III.9 ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΗ

Σχετικά έγγραφα
1. Τετραγωνικές μορφές. x y 0. 0x y 0 1α 1β 2α 2β 3. 0x + y 0

1. Ολικά και τοπικά ακρότατα. 2. Εσωτερικά και συνοριακά ακρότατα

II.7 ΕΣΣΙΑΝΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

III.10 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΕΣ LAGRANGE

III.10 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΕΣ LAGRANGE

II.6 ΙΣΟΣΤΑΘΜΙΚΕΣ. 1. Γραφήματα-Επιφάνειες: z= 2. Γραμμική προσέγγιση-εφαπτόμενο επίπεδο. 3. Ισοσταθμικές: f(x, y) = c

B5. ΠΛΑΙΣΙΩΜΕΝΟΣ ΕΣΣΙΑΝΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ I 22 Διάρκεια εξέτασης: 2 ώρες και 15' 1 (4 μονάδες)

(f,g) f(x,y,v, w) = xy v= 0 x (v,y) = = = = = 3. g(x,y,v,w) = x+ 2y w= 0. (x,y) g g 1 2. Λύση 2. Με πλεγμένη παραγώγιση ως προς v, με σταθερό w :

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 14. Μέρος Α

ΤΕΣΤ Β2.λύσεις ΟΜΑΔΑ Ι

I.3 ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ-ΚΥΡΤΟΤΗΤΑ

I.3 ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ-ΚΥΡΤΟΤΗΤΑ

B6. OΜΟΓΕΝΕΙΑ-ΔΙΑΦΟΡΙΚΑ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Ι 15 Διάρκεια εξέτασης: 2 ώρες

f(x) Af(x) = και Mf(x) = f (x) x

αx αx αx αx 2 αx = α e } 2 x x x dx καλείται η παραβολική συνάρτηση η οποία στο x

Θεωρία. έχει το γράφηµα του παραπλεύρως σχήµατος.

Af(x) = και Mf(x) = f (x) x

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 12., στο ίδιο σύστημα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 13. A παραπλεύρως σχήματος. Να βρεθούν τα πρόσημα των μερικών

ΤΕΣΤ Α2 ΟΜΑΔΑ Ι. παράγωγος είναι αρνητική: f (x) = 1 2x, f

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 1. Α Μέρος

που προκύπτουν στις δύο περιπτώσεις: (α) και (β) αντίστοιχα;

I.1 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ-ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ: {f(x), y= f(x), y= y(x), F(x, y) = c}

και να σχολιαστεί το αποτέλεσμα. ΤΕΛΟΣ

dy df(x) y= f(x) y = f (x), = dx dx θ x m= 1

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 5. Μέρος Α

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 11. (δ). Να βρεθεί η λύση της διαφορικής εξίσωσης: y = xy, που έχει θετικές τιμές: y 0 και ικανοποιεί: y(0) = 1. 2.

IV.13 ΔΙΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ 1 ης ΤΑΞΕΩΣ

A2. ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ-ΚΛΙΣΗ-ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΟΥ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΠΟΛΛΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ 15

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 8. Μέρος Α. 1. (3.2 μονάδες) Η συνάρτηση f(x) είναι ορισμένη στο διάστημα x 0,

Παράγωγοι ανώτερης τάξης

1. Ισοσταθμικές: f(x, y) = c. Θεωρούμε μια συνάρτηση δύο μεταβλητών και την παράστασή της ως επιφάνεια στον τρισδιάστατο χώρο:

E4. ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ I ιαγώνισµα 24 ιάρκεια εξέτασης: 2 ώρες Θεωρία. 2 (4 µονάδες)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

IV.11 ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Α ΜΕΡΟΣ - ΑΛΓΕΒΡΑ. Α. Οι πραγματικοί αριθμοί και οι πράξεις τους

Συμπεριφορά συναρτήσεως σε κλειστές φραγμένες περιοχές. (x 0, y 0, f(x 0, y 0 ) z = L(x, y)

lim f(x) =, τότε f(x)<0 κοντά στο x Επιμέλεια : Ταμπούρης Αχιλλέας M.Sc. Mαθηματικός 1

ή J (u * ) = 0 (2) J(u) = u 3 στο σηµείο u * = 0 J (1) = 3 u 2 = 0 J (2) = 6 u = 0 J (3) = 6 > 0

Για την κατανόηση της ύλης αυτής θα συμβουλευθείτε επίσης το: βοηθητικό υλικό που υπάρχει στη

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΥΜΕΝΕΣ & ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Επιμέλεια: Γ. Π. Βαξεβάνης (Γ. Π. Β.

