QA u zaštiti od zračenja

QA u zaštiti od zračenja

QA i QC (ISO 9000:2000) Osiguranje kvaliteta (QA): Sve planirane i sistematske akcije neophodne da se dokaže da proizvod ili usluga zadovoljavaju propisane zahteve kvaliteta

Kontrola kvaliteta QC Kontrola kvaliteta (QC): opisuje stvarne mehanizme i procedure pomoću u kojih se osigurava kvalitet (a) Deo ukupnog QA. (b) Razmatra se u okviru operacionalnih tehnika i aktivnosti neophodnih za: (i) proveru ispunjenosti zahteva kvaliteta (ii) sprovođenje korektivnih mera ukoliko ti zahtevi nisu ispunjeni

Osiguranje kvaliteta QA IAEA BSS 115 Program QA treba da bude uveden da bi obezbedio: a) Adekvatnu potvrdu da će zahtevi vezani za zaštitu od zračenja i sigurnost biti zadovoljeni b) Ustanovljavanje mehanizama QC i procedura za postizanje efikasnosti zaštite od zračenja

QA program za zaštitu od zračenja sadrži: a) Merenje fizičkih parametara izvora zračenja u vreme komisije i periodično (uključena i dekomisija); b) Pisani izveštaji o relevantnim procedurama i rezultatima c) Etaloniranje merila i opreme za monitoring; d) Regularna i nezavisna ocena QA programa (oditing) e) Obuka osoblja

Ocenjivanje kvaliteta: (1) Obavlja kadar koji nije direktno odgovoran za zonu koja se ocenjuje (2) Procenjuje se potreba za poboljšanjima ili korektivnim meraman (3) Ne sme se pomešati sa nadzorom ili inspekcijom (4) Sprovodi se u cilju interne ili eksterne provere (5) Primenjuje se za bilo koji nivo QA programa (6) Mora biti po unapred utvrđenim standardima (7) Treba da bude redovno kao deo povratne sprege u poboljšanju kvaliteta

QA program za medicinsku ekspoziciju mora da sadrži: Merenje fizičkih parametara generatora jonizujućih i nejonizujućih zračenja, uređaja za dobijanje i manipulaciju slikom Verifikaciju odgovarajućih fizičkih i kliničkih faktora u dijagnostici i terapiji Način dokumentovanja rezultata merenja ekspozicije Verifikaciju i kalibraciju monitora zračenja i ostalih merila Metode procene uspešnosti QA programa Hijerarhiju odgovornosti od države do korisnika usluge- pacijenta

Nivoi znanja u zaštiti od zračenja 1. Osnovni nivo: deo opšte kulture 2. Intermedijarni nivo: BSc i MSc programi na tehničkim fakultetima i na PMF 3. Profesionalci

OBLASTI PRIMENE JONIZUJUĆIH I NEJONIZUJUĆIH ZRAČENJA koji zahtevaju QA programe 1. Medicina 2. Industrija 3. Poljoprivreda 4. Metode u praćenju parametara životne sredine 5. Nauka i istraživanja 6. Borba protiv nuklearnog terorizma i nelegalne trgovine opasnim materijama

OBLASTI PRIMENE JONIZUJUĆIH I NEJONIZUJUĆIH ZRAČENJA 7. Radioaktivni otpad 8. Zakonodavstvo 9. Zaštita od jonizujućih i nejonizujućih zračenja 10. Javno informisanje i komunikacija sa medijima 11. Vojna primena

KVALIET PRAKTIČNI PRISTUP: Ispunjenje očekivanja i zahteva : Korisnik usluge Onaj koji pruža uslugu Pacijenta Lekara Projektanta QA MEDICINSKI INŽENJER

OSIGURANJE KVALIETA UKUPNI KVALITET Dijagnostika Terapija Zaštita Sigurnost

ORGANIZACIJA Međunarodna tela Preporuke Međulaboratorijske komparacije. Edukacija i trening. Nacionalna organizacija Regulativa Nacionalne komparacije Edukacija i trening. Industrija Pomoć u prijemnim ispitivanjima. Dokumentacija Održavanje Obuka Profesionalna društva Podrška QA-programima Radne grupe Edukacija i trening

Procesni pristup Zahtev Identifikacija pacijenta Pregled Metod Komjuterska evaluacija Dijagnostički izveštaj

