ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ LAPLACE...1 1.1 Εισαγωγικές γνώσεις... 1 1.2 Τυπολόγιο...3 Πίνακας 1.2.1 : Ιδιότητες Μετασχηματισμού Laplace...3 Πίνακας 1.2.2: Ζεύγη Μετασχηματισμών Laplace...5 Πίνακας 1.2.3: Ανάπτυξη της F(S) σε μερικά κλάσματα... 8 Πίνακας 1.2.4. Παθητικά Γραμμικά στοιχεία ηλεκτρικών κυκλωμάτων και μετασχηματισμός τους κατά Laplace...9 Πίνακας 1.2.5: Μιγαδικοί αριθμοί... 10 1.3 Ασκήσεις στο κεφάλαιο 1...11 1.4 Λύσειςτων ασκήσεων του κεφαλαίου 1...15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΔΟΜΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ - ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΡΟΗΣ ΣΗΜΑΤΩΝ... 35 2.1 Εισαγωγικές γνώσεις... 35 2.1.1 Συνάρτηση μεταφοράς... 35 2.1.2 Διαγράμματα βαθμίδων... 37 2.1.3 Εύρεση της ολικής απόκρισης συστήματος με περισσότεοες από μία εισόδους... 37 2.2 Τυπολόγιο... 42 Πίνακας 2.2.1: Μετασχηματισμοί δομικών διαγραμμάτων... 42 2.3 Ασκήσεις στο κεφάλαιο 2... 44 2.4 Λύσεις των ασκήσεων του κεφαλαίου 2... 57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΛΕΓΧO.....107 3.1 Εισαγωγικές γνώσεις... 107 3.1.1 Ευαισθησία συστημάτων σε μεταβολές παραμέτρων... 107 3.1.2 Σφάλματα στη μόνιμη κατάσταση.....107 3.1.3 Τύπος συστήματος... 110 3.2 Τυπολόγιο...111 Πίνακας 3.2.1 Σφάλματα στη μόνιμη κατάσταση...111 3.3 Ασκήσεις στο κεφάλαιο 3...112 3.4 Λύσεις των ασκήσεων του κεφαλαίου 3...117
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΛΕΓΧΟ 1ης ΚΑΙ 2ηςΤΑΞΗΣ...137 4.1 Εισαγωγικές γνώσεις... 137 4.1.1 Γενικοί οριακοί... 137 4.1.2 Συστήματα πρώτης τάξης... 138 4.1.3 Συστήματα δεύτερης τάξης... 140 4.1.4 Προδιαγραφές μεταβατικής απόκοισης βαθμίδας... 142 4.2 Τυπολόγιο...145 Πίνακας 4.2.1 Τυποποιημένα σήματα εισόδου...145 Πίνακας 4.2.2 Χοονική απόκριση συστημάτων 1ης τάξης...146 Πίνακας 4.2.3 Χρονική απόκοιαη συστημάτων 2ης τάξης...147 Πίνακας 4.2.4 Π ροδιαγραφές μεταβατικής απόκρισης βαθμίδας για 0<j<1... 148 4.3 Ασκήσεις στο κεφάλαιο 4...149 4.4 Λύσεις των ασκήσεων του κεφαλαίου 4...153 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΕΥΣΤΑΘΕΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ... 169 5.1 Εισαγωγικές γνώσεις... 169 5.1.1 Γενικές έννοιες... 169 5.1.2 Αλγεβρικά κριτήρια ευστάθειας... 171 5.1.3 Κριτήριο ευατάθειας Nyquist...... 174 5.2 Τυπολόγιο...... 177 Πίνακας 5.2.1 Μεταβατικές χρονικές αποκρίσεις των εκθετικωών όρων που αντιστοιχούν σε διάφορες θέσεις στο μεγαδικό επίπεδο... 177 Πίνακας 5.2.2 Αλγεβρικά κριτήρια ευστάθειας...179 Πίνακας 5.2.3 Κριτήριο Nyquist...180 Ασκήαεις στο κεφάλαιο 5... 181 5.4 Λύσεις των ασκήσεων του κεφαλαίου 5... 186 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΩΝ ΡΙΖΩΝ... 213 6.1 Εισαγωγικές γνώσεις...213 6.1.1 Γενικές έννοιες... 213 6.1.2 Κανόνες προσεγγιστικής χάραξης του Γ.Τ.Ρ...214 6.1.3 Βελτίωση επιδόσεων συστημάτων ελέγχου με χρήση του γεωμετρικού τόπου ριζών... 216 6.2 Τυπολόγιο... 220