B1. ΜΕΡΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ-ΑΛΥΣΩΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΣΗ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Θεώρημα Βolzano. Κατηγορία 1 η Δίνεται η συνάρτηση:

E5 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ II

Να επιλύουμε και να διερευνούμε την εξίσωση αx + β = 0, βάση τη γραφική παράσταση της ευθείας y = ax + β.

Εισαγωγικές έννοιες. Κατηγορίες προβλημάτων (σε μια διάσταση) Προβλήματα εύρεσης μεγίστου. Συμβολισμοί

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Από προηγούμενες τάξεις γνωρίζουμε ότι το τετράγωνο οποιουδήποτε πραγματικού αριθμού

Συναρτήσεις Παραγωγής-Συναρτήσεις Κόστους

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ (Γ Λυκείου) α) νδο η συνάρτηση f '' = c. (Υπόδ: παραγωγίζω την δοσμένη σχέση 2 φορές)

ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. Γεώργιος Α. Κόλλιας - μαθηματικός. 150 ασκήσεις επανάληψης. και. Θέματα εξετάσεων

2.3 ΜΕΤΡΟ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ SIMPLEX

Γ. Ν. Π Α Π Α Δ Α Κ Η Σ Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Σ ( M S C ) ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Σπουδές στις Φυσικές Επιστήμες

Κεφάλαιο 2: Διανυσματικός λογισμός συστήματα αναφοράς

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2017

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΛΥΜΕΝΕΣ & ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΘΕΩΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Μια παράσταση που περιέχει πράξεις με μεταβλητές (γράμματα) και αριθμούς καλείται αλγεβρική, όπως για παράδειγμα η : 2x+3y-8


g= x + y 1}. Να βρεθεί γραφικά και αναλυτικά η MR Π(Q) = R(Q) C(Q). Στο παραπλεύρως σχήμα

Βασικές Γνώσεις Μαθηματικών Α - Β Λυκείου

ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ

Μονοτονία - Ακρότατα Αντίστροφη Συνάρτηση

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. ΜΕΡΟΣ 1ο ΑΛΓΕΒΡΑ

Εφαρμοσμένη Βελτιστοποίηση

Τελευταία Επανάληψη. την ευθεία x=1 και τoν x x. 2 1 x. Λύση. x 2 1 x 0, άρα. x 1 x. x x 1. γ) x 1 e x x 1 x e ln x 1 x f x.

( ) ( ) ( ) ( ) Παράγωγος-Κλίση-Μονοτονία ( ) ( ) β = Άσκηση 1 η : Να βρεθούν οι παράγωγοι των συναρτήσεων: log x. 2 x. ln(x, ( ) 2 x x. Έχουμε.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

1ο Κεφάλαιο: Συστήματα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝ/ΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ - Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑ Α. , έχει κατακόρυφη ασύμπτωτη την x 0.

OΡΙΟ - ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ., τότε η f είναι πάντοτε συνεχής στο x., τότε η f είναι συνεχής στο x.

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ευχαριστίες Δύο λόγια από την συγγραφέα... 17

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ( α μέρος )

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 28 ΜΑΪΟΥ 2012 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. y R, η σχέση (1) γράφεται

Λύσεις θεμάτων προσομοίωσης 1-Πανελλαδικές Εξετάσεις 2016

A6. ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

KΕΦΑΛΑΙΟ 3. Πλεγµένες συναρτήσεις- Ανάπτυγµα Taylor-Aκρότατα

ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ ΑΚΡΟΤΑΤΑ- ΣΥΝΟΛΟ ΤΙΜΩΝ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΜΠΗΣ. i) Για την εύρεση µονοτονίας µιας συνάρτησης υπολογίζω την f ( x )

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Β. 2x 1. είναι Τότε έχουμε: » τον χρησιμοποιούμε κυρίως σε θεωρητικές ασκήσεις.

ΕΠΙΛΥΣΗ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΙΣΩΣΕΩΝ ΣΥΝΑΡΤΗΣΙΑΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ MIAΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ

Συναρτήσεις Θεωρία Ορισμοί - Παρατηρήσεις

2.8 ΚΥΡΤΟΤΗΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΜΠΗΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ

A. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ

1,y 1) είναι η C : xx yy 0.

