπ ανω εξ ισωση δ ινει δηλαδ η : e/j D A b I : D@eGF H A b I : HveKF ª? r e ~ g `8 % `8 % ˆ t JN šj œÿž, 4 K x&j /b F ª /b Js οπου e : D@eGFN 4HvekP r e : και εχουµε ορ ισει ως N? ˆ g b P A J ]_a` /b I (7.12) A J ]_a` /b IKJ ˆ g«b P (7.13) P FN

6 P u :? u J P g u 208 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ Σχ ηµα 7.2: Η ελικοειδ ης κ ινηση φορτισµ ενου σωµατιδ ιου σε σταθερ ο µαγνητικ ο και ηλεκτρικ ο πεδ ιο. Το µαγνητικ ο πεδ ιο βρ ισκεται στη διε υθυνση, εν ω το ηλεκτρικ ο πεδ ιο κε ιται στο επ ιπεδο. Εν ω η ελικοειδ ης κ ινηση του σωµατιδ ιου αναπτ υσσεται κατ α µ ηκος του αξονα µε αυξαν οµενο β ηµα, η ελικα µετατοπ ιζεται κατ α τη διε υθυνση µε σταθερ η ταχ υτητα. την αποκαλο υµενη κυκλοτρονικ η συχν οτητα. Αν υπολογ ισουµε τις σταθερ ες της ολοκλ ηρωσης ª συναρτ ησει των αρχικ ων ταχυτ ητων e u P e w, η κ ινηση στο επ ιπεδο D J;H ε ιναι: D A b I : `8 % D@eGF e u /b F²± e w F ˆ ǵ ³ J ]_a` /b H A b I : HveKF²± e w F ˆ `8 % g ³ /b J e u J ]_a` /b Οσο για την κ ινηση κατ α τον αξονα, αυτ η υπολογ ιζεται ε υκολα απ ο την τρ ιτη εξ ισωση Euler - Lagrange (7.10) A b I : egf e b F ~ ˆ ˆ b O b EµO (7.14) Η κ ινηση του φορτισµ ενου σωµατιδ ιου ε ιναι αυτ η που φα ινεται στο Σχ ηµα 7.2. Ε ιναι µια ελικα µε αυξαν οµενο β ηµα κατ α µ ηκος του αξονα, η οπο ια συνεχ ως µετατοπ ιζεται κατ α την αρνητικ η κατε υθυνση του H αξονα, ο ο- πο ιος ε ιναι ο αξονας ο κ αθετος στο ηλεκτρικ ο πεδ ιο! Αν και η λ υση D A b I µε µια πρ ωτη µατι α φα ινεται λανθασµ ενη στο οριο που το µαγνητικ ο πεδ ιο µηδεν ιζεται φυσιολογικ α, g U αναµ ενουµε επιταχυν οµενη κ ινηση, λαµ ανοντας το οριο, οπ οτε και U, και χρησιµοποι ωντας το οριο %¹ `8 % ºa» e /b b

7 ½ Á : ˆ u?? 7.3. ΑΤΜΟΜΗΧΑΝΗ 209 καταλ ηγουµε στην οµαλ ως επιταχυν οµενη κ ινηση που αναµ ενεται οταν απουσι αζει το µαγνητικ ο πεδ ιο 7.3 Ατµοµηχαν η D A b I : D@eKF e u b F ~ b EµP H A b I : Hve F e w b P A b I : ekf e b F ~ ˆ b EkO Στο εδ αφιο αυτ ο θα επιχειρ ησουµε να κατασκευ ασουµε ενα απλοποιη- µ ενο µηχανικ ο αν αλογο µιας ατµοµηχαν ης (βλ. Σχ ηµα 7.3). Γι αυτ ο το λ ογο θα θεωρ ησουµε οτι η µ αζα ολ οκληρης της ατµοµηχαν ης ε ιναι ¼, εν ω τα µ ονα κινητ α µ ερη αυτ ης ε ιναι ο κινητ ηριος τροχ ος µε ροπ η αδρ ανειας και το εµ ολο, το οπο ιο συνδ εεται µε τον τροχ ο µ εσω εν ος διωστ ηρα. Τα τελευτα ια αυτ α εξαρτ ηµατα θα τα θεωρ ησουµε α αρ η. Το εµ ολο θα υποθ εσουµε πως ωθε ιται µε σταθερ η δ υναµη ¾ (φ αση εκτ ονωσης), περιστρ εφοντας τον τροχ ο κατ α µισ ο κ υκλο, και επιστρ εφει χωρ ις να ασκε ιται σε αυτ ο κ αποια δ υναµη (φ αση συµπ ιεσης). Η απλουστευµ ενη αυτ η περιγραφ η αποτελε ι µια ικανοποιητικ η προσ εγγιση της λειτουργ ιας των µηχαν ων εσωτερικ ης κα υσης, οσον αφορ α στο σκοπ ο µας. Η Λαγκρανζιαν η της ατµοµηχαν ης, λοιπ ον, θα εχει τη µορφ η 3 9;: ¼ A6 C h.iekf ½ h@ekf C ¾ A hàiÿd A hài/o (7.15) Η Λαγκρανζιαν η που προκ υπτει ορ ιζει ενα µηχανικ ο σ υστηµα εν ος βαθ- µο υ ελευθερ ιας, αφο υ η γων ια περιστροφ ης του κινητ ηριου τροχο υ ε ιναι αρκετ η για να περιγρ αψει πλ ηρως την κατ ασταση της ατµοµηχαν ης. Με απλ η γεωµετρ ια µπορο υµε να συσχετ ισουµε τη διαδροµ η D που διαν υει το εµ ολο µε τη γων ια στροφ ης h του κινητ ηριου τροχο υ. Εστω Á το µ ηκος του διωστ ηρα της ρ α δου που µετατρ επει την παλινδροµικ η κ ινηση του εµ ολου σε κυκλικ η µ εσω της αρθρωσ ης του µε τον τροχ ο και η ακτ ινα του τροχο υ. Θεωρο υµε οτι η αρθρωση του διωστ ηρα µε τον τροχ ο βρ ισκεται στην περιφ ερεια του τροχο υ. Ε ιναι ε υκολο να δε ιξουµε τ οτε οτι DF Á ]_a` F ]_a` h : σταθερ ο `8 % `8 % P h$p (7.16) οπου ε ιναι η γων ια που σχηµατ ιζει ο διωστ ηρας µε τον αξονα κ ινησης του εµ ολου. Με µια µικρ η ανακατανοµ η των ορων µπορο υµε να γρ αψουµε το D ως D :VÂ J ]_a` hzjvã Á E J E `8 % E h$o 3 Το γεγον ος οτι η κινητικ η εν εργεια του περιστρεφ οµενου τροχο υ µπορε ι να αναλυθε ι στην κινητικ η εν εργεια της καθαρ ης µεταφορικ ης του κ ινησης και της περιστροφικ ης του εν εργειας γ υρω απ ο το κ εντρο µ αζας του αποδεικν υεται ε υκολα αν προσθ εσουµε τις κινητικ ες εν εργειες ολων των υλικ ων σηµε ιων απ ο τα οπο ια αποτελε ιται ο τροχ ος.

8 Z 210 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ Σχ ηµα 7.3: Η ατµοµηχαν η µε τον κινητ ηριο µηχανισµ ο της (το εµ ολο, το διωστ ηρα και τον κινητ ηριο τροχ ο) ]_a` :ÅÄ Z Στην παραπ ανω σχ εση χρησιµοποι ηθηκε η τριγωνοµετρικ η ταυτ οτητα J `8 % E, το πρ οσηµο της οπο ιας, οµως, δεν θα πρ επει να µας απασχολε ι αφο υ η γων ια θετικ η η αρνητικ η ε ιναι π αντα µια οξε ια γων ια. Τελικ α, λοιπ ον, η Λαγκρανζιαν η λαµ ανει τη µορφ η 9;:Æ GA ¼ E F ½ I C h E J ¾ Ã Á E J E `8 % E hzj ¾ ]_a` h$o (7.17) Προφαν ως ο σταθερ ος ορος εχει απαλειφθε ι απ ο τη Λαγκρανζιαν η, εν ω η, αφο υ µ ονο τ οτε δρα η δ υναµη. 4 Γρ αφοντας τις εξισ ωσεις Euler - Lagrange καταλ ηγουµε στη σχ εση εξ ισωση κ ινησης πρ επει να υπολογιστε ι µ ονο για γων ιες U Ç h ÇWÈ ]_a` h h S : ¾ ¼ E F ½WÉ F Á E J E `8 % E h/ê `8 % h$o (7.18) Σε αυτ ο το σηµε ιο αξ ιζει να σηµει ωσουµε πως η διαφορικ η αυτ η εξ ισωση δεν ε ιναι και τ οσο χρ ησιµη απ ο πρακτικ ης αποψης, αφο υ πρ επει να λ υσουµε τη δ υσκολη αυτ η διαφορικ η εξ ισωση προκειµ ενου να δο υµε π ως κινε ιται η ατµοµηχαν η µε την π αροδο του χρ ονου. Χρησιµ οτερο, απ ο πρακτικ ης αποψης, θα ηταν να γνωρ ιζουµε την ταχ υτητα που αποκτ α η ατµοµηχαν η µε κ αθε περιστροφ η του κινητ ηριου τροχο υ. Αυτ ο, οµως, ε ιναι κ ατι που ε υκολα µπορο υµε να µ αθουµε απ ο τη διατ ηρηση της εν εργειας. Ας µην ξεχν αµε οτι το σ υστηµα που µελετ αµε ε ιναι συντηρητικ ο, 4 Θα µπορο υσαµε τον περιορισµ ο αυτ ον να τον εισαγ αγουµε στη συναρτησιακ η µορφ η της δυναµικ ης εν εργειας, µ εσω για παρ αδειγµα της συν αρτησης αλµατος Ë, αλλ α θα επρεπε να ε ιµαστε πολ υ προσεκτικο ι ωστε να µην δηµιουργ ησουµε ασυν εχειες στη δυναµικ η εν εργεια, οι οπο ιες θα οδηγο υσαν σε απειρες δυν αµεις. (Η συν αρτηση αλµατος ε ιναι Ë a1. για ÍÌ#Î και Ë a1. Î για ÍÏ#Î.) Ο καλ υτερος τρ οπος για να επιτευχθε ι αυτ ο στο εν λ ογω πρ ο ληµα θα ηταν να αντικαταστ ησουµε στη δυναµικ η εν εργεια τη γων ια Ð µε Ð ËÑ Ð Ò Ð 1ÔÓ+ ËÑ Ð aóôõ αλλι ως, αν µηδεν ιζαµε τη δυναµικ η εν εργεια εκτ ος των ορ ιων Ð $Î, Ð #, θα καταλ ηγαµε σε απειρες δυν αµεις απ ο την παραγ ωγιση της δυναµικ ης εν εργειας στα σηµε ια αυτ α.

9 : 7.4. ΕΚΤΙΝΑΣΣΟΜΕΝΗ ΓΡΟΘΙΑ 211 Σχ ηµα 7.4: H εκτινασσ οµενη γροθι α. γι αυτ ο και καταφ εραµε να κατασκευ ασουµε αµεσα τη λαγκρανζιαν η του συν αρτηση. Εποµ ενως, A ¼ E F ½ I C h@e/j ¾ D : σταθερ ο για κ αθε µισ ο κ υκλο, αφο υ στον υπ ολοιπο µισ ο κ υκλο η γωνιακ η ταχ υτητα δεν µετα αλλεται λ ογω του οτι η δ υναµη ¾ µηδεν ιζεται. Ετσι, υστερα απ ο Ö κ υκλους η ταχ υτητα που θα εχει αναπτ υξει η ατµοµηχαν η θα ε ιναι. h C : :ÙØ ÚoÖ)¾ p ¼ E F ½ O Στον υπολογισµ ο της ταχ υτητας εχει ληφθε ι υπ οψη η συνολικ η διαδροµ η του εµ ολου σε κ αθε κ υκλο, D ολ. 7.4 Εκτινασσ οµενη γροθι α Μ εσα σε ενα κουτ ι βρ ισκεται µια πλαστικ η γροθι α στερεωµ ενη στο ακρο εν ος συµπιεσµ ενου ελατηρ ιου (βλ. Σχ ηµα 7.4). Ο τυχερ ος παραλ ηπτης εν ος τ ετοιου δ εµατος, αν προλ α αινε να αποφ υγει τη δραµατικ η σ υγκρουση της γροθι ας µε το σαστισµ ενο του πρ οσωπο, σ ιγουρα θα ε λεπε τη γροθι α να εκτιν ασσεται στον α ερα συµπαρασ υροντας ισως και το κουτ ι. Παρακολουθ ωντας την κ ινηση ολου του συστ ηµατος, θα µπορο υσε κανε ις να καταλ ηξει σε ενδιαφ εροντα συµπερ ασµατα σχετικ α µε το βαθµ ο κακεντρ εχειας του αποστολ εα οσον αφορ α στη σκληρ οτητα του ελατηρ ιου που επ ελεξε και στην αρχικ η του συσπε ιρωση. Προσπαθ ωντας να κ ανουµε ευκολ οτερο το πρ ο ληµα, χωρ ις οµως να αλλ αξουµε τη γενικ η δυναµικ η του, θα θεωρ ησουµε οτι η γροθι α εχει µ αζα ¼, εν ω το ελατ ηριο σκληρ οτητας L ε ιναι αµελητ εας µ αζας, οπως επ ισης και το κουτ ι. Ενα αλλο στοιχε ιο που ε ιναι απαρα ιτητο για την αν αλυση του συστ ηµατος ε ιναι το φυσικ ο µ ηκος του ελατηρ ιου 9 e. Οταν το ελατ ηριο φτ ανει σε αυτ ο

