ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ (Εξάμηνο Ζ κωδ. Μαθ. 453) (Εξάμηνο Η κωδ. Μαθ. 454 & 455)

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ (Εξάμηνο Ζ κωδ. Μαθ. 453) (Εξάμηνο Η κωδ. Μαθ. 454 & 455) ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗ ΣΤΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΡΟΜΩΝ Συγγραφείς: Δρόμοι ταχύτητας και με εμπόδια: Κέλλης Σπύρος, Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Σαρασλανίδης Πλούταρχος, Λέκτορας, ΤΕΦΑΑ_ΑΠΘ Δρόμοι ημιαντοχής-αντοχής Σούλας Δημήτρης, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ-Τρικάλων ΚΟΜΟΤΗΝΗ 2008

Περιεχόμενα 2 σελ. Πρόλογος 6 1. Εισαγωγή 8 2. Δομή των παραγόντων της αθλητικής επίδοσης στους δρόμους ταχύτητας 13 2.1. Γενικά χαρακτηριστικά της δομής της αθλητικής απόδοσης 13 2.2. Ειδικά χαρακτηριστικά της δομής της αθλητικής επίδοσης στους δρόμους ταχύτητας και με εμπόδια 17 2.3. Δομή των παραγόντων της αθλητικής επίδοσης στην αναπτυξιακή φάση 2.4. Προφίλ των επιδόσεων 31 3. Μακροχρόνιος προγραμματισμός 37 4. Κωδικοποίηση βασικών παραμέτρων της προπονητικής διαδικασίας 49 4.1. Γενικοί προπονητικοί δείκτες 51 4.1.1. Επεξήγηση των γενικών προπονητικών δεικτών 51 4.2. Ειδικοί προπονητικοί δείκτες στους δρόμους ταχύτητας 54 4.2.1. Επεξήγηση των ειδικών προπονητικών δεικτών για τους δρόμους ταχύτητας 57 4.3. Ειδικοί προπονητικοί δείκτες στους δρόμους ημιαντοχής-αντοχής 62 4.3.1. Επεξήγηση των ειδικών προπονητικών δεικτών για τους δρόμους ημιαντοχής-αντοχής 5. Ετήσιος προγραμματισμός 71 5.1. Εισαγωγή 71 5.2. Μοντέλα περιοδισμού (ή μορφές δόμησης της προπόνησης) 74 5.2.1. Κύκλοι περιοδισμού 76 5.2.2. Τοποθέτηση των ικανοτήτων της φυσικής κατάστασης και της τεχνικής στον ετήσιο κύκλο προπόνησης 82 5.3. Παραδείγματα ΜΙΚ κατά ηλικίες 88 5.3.1. Βασικό στάδιο. Ιδιαίτερο μοντέλο περιοδικότητας για παιδιά ηλικίας 12-13 χρόνων 88 5.3.1.1. Στόχοι της προπόνησης στον Α κύκλο προετοιμασίας 88 5.3.1.2. Στόχοι της προπόνησης στον Β κύκλο προετοιμασίας 91 22 64

5.3.1.3. Στόχοι της προπόνησης στον Γ κύκλο προετοιμασίας 93 5.3.2. Ειδικό στάδιο (14-15 χρόνων) στους δρόμους ταχύτητας 95 5.3.2.1. Στόχοι της προπόνησης στο βασικό κύκλο 95 5.3.2.2. Στόχοι της προπόνησης στον ειδικό κύκλο 98 5.3.2.3. Παράδειγμα ΜΙΚ προαγωνιστικού κύκλου 101 5.3.2.4. Παράδειγμα ΜΙΚ αγωνιστικού κύκλου 103 5.3.3. Μεταβατικό στάδιο (16-17) χρόνων στους δρόμους ταχύτητας 104 5.3.3.1. Στόχοι της προπόνησης στο βασικό κύκλο 104 α. Για δρομείς 100-200m και 100-110m με εμπόδια 104 β. Για δρομείς 400m και 300m με εμπόδια 109 5.3.3.2. Στόχοι της προπόνησης στον ειδικό κύκλο 111 α. Για δρομείς 100-200m 111 β. Για δρομείς 100-110m με εμπόδια 114 γ. Για δρομείς 400m και 300m με εμπόδια 116 5.3.3.3. α. Παράδειγμα ΜΙΚ προαγωνιστικού κύκλου για δρομείς 100-200m 118 β. Παράδειγμα ΜΙΚ προαγωνιστικού κύκλου για δρομείς 100-110m με εμπόδια 120 γ. Παράδειγμα ΜΙΚ προαγωνιστικού κύκλου για δρομείς 400m και 300m με εμπόδια 122 5.3.3.4. α. Παράδειγμα ΜΙΚ αγωνιστικού κύκλου για δρομείς 100-200m 123 β. Παράδειγμα ΜΙΚ αγωνιστικού κύκλου για δρομείς 100-110m με εμπόδια 124 γ. Παράδειγμα ΜΙΚ αγωνιστικού κύκλου για δρομείς 400m και 300m με εμπόδια 125 5.4. Παραδείγματα ΜΙΚ για τους δρόμους ημιαντοχής-αντοχής 126 5.4.1. Ειδικό στάδιο (14-15 χρόνων) 126 5.4.1.1. Στόχοι της προπόνησης στο βασικό κύκλο 126 5.4.1.2. Στόχοι της προπόνησης στον ειδικό κύκλο 129 5.4.1.3. Στόχοι της προπόνησης στον προαγωνιστικό κύκλο 131 5.4.1.4. Στόχοι της προπόνησης στον αγωνιστικό κύκλο 133 5.4.2. Μεταβατικό στάδιο (16-17 χρόνων) 135 5.4.2.1. Στόχοι της προπόνησης στο βασικό κύκλο 135 α. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 800-1500m και 3000m 135 β. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 2000m με φυσικά εμπόδια 137 3

5.4.2.2. Στόχοι της προπόνησης στον ειδικό κύκλο 140 α. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 800-1500m 140 β. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 3000m 142 γ. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 2000m με φυσικά εμπόδια 143 5.4.2.3. Στόχοι της προπόνησης στον προαγωνιστικό κύκλο 145 α. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 800-1500m 145 β. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 3000m 147 γ. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 2000m με φυσικά εμπόδια 149 4

5.4.2.4. Στόχοι της προπόνησης στον αγωνιστικό κύκλο 151 α. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 800-1500m 151 β. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 3000m 152 γ. Παράδειγμα ΜΙΚ για δρομείς 2000m με φυσικά εμπόδια 153 5.4.2.5. Στόχοι της προπόνησης στον ενδιάμεσο κύκλο 155 5.4.2.6. Στόχοι της προπόνησης στον κύκλο της ενεργητικής αποκατάστασης 155 6. Ανάπτυξη παραγόντων αθλητικής απόδοσης 156 6.1. Τεχνική 156 6.1.1. Τεχνική τρεξίματος στους δρόμους ταχύτητας 157 6.1.1.1. Κριτήρια αξιολόγησης 159 6.1.1.2. Στόχοι της τεχνικής τρεξίματος 159 6.1.1.3. Μεθοδολογία ανάπτυξης της τεχνικής τρεξίματος 160 6.1.2. Τεχνική εκκίνησης 162 6.1.2.1. Κριτήρια αξιολόγησης 163 6.1.2.2. Στόχοι τεχνικής εκκίνησης και επιτάχυνσης 165 6.1.2.3. Μεθοδολογία ανάπτυξης της τεχνικής εκκίνησης, επιτάχυνσης 166 6.1.3. Τεχνική σκυταλοδρομίας 167 6.1.3.1. Κριτήρια αξιολόγησης 168 6.1.3.2. Στόχοι τεχνικής σκυταλοδρομίας 168 6.1.3.3. Μεθοδολογία ανάπτυξης τεχνικής σκυταλοδρομιών 169 6.1.4. Τεχνική εμποδίων 170 6.1.4.1. Κριτήρια αξιολόγησης 170 6.1.4.2. Στόχοι της τεχνικής εμποδίων 172 6.1.4.3. Μεθοδολογία ανάπτυξης της τεχνικής εμποδίων 173 6.1.5. Τεχνική δρόμων ημιαντοχής-αντοχής 175 6.1.5.1. Τεχνική τρεξίματος στις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις 175 6.1.5.2. Τεχνική των φυσικών εμποδίων 178 6.1.5.3. Στόχοι τεχνικής των φυσικών εμοδίων στο μεταβατικό στάδιο 179 6.2. Τακτική στους δρόμους ημιαντοχής-αντοχής 180 6.3. Φυσική κατάσταση 184 6.3.1. Ταχύτητα 184 6.3.2. Δύναμη 190 5

6.3.3. Αντοχή 197 6.3.4. Ευκαμψία, συναρμοστικές ικανότητες 201 6

7. Ποιοτικά και ποσοτικά προπονητικά χαρακτηριστικά για τις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις 203 7.1. Ποιοτικά και ποσοτικά προπονητικά χαρακτηριστικά των δρόμων ημιαντοχής-αντοχής 203 7.1.1. Για τη βελτίωση της αερόβιας ικανότητας 204 7.1.2. Για τη βελτίωση της αερόβιας-αναερόβιας ικανότητας 206 7.1.3. Για τη βελτίωση της αναερόβιας γαλακτικής ικανότητας 210 7.1.4. Για τη βελτίωση της ταχύτητας 213 7.1.5. Για τη βελτίωση της αντοχής στην ταχύτητα 214 7.1.6. Για τη βελτίωση της νευρομυϊκής συναρμογής 215 7.1.7. Για τη βελτίωση της δύναμης 217 7.1.8. Για τη βελτίωση της ευκινησίας-ευκαμψίας 222 7.1.9. Για τη βελτίωση της τεχνικής 223 7.1.10. Συνολικά ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά 225 7.2. Ποιοτικά και ποσοτικά προπονητικά χαρακτηριστικά του δρόμου των 2000m με φυσικά εμπόδια 230 7.2.1. Για τη βελτίωση της αερόβιας ικανότητας 231 7.2.2. Για τη βελτίωση της αερόβιας-αναερόβιας ικανότητας 233 7.2.3. Για τη βελτίωση της αναερόβιας γαλακτικής ικανότητας 236 7.2.4. Για τη βελτίωση της ταχύτητας 238 7.2.5. Για τη βελτίωση της αντοχής στην ταχύτητα 239 7.2.6. Για τη βελτίωση της νευρομυϊκής συναρμογής 240 7.2.7. Για τη βελτίωση της δύναμης 241 7.2.8. Για τη βελτίωση της ευκινησίας-ευκαμψίας 247 7.2.9. Για τη βελτίωση της τεχνικής 248 7.2.10. Συνολικά ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά 251 8. Καταγραφή αξιολόγηση της προπόνησης 254 8.1. Τεστ αξιολόγησης της αντοχής (αερόβιας και αναερόβιας ικανότητας) 8.1.1. Εργαστηριακά τεστ 257 8.1.2. Τεστ αγωνιστικού χώρου 257 Πίνακες καταγραφής 260 Βιβλιογραφία 264 257 7

