ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α της. Πρότασης ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Transcript

1 EL EL EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2010) 774 τελικό Παράρτηµα A / Κεφάλαιο 5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α της Πρότασης ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για το ευρωπαϊκό σύστηµα εθνικών και περιφερειακών λογαριασµών της Ευρωπαϊκής Ένωσης EL EL

3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ 5.01 Οι χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές (F) είναι συναλλαγές χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων (AF) και υποχρεώσεων µεταξύ θεσµικών µονάδων µόνιµων κατοίκων και µεταξύ αυτών και θεσµικών µονάδων µη µόνιµων κατοίκων Χρηµατοοικονοµική συναλλαγή µεταξύ θεσµικών µονάδων είναι η ταυτόχρονη δηµιουργία ή εκκαθάριση ενός χρηµατοοικονοµικού περιουσιακού στοιχείου και της αντίστοιχης υποχρέωσης ή η µεταβολή της κυριότητας ενός χρηµατοοικονοµικού περιουσιακού στοιχείου ή η ανάληψη µιας υποχρέωσης. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία, χρηµατοοικονοµικές απαιτήσεις και υποχρεώσεις 5.03 Τα χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία αποτελούνται από όλες τις χρηµατοοικονοµικές απαιτήσεις, τις συµµετοχές σε κεφάλαιο και τη συνιστώσα χρυσού σε ράβδους του νοµισµατικού χρυσού Τα χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία είναι αποθετήρια αξιών που αντιπροσωπεύουν οφέλη ή σειρές οφελών που αποκοµίζει ο οικονοµικός κύριος από τη διακράτηση ή χρήση των περιουσιακών στοιχείων για ένα χρονικό διάστηµα. Συνιστούν µέσο µεταφοράς αξιών από τη µία λογιστική περίοδο στην άλλη. Τα οφέλη αποδίδονται µέσω πληρωµών, οι οποίες είναι συνήθως µετρητά (AF.21) και µεταβιβάσιµες καταθέσεις (AF.22) Χρηµατοοικονοµική απαίτηση είναι το δικαίωµα του πιστωτή να εισπράξει πληρωµή ή σειρά πληρωµών από τον οφειλέτη. Οι χρηµατοοικονοµικές απαιτήσεις είναι χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία µε αντίστοιχες υποχρεώσεις. Οι συµµετοχικοί τίτλοι και οι µετοχές ή τα µερίδια εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου (AF.5) αντιµετωπίζονται ως χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο µε αντίστοιχη υποχρέωση, ακόµη και αν η απαίτηση του κατόχου από την εταιρεία δεν είναι σταθερό ποσό Υποχρεώσεις δηµιουργούνται όταν ο οφειλέτης είναι υποχρεωµένος να καταβάλει πληρωµή ή σειρά πληρωµών στον πιστωτή. EL 2 EL

4 5.07 Η συνιστώσα χρυσού σε ράβδους του νοµισµατικού χρυσού που διατηρούν οι νοµισµατικές αρχές ως αποθεµατικό περιουσιακό στοιχείο αντιµετωπίζεται ως χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο, ακόµη και αν ο κάτοχος δεν έχει απαιτήσεις από άλλες οριζόµενες µονάδες. εν υπάρχει αντίστοιχη υποχρέωση για τον χρυσό σε ράβδους. Υπό αίρεση περιουσιακά στοιχεία και υπό αίρεση υποχρεώσεις 5.08 Τα υπό αίρεση περιουσιακά στοιχεία και οι υπό αίρεση υποχρεώσεις είναι συµφωνίες βάσει των οποίων ένα µέρος είναι υποχρεωµένο να καταβάλει πληρωµή ή σειρά πληρωµών σε άλλη µονάδα, µόνον εφόσον ισχύουν ορισµένοι ειδικοί όροι. Επειδή τα υπό αίρεση περιουσιακά στοιχεία και οι υπό αίρεση υποχρεώσεις δεν δηµιουργούν υποχρεώσεις άνευ όρων, δεν συνιστούν χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις Τα υπό αίρεση περιουσιακά στοιχεία και οι υπό αίρεση υποχρεώσεις περιλαµβάνουν: α) Εφάπαξ εγγυήσεις πληρωµής από τρίτους, επειδή η πληρωµή απαιτείται µόνον αν αθετήσει τις υποχρεώσεις του ο οφειλέτης. β) ανειακές δεσµεύσεις, που παρέχουν εγγύηση ότι θα διατεθούν τα κεφάλαια, αλλά δεν υφίσταται χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο έως ότου χορηγηθούν πράγµατι τα κεφάλαια. γ) Πιστωτικές επιστολές, που αποτελούν υποσχέσεις πληρωµής η οποία θα καταβληθεί εφόσον υποβληθούν ορισµένα έγγραφα που ορίζονται σε σύµβαση. δ) Πιστωτικά όρια, που είναι υποσχέσεις χορήγησης δανείων σε συγκεκριµένο πελάτη µέχρι ενός συγκεκριµένου ορίου. ε) Εγγυηµένες διευκολύνσεις έκδοσης χρεογράφων (NIF), που παρέχουν στον δυνητικό οφειλέτη την εγγύηση ότι θα µπορεί να πωλήσει βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα, γνωστά ως γραµµάτια, και ότι η τράπεζα που εκδίδει τη διευκόλυνση θα αγοράσει όσα γραµµάτια δεν πωληθούν στην αγορά ή θα χορηγήσει αντίστοιχες προκαταβολές. στ) Συνταξιοδοτικά δικαιώµατα που αποκτώνται στο πλαίσιο διανεµητικών εργοδοτικών συνταξιοδοτικών συστηµάτων καθορισµένων παροχών, τα οποία διοικούνται από φορείς της γενικής κυβέρνησης, ή στο πλαίσιο δηµόσιων συνταξιοδοτικών ταµείων κοινωνικής ασφάλισης. Αυτά τα συνταξιοδοτικά δικαιώµατα καταγράφονται στον συµπληρωµατικό πίνακα για τα συνταξιοδοτικά συστήµατα κοινωνικής ασφάλισης και όχι στους βασικούς λογαριασµούς Τα υπό αίρεση περιουσιακά στοιχεία και οι υπό αίρεση υποχρεώσεις δεν περιλαµβάνουν: EL 3 EL

5 α) Αποθεµατικά ασφαλιστικών συστηµάτων, συνταξιοδοτικών συστηµάτων και συστηµάτων τυποποιηµένων εγγυήσεων (AF.6). β) Χρηµατοοικονοµικά παράγωγα (AF.7), στις περιπτώσεις που οι ίδιες οι συµβάσεις έχουν αγοραία αξία, επειδή είναι εµπορεύσιµες ή µπορούν να αντισταθµιστούν στην αγορά Παρόλο που τα υπό αίρεση περιουσιακά στοιχεία και οι υπό αίρεση υποχρεώσεις δεν καταγράφονται στους λογαριασµούς, είναι σηµαντικά για τη χάραξη πολιτικής και την ανάλυση και χρειάζεται να συλλέγονται στοιχεία γι αυτά και να υποβάλλονται ως συµπληρωµατικά δεδοµένα. Ακόµη και αν, τελικά, µπορεί να µην οφείλονται πληρωµές για υπό αίρεση περιουσιακά στοιχεία και υπό αίρεση υποχρεώσεις, ένα υψηλό επίπεδο υπό αίρεση περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποτελεί ίσως ένδειξη ενός µη επιθυµητού επιπέδου κινδύνου από την πλευρά των µονάδων που τα προσφέρουν. Πλαίσιο 5.1: Αντιµετώπιση των εγγυήσεων στο σύστηµα B Οι εγγυήσεις είναι συµφωνίες βάσει των οποίων ο εγγυητής δεσµεύεται απέναντι στον δανειστή ότι, αν ο δανειζόµενος αθετήσει τις υποχρεώσεις του, ο εγγυητής θα επανορθώσει τη ζηµία που, διαφορετικά, θα υφίστατο ο δανειστής. Πολλές φορές καταβάλλεται προµήθεια για την παροχή εγγύησης. B ιακρίνονται τρία διαφορετικά είδη εγγυήσεων. Αυτά ισχύουν µόνο για εγγυήσεις που παρέχονται για χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία. εν προτείνεται ειδική αντιµετώπιση για τις εγγυήσεις υπό µορφή εγγυήσεων κατασκευαστή ή υπό άλλες µορφές. Τα τρία είδη εγγυήσεων είναι τα εξής: α) Εγγυήσεις που παρέχονται µέσω χρηµατοοικονοµικού παραγώγου, όπως συµφωνίες ανταλλαγής κινδύνων αθέτησης. Αυτά τα παράγωγα βασίζονται στον κίνδυνο αδυναµίας πληρωµής χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων αναφοράς και δεν συνδέονται µε ατοµικά δάνεια ή χρεόγραφα. β) Τυποποιηµένες εγγυήσεις, που εκδίδονται σε µεγάλο αριθµό, συνήθως αρκετά µικρών ποσών. Τέτοια παραδείγµατα είναι οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων ή οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων. Ακόµη και αν η πιθανότητα να καταπέσει οποιαδήποτε απ αυτές τις τυποποιηµένες εγγυήσεις είναι αβέβαιη, το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές παρόµοιες εγγυήσεις σηµαίνει ότι µπορεί να γίνει µια αξιόπιστη εκτίµηση του αριθµού των περιπτώσεων κατάπτωσης της εγγύησης. Οι τυποποιηµένες εγγυήσεις θεωρείται ότι δηµιουργούν χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία και όχι υπό αίρεση περιουσιακά στοιχεία. γ) Εφάπαξ εγγυήσεις, όταν ο συναφής κίνδυνος δεν µπορεί να υπολογιστεί µε οποιαδήποτε ακρίβεια, λόγω απουσίας συγκρίσιµων περιπτώσεων. Η χορήγηση εφάπαξ εγγύησης θεωρείται υπό αίρεση περιουσιακό στοιχείο ή υπό αίρεση υποχρέωση και δεν καταγράφεται ως χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο ή υποχρέωση. EL 4 EL