10 ¼ A ¼ ¼ Ø L ¼ L ¼ Ø Ø É Ø L ¼ 212 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ το µ ηκος, θα π αψει πια να επιµηκ υνεται αλλο, εν ω το ελε υθερο ακρο του θα εγκαταλε ιψει στη συν εχεια το εδαφος. Θεωρ ωντας αποκλειστικ α κιν ησεις κατ α µ ηκος του αξονα, οπου το µετρ α τις αποστ ασεις απ ο το εδαφος, µπορο υµε να γρ αψουµε τη Λαγκρανζιαν η του συστ ηµατος ως 9;:= ¼ C EJ ¼ Û J ÀLMA 9 eüj IE2Ý A 9 eüj I/P (7.19) 9 e το ελατ ηριο διατηρε ι το φυσικ ο του µ ηκος δ ιχως δυνα- αφο υ για )Þ µικ η εν εργεια και ανυψ ωνεται στον α ερα µαζ ι µε τη γροθι α. Η εξ ισωση κ ινησης για ενα τ ετοιο φυσικ ο σ υστηµα ε ιναι S : J ¼ Û F LMA 9 eüj I8Ý A 9 eüj I F MLMA 9 eüj IE-ß A 9 eüj IÜO (7.20) Η τελευτα ια δ υναµη που εµφαν ιζεται στην παραπ ανω σχ εση προ εκυψε απ ο την παραγ ωγιση της συν αρτησης Ý και ισο υται µε µηδ εν, αφο υ η συν αρτηση ß A 9 ekj I πολλαπλασι αζει µια συν αρτηση, η οπο ια µηδεν ιζεται :V9 e (βλ. Μαθηµατικ ο Παρ αρτηµα). Ετσι, για παρ αδειγµα, στο σηµε ιο αν ξεκιν ησουµε µε τη γροθι α ακ ινητη και το ελατ ηριο συσπειρωµ ενο κατ α à, το ελατ ηριο θα αποσυσπειρωθε ι αρχικ α σ υµφωνα µε την εξ ισωση κ ινησης S : J ¼ Û F LMA 9 eüj IÜP (7.21) και στη συν εχεια, αφ οτου το ελατ ηριο αποκτ ησει το φυσικ ο του µ ηκος, η γροθι α θα συνεχ ισει να κινε ιται σ υµφωνα µε την εξ ισωση S : J ¼ Û O (7.22) Με τις δεδοµ ενες αρχικ ες συνθ ηκες η εξ ισωση (7.21) δ ινει A b I : 9 eüj ¼ Û [al IKJ A à J ¼ Û [al I ]_a` b Ê P (7.23) εν οσω 'á 9 e. Για να φτ ασει το ελατ ηριο στο φυσικ ο του µ ηκος θα πρ επει να ισχ υει àzâ ¼ Û [al, ειδ αλλως η γροθι α θα ταλαντ ωνεται γ υρω απ ο τη θ εση ισορροπ ιας :X9 ej ¼ Û [al και το ελατ ηριο δεν θα µπορ εσει ποτ ε να αποκτ ησει το φυσικ ο του µ ηκος, συνθ ηκη η οπο ια απαιτε ιται για να αποδεσµευθε ι η γροθι α απ ο το εδαφος. Αν, οµως, à â ¼ Û [al, στη συν εχεια η εξ ισωση (7.22) δ ινει ως λ υση A b F b e2i :X9 egftà b J ¼ Û à L J Ûjb EkP οπου b e ε ιναι η χρονικ η στιγµ η που το ελατ ηριο αποκτ α το φυσικ ο του µ ηκος :V9 e. Η παραπ ανω σχ εση βασ ιστηκε στον υπολογισµ ο της ταχ υτη- απ ο τη σχ εση (7.23) οταν :V9 e και η οπο ια ε ιναι ιση µε τας C C A b e-i : à Ø J ¼ Û à L O

11 : O 7.5. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΣΚΟΥΠΑ 213 Σχ ηµα 7.5: Η ηλεκτρικ η σκο υπα εν ω µαζε υει το καλ ωδι ο της. Εποµ ενως, το µ εγιστο υψος στο οπο ιο θα φτ ασει η γροθι α ε ιναι ã(äqå4æ&:x9 egftà(± Πρ οκειται για ενα αποτ ελεσµα, το οπο ιο ε υκολα θα µπορο υσατε να επαληθε υσετε εφαρµ οζοντας την αρχ η διατ ηρησης της εν εργειας, εφ οσον φυσικ α το κεφ αλι σας βρ ισκεται καθ ολη την εξ ελιξη του φαινοµ ενου πιο ψηλ α απ ο το εν λ ογω υψος. 7.5 Ηλεκτρικ η σκο υπα Σε αυτ ο το παρ αδειγµα θα κατασκευ ασουµε τη Λαγκρανζιαν η εν ος µηχανικο υ συστ ηµατος µετα λητ ης µ αζας και συγκεκριµ ενα µιας αυτ ο- µατης ηλεκτρικ ης σκο υπας που µαζε υει το καλ ωδι ο της, το οπο ιο αρχικ α βρ ισκεται απλωµ ενο στο οριζ οντιο δ απεδο (βλ. Σχ ηµα 7.5). Για λ ογους ευκολ ιας θα υποθ εσουµε οτι η κ ινηση της σκο υπας και του καλωδ ιου εκτε- η µ αζα της σκο υπας χωρ ις το λε ιται στην ευθε ια του αξονα D. Εστω ¼ καλ ωδιο και ç? [ Á η γραµµικ η πυκν οτητα µ αζας του καλωδ ιου. Αν ο µηχανισµ ος της σκο υπας µαζε υει το καλ ωδιο σ υµφωνα µε το ν οµο H A b I, τ οτε η κινητικ η εν εργεια της σκο υπας, της οπο ιας η θ εση καθορ ιζεται απ ο τη συντεταγµ ενη D, ε ιναι ¼ D@EµP C à L ¼ Û εν ω η κινητικ η εν εργεια του καλωδ ιου ε ιναι ç H A b I D@EµP C για το τµ ηµα του καλωδ ιου που εχει ηδη µαζευτε ι στο εσωτερικ ο της σκο υπας, αν θεωρ ησουµε οτι το καλ ωδιο, αφ οτου µαζευτε ι, µ ενει ακ ινητο ως προς τη σκο υπα. Τ ελος, το τµ ηµα του καλωδ ιου που σ ερνεται στο π ισω µ ερος της σκο υπας εχει κινητικ η εν εργεια ç A Á J;H A b I8I AC DF J ³ HIEkO C Το σ υστηµα σκο υπας-καλωδ ιου δεν εχει δυναµικ η εν εργεια, αφο υ θεωρ ησαµε οτι η κ ινησ η του πραγµατοποιε ιται στο οριζ οντιο επ ιπεδο και οτι ο ν οµος που καθορ ιζει το µ αζεµα του καλωδ ιου ε ιναι δεδοµ ενος. Αν ηθελε

12 b È [ [ C D ¼ ¼ H O C È [ 214 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ κ αποιος να κ ανει τη λαγκρανζιαν η περιγραφ η πιο ρεαλιστικ η, θα επρεπε ισως να θεωρ ησει ενα συγκεκριµ ενο µηχανισµ ο µαζ εµατος του καλωδ ιου, για παρ αδειγµα να θεωρ ησει ενα καρο υλι τυλ ιγµατος συνδεδεµ ενο µε περιστροφικ ο ελατ ηριο, οπ οτε το σ υστηµα θα ε ιχε περισσ οτερους απ ο ενα βαθµο υς ελευθερ ιας και θα επρεπε να συµπεριλ α ει στη Λαγκρανζιαν η και τη δυναµικ η εν εργεια του ελατηρ ιου και την περιστροφικ η εν εργεια του καρουλιο υ. Γι αυτ ον ακρι ως το λ ογο αποφ υγαµε να µιλ ησουµε για τ υλιγµα του καλωδ ιου και χρησιµοποι ησαµε τον ορο µ αζεµα. Συνολικ α, λοιπ ον, η Λαγκρανζιαν η της σκο υπας µαζ ι µε το καλ ωδιο ε ιναι 9;: è ¼ F ç H A b IŸé D@EGF C ç è Á J H A b IŸé è D F C H C A b IŸé%EkO (7.24) Οι εξισ ωσεις Euler - Lagrange του συστ ηµατος λαµ ανουν τη µορφ η m m è A ¼ F ç HI D F C ç A Á J;HI AC DF HIŸé :XU O (7.25) Η διατηρο υµενη ποσ οτητα εντ ος των αγκυλ ων ε ιναι, προφαν ως, η ορµ η ê του συστ ηµατος. Ετσι, D : ê J ç A Á J HI C F ç Á O (7.26) Αν υποθ εσουµε οτι αρχικ α η σκο υπα ηταν ακ ινητη και ο ν οµος που δι επει το µ αζεµα του καλωδ ιου δ ινεται απ ο τη σχ εση 5 Ç È για χρ ονους b στιγµ η ταχ υτητα H A b I : Á A J ]_a` /b I/P, ε υκολα συµερα ινουµε οτι η σκο υπα θα εχει κ αθε D C : J ç Á F ç Á Η ταχ υτητα αυτ η µηδεν ιζεται στο τ ελος της κ ινησης (για b ), γεγον ος το οπο ιο ε ιναι αναµεν οµενο εξαιτ ιας διατ ηρησης της ορµ ης του συστ ηµατος. Αυτ ο που ισως ερχεται σε αντ ιθεση µε τη δια ισθησ η µας ε ιναι Á% `8 % /b O οτι η È U επιτ αχυνση της σκο υπας ε ιναι αρνητικ η για ádbká για [ Ú+ëá bíá :qè [ Ú+ και θετικ η. Απ ο πο υ µπορε ι να προ ερχεται µια θετικ η επιτ αχυνση ; εν ε ιναι η τ αση του καλωδ ιου, καθ ως αυτ ο µαζε υεται στο εσωτερικ ο της σκο υπας, η µοναδικ η δ υναµη που ασκε ιται στη σκο υπα; Οχι. Στο εσωτερικ ο της σκο υπας ασκε ιται επιπλ εον µια δ υναµη στη σκο υπα προερχ οµενη απ ο το καλ ωδιο που ακινητοποιε ιται ως προς τη σκο υπα, οπως θα συν ε αινε σε µια πλαστικ η κρο υση. Στο δε υτερο µισ ο της κ ινησης της σκο υπας η δ υναµη αυτ η ε ιναι µεγαλ υτερη απ ο την τ αση, οπ οτε και η σκο υπα επι ραδ υνεται. Π οσο µ ηκος θα διαν υσει συνολικ α η σκο υπα µ εχρι να ακινητοποιηθε ι; Εκτελ ωντας τους υπολογισµο υς, ε ιναι ε υκολο να δε ιξουµε οτι ολ : J ç Á E A ¼ F ç Á I 5 Αν η κ ινηση προ ερχεται απ ο κ αποιο ελατ ηριο ε ιναι αναµεν οµενη µια τ ετοια χρονικ η εξ ελιξη.

13 E 7.6. ΠΟΛΥΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΑΣ ΤΥΠΟΥ ATWOOD 215 Σχ ηµα 7.6: Το σ υστηµα των τροχαλι ων του πολυανελκυστ ηρα. Το παραπ ανω αποτ ελεσµα ε ιναι, µ αλιστα, ανεξ αρτητο απ ο τον τρ οπο µε τον οπο ιο µαζε υεται το καλ ωδιο στο εσωτερικ ο της σκο υπας και ε ιναι ανα- µεν οµενο, αφο υ το κ εντρο µ αζας του αποµονωµ ενου συστ ηµατος πρ επει να βρ ισκεται στην ιδια θ εση που βρισκ οταν αρχικ α, οντας αρχικ α ακ ινητο. 7.6 Πολυανελκυστ ηρας τ υπου Atwood Ας θεωρ ησουµε ì F σταθερ ες α αρε ις τροχαλ ιες κρεµασµ ενες απ ο την οροφ η και αλλες ì κινητ ες α αρε ις τροχαλ ιες που εναλλ ασσονται µε τις σταθερ ες τροχαλ ιες. Ολες οι τροχαλ ιες συνδ εονται µε ενα σχοιν ι, το οπο ιο κλε ινει οπως στο Σχ ηµα 7.6. Εστω ví P E PfOfOfOP î οι κατακ ορυφες θ εσεις των βαριδι ων? í P? E PfOfOfOP? î που κρ εµονται απ ο τις κινητ ες τροχαλ ιες µε κατε υθυνση αυτ η του σχ ηµατος. Το σταθερ ο συνολικ ο µ ηκος του σχοινιο υ υποχρε ωνει τις συντεταγµ ενες του συστ ηµατος να ικανοποιο υν το δεσµ ο +í F E F F î :VU P αφο υ, οσο ανυψ ωνεται µια µ αζα, πρ επει ολες οι αλλες να κατ ερχονται αθροιστικ α ακρι ως κατ α το ιδιο δι αστηµα. Συνεπ ως, η Λαγκρανζιαν η του συστ ηµατος ε ιναι η 9;:= GAn? í C íe F F? î C îe I F Û An? í +í F F? îa î I-P (7.27) και αν, για παρ αδειγµα, αντικαταστ ησουµε την fî συντεταγµ ενη απ ο την εξ ισωση του συνδ εσµου καταλ ηγουµε στη Λαγκρανζιαν η 9;: î š í ï ð í? C E F? î É î š í ï ð í C Ê F Û î š í ï ð í An? J? î I O

14 } òñ ò } : S } : } } ö S ö : ö 216 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ Οι ì J εξισ ωσεις Euler - Lagrange του συστ ηµατος µπορο υν να γραφο υν συνοπτικ α υπ ο µορφ η πιν ακων ôõ õ òñ õ ò ôõ +í õ ôõ õ õ õ F òó?í? î? î? î? î? E F? î? î.....? î? î? î š í F? î. òós E. î S òñ ò òó? í J? î? E J? î.? î š í J? î Πολλαπλασι αζοντας το παραπ ανω σ υστηµα διαφορικ ων εξισ ωσεων µε τον αντ ιστροφο του πρ ωτου π ινακα, υπολογ ιζουµε τις επιταχ υνσεις των πρ ωτων ì J βαριδι ων και κατ οπιν, απ ο την εξ ισωση συνδ εσµου υπολογ ιζουµε την επιτ αχυνση και του τελευτα ιου βαριδιο υ. Αν θ ελαµε να προσδιορ ισουµε την εξ ελιξη του συστ ηµατος καταφε υγοντας στους πολλαπλασιαστ ες Lagrange, θα επρεπε να χρησιµοποι ησου- µε τη Λαγκρανζιαν η ανευ συνδ εσµου (7.27), αλλ α στις ì εξισ ωσεις Euler - Lagrange που θα προ εκυπταν θα επρεπε να αντικαταστ ησουµε το 0, που συν ηθως γρ αφουµε στο δεξι ο µ ελος, µε τον κοιν ο πολλαπλασιαστ η Lagrange του συνδ εσµου, αφο υ m +í F m E F OfOfOF m î :VU O Για παρ αδειγµα, η -οστ η εξ ισωση Euler - Lagrange θα ε ιναι P (7.28)? AfS J Û I : οπ οτε η επιτ αχυνση του -οστο υ βαριδιο υ θα ε ιναι Û F [+? O Αν, τ ωρα, προσθ εσουµε ολες τις επιταχ υνσεις, θα πρ επει απ ο την εξ ισωση του συνδ εσµου να π αρουµε αθροισµα επιταχ υνσεων µηδ εν. Συνεπ ως, µπορο υµε να υπολογ ισουµε το : J ì.ûç P οπου ç η ανηγµ ενη µ αζα ολων των βαριδι ων. Σε αυτ ο το σηµε ιο ε ιµαστε πια σε θ εση να υπολογ ισουµε και την τ αση του σχοινιο υ, αφο υ, οπως εχουµε αναφ ερει, το φυσικ ο ν οηµα των πολλαπλασιαστ ων Lagrange στο λαγκρανζιαν ο φορµαλισµ ο ε ιναι η δ υναµη που ασκε ιται προκειµ ενου να ικανοποιε ιται η εξ ισωση του συνδ εσµου. Η τ αση, λοιπ ον, αυτ η σε κ αθε πλευ-ρ α της κινητ ης τροχαλ ιας ε ιναι ì.ûç [, εν ω το αρνητικ ο πρ οσηµο ση- µα ινει οτι η τ αση αυτ η που ασκε ιται σε κ αθε κινητ η τροχαλ ια εχει κατε υθυνση προς τα επ ανω (αρνητικ η κατε υθυνση). Γνωρ ιζοντας την τιµ η του, υπολογ ιζου-µε στη συν εχεια κ αθε επιτ αχυνση χωριστ α. Συγκεκριµ ενα S Û ± J ìàç? Û O ³ O (7.29) Στην περ ιπτωση που το σ υστηµα των τροχαλι ων ε ιναι αρχικ α ακ ινητο, οι µ αζες, οι οπο ιες υπερ α ινουν την τιµ η ìàç, θα αρχ ισουν να κατευθ υνονται προς τα κ ατω, εν ω οι αλλες προς τα επ ανω. Ε ιναι σκ οπιµο να επισηµ ανουµε το κ ερδος που αποκοµ ισαµε µε τη χρ ηση των πολλαπλασιαστ ων Lagrange οσον αφορ α στο τεχνικ ο µ ερος επ ιλυσης του προ λ ηµατος,