1. Εισαγωγή Η δημιουργία αθλητών υψηλού επιπέδου είναι μία πολυσύνθετη και μακροχρόνια διαδικασία η απόδοση της οποίας είναι μεγαλύτερη όταν αυτή στηρίζεται σ' ένα συγκεκριμένο αθλητικό σύστημα. Η ύπαρξη του συστήματος αυτού διασφαλίζει την ορθολογική λειτουργία των μηχανισμών που συμμετέχουν και των φορέων που ενεργοποιούνται για τη δημιουργία αθλητών διεθνούς αγωνιστικού επιπέδου. Οι βασικές συνιστώσες που χαρακτηρίζουν ένα σύγχρονο αθλητικό σύστημα αφορούν την έγκαιρη και συστηματική ανίχνευση-ανεύρεση και επιλογή των αθλητικών ταλέντων καθώς και την αξιοποίησή τους. Η ανίχνευση-ανεύρεση των ταλέντων περιλαμβάνει εκείνα τα οργανωτικά μέτρα με τα οποία πετυχαίνεται η έγκαιρη ανίχνευση-ανεύρεση των παιδιών εκείνων που είναι κατάλληλα για την έναρξη της προπόνησης με τελικό στόχο τις υψηλές επιδόσεις. Η επιλογή των ταλέντων αφορά τη διαδικασία επιλογής των ταλαντούχων ατόμων και τον προσανατολισμό τους σε συγκεκριμένα αθλήματα ή αγωνίσματα. Η αξιοποίηση των ταλέντων είναι συνθετότερη διαδικασία και έχει σχέση με όλα τα λαμβανόμενα οργανωτικά και διοικητικά μέτρα, τους θεσμούς που δημιουργούνται και τους φορείς που ενεργοποιούνται, ώστε τα ταλέντα που ανακαλύπτονται: 1. να καθοδηγούνται στο καταληλότερο γι αυτούς άθλημα, 2. να φτάνουν στο μέγιστο δυνατό σημείο της απόδοσής τους την ευνοϊκότερη περίοδο της ηλικίας τους, 3. να αναπτύσσουν ολόπλευρα την προσωπικότητά τους και 4. να διασφαλίζουν την απρόσκοπτη κοινωνική ένταξη και αποκατάστασή τους. Ένα τέτοιο ολοκληρωμένο σύστημα δεν υφίσταται στη χώρα μας ούτε σε εθνικό επίπεδο αλλά ούτε και σε επίπεδο ομοσπονδιών και συλλόγων. Εφαρμόζονται βέβαια ορισμένοι άξονες η αποτελεσματικότητα των οποίων όμως μειώνεται εξαιτίας των κενών που παρουσιάζουν και κυρίως από την έλλειψη ενός εθνικού αθλητικού συστήματος. Το τελευταίο παρά τις προσπάθειες που έγιναν κατά καιρούς δεν υφίσταται στη χώρα μας. Οι βασικοί άξονες που περιλαμβάνει η αξιοποίηση των ταλέντων είναι: 1. Η οργάνωση της προπονητικής διαδικασίας 2. Η επιστημονική υποστήριξη 3. Η κοινωνική μέριμνα 4. Η οργάνωση-διαχείριση-προγραμματισμός (πολιτική του αθλητισμού) 8

5. Η προσφερόμενη υλικοτεχνική υποδομή 6. Το προπονητικό δυναμικό Από τους έξι άξονες που περιλαμβάνει η αξιοποίηση των ταλέντων εμείς θα ασχοληθούμε με την οργάνωση της προπονητικής διαδικασίας δεδομένου ότι οι παράμετροι που περιέχει έχουν άμεση σχέση με τη διαμόρφωση της αθλητικής απόδοσης. Είναι κοινά αποδεκτό ότι η σωστή οργάνωση της προπονητικής διαδικασίας διασφαλίζεται από την ύπαρξη ενός συγκεκριμένου προπονητικού-αγωνιστικού σχεδιασμού ο οποίος διακρίνεται για τον ενιαίο χαρακτήρα του σε εθνικό επίπεδο. Ο ενιαίος προπονητικός-αγωνιστικός σχεδιασμός με βάση τις γνώσεις που προέρχονται από την αθλητική επιστήμη και τις εμπειρίες των προπονητών προσδιορίζει τους στόχους της προπόνησης και δείχνει στους προπονητές το δρόμο για την επίτευξή τους. Περιέχει αρκετά στοιχεία της προπονητικής διαδικασίας σε κωδικοποιημένη μορφή τα οποία όμως δεν πρέπει και δεν είναι εφικτό να χρησιμοποιούνται από τους προπονητές με τη μορφή της συνταγής. Οι προπονητές στηρίζονται στα στοιχεία αυτά και τα εφαρμόζουν λαμβάνοντας υπόψη τα ατομικά χαρακτηριστικά των αθλητών που γυμνάζουν, όπως είναι η προπονητική και η βιολογική ηλικία, οι ατομικές ιδιαιτερότητες (δεκτικότητα επιβάρυνσης, ο ρυθμός βελτίωσης της απόδοσης κ.α.), καθώς και τις συνθήκες προπόνησης. Βασικός σκοπός του προπονητικού-αγωνιστικού σχεδιασμού είναι η συστηματική και ορθολογικά προγραμματισμένη αθλητική ανάπτυξη των ταλαντούχων αθλητών, ώστε η μεγιστοποίηση της αγωνιστικής τους απόδοσης να φτάσει στο υψηλότερο δυνατό σημείο, στην ευνοϊκότερη περίοδο της ηλικίας τους και να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ο ενιαίος προπονητικός-αγωνιστικός σχεδιασμός κάθε αθλήματος ή αγωνίσματος στηρίζεται στον αντίστοιχο της ομοσπονδίας, ο οποίος πάλι βασίζεται στον εθνικό σχεδιασμό. Οι βασικοί θεματολογικοί άξονες γύρω από τους οποίους διαμορφώνεται ο ενιαίος προπονητικός-αγωνιστικός σχεδιασμός είναι οι εξής: Στόχοι: Καθορίζονται τόσο οι γενικοί όσο και οι ειδικοί στόχοι. Αυτοί προσδιορίζονται αναλυτικά για κάθε έτος χωριστά, καθώς και για κάθε περίοδο του ετήσιου κύκλου προπόνησης (μακρόκυκλοι, μεσόκυκλοι, μικρόκυκλοι). Βασική 9

παράμετρος καθορισμού των στόχων είναι η δημιουργία μοντέλων δομής των παραγόντων της αθλητικής απόδοσης για κάθε αγώνισμα ή κατηγορία αγωνισμάτων με εξειδίκευση των μοντέλων αυτών στα στάδια της αναπτυξιακής φάσης. Περιεχόμενα, μέσα, μέθοδοι προπόνησης: Οι στόχοι υλοποιούνται με τον καθορισμό των μέσων, των περιεχομένων και των μεθόδων της προπόνησης. Για το σκοπό αυτό λαμβάνονται υπόψη: - η ηλικία έναρξης της συστηματικής προπόνησης - η προπονητική ηλικία (Π.Η.) - οι ατομικές ιδιαιτερότητες του αθλητή (κύρια από το ειδικό στάδιο) όπως είναι η δεκτικότητα επιβάρυνσης, ο ρυθμός βελτίωσης της απόδοσης, η διάθεση και προθυμία για προπόνηση, σωματομετρικά χαρακτηριστικά κ.α. - το φύλο - οι ιδιαιτερότητες του αγωνίσματος ή της κατηγορίας των αγωνισμάτων - οι συνθήκες διεξαγωγής της προπόνησης όπως για παράδειγμα υλικοτεχνική υποδομή, κλιματολογικές συνθήκες κ.α. Προγραμματισμός της προπόνησης: Αφορά την τοποθέτηση των στοιχείων που περιέχουν οι δύο προηγούμενοι θεματολογικοί άξονες σε μακροχρόνια και ετήσια βάση. Μακροχρόνια δίνονται οι βασικοί στόχοι και προσδιορίζονται τα ποιοτικά (π.χ. σχέση γενικής με ειδική προπόνηση) και ποσοτικά (π.χ. αριθμός Π.Μ./έτος), ωρών προπόνησης/έτος κ.α.) χαρακτηριστικά της προπονητικής επιβάρυνσης. Διαδικασία και κριτήρια επιλογής, αξιολόγησης των ταλαντούχων αθλητών. Η επιλογή των ταλέντων αφορά τις διαδικασίες επιλογής των ταλαντούχων παιδιών και τον προσανατολισμό τους σε μια κατηγορία αγωνισμάτων και την τελική επιλογή του αγωνίσματος ειδίκευσης. Για το σκοπό αυτό απαιτείται έγκαιρη ανίχνευση μεγάλου πληθυσμού παιδιών. Η επιλογή και ο καθορισμός των ταλέντων γίνεται με βάση τα κριτήρια (νόρμες) αξιολόγησης. Η διαδικασία αυτή δεν είναι εύκολη γιατί η αθλητική επιστήμη αδυνατεί να δώσει κριτήρια αξιολόγησης με γενικευμένη ισχύ. Έτσι, τις περισσότερες φορές αποκλειστικό κριτήριο αξιολόγησης των νεαρών αθλητών της αναπτυξιακής φάσης είναι η επίδοση σε αγώνες. Η χρησιμοποίηση όμως της αγωνιστικής επίδοσης ως αποκλειστικού κριτηρίου αξιολόγησης εγκυμονεί, ιδίως για τους αθλητές κάτω των 16 ετών, αρκετούς κινδύνους όπως είναι η λαθεμένη πρόβλεψη της ικανότητας 10