Pisane procedure Opis procedure Zaštita od zračenja Dejstvo u slučaju akcidenta Procedura: Skeniranje kostiju Priprema pacijenta: Prazna bešika Radiofarmaceutik : Tc99m-MDP Način administriranja: IV injection Aktivnost: 400 MBq Tip pregleda : Sken celog tela Geometrija AP, PA Brzina skeniranja 10 cm/minute Kolimator: Scanning Prozor : 140+/-20% kev Položaj pacijenta : Ležeći Prikaz rezultata : Snimak (film +digitalna) Zaštita od zračenja Standardna Akcident Dekontaminacija I stepena

Koga štitimo Pacijent Članovi porodice pacijenta Profesionalno izložena lica Stanovništo to ŠT E T A K O R I S T

Pacijent mora uvek da bude svestan da postoji rizik primene jonizujućih i nejonizujućih zračenja, ali da će dobiti dijagnostičku ili terapijsku uslugu najvišeg kvaliteta i nivoa bezbednosti u skladu sa pisanom politikom kvaliteta bolnice

Identifikacija faktora koji utiču na medicinsku ekspozicijuu okviru QA programa Prijem ii skladištenje Priprema Detekcija (QC oprema) Administriranje Kontaminacija Radioaktivni otpad

Osoblje koje radi sa izvorima jonizujućih i nejonizujućih zračenja mora da bude svesno neophodnosti stalne obuke, ali i stalne brige poslodavca za njihovu sigurnost.

FAKTORI KOJI UTIČU NA KVALITET U SMISLU ZAŠTITE Dizajn uređaja Sigurni smeštaj izvora Bezbedno rukovanje Upravljanje otpadom Elektromagnetna i radijaciona sigurnost opreme Lični monitoring Sistematski pregledi-zdravstveni nadzor Monitoring radnog mesta Lokalni propisi Obuka i iskustvo osoblja

Kako dostići visoke standarda bezbednosti u bolnici? Kultura Podrška uprave Dobro edukovan kadar Lokalne organizacije za zaštitu od zračenja Program QA Korišćenje ovlašćenih servisa Kontinualna edukacija i trening Lični monitoring i zdravstveni nadzor PISANI IZVEŠTAJI Dokumentovana lokalna pravila i procedure

Edukacija i Trening su od ključnog značaja za QA programe u zaštiti od zračenja

Edukacija Kadar mora da ima odgovarajuću edukaciju da bi obavljao svoju dužnost od radnika koji transportuje pacijenta do najvišeg nivoa Zaštita od zračenja zahteva dodatnu edukaciju Lica koja će raditi sa izvorima zračenja moraju pre stupanja na dužnost da nauče: - uslove dobijanja licence - fizičke veličine i merne jedinice u oblasti zaštite od jz i njz - lokalne propise - QA programe i QC procedure - ponašanje u slučaju akcidenta i incidenta

Program obuke mora da sadrži Osnove fizike zračenja Biološke efekte zračenja Međunarodne standarde Odgovornosti i obaveze Sigurno rukovanje izvorima jz i njz Zaštita profesionalno izloženih lica Medicinska ekspozicija. Rukovanje otpadom Zaštita stanovništva Dejstvo u slučaju akcidenta Organizacija zaštite od zračenja

QA nije prinuda već šansa za kvalitet Suštinski pristup: QA program mora da omogući da osoblje ima slobodu da prijavi greške (preispitivanje i usavršavanje) Okruženje bez prinude Ohrabrivanje predloga Edukacija je ključ uspeha, a ne kazna

Odgovornosti u sprovođenju QA Uprava bolnice Komitet za radijacionu sigurnost RSO Osoblje departmana Proizvođač i isporučilac opreme Regulatorna tela koja daju licence

Lokalna pravila Sedi i piši : Osobe odgovorne za nadzor nad radom Opis kontrolisanih zona Opšte mere zaštite od zračenja Nivoi doza Planovi dejstva u slučaju akcidenta

Uputstvo o radijacionoj sigurnosti Klasifikacija zona zračenja Kategorizacija osoblja Monitoring Hijerarhija odgovornosti Planovi dejstva u slučaju akcidenta Zakonski osnov Međunarodne preporuke

Mere u zonama zračenja 1) Granice doze 2) Ograničenje boravka 3) Kategorija prisutnog osoblja 4) Lična dozimetrijska kontrola 5) Kontrola pristupa 6) Oznaka zone

