ρνιή Οηθνλνκηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Σκήκα Πνιηηηθήο Δπηζηήκεο θαη Γεκφζηαο Γηνίθεζεο Λίθνο Θνπηζηαξάο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Εήζε Καλνχδα

Transcript

1 ρνιή Οηθνλνκηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Σκήκα Πνιηηηθήο Δπηζηήκεο θαη Γεκφζηαο Γηνίθεζεο Λίθνο Θνπηζηαξάο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Εήζε Καλνχδα

2 ΠΖΓΔ - ΒΗΒΙΗΟΓΡΑΦΗΑ Mankiw, N.G. θαη M. Taylor,(2017) Οηθνλνκηθή, 3ε Έθδνζε, 2νο Σφκνο, Δθδφζεηο Σδηφια, Αζήλα Acemoglu, D., Laibson, D., List J.A., (2015) Καθξννηθνλνκηθή, Θξηηηθή, Αζήλα Burda, M. - Wyplosz, Ch., (2007) Δπξσπατθή Καθξννηθνλνκηθή, Σφκνο Α, Gutenberg, Αζήλα Krugman, P. - Wells, R., (2009) Καθξννηθνλνκηθή, Δπίθεληξν, Θεζζαινλίθε Samuelson, P. - Nordhaus, W. (2000) Οηθνλνκηθή, Σφκνο Β, Παπαδήζεο, Αζήλα Stiglitz, J. E. - Walsh,C. E. (2009) Αξρέο ηεο Καθξννηθνλνκηθήο, Παπαδήζεο, Αζήλα

3

4 r MD ΚS1 MS2 r 9.1 I 9.2 r1 r2 r1 r2 Κ1 M2 Πνζφηεηα Δπελδχζεηο I1 I2 ρξήκαηνο Ζ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή αζθείηαη απφ ηελ Θεληξηθή Σξάπεδα, ε νπνία επεξεάδεη ηελ πνζφηεηα ρξήκαηνο πνπ θπθινθνξεί ζηελ νηθνλνκία. P ΑD1 ΑD2 LΑS 9.3 ΑS 9.1 Κηα αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο απφ MS1 ζε MS2 ζα κεηψζεη ην επηηφθην ζηελ αγνξά ρξήκαηνο, απφ r1 ζε r2, δεδνκέλεο ηεο δήηεζεο ρξήκαηνο (MD). 9.2 Ζ κείσζε ηνπ επηηνθίνπ ζα απμήζεη ηηο επελδχζεηο απφ I1 ζε Η2, νη νπνίεο είλαη αξλεηηθή ζπλάξηεζε ηνπ επηηνθίνπ. 9.3 Ζ αχμεζε ησλ επελδχζεσλ ζα απμήζεη ηε ζπλαζξνηζηηθή δήηεζε, πξνθαιψληαο ηε κεηαηφπηζή ηεο απφ ηε ζέζε AD1 ζηελ AD2. Σν λέν ζεκείν ηνκήο ηεο θακπχιεο δήηεζεο (AD2) θαη ηεο βξαρπρξφληαο θακπχιεο πξνζθνξάο (AS) αληηζηνηρεί ζε πςειφηεξν επίπεδν ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο (Τ2 έλαληη Τ1) θαη πςειφηεξν επίπεδν ηηκψλ (Ρ2 έλαληη Ρ1). P2 P1 Y1 Y2 Τ