επίδοσης λόγω π.χ. διαφορών ως προς τη βιολογική ηλικία και η αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης της πρόωρης εξειδίκευσης, μια και τα σωματεία (αξιολόγηση), οι προπονητές (διάκριση, αξιολόγηση), αλλά και οι ίδιοι οι αθλητές (διάκριση, προνόμια), επιδιώκουν πολλές φορές την πρόωρη μεγιστοποίηση της απόδοσης. Σύστημα καταγραφής των προπονητικών-αγωνιστικών επιβαρύνσεων. Η αξιολόγηση των προπονητικών, αγωνιστικών επιβαρύνσεων στο σύνολό τους επιτρέπει στον προπονητή να σχεδιάζει, καθοδηγεί και ρυθμίζει την προπονητική διαδικασία. Αυτό είναι εφικτό μόνον όταν καταγράφονται οι προπονητικές και αγωνιστικές επιβαρύνσεις. Όσο πιο αναλυτική είναι η καταγραφή τόσο καλύτερη είναι η αξιολόγηση. Για το σκοπό αυτό απαιτείται κωδικοποίηση των προπονητικών και αγωνιστικών παραμέτρων με τη μορφή δεικτών. Ο ενιαίος τρόπος καταγραφής που διασφαλίζεται με την ύπαρξη κοινών προπονητικών δεικτών, οι οποίοι αποτελούν αναπόσπαστο περιεχόμενο ενός ενιαίου προπονητικού-αγωνιστικού σχεδιασμού. Η εργασία αυτή αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια δημιουργίας ενιαίου προπονητικού-αγωνιστικού σχεδιασμού στο χώρο του κλασικού αθλητισμού. Καλύπτει σχεδόν όλους τους βασικούς θεματολογικούς άξονες που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Αποτελείται από τρεις τόμους που αντιστοιχούν στις κατηγορίες αγωνισμάτων των δρόμων ταχύτητας και των μεσαίων-μεγάλων αποστάσεων, των αλμάτων και των ρίψεων. Τα κεφάλαια που περιλαμβάνουν οι παραπάνω τόμοι είναι: Þ Δομή των γενικών παραγόντων της αθλητικής απόδοσης: αναλύονται οι γενικοί παράγοντες της αθλητικής επίδοσης. Το κεφάλαιο αυτό είναι κοινό και για τους τρείς τόμους, ενώ τα υπόλοιπα εξειδικεύονται σε σχέση με την κατηγορία αγωνισμάτων ή και για κάθε αγώνισμα χωριστά. Þ Δομή των ειδικών παραγόντων αθλητικής επίδοσης: αναλύονται οι ειδικοί παράγοντες επίδοσης για κάθε κατηγορία αγωνισμάτων ή κάθε αγώνισμα χωριστά τόσο για τη φάση του πρωταθλητισμού όσο και για την αναπτυξιακή. Þ Μακροχρόνιος προγραμματισμός. Η δομή του και οι βασικοί στόχοι στα πρώτα δύο στάδια είναι ενιαίοι για όλα τα αγωνίσματα. Η ανάλυση 11

εξειδικεύεται σε σχέση με τα αγωνίσματα και τις ηλικίες των αθλητών. Δίνονται ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της προπόνησης. Þ Κωδικοποίηση βασικών παραμέτρων της προπονητικής διαδικασίας. Παρουσιάζεται ένα ενιαίο σύστημα κωδικοποίησης με τη μορφή προπονητικών δεικτών (Π.Δ.). Οι πέντε πρώτοι Π.Δ. είναι κοινοί για όλες τις κατηγορίες, ενώ οι υπόλοιποι εξειδικεύονται σε σχέση με τα αγωνίσματα. Οι Π.Δ. στηρίζονται στο σύστημα που δημιουργήθηκε από το ΣΕΓΑΣ το 1989 με σημαντικές όμως αλλαγές και τροποποιήσεις. Þ Ετήσιος προγραμματισμός: παρουσιάζονται μοντέλα δόμησης μακρόκυκλων (ΜΑΚ), μεσόκυκλων (ΜΕΣ), μικρόκυκων (ΜΙΚ) και προπονητικών μονάδων (Π.Μ.) που καλύπτουν όλο το φάσμα της αναπτυξιακής φάσης. Þ Ανάπτυξη παραγόντων αθλητικής επίδοσης. Προσδιορίζονται τα προπονητικά μέσα, περιεχόμενα και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη της φυσικής κατάστασης και της τεχνικής στην αναπτυξιακή φάση. Þ Καταγραφή και αξιολόγηση της προπόνησης. Δίνονται συγκεκριμένα πρωτόκολλα καταγραφής της προπονητικής διαδικασίας. Αυτά είναι κοινά για όλες τις κατηγορίες αγωνισμάτων. Εξειδικευμένα δίνονται τεστ και κατευθυντήριες τιμές (νόρμες) για την αξιολόγηση βασικών παραμέτρων της αθλητικής απόδοσης ή και συνολικά της αγωνιστικής επίδοσης. Ο ενιαίος προπονητικός-αγωνιστικός σχεδιασμός που προτείνεται είναι μια πρώτη προσπάθεια η οποία θα χρειαστεί αρκετές βελτιώσεις μέχρι να πάρει την τελική του μορφή. Στην κατεύθυνση αυτή σημαντικό ρόλο θα παίξει η συμμετοχή και η συνεργασία των προπονητών που θα τον χρησιμοποιήσουν. Πιστεύουμε ότι με την εφαρμογή του καλύπτεται ένα σημαντικό κενό του αθλητικού συστήματος της χώρας μας και ειδικότερα της ομοσπονδίας του ΣΕΓΑΣ. 12

2. Δομή των παραγόντων της αθλητικής επίδοσης στους δρόμους ταχύτητας 2.1 Γενικά χαρακτηριστικά της δομής της αθλητικής απόδοσης Η επίτευξη μια αθλητικής επίδοσης είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων. Οι παράγοντες αυτοί προσδιορίζουν και επηρεάζουν την αθλητική απόδοση, ενώ μεταξύ τους εμφανίζουν μια πολύμορφη αλληλεξάρτηση-αλληλεπίδραση. Η ταξινόμηση των συστατικών αυτών σε σχέση με τη βαρύτητά τους στη διαμόρφωση της επίδοσης και το βαθμό αλληλεξάρτησής τους διαμορφώνουν τη δομή της αθλητικής επίδοσης. Η δομή της αθλητικής επίδοσης περιλαμβάνει επομένως: 1. Τους παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η αθλητική επίδοση. 2. Τη σύνδεση, την αλληλεπίδραση-αλληλεξάρτηση των παραγόντων. 3. Την αξιολογική θέση των παραγόντων στη διαμόρφωση της αθλητικής επίδοσης. Οι παράγοντες που δομούν την αθλητική επίδοση διακρίνονται σε ενδσγενείς ή προσωπικούς και εξωγενείς (εικ.2.1). Οι ενδογενείς παράγοντες σχετίζονται με το πρόσωπο του αθλητή και γι αυτό χαρακτηρίζονται ως προσωπικοί. Αποτελούν τον πυρήνα της αθλητικής απόδοσης και αρκετοί απ αυτούς είναι γενετικά εξαρτημένοι (κληρονομικότητα), ενώ άλλοι δέχονται επιρροές από το περιβάλλον. Μέσω της προπόνησης μεταβάλλεται η κατάσταση των παραγόντων αυτών, αν και ορισμένοι λόγω γενετικών καταβολών ή προηγούμενων επιρροών από το περιβάλλον μένουν σταθεροί ή είναι προκαθορισμένοι (π.χ. σύνθεση μυϊκών ινών). Μια πρώτη γενική ταξινόμηση των προσωπικών παραγόντων είναι η διάκρισή τους σε αυτούς που αφορούν στη φυσική κατάσταση, στην τεχνική, στην τακτική, στους ψυχικούς στα συστήματα του ανθρωπίνου σώματος και στο ταλέντο (εικ.2.1). Οι τρεις πρώτες κατηγορίες είναι άμεσα παρατηρητέες στην προπονητική διαδικασία και είναι αυτές που επιδέχονται μεγαλύτερη βελτίωση μέσω της προπόνησης. Αντίθετα οι ψυχικοί παράγοντες που διαμορφώνουν την ετοιμότητα του αθλητή για επίδοση, παρατηρούνται έμμεσα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος (νευρικό, μυοσκελετικό, αναπνευστικό και κυκλοφορικό) τα οποία αν και δεν είναι άμεσα παρατηρητέα είναι αυτά που μέσω της μορφής τους και της λειτουργικής τους κατάστασης καθορίζουν, σε στενή σχέση με τους ψυχικούς παράγοντες, το επίπεδο των άμεσα παρατηρούμενων ενδογενών παραγόντων (Carl, 13