Πίνακας 6.2.1 Κανόνες προσεγγιστικής χάραξης του Γ.Τ.Ρ. της Χ.Ε. συστήματος... 220 Πίνακας 6.2.2 Κυκλώματα αντιστάθμισης...222 6.3 Ασκήσει]ς στο κεφάλαιο 6... 223 6.4 Λύσεις των ασκήσεων του κεφαλαίου 6... 229 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ - ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΒΟDE...275 7.1 Εισαγωγικές γνώσεις...... 7.1.1 Απόκριση μόνιμης κατάστασης σε ημιτονοειδής διεγέρσεις... 275 7.1.2 Χαρακτηριστικά αρμονικής απόκρισης... 276 7.1.3 Συσχέτιση χρονικής απόκρισης με αρμονική απόκριση... 277 7.1.4 Διαγράμματα Βοde... 280 7.2 Τυπολόγιο...... 284 Πίνακας 7.2.1 Αρμονική απόκριαη συστημάτων πρώτης και δεύτερης τάξης... 284 Πίνακας 7.2.2 Διαγράμματα Βοde βασικών παραγόντων... 285 Πίνακας 7.2.3 Περιθώριο ενίσχυσης και φάσης... 287 7.3 Ασκήσεις στο κεφάλαιο 7... 288 7.4 Λύσεις των ασκήσεων του κεφαλαίου 7... 294 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ... 323 8.1 Εισαγωγικές γνώσεις... 323 8.1.1 Γενικές έννοιες... 323 8.1.2 Περιγραφή δυναμικών συστημάτων στο χώρο της κατάστασης...324 8.1.3 Σχέση μεταξύ κατάσταση ς και συνάρτησης μεταφοράς... 327 8.1.4 Επίλυση της ομογενούς εξίσωσης... 327 8.1.5 Γενική λύση των εξισώσεων κατάστασης...328 8.1.6 Διαγράμματα βαθμίδων των εξισώσεων κατάστασης...328 8.1.7. Διαγράμματα ροής σημάτων των εξισώσεων κατάστασης...329 8.1.8 Ελεγξιμότητα και Παρατηρησιμότητα...330 8.1.9 Σύγχρονες μεθόδοι σχεδίασης συστημάτων ελέγχου...331 8.2 Τυπολόγιο Πίνακας 8.2.1 Εξισώσεις καταστάσεων γραμμικών συστημάτων...334 Πίνακας 8.2.2 Περιγραφη δυναμικών συστημάτων στο χώρο κατάστασης σε κανονικές μορφές...335 Πίνακας 8.2.3 Μετασχηματισμοί διανύσματος κατάστασης- Ειδικές μορφές Ε.Κ...338
Πίνακας 8.2.4 Μήτρα μεταφοράς-λύση Ε.Κ. Ελεγξιμότητα-Παρατηρησιμότητα...339 Πίνακας 8.2.5 Σύγχρονες μεθόδοι σχεδίασης συστημάτων ελέγχου...341 Πίνακας 8.2.6 Περι πινάκων...342 8.3 Ασκήσεις στο κεφάλαιο 8 8.4 Λύσεις των ασκήσεων του κεφαλαίου 8 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...339