5 πληνληζκέλε κείσζε επηηνθίσλ απφ ηηο θεληξηθέο ηξάπεδεο ε ζπληνληζκέλε κείσζε ησλ επηηνθίσλ πξνρψξεζαλ ηελ Σεηάξηε (8/10/2008) νη θεληξηθέο ηξάπεδεο ζε Ακεξηθή θαη Δπξψπε. Σν εμαηξεηηθά δξαζηηθφ ζεζκηθφ κέζν έρεη ζηφρν ηελ νκαινπνίεζε ηνπ θιίκαηνο ζηηο δηεζλείο αγνξέο, νη νπνίεο φκσο αληέδξαζαλ "λεπξηθά" γηα άιιε κία κέξα. Όζνλ αθνξά ζηηο απνθάζεηο ησλ ηξαπεδψλ, ε Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ησλ ΖΠΑ κείσζε ην επηηφθην θαηά 0,50%, ζην 1,50 %. Αλάινγε απφθαζε πάξζεθε θαη απφ ηηο λνκηζκαηηθέο αξρέο ηνπ Θαλαδά, φπνπ ην επηηφθην κεηψζεθε απφ 3% ζην 2,5%. ηελ Δπξψπε, ε Δπξσπατθή Θεληξηθή Σξάπεδα κείσζε ην βαζηθφ επηηφθην δαλεηζκνχ θαηά 0,50%, ζην 3,75%, ζε ζπληνληζκφ κε ηηο ηξάπεδεο ηεο Αγγιίαο, ηεο Διβεηίαο θαη ηεο νπεδίαο. πγθεθξηκέλα, ε νπεδία κείσζε ην επηηφθηφ ηεο θαηά 0,50%, ζην 4,25%, ελψ ζηελ ίδηα κείσζε πξνρψξεζε θαη ε Σξάπεδα ηεο Αγγιίαο, ζην 4,50% απφ 5%.Ζ Διβεηία κείσζε ην επηηφθην απφ 2,75% ζην 2,25%. εκεηψλεηαη φηη είλαη ε πξψηε θνξά κεηά απφ πέληε ρξφληα πνπ ε Δπξσπατθή Θεληξηθή Σξάπεδα πξνρσξεί ζε κείσζε επηηνθίσλ. ε θνηλή αλαθνίλσζε ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ πνπ εθδφζεθε ηελ Σεηάξηε αλαθέξεηαη: «Ζ πξφζθαηε εληαηηθνπνίεζε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο έρεη απμήζεη ηνλ θίλδπλν κείσζεο ησλ ξπζκψλ αλάπηπμεο θαη έρεη πεξηνξίζεη ηνλ θίλδπλν αλφδνπ ησλ ηηκψλ, κε απνηέιεζκα ηε ζηαζεξνπνίεζε ησλ ηηκψλ. Ωο εθ ηνχηνπ, παξέρνληαη εγγπήζεηο γηα βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ ζε λνκηζκαηηθφ επίπεδν». 08/10/2008

6 Ζ δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή αζθείηαη κέζσ ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ θαη ηεο θνξνινγίαο Γεκφζηεο δαπάλεο Όηαλ ε θπβέξλεζε απμάλεη (κεηψλεη) ηηο δεκφζηεο δαπάλεο γηα αγαζά θαη ππεξεζίεο κεηαηνπίδεη ηελ θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο πξνο ηα έμσ θαη δεμηά (κέζα θαη αξηζηεξά) απφ ηε ζέζε AD ζηελ ζέζε AD1 (AD2). Δπίπεδν ηηκψλ Πνζφηεηα παξαγσγήο

7 Ζ δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή αζθείηαη κέζσ ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ θαη ηεο θνξνινγίαο Φφξνη Όηαλ ε θπβέξλεζε κεηψλεη (απμάλεη) ηνπο θφξνπο κεηαηνπίδεη ηελ θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο πξνο ηα έμσ θαη δεμηά (κέζα θαη αξηζηεξά), απφ ηε ζέζε ΑD ζηε ζέζε ΑD1 (ΑD2). Ζ κείσζε (αχμεζε) ησλ θφξσλ απμάλεη (κεηψλεη) ην δηαζέζηκν εηζφδεκα θαη ηελ θαηαλάισζε θαη θαη επέθηαζε ην ζπλνιηθφ εηζφδεκα ηεο νηθνλνκίαο. Όπσο θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο αχμεζεο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, έηζη θαη κηα κείσζε ησλ θφξσλ πξνθαιεί: α) κηα αλαινγηθά κεγαιχηεξε αχμεζε ηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο ηεο νηθνλνκίαο, εμαηηίαο ηεο ζρέζεο εηζνδήκαηνο θαη θαηαλάισζεο θαη β) κηα απψιεηα ζηελ αχμεζε ηνπ εηζνδήκαηνο εμαηηίαο ηνπ παξαγθσληζκνχ/εθηνπηζκνχ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, δειαδή ηεο κείσζεο ησλ ηδησηηθψλ επελδχζεσλ. Δπίπεδν ηηκψλ AD2 AD AD1 Πνζφηεηα παξαγσγήο

8 Έιιεηκκα πξνυπνινγηζκνχ ην έηνο n-3 Έιιεηκκα πξνυπνινγηζκνχ ην έηνο n-2 Έιιεηκκα πξνυπνινγηζκνχ ην έηνο n-1 Υξένο ην έηνο n