1985. Martin, 1995. Mechling, 1988). Καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει επίσης το ταλέντο του αθλητή εξεταζόμενο σε σχέση με τα γενετικά εξαρτημένα χαρίσματα. Επομένως το αποτέλεσμα της προπόνησης φαίνεται στους ενδογενείς παράγοντες, της φυσικής κατάστασης, τεχνικής και τακτικής, ενώ τα αίτια του αποτελέσματος πρέπει να αναζητηθούν στα συστήματα του ανθρώπινου σώματος, στα ψυχικά γνωρίσματα του αθλητή και στην επιρροή που δέχονται αυτά από τα ψυχοσωματικά χαρίσματα (ταλέντο του ατόμου). Η παρατήρηση αυτή είναι πολύ σημαντική για την πράξη διότι εάν θέλουμε να διαγνώσουμε το ταλέντο ενός ατόμου ή να προβλέψουμε την επίδοση ενός αθλητή, πρέπει να αναλύσουμε τους αιτιατούς παράγοντες. Αυτό βέβαια πετυχαίνεται με παράλληλη αξιολόγηση του επιπέδου των επιδόσεων των άμεσα παρατηρούμενων παραγόντων. Συνολικά οι πληροφορίες που συγκεντρώνονται για τις παραμέτρους των παραπάνω παραγόντων μας δίνουν τη δυνατότητα καθοδήγησης και ρύθμισης της προπονητικής διαδικασίας. Οι εξωγενείς παράγοντες (εικ.2.1) διακρίνονται σε κοινωνικούς, υλικοτεχνικούς και κλιματολογικούς. Οι παράγοντες αυτοί δε θα αναλυθούν περισσότερο. Απλά πρέπει να τονισθεί ότι αυτοί δεν επηρεάζουν, με τη στενή έννοια του όρου, την αθλητική επίδοση, αλλά δημιουργούν ένα περιβάλλον, ένα πλάισιο παραγόντων επάνω στο οποίο στηρίζεται η μεγιστοποίηση της αθλητικής απόδοσης. Επομένως η ανυπαρξία ορισμένων από αυτούς, ή η ασθενής παρουσία τους επηρεάζουν αρνητικά τη διαμόρφωση της αθλητικής επίδοσης. Η επιρροή αυτή αυξάνει όσο αυξάνει το αγωνιστικό επίπεδο των αθλητών. Η δομή της αθλητικής απόδοσης εμφανίζεται με τη μορφή μοντέλων. Τα μοντέλα αυτά παρουσιάζουν σχηματικά τα βασικά συστατικά και τις αλληλεξαρτήσεις τους. Έτσι όπως εμφανίζονται μπορούν να εκληφθούν ως μονοσήμαντοι (ξεχωριστοί) τομείς της αθλητικής επίδοσης. Σχεδόν πάντα παρουσιάζουν τα δομικά χαρακτηριστικά για την επίτευξη επιδόσεων παγκοσμίου επιπέδου. Αποτελούν δηλαδή, τον επιδιωκόμενο στόχο. Όπως, όμως τονίστηκε και προηγουμένως, υπάρχει μια έντονη αλληλεξάρτηση των στοιχείων και η μετάβαση από τον έναν παράγοντα στον άλλον είναι πολύ ρευστή. Εξάλλου η αθλητική επιστήμη δεν είναι σε θέση να καθορίσει ειδικά για κάθε παράγοντα τους μηχανισμούς συσχέτισης που είναι υπεύθυνοι για την επίτευξη μιας επίδοσης, π.χ. μόνο για τη δύναμη, την ταχύτητα ή την τεχνική. Επιπλέον αυτό δηλώνει ότι η μεγιστοποίηση της επίδοσης σε συγκεκριμένο αγώνισμα π.χ. 100m, δεν σημαίνει ότι πρέπει να βελτιωθεί μόνο η 14

ταχύτητα, αλλά και να εξειδικευτούν όλες οι άλλες λειτουργίες του οργανισμού που είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη ενός υψηλού επιπέδου ταχύτητας (Werchoschanski, 1988). Παρά τις αδυναμίες των μοντέλων δομής της αθλητικής απόδοσης, αυτά αποτελούν απαραίτητο στοιχείο γνώσης κάθε προπονητή. Η δομή των παραγόντων της αθλητικής απόδοσης επιτρέπει τον προσδιορισμό των στόχων και των περιεχομένων της προπόνησης. Η συγκεκριμενοποίηση όμως των στόχων της προπόνησης είναι το σημείο αφετηρίας για την εφαρμογή της μεθοδολογίας της προπόνησης (εικ.2.2). Ο ακριβής προσδιορισμός των παραγόντων της αθλητικής απόδοσης, οι αλληλεπιδράσεις και εξαρτήσεις που εμφανίζουν, η βαρύτητά τους στην παραγωγή της επίδοσης και η αξιολογική τους θέση σε σχέση με το αγώνισμα και τη χρονολογική, προπονητική ηλικία των αθλητών, είναι στοιχεία που αποτελούν τον κινητήριο μοχλό δράσης των προπονητών. 15

Αθλητική επίδοση - απόδοση Υλικοτεχνική Φυσική κατάσταση Tεχνική υποδομή - Αντοχή - Δύναμη - Συναρμοστικές ικανότητες Αθλητικές εγκαταστάσεις - Ταχύτητα - Κινητικές δεξιότητες - Αθλητικός εξοπλισμός Ευκαμψία Τακτική - Αισθητικοκινητικές Εξωγενείς Κλιματολογικές παράγοντες συνθήκες Ταλέντο Ενδογενείς ικανότητες Γεωφυσικοί παράγοντες παράγοντες - Τακτικές ικανότητες (προσωπικοί) - Γνωστικές ικανότητες Συστήματα Κοινωνικοί Ψυχικοί παράγοντες ανθρωπίνου σώματος παράγοντες - Εθνικό αθλητικό σύστημα - Κίνητρα Νευρικό, μυοσκελετικό, - Οικογενειακό, σχολικό - Επιθυμίες αναπνευστικό, κυκλοφορικό επαγγελματικό, φιλικό περιβάλλον 16

- Θέληση Εικόνα 2.1. Δομή των παραγόντων της αθλητικής απόδοσης. 17

2.2. Ειδικά χαρακτηριστικά της δομής της αθλητικής επίδοσης στους δρόμους ταχύτητας και με εμπόδια Στην εικόνα 2.1 παρουσιάστηκε ένα γενικό μοντέλο δομής της αθλητικής επίδοσης. Στη συνέχεια θα παρουσιαστούν τα ειδικά μοντέλα που αφορούν τους δρόμους ταχύτητας και τους δρόμους με εμπόδια. Στην παρουσίαση της δομής των παραγόντων της αθλητικής επίδοσης των αγωνισμάτων αυτών δίνεται βαρύτητα στους άμεσους προπονητικούς παράγοντες, δηλαδή στη φυσική κατάσταση την τεχνική και την τακτική, γιατί αυτοί, όπως αναφέρθηκε, επηρεάζονται άμεσα από την προπόνηση. Οι παράγοντες αυτοί διαφοροποιούνται ακόμη περισσότερο ανάλογα με τις απαιτήσεις επίδοσης που θέτει κάθε αγώνισμα ταχύτητας. Έτσι αξιολογικά, ενώ η φυσική κατάσταση είναι στην πρώτη θέση μεταξύ των παραγόντων επίδοσης σε όλα τα αγωνίσματα ταχύτητας, η αναερόβια αντοχή (ειδική αντοχή) για παράδειγμα, που είναι μια υπομορφή της αντοχής, διαδραματίζει σημαντικότερο ρόλο στα 400m παρά στα 100m. Το ίδιο συμβαίνει με την τεχνική η οποία στους δρόμους με εμπόδια είναι καθοριστική παράμετρος της επίδοσης. Η τακτική αντίθετα στους δρόμους ταχύτητας εμφανίζεται κυρίως στα 400m απλά και με εμπόδια, στις δύο σκυταλοδρομίες, πολύ λιγότερο στα 200m και καθόλου στα 100m. Στους δρόμους ημιαντοχής και αντοχής ενώ η φυσική κατάσταση κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των παραγόντων επίδοσης, η αναερόβια αντοχή για παράδειγμα, διαδραματίζει σημαντικότερο ρόλο στους δρόμους ημιαντοχής από ότι στους δρόμους αντοχής ενώ το ίδιο συμβαίνει και με την τακτική. Αντίθετα ό ρόλος της τεχνικής είναι μικρότερης σημασίας στους δρόμους ημιαντοχής και αντοχής σε σχέση με το ρόλο των δυο προαναφερθέντων παραγόντων και εμφανίζεται κυρίως στο δρόμο με φυσικά εμπόδια. Η αξιολόγηση αυτή δίνει στον προπονητή στίβου μόνο γενικές κατευθύνσεις στους σχεδιαστικούς χειρισμούς του. Για την εξειδικευμένη μορφή προγραμματισμού απαιτείται το αναλυτικό μοντέλο δομής των ενδογενών παραγόντων επίδοσης ώστε να ακολουθήσει ο προσδιορισμός των προπονητικών στόχων και η διαδικασία επίτευξής των. 18

Η παρουσίαση των μοντέλων δομής των προσωπικών παραγόντων επίδοσης θα γίνει σύμφωνα με την αξιολογική τους θέση στη διαμόρφωση της επίδοσης. Στo πίνακα 2.1 παρουσιάζεται η δομή των παραγόντων της φυσικής κατάστασης. Πίνακας 2.1. Δομή των παραγόντων επίδοσης της φυσικής κατάστασης στους δρόμους ταχύτητας. Κινητική ικανότητα Ταχύτητα: Δύναμη: Αντοχή: Ευκαμψία: Συναρμοστικές ικανότητες: Συστατικά επίδοσης (παράγοντες) - Ταχύτητα αντίδρασης - Άκυκλη ταχύτητα - Επιτάχυνση - Μέγιστη ταχύτητα - Αντοχή στην ταχύτητα (γενική, ειδική) - Μέγιστη δύναμη μέσω μυϊκής υπερτροφίας - Μέγιστη δύναμη μέσω ενδομυϊκής συναρμογής - Ταχυδύναμη - Αντοχή στη δύναμη - Αντοχή στην ταχυδύναμη - Αερόβια αντοχή - Αερόβια-αναερόβια αντοχή (μικτή) - Αναερόβια αντοχή (γενική, ειδική) Γενική, ειδική Αναφέρονται μαζί με την τεχνική Πίνακας 2.2. Δομή των παραγόντων επίδοσης της φυσικής κατάστασης στους δρόμους ημιαντοχής και αντοχής. Κινητική ικανότητα Αντοχή Ταχύτητα Δύναμη Συστατικά επίδοσης (παράγοντες) - Αερόβια αντοχή - Αερόβια-αναερόβια αντοχή (μικτή) - Αναερόβια αντοχή (γενική-ειδική) - Mέγιστη ταχύτητα - Αντοχή στην ταχύτητα - Ταχυδύναμη - Αντοχή στην ταχυδύναμη 19