6 Κατηγορίες χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων 5.12 ιακρίνονται οκτώ κατηγορίες χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων: AF.1 Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα (ΕΤ ), AF.2 Μετρητά και καταθέσεις, AF.3 Χρεόγραφα, AF.4 άνεια, AF.5 Συµµετοχικοί τίτλοι και µετοχές ή µερίδια εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου, AF.6 Ασφαλιστικά συστήµατα, συνταξιοδοτικά συστήµατα και συστήµατα τυποποιηµένων εγγυήσεων, AF.7 Χρηµατοοικονοµικά παράγωγα και µετοχικά δικαιώµατα προαίρεσης που χορηγούνται σε µισθωτούς, AF.8 Λοιποί εισπρακτέοι/πληρωτέοι λογαριασµοί Σε κάθε χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο αντιστοιχεί µια υποχρέωση, µε εξαίρεση τη συνιστώσα χρυσού σε ράβδους του νοµισµατικού χρυσού που διατηρούν οι νοµισµατικές αρχές ως αποθεµατικό περιουσιακό στοιχείο που ταξινοµείται στην κατηγορία νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα. Μ αυτή την εξαίρεση, διακρίνονται οκτώ κατηγορίες υποχρεώσεων που είναι αντίστοιχες µε τις κατηγορίες των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων Η ταξινόµηση των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών αντιστοιχεί στην ταξινόµηση των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων. ιακρίνονται οκτώ κατηγορίες χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών: F.1 Συναλλαγές σε νοµισµατικό χρυσό και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα, F.2 Συναλλαγές σε µετρητά και καταθέσεις, F.3 Συναλλαγές σε χρεόγραφα, F.4 Συναλλαγές σε δάνεια, F.5 Συναλλαγές σε συµµετοχικούς τίτλους και µετοχές ή µερίδια εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου, F.6 Συναλλαγές σε ασφαλιστικά συστήµατα, συνταξιοδοτικά συστήµατα και συστήµατα τυποποιηµένων εγγυήσεων, F.7 Συναλλαγές σε χρηµατοοικονοµικά παράγωγα και σε µετοχικά δικαιώµατα προαίρεσης που χορηγούνται σε µισθωτούς, F.8 Συναλλαγές σε λοιπούς εισπρακτέους/πληρωτέους λογαριασµούς. EL 5 EL

7 5.15 Λόγω της συµµετρίας των χρηµατοοικονοµικών απαιτήσεων και υποχρεώσεων, χρησιµοποιείται ο όρος «µέσο» για να χαρακτηρίσει τόσο την πλευρά του περιουσιακού στοιχείου όσο και την πλευρά της υποχρέωσης των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών. Η χρησιµοποίησή του δεν συνεπάγεται οποιαδήποτε επέκταση του πεδίου κάλυψης των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων µε τη συµπερίληψη σ αυτό στοιχείων εκτός ισολογισµού, που περιγράφονται µερικές φορές ως χρηµατοοικονοµικά µέσα στις νοµισµατικές και χρηµατοοικονοµικές στατιστικές. Ισολογισµοί, χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός και λογαριασµός λοιπών ροών 5.16 Στον ισολογισµό καταγράφονται τα χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία που διακρατούνται και οι υποχρεώσεις που εκκρεµούν µια ορισµένη χρονική στιγµή. Οι χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές έχουν ως αποτέλεσµα µεταβολές στους ισολογισµούς ανοίγµατος και κλεισίµατος. Ωστόσο, οι µεταβολές µεταξύ του ισολογισµού ανοίγµατος και του ισολογισµού κλεισίµατος προκύπτουν επίσης και από άλλες ροές, οι οποίες δεν συνιστούν αλληλεπιδράσεις µεταξύ θεσµικών µονάδων µε κοινή συµφωνία. Οι λοιπές ροές που συνδέονται µε χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αναλύονται σε αναπροσαρµογές της αξίας χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων, και σε µεταβολές του όγκου των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων που δεν οφείλονται σε χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές. Οι αναπροσαρµογές της αξίας καταγράφονται στον λογαριασµό αναπροσαρµογής και οι µεταβολές του όγκου στον λογαριασµό λοιπών µεταβολών του όγκου των περιουσιακών στοιχείων Ο χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός είναι ο τελικός λογαριασµός στην ακολουθία λογαριασµών που καταγράφουν συναλλαγές. Ο χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός δεν έχει εξισωτικό µέγεθος το οποίο µεταφέρεται σε άλλο λογαριασµό. Το εξισωτικό µέγεθος του χρηµατοοικονοµικού λογαριασµού, δηλαδή η καθαρή απόκτηση χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων µείον την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων, είναι η καθαρή ικανότητα χρηµατοδότησης (+) ή η καθαρή ανάγκη χρηµατοδότησης ( ) (B.9F) Το εξισωτικό µέγεθος του χρηµατοοικονοµικού λογαριασµού είναι εννοιολογικά ταυτόσηµο µε το εξισωτικό µέγεθος του λογαριασµού κεφαλαίου. Στην πράξη, παρατηρείται συνήθως µια αναντιστοιχία µεταξύ τους, γιατί υπολογίζονται µε βάση διαφορετικά στατιστικά δεδοµένα. Αποτίµηση 5.19 Οι χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές καταγράφονται µε τις αξίες συναλλαγής, δηλαδή µε τις αξίες, σε εθνικό νόµισµα, µε τις οποίες δηµιουργούνται, ρευστοποιούνται, ανταλλάσσονται ή αναλαµβάνονται τα σχετικά χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία και/ή υποχρεώσεις µεταξύ θεσµικών µονάδων, βάσει αποκλειστικά εµπορικών κριτηρίων Οι χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές και οι αντισταθµιστικές τους χρηµατοοικονοµικές ή µη χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές καταγράφονται µε την ίδια αξία συναλλαγής. Υπάρχουν τρεις περιπτώσεις: EL 6 EL

8 α) Η χρηµατοοικονοµική συναλλαγή δηµιουργεί πληρωµή σε εθνικό νόµισµα: η αξία της συναλλαγής ισούται µε το ποσό που ανταλλάσσεται β) Η χρηµατοοικονοµική συναλλαγή είναι συναλλαγή σε ξένο νόµισµα και η αντισταθµιστική συναλλαγή δεν είναι συναλλαγή σε εθνικό νόµισµα: η αξία της συναλλαγής ισούται µε το ποσό σε εθνικό νόµισµα µε βάση την αγοραία ισοτιµία που ισχύει τη στιγµή της πληρωµής και γ) Ούτε η χρηµατοοικονοµική συναλλαγή ούτε η αντισταθµιστική συναλλαγή είναι συναλλαγή µετρητών ή άλλων µέσων πληρωµής: η αξία συναλλαγής προσδιορίζεται µε βάση την τρέχουσα αγοραία αξία των σχετικών χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και/ή υποχρεώσεων Η αξία συναλλαγής αναφέρεται σε µια συγκεκριµένη χρηµατοοικονοµική συναλλαγή και την αντισταθµιστική της συναλλαγή. Από εννοιολογική άποψη, η αξία συναλλαγής θα πρέπει να διακρίνεται από µια αξία που βασίζεται σε µια τιµή που προσφέρεται στην αγορά, µια λογική αγοραία τιµή, ή οποιαδήποτε τιµή που αποσκοπεί να εκφράσει τη γενικότητα των τιµών για µια κατηγορία παρόµοιων χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και/ή υποχρεώσεων. Πάντως, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η αντισταθµιστική συναλλαγή µιας χρηµατοοικονοµικής συναλλαγής είναι, για παράδειγµα, µεταβίβαση, και εποµένως η χρηµατοοικονοµική συναλλαγή µπορεί να πραγµατοποιείται µε κριτήρια άλλα πλην των αποκλειστικά εµπορικών κριτηρίων, η αξία της συναλλαγής προσδιορίζεται µε βάση την τρέχουσα αγοραία αξία των σχετικών χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και/ή υποχρεώσεων Η αξία συναλλαγής δεν περιλαµβάνει χρέωση υπηρεσιών, αµοιβές, προµήθειες και παρόµοιες πληρωµές για υπηρεσίες που παρέχονται κατά την πραγµατοποίηση των συναλλαγών αυτές θα πρέπει να καταγράφονται ως πληρωµές για παροχή υπηρεσιών. Εξαιρούνται επίσης οι φόροι επί των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, οι οποίοι αντιµετωπίζονται ως φόροι επί υπηρεσιών που εντάσσονται στους φόρους επί προϊόντων. Όταν µια χρηµατοοικονοµική συναλλαγή προϋποθέτει νέα έκδοση υποχρεώσεων, η αξία συναλλαγής ισούται µε το ποσό της αναλαµβανόµενης υποχρέωσης, µη συµπεριλαµβανοµένων τυχόν προκαταβληθέντων τόκων. Κατά τον ίδιο τρόπο, όταν εξαλείφεται µια υποχρέωση, η αξία συναλλαγής τόσο για τον πιστωτή όσο και για τον οφειλέτη πρέπει να αντιστοιχεί στη µείωση της υποχρέωσης. Καθαρή και ακαθάριστη καταγραφή 5.23 Καθαρή καταγραφή των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών σηµαίνει ότι οι αποκτήσεις χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων εµφανίζονται αφού αφαιρεθούν οι διαθέσεις χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και ότι οι αναλήψεις υποχρεώσεων εµφανίζονται αφού αφαιρεθούν οι εξοφλήσεις υποχρεώσεων. Οι χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές µπορεί να εµφανίζονται καθαρές για όλα τα χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία µε διαφορετικά χαρακτηριστικά και EL 7 EL