15 S : C : m : ³ E 7.7. ΜΠΙΖΕΛΙ ΣΕ ΓΑΒΑΘΑ 217 Σχ ηµα 7.7: Ενα µπιζ ελι στριφογυρ ιζει στο εσωτερικ ο µιας συµµετρικ ης γα αθας. Θα περ ασει ποτ ε απ ο τον αξονα περιστροφ ης του; Τι σχ ηµα πρ επει να εχει η γα αθα για να µπορ εσουµε να πετ υχουµε κυκλικ ες τροχι ες; αφο υ η αντιστροφ η του A ì J I Š A ì J I π ινακα που εµφαν ιζεται στο σ υστηµα των διαφορικ ων εξισ ωσεων που κατασκευ ασαµε παραπ ανω ε ιναι ιδια ιτερα δ υσκολη. 7.7 Μπιζ ελι σε γα αθα Ας περιγρ αψουµε την κ ινηση εν ος µπιζελιο υ στο εσωτερικ ο µιας αξονικ α συµµετρικ ης γα αθας. Εστω An I το σχ ηµα της γα αθας και κατ α συν επεια η εξ ισωση συνδ εσµου του µπιζελιο υ. Η Λαγκρανζιαν η του µπιζελιο υ σε κυλινδροπολικ ες συντεταγµ ενες ε ιναι 9;:?«ø E h@ekf C C E É F²± An I m Êúù J? Û An I/O (7.30) Προφαν ως η µ αζα του µπιζελιο υ, οντας πολλαπλασιαστικ η σταθερ α της Λαγκρανζιαν ης, δεν πα ιζει καν ενα ρ ολο στην κ ινησ η του, οπως συµ α ινει π αντοτε µε την κ ινηση εν ος σωµατιδ ιου σε κ αποιο βαρυτικ ο πεδ ιο. Οι εξισ ωσεις κ ινησης οσοι και οι βαθµο ι ελευθερ ιας του συστ ηµατος, δηλαδ η δ υο: E h C :.A +û E F I F σταθερ ο : Á P C E +û +û û J Á E p F Û +û :XU O Ο τ ονος στη δε υτερη διαφορικ η εξ ισωση συµ ολ ιζει παραγ ωγιση ως προς. Αξ ιζει να σηµει ωσουµε οτι στην τελευτα ια εξ ισωση χρησιµοποι ηθηκε η πρ ωτη. Η πρ ωτη σχ εση υποδηλ ωνει τη διατ ηρηση της στροφορµ ης του µπιζελιο υ γ υρω απ ο τον αξονα που εξασφαλ ιζει τη σταθερ η φορ α περιστροφ ης του µπιζελιο υ γ υρω απ ο τον αξονα συµµετρ ιας της γα αθας και την αδυναµ ια του µπιζελιο υ να τον προσεγγ ισει ( οταν Á :üu y ). Η δε υτερη εξ ισωση ε ιναι µια δ υσκολη, µη γραµµικ η διαφορικ η εξ ισωση που περιγρ αφει την ακτινικ η µετακ ινηση του µπιζελιο υ. Ε ιναι δυνατ ον π αντως να βρο υµε τη λ υση του προ λ ηµατος για κυκλικ ες κιν ησεις, δηλαδ η για σταθερ η O S :XU P κ

16 á U 218 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ Σε αυτ η την περ ιπτωση, η δε υτερη εξ ισωση µετατρ επεται στην pκ û An κ I : pκ ûκ : Á E Û O (7.31) Θα µπορο υσαµε επιπλ εον να υπολογ ισουµε και κατ α π οσον οι κυκλικ ες αυτ ες τροχι ες ε ιναι ευσταθε ις. Γι αυτ ον το λ ογο θα θεωρ ησουµε µικρ ες διαταραχ ες γ υρω απ ο την ακτ ινα της κυκλικ ης τροχι ας, δ ιχως µετα ολ η της στροφορµ ης Á,.A b I : κ FNý A b I/P µε ý áíá κ και κατ οπιν θα αναπτ υξουµε τη γενικ η εξ ισωση της ακτινικ ης κ ινησης σε πρ ωτη τ αξη ως προς ý γ υρω απ ο την κυκλικ η κ ινηση. Η ακτινικ η εξ ισωση, αν αγνο ησουµε τον πολ υ µικρ ο ορο ý C E, αποκτ α την ακ ολουθη µορφ η: ýs A F A IE-I F +ûκ Û ±/þ ûκ κ F +û û κ³ ý :XU O (7.32) Στην παραπ ανω σχ εση χρησιµοποι ηθηκε η αναγκα ια σχ εση (7.31) την ο- πο ια πρ επει να ικανοποιε ι η κυκλικ η τροχι α. Συνεπ ως, η τροχι α θα ε ιναι ευσταθ ης (ας θυµηθο υµε τον αρµονικ ο ταλαντωτ η), εφ οσον þ ûκ κ F +û û κ Þ Στην περ ιπτωση που το σχ ηµα της γα αθας εχει πολυωνυµικ η µορφ η ε ιναι εµφαν ες οτι µ ονο για J An I/ÿ P á θα εχουµε ασταθε ις κυκλικ ες τροχι ες, εν ω για κ αθε αλλη τιµ η του οι κυκλικ ες τροχι ες θα ε ιναι ευσταθε ις και εποµ ενως πραγµατοποι ησιµες. U O 7.8 Bungee Jump σε τσουλ ηθρα Εστω ενα σ ωµα µ αζας? που ολισθα ινει χωρ ις τρι η στη ρ αχη εν ος κεκλιµ ενου επιπ εδου µ αζας ¼, το οπο ιο µε τη σειρ α του µπορε ι να κινε ιται ελε υθερα σε οριζ οντιο δ απεδο (βλ. Σχ ηµα 7.8). Η γων ια κλ ισης του κεκλιµ ενου επιπ εδου ε ιναι h και το σ ωµα συγκρατε ιται στο επ ανω µ ερος του κεκλιµ ενου επιπ εδου µ εσω εν ος ελατηρ ιου σταθερ ας L. Τι κ ινηση εκτελε ι το σ υστηµα που περιγρ αψαµε παραπ ανω; Η Λαγκρανζιαν η του συστ ηµατος περιλαµ ανει την κινητικ η εν εργεια και του σ ωµατος και του κεκλιµ ενου επιπ εδου (µ αλιστα, αυτ η του σ ωµατος ε ιναι κ απως πιο πολ υπλοκη, αφο υ το σ ωµα µετ εχει στην κ ινηση του κεκλιµ ενου επιπ εδου), τη δυνα- µικ η εν εργεια του σ ωµατος λ ογω της κ ινησ ης του στο βαρυτικ ο πεδ ιο και τη δυναµικ η εν εργεια του ελατηρ ιου. Χρησιµοποι ωντας ως συντεταγµ ενες του προ λ ηµατος την οριζ οντια µετακ ινηση του κεκλιµ ενου επιπ εδου D A b I και την απ οσταση του ολισθα ινοντος σ ωµατος απ ο το αν ωτατο ακρο

17 S C S ¼ C O 7.8. BUNGEE JUMP ΣΕ ΤΣΟΥΛΗΘΡΑ 219 Σχ ηµα 7.8: Ενα σ ωµα αγκιστρωµ ενο µ εσω εν ος ελατηρ ιου στο επ ανω µ ερος µιας τσουλ ηθρας ολισθα ινει επ ανω σε αυτ η. Η τσουλ ηθρα βρ ισκεται σε παγοδρ οµιο και µπορε ι να κινε ιται ελε υθερα στο οριζ οντιο επ ιπεδο. Τι κ ινηση εκτελε ι ολο το σ υστηµα; του κεκλιµ ενου επιπ εδου H A b I, υπολογ ιζουµε το τετρ αγωνο της ταχ υτητας του ολισθα ινοντος σ ωµατος E : E AC DF H C ]_a` hàiekf AC H `8 % hàieko Η Λαγκρανζιαν η, λοιπ ον, του συστ ηµατος ε ιναι: 9;: ¼ D@EGF C.? AC DF H ]_a` hàiekf HE `8 % EÀh ÜF? Û H `8 % hzj ML HEO Θεωρ ησαµε για λ ογους ευκολ ιας οτι το ελατ ηριο εχει µηδενικ ο φυσικ ο µ ηκος. Οι εξισ ωσεις κ ινησης, λοιπ ον, των δ υο σωµ ατων ε ιναι A ¼?BAfS D ]_a` h F F? I DF S?WS H ]_a` h : U P (7.33) HIKJ? Û `8 % h F L H : U O (7.34) Η πρ ωτη απ ο αυτ ες τις εξισ ωσεις εκφρ αζει τη διατ ηρηση της ορµ ης στον αξονα D και µπορε ι να χρησιµοποιηθε ι για να αντικατασταθε ι η τιµ η του D στη δε υτερη εξ ισωση. Υστερα απ ο την αντικατ ασταση αυτ η η δε υτερη εξ ισωση ξαναγρ αφεται ως ακολο υθως: ±? ]_a` E h ¼ F? F ³?WS H : J L ± H J? Û `8 % h L ³ O (7.35) Η µορφ η αυτ η δ οθηκε προκειµ ενου να διαφανε ι η H συνιστ ωσα της κ ινησης. Πρ οκειται για ταλ αντωση γ υρω απ ο τη θ εση ισορροπ ιας µε συχν οτητα : L? Hve :? Û L `8 % h$p ¼ F? F?BA F ]_a` E hài Αφο υ οι επιταχ υνσεις του κεκλιµ ενου επιπ εδου και του ολισθα ινοντος σ ω- µατος ως προς το κεκλιµ ενο επ ιπεδο ε ιναι αν αλογες (βλ. σχ εση (7.33)),

18 O 220 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ Σχ ηµα 7.9: Ο αυτ οµατος ρυθµιστ ης του Watt διατηρε ι την ταχ υτητα µιας µηχαν ης σταθερ η. το κεκλιµ ενο επ ιπεδο, αν εξαιρ εσει κανε ις µια πιθαν η οµαλ η κ ινηση που θα µπορο υσε να εκτελε ι, αναµ ενεται να εκτελε ι και αυτ ο οριζ οντια ταλ αντωση µε την ιδια συχν οτητα. Μπορο υµε, µ αλιστα, να εξετ ασουµε τα δ υο ακρα ια ορια των µαζ ων: (α) Αν ¼ ÞÍÞ?, τ οτε η (7.33) οδηγε ι σε µηδενικ η επιτ αχυνση D S, οπ οτε το σ ωµα ταλαντ ωνεται επ ανω στην τσου- Z λ ηθρα µε συχν οτητα L[+?, οπως θα συν ε αινε, αν το κεκλιµ ενο επ ιπεδο ηταν πακτωµ ενο. (β) Αν ¼ áíá?, τ οτε η οριζ οντια θ εση του ολισθα ινοντος σ ωµατος DúF0H ]_a` h εχει επιτ αχυνση µηδενικ η (βλ. σχ εση (7.33)), γεγον ος το οπο ιο σηµα ινει οτι, αν αρχικ α ολα τα µ ερη του συστ ηµατος ηταν ακ ινητα, το σ ωµα αυτ ο θα παρ εµενε στην ιδια οριζ οντια θ εση, εν ω παρ αλληλα θα ταλαντων οταν κατακ ορυφα και αντ ιστοιχα το κεκλιµ ενο επ ιπεδο θα ταλαντων οταν οριζ οντια, ωστε τα δ υο σ ωµατα να βρ ισκονται συνεχ ως σε επαφ η, µε συχν οτητα : L?BA F ]_a` E hài Προφαν ως, οι εξισ ωσεις κ ινησης που παρουσι ασαµε παραπ ανω εχουν ι- σχ υ, εφ οσον το ολισθα ινον σ ωµα δεν φτ ασει σε αρνητικ ες H τιµ ες, δεν ξεπερ ασει, δηλαδ η, το επ ανω ακρο του κεκλιµ ενου επιπ εδου. 7.9 Ρυθµιστ ης µηχαν ης του Watt Στα τ ελη του 18ου αι ωνα ο σκωτσ εζος εφευρ ετης και κατασκευαστ ης της οµ ωνυµης ατµοµηχαν ης James Watt [ ] επιν οησε τον ακ ολουθο µηχανισµ ο προκειµ ενου να διατηρε ιται σταθερ η η ταχ υτητα µιας µηχαν ης (βλ. Σχ ηµα 7.9). υο βαρι ες µεταλλικ ες σφα ιρες στηριγµ ενες σε αρθρ ωσεις περιστρ εφονται σ υµφωνα µε το ρυθµ ο περιστροφ ης της µηχαν ης.

19 U : 7.9. ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ ΤΟΥ WATT 221 Λ ογω της περιστροφ ης τους οι σφα ιρες αναγκ αζονται να ανυψωθο υν ρυθ- µ ιζοντας ετσι την παροχ η καυσ ιµου στη µηχαν η. Εστω οτι η µηχαν η περιστρ εφεται µε γωνιακ η ταχ υτητα. Η ταχ υτητα αυτ η ρυθµ ιζεται απ ο το υψος του δακτυλ ιου, το οπο ιο µε τη σειρ α του καθορ ιζεται απ ο το υψος στο οπο ιο ανυψ ωνονται λ ογω φυγοκ εντρου οι βραχ ιονες στο ακρο των οπο ιων ε ιναι στερεωµ ενες οι µεταλλικ ες σφα ιρες. Αν για κ αποιο λ ογο η ταχ υτητα της µηχαν ης αυξηθε ι, οι σφα ιρες θα ανυψωθο υν και µαζ ι τους θα ανυψωθε ι και ο αρθρωτ ος δακτ υλιος, υποχρε ωνοντας τελικ α τη µηχαν η να ελαττ ωσει την ταχ υτητ α της. Η Λαγκρανζιαν η του συστ ηµατος που περιγρ αψαµε παραπ ανω αποτελε ιται απ ο την κινητικ η και τη δυνα- µικ η εν εργεια των σφαιρ ων. Μπορο υµε, µ αλιστα, να χρησιµοποι ησουµε τη γων ια αν υψωσης h που σχηµατ ιζουν οι βραχ ιονες µε τον κατακ ορυφο αξονα για να περιγρ αψουµε τη θ εση των σφαιρ ων. Αν θεωρ ησουµε οτι οι βραχ ιονες, στο ακρο των οπο ιων ε ιναι στερεωµ ενες οι σφα ιρες, εχουν µ ηκος Á και οτι οι δε υτεροι βραχ ιονες που συνδ εουν το µ εσο των πρ ωτων βραχι ονων µε τον δακτ υλιο εχουν το µισ ο µ ηκος Á [, η Λαγκρανζιαν η του συστ ηµατος λαµ ανει την ακ ολουθη µορφ η 9;: GA? I Á E A h@ekf C E `8 % EÀhÀIKJ? ÛÁ A J ]_a` hài O (7.36) Η εξ ισωση κ ινησης των σφαιρ ων ε ιναι h S :V`8 % h E ]_a` hzj Û Á O (7.37) απ ο Z Û [ Á ), η θ εση h :XU Αν η συχν οτητα περιστροφ ης των σφαιρ ων ε ιναι αρκετ α µικρ η (µικρ οτερη ε ιναι θ εση ευσταθο υς ισορροπ ιας, αφο υ η παραπ ανω διαφορικ η εξ ισωση µοι αζει µε αυτ η του αρµονικο υ ταλαντωτ η για µικρ α h, και ετσι οι σφα ιρες παραµ ενουν κολληµ ενες στον κατακ ορυφο αξονα. Ας υποθ εσουµε οτι θ ελουµε να διατηρο υµε την ταχ υτητα της µηχαν ης στη σταθερ η τιµ η e Z, η οπο ια ξεπερν α το οριο Û [ Á. Ε ιναι προφαν ες οτι σε αυτ η την περ ιπτωση η θ εση h :²U πα υει να ε ιναι θ εση ευσταθο υς ισορροπ ιας και εµφαν ιζεται µια αλλη θ εση ισορροπ ιας, η γων ια h@e, που αποτελε ι ρ ιζα της εξ ισωσης E ]_a` hzj Û Á :XU O Αν αναπτ υξουµε το δε υτερο µ ελος της διαφορικ ης εξ ισωσης (7.37) γ υρω απ ο αυτ ο το σηµε ιο ισορροπ ιας µπορο υµε να αποδε ιξουµε οτι αυτ ο το ν εο σηµε ιο ισορροπ ιας ε ιναι ευσταθ ες. Αν µ αλιστα ρυθµ ισουµε την ταχ υτητα περιστροφ ης αν αλογα µε το π οσο ανυψ ωνονται οι σφα ιρες, σ υµφωνα µε το ν οµο µε Þ ekf A ]_a` hzj ]_a` h@e-i/p, που συνεπ αγεται ελ αττωση της ταχ υτητας, οταν η γων ια h ξεπερ ασει τη θ εση ισορροπ ιας h@e, τ οτε η µηχαν η θα λειτουργε ι συν εχεια µε σταθερ η ταχ υτητα. Μπορο υµε, επιπλ εον, να αποδε ιξουµε οτι στην περ ιπτωση αυτ η η συχν οτητα των µικρ ων ταλαντ ωσεων των σφαιρ ων γ υρω απ ο τη θ εση ισορροπ ιας θα ε ιναι ακ οµη µεγαλ υτερη απ ο,τι αν η συχν οτητα παρ εµενε σταθερ η. Το υτο ε ιναι αναµεν οµενο, αφο υ ο µηχανισµ ος

