Ktejjeb Edukattiv (Programm ta Fondi Strutturali g al Malta 2004-2006 Pro ett ko-finanzjat mill-unjoni Ewropea Inizjattiva Komunitarja, Interreg III B Medocc Rata ta Ko-finanzjament : 75% Fondi UE; 25% Gvern ta Malta)
Il-Progett tal-mercator www.mercatorproject.eu Il-MERCATOR, Rotot tal-merkanti u Bliet tal-kummerç fil-mediterran, huwa pro ett Ewropew bilg an li jesplora, permezz ta l-istorja u l-arkeolo ija, l-istrutturi u s-sistemi ta skambju li huma parti mill-partimonju kulturali tal-mediterran relatat man-netwerks tat-trasport kummerçjali bil-ba ar u fuq l-art fit-tramuntana u fin-nofsinhar tal-ba ar Mediterran, kif ukoll li jivvalorizzahom permezz ta metodi innovattivi. Wie ed minn dawn il-metodi innovattivi jikkonsisti fil- olqien ta log ba elettronika interattiva relatata mal-kummerç dwar il-merkanti tal-mediterran imsej a MERCATOR Educational, immirata g at-tfal li g andhom bejn 8 u 11-il sena. Il-log ba hija l-frott ta idma kollaborattiva bejn l- imsie ba fil-pro ett li jinkludi lil Malta, il-portugall, Spanja, l-italja, il-greçja, il-marokk u l-libanu. Il-ktejjeb edukattiv Hands on Deck jikkumplimenta lill-mercator Educational billi jiffoka fuq l-istorja u l-patrimonju merkantili tal-gωejjer Maltin. Huwa jinkludi numru ta eωerçizzji kreattivi u interpretattivi li jiffokaw fuq l-istorja merkantili matul il-perjodu tal-kavallieri ta San Gwann, li jistg u jin admu kemm fil-muωew kif ukoll fil-klassi. il-muûew marittimu ta malta Il-MuΩew Marittimu ta Malta nfeta uffiçjalment g allpubbliku nhar l-24 ta Lulju, 1992. Dan il-muωew jinsab fil-birgu, fil-bini fejn dari kien hemm il-forn Navali. L-g an ewlieni tieg u hu li jispjega l-istorja marittima ta Malta millpreistorja sal-present. Il-bini, fuq disinn tal-perit u in inier Britanniku William Scamp, inbena bejn l-1842 u l-1845 u qieg ed fil-post fejn qabel kien hemm it-tarzna msaqqfa g all-bastimenti ta l-ordni tal-kavallieri ta San Gwann. Il-forn baqa parti millistabbiliment navali sa l-g eluq tal-baωi IngliΩa fl-1979.
Ezercizzju NRU 1 Il-Kavallieri ta Malta Il-ba ar kien i ib çerta biωa peress li l-furbani kienu jba ru minn belt g al o ra sabiex jaraw x jistg u jisirqu. Kien tassew perikoluω li tibni dar dejn il-ba ar peress li din kienet aktar aççessibbli g all-furbani u g alhekk setg u façilment jisirqu dak kollu li jkun fiha. Madankollu, il-preωenza tal-kavallieri, u t-twaqqif tal-baωi navali ta l-ordni fil-birgu, bidlu Ω-Ωona tal-port f çentru marittimu kbir u din il-biωa nbidlet f opportunità kbira. Jekk t ares fil-vetrini, tiskopri aktar dwar il- ajja fuq il-ba ar matul il-perjodu tal-kavallieri. Ipprova wie eb dawn il-mistoqsijiet: Semmi Ωew tipi ta affarijiet ta l-ikel li kienu jieklu l-ba ara fuq ix-xwieni. NiΩΩel tliet strumenti tan-navigazzjoni li ejjin mill-perjodu tal-kavallieri f Malta. G aliex ta seb li l-istrumenti tan-navigazzjoni huma importanti g all-bastimenti? Kieku kellek tag mel vja fuq il-ba ar illum, liema tliet o etti tie u mieg ek? Sib il-pittura li tirrappreωenta l-battalja ta Lepanto u ikteb deskrizzjoni qasira ta x qed tara fil-pittura.