9 διαφορετικούς πιστωτές και οφειλέτες, υπό τον όρο ότι εντάσσονται στην ίδια κατηγορία ή υποκατηγορία Η ακαθάριστη καταγραφή των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών σηµαίνει ότι οι αποκτήσεις και οι διαθέσεις χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων εµφανίζονται χωριστά, όπως και οι αναλήψεις υποχρεώσεων και οι εξοφλήσεις υποχρεώσεων. Η ακαθάριστη καταγραφή των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών εµφανίζει το ίδιο ποσό καθαρής ικανότητας χρηµατοδότησης και καθαρής ανάγκης χρηµατοδότησης σαν να καταγράφονταν καθαρές οι χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές. Οι χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές θα πρέπει να καταγράφονται ακαθάριστες όταν γίνονται λεπτοµερείς αναλύσεις της κεφαλαιαγοράς. Ενοποίηση 5.25 Η ενοποίηση στον χρηµατοοικονοµικό λογαριασµό αναφέρεται στη διαδικασία συµψηφισµού µεταξύ των συναλλαγών σε χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία µιας ορισµένης οµάδας θεσµικών µονάδων και των αντισταθµιστικών συναλλαγών σε υποχρεώσεις της ίδιας οµάδας θεσµικών µονάδων. Η ενοποίηση µπορεί να επιτελεστεί στο επίπεδο της συνολικής οικονοµίας, των θεσµικών τοµέων και των υποτοµέων. Ο χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός της αλλοδαπής είναι ενοποιηµένος εξ ορισµού, επειδή καταγράφονται σ αυτόν µόνο οι συναλλαγές των θεσµικών µονάδων µη µόνιµων κατοίκων µε τις θεσµικές µονάδες µόνιµους κατοίκους Τα ενδεικνυόµενα επίπεδα ενοποίησης διαφέρουν ανάλογα µε το εκάστοτε είδος ανάλυσης. Για παράδειγµα, η ενοποίηση του χρηµατοοικονοµικού λογαριασµού για τη συνολική οικονοµία δίνει έµφαση στις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές της οικονοµίας µε θεσµικές µονάδες µη µόνιµους κατοίκους, επειδή όλες οι χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές µεταξύ θεσµικών µονάδων µόνιµων κατοίκων «καθαρίζονται» µε την ενοποίηση. Η ενοποίηση σε επίπεδο τοµέων επιτρέπει την παρακολούθηση των συνολικών χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών µεταξύ τοµέων µε καθαρή ικανότητα χρηµατοδότησης και τοµέων µε καθαρή ανάγκη χρηµατοδότησης. Η ενοποίηση σε επίπεδο υποτοµέων για τις χρηµατοοικονοµικές εταιρείες µπορεί να παράσχει πολύ περισσότερες λεπτοµέρειες σχετικά µε τη χρηµατοοικονοµική διαµεσολάβηση και να επιτρέψει, παραδείγµατος χάριν, την ταυτοποίηση των συναλλαγών των νοµισµατικών χρηµατοοικονοµικών οργανισµών µε άλλες χρηµατοοικονοµικές εταιρείες, καθώς και µε άλλους τοµείς µόνιµους κατοίκους και µε θεσµικές µονάδες µη µόνιµους κατοίκους. Ένας άλλος τοµέας στον οποίο µπορεί να είναι διαφωτιστική η ενοποίηση σε επίπεδο υποτοµέων είναι ο τοµέας της γενικής κυβέρνησης, επειδή αναδεικνύονται οι συναλλαγές µεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης. EL 8 EL

10 5.27 Κατά κανόνα οι λογιστικές εγγραφές στο σύστηµα δεν ενοποιούνται, επειδή ο ενοποιηµένος χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός απαιτεί πληροφορίες για την αντίστοιχη οµαδοποίηση θεσµικών µονάδων. Αυτό απαιτεί δεδοµένα χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών στη βάση «από ποιον σε ποιον». Για παράδειγµα, για να γίνει ενοποίηση των υποχρεώσεων της γενικής κυβέρνησης πρέπει να γίνει διάκριση, στους κατόχους υποχρεώσεων της γενικής κυβέρνησης, µεταξύ γενικής κυβέρνησης και άλλων θεσµικών µονάδων. Εκκαθαριστικός συµψηφισµός 5.28 Ο εκκαθαριστικός συµψηφισµός είναι η ενοποίηση σε επίπεδο µίας θεσµικής µονάδας, διαδικασία µε την οποία οι λογιστικές εγγραφές και από τις δύο πλευρές του λογαριασµού για την ίδια συναλλαγή συµψηφίζονται. Ο εκκαθαριστικός συµψηφισµός θα πρέπει να αποφεύγεται, εκτός αν δεν υπάρχουν σχετικά πρωτογενή στοιχεία ιακρίνονται διάφοροι βαθµοί εκκαθαριστικού συµψηφισµού, καθώς οι συναλλαγές στην πλευρά των υποχρεώσεων αφαιρούνται από τις συναλλαγές στην πλευρά των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων για την ίδια κατηγορία ή υποκατηγορία χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων Όταν µια υπηρεσία θεσµικής µονάδας αγοράζει οµόλογα που εκδίδει άλλη υπηρεσία της ίδιας θεσµικής µονάδας, ο χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός της µονάδας δεν καταγράφει τη συναλλαγή ως απόκτηση απαίτησης µιας υπηρεσίας από άλλη υπηρεσία. Η συναλλαγή καταγράφεται ως εξαγορά υποχρεώσεων και όχι ως απόκτηση ενοποιηµένων περιουσιακών στοιχείων. Αυτά τα χρηµατοοικονοµικά µέσα εµφανίζονται ως εκκαθαρισµένα. Ο εκκαθαριστικός συµψηφισµός θα πρέπει να αποφεύγεται όταν είναι απαραίτητο να εµφανίζεται το χρηµατοοικονοµικό µέσο τόσο στην πλευρά των περιουσιακών στοιχείων όσο και στην πλευρά των υποχρεώσεων για να τηρείται η παρουσίαση που επιβάλλει ο νόµος Ο εκκαθαριστικός συµψηφισµός ίσως είναι αναπόφευκτος για συναλλαγές µιας θεσµικής µονάδας σε χρηµατοοικονοµικά παράγωγα, όπου συνήθως δεν υπάρχουν χωριστά δεδοµένα για τις συναλλαγές περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων. Είναι σκόπιµο να εκκαθαρίζονται αυτές οι συναλλαγές, επειδή η αξία µιας θέσης χρηµατοοικονοµικών παραγώγων µπορεί να αλλάξει πρόσηµο, δηλαδή να µεταβληθεί από περιουσιακό στοιχείο σε υποχρέωση, επειδή η αξία του «υποκείµενου» µέσου του παράγωγου συµβολαίου αλλάζει σε σχέση µε την τιµή του συµβολαίου. Λογιστικοί κανόνες για τις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές 5.32 Η τετραπλογραφία αποτελεί λογιστική πρακτική στην οποία κάθε συναλλαγή στην οποία συµµετέχουν δύο θεσµικές µονάδες καταγράφεται δύο φορές από κάθε µονάδα. Για παράδειγµα, οι ανταλλαγές αγαθών µε µετρητά µεταξύ επιχειρήσεων θα εγγραφούν και στον λογαριασµό παραγωγής και στον χρηµατοοικονοµικό λογαριασµό για την κάθε µονάδα. Η λογιστική τετραπλογραφία εξασφαλίζει συµµετρία στις εκθέσεις των εµπλεκόµενων θεσµικών µονάδων και, συνεπώς, συνέπεια στους λογαριασµούς. EL 9 EL