Ευκαμψία Συναρμοστικές ικανότητες - Γενική, ειδική - Αναφέρονται με την τεχνική Οι παράγοντες επίδοσης της φυσικής κατάστασης που παρουσιάζεται στο πίνακα 2.1 έχει διαφορετική βαρύτητα σε σχέση με το αγώνισμα, την προπονητική και χρονολογική ηλικία και με την περίοδο της προπόνησης μέσα στον μακρόκυκλο. Σε επόμενα κεφάλαια θα παρουσιαστούν οι διαφορές αυτές αναλυτικά. Επίσης παρατηρούμε ότι υπάρχουν σύνθετες κινητικές ικανότητες μεταξύ της αντοχής και της ταχύτητας και της αντοχής και της δύναμης. Υπάρχουν επίσης δομικά στοιχεία της επίδοσης τα οποία έχουν γενικευμένη ισχύ σε όλα τα αγωνίσματα ταχύτητας (μέγιστη ταχύτητα) και άλλα τα οποία βρίσκουν εφαρμογή σε ορισμένα αγωνίσματα που εμφανίζουν ειδικές απαιτήσεις (π.χ. αντοχή στην ταχυδύναμη στα 400m). Το ίδιο συμβαίνει και για τα αγωνίσματα ημιαντοχής-αντοχής, όπου τα δομικά στοιχεία της επίδοσης έχουν γενικευμένη ισχύ (αερόβια, αερόβια-αναερόβια αντοχή), ενώ άλλα εμφανίζονται σε ορισμένα αγωνίσματα που έχουν ειδικές απαιτήσεις (π.χ. αντοχή στη δύναμη στους δρόμους ημιαντοχής). Πρέπει να τονισθεί επίσης ότι οι παράγοντες της αντοχής και οι σύνθετες μορφές της αντοχής στη δύναμη και αντοχής στην ταχύτητα εξαρτώνται από τις ενεργειακές απαιτήσεις (αερόβια, αναερόβια παραγωγή ενέργειας). Στους υπόλοιπους παράγοντες επεισέρχονται και νευρομυϊκές, συναρμοστικές διαδικασίες (ταχύτητα, δύναμη, ευκαμψία). Στον πίνακα 2.3 και 2.4 παρουσιάζονται τα δομικά στοιχεία της επίδοσης σε σχέση με την τεχνική και την τακτική. Πίνακας 2.3. Δομή των παραγόντων επίδοσης στους δρόμους ταχύτητας ως προς την τεχνική και την τακτική. Παράγοντες επίδοσης Τεχνική: Συστατικά επίδοσης (παράγοντες) - Τεχνική εκκίνησης - Τεχνική τρεξίματος στη φάση της επιτάχυνσης στη φάση της μέγιστης ταχύτητας στη φάση του τερματισμού - Τεχνική εμποδίων στη φάση εκκίνησης μέχρι το 1ο εμπόδιο στη φάση περάσματος των εμποδίων τεχνική τρεξίματος μεταξύ των εμποδίων 20

- Τεχνική σκυταλοδρομιών - Τεχνική γενικών και ειδικών ασκήσεων που χρησιμο-ποιούνται στην προπόνηση για την ανάπτυξη όλων των ικανοτήτων της φυσικής κατάστασης και της τεχνικής Τακτική: - Τοποθέτηση αθλητών στις σκυταλοδρομίες - Ταχύτητα τρεξίματος στις ενδιάμεσες αποστάσεις στα 400m απλά και με εμπόδια και πολύ λιγότερο στα 200m. - Επίτευξη επιδόσεων με μεταβλητές συνθήκες (π.χ. καιρικές). 21

Πίνακας 2.4. Δομή των παραγόντων επίδοσης στους δρόμους ημιαντοχής και αντοχής ως προς την τεχνική και την τακτική. Παράγοντες επίδοσης Τακτική Tεχνική Συστατικά επίδοσης (παράγοντες) - O αγωνιστικός στόχος είναι η επίδοση - O αγωνιστικός στόχος είναι η νίκη - O αγωνιστικός στόχος είναι η πρόκριση στον τελικό ενός μεγάλου αγώνα - O αγωνιστικός στόχος είναι και η επίδοση και η νίκη. - Τεχνική του δρόμου - Τεχνική εμποδίων - Τεχνική φυσικών εμποδίων και λίμνης: μεταξύ των φυσικών εμποδίων, της λίμνης, μεταξύ των εμποδίων και της λίμνης. - Τεχνική γενικών και ειδικών ασκήσεων που χρησιμοποιούνται στην προπόνηση γιατην ανάπτυξη όλων των ικανοτήτων της φυσικής κατάστασης και της τεχνικής. Οι παράγοντες αυτοί υφίστανται τις διαφοροποιήσεις που αναφέρθηκαν ως προς τη φυσική κατάσταση. Τα ψυχικά γνωρίσματα που συνεισφέρουν στη διαμόρφωση της επίδοσης στους δρόμους ταχύτητας είναι η ικανότητα συγκέντρωσης (αυτοσυγκέντρωσης) και η δύναμη θέλησης. Η ικανότητα συγκέντρωσης είναι η ικανότητα του ατόμου να καθοδηγεί συνειδητά την προσοχή του σε ένα συγκεκριμένο σημείο ή μέρος της αγωνιστικής κίνησης, όπως για παράδειγμα ο πυροβολισμός κατά την εκκίνηση. Αυτή αναπτύσσεται μέσω της προπόνησης πάντα όμως σε σύνδεση με την αγωνιστική τεχνική. Επηρεάζεται από παρορμητικούς παράγοντες όπως είναι τα κίνητρα, η διάθεση και η δύναμη θέλησης. Η δύναμη θέλησης είναι η ικανότητα του ατόμου να καθοδηγεί συνειδητά παρορμήσεις και εσωτερικές αντιστάσεις (κόπωση, απροθυμία) και διεγέρσεις. Αναπτύσσεται και αυτή μέσω της προπόνησης αλλά σε μακροχρόνια βάση που ξεκινά από τα πρώτα χρόνια προπόνησης. 22

2.3. Δομή των παραγόντων της αθλητικής επίδοσης στην αναπτυξιακή φάση Το μοντέλο που παρουσιάστηκε στην εικόνα 2.1 και η ανάλυση των παραγόντων στους πίνακες 2.1, 2.3 και 2.4 έχουν γενικό χαρακτήρα και εκφράζουν τα δομικά χαρακτηριστικά της επίδοσης στη φάση του πρωταθλητισμού. Στη μακρόχρονη πορεία ανάπτυξης της αθλητικής επίδοσης διαφοροποιούνται. Αυτό οφείλεται: 1. Στη βιολογική ωρίμανση του ατόμου. Οι κινητικές ικανότητες δεν παρουσιάζουν τις ίδιες δυνατότητες ανάπτυξης μέσω της προπόνησης κατά τη διάρκεια της αναπτυξιακής φάσης. Η αναερόβια αντοχή και η μέγιστη δύναμη δεν εμφανίζουν ευνοϊκές συνθήκες βελτίωσής τους μέχρι την είσοδο του ατόμου στην εφηβεία, σε αντίθεση με την ευκαμψία ή τις συναρμοστικές ικανότητες που αναπτύσσονται κυρίως στην παιδική ηλικία. Η θεωρία των ευαίσθητων φάσεων σχετίζεται με το ζήτημα αυτό και δίνει αρκετές πληροφορίες στον προπονητή. Αυτή στηρίζεται στην άποψη ότι σε σχέση με τους ενδογενείς παράγοντες ωρίμανσης το άτομο διέρχεται κατά τη διαδικασία της ανάπτυξης ορισμένες χρονικές φάσεις πολύ ευαίσθητες, κατά τις οποίες οι διαδικασίες ωρίμανσης είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές για προσαρμογές προερχόμενες από ειδικά εξωτερικά ερεθίσματα. Οι φάσεις αυτές χαρακτηρίζονται ευαίσθητες φάσεις ή περίοδοι κρίσης, (Hirtz, 1976. Martin, 1982, 1987. Sinz, 1976. Weineck, 1982, 1983. Winter, 1980). Κατά τον Thiess et al. (1980), ευαίσθητες φάσεις είναι περιορισμένες χρονικά περίοδοι της διαδικασίας ανάπτυξης του ατόμου κατά τις οποίες αυτό αντιδρά πιο έντονα σε συγκεκριμένα ερεθίσματα από το περιβάλλον, σε αντίθεση με άλλες χρονικές φάσεις της ανάπτυξης, κατά τις οποίες το άτομο είναι λιγότερο δεκτικό σε προσαρμογές. Στις ευαίσθητες φάσεις, δηλαδή, υπάρχει αυξημένη ετοιμότητα αντίδρασης του αναπτυσσόμενου οργανισμού σε εξωγενή ερεθίσματα (όπως είναι για παράδειγμα η συστηματική προπόνηση), με αντίστοιχα ευνοϊκά αποτελέσματα στη διαδικασία ανάπτυξής του. Μάλιστα, είναι πολύ πιθανό, όταν δε δοθούν τα ερεθίσματα κατά τη διάρκεια των ευαίσθητων αυτών φάσεων, οι αντίστοιχες προσαρμογές να είναι ασθενέστερες (Weineck, 1982). Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι σε άλλες χρονικές περιόδους δεν έχουμε προσαρμογές σε ανάλογα ερεθίσματα, μόνο που στις περιπτώσεις αυτές, οι προσαρμογές είναι αρκετά μικρότερες. 23

Ο προσδιορισμός επομένως των φάσεων αυτών για τις διάφορες κινητικές ικανότητες (αντοχή, δύναμη, ταχύτητα, ευκαμψία, συναρμοστικές ικανότητες) παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, επειδή θα επιτρέψει την έγκαιρη και κατάλληλη χρησιμοποίηση των κινητικών ερεθισμάτων (βλ. πιν. 2.5 και 2.6). Στο σημείο αυτό αρχίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα και οι αμφισβητήσεις στη θεωρία των ευαίσθητων φάσεων. Αν και η δυνατότητα προπόνησης των κινητικών ικανοτήτων στην παιδική ηλικία δεν αμφισβητείται, το επίπεδο της έρευνας σε σχέση με τις ευαίσθητες φάσεις της ανθρώπινης ανάπτυξης είναι χωρίς αμφιβολία ελλειπές και προσφέρει στην πραγματικότητα, μετά από μια σοβαρή ανάλυση των αποτελεσμάτων, λίγα στοιχεία τεκμηριωμένα επιστημονικά (Martin, 1987). Οι μεγελύτερες αδυναμίες εντοπίζονται στη συνάρτηση των ευαίσθητων φάσεων με την ημερολογιακή ηλικία (Joch, 1977 & Stork, 1985). Πίνακας 2.5. Οι ευαίσθητες φάσεις σε παιδιά και εφήβους των ψυχοκινητικών - συναρμοστικών, συναισθηματικών και γνωστικών ικανοτήτων (Martin, 1982). Ηλικία 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Ψυχοκινητικές - συναρμοστικές ικανότηες Κινητικές ικανότητες Ικανότητες διαφοροποίησης Ακουστική - οπτική ικανότητα αντίδρσης Αίσθηση χώρου Ικανότητα ρυθμού Ικανότητα ισορροπίας Φυσικές ικανότητες 24

