REAKCIJE NA FUNKCIONALNE GRUPE. Opšti grupni reagesni na funkcionalne grupe

Transcript

1 REAKCIJE NA FUNKCIONALNE GRUPE Opšti grupni reagesni na funkcionalne grupe Ovi reagenski služe za grubu orijentaciju prema nekoj funkcionalnoj grupi Oni sa nepoznatim organskim spojem grade taloge ili obojene produkte Bojene reakcije u organskoj analizi možemo podijeliti u nekoliko grupa: I grupa-nosilac boje je sama supstanca II grupa- nosilac boje je reagens III grupa- nastaje kompleks sa anorganskim supstancama IV grupa- nastaju π-kompleksi V grupa- nastaju obojeni produkti VI grupa-katalitičke reakcije 1

2 I grupa nosilac boje je sama supstanca spadaju spojevi koji mijenjaju boju u zavisnosti od ph vrijednosti II grupa nosilac boje je reagens Kation ili anion organske supstance reagira sa kationom ili anionom druge supstance dajući obojenu so, npr. - Fehlingova reakcija, - Obezbojavanje bromne vode ili kalijum permanganata nezasićenim ugljikovodicima III grupa nastaje kompleks sa anorganskim supstancama Organska supstanca i anorganske soli daju intenzivno obojene kompleksne soli, Npr. Reakcija sa FeCl 3. 2

3 IV grupa nastaju π-kompleksi π-kompleksi nastaju u interakciji organske supstance koja sadrži π-elektrone i reagensa koji je jak elektronakceptor. Dolazi do prenosa π-elektrona na akceptor. U elektronskom spektru π-kompleks dobiva novu traku u oblasti viših talasnih dužina u odnosu na donor i akceptor. Ove trake se nalaze u oblasti vidljivog dijela spektra V grupa nastaju obojeni produkti Spadaju većina bojenih reakcija organskih supstanci, kao što je: - priređivanje azo boja, - azometina, - trifenilmetanskih boja i dr. Katalitičke reakcije VI grupa 3

4 REAKCIJE KOJE SE NAJČEŠĆE PRELIMINARNO KORISTE 1. Reakcija sa KMnO 4 2. Reakcija sa otopinom broma u CCl 4 3. Reakcija sa elementarnim natrijumom 4. Talenje sa NaOH 5. Reakcija sa FeCl 3 6. Reakcija sa p-dimetilaminobenzaldehidom 7. Reakcija sa 2,4-dinitrofenilhidrazinom 8. Reakcija sa natrij tetrafenilboratom 9. Reakcija sa AlCl Raekcija sa Fehlingovim reagensom 11. Reakcija sa Tollensovim reagensom 12. Reakcija sa KIO Reakcije sa HNO Hidroksamski test 15. Reakcija sa pikrinskom kiselinom 16. Reakcija sa ninhidrinom 17. Libermanova reakcija I 18. Libermanova reakcija II 19. Reakcija sa formaldehidom i H2SO4 20. Reakcija sa KI 21. Jodoform reakcija 4

5 1. Reakcija sa KMnO 4 Reagiraju: Većina spojeva sa dvostrukim i trostrukim vezama u molekuli Spojevi koji se lako oksidiraju 2. Reakcija sa otopinom broma u CCl 4 Reaguju većonom spojevi sa dvostrukim i trostrukim vezama u molekuli. Obezbojavanje broma uz izdvajanje HBr svjedoči o reakciji supstitucije 3. Reakcija sa elementarnim natrijumom Na hladno reagiraju: Alkoholi Arilhidroksilamini Acetileni sa slobodnom metinskom grupom Metilketoni 1,3-diketoni β-ketoesteri 5

6 Uz zagrijavanje reaguju: Amidi Hidrazini Imidi Heterociklusi sa NH grupom 2 Na(s) + 2 CH 3 OH(l) H 2 (g) + 2 Na + (alc) + 2 CH 3 O - (alc) 4. Talenje sa NaOH Supstanca se tali sa NaOH i razvijeni gasovi kontrolišu lakmus papirom. Nakon hladjenja se doda voda, filtrira, zaalkališe, a zatim doda nekoliko kapi natrijum nitroprusida. Reagiraju: Sulfidi, tiofenoli, tioanilidi, tiourea 6