KONTROLISANA ZONA SA STALNIM BORAVKOM Ograničenje boravka: ograničeno do 20 msv godišnje Granice jačine doze: 100 μsv/h Kategorija osoblja: lica profesionalno izložena: P Lična dozimetrijska kontrola: TLD, lični dozimetar sa direktnim očitavanjem Kontrola pristupa: mehaničke barijere ЗРАЧЕЊЕ RADIATION КОНТРОЛИСАНА ЗОНА CONTROLLED AREA Oznaka zone: Z2, plava, oznaka II WEAR YOUR PERSONAL TLD

KATEGORIZACIJA OSOBLJA U Klasifikacija se može promeniti u bilo koje vreme kada uslovi izlaganja zračenju to zahtevaju. 1. Lica profesionalno izložena jonizujućem zračenju (P) 2. Lokalno nadzirana lica (L) 3. Stanovništvo (N) 4. Privremeni radnici (ugovor) (U) 5. Posetioci (Pos)

PROFESIONALNO IZLOŽENA LICA Lica pod ličnim monitoringom: rade u kontrolisanim zonama zračenja Odluka o stručnoj spremi i zdravstvenim uslovima lica koja rade sa izvorima jonizujućih zračenja (Službeni list SRJ, br. 45/97) (1) Kategorija A: mogu da prime efektivne doze veće od 6 msv godišnje, ekv.doze veće od 3/10 propisanih granica za pojedine organe, TLD se očitava mesečno (2) Kategorija B: stalno ili povremeno rade u nadgledanoj zoni, a povremeno u kontrolisanoj zoni zračenja, TLD se očitava tromesečno

LOKALNO NADZIRANA LICA Lica koja ne spadaju u kategoriju profesionalno izloženih lica, ali se MOGU kratko naći u NADGLEDANOJ zoni Stalni nadzor GZZ: praćenje primljene doze koja ne sme preći vrednost od 1 msv godišnje Lični dozimetar: ELD sa direktnim očitavanjem koji se izdaje na revers. Izveštaj sa nalazom OBAVEZAN

NEKATEGORIZOVANA LICA- STANOVNIŠTVO Lica koja se ni pod kojim regularnim uslovima NEĆE naći u blizini izvora jonizujućih zračenja

Lica koja rade po ugovoru Lica koja rade po ugovoru na AIT, a koja mogu biti izložena dejstvu jonizujućih zračenja, kategorisana su kao profesionalno izložena lica. Lica moraju biti obaveštena o tome, od strane SVOG poslodavca, u vreme raspisivanja tendera za izvođenje radova PRE potpisivanja ugovora.

Posetioci Lica koja su kraće od 2 meseca, Ulaze u zone zračenja ISKLJUČIVO u pratnji osoblja koje je pod ličnim monitoringom i ne smeju tamo raditi. Granica efektivne doze: 1 msv godišnje

Izuzetci U kontrolisanim zonama zračenja ne smeju raditi: 1) Lica mlađa od 18 godina 2) Osobe koje nemaju medicinsku dozvolu 3) Žene u trudnoći Granica efektivne doze: 1 msv godišnje

Profesionalno izložena lica SVA profesionalno izložena lica koja su prošla adekvatnu obuku u oblasti zaštite od jonizujućih zračenja ODGOVORNA su za sprovođenje mera zaštite od zračenja na svom radnom mestu

Ovlašćene institucije Institucije ovlašćene prema Zakonu o zaštiti od jonizujućih zračenja za: (1) Dozimetrijsku kontrolu radnog mesta (2) Ličnu dozimetrijsku kontrolu (3) Monitoring životne sredine (4) Medicinski nadzor (5) Sprovođenje dekontaminacije (6) Smeštaj RAO (7) Projektovanje mera zaštite od j.z.

MONITORING Cilj monitoringa: kontinualno praćenje i registrovanje nivoa doze zračenja ( osnovni parametar rizika) radi procene izloženosti pojedinca i okoline objekta uticaju izvora zračenja Predmet monitoringa: -Snop zračenja - Profesionalno izložena lica (eksterni i interni) - Radno mesto - Okolni objekti (okolina instalacije) - PREDOPERACIONI MONITORING -Monitoring zona zračenja -Lični monitoring

Proizvođač i dobavljač Dizajn opreme prema standardu Transport izvora zračenja prema IAEA ST-1 Tipska ispitivanja Obezbeđuju sertifikat o usaglašenosti Obezbeđuju uputstvo za rukovanje i održavanje

Tehnički servisi: Regulatorno telo Dozimetrijske usluge Laboratorijske usluge Kalibracija Rukovanje otpadom Medicinske usluge Obuka Ekspertska podrška

Od čega počinjemo u QA programu zaštite od zračenja? Ultravioletna fototerapija Laser Ultrazvuk