Ezercizzju nru 2 - Insalpaw fil-bahar Mediterran Id-da liet naturali u fondi ta Malta, kif ukoll il-poωizzjoni eografika tag ha fuq rotot importanti tal-ba ar, g amlu l-gωejjer tag na post imfittex afna sa minn Ωminijiet bikrija. G alhekk, min abba l-poωizzjoni tag ha, Malta minn dejjem kienet fiç-çentru ta l-attività marittima fil-mediterran. Semmi Ωew pajjiωi o ra li jinsabu fil-mediterran. Minbarra l-bastimenti, ta seb li kien hawn mezzi o ra li permezz tag hom setg u jin arru prodotti minn Malta lejn pajjiωi o rajn fil-mediterran fi Ωmien il- Kavallieri? G aliex ta seb hekk? Minn liema materjal ta seb li kienu jkunu mag mula l-bastimenti? Ipprova sib kemm tista kliem - Awguri! Merkant, Qlug, Buq, Port, Bastiment, Arblu, Sur, Forti, Bandiera, Kummerç Semmi l-partijiet tal-bastiment billi tuωa xi kliem millista.
Ezercizzju NRU 3 Il-Merkanti u l-kummerċ Wie eb il-mistoqsijiet li ejjin Trakk, Ûiemel, Ajruplan, Ferrovija, Bastiment, Xini 1. Liema mezzi ta trasport kienu jintuωaw f Malta fl-img oddi biex jin arru prodotti kummerçjali? 2. Liema mezzi ta trasport jintuωaw illum biex jin arru prodotti kummerçjali? 3. Liema mezzi ta trasport kienu jintuωaw fl-img oddi u g adhom jintuωaw sal-lum biex jin arru prodotti kummerçjali? Iddisinja bandiera g all-bastiment tieg ek
Ezercizzju NRU 4 Qabbel Libanu- Bejrut Marokk - Mohammedia Italja- Pisa Italja- Genova Italja- Ruma Qabbel il-bliet mal-poωizzjoni tag hom fuq il-mappa Greçja- Tessaloniki Portugall- Mertola Portugall- Evora Spanja- Alicante Malta- Valletta Tramuntana Xlokk
Ezercizzju NRU 5 Bastimenti Merkantili Brigantin Kien jintuωa f Malta bejn is-seklu mistax u dsatax. Popolari afna malmerkanti Maltin. Kien i orr affarijiet Ωg ar mag mulin mill-qoton b al kalzetti, bizzilla u mkatar. Il-Brigantin kien ftit ikbar mill-ixprunara. Tartana Kienet tintuωa mill- Kavallieri sal-bidu tas-seklu tmintax. Kienet i orr l-aktar tag bijiet ta qmug, la am, injam u obnijiet. Il-merkanti kienu juωawha wkoll biex i orru affarijiet kbar b al reçipjenti ta l-inbid. Kienet tintuωa wkoll g all- arr talpassi ieri. Xprunara Baqg et tintuωa sas-seklu dsatax. Kemmxejn Ωg ira, eneralment kienet tkun miωbug a adra u blu jg ajjtu, u kellha Ωew t iqlug. Kienet l-aktar mezz ta trasport mg a el u g alhekk kienet tintuωa biex i orr çerti affarijiet b al obnijiet, irkotta, sil u borra! Pollakka Baqg et tintuωa sas-seklu dsatax. Kienet i orr ikel g all-bastimenti ta l-ordni tal-kavallieri ta San Gwann. Xi w ud minn dawn l-opri talba ar kienu jinqabdu b ala priωa waqt attivitajiet tal-kursari. G id tieg ek Kieku kellek tixtri wa da minn dawn l-opri tal-ba ar, liema wa da tag Ωel?
Wirja Iddisinja bastiment merkantili! Materjal: lapsijiet tal-kulur, Ωebg a jew ta lita ta materjal. Daqs: Mhux akbar minn A3. Ikteb storja Qasira dwar avventura fuq il-ba ar imnebb a miω-ωjara tieg ek fil-muωew Marittimu ta Malta. Madraw 300 kelma. Jew It-tpin ijiet u l-istejjer kollha ser ji u esebiti fil-muωew Marittimu ta Malta. Ibg at il-biçça xog ol tieg ek lil: Heritage Malta Uffiççju Çentrali Taqsima ta l-edukazzjoni Bini ta l-università l-qadima Triq il-merkanti, Valletta VLT 1175 Malta education@heritagemalta.org Ippubblikat minn Heritage Malta - Youth and Youngsters Education Services Drittijiet ta l-awtur Lulju 2008 Awtriçi: Maria Baldacchino Kunçett: Maria Baldacchino, Trevor Borg Edituri: Trevor Borg, Liam Gauci Radd il-óajr: Josette Calleja, Mario Cutajar, Romina Delia, Kenneth Gambin, Timothy Gambin, Emmanuel Magro Conti, Caroline Philippe, Pierre Sammut ISBN: 978-99932-57-04-2 education@heritagemalta.org www.heritagemalta.org