7 Reagiraju: Fenoli 5. Reakcija sa FeCl 3 Enoli Alifatske aminokiseline, Merkaptani Tiofenoli 6. Reakcija sa p- dimetilaminobenzaldehidom Ehrlich-ov reagens Reaguju: Aromatski primarni amini Aminokiseline Proteini Reaguju: Aldehidi 7. Reakcija sa 2,4- dinitrofenilhidrazinom Ketoni Spojevi sa karbonilnom grupom 7

8 [(C 6 H 5 ) 4 B]Na Reaguju: 8. Reakcija sa natrij tetrafenilboratom Kvaterne amonijeve soli RC(O)Cl + R' 3 N + NaB(C 6 H 5 ) 4 [RC(O)NR' 3 ][B(C 6 H 5 ) 4 ] + NaCl 9. Reakcija sa AlCl 3 Reaguju Rromatski ugljikovodici Arilhalogenidi Naftalen Antracen Fenantren 8

9 10.Raekcija sa Fehlingovim reagensom Reaguju: Alifatski aldehidi Hidroksialdehidi Hidroksiketoni Reducirajući šećeri Hidrazini 11. Reakcija sa Tollensovim reagensom Reagiraju: Alifatski aldehidi Vinska kiselina Reducirajući šećeri Neki aromatski amini Aminofenoli Hidrazini Mravlja kiselina (na toplo) 9

10 12. Reakcija sa KIO 4 Cijepanje polimera sa KIO4 (K-perjodat) Moze se pratiti viskozitet Reaguju: 1,2-glikoli Hidroksialdehidi Hidroksiketoni 1,2-diketoni 13. Reakcije sa HNO 2 Reagiraju : Amidi Alifatski primarni amini Aminokiseline U prisustvu ove kiseline navedeni spojevi boje plavo papir namočen u rastvor skroba u KJ. Primarni aromatski amini daju diazonijum soli koje se kupluju sa β-naftolom. 14. Hidroksamski test Npr. Lossenovo pregradjivanje etilbenzoata sa NH2OH/H2O2. Nastaje hidroksamna kiselina(rc(oh)=noh i dalje uz NaOH i H2O nastaje anilin Reagiraju: Karboksilne kiseline i njihovi derivati Esteri Acilhalogenidi Anhidridi Laktoni 10

11 15. Reakcija sa pikrinskom kiselinom Reagiraju: polinuklearni aromatski ugljikovodici 1, 2 i 3 amini Fenoli Arileteri Većina alkaloida Vecina purina Kristalna forma 16. Reakcija sa ninhidrinom Nastaje purpurni produk Reagiraju: α-aminoliseline Alifatski primarni amini Alifatski sekundarni amini 11

12 O O ninhidrin OH 2 + OH NH 2 RCHCO 2 H O OH N O O purpurni produkt + RCHO+CO H 2 O 17. Libermanova reakcija I Reaguju: fenoli (sa jednom OH grupom) sa supstituentom u p-položaju. m-aminofenoli i njihovi derivati ( na toplo) tiofen i njegovi derivati ( na toplo) Supstanca se otopi u konc.h2so4 i doda rastvora KNO2 u H2SO4. Odmah nastane intenzivna boja. Ako se ne pojavi, treba zagrijati kratko i ohladiti. 18. Libermanova reakcija II Reagiraju aromatski nitrospojevi. Supstanca se tali sa kristalnim fenolom U ohladjenu talinu se doda kap konc.h2so4. Javlja se trešnja crvena boja. Zatim se smjesa zaalkališe sa NaOH i javlja se zelena, modra ili ljubičasta boja. 12

13 19. Reakcija sa formaldehidom i H 2 SO 4 Reagiraju aromatski ugljikovodici Mogu nastati polimeri 20. Reakcija sa KI KI and NaOH I 2 /KI Jodoform test Reagiraju: Alkil hloridi i bromidi Hloridi i bromidi kiselina Alil hloridi i bromidi Ketoni Esteri Amidi Nitrili 21. Jodoform reakcija Reagiraju: spojevi koji imaju CH 3 O grupu Spojevi koji se mogu oksidirati hipojoditom (NaOH,I 2 ) 13