11 5.33 Η χρηµατοοικονοµική συναλλαγή έχει πάντοτε αντισταθµιστική συναλλαγή. Αυτή η αντισταθµιστική συναλλαγή µπορεί να είναι επίσης χρηµατοοικονοµική συναλλαγή ή µη χρηµατοοικονοµική συναλλαγή Αν και η συναλλαγή και η αντισταθµιστική της συναλλαγή είναι χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές, µεταβάλλουν το χαρτοφυλάκιο χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων και µπορεί να µεταβάλουν τα σύνολα τόσο των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων όσο και των υποχρεώσεων των θεσµικών µονάδων, ωστόσο δεν µεταβάλλουν την καθαρή ικανότητα χρηµατοδότησης / καθαρή ανάγκη χρηµατοδότησης ή την καθαρή θέση Η αντισταθµιστική συναλλαγή µιας χρηµατοοικονοµικής συναλλαγής µπορεί να είναι µη χρηµατοοικονοµική συναλλαγή, όπως συναλλαγή προϊόντων, διανεµητική συναλλαγή ή συναλλαγή µη παραχθέντων µη χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η αντισταθµιστική συναλλαγή µιας χρηµατοοικονοµικής συναλλαγής δεν είναι χρηµατοοικονοµική συναλλαγή, µεταβάλλεται η καθαρή ικανότητα χρηµατοδότησης / καθαρή ανάγκη χρηµατοδότησης των θεσµικών µονάδων. Χρηµατοοικονοµική συναλλαγή της οποίας η αντισταθµιστική συναλλαγή είναι τρέχουσα ή κεφαλαιακή µεταβίβαση 5.36 Η αντισταθµιστική συναλλαγή µιας χρηµατοοικονοµικής συναλλαγής µπορεί να είναι µεταβίβαση. Στην περίπτωση αυτή, η χρηµατοοικονοµική συναλλαγή συνεπάγεται µεταβολή της κυριότητας ενός χρηµατοοικονοµικού περιουσιακού στοιχείου ή ανάληψη υποχρέωσης ως οφειλής, γνωστή και ως αναδοχή χρέους, ή ταυτόχρονη εκκαθάριση ενός χρηµατοοικονοµικού περιουσιακού στοιχείου και της αντίστοιχης υποχρέωσης, γνωστή και ως διαγραφή χρέους ή απαλλαγή από την υποχρέωση εξόφλησης χρέους. Η αναδοχή χρέους και η διαγραφή χρέους συνιστούν κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (D.9) και καταγράφονται στον λογαριασµό κεφαλαίου Αν ο ιδιοκτήτης µιας οιονεί εταιρείας αναλαµβάνει υποχρεώσεις ή διαγράφει χρηµατοοικονοµικές απαιτήσεις έναντι της οιονεί εταιρείας, η αντισταθµιστική συναλλαγή της αναδοχής χρέους ή της διαγραφής χρέους είναι συναλλαγή συµµετοχικών τίτλων (F.51). Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση κατά την οποία η πράξη προορίζεται να καλύψει συσσωρευµένες ζηµίες ή µια εξαιρετικά σοβαρή ζηµία ή γίνεται στο πλαίσιο συνεχών ζηµιών, περιπτώσεις κατά τις οποίες η πράξη ταξινοµείται ως µη χρηµατοοικονοµική συναλλαγή κεφαλαιακή µεταβίβαση ή τρέχουσα µεταβίβαση Αν η γενική κυβέρνηση διαγράψει ή αναδεχθεί χρέος από δηµόσια επιχείρηση που παύει να υπάρχει ως θεσµική µονάδα στο σύστηµα, δεν καταγράφεται συναλλαγή στον λογαριασµό κεφαλαίου ούτε στον χρηµατοοικονοµικό λογαριασµό. Σ αυτή την περίπτωση καταγράφεται µια ροή στον λογαριασµό λοιπών µεταβολών του όγκου των περιουσιακών στοιχείων Αν η γενική κυβέρνηση διαγράψει ή αναδεχθεί χρέος από δηµόσια επιχείρηση στο πλαίσιο διαδικασίας ιδιωτικοποίησης που θα ολοκληρωθεί σε βραχυπρόθεσµη προοπτική, η αντισταθµιστική συναλλαγή είναι συναλλαγή συµµετοχικών τίτλων (F.51) µέχρι του συνολικού ποσού των εσόδων από την ιδιωτικοποίηση. Με άλλα EL 10 EL

12 λόγια, η γενική κυβέρνηση, διαγράφοντας ή αναδεχόµενη χρέος από δηµόσια επιχείρηση, θεωρείται ότι αυξάνει προσωρινά το ποσοστό συµµετοχής της στην επιχείρηση. Ιδιωτικοποίηση σηµαίνει παραχώρηση του ελέγχου της εν λόγω δηµόσιας επιχείρησης µε την πώληση συµµετοχικών τίτλων. Μια τέτοια διαγραφή ή αναδοχή χρέους οδηγεί σε αύξηση των ιδίων κεφαλαίων της δηµόσιας επιχείρησης, ακόµη κι αν δεν έχουν εκδοθεί συµµετοχικοί τίτλοι Η ακύρωση ή η µείωση επισφαλών χρεών από πιστωτές και η µονοµερής διαγραφή µιας υποχρέωσης από έναν οφειλέτη, γνωστή και ως άρνηση εξόφλησης χρέους, δεν αποτελούν συναλλαγές, γιατί δεν αφορούν αλληλεπιδράσεις µεταξύ θεσµικών µονάδων µε κοινή συµφωνία. Η ακύρωση ή η µείωση επισφαλών χρεών από πιστωτές καταγράφεται στον λογαριασµό λοιπών µεταβολών του όγκου των περιουσιακών στοιχείων. Χρηµατοοικονοµική συναλλαγή της οποίας η αντισταθµιστική συναλλαγή είναι εισόδηµα περιουσίας 5.41 Η αντισταθµιστική συναλλαγή µιας χρηµατοοικονοµικής συναλλαγής µπορεί να είναι εισόδηµα περιουσίας Ο τόκος (D.41) είναι εισπρακτέος από τους πιστωτές και πληρωτέος από τους οφειλέτες ορισµένων ειδών χρηµατοοικονοµικών απαιτήσεων που ταξινοµούνται στις κατηγορίες νοµισµατικού χρυσού και ειδικών τραβηκτικών δικαιωµάτων, µετρητών και καταθέσεων (AF.2), χρεογράφων (AF.3), δανείων (AF.4) και λοιπών εισπρακτέων/πληρωτέων λογαριασµών (AF.8) Ο τόκος καταγράφεται ως δεδουλευµένος διαχρονικά, εισπρακτέος από τον πιστωτή, µε βάση το ύψος του εναποµένοντος κεφαλαίου. Η αντισταθµιστική συναλλαγή µιας εγγραφής τόκου (D.41) είναι χρηµατοοικονοµική συναλλαγή που δηµιουργεί χρηµατοοικονοµική απαίτηση του πιστωτή έναντι του οφειλέτη. Η συσσώρευση τόκων καταγράφεται στον χρηµατοοικονοµικό λογαριασµό µαζί µε το χρηµατοοικονοµικό µέσο µε το οποίο συνδέεται. Το αποτέλεσµα αυτής της χρηµατοοικονοµικής συναλλαγής είναι ότι ο τόκος επανεπενδύεται. Η πραγµατική πληρωµή τόκου δεν καταγράφεται ως τόκος (D.41) αλλά ως συναλλαγή µετρητών και καταθέσεων (F.2), η οποία αντιστοιχεί σε ισοδύναµη αποπληρωµή του σχετικού περιουσιακού στοιχείου, µειώνοντας την καθαρή χρηµατοοικονοµική απαίτηση του πιστωτή έναντι του οφειλέτη Όταν οι δεδουλευµένοι τόκοι δεν καταβάλλονται όταν είναι πληρωτέοι, δηµιουργούνται τόκοι υπερηµερίας. Επειδή καταγράφονται οι δεδουλευµένοι τόκοι, οι τόκοι υπερηµερίας δεν µεταβάλλουν το σύνολο των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων Το εισόδηµα εταιρειών περιλαµβάνει µερίσµατα (D.421), αναλήψεις από το εισόδηµα οιονεί εταιρειών (D.422), επανεπενδυόµενα κέρδη από ξένες άµεσες επενδύσεις (D.43) και µη διανεµόµενα κέρδη εγχώριων επιχειρήσεων. Το αποτέλεσµα της αντισταθµιστικής χρηµατοοικονοµικής συναλλαγής στην περίπτωση των επανεπενδυόµενων κερδών είναι ότι το εισόδηµα περιουσίας επανεπενδύεται στην επιχείρηση άµεσων επενδύσεων. EL 11 EL