9 P AD1 AD3 AD2 LΑS 9.7 ΑS C 9.6 P3 P2 P1 C1=a +c( Y1-T) C2=a+c (Y2-T) Y1 Y2 Υ3 Y 9.5 Κηα αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, βξαρπρξφληα, ζα απμήζεη ην ζπλνιηθφ εηζφδεκα ηεο νηθνλνκίαο (απφ Τ1 ζε Τ2) θαη ζα κεηαηνπίζεη ηελ θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο πξνο ηα έμσ θαη δεμηά απφ ηε ζέζε AD1 ζηε ζέζε AD2 (κε ακεηάβιεηεο ηηο θακπχιεο βξαρπρξφληαο (ΑS) θαη καθξνρξφληαο (LAS) P ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο). 9.6 Ζ αχμεζε ηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο, απφ Τ1 ζε Τ2 ζα απμήζεη κε ηε ζεηξά ηεο ηελ θαηαλάισζε, απφ C1 ζε C2, ε νπνία P2 είλαη ζεηηθή ζπλάξηεζε ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο,. 9.7 θαη 9.5 Ζ αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο ζα νδεγήζεη ζε κηα εθ λένπ αχμεζε ηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο (απφ Τ2 ζε Τ3) θαη ζα P1 κεηαηνπίζεη ηελ θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο πξνο ηα έμσ θαη δεμηά απφ ηε ζέζε AD2 ζηε ζέζε AD3. Σειηθψο, ηε βξαρπρξφληα πεξίνδν, κηα αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ ζα νδεγήζεη ζε κηα αλαινγηθά κεγαιχηεξε αχμεζε ηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο ηεο νηθνλνκίαο (απφ Τ1 ζε Τ2 θαη απφ Τ2 ζε Τ3), απμάλνληαο φκσο θαη ην επίπεδν ησλ ηηκψλ, αξρηθά, απφ Ρ1 ζε Ρ2 θαη αθνινχζσο απφ Ρ2 ζε Ρ3. LΑS Y1 Y2 ΑS ΑS AD2 AD1 Y 9.5 Y

10 P P2 LΑS ΑS 9.8 r r2 DΔΚ SΔΚ2 SΔΚ1 9.9 P1 AD2 r1 AD1 Y1 Y2 Y Δαλεηαθά ΔΚ2 ΔΚ1 9.8 Κηα αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, βξαρπρξφληα, ζα απμήζεη ην ζπλνιηθφ εηζφδεκα ηεο νηθνλνκίαο (απφ Τ1 ζε Τ2) θαη ζα κεηαηνπίζεη ηελ θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο πξνο ηα έμσ θαη δεμηά απφ ηε ζέζε ΑD1 ζηε ζέζε ΑD2 (κε ακεηάβιεηεο ηηο θακπχιεο βξαρπρξφληαο (ΑS)θαη καθξνρξφληαο (LAS) ζπλαζξνηζηηθήο πξνζθνξάο). 9.9 Ζ αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ ζα κεηψζεη ηελ πξνζθνξά δαλεηαθψλ θεθαιαίσλ απφ SΓΘ1 ζε SΓΘ2. Ζ κείσζε ηεο πξνζθνξάο δαλεηαθψλ θεθαιαίσλ ζα απμήζεη ην επηηφθην (απφ r1 ζε r2), πεξηνξίδνληαο ηηο ηδησηηθέο επελδχζεηο (παξαγθσληζκφο/εθηνπηζκφο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα) Ζ κείσζε ησλ ηδησηηθψλ επελδχζεσλ ζα πεξηνξίζεη, ηειηθψο, ηε ζπλαζξνηζηηθή δήηεζε, κεηαηνπίδνληαο ηελ θακπχιε ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο απφ ηε ζέζε AD2 ζηελ AD3. Ζ κείσζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο ζα πξνθαιέζεη κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο ηεο νηθνλνκίαο (απφ Τ2 ζε Τ3). Σειηθψο, ηε βξαρπρξφληα πεξίνδν, κηα αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ ζα νδεγήζεη ζε κηα αλαινγηθά κηθξφηεξε αχμεζε ηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο ηεο νηθνλνκίαο (απφ Τ1 ζε Τ3 θαη φρη ζε Τ2), εμαηηίαο ηεο κείσζεο ησλ ηδησηηθψλ επελδχζεσλ, απμάλνληαο θαη ην επίπεδν ησλ ηηκψλ απφ Ρ1 ζε Ρ3 (θαη φρη απφ Ρ1 ζε Ρ2). P P2 P3 P1 ΑD1 ΑD3 LΑS Y1 Y3 Υ2 ΑD θεθάιαηα (ΔΚ) ΑS