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το βιβλίο αυτό έχει σκοπό να δώσει στον αναγνώστη μία συλλογή αναλυτικά λυμένων ασκήσεων πάνω σε θέματα που αφορούν τον Κλασικό Αυτόματο Ελεγχο με σκοπό την πληρέστερη κατανόηση της θεωρίας και σε συνέχεια την αντιμετώπιση πιο προχωρημένων εννοιών στο χώρο των Συστημάτων Αυτομάτου Ελέγχου (π.χ. Ψηφιακός Ελεγχος, Αναγνώριση Συστημάτων, Προσαρμοστικός Ελεγχος, Ασαφής Ελεγχος κ.λπ.). Ο αναγνώστης πρέπει να έχει γνώσεις ανώτερων Μαθηματικών και όπως θα διαπιστώσει δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα που σχετίζονται με την πράξη (Σερβομηχανισμοί-Υδραυλικά και Θερμικά Συστήματα-Μηχανικά και Ηλεκτρικά Κυκλώματα κ.ά.) για τα οποία γίνεται πλήρης ανάλυση (μοντελοποίησηεπεξήγηση λειτουργίας-επίλυση). Η ύλη είναι κατανεμημένη σε 8 κεφάλαια όπου σε κάθε ένα υπάρχει η αντίστοιχη θεωρία συνοπτικά γραμμένη και πλήρες τυπολόγιο. Το κεφάλαιο 1 αναφέρεται στο μετασχηματισμό Laplace που αποτελεί βασικό μαθηματικό εργαλείο στη μελέτη και σχεδίαση των γραμμικών μη χρονικά μεταβαλλόμενων συστημάτων. Το κεφάλαιο 2 αναφέρεται στη μοντελοποίηση των συστημάτων και την περιγραφή τους τόσο αλγεβρικά (Συνάρτηση μεταφοράς) όσο και διαγραμματικά (Δομικά διαγράμματα-διαγράμματα ροής σημάτων). Το κεφάλαιο 3 αναφέρεται στα χαρακτηριστικά των συστημάτων ελέγχου όπως ευαισθησία σε μεταβολές παραμέτρων και σφάλματα στη μόνιμη κατάσταση. Το κεφάλαιο 4 αναφέρεται στη χρονική απόκριση συστημάτων πρώτης και δεύτερης τάξης για διάφορους τύπους εισόδων. Το κεφάλαιο 5 αναφέρεται στη μελέτη της ευστάθειας των συστημάτων με αλγεβρικά κριτήρια (Routh-Hurwitz-κρitήριο συνεχών κλασμάτων κ.ά) και γραφικά (κριτήριο Ευστάθειας Nyquist). Το κεφάλαιο 6 αναφέρεται στη χάραξη του γεωμετρικού τόποι! των ριζών καi τη βελτίωση των επ δόσεων των συστημάτων ελέγχου. Tο κεφάλαιο 7 αναφέρεται στην απόκριση των συστημάτων στο πεδίο της συχνότητας και μελετάται το διάγραμμα και το κριτήριο ευστάθειας Βοde. Το κεφάλαιο 8 ναφέρεται στν περιγραφή ανάλυση και σχεδίαση των συστημάτων αυτομάτου ελέγχου στο χώρο κατάστασης. Δίνονται περιγραφές πολλών δυναμικών συστημάτών στο χώρο κατάστασης σε κανονικές μορφές,
προσδιορίζεται η γενική λύση των εξισώσεων κατάστασης εξετάζονται οι εννοιες του ελέγξιμου, του παρατηρήσιμου και παρουσιάζονται μερικές σύγχρονες μεθόδοι σχεδίασης κλειστών συστημάτων ελέγχου.(αποσύζευξη εισόδωνεξόδων). Ευχαριστώ ιδιαίτερα την αδερφή μου κ. Μ. Κουρνιάτη τόσο για την επιμέλεια του εξώφυλλου όσο για την παρότρυνση και υποστήριξη τής συγγραφή του παρόντος βιβλίου. Ευχαριστώ θερμά τον κ. Α. Πολλάτο που με τη γνώση και το ενδιαφέρον του συνέβαλε στο να ασχοληθώ και να αγαπήσω το αντικείμενο του Αυτομάτου Ελέγχου. Ευχαριστώ τον κ. Μ. Διβάρη νια τη βοήθειά του κατά το στάδιο της τελικής επιμελειας του συγγράματος. Τέλος θέλω να ευχαριστήσω το προσωπικό της COSMWARE για την ευχάιστη και άψογη συνεργασία μας και τον εκδότη κ. Γ. Παπασωτηρίου για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε. Α. Ν. Βελώνη Μάιος 1997