20 O ì È 222 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ αυτορ υθµισης της ταχ υτητας κατασκευ αστηκε για να προκαλε ι αν αδραση. Ετσι, σε κ αθε µετα ολ η της ταχ υτητας περιστροφ ης, οποιουδ ηποτε ε ιδους τρι η στις αρθρ ωσεις σταθεροποιε ι ταχ υτερα το σ υστηµα στη θ εση ισορροπ ιας Κοσµολογ ια σε ενα κλειστ ο, µονοδι αστατο και σχεδ ον οµογεν ες Σ υµπαν Ας υποθ εσουµε οτι ο κ οσµος ε ιναι µονοδι αστατος και µ αλιστα πεπερασµ ενος. Θα µπορο υσαµε να περιγρ αψουµε εναν τ ετοιο κ οσµο εχοντας κατ α νου την τοπολογ ια εν ος δακτυλ ιου. Αν συµπληρ ωναµε το γεωµετρικ ο αυτ ο υπ ο αθρο µε µ αζες, οι οπο ιες θα επαιζαν το ρ ολο των γαλαξι ων αυτο υ του κ οσµου και θα αλληλεπιδρο υσαν βαρυτικ α µεταξ υ τους, θα ε ιχαµε ενα κοσµολογικ ο µοντ ελο που θα περι εγραφε τον υποθετικ ο αυτ ο κ οσµο. Θ ελουµε να ελ εγξουµε π ως θα εξελισσ οταν µια οµοι οµορφη κατανοµ η µαζ ων κατ α µ ηκος του δακτυλ ιου σε ενα τ ετοιο Σ υµπαν. Η βαρυτικ η δ υναµη σε ενα µονοδι αστατο κ οσµο οπως συµ α ινει και µε την ελκτικ η δ υναµη µεταξ υ δ υο φορτισµ ενων απειρων πλακ ων εν ος πυκνωτ η η οπο ια ε ιναι ανεξ αρτητη της απ οστασης αυτ ων αποδεικν υεται οτι ε ιναι σταθερ η και ανεξ αρτητη απ ο την απ οσταση µεταξ υ των σωµ ατων. Συνεπ ως, το αντ ιστοιχο της νευτ ωνειας βαρυτικ ης ελξης δ υο µαζ ων σε ενα µονοδι αστατο κ οσµο θα ε ιναι ¾ í» E : J? í? E D E J0D í D E J0D í Γενν αται, β ε αια, το ερ ωτηµα τι συµ α ινει οταν η µ ια δι ασταση παρουσι αζει περιοδικ ες συνθ ηκες. Σε αυτ η την περ ιπτωση πρ επει να λ α ουµε τη δ υναµη ακρι ως οπως παραπ ανω, µετρ ωντας τις αποστ ασεις µεταξ υ ολων των µαζ ων δεξι οστροφα οµως η αριστερ οστροφα; Θα επιλ εξουµε εκε ινη τη φορ α κατ α την οπο ια η απ οσταση µεταξ υ των δ υο µαζ ων ε ιναι ελ αχιστη. 7 Η δυναµικ η, λοιπ ον, εν εργεια εν ος ζε υγους σωµατιδ ιων, οι θ εσεις των οπο ιων σε αυτ ο τον κ οσµο καθορ ιζονται απ ο τις γων ιες c Pc εχει τη µορφ η r A c PcI : í?? ± ¹' % î e ð í E c JNcJ, θα ³ P (7.38) οπου ο συµ ολισµ ος í αναφ ερεται στη σταθερ α της βαρ υτητας στο µονοδι αστατο κλειστ ο Σ υµπαν και ε ιναι η ακτ ινα του δακτυλ ιου. Ε ιναι 6 Aν, β ε αια, η τρι η ε ιναι αν αλογη µε την ταχ υτητα κ ινησης, ο χρ ονος απ οσ εσης, οπως γνωρ ιζουµε απ ο την περ ιπτωση του ταλαντωτ η µε απ οσ εση, δεν θα εξαρτ αται απ ο τη συχν οτητα της ταλ αντωσης. 7 Για ενεργειακο υς λ ογους θα πρ επει να επιλεγε ι εκε ινη η φορ α που οδηγε ι στη µικρ οτερη δυνατ η συνολικ η δυναµικ η εν εργεια του πεδ ιου και εποµ ενως, αφο υ η δ υναµη ε ιναι σταθερ η, η εκταση ισχ υος της δ υναµης πρ επει να ε ιναι η µικρ οτερη δυνατ η, δηλαδ η η κοντιν οτερη απ οσταση µεταξ υ αυτ ων. Ευχαριστο υµε τον Φ. Χατζη ω αννου για την επισ ηµανση αυτ η.

21 7.10. ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΜΟΝΟ ΙΑΣΤΑΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ 223 Σχ ηµα 7.10: Το µονοδι αστατο Σ υµπαν µε τουσ γαλαξ ιεσ του. ε υκολο να διαπιστ ωσουµε ο αγµατι η δυναµικ η εν εργεια τησ σχ εσησ τι πρ (7.38) δηµιουργε ι µεταξ υ δ υο µαζ ων µια ελκτικ η δ υναµη µε σταθερ ο µ ετρο και φορ α αυτ ην του κοντιν οτερου τ οξου που συνδ εει τισ δ υο µ αζεσ, ανεξαρτ ητωσ των πολλαπλασ ιων του που πιθαν ωσ εµπερι εχονται στη µ ετρηση τησ κ αθε γων ιασ. Ασ υποθ εσουµε στη συν εχεια ο οκληρο το δακτυλιοει τι γεµ ιζουµε ολ δ εσ Σ υµπαν µε ισεσ µ αζεσ οµοι οµορφα κατανεµηµ ενεσ, ετσι ωστε να σχηογω τησ κανονικ οτητασ του -γ ωνου µατ ιζουν ενα κανονικ ο -γωνο. Λ οι µ αζεσ θα ισορροπο υν στην αρχικ η τουσ θ εση. Αν, µ αλιστα, σασ προ1ληµατ ιζει η ευστ αθει α τουσ, υποθ εστε ο οσ αριθµ οσ, οπ οτε, τι ο ε ιναι περιττ επειδ η η δ υναµη ε ιναι σταθερ η και υπ αρχει ισοσ αριθµ οσ µαζ ων στα αριστερ α και στα δεξι α τησ κ αθε µ αζασ, θα ασκε ιται σε κ αθε µ αζα µηδενικ η συνολικ η δ υναµη. Επιπλ εον, ακ οµη και αν µετακιν ησουµε ελαφρ ωσ (λιγ οτερο απ ο ) τισ µ αζεσ απ ο τη θ εση ισορροπ ιασ τουσ, αυτ εσ θα εξακολουθ ησουν ο ον, ο λεσ να βρ ισκονται σε ισορροπ ια. Υποθ ετουµε, λοιπ τι οι γωνιακ εσ θ εσεισ των µαζ ων ε ιναι σταθερ εσ στισ κορυφ εσ του κανονικο υ -γ ωνου. Θα επιτρ εψουµε ο ο Σ υµπαν να εχει µωσ στο δακτυλιοειδ εσ αυτ µετα1λητ η µε το χρ ονο ακτ ινα. Ποια θα ε ιναι τ οτε η κινητικ η εν εργεια του συστ ηµατοσ; Χρειαζ οµαστε οσ του Σ υµπαντοσ αυτο υ για να µετρ αµε ταχ υτητεσ. Αν ενα σ υστηµα εντ επιλ εξουµε να µετρ αµε τισ ταχ υτητεσ ωσ προσ µ ια οποιαδ ηποτε µ αζα,8 η È Ö Ö Ö È [Ö Ö A b I 8 Αυτ οσ ε ιναι ουσιαστικ α ο αντ ιστοιχοσ ν οµοσ του Hubble για το µονοδι αστατο αυτ ο Σ υµπαν, αφο υ, ο οσο ταχ υτερα θα φα ινεται ο σο µακρ υτερα βρ ισκεται ενα α στρο, τ τι αποµακρ υνεται αυτ ο απ ο την κεντρικ η µ αζα που γ ινεται η παρατ ηρηση, αν η ακτ ινα του Σ υµπαντοσ µεγαλ ωνει.

22 C P : S ª Ö ± Ö ï ³ ï E Ö þ L L þ r Ö Ú È È Ç L ï Ú ª ± r Ö P 224 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ ταχ υτητα της L -οστ ης µ αζας στα δεξι α η στα αριστερ α απ ο τη µ αζα που επιλ εξαµε θα ε ιναι ƒ : È A C b I P Ç Ö J O Εποµ ενως, η κινητικ η εν εργεια ολου του Σ υµπαντος θα ε ιναι αν αλογη του A b I E. Η δυναµικ η εν εργεια, οντας το αθροισµα ολων των δυναµικ ων ενεργει ων αλληλεπ ιδρασης των επ ι µ ερους µαζ ων θα ε ιναι rs:= ï ð : Ö δηλαδ η θα ε ιναι αν αλογη της ακτ ινας A b I. Συνολικ α, η Λαγκρανζιαν η του Σ υµπαντος θα ε ιναι 9;:? È C E/J í? E š í ð í P È ³ P (7.39) οπου ª αριθµητικο ι παρ αγοντες που σχετ ιζονται µε το αθροισµα των κινητικ ων και δυναµικ ων ενεργει ων αντ ιστοιχα. Συγκεκριµ ενα, : š í E ð í L E : Ö A Ö J I A Ö F I P το διπλ ασιο του αθρο ισµατος των τετραγ ωνων των σχετικ ων θ εσεων για κ αθε ηµικ υκλιο και : š í E ï ð í : Ö A Ö J I A Ö F I Ú το διπλ ασιο του αθρο ισµατος των σχετικ ων θ εσεων για κ αθε ηµικ υκλιο και για κ αθε µ αζα. Η εξ ελιξη του Σ υµπαντος θα δι επεται απ ο τη δυναµικ η σχ εση που υπαγορε υει η εξ ισωση Euler - Lagrange : J í í? ±Üª ³ : J þ È ¼ ολ P (7.40) Ö? η ολικ η µ αζα του Σ υµπαντος. Με αλλα λ ογια το Σ υµπαν οπου ¼ ολ θα επι ραδ υνει την α υξηση της ακτ ινας του µε σταθερ ο ρυθµ ο. Αν ο αρχικ ος ρυθµ ος διαστολ ης του Σ υµπαντος ηταν A C U I : e, το Σ υµπαν θα φτ ασει στο µ εγιστο µ εγεθ ος του σε χρ ονο äqå4æ&: : Ú È Ee í ¼ ολ e (7.41) í (7.42) ¼ ολ µε την προ π οθεση β ε αια οτι ε ιχε ξεκιν ησει µε σχεδ ον µηδενικ ες διαστ ασεις. Φυσικ α, υστερα απ ο αλλο τ οσο χρονικ ο δι αστηµα οι διαστ ασεις του θα εκµηδενιστο υν και π αλι. Απ ο µια αποψη αυτ ο ε ιναι το µονοδι αστατο αν αλογο του χρονικο υ της εξ ελιξης του πραγµατικο υ µας Σ υµπαντος, εφ οσον οι µοναδικ ες δυν αµεις που δρουν ε ιναι οι βαρυτικ ες ελξεις µεταξ υ των συνιστωσ ων του.

23 C ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Προ λ ηµατα 1. Ενα φορτισµ ενο σωµατ ιδιο ε ιναι υποχρεωµ ενο να κινε ιται επ ανω σε ενα επ ιπεδο. Το σωµατ ιδιο βρ ισκεται µ εσα σε οµογεν ες µαγνητικ ο πεδ ιο, εν γ ενει πλ αγιο σε σχ εση µε το επ ιπεδο. Τι µορφ η εχει η τροχι α της κ ινησης που εκτελε ι το σωµατ ιδιο; 2. Ενα σωµατ ιδιο κινε ιται ελε υθερα στην επιφ ανεια µ ιας σφα ιρας. Προσδιορ ιστε την κ ινησ η του. 3. Αβαρ ες σχοιν ι περν α γ υρω απ ο α αρ η τροχαλ ια που ε ιναι στηριγ- µ ενη στην οροφ η εν ος δωµατ ιου. Στη µ ια ακρη του σχοινιο υ ε ιναι δεµ ενη µ ια αρµαθι α µπαν ανες µ αζας ¼, εν ω στην αλλη ακρη ενας π ιθηκος µ αζας επ ισης ¼ αναρριχ αται µε σκοπ ο να φτ ασει τις µπαν ανες. Αρχικ α ο π ιθηκος και οι µπαν ανες δεν βρ ισκονται στο ιδιο υψος. Η σχετικ η µετατ οπιση του πιθ ηκου ως προς την ακρη του σχοινιο υ ε ιναι A b I µε αρχικ ες συνθ ηκες A U I : U I : U A. Γρ αψτε τη λαγκρανζιαν η συν αρτηση του συστ ηµατος και µελετ ηστε την κ ινησ η του. Ποιες ε ιναι οι διατηρο υµενες ποσ οτητες και ποια η φυσικ η σηµασ ια τους. Θα καταφ ερει να φτ ασει ο π ιθηκος τις µπαν ανες ; 4. Κυκλικ ος δακτ υλιος ακτ ινας κυλ ιεται χωρ ις να ολισθα ινει επ ανω σε οριζ οντιο δ απεδο που κινε ιται οριζ οντια κατ α D A b I οπως φα ινεται στο σχ ηµα. Η µ αζα ¼ του δακτυλ ιου ε ιναι συγκεντρωµ ενη στην περιφ ερει α του. Προσδιορ ιστε το λ ογο της µετατ οπισης του κ εντρου του δακτυλ ιου προς τη µετατ οπιση του δαπ εδου. Θεωρ ηστε στη συν εχεια ενα ν οµισµα µε την ιδια συνολικ η µ αζα ¼, την ιδια ακτ ινα και το ιδιο κ εντρο µ αζας, αλλ α µε τη µ αζα κατανεµηµ ενη µε τ ετοιο τρ οπο ωστε η περιστροφικ η κινητικ η του εν εργεια να ε ιναι ¼ û E c+eµp C µε ¼ û á ¼. Προσδιορ ιστε το ν εο λ ογο µετατ οπισης του κ εντρου β αρους προς τη µετατ οπιση του δαπ εδου. Τι θα συµ ε ι, αν τοποθετηθο υν δ υο δακτ υλιοι διαφορετικ ης ακτ ινας, ο ενας δ ιπλα στον αλλο, π ανω στο κινο υµενο δ απεδο; Επι ε αι ωστε την απ αντησ η σας εκτελ ωντας το πε ιραµα.