11 r2 r ΜS1 ΜS r r r1 ΜD2 r1 ΜD1 M1 M2 Πνζόηεηα ρξήκαηνο 9.12 Η θπβέξλεζε απμάλεη ηηο δεκόζηεο δαπάλεο, πξνθεηκέλνπ λα ηνλώζεη ηε Ι1 Ι2 Επελδύζεηο δήηεζε ηεο νηθνλνκίαο. Όκσο, εμαηηίαο ηεο αύμεζεο ηνπ επηηνθίνπ θαη ηνπ παξαγθσληζκνύ/εθηνπηζκνύ ηνπ ηδησηηθνύ ηνκέα ην ζπλνιηθό εηζόδεκα ηεο νηθνλνκίαο δελ ζα απμεζεί ζε Υ2, αιιά ζε Υ3. P LΑS Η αύμεζε ηνπ εηζνδήκαηνο θαη ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο ζα απμήζεη ΑD3 ηε δήηεζε ρξήκαηνο γηα ζπλαιιαγέο (κεηαηόπηζε ηεο θακπύιεο δήηεζεο ρξήκαηνο από ηε ζέζε MD1 ζηε ζέζε ΜD2) θαη ζα πξνθαιέζεη αλνδηθέο ΑD1 ΑS πηέζεηο ζην επηηόθην (από r1 ζε r2). Η αύμεζε ηνπ επηηνθίνπ, εμαηηίαο ηεο P2 αύμεζεο ηεο δήηεζεο ρξήκαηνο γηα ζπλαιιαγέο θαη ηεο κείσζεο ηεο πξνζθνξάο δαλεηαθώλ θεθαιαίσλ ζα κεηώζεη ηηο ηδησηηθέο επελδύζεηο (9.14). P3 ΑD2 Η θεληξηθή ηξάπεδα απμάλεη ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο (από MS1 ζε MS2), επαλαθέξνληαο ην επηηόθην ζην αξρηθό ηνπ επίπεδν (r1) πξνθεηκέλνπ λα P1 απνθεπρζεί ε κείσζε ησλ ηδησηηθώλ επελδύζεσλ (9.13 και 9.14). Τελικώρ, η αύξηζη ηηρ πποζθοπάρ σπήμαηορ από ηην κενηπική ηπάπεζα, θα αποηπέτει ηη μείυζη ηυν επενδύζευν και ηον παπαγκυνιζμό/εκηοπιζμό ηος ιδιυηικού ηομέα πος πποκλήθηκε από ηην αύξηζη ηυν δημοζίυν δαπανών. Το επιηόκιο θα παπαμείνει ζηο απσικό επίπεδο (r1), όπυρ και οι επενδύζειρ (Ι1), ενώ ηο ζςνολικό ειζόδημα ηηρ Y1 Y3 Υ2 Y οικονομίαρ θα αςξηθεί ζε Υ2 (και όσι ζε Υ3) και ηο επίπεδο ηιμών ζε Ρ2 (και όσι ζε Ρ3).

12 Λέν πξφγξακκα δεκνζηνλνκηθήο ηφλσζεο γηα ηελ Ηαπσλία. Θα απνδψζεη θαξπνχο; Ο λενεθιεγείο Πξσζππνπξγφο ηεο Ηαπσλίαο Shinzo Abe, ζηελ πξνζπάζεηά ηνπ λα απεγθισβίζεη ηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο ηνπ απφ ην ζρεδφλ εηθνζαεηνχο δηάξθεηαο ηέικα ζηαζηκφηεηαο θαη απνπιεζσξηζκνχ ζην νπνίν έρεη πεξηέιζεη, πξνηίζεηαη λα εθαξκφζεη έλα κίγκα επεθηαηηθήο καθξννηθνλνκηθήο πνιηηηθήο επξείαο θιίκαθαο. Θα δηαηεξήζεη, κε άιια ιφγηα, ηελ θαηεχζπλζε ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ πνπ εθάξκνζαλ νη πξνθάηνρνί ηνπ, αιιά ζα απμήζεη ζεκαληηθά ηελ έθηαζή απηψλ. Ζ απφθαζε απηή ζπλίζηαηαη ζε πεξαηηέξσ ραιάξσζε ηεο -ήδε αξθεηά ραιαξήο- λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο θαη ζε ζνβαξή αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, πξνθεηκέλνπ λα ηνλσζεί ε ζπλνιηθή δήηεζε. Αξθεηνί αλαιπηέο επηδνθηκάδνπλ ην ζπγθεθξηκέλν κίγκα επεθηαηηθήο καθξννηθνλνκηθήο πνιηηηθήο, ηνλίδνληαο πσο είλαη αθξηβψο απηφ πνπ ρξεηάδεηαη ε Ηαπσληθή νηθνλνκία, εηδηθά δε ζε φ,ηη αθνξά ζηελ αλαγθαηφηεηα ηφλσζεο ηεο δήηεζεο. Γελ ιείπνπλ, σζηφζν, θαη νη πεξί ηνπ αληηζέηνπ θσλέο πνπ θξνχνπλ ησλ θψδσλα ηνπ θηλδχλνπ γηα ηηο καθξνπξφζεζκεο, θπξίσο, ζπλέπεηεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνγξάκκαηνο, ηνλίδνληαο ηαπηφρξνλα ηελ αλαγθαηφηεηα εθαξκνγήο δηαξζξσηηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ εμάιεηςε ησλ ρξνληδνπζψλ αδπλακηψλ ηεο Ηαπσληθήο νηθνλνκίαο. (14/02/2013)