13 5.46 Τα µερίσµατα καταγράφονται ως εισόδηµα από επενδύσεις κατά τη χρονική στιγµή που οι µετοχές αρχίζουν να αποτελούν αντικείµενο συναλλαγών στο χρηµατιστήριο χωρίς µέρισµα. Το ίδιο ισχύει για τις αναλήψεις από το εισόδηµα οιονεί εταιρειών. ιαφορετική καταγραφή γίνεται για εξαιρετικά µεγάλα µερίσµατα ή αναλήψεις που υπερβαίνουν κατά πολύ, σύµφωνα µε τις πρόσφατες εµπειρίες, το ύψος του εισοδήµατος που είναι διαθέσιµο προς διανοµή στους ιδιοκτήτες της εταιρείας. Η επιπλέον αυτή διανοµή καταγράφεται ως ανάληψη συµµετοχικών τίτλων στον χρηµατοοικονοµικό λογαριασµό και όχι ως εισόδηµα από επενδύσεις Το εισόδηµα περιουσίας που εισπράττεται από εταιρείες επενδύσεων χαρτοφυλακίου, από το οποίο έχει αφαιρεθεί µέρος των εξόδων διαχείρισης, και το οποίο (εισόδηµα) αποδίδεται στους µετόχους, ακόµη και αν δεν διανέµεται σ αυτούς, καταγράφεται στο εισόδηµα περιουσίας, µε αντισταθµιστική εγγραφή στον χρηµατοοικονοµικό λογαριασµό στη θέση «µετοχές ή µερίδια εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου». Το αποτέλεσµα είναι ότι το εισόδηµα που αποδίδεται στους µετόχους αλλά δεν διανέµεται αντιµετωπίζεται ως επανεπενδυόµενο στην εταιρεία Εισόδηµα από επενδύσεις αποδίδεται στους κατόχους ασφαλιστήριων συµβολαίων (D.44), στους κατόχους συνταξιοδοτικών δικαιωµάτων και στους κατόχους µετοχών εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου. Ανεξαρτήτως του ποσού που διανέµεται στην πραγµατικότητα από την ασφαλιστική εταιρεία, το συνταξιοδοτικό ταµείο ή την εταιρεία επενδύσεων χαρτοφυλακίου, το πλήρες ποσό του εισοδήµατος από επενδύσεις που λαµβάνει η ασφαλιστική εταιρεία, το ταµείο ή η εταιρεία χαρτοφυλακίου καταγράφεται ως διανεµηθέν στους κατόχους ασφαλιστήριων συµβολαίων ή στους κατόχους µετοχών. Το ποσό που δεν διανέµεται στην πραγµατικότητα καταγράφεται στον χρηµατοοικονοµικό λογαριασµό ως επανεπένδυση. Χρόνος καταγραφής 5.49 Οι χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές και οι αντισταθµιστικές τους συναλλαγές καταγράφονται την ίδια χρονική στιγµή Όταν η αντισταθµιστική συναλλαγή µιας χρηµατοοικονοµικής συναλλαγής είναι µη χρηµατοοικονοµική συναλλαγή, και οι δύο καταγράφονται όταν πραγµατοποιείται η µη χρηµατοοικονοµική συναλλαγή. Για παράδειγµα, όταν οι πωλήσεις αγαθών ή υπηρεσιών συνεπάγονται εµπορικές πιστώσεις, αυτή η χρηµατοοικονοµική συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται όταν πραγµατοποιούνται οι εγγραφές στον σχετικό µη χρηµατοοικονοµικό λογαριασµό, όταν µεταβιβάζεται η κυριότητα των αγαθών ή όταν παρέχεται η υπηρεσία Όταν η αντισταθµιστική συναλλαγή µιας χρηµατοοικονοµικής συναλλαγής είναι χρηµατοοικονοµική συναλλαγή, υπάρχουν τρεις περιπτώσεις: α) και οι δύο χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές είναι συναλλαγές σε µετρητά ή άλλα µέσα πληρωµής, οπότε καταγράφονται όταν πραγµατοποιείται η πρώτη πληρωµή β) µόνο µία από τις δύο χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές είναι συναλλαγή σε µετρητά ή άλλα µέσα πληρωµής, οπότε καταγράφονται όταν πραγµατοποιείται η πληρωµή και EL 12 EL

14 γ) καµία από τις δύο χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές δεν είναι συναλλαγή σε µετρητά ή άλλα µέσα πληρωµής, οπότε καταγράφονται όταν πραγµατοποιείται η πρώτη χρηµατοοικονοµική συναλλαγή. Χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός «από ποιον σε ποιον» 5.52 Ο χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός «από ποιον σε ποιον» ή χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός κατά οφειλέτη/πιστωτή αποτελεί προέκταση του µη ενοποιηµένου χρηµατοοικονοµικού λογαριασµού. Πρόκειται για τρισδιάστατη παρουσίαση των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, στην οποία εµφανίζονται και τα δύο µέρη µιας συναλλαγής, καθώς και η φύση του χρηµατοοικονοµικού µέσου της συναλλαγής. Η παρουσίαση αυτή παρέχει πληροφορίες για τις σχέσεις οφειλέτη/ πιστωτή και συνάδει µε τον χρηµατοοικονοµικό ισολογισµό «από ποιον σε ποιον». εν παρέχει πληροφορίες για τις θεσµικές µονάδες στις οποίες πωλήθηκαν χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία ή από τις οποίες αγοράστηκαν χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία. Αυτό ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες συναλλαγές υποχρεώσεων. Ο χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός «από ποιον σε ποιον» είναι επίσης γνωστός ως πίνακας ροής κεφαλαίων Με βάση τη λογιστική αρχή της τετραπλογραφίας, ο χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός «από ποιον σε ποιον» έχει τρεις διαστάσεις: την κατηγορία χρηµατοοικονοµικού µέσου, τον τοµέα του οφειλέτη και τον τοµέα του πιστωτή. Ο χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός «από ποιον σε ποιον» απαιτεί πίνακες τριών διαστάσεων, που να καλύπτουν τις αναλύσεις κατά χρηµατοοικονοµικό µέσο, οφειλέτη και πιστωτή. Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν τις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές µε διασταυρωµένη ταξινόµηση κατά τοµέα-οφειλέτη και τοµέαπιστωτή, όπως φαίνεται στον πίνακα Ο πίνακας για την κατηγορία χρηµατοοικονοµικών µέσων «χρεόγραφα» δείχνει ότι, ως αποτέλεσµα των συναλλαγών που έγιναν κατά την περίοδο αναφοράς, τα χρεόγραφα που αποκτήθηκαν, αφαιρουµένων των διαθέσεων, από νοικοκυριά και µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (275) αντιπροσωπεύουν απαιτήσεις από µη χρηµατοοικονοµικές εταιρείες (65), χρηµατοοικονοµικές εταιρείες (43), τη γενική κυβέρνηση (124), και την αλλοδαπή (43). Ο πίνακας δείχνει ότι, ως αποτέλεσµα των συναλλαγών που έγιναν κατά την περίοδο αναφοράς, οι µη χρηµατοοικονοµικές εταιρείες ανέλαβαν υποχρεώσεις, αφαιρουµένων των εξαγορών, µε τη µορφή χρεογράφων που έφτασαν τις 147: οι υποχρεώσεις τους σ αυτή τη µορφή προς άλλες µη χρηµατοοικονοµικές εταιρείες αυξήθηκαν κατά 30, προς χρηµατοοικονοµικές εταιρείες κατά 23, προς τη γενική κυβέρνηση κατά 5, προς τα νοικοκυριά και τα µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά κατά 65 και προς την αλλοδαπή κατά 24. εν εκδόθηκαν χρεόγραφα από νοικοκυριά και από µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά. Λόγω της ενοποιηµένης παρουσίασης της αλλοδαπής, δεν εµφανίζονται συναλλαγές µεταξύ θεσµικών µονάδων µη µόνιµων κατοίκων. Παρόµοιοι πίνακες µπορούν να καταρτιστούν για όλες τις κατηγορίες χρηµατοοικονοµικών µέσων. Πίνακας 5.1: Χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός «από ποιον σε ποιον» για χρεόγραφα Τοµέας-οφειλέτης Καθαρή ανάληψη χρεογράφων από EL 13 EL

15 Τοµέας-πιστωτής Μη χρηµατοοικον οµικές εταιρείες Χρηµατοοικο νοµικές εταιρείες Γενική κυβέρνηση Νοικοκυριά και µη κερδοσκοπικ ά ιδρύµατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά Εθνική οικονοµία Αλλοδα πή Σύνο λο Μη χρηµατοοικονοµικές εταιρείες Χρηµατοοικονοµικές εταιρείες Καθαρή απόκτηση χρεογράφ ων από Γενική κυβέρνηση Νοικοκυριά και µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά Εθνική οικονοµία Αλλοδαπή Σύνολο Ο χρηµατοοικονοµικός λογαριασµός «από ποιον σε ποιον» δίνει τη δυνατότητα να αναλυθεί το ποιος χρηµατοδοτεί ποιον, µέχρι ποιο ποσό και µε ποιο χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο. ίνει τις απαντήσεις σε ερωτήµατα όπως: α) Ποιοι είναι οι αντίστοιχοι τοµείς των καθαρών χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων που αποκτήθηκαν ή των καθαρών υποχρεώσεων που αναλήφθηκαν από έναν θεσµικό τοµέα; β) Ποιες είναι οι εταιρείες στις οποίες συµµετέχει η γενική κυβέρνηση; γ) Τι ποσά αντιπροσωπεύουν τα χρεόγραφα που αποκτούν οι τοµείς µόνιµοι κάτοικοι και η αλλοδαπή (αφού αφαιρεθούν οι διαθέσεις), τα οποία εκδόθηκαν (χωρίς τις εξαγορές) από τη γενική κυβέρνηση, από χρηµατοοικονοµικές ή µη χρηµατοοικονοµικές εταιρείες και από την αλλοδαπή; ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Οι ακόλουθοι ορισµοί και περιγραφές αφορούν χρηµατοοικονοµικά µέσα. Όταν καταγράφεται µια συναλλαγή, χρησιµοποιείται ο κωδικός F. Όταν καταγράφεται το επίπεδο αποθεµάτων ή η θέση ενός περιουσιακού στοιχείου ή µιας υποχρέωσης, τότε ο κωδικός είναι AF. Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα (F.1) 5.56 Η κατηγορία «νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα (ΕΤ )» (F.1) αποτελείται από δύο υποκατηγορίες: α) Νοµισµατικός χρυσός (F.11) και EL 14 EL