OΡΙΟ - ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Για να εκφράσουμε τη διαδικασία αυτή, γράφουμε: :

x R, να δείξετε ότι: i)

Transcript:

III.9 ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΗ.Ολικά και τοπικά ακρότατα..εσωτερικά και συνοριακά ακρότατα 3.Χωριζόμενες μεταβλητές 4.Συνθήκες για ακρότατα 5.Ολικά ακρότατα κυρτών/κοίλων συναρτήσεων 6.Περισσότερες μεταβλητές. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 7.Δεύτερο διαφορικό ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Ολικά και τοπικά ακρότατα Θεωρούμε τις τιμές της συνάρτησης (,) στα σημεία μιας επίπεδης περιοχής D. Σημεία στα οποία η συνάρτηση έχει μέγιστη ή ελάχιστη τιμή καλούνται ακρότατα της συνάρτησης, και η τιμή της ακρότατη τιμή, μέγιστη ή ελάχιστη αντίστοιχα. Θα καλείται γνήσιο ακρότατο, μέγιστο ή ελάχιστο, αν είναι μοναδικό. Το πρόβλημα εύρεσης των ακρότατων θα διατυπώνεται στη μορφή: ma{(, ) D}, min{(, ) D},, για μέγιστο και ελάχιστο αντίστοιχα. Όσον αφορά την λύση θα χρησιμοποιήσουμε τον ίδιο συμβολισμό και για μέγιστο και για ελάχιστο: (, ) = (, ) Εξάλλου, στις εφαρμογές μας ενδιαφέρει συνήθως μόνο το ένα από τα δύο. Σε κάθε περίπτωση, η μαθηματική αντιμετώπιση των δύο προβλημάτων είναι ισοδύναμη διότι το μέγιστο μιας συνάρτησης συμπίπτει με το ελάχιστο της αρνητικής της, και αντιστρόφως. Η συνάρτηση (,) αποτελεί το κριτήριο βελτιστοποίησης και καλείται αντικειμενική συνάρτηση. Παράδειγμα. Η = = ( + ) σε ολόκληρο το επίπεδο, έχει γνήσιο ολικό μέγιστο στο σημείο (0,0) με μέγιστη τιμή, διότι σε κάθε άλλο σημείο αφαιρούμε ένα γνήσια θετικό μέγεθος. Δεν είναι κάτω φραγμένη και επομένως δεν έχει ολικό ελάχιστο σε σημείο του επιπέδου. Το ελάχιστό της είναι και βρίσκεται στο άπειρο, ως όριο.. Η = + + = + ( ) σε ολόκληρο το επίπεδο, έχει ελάχιστη τιμή σε όλα τα σημεία της ευθείας: =. Το ελάχιστο δεν είναι γνήσιο. Δεν είναι πάνω φραγμένη και έτσι δεν έχει ολικό μέγιστο σε σημείο του επιπέδου. Το μέγιστό της είναι + και βρίσκεται στο άπειρο, ως όριο. Τα παραπάνω καλούνται ολικά ακρότατα διότι συγκρίνουμε μεταξύ τους τις τιμές της συνάρτησης σε μια ολόκληρη περιοχή D η οποία και καλείται περιοχή βελτιστοποίησης. Στα παραπάνω παραδείγματα ήταν ολόκληρο το επίπεδο R. Αν η σύγκριση γίνεται μόνο μεταξύ γειτονικών σημείων στην περιοχή, δηλαδή αφορά το πρόσημο του Δ για μικρές μεταβολές {Δ,Δ} από το σημείο, τότε το ακρότατο, μέγιστο ή ελάχιστο, καλείται τοπικό ακρότατο.. Εσωτερικά και συνοριακά ακρότατα Γενικά, σε μια περιοχή που παριστάνεται με ανισότητα: g(, ) 0, διακρίνουμε το εσωτερικό της που παριστάνεται με τη γνήσια ανισότητα: g(, ) > 0, και το σύνορο που παριστάνεται με την ισότητα: g(, ) = 0. Ανάλογα ορίζεται το εσωτερικό και το σύνορο αν η ανισότητα είναι της μορφής: g(,) 0. Μια περιοχή μπορεί να ορίζεται και από ένα σύνολο ανισοτήτων. Παράδειγμα. Ολόκληρο το επίπεδο: R, είναι μόνο εσωτερικό χωρίς σύνορο.. Η θετική περιοχή: R = { 0, 0}, έχει για εσωτερικό τη γνήσια θετική περιοχή: R ++ { 0, 0} + = > >, και για σύνορο τους θετικούς ημιάξονες: {= 0, 0}, { = 0, 0}. 3. Η περιοχή: { +, 0, 0}, έχει ως εσωτερικό τα γνήσια θετικά σημεία που βρίσκονται γνήσια εντός του μοναδιαίου κύκλου: { + <, > 0, > 0}, ενώ το σύνορο αποτελείται από τρία τμήματα, το τμήμα της περιφέρειας στη θετική περιοχή: { + =, 0, 0} και τις ακτίνες στους δύο άξονες: {= 0, 0 } και {= 0, 0 }.