13 Δθαξκνγή ζπλδπαζκέλεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο: ε κείσζε θνξνινγίαο ηνπ 1964 Σα πξψηα ρξφληα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60, ε ακεξηθαληθή νηθνλνκία είρε πεξηέιζεη ζε χθεζε. Γηα λα βνεζήζεη ηελ νηθνλνκία λα αλαθάκςεη, ε θπβέξλεζε Kennedy απνθάζηζε λα πινπνηήζεη έλα παθέην κέηξσλ επεθηαηηθήο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο, ην νπνίν πεξηιάκβαλε θπξίσο ειαθξχλζεηο ζηε θνξνινγία εηζνδήκαηνο θπζηθψλ πξνζψπσλ (θαηά 20%) θαη κείσζε ηεο θνξνινγίαο θεξδψλ ησλ επηρεηξήζεσλ (θαηά 8%). Σα απνηειέζκαηα ηεο δεκνζηνλνκηθήο επέθηαζεο κεηαθξάζηεθαλ ζε αχμεζε ηνπ ξπζκνχ πξαγκαηηθήο κεγέζπλζεο θαη ζηε κείσζε ηνπ παξαγσγηθνχ θελνχ. Ζ ηαπηφρξνλε δε άζθεζε επεθηαηηθήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ησλ ΖΠΑ απέηξεςε ηελ άλνδν ησλ επηηνθίσλ, κε απνηέιεζκα, ε ζπλεπεία ηεο δεκνζηνλνκηθήο επέθηαζεο αχμεζε ηεο δήηεζεο λα κελ ζπλνδεπηεί απφ αξλεηηθέο παξελέξγεηεο ζηηο επελδχζεηο. Γηα ηα απνηειέζκαηα ησλ ζπγθεθξηκέλσλ απνθάζεσλ, ν Arthur Okun ηφληδε κεηαμχ άιισλ φηη ε ζεκαληηθή νηθνλνκηθή κεγέζπλζε ησλ εηψλ δελ ζα κπνξνχζε λα είρε επηηεπρζεί κε πεξηνξηζηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή. Dornbusch R. Fischer S. (1993), Καθξννηθνλνκηθή, Θξηηηθή, Αζήλα, ζει. 204

14 Καθξννηθνλνκηθή ζηαζεξνπνίεζε Κνινλφηη ζεσξεηηθά ε λνκηζκαηηθή θαη δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή κπνξνχλ λα ζηαζεξνπνηήζνπλ ηελ νηθνλνκία, ππάξρνπλ ακθηβνιίεο γηα ην εάλ απηφ κπνξεί λα εθαξκνζηεί θαιά ζηελ πξάμε, θαζψο νη πνιηηηθέο απηέο επεξεάδνπλ ηελ νηθνλνκία κε κία ζεκαληηθή ρξνληθή πζηέξεζε. Λνκηζκαηηθή πνιηηηθή: Ζ θεληξηθή ηξάπεδα αιιάδεη ηα επηηφθηα, επεξεάδνληαο ηηο επελδπηηθέο δαπάλεο. Όκσο νη επηρεηξήζεηο θάλνπλ επελδπηηθά ζρέδηα πνιχ πην πξηλ. Γεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή: Οη αιιαγέο ζηηο δεκφζηεο δαπάλεο θαη ζηε θνξνινγία απαηηνχλ ρξνλνβφξεο πνιηηηθέο θαη γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο.

15 Οη απηφκαηνη ζηαζεξνπνηεηέο είλαη νη απηφκαηεο αιιαγέο ζηε δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή, πξνο ηελ αληίζεηε θαηεχζπλζε απφ απηήλ πνπ θηλείηαη ε ζπλαζξνηζηηθή δήηεζε θαη ην εηζφδεκα ηεο νηθνλνκίαο. Φνξνινγηθφ ζχζηεκα: Όηαλ ε νηθνλνκία βξίζθεηαη ζε χθεζε ε κείσζε ησλ θφξσλ κπνξεί λα αλαθφςεη ηελ πεξαηηέξσ πηψζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο. Αληίζεηα, φηαλ ε νηθνλνκία βξίζθεηαη ζε άλζεζε, ε αχμεζε ησλ θφξσλ πεξηνξίδεη ηελ αχμεζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο θαη ηηο πιεζσξηζηηθέο πηέζεηο. Δπηδφκαηα αλεξγίαο: Όηαλ ε νηθνλνκία βξίζθεηαη ζε χθεζε θαη ε αλεξγία απμάλεηαη, ε ρνξήγεζε επηδνκάησλ αλεξγίαο αλαθφπηεη ηελ πεξαηηέξσ κείσζε ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο.