Αντοχή Δύναμη Ταχύτητα Συναισθηματικές - γνωστικές ικανότητες Συναισθηματικέςγνωστικές ικανότητες Ικανότητα μάθησης 25

Πίνακας 2.6. Τελειοποίηση των συναρμοστικών ικανοτήτων στο μάθημα φυσικής αγωγής στις 10 πρώτες τάξεις (Hirtz 1976). Συναρμοστικές ικανότητες Σ Χ Ο Λ Ι Κ Ο Ε Τ Ο Σ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Συναρμοστική ικανότητα κάτω από πίεση χρόνου Κιναισθητική ικανότητα διαφοροποίησης στο χρόνο και το χώρο Ακουστική και οπτική ικανότητα αντίδρασης Ικανότητα ρυθμού Α Γ Ο Ρ Ικανότητα προσανατολισμού στο χώρο Ικανότητα ισορροπίας Ι Α Συναρμοστική ικανότητα κάτω από πίεση χρόνου Κιναισθητική ικανότητα διαφοροποίησης στο χρόνο και το χώρο Ακουστική και οπτική ικανότητα αντίδρασης Ικανότητα ρυθμού Ικανότητα προσανατολισμού στο χώρο Ικανότητα ισορροπίας Κ Ο Ρ Ι Τ Σ Ι Α Η σύνδεση των ευαίσθητων φάσεων με την ημερολογιακή ηλικία θεωρείται ανακριβής, διότι η τελευταία δε συμβαδίζει τις περισσότερες φορές με τη βιολογική ηλικία, η οποία εκφράζει το ακριβές ψυχοσωματικό επίπεδο ανάπτυξης ή το βαθμό 26

της βιολογικής ωρίμανσης του ατόμου και κατά συνέπεια εμφανίζει ως προς αυτή διαφορές μέχρι και 3-4 έτη (Hollmann, 1980. Huth, 1962. Matthias, 1966. Weineck, 1982. Winter, 1981). Στην προκειμένη περίπτωση εάν υπήρχε επακριβής καθορισμός των ευαίσθητων φάσεων σύμφωνα με τη βιολογική ηλικία, η λύση θα ήταν η ατομική προπόνηση. Αυτό όμως είναι από πρακτικής άποψης αδύνατο για τις ηλικίες αυτές. Βέβαια, οι δυσκολίες του επακριβούς χρονολογικού καθορισμού των ευαίσθητων φάσεων δεν θα έπρεπε να οδηγήσουν στην απόρριψή τους, διότι δεν παύουν να υφίστανται (Martin, 1987). Οι μικρότερες διαφωνίες εμφανίζονται στις συναρμοστικές ικανότητες (ισορροπίας, ρυθμού, προσανατολισμού κλπ.) για τις οποίες όλοι σχεδόν συμφωνούν ότι αναπτύσσονται περισσότερο όταν εξασκηθούν κατά την παιδική ηλικία με πολύπλευρα κινητικά ερεθίσματα. Ο Joch (1985), μάλιστα τονίζει ότι η πρώτη παιδική ηλικία (7-10 ετών) είναι ολόκληρη μια ευαίσθητη φάση. Το ίδιο παρατηρείται και για την ευκαμψία ενώ για τις υπόλοιπες κινητικές ικανότητες (δύναμη, αντοχή, ταχύτητα) τα στοιχεία που δίνονται, ιδίως όταν συνδέονται με την ηλικία, παρουσιάζουν συνήθως διαφορές μεταξύ τους, χωρίς όμως να διαφοροποιούνται ως προς το χώρο της παιδικής ηλικίας. 2. Στην αρχή της εξειδίκευσης. Στα πρώτα χρόνια της προπόνησης (βασική φάση και πρώτο μέρος εποικοδομητικής) η απόδοση αναπτύσσεται με γενικές προπονητικές επιβαρύνσεις. Ισχύει η αρχή της σύνθετης επενέργειας που σημαίνει ότι με ένα ερέθισμα αναπτύσσονται περισσότερες από μία κινητικές ικανότητες ή η έλλειψη ορισμένων συμψηφίζεται από την παρουσία άλλων (πιν. 2.5 και 2.6). Με την πάροδο των χρόνων προπόνησης (μετά από 3-5 έτη) ή με την είσοδο των αθλητών στην εφηβεία οι προπονητικές προσαρμογές απαιτούν εξειδικευμένες προπονητικές επιβαρύνσεις (εικ. 3.4). Το φαινόμενο αυτό διευκολύνει τον προπονητή στη βασική φάση της μακροχρόνιας προπονητικής διαδικασίας γιατί οι επιδόσεις στις ηλικίες αυτές δεν απαιτούν ειδικές επιβαρύνσεις και επιπλέον βελτιώνονται φυσιολογικά μέσω της βιολογικής ωρίμανσης. Εγκυμονεί όμως και κινδύνους γιατί ορισμένες από τις ικανότητες αυτές, που σε συγκεκριμένες ηλικίες είναι καθοριστικές ή διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της επίδοσης, διαφοροποιούνται στα επόμενα 27

χρόνια. Η συχνότητα κίνησης για παράδειγμα είναι σημαντικός παράγοντας και αναπτύσσεται πάρα πολύ μεταξύ 10-15 ετών. Η επιμονή στη βελτίωσή της μετά την ηλικία αυτή όμως δεν έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η ανάπτυξη της δύναμης επίσης στις ηλικίες 9 έως 13-14 ετών (εισαγωγικό-βασικό στάδιο) πετυχαίνεται με γενικά προπονητικά ερεθίσματα δύναμης, ενώ παράλληλα οι απαιτήσεις ως προς τη δύναμη των αγωνισμάτων ταχύτητας στις ηλικίες αυτές δεν είναι μεγάλες σε σύγκριση με τα επόμενα στάδια της αθλητικής σταδιοδρομίας. Στη φάση του πρωταθλητισμού για παράδειγμα η δύναμη στους δρόμους ταχύτητας διακρίνεται σε πολλες υπομορφές. Στην αντοχή η καλύτερη περίοδος από άποψη αμοιβής, δηλαδή προσαρμογής των παιδιών σε αερόβιες επιβαρύνσεις κυμαίνεται με απόκλιση των υφισταμένων απόψεων +1 χρόνο, μεταξύ των 12-17 χρόνων. Το διάστημα αυτό βέβαια δεν είναι ίδιο για εφήβους και νεάνιδες. Τα κορίτσια φτάνουν στο μέγιστο της φυσιολογικής αερόβιας ικανότητας -μέγιστη πρόσληψη Ο2- στην ηλικία των 16 χρόνων περίπου, ενώ τα αγόρια στην ηλικία των 18-19 χρόνων. Σε αντίθεση με την αερόβια ικανότητα, η αναερόβια παρουσιάζει λιγότερο ευνοικές συνθήκες εξαιτίας κυρίως της μειωμένης ποσότητας του ενζύμου φωσφοφρου-κτοκινάση, του βηματοδότη της αναερόβιας γλυκόλυσης. Στη φάση του πρωταθλητισμού όμως η αναερόβια ικανότητα παίζει κυρίαρχο ρόλο στ αγωνίσματα της ημιαντοχής και λιγότερο στ αγωνίσματα της αντοχής. Η ευαίσθητη φάση αυτής της ικανότητας, ξεκινά κυρίως με την είσοδο στην εφηβεία. Βέβαια μερικές βελτιώσεις παρατηρούνται και κατά την περίοδο αυτή (Μartin 1994). Οι παραπάνω λόγοι καθιστούν αναγκαία τη δημιουργία μοντέλων δομής της αθλητικής απόδοσης στις ενδιάμεσες ηλικίες. Στο εγχειρίδιο αυτό οι ηλικίες που εξετάζονται είναι από 12 έως 16 ετών. Για να αποφευχθεί μια δημιουργία γενικών μοντέλων της απόδοσης κρίνεται σκόπιμο να παρουσιαστεί αναλυτικά για τις ηλικίες αυτές η έμφαση που δίνεται στους παράγοντες αυτούς στις συγκεκριμένες ηλικίες (πιν. 2.7, 2.8, 2.9 και 2.10). Από τους πίνακες αυτούς παρατηρούμε ότι: δεν δίνεται η ίδια έμφαση στους παράγοντες σε όλες τις ηλικίες που εξετάζουμε η αξιολογική θέση των παραγόντων αυτών μας επιτρέπει να θέτουμε προτεραιότητες στους προπονητικούς στόχους 28

παρουσιάζονται πιο αναλυτικά οι παράγοντες σε σύγκριση με τους αντίστοιχους των πινάκων 2.1, 2.3 και 2.4. Βέβαια σε επόμενα κεφάλαια θα υπάρξει και μεγαλύτερη ανάλυση των παραγόντων. 29