Ένα ακρότατο, ολικό ή τοπικό, θα καλείται εσωτερικό ακρότατο αν βρίσκεται στο εσωτερικό της περιοχής βελτιστοποίησης και συνοριακό ακρότατο αν βρίσκεται στο σύνορο. Θα ασχοληθούμε κυρίως με εσωτερικά ακρότατα. Παρατηρούμε καταρχήν ότι ένα ακρότατο θα είναι ακρότατο και ως προς μεταβολές μόνο της μιας μεταβλητής κρατώντας την άλλη σταθερή. Από τη θεωρία ακρότατων για συναρτήσεις μιας μεταβλητής προκύπτει ότι ένα εσωτερικό ακρότατο θα ναι οπωσδήποτε στάσιμο, δηλαδή θα ικανοποιεί τις εξισώσεις: { = 0, = 0} ή διανυσματικά = 0 Συμπεραίνουμε ότι το ακρότατο θα ανήκει σε μια από τις παρακάτω κατηγορίες: Στάσιμο στο εσωτερικό της περιοχής, αν υπάρχουν. Συνοριακό, αν έχουμε σύνορο. Στο άπειρο, αν η περιοχή βελτιστοποίησης δεν είναι φραγμένη. Οι γραμμικές συναρτήσεις δεν έχουν στάσιμα σημεία οπότε τα ακρότατα βρίσκονται στο σύνορο ή στο άπειρο, εκτός βέβαια αν είναι σταθερές. Παράδειγμα. Θα βρούμε τo μέγιστο της συνάρτησης (,) = + + / στην τετραγωνική περιοχή: {0, 0 }. Λύση. Η περιοχή είναι φραγμένη, οπότε το μέγιστο θα βρίσκεται σε σημεία της περιοχής, στάσιμα ή συνοριακά. Θα τα εντοπίσουμε και θα συγκρίνουμε τις τιμές τους. Στάσιμα στην περιοχή A : { = + = 0, = + / = 0} (/,) με = 3 / 4 Το σύνορο αποτελείται από τέσσερα ευθύγραμμα τμήματα B : {= 0,0 } = /, μέγιστο στο (0,) με = B : {=,0 } = 6 3 /, μέγιστο στο (,0) με = 6 B : 3 {0, = 0} = +, μέγιστο στο (,0) με = 6 B 4 : {0, = } = +, μέγιστο στο (,) με = 3 Συγκρίνοντας τις παραπάνω τιμές συμπεραίνουμε ότι το μέγιστο βρίσκεται στην κορυφή B = B3 : (, ) = (,0) με = 6. 3. Χωριζόμενες μεταβλητές Το πρόβλημα ακρότατων τιμών με δύο μεταβλητές ανάγεται σε δύο απλά προβλήματα ακρότατων τιμών με μια μεταβλητή, στην παρακάτω περίπτωση: Θεωρούμε μια συνάρτηση χωριζόμενων μεταβλητών με ορθογώνιο πεδίο ορισμού: (,) = g() + h(), D : {α β,γ δ} Ένα σημείο (, ) είναι ολικό ακρότατο οι συντεταγμένες του είναι ολικά ακρότατα του ίδιου τύπου των αντίστοιχων συναρτήσεων μιας μεταβλητής στα αντίστοιχα διαστήματα, αμφότερα μέγιστα ή αμφότερα ελάχιστα αντίστοιχα: ma/ min{g() α β} ma/ min{(, ) = g() + h() α β, γ δ} ma/ min{h() γ δ} Το ορθογώνιο πεδίο ορισμού μπορεί να είναι και μη φραγμένο. ma{g() = } = 0 Παράδειγμα. ma{ = = ( ) + ( )} ma{h() = } = 0 Το ολικό μέγιστο βρίσκεται στο (0,0) με (0,0) = ma{ 0} = 0 Παράδειγμα. ma{ = = ( ) + ( ) 0, 0} ma{ 0} = 0 Το ολικό μέγιστο βρίσκεται στο (0,0) με (0,0) = Παράδειγμα. ma{ = = ( ) + ( )} στο επίπεδο, είναι χωριζόμενων μεταβλητών: ma{ } ± ma{ = ( ) + ( )} ma{ } = 0 Το μέγιστο βρίσκεται στο άπειρο και έχει άπειρη τιμή, ως όριο B A B 4 B,B3