16 Θξίζεηο ρξένπο θαη δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή Οη θξίζεηο ρξένπο εθδειψλνληαη φηαλ θινλίδεηαη ε εκπηζηνζχλε ησλ δαλεηζηψλ πεξί ηελ ηθαλφηεηα ή/θαη επηζπκία ησλ νθεηιεηψλ λα εμππεξεηήζνπλ ην ρξένο ηνπο. Ζ νηθνλνκία εηζέξρεηαη ζε χθεζε Απηφκαηνη ζηαζεξνπνηεηέο, επηιεθηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή θαη δηαζσζηηθνχ ηχπνπ παξεκβάζεηο ζην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα επηδεηλψλνπλ ην δεκνζηνλνκηθφ ηζνδχγην. Δμαζζελίδεη ε δπλαηφηεηα ηεο θπβέξλεζεο λα ζηαζεξνπνηήζεη ηελ νηθνλνκία κε επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή. Ζ επηδείλσζε ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ηζνδπγίνπ κπνξεί λα ππνρξεψζεη ηελ θπβέξλεζε λα εθαξκφζεη πνιηηηθέο δεκνζηνλνκηθήο ιηηφηεηαο. Ζ δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή θαηαιήγεη λα είλαη πξνθπθιηθή. Σα παξαπάλσ ζπκβαίλνπλ θπξίσο φηαλ ε θπβέξλεζε δελ έρεη κεξηκλήζεη λα αζθήζεη αληηθπθιηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή ηελ πεξίνδν αχμεζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο.

17 Θξίζεηο ρξένπο θαη ν ξφινο ηεο Θεληξηθήο Σξάπεδαο ε κία θξίζε ρξένπο ε Θεληξηθή Σξάπεδα αλαιακβάλεη ξφιν δαλεηζηή χζηαηεο θαηαθπγήο, κεηψλεη ηα επηηφθηα θαη, αλ ρξεηαζηεί, εθαξκφδεη κέηξα κε ζπκβαηηθήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο (π.ρ. πνζνηηθή ραιάξσζε). ηελ πεξίπησζε ηεο ΟΛΔ ππάξρεη απμεκέλε πηζαλφηεηα κία θξίζε ξεπζηφηεηαο λα κεηαηξαπεί ζε θξίζε ρξένπο κέζσ ηεο ινγηθήο ηεο απηνεθπιεξνχκελεο πξνθεηείαο. Δίλαη ε πεξίπησζε ησλ πνιιαπιψλ ζεκείσλ ηζνξξνπίαο. ηελ ΟΛΔ ε ΔΘΣ πξέπεη λα αλαιακβάλεη ξφιν δαλεηζηή χζηαηεο θαηαθπγήο φρη κφλν γηα ηηο ηξάπεδεο, αιιά θαη γηα ηηο θπβεξλήζεηο. Θξίζεηο ρξένπο θαη δηδάγκαηα πνιηηηθήο Αλαγθαηφηεηα εθαξκνγήο πξνιεπηηθψλ πνιηηηθψλ γηα ηελ απνζφβεζε ζπζζψξεπζεο κε δηαηεξήζηκσλ αληζνξξνπηψλ πλεηή δεκνζηνλνκηθή δηαρείξηζε Ρφινο δαλεηζηή χζηαηεο θαηαθπγήο γηα ηελ Θεληξηθή ηξάπεδα ηφζν γηα ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα φζν θαη γηα ηηο θπβεξλήζεηο.