24 ¼ È 226 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΛΑΓΚΡΑΝΖΙΑΝΩΝ 5. Κατασκευ αστε τη Λαγκρανζιαν η και στη συν εχεια υπολογ ιστε την κ ινηση εν ος συστ ηµατος που αποτελε ιται απ ο ενα δακτ υλιο µ αζας και ακτ ινας, ο οπο ιος µπορε ι να κυλ ιεται σε οριζ οντιο επ ιπεδο, και εν ος σωµατιδ ιου µ αζας? που ολισθα ινει χωρ ις τρι ες επ ανω στο δακτ υλιο ξεκιν ωντας απ ο το αν ωτερο σηµε ιο του δακτυλ ιου οταν αυτ ος ε ιναι ακ ινητος. Πο υ βρ ισκονται τα δ υο σ ωµατα, οταν χ ανεται η επαφ η του εν ος µε το αλλο; 6. Η Λαγκρανζιαν η µιας εκρηξης. Θεωρ ηστε ως απλουστευµ ενο µοντ ελο µιας εκρηξης ενα σ υστηµα δ υο µαζ ων που µπορο υν να κινο υνται π ανω σε εναν αξονα δ ιχως τρι ες. Μεταξ υ των δ υο µαζ ων υ- π αρχει συµπιεσµ ενο α αρ ες ελατ ηριο, το οπο ιο κ αποια στιγµ η αφ ηνεται ελε υθερο να αποσυµπιεστε ι, εως οτου αποκτ ησει το φυσικ ο του µ ηκος, οπ οτε οι δ υο µ αζες διαχωρ ιζονται. Γρ αψτε τη Λαγκρανζιαν η και υπολογ ιστε την κ ινηση του συστ ηµατος των δ υο µαζ ων, αν αρχικ α αυτ α ηταν ακ ινητα. Στο οριο που η σταθερ α του ελατηρ ιου τε ινει στο απειρο, αλλ α η εν εργεια του συµπιεσµ ενου ελατηρ ιου ε ιναι δεδοµ ενη, ποια ε ιναι η εξ ισωση της κ ινησης; Εχοντας καταλ ηξει στο επιθυµητ ο αποτ ελεσµα θα µπορο υσατε µ ηπως να γρ αψετε τη λαγκρανζιαν η συν αρτηση του συστ ηµατος συµπεριλαµ ανοντας µ ονο τις κινητικ ες εν εργειες των µαζ ων µε δεδοµ ενη τη σχετικ η ταχ υτητα των δ υο µαζ ων πριν και µετ α την εκτ ιναξη του ελατηρ ιου; 7. Η Λαγκρανζιαν η εν ος πυρα υλου. Στηριζ οµενοι στο αποτ ελεσµα της προηγο υµενης ασκησης γρ αψτε τη Λαγκρανζιαν η εν ος πυρα υλου, ο οπο ιος προωθε ιται απ ο την εκτ οξευση αερ ιων µε σταθερ ο ρυθµ ο και σχετικ η ταχ υτητα r, σε συνθ ηκες απουσ ιας οποιουδ ηποτε πεδ ιου. Στη συν εχεια κατασκευ αστε την εξ ισωση κ ινησης του πυρα υλου. 8. Ενα σωµατ ιδιο κινε ιται µ εσα σε οµογεν ες µαγνητικ ο πεδ ιο. Να αναφ ερετε ολες τις συµµετρ ιες της λαγκρανζιαν ης συν αρτησης και να προσδιορ ισετε τις διατηρο υµενες ποσ οτητες. Να συγκρ ινετε κατ οπιν τις διατηρο υµενες ποσ οτητες µε αυτ ες που διατηρο υνται σε ενα ελε υθερο σωµατ ιδιο. 9. Προσδιορ ιστε την κ ινηση σωµατιδ ιου που κινε ιται ελε υθερα επ ι µιας ζ ωνης του Möbius. Η ζ ωνη προσδιορ ιζεται παραµετρικ α απ ο τις σχ εσεις µε U Ç ƒ Ç U O D : J&ƒ `8 % A [ I ]_a` A IMF ]_a` A I P H : J&ƒ `8 % A [ I `8 % A IMF `8 % A I P : ]_a` A [ IGP και U Ç )átú.

[ S Θ εµα Γ: Ενα σ υστηµα F σωµατιδ ιων, το καθ ενα µε µ αζα HG (I KJ!!LLLM! F ), κινο υνται π ανω σε µια κυκλικ η στεφ ανη ακτ ινας N. Η γωνιακ η θ ε

[ S Θ εµα Γ: Ενα σ υστηµα F σωµατιδ ιων, το καθ ενα µε µ αζα HG (I KJ!!LLLM! F ), κινο υνται π ανω σε µια κυκλικ η στεφ ανη ακτ ινας N. Η γωνιακ η θ ε 3 ' ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµ ηµα Φυσικ ης Εξ εταση στη Μηχανικ η ΙI Περι οδου Σεπτεµ ρ ιου 6 Σεπτεµ ρ ιου 008 Απαντ ηστε στα προ λ ηµατα που ακολουθο υν µε σαφ ηνεια, ακρ ι εια και απλ οτητα. Ολα τα προ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΜΑ Α ΘΕΜΑ Β

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΜΑ Α ΘΕΜΑ Β ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµ ηµα Φυσικ ης Εξ εταση στη Μηχανικ η ΙI 27 Ιουν ιου 2008 Π Ιω αννου & Θ Αποστολ ατου Απαντ ηστε στα 3 Θ εµατα µε σαφ ηνεια απλ οτητα Οι ολοκληρωµ ενες απαντ ησεις εκτιµ ωνται ιδιαιτ

Διαβάστε περισσότερα

Θ εµα Α : Θ εµα Β : Θ εµα Γ :

Θ εµα Α : Θ εµα Β : Θ εµα Γ : ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµ ηµα Φυσικ ης Εξετ ασεις επ ι Πτυχ ιω στη Θεωρ ια της Ειδικ ης Σχετικ οτητας 29 Απριλ ιου 2009 Να γραφο υν τα 4 απ ο τα 5 θ εµατα Σε ολα τα θ εµατα εργαστε ιτε σε σ υστηµα µον αδων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΜΑ Α (25 µον αδες) ΘΕΜΑ Β (25 µον αδες) η µοναδικ ΘΕΜΑ Γ (25 µον αδες) κοιν

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΜΑ Α (25 µον αδες) ΘΕΜΑ Β (25 µον αδες) η µοναδικ ΘΕΜΑ Γ (25 µον αδες) κοιν ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµ ηµα Φυσικ ης Εξ εταση στη Μηχανικ η Ι 6 Σεπτεµ ρ ιου 2005 Τµ ηµα Π Ιω αννου & Θ Αποστολ ατου Απαντ ηστε και στα 4 Θ εµατα µε σαφ ηνεια και απλ οτητα Οι ολοκληρωµ ενες απαντ ησεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµ ηµα Φυσικ ης Εξετ ασεις στη Θεωρ ια της Ειδικ ης Σχετικ οτητας Σεπτεµ ρ ιου 200 Να απαντ ησετε στα 4 απ ο τα ακ ολουθα προ λ ηµατα. Θ εµα 1 Το γεγον ος βρ ισκεται εντ ος του µελλοντικο

Διαβάστε περισσότερα

& N. Εστω µια ακολουθ ια απ ο οµ οκεντρους πολ υ λεπτο υς σφαιρικο υς φλοιο υς µε αντ ιστοιχες ακτ ινες "M " 6 "ONP Q Q Q RS"MTU και µ αζες " Q Q Q RV

& N. Εστω µια ακολουθ ια απ ο οµ οκεντρους πολ υ λεπτο υς σφαιρικο υς φλοιο υς µε αντ ιστοιχες ακτ ινες M  6 ONP Q Q Q RSMTU και µ αζες  Q Q Q RV ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµ ηµα Φυσικ ης Εξ εταση στη Μηχανικ η Ι 2 Σεπτεµ ρρ ιου 200 Τµ ηµα Π. Ιω αννου & Θ. Αποστολ ατου Απαντ ηστε και στα 10 ισοδ υναµα ερωτ ηµατα. Οι ολοκληρωµ ενες απαντ ησεις εκτιµ ωνται

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΙΑΦΟΡΙΚΗΣ ΙΑΤΟΜΗΣ ΣΚΕ ΑΣΗΣ Η εννοια της διαφορικ ης διατοµ ης σκ εδασης Εστω οτι µ ια παρ αλληλη δ εσµη σωµατιδ ιων βοµ αρ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΙΑΦΟΡΙΚΗΣ ΙΑΤΟΜΗΣ ΣΚΕ ΑΣΗΣ Η εννοια της διαφορικ ης διατοµ ης σκ εδασης Εστω οτι µ ια παρ αλληλη δ εσµη σωµατιδ ιων βοµ αρ 1.1. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΙΑΦΟΡΙΚΗΣ ΙΑΤΟΜΗΣ ΣΚΕ ΑΣΗΣ 1 1.1 Η εννοια της διαφορικ ης διατοµ ης σκ εδασης Εστω οτι µ ια παρ αλληλη δ εσµη σωµατιδ ιων βοµ αρδ ιζει κ αποιο στ οχο. Τα σωµατ ιδια αυτ α στο πε ιραµα

Διαβάστε περισσότερα

υσεισ Θ εµα Α : Θ εµα Β :

υσεισ Θ εµα Α : Θ εµα Β : 1 ΑΝΕΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµ ηµα Φυσικ ης Εξ εταση στη Μηχανικ η Ι 12 Φε ρουαρ ιου 28 Τµ ηµα Ιω αννου & Θ Αποστολ ατου Απαντ ηστε στα ερωτ ηµατα που ακολουθο υν µε σαφ ηνεια, ακρ ι εια απλ οτητα Ολα τα ερωτ

Διαβάστε περισσότερα

V eff. (r) r = L z. Veff( )=λ 2 /2

V eff. (r) r = L z. Veff( )=λ 2 /2 j H ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τµ ηµα Φυσικ ης Εξ εταση στη Μηχανικ η Ι Φε ρου αριος 2005 Τµ ηµα Π. Ιω αννου & Θ. Αποστολ ατου ΘΕΜΑ 1 (25 µον αδες) Σωµατ ιδιο µοναδια ιας µ αζας κινε ιται σ υµφωνα µε το δυναµικ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ αλαιο Η Λαγκρανζιαν η και το φυσικ ο τησ περιε- οµενο

Κεφ αλαιο Η Λαγκρανζιαν η και το φυσικ ο τησ περιε- οµενο Κεφ αλαιο 3 Συν αρτηση Lagange 3. Η Λαγκρανζιαν η και το φυσικ ο της περιεχ οµενο Ε ιδαµε στο πρ ωτο Κεφ αλαιο οτι ο δυναµικ ος ν οµος του Νε υτωνα ε ιναι ισοδ υναµος µε την απα ιτηση η δρ αση, ως το ολοκλ

Διαβάστε περισσότερα

Albert Einstein. Lagrange

Albert Einstein. Lagrange Κεφ αλαιο 3 Συν αρτηση Lagrange Αυτ ο που πραγµατικ α µε ενδιαφ ερει ε ιναι το αν ο Θε ος ε ιχε τη δυνατ οτητα επιλογ ης κατ α τη δηµιουργ ια του κ οσµου Albert Einstein 3.1 Η Λαγκρανζιαν η και το φυσικ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ αλαιο οτε ενα συναρτησοειδ εσ καθ ισταται στ ασιµο

Κεφ αλαιο οτε ενα συναρτησοειδ εσ καθ ισταται στ ασιµο Κεφ αλαιο 2 Λογισµ ος των Μετα ολ ων Σε π εντε λεπτ α θα πε ιτε οτι ολα ηταν τ οσο απ ιστευτα απλ α Sherlock Holes 2.1 Π οτε ενα συναρτησοειδ ες καθ ισταται στ ασιµο Στο προηγο υµενο κεφ αλαιο διατυπ ωσαµε

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ αλαιο Απ ο τη δυναµικ η στη στατικ

Κεφ αλαιο Απ ο τη δυναµικ η στη στατικ Κεφ αλαιο 4 Απ ο την Αρχ η του D Alembert στην Αρχ η της Ισοδυναµ ιας Αν στο µν ηµα σας χαρ αξουν κ ατι τ ετοιο, τ οτε τα π ατε περ ιφηµα. Richard Feynman Σχ ηµα 4.1: Το σχ εδιο αυτ ο ε ιναι χαραγµ ενο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ αλαιο 6 6.1 Απειροστ ες στροφ ες διαν υσµατος

Κεφ αλαιο 6 6.1 Απειροστ ες στροφ ες διαν υσµατος Κεφ αλαιο 6 Στροφ ες Ειδικ η Θεωρ ια της Σχετικ οτητας Στο εξ ης ο χ ωρος και ο χρ ονος ως ανεξ αρτητες εννοιες ε ιναι καταδικασµ ενοι να σ ησουν, καταντ ωντας απλ ες σκι ες, και µ ονο ενα ε ιδος συν ενωσ

Διαβάστε περισσότερα

Προσεγγιστικ οσ προσδιορισµ οσ τησ θεµελει ωδουσ ταλ αντωσησ µι ασ αλυσ ιδασ

Προσεγγιστικ οσ προσδιορισµ οσ τησ θεµελει ωδουσ ταλ αντωσησ µι ασ αλυσ ιδασ Το πηλ ικο Rayleigh O Rayleigh το 187 τη εποχ η που ερευνο υσε τις ιδι οτητες των ηχητικ ων κυµ ατων ανεκ αλυψε µ ια ιδι οτητα των χαρακτηριστικ ων συχνοτ ητων και ταλαντ ωσεων που εχει ιδια ιτερη σηµασ

Διαβάστε περισσότερα

12:00 12:05 12:00 12:03

12:00 12:05 12:00 12:03 Εξετ ασεις στη Θεωρ ια της Ειδικ ης Σχετικ οτητας Ιο υνιος 4 Θ εµα : (α) Γρ αψτε υπ ο µορφ η π ινακα το µετασχηµατισµ ο oretz που συνδ εει τις χωροχρονικ ες συντεταγµ ενες δ υο συστηµ ατων που κινο υνται