Πίνακας 2.7. Οι παράγοντες επίδοσης της φυσικής κατάστασης στους δρόμους ταχύτητας και με εμπόδια μέχρι την ηλικία των 17 ετών. Κινητική ικανότητα 9-11χρ. 12 χρ. 13 χρ. 14 χρ. 15 χρ. 16 χρ. 17 χρ. ΤΑΧΥΤΗΤΑ Ταχύτητα αντίδρασης Άκυκλη ταχύτητα Κυκλική ταχύτητα Συχνότητα κίνησης Επιτάχυνση *α β - - [ ] Μέγιστη ταχύτητα α Αντοχή στην ταχύτητα **Ε3 β - - [ ] - - Ε2 - - ( ) ( ) Ταχύτητα-ρυθμός (400m εμπ.) Ε1 - - - ( ) - - - - ΔΥΝΑΜΗ Γενική ενδυνάμωση Ταχυδύναμη [ ] Αντοχή στην ταχυδύναμη - - - - ( ) ( ) [ ] Μέγιστη δύναμη - μυϊκή υπερτροφία - - - - [ ] - ενδομυϊκή συναρμογή - - - Αντοχή στη δύναμη - - - ( ) ( ) ΑΝΤΟΧΗ Γενική αντοχή Βασική αντοχή (Α3) Βασική αντοχή (Α2) ( ) ( ) ( ) ( ) Βασική αντοχή (Α1) - - ( ) ( ) ΕΥΚΑΜΨΙΑ 30

ΣΥΝΑΡΜΟΣΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ * α: υπομέγιστη ένταση, β: μέγιστη ένταση. ** E1: ένταση 95-100%, Ε2: ένταση 90-94%, Ε3: ένταση 75-89%. -: καθόλου (έμμεσα), : λίγο, : πολύ, : πάρα πολύ, ( ): Για αθλητές -τριες 300-400m, [ ]: Για αθλητές -τριες 100-200m, 100-110m με εμπόδια. 31

Πίνακας 2.8. Οι παράγοντες επίδοσης της φυσικής κατάστασης στους δρόμους ημιαντοχής και αντοχής μέχρι την ηλικία των 17 ετών. Κινητική ικανότητα 9-11χρ. 12 χρ. 13 χρ. 14 χρ. 15 χρ. 16 χρ. 17 χρ. ΑΝΤΟΧΗ Αερόβια αντοχή Αερόβια-αναερόβια αντοχή (μικτή) Αναερόβια αντοχή (γενική-ειδική) - - - - - - ΤΑΧΥΤΗΤΑ Ταχύτητα αντίδρασης - - Mέγιστη ταχύτητα *α Αντοχή στην ταχύτητα β β - - - - - ΔΥΝΑΜΗ Γενική ενδυνάμωση Ταχυδύναμη Αντοχή στην ταχυδύναμη - - - - Αντοχή στη δύναμη - - - ΕΥΚΑΜΨΙΑ ΣΥΝΑΡΜΟΣΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ * α: υπομέγιστη ένταση, β: μέγιστη ένταση. -: καθόλου (έμμεσα), : λίγο, : πολύ, : πάρα πολύ 32

Πίνακας 2.9. Οι παράγοντες επίδοσης της τεχνικής και της τακτικής στους δρόμους ταχύτητας και με εμπόδια μέχρι την ηλικία των 17 ετών. Παράγοντες επίδοσης 9-11χρ. 12 χρ. 13 χρ. 14 χρ. 15 χρ. 16 χρ. 17 χρ. ΤΕΧΝΙΚΗ Τεχνική εκκίνησης Τεχνική τρεξίματος βασική τεχνική τρεξίματος φάση επιτάχυνσης - - φάση μέγιστης ταχύτητας - - - φάση τερματισμού - - - Τεχνική εμποδίων φάση εκκίνησης μέχρι το 1ο εμπ. φάση περάσματος των εμποδίων - - τεχνική τρεξίματος μεταξύ των εμποδίων - Τεχνική σκυταλοδρομίας (δότης-λήπτης) - [ ] [ Τεχνική ασκήσεων ανάπτυξης της φυσικής κατάστασης - γενικές ασκήσεις - ειδικές ασκήσεις - Ασκήσεις ανάπτυξης τεχνικής - γενικές ασκήσεις - - - ειδικές ασκήσεις ΤΑΚΤΙΚΗ Τοποθέτηση αθλητών στις σκυταλοδρομίες - [ Ταχύτητα τρεξίματος στις ενδιάμεσες αποστάσεις - - - ( ) Επίτευξη επιδόσεων με μεταβλητές συνθήκες - - - - ] ] 33

-: καθόλου (έμμεσα), : λίγο, : πολύ, : πάρα πολύ, ( ): Για αθλητές -τριες 300-400m [ ]: Για αθλητές -τριες 100-200m, 100-110m με εμπόδια. 34

Πίνακας 2.10. Οι παράγοντες επίδοσης της τακτικής και της τεχνικής στους δρόμους ημιαντοχής και αντοχής μέχρι την ηλικία των 17 ετών. Παράγοντες επίδοσης 9-11χρ. 12 χρ. 13 χρ. 14 χρ. 15 χρ. 16 χρ. 17 χρ. ΤΕΧΝΙΚΗ Τεχνική του δρόμου Τεχνική εμποδίων ( ( ( ) ( ) ) ) Τεχνική φυσικών εμποδίων και λίμνης - - - - - Τεχνική μεταξύ των - - - - - εμποδίων Τεχνική της λίμνης - - - - - Τεχνική μεταξύ των εμποδίων και της λίμνης - - - - - Τεχνική ασκήσεων ανάπτυξης της φυσικής κατάστασης - γενικές ασκήσεις - - - ειδικές ασκήσεις Γενική τεχνική - Αλματα - ρίψεις - - - - ΤΑΚΤΙΚΗ Aγωνιστικός στόχος είναι η επίδοση - - - Aγωνιστικός στόχος είναι η νίκη Aγωνιστικός στόχος είναι η πρόκριση στον τελικό ενός μεγάλου αγώνα Aγωνιστικός στόχος είναι και η επίδοση και η νίκη - - - - - - - - - --: καθόλου (έμμεσα), : λίγο, : πολύ, : πάρα πολύ, ( ): Για αθλητές -τριες 2000m με φυσικά εμπόδια 35

2.4. Προφίλ των επιδόσεων Η δομή των παραγόντων της αθλητικής επίδοσης επιτρέπει στον προπονητή να γνωρίζει τα δομικά στοιχεία της επίδοσης, τη βαρύτητά τους και το βαθμό αλληλεξάρτησής τους. Η γνώση αυτή του δίνει τη δυνατότητα να θέτει πιο συγκεκριμένους προπονητικούς στόχους. Οι στόχοι αυτοί κατά την πορεία επίτευξής τους πρέπει να ελέγχονται με συγκεκριμένα κριτήρια (νόρμες). Τα κριτήρια αυτά για τους περισσότερους παράγοντες απόδοσης στον κλασικό αθλητισμό είναι εύκολο να εκφραστούν σε χρόνο, απόσταση, αντίσταση κ.α. Συνήθως δημιουργείται το ιδεατό μοντέλο το οποίο στηρίζεται σε επιδόσεις αθλητών παγκόσμιας κλάσης και στη συνέχεια δημιουργούνται μοντέλα επιδόσεων για συγκεκριμένες ηλικίες. Αυτά ονομάζονται προφίλ επιδόσεων και περιέχουν: την τελική, τις ενδιάμεσες και τις επιδόσεις που απαιτούνται στους καθοριστικούς παράγοντες που διαμορφώνουν την επίδοση σ ένα αγώνισμα. Οι τιμές αυτές είναι κατευθυντήριες και φυσικά στην πράξη παρουσιάζονται αποκλίσεις. Είναι βέβαια πολύ χρήσιμες για τον έλεγχο και την καθοδήγηση - ρύθμιση της προπονητικής διαδικασίας. Στο κεφάλαιο 7 δίνονται τέτοια στοιχεία. Επίσεις στους πίνακες 2.11 έως 2.16 παρουσιάζονται προφίλ επιδόσεων για αθλητές υψηλού και παγκοσμίου επιπέδου. Ο προσδιορισμός, η ταξινόμηση και η αξιολογική κατάταξη των παραγόντων της αθλητικής επίδοσης δεν είναι εύκολη διαδικασία εξαιτίας της σύνθετης μορφής της αθλητικής επίδοσης. Η αθλητική επιστήμη έχει κάνει σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση δημιουργίας συγκεκριμένων μοντέλων αθλητικής επίδοσης στον κλασικό αθλητισμό. Αυτό σε συνάρτηση με το προφίλ της επίδοσης που θέτει ως στόχο ο προπονητής αποτελούν τον κινητήριο μοχλό δράσης των προπονητών. 36

Πίνακας 2.11. Προφίλ επιδόσεων για γυναίκες και άντρες στα 100m και στη σκυταλοδρομία 4x100m (τροποποιημένος από Joch, W., 1992). Γυναίκες 11.95s 11.60s 11.20s è 10.90s Επιτάχυνση 30m Σ.Ε. 4.40s 4.38s 4.18s 4.15s Μέγιστη ταχύτητα 30m Ε.Τ. 3.19s 3.05s 2.86s 2.88s 100m 11.95s 11.60s 11.20s 10.90s 200m 24.60s 23.20s 22.60s è 21.95s *Δύναμη: 10πλούν ημικάθισμα 22-25m 1.5-1.8 ΣΒ 24-28m 1.7-2.0 ΣΒ 26-30m 1.8-2.1 ΣΒ 32-34m 2.2-2.6 ΣΒ *Γενική αντοχή 3.4-3.7m/s 3.7-3.9m/s 3.9-4.1m/s 4.0-4.2m/s Δομή αγωνίσματος 100m: 10m 2.13s 2.12s 2.08s 2.01s 20m 3.31s 3.30s 3.20s 3.11s 30m 4.40s 4.38s 4.28s 4.15s 40m 5.46s 5.42s 5.37s 5.12s 50m 6.53s 6.42s 6.26s 6.07s 60m 7.60s 7.44s 7.24s 7.00s 70m 8.67s 8.46s 8.22s 7.93s 80m 9.75s 9.49s 9.21s 8.90s 90m 10.84s 10.54s 10.20s 9.89s 100m 11.95s 11.60s 11.20s è 10.90s 200m 24.60s 23.20s 22.60s è 21.95s 1ο. 100m 12.40s 12.00s 11.60s 11.20s 2ο. 100m 12.20s 11.20s 11.00s 10.75s Ταχύτητα αντίδρασης στα 0.16s 0.16s 0.15s 0.13s 100m Ταχύτητα αντίδρασης στα 0.18s 0.18s 0.14s 0.12s 4x100m Άντρες 10.90s 10.60s 10.20s è 10.00s Επιτάχυνση 30m Σ.Ε. 4.15s 4.11s 3.82s 3.86s Μέγιστη ταχύτητα 30m Ε.Τ. 2.88s 2.74s 2.70s 2.65s 100m 10.90s 10.60s 10.60s 10.00s 200m 21.95s 20.95s 20.45s è 20.00s *Δύναμη: 10πλούν ημικάθισμα 32-34m 2.2-2.6 ΣΒ 35-38m 2.4-2.8 ΣΒ 37-40m 2.5-2.9 ΣΒ 38-41m 2.8-3.0 ΣΒ *Γενική αντοχή 3.8-4.0m/s 3.8-4.0m/s 3.8-4.1m/s 4.1-4.3m/s Δομή αγωνίσματος 100m: 10m 2.01s 2.00s 1.94s 1.89s 20m 3.11s 3.08s 2.98s 2.92s 30m 4.15s 4.11s 3.92s 3.87s 40m 5.12s 5.05s 4.83s 4.75s 50m 6.07s 5.96s 5.73s 5.62s 60m 7.00s 6.85s 6.62s 6.48s 70m 7.93s 7.76s 7.50s 7.35s 80m 8.90s 8.69s 8.38s 8.22s 90m 9.89s 9.64s 9.28s 9.10s 100m 10.90s 10.60s 10.20s è 10.00s 200m 21.95s 20.95s 20.45s è 20.00s 1ο. 100m 11.20s 11.00s 10.55s 10.40s 2ο. 100m 10.75s 9.95s 9.90s 9.60s Ταχύτητα αντίδρασης 100m 0.14s 0.14s 0.13s 0.11s Ταχύτητα αντίδρασης 4x100 0.15s 0.15s 0.14s 0.12s 37