18 Κηα νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε ηεο θξίζεο ρξένπο ζηελ Δπξσδψλε Σν Bruegel επηζεκαίλεη φηη νη πνιηηηθέο ηεο ΔΔ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο ρξένπο ζηελ Διιάδα, ηελ Ηξιαλδία θαη ηελ Πνξηνγαιία δελ έρνπλ επηηχρεη ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα, αλαθέξνληαο ραξαθηεξηζηηθά φηη ηα spreads ησλ δεθαεηψλ νκνιφγσλ πνπ εμέδσζαλ νη θπβεξλήζεηο ηνπο ην Φεβξνπάξην ήηαλ πςειφηεξα ζε ζρέζε κε απηά ηνπ Απξηιίνπ ηνπ 2010, φηαλ δελ είραλ ιεθζεί κέηξα απφ ηελ ΔΔ. Δπηζεκαίλεηαη φηη ε πεξίπησζε ηεο Διιάδαο δηαθέξεη απφ απηέο ηεο Ηζπαλίαο, ηεο Πνξηνγαιίαο θαη ηεο Ηξιαλδίαο, εμαηηίαο, θαηαξράο, ηνπ χςνπο ηνπ ρξένπο, πνπ αλακέλεηαη λα πξνζεγγίζεη ην 150% ηνπ ΑΔΠ ην 2011, θαζηζηψληαο ην ιηγφηεξν δηαρεηξίζηκν. Δπίζεο, ην πξφβιεκα ζηελ Διιάδα εληνπίδεηαη ζηελ θαθή δηαρείξηζε ησλ δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ, παξά ζηνλ ηξαπεδηθφ ηνκέα. χκθσλα κε ην πην αηζηφδνμν ζελάξην γηα λα κεησζεί ην ρξένο ζηελ Διιάδα ζην 60% ηνπ ΑΔΠ έσο ην 2034 ζα πξέπεη ην εηήζην πξσηνγελέο πιεφλαζκα ηνπ πξνυπνινγηζκνχ λα πξνζεγγίδεη ην 8,4% ηνπ ΑΔΠ. Αληίζεηα, ην ρξένο ηεο Ηξιαλδίαο είλαη πην δηαρεηξίζηκν, θαζψο γηα ηε κείσζή ηνπ απαηηνχληαη πξσηνγελή πιενλάζκαηα, ηα νπνία έρνπλ επηηεπρζεί ζην παξειζφλ. Κάιηζηα, ην ειιεληθφ πξφβιεκα κπνξεί λα επεξεάζεη αξλεηηθά θαη άιιεο επξσπατθέο νηθνλνκίεο, θαζψο κέξνο ηνπ ειιεληθνχ ρξένπο θαηέρνπλ ηξάπεδεο, ηδίσο γαιιηθέο θαη γεξκαληθέο. ηελ έθζεζή ηνπ ην Bruegel παξαηεξεί κηα παζεηηθή ζηξαηεγηθή επίιπζεο ηνπ ειιεληθνχ πξνβιήκαηνο (wait andsee): ε ειιεληθή θπβέξλεζε πξνσζεί κεηαξξπζκίζεηο γηα λα ιχζεη ην πξφβιεκα θαη λα αληηζηξέςεη ην νηθνλνκηθφ θιίκα, δίλνληαο, παξάιιεια, ρξφλν ζηηο επξσπατθέο ηξάπεδεο λα αληηκεησπίζνπλ ηνπ θηλδχλνπο, πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ θαηνρή ειιεληθψλ νκνιφγσλ. Ωζηφζν, ε ζηξαηεγηθή απηή είλαη πξνβιεκαηηθή. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο ρξένπο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ρψξεο απηέο, ηδίσο ε Διιάδα, πξνηείλεηαη θαηαξράο ην Δπξσπατθφ Σακείν Υξεκαηνπηζησηηθήο ηαζεξφηεηαο λα δηαδξακαηίζεη θεληξηθφ ξφιν ζηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο, αγνξάδνληαο κέξνο ηνπ ειιεληθνχ ρξένπο κέζσ εζεινληηθψλ αληαιιαγψλ. Απηφ πξνυπνζέηεη φηη ην Σακείν ζα απνθηήζεη ζρεηηθέο αξκνδηφηεηεο, αιιά θαη ηα απαξαίηεηα ρξεκαηνδνηηθά κέζα. Δπίζεο, ζπζηήλεηαη έλα πξφγξακκα εμπγίαλζεο ησλ επξσπατθψλ ηξαπεδψλ θαη κηα ζηξαηεγηθή ελίζρπζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο αιιά θαη ηεο αλαπηπμηαθήο πξννπηηθήο, ηδίσο ησλ ρσξψλ ηνπ επξσπατθνχ Λφηνπ. Bruegel, A comprehensive approach to the Euro-area dept crisis (07/02/2011)