Διαβάστε περισσότερα

L 96/22 EL ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 696/98 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ τη 27η Μαρτ ιου 1998 για την εφαρµογ η του κανονισµο υ (ΕΚ) αριθ. 515/97 του Συµβουλ ιου περ ι τη αµοιβα ια συνδροµ η µεταξ υ των διοικητικ ων αρχ

Διαβάστε περισσότερα

Gottfried Wilhelm Leibniz

Gottfried Wilhelm Leibniz Κεφ αλαιο 1 Αρχ η Ελ αχιστης ρ ασης Ο δικ ος µας κ οσµος ε ιναι ο καλ υτερος απ ο ολους τους δυνατο υς κ οσµους. Gottfried Wilhelm Leibniz 1.1 Εισαγωγικ ες παρατηρ ησεις Η νευτ ωνεια µηχανικ η, το πνευµατικ

Διαβάστε περισσότερα

που δεν περιγρ αφεται οµως οπως προηγουµ ενως ως ενα απλ ο ηµ ιτονο, αλλ α ως ενα αθροισµα ηµιτονοειδ ων ορων. Παρ αδειγµα: Εστω:

που δεν περιγρ αφεται οµως οπως προηγουµ ενως ως ενα απλ ο ηµ ιτονο, αλλ α ως ενα αθροισµα ηµιτονοειδ ων ορων. Παρ αδειγµα: Εστω: Αθροισµα ηµιτονοειδ ων ορων Η σχ εση "! # &%"' δηλ ωνει οτι οταν προσθ ετουµε ηµιτονοειδ η σ ηµατα που σχετ ιζονται αρµονικ α, δηλ. που περι εχουν συχν οτητες οι οπο ιες ε ιναι ακ εραια πολλαπλ ασια µιας

Διαβάστε περισσότερα

1 Πολυπολικ η αν απτυξη του βαρυτικο υ δυναµικο υ

1 Πολυπολικ η αν απτυξη του βαρυτικο υ δυναµικο υ Πολ υπολα και το σχ ηµα της Γης Π. Ιω αννου & Θ. Αποστολ ατου Πολυπολικ η αν απτυξη του βαρυτικο υ δυναµικο υ Ε ιδαµε οτι το βαρυτικ ο δυναµικ ο πουπροκαλε ιται απ ο µ ια σφαιρικ η κατανοµ η µ αζας οτι

Διαβάστε περισσότερα

[ ` + = [ + + q τροχι ας ε ιναι: \ / : : 98< D "!$# ) + 3.W/X 1G &% ' & 98 + &Z W /0 98< \> /0 98< [ & 98 W + / : : 98 + \ / : : 98 / : : 98 $]^ ε αφο

[ ` + = [ + + q τροχι ας ε ιναι: \ / : : 98< D !$# ) + 3.W/X 1G &% ' & 98 + &Z W /0 98< \> /0 98< [ & 98 W + / : : 98 + \ / : : 98 / : : 98 $]^ ε αφο Κεντρικ α πεδ ια στα οπο ια ολες οι φραγ ενες τροχι ες ε ιναι και περιοδικ ες παραλλαγ η της απ οδειξης του Arnod σ. 3) Καθ ως ενα σωατ ιδιο οναδια ιας αζας κινε ιται σε ενα κεντρικ ο δυναικ ο η γων ια

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ αλαιο 3. Αν αλυση µετρ ησεων και αποτελ εσµατα. 3.1 Μ εθοδος αν αλυσης δεδοµ ενων

Κεφ αλαιο 3. Αν αλυση µετρ ησεων και αποτελ εσµατα. 3.1 Μ εθοδος αν αλυσης δεδοµ ενων Κεφ αλαιο 3 Αν αλυση µετρ ησεων και αποτελ εσµατα 3.1 Μ εθοδος αν αλυσης δεδοµ ενων Για τον προσδιορισµ ο των ενεργ ων διατοµ ων απ ο τις µετρ ησεις στη Στουτγ αρδη αναλ υθηκαν τα φ ασµατα εκε ινα, τα

Διαβάστε περισσότερα

L 217/18 EL Ο ΗΓΙΑ 98/48/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ ΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ τη 20 η Ιουλ ιου 1998 για την τροποπο ιηση τη οδηγ ια 98/34/ΕΚ για την καθι ερωση µια διαδικασ ια πληροφ ορηση στον τοµ εα των

Διαβάστε περισσότερα

613/97 ( 2 ) 2078/92,

613/97 ( 2 ) 2078/92, EL Επ ισηµη Εφηµερ ιδα των Ευρωπα ικ ων Κοινοτ ητων L 212/23 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1678/98 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ τη 29η Ιουλ ιου 1998 για την τροποπο ιηση του κανονισµο υ (ΕΟΚ) αριθ. 3887/92 για τι λεπτοµ ερειε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΝΟΝΙΣ ΜΟ Ι ΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΑΓΩΝΩΝ 1 / 8 SCALE IC TRA CK ΕΛ. Μ. Ε

ΚΑΝΟΝΙΣ ΜΟ Ι ΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΑΓΩΝΩΝ 1 / 8 SCALE IC TRA CK ΕΛ. Μ. Ε ΚΑΝΟΝΙΣ ΜΟ Ι ΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΑΓΩΝΩΝ 1 / 8 SCALE IC TRA CK ΕΛ. Μ. Ε. 2 0 1 9 Κλ ά δο ς θερ µ ι κώ ν τη λ εκα τ ευθυ νό µ εν ω ν α υ το κι νή τω ν. Υπ εύ θυνο ς Κ λ ά δ ο υ Ζωτιαδης Κωστας bo d @ e l - m e. gr

Διαβάστε περισσότερα

11. 3. 1987, σ. 11).»

11. 3. 1987, σ. 11).» L 201/88 EL Ο ΗΓΙΑ 98/50/ΕΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ τη 29η Ιουν ιου 1998 για την τροποπο ιηση τη οδηγ ια 77/187/ΕΟΚ περ ι προσεγγ ισεω των νοµοθεσι ων των κρατ ων µελ ων, σχετικ ων µε τη διατ ηρηση των δικαιωµ

Διαβάστε περισσότερα

JEAN-CHARLES BLATZ 02XD34455 01RE52755

JEAN-CHARLES BLATZ 02XD34455 01RE52755 ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΤΩΝ ΕΝ Ι ΑΜ ΕΣ ΩΝ ΟΙ Κ ΟΝΟΜ Ι Κ ΩΝ Κ ΑΤΑΣ ΤΑΣ ΕΩΝ ΤΗΣ ΕΤΑΙ ΡΙ ΑΣ Κ ΑΙ ΤΟΥ ΟΜ Ι ΛΟΥ Α Τρίµηνο 2005 ΑΝΩΝΥΜΟΣ Γ ΕΝΙ Κ Η ΕΤ ΑΙ Ρ Ι Α Τ ΣΙ ΜΕΝΤ ΩΝ Η Ρ ΑΚ Λ Η Σ ΑΡ. ΜΗ Τ Ρ. Α.Ε. : 13576/06/Β/86/096

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικό διαγώνισµα Ταλαντώσεις Στερεό σώµα

Επαναληπτικό διαγώνισµα Ταλαντώσεις Στερεό σώµα Επαναληπτικό διαγώνισµα Ταλαντώσεις Στερεό σώµα Θέµα ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις -4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.. Ένα σηµειακό

Διαβάστε περισσότερα

Επ ισηµη Εφηµερ ιδα των Ευρωπα ικ ων Κοινοτ ητων L 14/9

Επ ισηµη Εφηµερ ιδα των Ευρωπα ικ ων Κοινοτ ητων L 14/9 20. 1. 98 EL Επ ισηµη Εφηµερ ιδα των Ευρωπα ικ ων Κοινοτ ητων L 14/9 Ο ΗΓΙΑ 97/81/ΕΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ τη 15η εκεµβρ ιου 1997 σχετικ α µε τη συµφων ια-πλα ισιο για την εργασ ια µερικ η απασχ οληση που συν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΙΚΤΥΑ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΗΣ ΤΟΠΟΛΟΓΙΑΣ. Χρ ηστος Παπαχρ ηστου Επι λ επουσα καθηγ ητρια: Φωτειν η-νι ο η Παυλ ιδου

ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΙΚΤΥΑ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΗΣ ΤΟΠΟΛΟΓΙΑΣ. Χρ ηστος Παπαχρ ηστου Επι λ επουσα καθηγ ητρια: Φωτειν η-νι ο η Παυλ ιδου ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΙΚΤΥΑ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΗΣ ΤΟΠΟΛΟΓΙΑΣ Χρ ηστος Παπαχρ ηστου Επι λ επουσα καθηγ ητρια: Φωτειν η-νι ο η Παυλ ιδου Αριστοτ ελειο Πανεπιστ ηµιο Θεσσαλον ικης Τµ ηµα Ηλεκτρολ ογων Μηχανικ ων

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Θέμα Α Στις ερωτη σεις Α1 Α4 να γρα ψετε στο τετρα διο σας τον αριθμο της ερω τησης και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ 1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η λεπτή, ομογενής ράβδος ΟΑ του σχήματος έχει μήκος, μάζα και μπορεί να περιστρέφεται σε κατακόρυφο επίπεδο γύρω από οριζόντιο ακλόνητο άξονα (άρθρωση) που διέρχεται

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανική Στερεού Ασκήσεις Εμπέδωσης

Μηχανική Στερεού Ασκήσεις Εμπέδωσης Μηχανική Στερεού Ασκήσεις Εμπέδωσης Όπου χρειάζεται, θεωρείστε δεδομένο ότι g = 10m/s 2. 1. Μία ράβδος ΟΑ, μήκους L = 0,5m, περιστρέφεται γύρω από σταθερό άξονα που περνάει από το ένα άκρο της Ο, με σταθερή

Διαβάστε περισσότερα

Πα κ έ τ ο Ε ρ γ α σ ί α ς 4 Α ν ά π τ υ ξ η κ α ι π ρ ο σ α ρ µ ο γ ή έ ν τ υ π ο υ κ α ι η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ ο ύ ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ υ λ ι κ ο

Πα κ έ τ ο Ε ρ γ α σ ί α ς 4 Α ν ά π τ υ ξ η κ α ι π ρ ο σ α ρ µ ο γ ή έ ν τ υ π ο υ κ α ι η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ ο ύ ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ υ λ ι κ ο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Θ ΕΣΣΑΛ ΙΑΣ ΠΟΛ Υ ΤΕΧ ΝΙΚ Η ΣΧ ΟΛ Η ΤΜΗΜΑ ΜΗΧ ΑΝΟΛ ΟΓ Ω Ν ΜΗΧ ΑΝΙΚ Ω Ν Β ΙΟΜΗΧ ΑΝΙΑΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ Π Π Σ ΣΥ ΝΟΠ Τ Ι Κ Η Ε Κ Θ Ε ΣΗ ΠΕ 4 Α Ν Α ΠΤ Υ Ξ Η Κ Α Ι ΠΡ Ο Σ Α Ρ Μ Ο Γ Η ΕΝ Τ Υ ΠΟ Υ Κ Α

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικ ο Μετσ ο ιο Πολυτεχνε ιο

Εθνικ ο Μετσ ο ιο Πολυτεχνε ιο Εθνικ ο Μετσ ο ιο Πολυτεχνε ιο Σχολ η Εφαρµοσµ ενων Μαθηµατικ ων και Φυσικ ων Επιστηµ ων Μετρ ησεις ενεργ ων διατοµ ων πυρηνικ ων αντιδρ ασεων πρωτονικ ης σ υλληψης των ισοτ οπων του Στροντ ιου µε σηµασ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ αλαιο 5 Σ υνοψη και τελικ α συµπερ ασµατα

Κεφ αλαιο 5 Σ υνοψη και τελικ α συµπερ ασµατα Κεφ αλαιο 5 Σ υνοψη και τελικ α συµπερ ασµατα Στα πλα ισια της παρο υσας διατρι ης µετρ ηθηκαν οι ενεργ ες διατοµ ες αντιδρ ασεων πρωτονικ ης σ υλληψης στα τρ ια απ οτατ εσσερα σταθερ α ισ οτοπα του Sr

Διαβάστε περισσότερα

FAX : 210.34.42.241 spudonpe@ypepth.gr) Φ. 12 / 600 / 55875 /Γ1

FAX : 210.34.42.241 spudonpe@ypepth.gr) Φ. 12 / 600 / 55875 /Γ1 Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α Υ ΠΟΥ ΡΓΕΙΟ ΕΘΝ. ΠΑ Ι ΕΙΑ Σ & ΘΡΗΣ Κ/Τ Ω ΕΝΙΑ ΙΟΣ ΙΟΙΚΗΤ ΙΚΟΣ Τ ΟΜ ΕΑ Σ Σ ΠΟΥ Ω Ν ΕΠΙΜ ΟΡΦΩ Σ ΗΣ ΚΑ Ι ΚΑ ΙΝΟΤ ΟΜ ΙΩ Ν /ΝΣ Η Σ ΠΟΥ Ω Τ µ ή µ α Α Α. Πα π α δ ρ έ ο υ 37

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ

ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ 09.00 -.00 5 ZE MI WA 0 0 0 9 0,95 9 ΑΓ ΓΕ ΠΑ 0 0 0 0 0 0 95 ΑΔ ΡΟ ΙΩ 0 0 0 0 0 0 97 ΑΙ ΚΩ ΠΑ 0 0 0 0 0 0 5 507 ΑΛ ΕΥ ΤΖ 0 0 0 0 0 0 6 99 ΑΝ ΟΡ ΚΩ 7 5 0 0 0,65 7 95 ΑΝ ΙΩ ΟΡ 9 9 9 6

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις στροφικής κίνησης στερεού σώµατος

Ασκήσεις στροφικής κίνησης στερεού σώµατος Ασκήσεις στροφικής κίνησης στερεού σώµατος. Ένας κύλινδρος, βάρους w=0 και διαµέτρου 80 c, περιστρέφεται γύρω από τον γεωµετρικό του άξονα. Ποια σταθερή ροπή (τ) πρέπει να ασκείται, στον κύλινδρο ώστε

Διαβάστε περισσότερα

C 104 τη ). 1997, σ. 40).