Παρατήρηση. Tο στάσιμό της (=, = 0) δεν είναι ακρότατο, διότι το = είναι ελάχιστο για την g() =, ενώ το = 0 είναι μέγιστο για την h() 3 =. Λέμε ότι είναι σαγματικό σημείο. Παράδειγμα. ma{(, ) = p( + ) v w 0, 0} με {p> 0, v> 0, w > 0} Είναι χωριζομένων μεταβλητών σε ορθογώνια περιοχή. Οι επιμέρους συναρτήσεις είναι κοίλες σε διάστημα, με λύση στάσιμη: p p ma{g() = p v 0} g () = v= 0 =, v p p ma{h() = p w 0} h () = w = 0 =, 4w Η μέγιστη τιμή της συνάρτησης είναι: p p p p = (, ) = p( + ) v w = p + v w v 4w v 4w Ως συνάρτηση των παραμέτρων, η μέγιστη τιμή είναι: p αύξουσα κυρτή, {v,w} φθίνουσα κυρτή. Παρατήρηση. Η ίδια προσέγγιση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για συναρτήσεις χωριζομένων μεταβλητών στη μορφή γινομένου: (,) = g()h() με g() 0, h() 0 Εξάλλου αντί της παραπάνω μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την διατακτικά ισοδύναμη συνάρτηση: ln (,) = lng(,) + lnh(,) 4. Συνθήκες για ακρότατα Στη γενική περίπτωση, ο χαρακτηρισμός των στάσιμων σημείων ως ακρότατων απαιτεί την χρήση των δεύτερων μερικών παραγώγων. Παρατηρούμε καταρχήν ότι ένα ακρότατο θα είναι ακρότατο του ίδιου τύπου ως προς κάθε μεταβλητή χωριστά. Από τη θεωρία ακρότατων για συναρτήσεις μιας μεταβλητής συμπεραίνουμε ότι: Ένα εσωτερικό ακρότατο της συνάρτησης (,) θα είναι καταρχήν στάσιμο, δηλαδή θα ικανοποιεί τις εξισώσεις: { = 0, = 0} Επιπλέον οι απλές δεύτερες παράγωγοι θα ικανοποιούν:. 0, 0, αν είναι μέγιστο,. 0, 0 αν είναι ελάχιστο. Οι παραπάνω απλές συνθήκες ης τάξεως είναι ελλιπείς διότι αφορούν μεταβολές μόνο της μιας μεταβλητής κάθε φορά, δηλαδή για μετατοπίσεις στις κατευθύνσεις των δύο αξόνων. Για να χαρακτηρίσουμε τα στάσιμα ως ακρότατα πρέπει να πάρουμε υπόψη και μεταβολές αμφότερων των μεταβλητών, δηλαδή για μετατοπίσεις προς όλες τις κατευθύνσεις στο πεδίο ορισμού. Αναγκαίες και ικανές συνθήκες για εσωτερικά ακρότατα Ένα εσωτερικό ακρότατο, τοπικό ή ολικό της συνάρτησης (,) είναι καταρχήν στάσιμο: = J = 0 { = 0, = 0} Επιπλέον θα ικανοποιεί τις παρακάτω συνθήκες στο στάσιμο σημείο:. Αν είναι ελάχιστο (είτε ολικό είτε τοπικό) τότε ο εσσιανός πίνακας είναι θετικά ημιορισμένος: = H 0 : { 0, 0,Δ = 0} Αντίστροφα, είναι γνήσιο τοπικό ελάχιστο αν ο εσσιανός πίνακας είναι θετικά ορισμένος: = H > 0 : { > 0, > 0,Δ = > 0}. Αν είναι μέγιστο (είτε ολικό είτε τοπικό) τότε ο εσσιανός πίνακας είναι αρνητικά ημιορισμένος: = H 0 : { 0, 0,Δ = 0} Αντίστροφα, είναι γνήσιο τοπικό μέγιστο αν ο εσσιανός πίνακας είναι αρνητικά ορισμένος: = H < 0 : { < 0, < 0,Δ = > 0} 3. Δεν είναι ακρότατο αν ο εσσιανός πίνακας είναι αόριστος: = H >< 0 :Δ= < 0 Στην τελευταία περίπτωση η συνάρτηση παρουσιάζει γνήσιο τοπικό ελάχιστο προς κάποιες κατευθύνσεις και γνήσιο τοπικό μέγιστο προς κάποιες άλλες. Ειδικά δεν είναι ακρότατο. Στάσιμα σημεία αυτής της