19 Ζ επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή, ηδίσο ε αχμεζε ησλ δαπαλψλ, δεκηνπξγεί πνιηηηθά νθέιε γηα ηηο θπβεξλήζεηο. Σα εθινγηθά νθέιε απφ ηελ αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ είλαη άκεζα, ελψ ην θφζηνο ηνπο (κειινληηθή αχμεζε ησλ θφξσλ) είλαη καθξνρξφλην θαη ελδερνκέλσο δελ ζα ην επσκηζηνχλ ζε πεξίπησζε κε-επαλεθινγήο ηνπο. Ο πεηξαζκφο άζθεζεο επεθηαηηθήο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο είλαη εληνλφηεξνο αλ κηα θπβέξλεζε πηζηεχεη φηη ε πηζαλφηεηα επαλεθινγήο ηεο είλαη κηθξή, δεκηνπξγψληαο (ζεκαληηθνχο) πεξηνξηζκνχο ζηελ άζθεζε δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο γη απηήλ πνπ ζα ηελ δηαδερηεί.) Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο αχμεζεο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ εμαξηάηαη απφ ην θαηά πφζν ν ηδησηηθφο ηνκέαο απνηηκά ην κειινληηθφ ηνπο θφζηνο. Αλ ν ηδησηηθφο ηνκέαο απμάλεη ηελ απνηακίεπζε εηο βάξνο ηεο θαηαλάισζεο ζην παξφλ, πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζεί ζηε κειινληηθή αχμεζε ησλ θφξσλ, ηφηε πεξηνξίδνληαη ηα νθέιε, αιιά θαη ε ειθπζηηθφηεηα γηα κηα θπβέξλεζε, άζθεζεο κηαο ππέξκεηξα επεθηαηηθήο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο. Ζ δπλαηφηεηα άζθεζεο επεθηαηηθήο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο απφ κηα θπβέξλεζε εμαξηάηαη απφ ην πνιηηηθφ ζχζηεκα θαη ην ζεζκηθφ πιαίζην θαηάξηηζεο θαη εθηέιεζεο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ.

20 Τν θόζηνο ηεο δεκνζηνλνκηθήο εμπγίαλζεο ζε πεξηόδνπο νηθνλνκηθήο ύθεζεο είλαη πςειόηεξν ζε ζρέζε κε απηό πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζε πεξηόδνπο αλάθακςεο. Η δεκνζηνλνκηθή εμπγίαλζε κπνξεί λα πεξηνξίζεη ηε δπλαηόηεηα άζθεζεο κε-δεκνθηιώλ πνιηηηθώλ, όπσο είλαη νξηζκέλεο δηαξζξσηηθέο κεηαξξπζκίζεηο, εμαηηίαο ηνπ πολιτικού κεφαλαίου πνπ απαηηείηαη γηα ηελ επίηεπμή ηεο. Η δεκνζηνλνκηθή εμπγίαλζε, κέζσ ηεο κείσζεο ησλ δεκνζίσλ δαπαλώλ ή ηεο αύμεζεο ηεο θνξνινγίαο πξνθαιεί έληνλα αλαδηαλεκεηηθά απνηειέζκαηα θαη πνιηηηθό θόζηνο, ην νπνίν κπνξεί λα κεησζεί κέζσ εθαξκνγήο πνιηηηθώλ απνδεκίσζεο ησλ ρακέλσλ θαη ελίνηε κέζσ θαηαινγηζκνύ ησλ κέηξσλ εμπγίαλζεο ζε εμσηεξηθνύο παξάγνληεο θαη δεζκεύζεηο (π.ρ. ΕΕ, ΔΝΤ). Η δεκνζηνλνκηθή εμπγίαλζε επλνείηαη από ηελ επεθηαηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, πνπ βειηηώλεη ηελ αλαπηπμηαθή πξννπηηθή ηεο νηθνλνκίαο, κέζσ ηεο ηόλσζεο ησλ επελδύζεσλ, ακβιύλνληαο ηηο πνιηηηθέο αληηδξάζεηο από ηε ιήςε κε δεκνθηιώλ κέηξσλ. Η κεγαιύηεξε θηλεηηθόηεηα ηνπ θεθαιαίνπ ζε ζρέζε κε ηελ εξγαζία πεξηνξίδεη ηε δπλαηόηεηα κηαο θπβέξλεζεο λα απμάλεη ηε θνξνιόγεζε ηνπ θεθαιαίνπ. Μαθξννηθνλνκηθέο πνιηηηθέο πνπ απμάλνπλ ην επίπεδν ησλ ηηκώλ, όπσο είλαη ε επεθηαηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, δεκηώλνπλ ηα άηνκα κε ζηαζεξά εηζνδήκαηα θαη ηνπο δαλεηζηέο κεηαμύ ησλ νπνίσλ είλαη θαη νη θάηνρνη νκνιόγσλ. Αληηζέησο σθεινύληαη νη δαλεηδόκελνη, αιιά θαη νη θπβεξλήζεηο, θαζώο απμάλεηαη ε αμία ηνπ νλνκαζηηθνύ ΑΕΠ, κεηώλεηαη ν ιόγνο ηνπ ρξένπο πξνο ην ΑΕΠ θαη ε πξαγκαηηθή αμία ηνπ ρξένπο ηνπο. Τν δεκνζηνλνκηθό έιιεηκκα θαη ρξένο δεκηνπξγεί αλαδηαλεκεηηθά απνηειέζκαηα κεηαμύ ησλ γελεώλ, θαζώο επλννύληαη νη ηξέρνπζεο γελεέο θαη δεκηώλνληαη νη κειινληηθέο.

21 Ζ καθξνρξφληα πεξίνδνο Ζ βξαρπρξφληα πεξίνδνο