C 104 τη ). 1997, σ. 40). 1. 8. 98 EL Επ ισηµη Εφηµερ ιδα των Ευρωπα ικ ων Κοινοτ ητων L 215/65 Ο ΗΓΙΑ 98/55/ΕΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ τη 17η Ιουλ ιου 1998 για τροποπο ιηση τη οδηγ ια 93/75/ΕΟΚ για τι ελ αχιστε προδιαγραφ ε που απαιτο

Διαβάστε περισσότερα

d u d dt u e u d dt e u d u 1 u dt e 0 2 e

d u d dt u e u d dt e u d u 1 u dt e 0 2 e Ρ ΤΟ Θ ΜΑ Μ. Α ΑΠΟ ε ΞεΤε ΤΙ ΑΝΑΓΚΑ Α ΚΑΙ ΙΚΑΝ ΣΥΝΘ ΚΗ ΣΤε ΝΑ Ι ΝΥΣΜΑ u t 0 ΝΑ ΠΑΡΑΜ ΝεΙ ΠΑΡ ΛΛΗΛΟ ΠΡΟ ΜΙΑ ε ΟΜ ΝΗ ευθε Α ε ΝΑΙ u t u 0 Π ειξη Α ΑΠΟ ε ΞΟΥΜε ΤΟ ΙΚΑΝ ΗΛΑ ΑΝ ε ΝΑΙ ΠΑΡ ΛΛΗΛΟ ΠΡΟ ε ΟΜ ΝΗ ευθε

Διαβάστε περισσότερα

15PROC

15PROC Δ Ω Δ Δ - Δ Ω Δ Ω & Δ INFORMATICS DEVELOPMEN T AGENCY Digitally signed by INFORMATICS DEVELOPMENT AGENCY Date: 2015.02.09 10:47:54 EET Reason: Location: Athens Ε Δ Δ. Δ/.. Δ/ / π : : : : : :. 11 546 55,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΕ 14 5η ΕΡΓΑΣΙΑ Παράδοση 19-05-08 ( Οι ασκήσεις είναι βαθµολογικά ισοδύναµες) Άσκηση 1 : Aσκηση 2 :

ΦΥΕ 14 5η ΕΡΓΑΣΙΑ Παράδοση 19-05-08 ( Οι ασκήσεις είναι βαθµολογικά ισοδύναµες) Άσκηση 1 : Aσκηση 2 : ΦΥΕ 14 5 η ΕΡΓΑΣΙΑ Παράδοση 19-5-8 ( Οι ασκήσεις είναι βαθµολογικά ισοδύναµες) Άσκηση 1 : Συµπαγής κύλινδρος µάζας Μ συνδεδεµένος σε ελατήριο σταθεράς k = 3. N / και αµελητέας µάζας, κυλίεται, χωρίς να

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ. ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Ι Σεπτέµβριος 2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ. ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Ι Σεπτέµβριος 2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Ι Σεπτέµβριος 2004 Τµήµα Π. Ιωάννου & Θ. Αποστολάτου Θέµα 1 (25 µονάδες) Ένα εκκρεµές µήκους l κρέµεται έτσι ώστε η σηµειακή µάζα να βρίσκεται ακριβώς

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγολόγιο Φυσικής Μηχανική Στερεού Σώµατος. Επιµέλεια: Μιχάλης Ε. Καραδηµητρίου, MSc Φυσικός.

Συνταγολόγιο Φυσικής Μηχανική Στερεού Σώµατος. Επιµέλεια: Μιχάλης Ε. Καραδηµητρίου, MSc Φυσικός. Συνταγολόγιο Φυσικής Μηχανική Στερεού Σώµατος Επιµέλεια: Μιχάλης Ε. Καραδηµητρίου, MSc Φυσικός http://perifysikhs.wordpress.com 1 Κίνηση Ράβδου σε κατακόρυφο επίπεδο Εστω µια οµογενής ϱάβδος ΟΑ µάζας Μ

Διαβάστε περισσότερα

Κρούσεις. 1 ο ΘΕΜΑ.

Κρούσεις. 1 ο ΘΕΜΑ. ο ΘΕΜΑ Κρούσεις Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Στην παρακάτω ερώτηση να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.. Σε κάθε κρούση ισχύει

Διαβάστε περισσότερα

EL L 184/41 Αρθρο 2 1. Τα κρ ατη µ ελη θεσπ ιζουν τι αναγκα ιε νοµοθετικ ε, κανονιστικ ε και διοικητικ ε διατ αξει για να συµµορφωθο υν µε την παρο υσ

EL L 184/41 Αρθρο 2 1. Τα κρ ατη µ ελη θεσπ ιζουν τι αναγκα ιε νοµοθετικ ε, κανονιστικ ε και διοικητικ ε διατ αξει για να συµµορφωθο υν µε την παρο υσ L 184/40 EL Ο ΗΓΙΑ 98/42/ΕΚ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ τη 19η Ιουν ιου 1998 για την τροποπο ιηση τη οδηγ ια 95/21/ΕΚ του Συµβουλ ιου για την επιβολ η, σχετικ α µε την ναυσιπλοι α που συνεπ αγεται χρ ηση κοινοτικ ων

Διαβάστε περισσότερα

Α. Ροπή δύναµης ως προς άξονα περιστροφής

Α. Ροπή δύναµης ως προς άξονα περιστροφής Μηχανική στερεού σώµατος, Ροπή ΡΟΠΗ ΔΥΝΑΜΗΣ Α. Ροπή δύναµης ως προς άξονα περιστροφής Έστω ένα στερεό που δέχεται στο άκρο F Α δύναµη F όπως στο σχήµα. Στο Ο διέρχεται άξονας περιστροφής κάθετος στο στερεό

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΕ 14 5η ΕΡΓΑΣΙΑ Παράδοση ( Οι ασκήσεις είναι βαθμολογικά ισοδύναμες) Άσκηση 1 : Aσκηση 2 :

ΦΥΕ 14 5η ΕΡΓΑΣΙΑ Παράδοση ( Οι ασκήσεις είναι βαθμολογικά ισοδύναμες) Άσκηση 1 : Aσκηση 2 : ΦΥΕ 14 5 η ΕΡΓΑΣΙΑ Παράδοση 19-5-8 ( Οι ασκήσεις είναι βαθμολογικά ισοδύναμες) Άσκηση 1 : Συμπαγής κύλινδρος μάζας Μ συνδεδεμένος σε ελατήριο σταθεράς k = 3. N / και αμελητέας μάζας, κυλίεται, χωρίς να

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 29 ΜΑΪOY 2015 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 29 ΜΑΪOY 2015 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 9 ΜΑΪOY 01 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Θέµα Α Στις ερωτήσεις Α1-Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και, δίπλα, το γράµµα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία συµπληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

4.1 Πυρηνικ α µεγ εθη των θεωρητικ ων υπολογισµ ων

4.1 Πυρηνικ α µεγ εθη των θεωρητικ ων υπολογισµ ων Κεφ αλαιο 4 Θεωρητικο ι υπολογισµο ι Hauser-Feshbach και σ υγκριση µε τα πειραµατικ α αποτελ εσµατα 4.1 Πυρηνικ α µεγ εθη των θεωρητικ ων υπολογισµ ων Οπως αποδε ιχθηκε στην παρ αγραφο 1.5, ηενεργ ος διατοµ

Διαβάστε περισσότερα

2 Η ΠΡΟΟΔΟΣ. Ενδεικτικές λύσεις κάποιων προβλημάτων. Τα νούμερα στις ασκήσεις είναι ΤΥΧΑΙΑ και ΟΧΙ αυτά της εξέταση

2 Η ΠΡΟΟΔΟΣ. Ενδεικτικές λύσεις κάποιων προβλημάτων. Τα νούμερα στις ασκήσεις είναι ΤΥΧΑΙΑ και ΟΧΙ αυτά της εξέταση 2 Η ΠΡΟΟΔΟΣ Ενδεικτικές λύσεις κάποιων προβλημάτων Τα νούμερα στις ασκήσεις είναι ΤΥΧΑΙΑ και ΟΧΙ αυτά της εξέταση Ένας τροχός εκκινεί από την ηρεμία και επιταχύνει με γωνιακή ταχύτητα που δίνεται από την,

Διαβάστε περισσότερα

Το νήμα δεν ολισθαίνει στο αυλάκι της τροχαλίας και είναι συνεχώς τεντωμένο. Η αντίσταση του αέρα θεωρείται αμελητέα.

Το νήμα δεν ολισθαίνει στο αυλάκι της τροχαλίας και είναι συνεχώς τεντωμένο. Η αντίσταση του αέρα θεωρείται αμελητέα. Ένα γιο γιο σε ταλάντωση Ομογενής κύλινδρος Σ, (γιο γιο) ισορροπεί έχοντας το νήμα τυλιγμένο γύρω της πολλές φορές. Η μία άκρη του νήματος είναι στερεωμένη στην οροφή Ο και η άλλη στο σώμα Σ, το οποίο

Διαβάστε περισσότερα

15PROC

15PROC Η Ι Η Η Α ΙΑ Α Α Η Α ΙΑ Ι Ω Α ιθ.. 1456 Η Α Η Α Α σό 09 02 2015 / Η Ι Ω Η ΙΩ, ΙΑ & Ι Α Η Α Ι Ω Η ΙΩ INFORMATICS DEVELOPMEN T AGENCY Digitally signed by INFORMATICS DEVELOPMENT AGENCY Date: 2015.02.10 11:22:02

Διαβάστε περισσότερα

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Επαναληπτικά Θέµατα ΟΕΦΕ 009 Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΜΑ ο ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις -4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Δ ΤΑΞΗ ΘΕΜΑΤΑ

ΑΡΧΗ 1 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Δ ΤΑΞΗ ΘΕΜΑΤΑ ΑΡΧΗ 1 ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΟΥ ΝΙΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟ ΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙ ΚΗΣ ΚΑΤΕΥ ΘΥΝΣΗΣ ( ΚΥΚΛΟΣ ΠΛΗΡΟΦ ΟΡΙ ΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ): ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟ ΓΩΝ ΣΕ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος στην ελληνικ κδοση... xvii. Πρόλογος... xix

Πρόλογος στην ελληνικ κδοση... xvii. Πρόλογος... xix ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος στην ελληνικ κδοση................................. xvii Πρόλογος................................................... xix M ρος Πρ το Π Σ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΥΜΕ ΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ 1. Π

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙΙ Σεπτέµβριος 2001 ΘΕΜΑ 1 Ένα φυσικό σύστηµα, ενός βαθµού ελευθερίας, περιγράφεται από την ακόλουθη συνάρτηση

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙΙ Σεπτέµβριος 2001 ΘΕΜΑ 1 Ένα φυσικό σύστηµα, ενός βαθµού ελευθερίας, περιγράφεται από την ακόλουθη συνάρτηση ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙΙ Σεπτέµβριος 2001 ΘΕΜΑ 1 Ένα φυσικό σύστηµα, ενός βαθµού ελευθερίας, περιγράφεται από την ακόλουθη συνάρτηση Hamilton:, όπου κάποια σταθερά και η κανονική θέση και ορµή

Διαβάστε περισσότερα

Πειραµατικ ες διατ αξεις και µετρ ησεις

Πειραµατικ ες διατ αξεις και µετρ ησεις Κεφ αλαιο 2 Πειραµατικ ες διατ αξεις και µετρ ησεις 2.1 Παρασκευ η και αν αλυση στ οχων Στο κεφ αλαιο αυτ οπεριγρ αφεται η διαδικασ ια που ακολουθ ηθηκε για την παρασκευ η και αν αλυση των στ οχων των

Διαβάστε περισσότερα

Α Α Α Α Α Α Α Α Α Α Α Ο

Α Α Α Α Α Α Α Α Α Α Α Ο 3ω η Α Α Α Α Α Α Α Α Α Α Α Α Α Ο 9/5/2014 Ο Α Α Α ιο οιώ ας α α α ά ω α αθέ α α οσ αθήσ α α α ήσ σ α ω ή α α ο α ο ο θού : Ο Α Ο Α Α «Π ι ὸ Τὲ ὑ ὑ ῖ ὑ ὶ ὰ Τ Τ ὶ ὺ Τ» (DK 14.7) Α «ὴ ὑ ὶ ὺ Τ ὑ Τ Τ ὑ Τῆ ῖ

Διαβάστε περισσότερα

όπου Μ η µάζα της Γης την οποία θεωρούµε σφαίρα οµογενή, G η παγκόσµια σταθερά της βαρύτητας και L!

όπου Μ η µάζα της Γης την οποία θεωρούµε σφαίρα οµογενή, G η παγκόσµια σταθερά της βαρύτητας και L! Είναι γνωστό ότι, όταν ένα σώµα κινείται µέσα στο βαρυτικό πεδίο της Γης υπό την επίδραση µόνο της Νευτώνειας έλξεως, η τροχιά που διαγράφει το κέντρο µάζας του είναι επίπεδη και µάλιστα το επίπεδό της

Διαβάστε περισσότερα

Προσοµοίωση Π ρ ο µ ο ί ω Μ η χ α ν ο ί Ε λ έ γ χ ο υ τ ο υ Χ ρ ό ν ο υ Φάσεις σο ση ς ισµ ιδάσκων: Ν ικό λ α ο ς Α µ π α ζ ή ς Φάσεις τ η ς π ρ ο σο µ ο ί ω ση ς i. Κατασκευή το υ µ ο ν τέ λ ο υ π ρ ο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. Α5. α. Λάθος β. Λάθος γ. Σωστό δ. Λάθος ε. Σωστό

ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. Α5. α. Λάθος β. Λάθος γ. Σωστό δ. Λάθος ε. Σωστό ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 5 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ. Α. δ. Α3. γ. Α4. γ. Α5. α. Λάθος β. Λάθος γ. Σωστό δ. Λάθος ε. Σωστό ΘΕΜΑ B B1. Σωστή απάντηση είναι η

Διαβάστε περισσότερα

ιαγώνισµα Γ Τάξης Ενιαίου Λυκείου Μηχανική Στερεού - µέρος Ι Ενδεικτικές Λύσεις Θέµα Α

ιαγώνισµα Γ Τάξης Ενιαίου Λυκείου Μηχανική Στερεού - µέρος Ι Ενδεικτικές Λύσεις Θέµα Α ιαγώνισµα Γ Τάξης Ενιαίου Λυκείου Μηχανική Στερεού - µέρος Ι Ενδεικτικές Λύσεις Θέµα Α Α.1. Η γωνιακή επιτάχυνση ενός οµογενούς δίσκου που στρέφεται γύρω από σταθερό άξονα, που διέρχεται από το κέντρο

Διαβάστε περισσότερα

Προσοµοίωση Ανάλυση Απ ο τ ε λε σµ άτ ω ν ιδάσκων: Ν ικό λ α ο ς Α µ π α ζ ή ς Ανάλυση Απ ο τ ε λε σµ άτ ω ν Τα απ ο τ ε λ έ σ µ ατ α απ ό τ η ν π αρ αγ ω γ ή κ αι τ η χ ρ ή σ η τ υ χ αί ω ν δ ε ι γ µ

Διαβάστε περισσότερα

20/5/ /5/ /5/ /5/2005

20/5/ /5/ /5/ /5/2005 ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΠ ΙΧ ΕΙΡΗ ΣΕΙΣ FINDA Α.Ε. ΥΠΟ Ε Κ Κ Α Θ Α Ρ Ι Σ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑ Τ Α ΣΤ Α ΣΕΙΣ Γ ΙΑ Τ Η Ν Χ Ρ Η ΣΗ Π ΟΥ ΕΛ Η Ξ Ε Τ Η Ν 19.5.2006 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Έ κ θ εσ η Eλέ γ χ ο υ Ε λεγ κ τ ώ ν 3 Κ α τ ά

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών Τζιόλας Χρήστος. και Α 2

ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών Τζιόλας Χρήστος. και Α 2 ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών Τζιόλας Χρήστος 1. Ένα σύστημα ελατηρίου σταθεράς = 0 π N/ και μάζας = 0, g τίθεται σε εξαναγκασμένη ταλάντωση. Αν είναι Α 1 και Α τα πλάτη της ταλάντωσης

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 4: Κεντρικές διατηρητικές δυνάμεις

Ενότητα 4: Κεντρικές διατηρητικές δυνάμεις Ενότητα 4: Κεντρικές διατηρητικές δυνάμεις Έστω F=f κεντρικό πεδίο δυνάμεων. Είναι εύκολο να δείξουμε ότι F=0, δηλ. είναι διατηρητικό: F= V. Σε σφαιρικές συντεταγμένες, γενικά: V ma = F =, V maθ = Fθ =,

Διαβάστε περισσότερα

Έργο-Ενέργεια Ασκήσεις Έργου-Ενέργειας Θεώρηµα Μεταβολής της Κινητικής Ενέργειας. ΘΜΚΕ Μεταβλητή δύναµη και κίνηση