κατηγορίας τα ονομάσαμε σαγματικά ή σελλοειδή, διότι στη γειτονιά τους η επιφάνεια έχει την μορφή σέλλας όπως και στις αόριστες τετραγωνικές μορφές που συναντήσαμε προηγουμένως = 4 4= 0 Παράδειγμα. = + 4 + ( =, = ) = = 0 { = 4> 0, = > 0} { = 0 Δ= 8> 0} = H > 0 Ο εσσιανός πίνακας είναι σταθερός θετικά ορισμένος επομένως το στάσιμο είναι γνήσιο τοπικό ελάχιστο με τιμή της συνάρτησης: =. Θα διαπιστώσουμε παρακάτω στα πλαίσια της θεωρίας Κυρτού Προγραμματισμού ότι το παραπάνω στάσιμο είναι στην πραγματικότητα γνήσιο ολικό μέγιστο σε ολόκληρο το επίπεδο. Εξάλλου συμπληρώνοντας τα τετράγωνα βρίσκουμε: = + 4 + = + ( ) + ( ) Συμπεραίνουμε ότι είναι ολικό ελάχιστο διότι παντού αλλού προσθέτουμε ένα γνήσιο θετικό μέγεθος. Όσον αφορά το μέγιστο, άλλο στάσιμο δεν υπάρχει, οπότε το μέγιστο θα βρίσκεται στο άπειρο. Η συνάρτηση δεν είναι πάνω φραγμένη. Το παραπάνω μπορεί να αντιμετωπιστεί και ως πρόβλημα χωριζομένων μεταβλητών. / /4 / /4 / /4 = / = 0 = Παράδειγμα. ma{ = 0, 0} / 3/4 / 3/4 = / 4 = 0 = 4 Λύση. Για να λύσουμε το σύστημα απαλείφουμε το πολλαπλασιάζοντας κατά μέρη. Με τον ίδιο τρόπο απαλείφουμε το αφού πρώτα υψώσουμε την η εξίσωση στην 3η δύναμη. Βρίσκουμε: / /4 / /4 / 3/4 /4 3 5 = ( )( ) = 4 = = / 3/4 3/ 3/4 / 3/4 3 / 5 6 = 4 ( )( ) = 4 = = Εναλλακτικά μπορούμε να πάρουμε λογαριθμους και να το λύσουμε ως γραμμικό σύστημα: 5 5 ln / + ln / 4= ln ln+ ln= 4ln ln = 5ln= ln = 6 6 ln / 3ln / 4= ln4 ln 3ln = 8ln ln= 6ln= ln = Βρήκαμε ένα στάσιμο σημείο. Στη συνέχεια υπολογίζουμε τις δεύτερες παραγώγους: 3 / / 4 / 3 / 4 = ( / 4), = (/ 8) / 3 / 4 / 7 / 4 = (/ 8), = ( 3 /6) Στο συγκεκριμένο σημείο βρίσκουμε τον εσσιανό πίνακα: 5/ 6/4 5/ 8/4 8 4 / 4 / 8 H = 5/ 8/4 5/ 4/4 = 4 4 / 8 3 / 6 3 Έχουμε: 8 4 8 = < 0, = 3 < 0, Δ= 6 > 0 Ο εσσιανός πίνακας είναι αρνητικά ορισμένος και επομένως το στάσιμο είναι γνήσιο τοπικό μέγιστο. Το ολικό μέγιστο θα είναι είτε το παραπάνω, είτε στο σύνορο, είτε στο άπειρο. Αλλά, στο σύνορο βρίσκουμε αρνητικές τιμές: { = 0 = 0}, {= 0 = 0} ενώ στο στάσιμο έχουμε γνήσια θετική τιμή: 5/ 6/4 5 6 4 5 6 6 = = = Θα διαπιστώσουμε παρακάτω στα πλαίσια της θεωρίας Κυρτού Προγραμματισμού ότι το παραπάνω στάσιμο είναι γνήσιο ολικό μέγιστο. = p v = 0 = v / p Παράδειγμα. (,) = p v w = p w= 0 = w / p = 0, = p = 0, = 0,Δ = p < 0 = p, = 0 Το στάσιμο σημείο δεν είναι ακρότατο. Είναι σαγματικό. Δεν έχουμε σύνορο, οπότε τα ακρότατα βρίσκονται στο άπειρο, και το μέγιστο και το ελάχιστο. 4