16 β) Ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα (ΕΤ ) (F.12). Νοµισµατικός χρυσός (F.11) 5.57 Ο νοµισµατικός χρυσός είναι χρυσός του οποίου τίτλους κατέχουν οι νοµισµατικές αρχές και ο οποίος κρατείται ως αποθεµατικό περιουσιακό στοιχείο. Περιλαµβάνει τον χρυσό σε ράβδους και τους λογαριασµούς σε λογιστικό χρυσό µε µη µόνιµους κατοίκους που παρέχουν το δικαίωµα απαίτησης παράδοσης χρυσού Οι νοµισµατικές αρχές περιλαµβάνουν την κεντρική τράπεζα και ιδρύµατα της κεντρικής κυβέρνησης που πραγµατοποιούν πράξεις οι οποίες αποδίδονται συνήθως στην κεντρική τράπεζα. Οι πράξεις αυτές περιλαµβάνουν την έκδοση χρήµατος, τη διατήρηση και τη διαχείριση αποθεµατικών περιουσιακών στοιχείων και τη λειτουργία ταµείων συναλλαγµατικής σταθεροποίησης Υπόκεινται στον ουσιαστικό έλεγχο των νοµισµατικών αρχών σηµαίνει ότι: α) οι οντότητες µόνιµοι κάτοικοι µπορούν να συναλλάσσονται µε µη µόνιµους κατοίκους µε αντικείµενο αυτές τις απαιτήσεις µόνο µε τους όρους που καθορίζουν οι νοµισµατικές αρχές ή µε τη ρητή έγκρισή τους και β) οι νοµισµατικές αρχές έχουν πρόσβαση, έπειτα από αίτησή τους, σ αυτές τις απαιτήσεις έναντι µη µόνιµων κατοίκων για να καλύψουν τις ανάγκες χρηµατοδότησης του ισοζυγίου πληρωµών και άλλους συναφείς σκοπούς και γ) υπάρχει προηγούµενος νόµος ή άλλη νοµικά δεσµευτική ρύθµιση που επιβεβαιώνει τον µεσιτικό αυτό ρόλο του µόνιµου κατοίκου Όλος ο νοµισµατικός χρυσός περιλαµβάνεται σε αποθεµατικά περιουσιακά στοιχεία ή κρατείται από διεθνείς χρηµατοοικονοµικούς οργανισµούς. Οι συνιστώσες του είναι: α) ο χρυσός σε ράβδους (συµπεριλαµβανοµένου του νοµισµατικού χρυσού σε λογαριασµούς αυτούσιου χρυσού) και β) οι λογαριασµοί λογιστικού χρυσού µε µη µόνιµους κατοίκους Ο χρυσός σε ράβδους που περιλαµβάνεται στον νοµισµατικό χρυσό είναι το µοναδικό χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο για το οποίο δεν υπάρχει αντισταθµιστική υποχρέωση. Έχει τη µορφή κερµάτων, πλακών ή ράβδων καθαρότητας τουλάχιστον 995 µερών ανά Ο χρυσός σε ράβδους που δεν διατηρείται ως αποθεµατικό περιουσιακό στοιχείο είναι µη χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο και περιλαµβάνεται στον µη νοµισµατικό χρυσό Οι λογαριασµοί αυτούσιου χρυσού προσφέρουν κυριότητα ενός συγκεκριµένου τεµαχίου χρυσού. Η κυριότητα του χρυσού ανήκει στην οντότητα που τον παρέδωσε για ασφαλή φύλαξη. Οι λογαριασµοί αυτοί προσφέρουν κατά κανόνα δυνατότητες αγοράς, αποθήκευσης και πώλησης. Οι λογαριασµοί αυτούσιου χρυσού, όταν διατηρούνται ως αποθεµατικά περιουσιακά στοιχεία, ταξινοµούνται ως νοµισµατικός EL 15 EL

17 χρυσός και, εποµένως, ως χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο. Όταν δεν διατηρούνται ως αποθεµατικά περιουσιακά στοιχεία, οι λογαριασµοί αυτούσιου χρυσού αντιπροσωπεύουν κυριότητα ενός εµπορεύµατος, συγκεκριµένα του µη νοµισµατικού χρυσού Σε αντίθεση µε τους λογαριασµούς αυτούσιου χρυσού, οι λογαριασµοί λογιστικού χρυσού αντιπροσωπεύουν απαίτηση έναντι του διαχειριστή του λογαριασµού να παραδώσει χρυσό. Οι λογαριασµοί λογιστικού χρυσού, όταν διατηρούνται ως αποθεµατικά περιουσιακά στοιχεία, ταξινοµούνται ως νοµισµατικός χρυσός και, εποµένως, ως χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο. Οι λογαριασµοί λογιστικού χρυσού, όταν δεν διατηρούνται ως αποθεµατικά περιουσιακά στοιχεία, ταξινοµούνται ως καταθέσεις Οι συναλλαγές νοµισµατικού χρυσού συνίστανται συνήθως σε αγορές και πωλήσεις νοµισµατικού χρυσού µεταξύ νοµισµατικών αρχών ή µεταξύ ορισµένων διεθνών χρηµατοοικονοµικών οργανισµών. εν µπορούν να υπάρξουν συναλλαγές σε νοµισµατικό χρυσό µε συµµετοχή θεσµικών µονάδων πλην των προαναφερόµενων. Οι αγορές νοµισµατικού χρυσού καταγράφονται στους χρηµατοοικονοµικούς λογαριασµούς των νοµισµατικών αρχών ως αύξηση των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων και οι πωλήσεις καταγράφονται ως µείωση των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων. Οι αντισταθµιστικές εγγραφές καταγράφονται αντιστοίχως ως µείωση των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων ή ως αύξηση των χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων της αλλοδαπής Αν οι νοµισµατικές αρχές προσθέσουν µη νοµισµατικό χρυσό στα διαθέσιµα νοµισµατικού χρυσού τους (για παράδειγµα, αγοράζοντας χρυσό από την αγορά) ή αν αποδεσµεύσουν νοµισµατικό χρυσό από τα διαθέσιµά τους για µη νοµισµατική χρήση (για παράδειγµα, πουλώντας χρυσό στην αγορά), θεωρείται ότι προβαίνουν σε νοµισµατοποίηση ή απονοµισµατοποίηση χρυσού, αντιστοίχως. Η νοµισµατοποίηση ή απονοµισµατοποίηση χρυσού δεν συνοδεύεται από εγγραφές στον χρηµατοοικονοµικό λογαριασµό αλλά από εγγραφές στον λογαριασµό λοιπών µεταβολών του όγκου των περιουσιακών στοιχείων ως µεταβολή στην ταξινόµηση περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων, δηλαδή ως αναταξινόµηση του χρυσού από τιµαλφές (AN.13) σε νοµισµατικό χρυσό (AF.11) (σηµεία ). Η απονοµισµατοποίηση χρυσού είναι αναταξινόµηση του νοµισµατικού χρυσού σε τιµαλφές Οι καταθέσεις, τα δάνεια και τα αξιόγραφα που είναι εκφρασµένα σε χρυσό αντιµετωπίζονται ως χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία πλην νοµισµατικού χρυσού και ταξινοµούνται µαζί µε παρόµοια περιουσιακά στοιχεία σε ξένο νόµισµα στην κατάλληλη κατηγορία. Οι ανταλλαγές (swaps) χρυσού είναι µορφές συµφωνιών επαναγοράς (repos) χρεογράφων σε νοµισµατικό ή µη νοµισµατικό χρυσό. Προϋποθέτουν την ανταλλαγή χρυσού για κατάθεση µε τη συµφωνία ότι η συναλλαγή θα αντιστραφεί σε συµφωνηµένη µελλοντική ηµεροµηνία και σε συµφωνηµένη τιµή χρυσού. Σύµφωνα µε τη γενική πρακτική που ακολουθείται στην καταγραφή αντίστροφων συναλλαγών, ο παραλήπτης χρυσού δεν καταγράφει τον χρυσό στον ισολογισµό του, ενώ ο προµηθευτής χρυσού δεν αφαιρεί τον χρυσό από τον ισολογισµό του. Οι ανταλλαγές (swaps) χρυσού καταγράφονται ως εγγυηµένα δάνεια και από τις δύο πλευρές, στα οποία η εγγύηση είναι ο χρυσός. Οι ανταλλαγές (swaps) νοµισµατικού χρυσού πραγµατοποιούνται µεταξύ νοµισµατικών αρχών ή EL 16 EL