Έργο-Ενέργεια Ασκήσεις Έργου-Ενέργειας Θεώρηµα Μεταβολής της Κινητικής Ενέργειας. ΘΜΚΕ Μεταβλητή δύναµη και κίνηση 2.2. Ασκήσεις Έργου-Ενέργειας. 2.2.1. Θεώρηµα Μεταβολής της Κινητικής Ενέργειας. ΘΜΚΕ. Ένα σώµα µάζας m=2kg ηρεµεί σε οριζόντιο επίπεδο. Σε µια στιγµή δέχεται την επίδραση οριζόντιας δύνα- µης, το µέτρο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ. ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙI Ιούνιος 2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ. ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙI Ιούνιος 2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙI Ιούνιος 2004 Τμήμα Π. Ιωάννου & Θ. Αποστολάτου Απαντήστε στα 4 θέματα με σαφήνεια συντομία. Η πλήρης απάντηση θέματος εκτιμάται ιδιαίτερα. Καλή

Διαβάστε περισσότερα

Β. Συµπληρώστε τα κενά των παρακάτω προτάσεων

Β. Συµπληρώστε τα κενά των παρακάτω προτάσεων ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΟ ΣΤΕΡΕΟ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΘΕΜΑ Α Α. Στις ερωτήσεις 1 έως 3 επιλέξτε τη σωστή απάντηση 1. Δυο δακτύλιοι µε διαφορετικές ακτίνες αλλά ίδια µάζα κυλάνε χωρίς ολίσθηση σε οριζόντιο έδαφος µε την

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΘΕΜΑΤΑ Κάθε απάντηση επιστηµονικά τεκµηριωµένη είναι δεκτή

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΘΕΜΑΤΑ Κάθε απάντηση επιστηµονικά τεκµηριωµένη είναι δεκτή ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΤΜΗΜΑ 1ο Λ.Βουλιαγµένης 283, Αγ. ηµήτριος (Παναγίτσα), τηλ: 210-9737773 2ο Κάτωνος 13, Ηλιούπολη (Κανάρια), τηλ: 210-9706888 3o Αρχιµήδους 22 & ούναρη (Άνω λυφάδα), τηλ: 210-9643433 4ο Θεοµήτορος

Διαβάστε περισσότερα

γ) το μέτρο της γωνιακής ταχύτητας του δίσκου τη στιγμή κατά την οποία έχει ξετυλιχθεί όλο το σχοινί.

γ) το μέτρο της γωνιακής ταχύτητας του δίσκου τη στιγμή κατά την οποία έχει ξετυλιχθεί όλο το σχοινί. 1. Ο ομογενής και ισοπαχής δίσκος του σχήματος έχει ακτίνα και μάζα, είναι οριζόντιος και μπορεί να περιστρέφεται, χωρίς τριβές, γύρω από κατακόρυφο ακλόνητο άξονα που διέρχεται από το κέντρο του. Ο δίσκος

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2012. Ηµεροµηνία: Τετάρτη 18 Απριλίου 2012 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2012. Ηµεροµηνία: Τετάρτη 18 Απριλίου 2012 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΤΑΞΗ: ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΜΑΘΗΜΑ: ΘΕΜΑ Α Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Ηµεροµηνία: Τετάρτη 18 Απριλίου 2012 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις ερωτήσεις 1 έως 4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΤΑΞΗ ΤΜΗΜΑ ΟΝΟΜΑ. ΘΕΜΑ 1ο. 7 mr 5. 1 mr. Μονάδες 5. α. 50 W β. 100 W γ. 200 W δ. 400 W

Γ ΤΑΞΗ ΤΜΗΜΑ ΟΝΟΜΑ. ΘΕΜΑ 1ο. 7 mr 5. 1 mr. Μονάδες 5. α. 50 W β. 100 W γ. 200 W δ. 400 W ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΟΝΟΜΑ ΤΜΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΤΕΤΑΡΤΗ 8 ΜΑΡΤΙΟΥ 01 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΣΤΡΟΦΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ) ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΕΞΙ (6) ΘΕΜΑ 1ο Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε

Διαβάστε περισσότερα

Τ τμημα Ηλεκτρ Λ γ α ργ ΨηφιακΦ Συα ημ τω Α αθμ Σκ π τη κη η Σκ π τηζ κη η ε αι α ρησ μ π ε π υδαα η Λ γ κθζ π Λε π ΛΛΦ ε δω α α δε ξε τ τρ π με π γ ε

Τ τμημα Ηλεκτρ Λ γ α ργ ΨηφιακΦ Συα ημ τω Α αθμ Σκ π τη κη η Σκ π τηζ κη η ε αι α ρησ μ π ε π υδαα η Λ γ κθζ π Λε π ΛΛΦ ε δω α α δε ξε τ τρ π με π γ ε Τ τμημα Ηλεκτρ Λ γ α ργ ΨηφιακΦ Συα ημ τω Α αθμ Σκ π τη κη η Σκ π τηζ κη η ε αι α ρησ μ π ε π υδαα η Λ γ κθζ π Λε π ΛΛΦ ε δω α α δε ξε τ τρ π με π γ ετα η εδ α η αι η Θε η απλφ Λ γ κφ κυκλωμ τω καθφ κα

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα 1 ο Nα γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Θέµα 1 ο Nα γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 0 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪ Η-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Φιλολάου & Εκφαντίδου 6 : Τηλ.: 1060140 ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 010 Θέµα 1 ο Nα γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό

Διαβάστε περισσότερα

Οι τροχαλίες θεωρούνται κυλινδρικά σώµατα µε ροπή αδράνειας ως προς τον άξονα περιστροφής τους I. = mr και g=10m/s 2.

Οι τροχαλίες θεωρούνται κυλινδρικά σώµατα µε ροπή αδράνειας ως προς τον άξονα περιστροφής τους I. = mr και g=10m/s 2. Γιο Γιο σε Τροχαλία και µια Ολίσθηση που µετατρέπεται σε Κύλιση Η µεγάλη τροχαλία του διπλανού σχήµατος έχει µάζα Μ=4kg, ακτίνα R=0, και κρέµεται από σταθερό σηµείο. Η µικρή τροχαλία έχει µάζα =kg και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τμήμα Φυσικής Πτυχιακή εξέταση στη Μηχανική ΙI 20 Σεπτεμβρίου 2007

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τμήμα Φυσικής Πτυχιακή εξέταση στη Μηχανική ΙI 20 Σεπτεμβρίου 2007 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τμήμα Φυσικής Πτυχιακή εξέταση στη Μηχανική ΙI 0 Σεπτεμβρίου 007 Τμήμα Π. Ιωάννου & Θ. Αποστολάτου Απαντήστε στα ερωτήματα που ακολουθούν με σαφήνεια, ακρίβεια και απλότητα. Όλα τα

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα 1 ο Nα γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Θέµα 1 ο Nα γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 50 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪ Η-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Φιλολάου & Εκφαντίδου 26 : Τηλ.: 210760170 ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2010 Θέµα 1 ο Nα γράψετε στο τετράδιο σας τον

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα 1ο Να σημειώσετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία από τις παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής.

Θέμα 1ο Να σημειώσετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία από τις παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ o ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Θέμα ο Να σημειώσετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία από τις παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. ) Σώμα εκτελεί ταυτόχρονα δύο απλές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2017 B ΦΑΣΗ. Ηµεροµηνία: Μ. Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 ιάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2017 B ΦΑΣΗ. Ηµεροµηνία: Μ. Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 ιάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 07 Ε_.ΦλΘ(ε) ΤΑΞΗ: Β ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ Ηµεροµηνία: Μ. Τετάρτη Απριλίου 07 ιάρκεια Εξέτασης: ώρες ΘΕΜΑ Α ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις ηµιτελείς προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΨΗΦΙΑΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ «ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ» 5 o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2017: ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΨΗΦΙΑΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ «ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ» 5 o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2017: ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 5 o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 017: ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 5 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ. Α. δ. Α3. γ. Α4. γ. Α5. α. Λάθος β. Λάθος γ. Σωστό

Διαβάστε περισσότερα

Πρι τ αρακτηρ οτικ λαπλ ουοτηματα μικρ ετ εξεργατ δ π υ τ

Πρι τ αρακτηρ οτικ λαπλ ουοτηματα μικρ ετ εξεργατ δ π υ τ ι ε α τ Τ εγνα α α ετ κ λε τ υργικ ο τημα Η οτ ρ α τ υ αρ Γ ζε τ τη Φ λα δ α απ τ α φ ιτητ τ υ Πα ετ τημ υ τ υ λ νκ ξεκ νη ε αν μ α τ ρ τ Θε α να δημ υργηθε ακαλ τερ Ενα τ υ αμτ ρε ααντατ κρ ετα καλ τερα

Διαβάστε περισσότερα

προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟ ΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ- ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟ ΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ- ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ σύγχρονο Φάσµα Group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. µαθητικό φροντιστήριο Γραβιάς 85 ΚΗΠΟΥΠΟΛΗ 50.51.557 50.56.296 25ης Μαρτίου 111 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ 50.27.990 50.20.990 25ης Μαρτίου 74 Πλ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ 50.50.658

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ Ο Στις ερωτήσεις -4 να βρείτε τη σωστή πρόταση.. Η ροπή αδράνειας ενός στερεού σώµατος εξαρτάται: α. Από τη ροπή της δύναµης που ασκείται στο στερεό. β. από

Διαβάστε περισσότερα

ΟΕΦΕ 2009 Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΗ

ΟΕΦΕ 2009 Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 1 ΟΕΦΕ 2009 Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΜΑ 1 Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράμμα που

Διαβάστε περισσότερα

Διαγώνισμα Μηχανική Στερεού Σώματος

Διαγώνισμα Μηχανική Στερεού Σώματος Διαγώνισμα Μηχανική Στερεού Σώματος Θέμα Α Στις ημιτελείς προτάσεις Α1-Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία τη συμπληρώνει σωστά

Διαβάστε περισσότερα

υ r 1 F r 60 F r A 1

υ r 1 F r 60 F r A  1 2.2. Ασκήσεις Έργου-Ενέργειας. 4.2.1. Θεώρηµα Μεταβολής της Κινητικής Ενέργειας. ΘΜΚΕ. Ένα σώµα µάζας m=2kg ηρεµεί σε οριζόντιο επίπεδο. Σε µια στιγµή δέχεται την επίδραση οριζόντιας δύνα- µης, το µέτρο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2016 Β ΦΑΣΗ Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΕΡΩΤΗΣΗ Α1 Α2 Α3 Α4 ΑΠΑΝΤΗΣΗ δ β β γ.

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2016 Β ΦΑΣΗ Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΕΡΩΤΗΣΗ Α1 Α2 Α3 Α4 ΑΠΑΝΤΗΣΗ δ β β γ. ΤΑΞΗ: ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 06 Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΘΕΜΑ ΦΥΣΙΚΗ Ηµεροµηνία: Κυριακή 4 Απριλίου 06 ιάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΗ Α Α Α3 Α4 ΑΠΑΝΤΗΣΗ δ β

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣ Πριν αρχίσετε συµπληρώστε τα στοιχεία σας (ονοµατεπώνυµο και αριθµό ταυτότητας).

ΦΥΣ Πριν αρχίσετε συµπληρώστε τα στοιχεία σας (ονοµατεπώνυµο και αριθµό ταυτότητας). ΦΥΣ. 111 1 η Πρόοδος: 13-Οκτωβρίου-2018 Πριν αρχίσετε συµπληρώστε τα στοιχεία σας (ονοµατεπώνυµο και αριθµό ταυτότητας). Ονοµατεπώνυµο Αριθµός Ταυτότητας Απενεργοποιήστε τα κινητά σας. Η εξέταση αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣ Πριν αρχίσετε συµπληρώστε τα στοιχεία σας (ονοµατεπώνυµο και αριθµό ταυτότητας).

ΦΥΣ Πριν αρχίσετε συµπληρώστε τα στοιχεία σας (ονοµατεπώνυµο και αριθµό ταυτότητας). ΦΥΣ. 111 1 η Πρόοδος: 13-Οκτωβρίου-2018 Πριν αρχίσετε συµπληρώστε τα στοιχεία σας (ονοµατεπώνυµο και αριθµό ταυτότητας). Ονοµατεπώνυµο Αριθµός Ταυτότητας Απενεργοποιήστε τα κινητά σας. Η εξέταση αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΟ ΚΥΚΛΩΝ) Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002

ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΟ ΚΥΚΛΩΝ) Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΟ ΚΥΚΛΩΝ) Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 00 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2003

ΦΥΣΙΚΗ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2003 ΦΥΣΙΚΗ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 003 ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1 4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή

Διαβάστε περισσότερα

14SYMV Fax : e mail:

14SYMV Fax : e mail: Η Η Η Ο Α Α Ο Ο Ω σό 06/11/2014 Η Ο Α Ο Η Α Α Α ιθ. ω : 17848 έφ α : 2321 3 52610 Fax : 2321 3 52618 e mail: dimarxosep@0670.syzefxis.gov.gr ΒΑ Η Α Ο Η Η Ω ο ή ο α ο ή α ά αι σ ο ο ι ό α άσ α σή α 18/09/2014,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2003

ΦΥΣΙΚΗ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2003 ΦΥΣΙΚΗ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 003 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Σφαίρα σε ράγες: Η συνάρτηση Lagrange. Ν. Παναγιωτίδης

Σφαίρα σε ράγες: Η συνάρτηση Lagrange. Ν. Παναγιωτίδης Η Εξίσωση Euler-Lagrange Σφαίρα σε ράγες: Η συνάρτηση Lagrange Ν. Παναγιωτίδης Έστω σύστημα δυο συγκλινόντων ραγών σε σχήμα Χ που πάνω τους κυλίεται σφαίρα ακτίνας. Θεωρούμε σύστημα συντεταγμένων με οριζόντιους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Άσκηση 1. (Κινητική ενέργεια λόγω περιστροφής. Έργο και ισχύς σταθερής ροπής)

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Άσκηση 1. (Κινητική ενέργεια λόγω περιστροφής. Έργο και ισχύς σταθερής ροπής) ΕΚΦΩΝΗΣΕΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Άσκηση 1 (Κινητική ενέργεια λόγω περιστροφής Έργο και ισχύς σταθερής ροπής) Ένας κύβος και ένας δίσκος έχουν ίδια μάζα και αφήνονται από το ίδιο ύψος να κινηθούν κατά μήκος δύο κεκλιμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΡIΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ:ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΧΙΩΤΕΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΡIΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ:ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΧΙΩΤΕΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Σχολικό έτος 2012-2013 Πελόπιο, 23 Μαΐου 2013 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΡIΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ:ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΧΙΩΤΕΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

16. Να γίνει µετατροπή µονάδων και να συµπληρωθούν τα κενά των προτάσεων: α. οι τρεις ώρες είναι... λεπτά β. τα 400cm είναι...

16. Να γίνει µετατροπή µονάδων και να συµπληρωθούν τα κενά των προτάσεων: α. οι τρεις ώρες είναι... λεπτά β. τα 400cm είναι... 1. Ο νόµος του Hooke υποστηρίζει ότι οι ελαστικές παραµορφώσεις είναι.των...που τις προκαλούν. 2. Ο τρίτος νόµος του Νεύτωνα υποστηρίζει ότι οι δυνάµεις που αναφέρονται στο νόµο αυτό έχουν... µέτρα,......

Διαβάστε περισσότερα