5. Ολικά ακρότατα κυρτών/κοίλων συναρτήσεων Το παρακάτω αποδεικνύεται στα πλαίσια της γενικής θεωρίας Κυρτού Προγραμματισμού (CP): Θεωρούμε μια συνάρτηση με πεδίο ορισμού κυρτή περιοχή. Ένα στάσιμο σημείο της είναι: ολικό ελάχιστο αν η συνάρτηση είναι κυρτή ολικό μέγιστο αν η συνάρτηση είναι κοίλη / / 4 Παράδειγμα. = Σύμφωνα με τα παραπάνω η συνάρτηση είναι κοίλη στη θετική περιοχή. Επομένως το μοναδικό στάσιμο που βρήκαμε προηγουμένως είναι γνήσιο ολικό μέγιστο: 5 6 { =, = } Παράδειγμα. = α + β+ γ + δ+ ε+ ζ = α+ β+ δ= 0 α+ β= δ / α β α β α β με Δ= = αγ β, = = β+ γ+ ε= 0 = β+ γ= ε / β γ β γ β γ. Αν Δ= αγ β 0 τότε το γραμμικό σύστημα έχει μια και μοναδική λύση, οπότε το στάσιμο θα είναι ένα και μοναδικό. Ο χαρακτηρισμός του καθορίζεται από τους συντελεστές των τετραγωνικών όρων, όπως ακριβώς τα πρόσημα για την αντίστοιχη ορισμένη τετραγωνική μορφή: Q= α + β+ γ Εξάλλου όπως αναφέραμε και προηγουμένως ο χαρακτηρισμός δεν επηρεάζεται από τους προσθετικούς γραμμικούς όρους. Έτσι το στάσιμο είναι γνήσιο ελάχιστο αν είναι θετικά ορισμένη, γνήσιο μέγιστο αν είναι αρνητικά ορισμένη, σαγματικό αν είναι αόριστη.. Αν Δ= αγ β = 0, τότε το σύστημα δεν έχει λύση, επομένως δεν έχει στάσιμα, εκτός αν: α β δ = = β γ ε Τότε θα έχει πολλά στάσιμα, μια ολόκληρη ευθεία, και ο χαρακτηρισμός τους εξαρτάται από τους συντελεστές των τετραγωνικών όρων, όπως ακριβώς για την αντίστοιχη ημιορισμένη, όχι ορισμένη, τετραγωνική μορφή. 6. Περισσότερες μεταβλητές. Όλα τα παραπάνω γενικεύονται άμεσα σε περισσότερες μεταβλητές και περιορισμούς. Π.χ. για το πρόβλημα χωριζόμενων μεταβλητών σε 3 μεταβλητές, έχουμε την ισοδυναμία: ma{g() α β} ma{(,,z) = g() + h() + e(z) α β,γ δ,ε z η} ma{h() γ δ} {,,z }, ma{e(z) ε z η} και αντίστοιχα για το πρόβλημα ελαχίστου (min). Γενικότερα, μια συνάρτηση τριών μεταβλητών (,,z) έχει 3 παραγώγους ης τάξης: D = J = = (,, ) και z 3 = 9 παραγώγους ης τάξης, που σχηματίζουν τον εσσιανό πίνακα δεύτερων παραγώηων! z D = = H = z, όπου: =, z = z, z = z z z zz Τα εσωτερικά ακρότατα, μέγιστα ή ελάχιστα, θα είναι στάσιμα: ma/ min{(,, z) D} { = 0, = 0, = 0} ή σε διανυσματική μορφή: = 0 z Τα στάσιμα χαρακτηρίζονται ως ακρότατα από το πρόσημο του παραπάνω εσσιανού πίνακα, σύμφωνα με την γενική θεωρία χαρακτηρισμού συμμετρικών πινάκων που παρουσιάζεται σε ειδικό κεφάλαιο της Γραμμικής Άλγεβρας. 5