18 µεταξύ νοµισµατικών αρχών και άλλων µερών, ενώ οι ανταλλαγές (swaps) µη νοµισµατικού χρυσού είναι παρόµοιες συναλλαγές χωρίς τη συµµετοχή νοµισµατικών αρχών Τα δάνεια χρυσού συνίστανται στην παράδοση χρυσού για δεδοµένη χρονική περίοδο. Όσον αφορά άλλες αντίστροφες συναλλαγές, η νοµική κυριότητα του χρυσού µεταβιβάζεται, αλλά οι κίνδυνοι και τα κέρδη από τις µεταβολές της τιµής του χρυσού παραµένουν στον δανειστή. Οι δανειστές χρυσού συχνά χρησιµοποιούν τις συναλλαγές αυτές για να καλύπτουν τις πωλήσεις τους σε τρίτα µέρη σε περιόδους έλλειψης χρυσού. Στον αρχικό κύριο καταβάλλεται ένα τέλος, που καθορίζεται από την αξία του υποκείµενου περιουσιακού στοιχείου και τη διάρκεια της αντίστροφης συναλλαγής, για τη χρήση του χρυσού Ο νοµισµατικός χρυσός είναι χρηµατοοικονοµικό περιουσιακό στοιχείο εποµένως, οι προµήθειες για δάνεια χρυσού είναι πληρωµές για τη θέση ενός περιουσιακού στοιχείου στη διάθεση άλλης θεσµικής µονάδας. Οι προµήθειες που συνδέονται µε δάνεια νοµισµατικού χρυσού αντιµετωπίζονται ως τόκος. Αυτό ισχύει επίσης, ως συνθήκη για λόγους ευκολίας, για τις προµήθειες που καταβάλλονται για δάνεια µη νοµισµατικού χρυσού. Ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα (ΕΤ ) (F.12) 5.69 Τα ΕΤ είναι διεθνή αποθεµατικά περιουσιακά στοιχεία που δηµιουργούνται από το ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ( ΝΤ) και κατανέµονται στα µέλη του ως συµπλήρωµα των υφιστάµενων αποθεµατικών περιουσιακών στοιχείων Το τµήµα ειδικών τραβηκτικών δικαιωµάτων του ΝΤ διαχειρίζεται αποθεµατικά περιουσιακά στοιχεία, χορηγώντας ΕΤ στις χώρες µέλη του ΝΤ και σε ορισµένους διεθνείς οργανισµούς, οι οποίοι είναι γνωστοί συλλογικά ως «συµµετέχοντες» Η δηµιουργία ΕΤ µέσω της χορήγησής τους και η εξαφάνιση ΕΤ µέσω των ακυρώσεών τους αποτελούν συναλλαγές. Οι χορηγήσεις ΕΤ καταγράφονται ακαθάριστες, ως απόκτηση περιουσιακού στοιχείου, στους χρηµατοοικονοµικούς λογαριασµούς των νοµισµατικών αρχών του εκάστοτε συµµετέχοντος και ως ανάληψη υποχρέωσης από την αλλοδαπή Οι κάτοχοι ΕΤ είναι αποκλειστικά επίσηµοι φορείς, που είναι κεντρικές τράπεζες και ορισµένοι διεθνείς οργανισµοί, και τα ΕΤ µεταβιβάζονται µεταξύ των συµµετεχόντων και άλλων επίσηµων κατόχων. Η κατοχή ΕΤ αντιπροσωπεύει το εξασφαλισµένο και χωρίς περιορισµούς δικαίωµα κάθε κατόχου να αποκτά άλλα αποθεµατικά περιουσιακά στοιχεία, ιδίως ξένο συνάλλαγµα, από άλλα µέλη του ΝΤ Τα ΕΤ είναι περιουσιακά στοιχεία µε αντίστοιχες υποχρεώσεις, αλλά τα περιουσιακά στοιχεία αντιπροσωπεύουν απαιτήσεις από τους συµµετέχοντες συλλογικώς και όχι από το ΝΤ. Ένας συµµετέχων µπορεί να πουλήσει ορισµένα ή όλα τα ΕΤ που κατέχει σε άλλον συµµετέχοντα και να λάβει σε αντάλλαγµα άλλα αποθεµατικά περιουσιακά στοιχεία, ιδίως ξένο συνάλλαγµα. EL 17 EL

19 Μετρητά και καταθέσεις (F.2) 5.74 Τα µετρητά και οι καταθέσεις είναι τα µετρητά σε κυκλοφορία και οι καταθέσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε ξένο νόµισµα Υπάρχουν τρεις υποκατηγορίες χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών: Μετρητά (F.21) α) µετρητά (F.21) β) µεταβιβάσιµες καταθέσεις (F.22) και γ) λοιπές καταθέσεις (F.29) Τα µετρητά είναι τραπεζογραµµάτια και κέρµατα, που έχουν εκδοθεί ή εγκριθεί από νοµισµατικές αρχές Τα µετρητά περιλαµβάνουν: α) τραπεζογραµµάτια και κέρµατα που έχουν εκδοθεί από τις νοµισµατικές αρχές µόνιµους κατοίκους ως εθνικό νόµισµα σε κυκλοφορία, το οποίο κατέχουν µόνιµοι κάτοικοι και µη µόνιµοι κάτοικοι και β) τραπεζογραµµάτια και κέρµατα που έχουν εκδοθεί από νοµισµατικές αρχές µη µόνιµους κατοίκους ως ξένο νόµισµα σε κυκλοφορία, το οποίο κατέχουν µόνιµοι κάτοικοι Τα µετρητά δεν περιλαµβάνουν: α) τραπεζογραµµάτια και κέρµατα που δεν είναι σε κυκλοφορία, για παράδειγµα το απόθεµα ιδίων τραπεζογραµµατίων µιας κεντρικής τράπεζας ή αποθέµατα τραπεζογραµµατίων που κατέχει µια κεντρική τράπεζα για περιπτώσεις ανάγκης και β) αναµνηστικά κέρµατα που δεν χρησιµοποιούνται συνήθως για την πραγµατοποίηση πληρωµών. Ταξινοµούνται ως τιµαλφή. Πλαίσιο 5.2: Μετρητά που εκδίδονται από το Ευρωσύστηµα B Τα τραπεζογραµµάτια και κέρµατα του ευρώ που εκδίδονται από το Ευρωσύστηµα αποτελούν το εθνικό νόµισµα των κρατών µελών της ευρωζώνης στην ΕΕ. Παρόλο που αντιµετωπίζονται ως εθνικό νόµισµα, τα διαθέσιµα σε ευρωνόµισµα των µόνιµων κατοίκων κάθε συµµετέχοντος κράτους µέλους συνιστούν υποχρεώσεις της κεντρικής τράπεζας µόνιµου κατοίκου µόνο στον βαθµό του θεωρητικού της µεριδίου στη συνολική έκδοση, βάσει του µεριδίου της στο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Συνέπεια αυτού είναι ότι στην ευρωζώνη, από εθνική σκοπιά, µέρος των διαθεσίµων των µόνιµων κατοίκων σε εθνικό νόµισµα µπορεί να αποτελεί χρηµατοοικονοµική απαίτηση από µη µόνιµους κατοίκους. EL 18 EL