Πίνακας 2.12. Προφίλ επιδόσεων για γυναίκες και άντρες στα 400m (τροποποιημένος από Joch, W., 1992). Γυναίκες 56.00s 54.50 51.00s è 49.50s Επιτάχυνση 30m Σ.Ε. 4.74s 4.70s 4.44s 4.32s Μέγιστη ταχύτητα 30m Ε.Τ. 3.27s 3.20s 3.09s 3.01s 100m 12.50s 12.30s 11.75s è 11.35s 200m 24.75s 24.35s 23.00s è 22.50s 300m 39.50s 39.00s 36.80s 35.70s *Δύναμη: 10πλούν ημικάθισμα 20-23m 1.3-1.6 ΣΒ 22-26m 1.5-1.7 ΣΒ 22-29m 1.6-1.9 ΣΒ 29-32m 1.9-2.1 ΣΒ *Γενική αντοχή 3.6-3.9m/s 3.8-4.0m/s 4.0-4.2m/s 4.2-4.4m/s Ειδική αντοχή: Ε2-Τεστ 59.5s/45.0 58.0s/42.5 54.5s/... 52.5s/... (3x400m/3x300m) s s *Ε3-Τεστ (6x400m/ 6x300m) 66.5s/48.5 65.0s/45.0 61.5s/... 58.0s/... s s Δομή αγωνίσματος 400m: 13.15s 13.00s 12.45s 12.36s 100m 200m 26.25s 25.85s 24.20s 23.65s 300m 40.10s 39.50s 37.00s 36.15s 400m 56.00s 54.50s 51.00s è 49.50s 1o. 100m 13.25s 13.00s 12.45s 12.36s 2o. 100m 13.00s 12.85s 11.35s 11.29s 3o. 100m 13.85s 13.65s 12.80s 12.50s 4o. 100m 15.90s 15.00s 14.00s 13.35s 1o. 200m 26.25s 25.85s 24.20s 23.65s 2o. 200m 29.75s 28.65s 26.80s 25.85s Διαφορά 1ο/2ο 200m 3.50s 2.80s 2.60s 2.20s Ιδανική διαφ.: (Διαφ. 200m 1.50s 1.50s 1.20s 1.15s Κ.Ε/Πέρασμα) Άντρες 48.50s 47.00s 45.30s è 44.30s Επιτάχυνση 30m Σ.Ε. 4.23s 4.22s 4.13s 4.06s Μέγιστη ταχύτητα 30m Ε.Τ. 2.91s 2.89s 2.84s 2.73s 100m 11.05s 10.95s 10.75s è 10.45s 200m 22.10s 21.60s 21.15s è 20.60s 300m 34.70s 33.50s 32.75s 31.90s *Δύναμη: 10πλούν ημικάθισμα 29-32m 1.9-2.2 ΣΒ 32-35m 2.1-2.3 ΣΒ 33-36m 2.2-2.5 ΣΒ 34-37m 2.4-2.6 ΣΒ *Γενική αντοχή 4.1-4.3m/s 4.3-4.5m/s 4.5-4.8m/s 4.7-4.9m/s Ειδική αντοχή: Ε2-Τεστ 50.5s/... 49.0s/... 47.5s/... 47.5s/... (3x400m/3x300m) *Ε3-Τεστ (6x400m/ 6x300m) 56.5s/... 55.0s/... 54.0s/... 54.0s/... Δομή αγωνίσματος 400m: 11.60s 11.60s 11.40s 11.08s 100m 200m 22.50s 22.40s 21.95s 21.40s 300m 34.80s 34.05s 33.10s 32.44s 400m 48.50s 47.00s 45.30s è 44.30s 1o. 100m 11.60s 11.60s 11.40s 11.08s 2o. 100m 10.90s 10.80s 10.55s 10.32s 3o. 100m 12.30s 11.65s 11.15s 11.04s 4o. 100m 13.70s 12.95s 12.20s 11.86s 1o. 200m 22.50s 22.40s 21.95s 21.40s 2o. 200m 26.00s 24.60s 23.35s 22.90s Διαφορά 1ο/2ο 200m 3.50s 2.20s 1.40s 1.50s Ιδανική διαφ.: (Διαφ. 200m 0.40s 0.80s 0.80s 0.80s 38

Κ.Ε/Πέρασμα) 39

Πίνακας 2.13. Προφίλ επιδόσεων για γυναίκες και άντρες στα 100m-110m με εμπόδια (τροποποιημένος από Joch, W., 1992). 100m εμπόδια 14.10s 13.65s 12.90s è 12.60s Επιτάχυνση 30m Σ.Ε. 4.72s 4.70s 4.46s 4.38s Μέγιστη ταχύτητα 30m Ε.Τ. 3.26s 3.20s 3.10s 3.04s 100m 12.60s 12.30s 11.80s è 11.50s 200m 25.80s 24.50s 23.40s è 22.95s Διαφορά 100m εμπόδια/100m 1.50s >1.35s >1.10s >1.10s *Δύναμη: 10πλούν ημικάθισμα 19.23m 1.2-1.5 ΣΒ 22-26m 1.7-2.0 ΣΒ 24-25m 1.8-2.1 ΣΒ 28-32m 2.1-2.4 ΣΒ *Γενική αντοχή 3.5-3.9m/s 3.7-3.9m/s 3.8-4.0m/s 4.0-4.2m/s Δομή αγωνίσματος 100m 2.77s 2.64s 2.62s 2.58s εμπόδια: 1ο εμπ. 2ο εμπ. 3.89s 3.77s 3.67s 3.61s 3ο εμπ. 4.96s 4.89s 4.69s 4.60s 4ο εμπ. 6.05s 5.96s 5.69s 5.58s 5ο εμπ. 7.13s 7.01s 6.68s 6.56s 60m εμπόδια 8.50s 8.03s è 7.89s 6ο εμπ. 8.21s 8.05s 7.67s 7.52s 7ο εμπ. 9.31s 9.13s 8.67s 8.49s 8ο εμπ. 10.43s 10.21s 9.67s 9.41s 9ο εμπ. 11.59s 11.30s 10.68s 10.48s 10ο εμπ. 12.75s 12.40s 11.70s 11.50s Τερματισμός 1.35s 1.25s 12.00s 1.10s Ελάχιστος ενδιάμεσος χρόνος 1.07s 1.04s 0.99s 0.96s Ενδιάμεσος χρόνος 1.11s 1.09s 1.09s 0.99s Ταχύτητα αντίδρασης 0.18s 0.18s 0.16s 0.15s 110m εμπόδια 14.80s 14.10s 13.50s è 13.10s Επιτάχυνση 30m Σ.Ε. 4.28s 4.19s 4.09s 4.01s Μέγιστη ταχύτητα 30m Ε.Τ. 3.05s 2.89s 2.74s 2.72s 100m 11.40s 10.95s <10.55s è <10.35s 200m 22.95s 21.70s <21.00s è <20.60s Διαφορά 100m εμπόδια/100m 3.40s >3.15s >2.95s >2.75s *Δύναμη: 10πλούν ημικάθισμα 32-35m 2.2-2.5 ΣΒ 35-38m 2.4-2.7 ΣΒ 36-39m 2.5-2.8 ΣΒ 38-41m 2.8-3.0 ΣΒ *Γενική αντοχή 3.5-3.8m/s 3.7-3.9m/s 3.8-4.0m/s 4.0-4.2m/s Δομή αγωνίσματος 100m 2.74s 2.67s 2.61s 2.55s εμπόδια: 1ο εμπ. 2ο εμπ. 3.90s 3.80s 3.75s 3.62s 3ο εμπ. 5.03s 4.87s 4.74s 4.64s 4ο εμπ. 6.16s 5.93s 5.77s 5.65s 5ο εμπ. 7.29s 6.99s 6.79s 6.65s 60m εμπόδια 8.31s 7.94s 7.71s è 7.57s 6ο εμπ. 8.43s 8.06s 7.82s 7.64s 7ο εμπ. 9.57s 9.14s 8.87s 8.64s 8ο εμπ. 10.72s 10.22s 9.94s 9.65s 9ο εμπ. 11.88s 11.32s 11.03s 10.68s 10ο εμπ. 13.05s 12.45s 12.13s 11.72s Τερματισμός 1.75s 1.65s 1.37s 1.38s Ελάχιστος ενδιάμεσος χρόνος 1.13s 1.06s 1.02s 0.99s Ενδιάμεσος χρόνος 1.15s 1.09s 1.06s 1.02s Ταχύτητα αντίδρασης 0.19s 0.18s 0.17s 0.15s 40