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 7. Δεύτερο διαφορικό Ο χαρακτηρισμός των στάσιμων που δώσαμε παραπάνω μπορεί να ερμηνευτεί και να αποδειχτεί χρησιμοποιώντας την θεωρία του ου διαφορικού. Θεωρούμε μια συνάρτηση δύο μεταβλητών: (,) Αν τα {,} μεταβληθούν κατά {Δ,Δ} τότε η τιμή της συνάρτησης θα μεταβληθεί κατά: Δ = (+ Δ, + Δ) (, ) Σε αντιστοιχία με την γραμμική προσέγγιση, μια πρώτη εκτίμηση της μεταβολής στην τιμή της συνάρτησης δίνεται από το πρώτο διαφορικό: Δ d = d+ d, όπου: {Δ= d, Δ= d} Σε αντιστοιχία με την παραβολική προσέγγιση, μια καλλίτερη εκτίμηση της μεταβολής στην τιμή της συνάρτησης βρίσκεται αν στο πρώτο διαφορικό προσθέσουμε και το μισό του δεύτερου διαφορικού: Δ d + d = [d+ d] + [d + dd+ d ] Ειδικά στα στάσιμα σημεία όπου έχουμε = 0 d = 0, μας μένει μόνο η εκτίμηση με το δεύτερο διαφορικό: Δ d = [d + dd+ d ] Το παραπάνω μας δίνει και τον χαρακτηρισμό των στάσιμων ως τοπικών ακρότατων με βάση το πρόσημο του ου διαφορικού για μικρές μεταβολές, που είναι ακριβώς μια τετραγωνική μορφή των {d,d} με πίνακα συντελεστών τον εσσιανό πίνακα δεύτερων παραγώγων της συνάρτησης: d = d + dd+ d Π.χ. για μέγιστο θα έχουμε: γνήσιο τοπικό μέγιστο Δ 0 d 0, και αντιστρόφως αν d < 0 Δ < 0 τότε θα έχουμε 6

III.9 ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΗ Ασκήσεις. Να βρεθούν οι ακρότατες τιμές των παρακάτω συναρτήσεων στις αντίστοιχες φραγμένες περιοχές: 3, στην τετραγωνική περιοχή: { 4, 4} +, στην κυκλική περιοχή: + 4 +, στην τετραγωνική περιοχή: {, 0 }. Να βρεθεί η μέγιστη τιμή της παρακάτω συνάρτησης 3 μεταβλητών: z () + g() + h(z), όπου: () e + =, g() = ln, h(z) = z e 3. Να διαπιστωθεί ότι στα παρακάτω προβλήματα μεγιστοποίησης στη θετική περιοχή: { 0, 0}, το ακρότατο είναι συνοριακό. ma{ = 0, 0}, ma{ = 0, 0} 4. Να βρεθούν οι τιμές των παραμέτρων {α,β} για τις οποίες το παρακάτω πρόβλημα μεγιστοποίησης στη θετική περιοχή: { 0, 0}, έχει συνοριακό ακρότατο. ma{ = α+ β 4 0, 0} 5. Να βρεθούν και να χαρακτηριστούν τα στάσιμα σημεία των παρακάτω συναρτήσεων: 3 3 3 3 3 + 5 +, 4 6+, + + 3 6. Θεωρούμε τη συνάρτηση: (, ) = ep( 4 + ). α) Να βρεθεί και να χαρακτηριστεί το στάσιμο σημείο της. β) Να σκιαγραφηθούν οι ισοσταθμικές της καθώς και το γράφημα της αντίστοιχης επιφάνειας. 7. Να χαρακτηριστούν ως προς την κυρτότητά τους οι παρακάτω συναρτήσεις. Σε κάθε περίπτωση να βρεθεί το ελεύθερο στάσιμο και να χαρακτηριστεί ως τοπικό ή ολικό ακρότατο: 4, / /4 4+ + 4, +, / /4 + + + α, 3 4 +,, +, 3 + 0, 0+ + + z 4 z 8.Θεωρούμε το πρόβλημα μεγιστοποίησης στη θετική περιοχή: ma{ = p( + ) w v 0, 0}, με γνήσια θετικές παραμέτρους: {w,v,p}. ln(+ ) + Nα βρεθούν οι βέλτιστες ποσότητες: {, }, και η μέγιστη τιμή:, ως συναρτήσεις των παραμέτρων, και να διερευνηθούν οι ιδιότητες μονοτονίας, και κυρτότητας αυτών των συναρτήσεων. 9. Να επαναληφθεί η προηγούμενη άσκηση για την συνάρτηση: / / 4 p w v 0. Ο αριθμητικός μέσος και ο γεωμετρικός μέσος δύο θετικών μεγεθών: {> 0, > 0}, ορίζεται ως εξής: = (+ ), g= Μελετώντας το ολικό μέγιστο της συνάρτησης g να διαπιστωθεί ότι ο αριθμητικός μέσος είναι μεγαλύτερος από τον γεωμετρικό: g με ισότητα = 7