20 B Τα µετρητά που εκδίδονται από το Ευρωσύστηµα καλύπτουν τραπεζογραµµάτια και κέρµατα. Τα τραπεζογραµµάτια εκδίδονται από το Ευρωσύστηµα τα κέρµατα εκδίδονται από τις κεντρικές κυβερνήσεις της ευρωζώνης, αν και κατά συνθήκη αντιµετωπίζονται ως υποχρεώσεις των εθνικών κεντρικών τραπεζών που, ως αντιστάθµισµα, έχουν µια πλασµατική απαίτηση από τη γενική κυβέρνηση. Τα τραπεζογραµµάτια και κέρµατα σε ευρώ µπορούν να τα κατέχουν µόνιµοι ή µη µόνιµοι κάτοικοι της ευρωζώνης. Καταθέσεις (F.22 και (F.29) 5.79 Οι καταθέσεις είναι τυποποιηµένες, µη διαπραγµατεύσιµες συµβάσεις µε το ευρύτερο κοινό, οι οποίες προσφέρονται από εταιρείες που δέχονται καταθέσεις και, σε ορισµένες περιπτώσεις, από την κεντρική κυβέρνηση ως οφειλέτες και επιτρέπουν την τοποθέτηση και τη µεταγενέστερη ανάληψη του ποσού του κεφαλαίου από τον πιστωτή. Οι καταθέσεις συνεπάγονται, συνήθως, την επιστροφή ολόκληρου του ποσού του κεφαλαίου από τον οφειλέτης στον επενδυτή. Μεταβιβάσιµες καταθέσεις (F.22) 5.80 Οι µεταβιβάσιµες καταθέσεις είναι καταθέσεις ανταλλάξιµες, κατόπιν αίτησης, µε µετρητά στο άρτιο, οι οποίες µπορούν να χρησιµοποιηθούν απευθείας για πληρωµή µε επιταγή, τραβηκτική, εντολή σε τρεχούµενο λογαριασµό, άµεση χρέωση/πίστωση ή άλλου είδους διευκόλυνση άµεσης πληρωµής, χωρίς κανενός είδους κύρωση ή περιορισµό Οι µεταβιβάσιµες καταθέσεις αντιπροσωπεύουν κατά κύριο λόγο υποχρεώσεις εταιρειών µόνιµων κατοίκων που δέχονται καταθέσεις, µερικές φορές της κεντρικής κυβέρνησης, και θεσµικών µονάδων µη µόνιµων κατοίκων. Στις µεταβιβάσιµες καταθέσεις περιλαµβάνονται: α) διατραπεζικές θέσεις µεταξύ νοµισµατικών χρηµατοοικονοµικών οργανισµών β) καταθέσεις στην κεντρική τράπεζα, από εταιρείες που δέχονται καταθέσεις, οι οποίες ξεπερνούν το ποσό των αποθεµάτων που είναι υποχρεωµένες να διατηρούν και τις οποίες µπορούν να χρησιµοποιήσουν χωρίς προειδοποίηση ή περιορισµό γ) καταθέσεις τις οποίες αναλαµβάνουν άλλοι νοµισµατικοί χρηµατοοικονοµικοί οργανισµοί έναντι της κεντρικής τράπεζας µε τη µορφή λογαριασµών λογιστικού χρυσού που δεν είναι νοµισµατικός χρυσός και επίσης αντίστοιχες καταθέσεις µε τη µορφή λογαριασµών πολύτιµων µετάλλων δ) καταθέσεις σε ξένο νόµισµα βάσει συµφωνιών ανταλλαγής (swaps) και ε) η θέση αποθεµατικού στο ΝΤ, που αποτελεί το «αποθεµατικό µερίδιο», δηλαδή το ΕΤ ή τα ποσά ξένου νοµίσµατος που µπορεί να λάβει µια χώρα µέλος από το ΝΤ σε πολύ σύντοµη προθεσµία, και άλλες απαιτήσεις από το ΝΤ, άµεσα διαθέσιµες στη χώρα µέλος, συµπεριλαµβανοµένης της EL 19 EL

21 χορήγησης δανείου στο ΝΤ από την αναφέρουσα χώρα βάσει των γενικών συµφωνιών δανεισµού (ΓΣ ) και των νέων συµφωνιών δανεισµού (NΣ ) Οι λογαριασµοί µεταβιβάσιµων καταθέσεων µπορεί να προσφέρουν διευκολύνσεις υπερανάληψης. Αν έχει γίνει υπερανάληψη από τον λογαριασµό, η ανάληψη µέχρι το µηδέν είναι ανάληψη από κατάθεση και το ποσό της υπερανάληψης είναι χορήγηση δανείου Όλοι οι τοµείς µόνιµοι κάτοικοι και η αλλοδαπή µπορούν να έχουν µεταβιβάσιµες καταθέσεις Οι µεταβιβάσιµες καταθέσεις µπορεί να υποδιαιρούνται κατά νόµισµα σε µεταβιβάσιµες καταθέσεις εκφρασµένες σε εθνικό νόµισµα και µεταβιβάσιµες καταθέσεις εκφρασµένες σε ξένα νοµίσµατα. Λοιπές καταθέσεις (F.29) 5.85 Οι λοιπές καταθέσεις είναι καταθέσεις διαφορετικές από τις µεταβιβάσιµες καταθέσεις. Οι λοιπές καταθέσεις δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν για πληρωµές παρά µόνο κατά τη λήξη τους ή µετά από µια συµφωνηµένη περίοδο προειδοποίησης, δεδοµένου ότι δεν είναι ανταλλάξιµες µε µετρητά ή µε µεταβιβάσιµες καταθέσεις χωρίς κάποιο σηµαντικό περιορισµό ή κύρωση Οι λοιπές καταθέσεις περιλαµβάνουν: α) προθεσµιακές καταθέσεις, οι οποίες είναι καταθέσεις που δεν είναι άµεσα διαθέσιµες, αλλά καθίστανται διαθέσιµες µετά από συµφωνηµένη προθεσµία λήξης. Η διαθεσιµότητά τους υπόκειται σε συγκεκριµένη χρονική προθεσµία ή είναι εξοφλητέες εφόσον τηρηθεί µια προειδοποιητική προθεσµία ανάληψης. Περιλαµβάνουν, επίσης, καταθέσεις στην κεντρική τράπεζα τις οποίες διατηρούν εταιρείες που δέχονται καταθέσεις µε τη µορφή υποχρεωτικών αποθεµάτων, στον βαθµό που οι καταθέτες δεν µπορούν να τις ρευστοποιήσουν χωρίς υποχρέωση προειδοποίησης ή χωρίς περιορισµό β) καταθέσεις ταµιευτηρίου, βιβλιάρια ταµιευτηρίου, µη διαπραγµατεύσιµα πιστοποιητικά ταµιευτηρίου ή µη διαπραγµατεύσιµα πιστοποιητικά καταθέσεων προθεσµίας γ) καταθέσεις από πρόγραµµα ή σύµβαση αποταµίευσης. Οι καταθέσεις αυτές συνεπάγονται συχνά υποχρέωση του καταθέτη να πραγµατοποιεί τακτικές πληρωµές για µια δεδοµένη περίοδο, ενώ το κεφάλαιο όπως και οι τόκοι είναι διαθέσιµα µόνο µετά την πάροδο προκαθορισµένης χρονικής περιόδου. Οι καταθέσεις αυτές συνδυάζονται µερικές φορές µε τη χορήγηση, στο τέλος της περιόδου αποταµίευσης, δανείων που είναι ανάλογα µε τη συσσωρευθείσα αποταµίευση, µε σκοπό την αγορά ή την κατασκευή κατοικίας δ) αποδεικτικά καταθέσεων που εκδίδονται από στεγαστικά ταµιευτήρια, κτηµατικές εταιρείες, πιστωτικές ενώσεις και παρόµοιους οργανισµούς, τα οποία µερικές φορές αποκαλούνται µετοχές και είναι εξοφλητέα κατόπιν EL 20 EL

22 αίτησης ή εφόσον τηρηθεί σχετικά σύντοµη προειδοποιητική προθεσµία, αλλά δεν είναι µεταβιβάσιµα ε) εξοφλητέες πληρωµές κερδών συναφείς µε χρηµατοοικονοµικά παράγωγα, που είναι υποχρεώσεις νοµισµατικών χρηµατοοικονοµικών οργανισµών στ) βραχυπρόθεσµες συµφωνίες επαναγοράς (repos) που είναι υποχρεώσεις νοµισµατικών χρηµατοοικονοµικών οργανισµών και ζ) υποχρεώσεις προς το ΝΤ που αποτελούν µέρος διεθνών συναλλαγµατικών αποθεµάτων και δεν υλοποιούνται µε δάνεια συνίστανται στη χρήση πιστώσεων που χορηγεί το ΝΤ στο πλαίσιο του λογαριασµού γενικών πόρων του αυτό το στοιχείο µετρά την ποσότητα του νοµίσµατος µιας χώρας µέλους την οποία κατέχει το ΝΤ και την οποία το µέλος είναι υποχρεωµένο να επαναγοράσει Οι λοιπές καταθέσεις δεν περιλαµβάνουν τα διαπραγµατεύσιµα πιστοποιητικά καταθέσεων και τα διαπραγµατεύσιµα πιστοποιητικά ταµιευτηρίου, τα οποία ταξινοµούνται στα χρεόγραφα (AF.3) Οι λοιπές καταθέσεις µπορεί να υποδιαιρούνται κατά νόµισµα σε λοιπές καταθέσεις εκφρασµένες σε εθνικό νόµισµα και σε λοιπές καταθέσεις εκφρασµένες σε ξένα νοµίσµατα. Χρεόγραφα (F.3) 5.89 Τα χρεόγραφα είναι διαπραγµατεύσιµα χρηµατοοικονοµικά µέσα που πιστοποιούν τη σύναψη χρέους. Κύρια χαρακτηριστικά των χρεογράφων 5.90 Τα χρεόγραφα παρουσιάζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: α) ηµεροµηνία έκδοσης, που είναι η ηµεροµηνία κατά την οποία εκδόθηκε το χρεόγραφο β) τιµή έκδοσης, που είναι η τιµή στην οποία αγοράζονται τα χρεόγραφα από τους επενδυτές την πρώτη φορά που εκδίδονται γ) ηµεροµηνία εξαγοράς ή ηµεροµηνία λήξης, που είναι η ηµεροµηνία κατά την οποία οφείλεται η τελευταία συµβατικά προγραµµατισµένη πληρωµή για την εξόφληση του κεφαλαίου δ) τιµή εξαγοράς ή αξία όψης, που είναι το ποσό που θα πρέπει να καταβληθεί από τον εκδότη στον κάτοχο κατά τη λήξη ε) αρχική ληκτότητα, που είναι η περίοδος από την ηµεροµηνία έκδοσης έως την τελευταία συµβατικά προγραµµατισµένη πληρωµή EL 21 EL