(notas de clase) 1: A FILOSOFÍA E O MUNDO DO SABER

Mito Logos A Orixe da Filosofía

Relación entre os deuses do texto de Hesíodo Caos Terra Tártaro Eros Erebo Noite Ceo (Urano) Día Éter

Contraposición Mito - Logos Os fenómenos explícanse mediante... O mundo é... Saber Mítico Deuses e Destino Imaxinación Tradición Caótico e caprichoso Saber Racional Natureza e Necesidade Razón Crítica Ordenado por leis estables A autoridade é... Obediencia cega Busca constante O método baséase en... Ritos, oracións, etc. Diálogo, análise dos fenómenos e síntese en regras

Análise Síntese Análise Descompoñer, Dividir Reducir algo complexo aos seus compoñentes simples (aqueles que xa non poden dividirse) Indicar que aspectos interveñen nun problema Síntese Recompoñer, unir, integrar Fabricar algo a partir duns compoñentes que interactúan entre si, dando lugar a unha realidade nova

Análise Síntese Análise Síntese

Análise Síntese

exemplo: Arco da Vella Explicación mítica Segundo o Antigo Testamento, o arco da vella foi creado por Deus tras o Diluvio Universal. No relato bíblico, este aparecería como mostra de vontade divina, para recordar aos homes a promesa feita polo propio Deus a Noé de que xamais volvería a destruír a terra cun diluvio. "De veras dou o meu arco da vella na nube, e ten que servir como sinal do pacto entre eu e a terra. E ten que suceder que cando eu traiga unha nube sobre a terra, entón certamente aparecerá o arco da vella na nube. E certamente lembrareime do meu pacto que hai entre eu e vós e toda alma vivinte entre toda carne; e nunca máis chegarán a ser as augas un diluvio para arruinar toda carne." (Xénesis 9:13-15 Explicación racional Cando a luz solar incide sobre las gotas de chuvia, estas se encargan de producir tal efecto, pero nalgunhas moito máis que en outras. Os raios do Sol involucrados coa formación do arco da vella saen das gotas de chuvia cun ángulo de aproximadamente 138 respecto da dirección que levaban antes de entrar nelas. Este é o "ángulo do arco da vella", descuberto por René Descartes en 1637. Se a luz saíra a 180, entón regresaría por onde veu. Como o ángulo de saída é de só 138, a luz non se reflexa exactamente cara a súa orixe. Isto fai posible que o arco da vella sexa visible para nós, que non solemos encontrarnos exactamente entre o Sol e a chuvia. De maneira que sempre, se nos colocamos de fronte a un arco iris, o Sol estará detrás de nós. [ ] Un raio de luz solar, dos que "fan" un arco da vella, cambia a súa dirección tres veces mentres se move a través dunha gota de chuvia: Primeiro entra na gota, o que ocasiona que se refracte lixeiramente. Entón móvese cara o extremo oposto da gota, e se reflexa na cara interna da mesma. Finalmente, volve a refractarse cando sae da gota de chuvia en forma de luz dispersa. A descomposición en cores é posible porque o índice de refracción da gota de auga é lixeiramente distinto para cada lonxitude de onda, para cada cor do arco da vella. [ ]

Mito Logos Cosmos (= orde) Caos

Orixe Histórica A orixe da Filosofía

Século VI a.c. Mileto

A Xeograf ía de Grecia

Por que xurdiu, neste tempo e lugar, a Filosofía?

Estrutura Política: a polis Polis: Cidade-Estado Imperio Cidades (coa súa bisbarra) independentes Gran extensión Fácil de controlar Moitas eran democráticas Poder centralizado Forte censura e control sobre o territorio

Relixión Politeísta Sen xerarquía: Non hai unha casta sacerdotal poderosa Sen libros sagrados Non hai unha verdade que respetar Non hai censura eclesiástica

Importancia económica do Comercio Contactos con outras culturas a través do Mediterráneo Ao contrario que nas guerras, o comercio baséase no diálogo e confianza mutua O coñecemento doutros modos de pensar distintos ao propio orixina o exame crítico da tradición adquirida

Tales de Mileto Foi o primeiro que atribuíu a orixe do mundo Non a un elemento sobrenatural (deuses) Senón a un natural: a auga

Orixe Psicolóxica A Orixe da Filosofía Os seres humanos comezan e comezaron sempre a filosofar movidos pola admiración ao principio, admirados polos fenómenos sorprendentes máis comúns; logo, avanzando pouco a pouco e propoñéndose problemas maiores, como os cambios da Lúa e os relativos ao Sol e ás estrelas, e a xeración do Universo. Pero o que se propón un problema ou se admira recoñece a súa ignorancia. Aristóteles: Metafísica, século IV a. C.

Asombro Ignorancia Desexo de saber

Asombro Ignorancia Desexo de saber Cuestionamos todo o que existe dunha maneira respectuosa, pero crítica Servímonos das nosas capacidades racionais, a través de mecanismos psicolóxicos: Atención Percepción Memoria Pensamento Linguaxe

O Saber Filosófico e outros saberes Saber vulgar, científico e filosófico

Etimoloxía Filosofía: Amor á Sabedoría φιλο philo: amizade, amor σοφία sophia: sabedoría Filosofía: estar no camiño cara á verdade, a sabedoría, sendo conscientes de que non a posuímos

Saber vulgar (ou sentido común) Tipos de saberes Saber científico Saber filosófico Están ao alcance de calquera Non se exclúen entre si Poden ser complementarios

Saber Vulgar ou Sentido Común Nos mostra como as cousas aparecen ante nós (de modo que nós podemos operar con elas) Componse de certezas comúns a todos Problemas: Mesturado con prexuízos Conformista e acrítico É a base de todo outro saber

Saber científico

Saber filosófico:achéganos ao coñecemento das últimas causas da realidade Parte de realidades concretas Primeiros principios da realidade

Saber Científico É un saber de: Solucións Saber Filosófico Problemas Estudia a realidade Emprega o método Parte da En partes Prácticoexperimental Información (datos) Como totalidade Teórico-crítico Coñecemento Meta Coñecemento Sabedoría

Poned sobre los campos un carbonero, un sabio y un poeta. Veréis cómo el poeta admira y calla, el sabio mira y piensa... Seguramente, el carbonero busca las moras o las setas. Antonio Machado

Función e Necesidade da Filosofía Función: Estratexia Intersectorial da UNESCO sobre a Filosofía

A Necesidade da Filosofía Tipos de necesidades: Primarias: para sobrevivir Materiais Secundarias: prescindibles, provocadas polo desenvolvemento económico De autorrealización : relacionadas co que podemos chegar a ser

Pirámide de Maslow Representa as necesidades humanas. As inferiores son as básicas, as que debemos procurar para conseguir as superiores

A necesidade da Filosofía Necesitamos? Analizar o sentido Comprender Expresar Analizar críticamente Da nosa propia existencia Do mundo en que vivimos Os supostos das ciencias Os problemas que se nos presentan

Filosofía e Interculturalidade Todos os seres humanos Vivimos nun mesmo mundo Globalización Globalización alternativa Cidadáns do mundo

Contexto: Correntes migratorias masivas Colonialismo empresarial Rápida difusión dos produtos culturais Novas canles de comunicación

Variedade cultural Perigos da Globalización Comercio de librecambio mundial Aumento da competividade entre os pobos Imposición dunha cultura sobre as outras (pensamento único)

Función Crítica da Filosofía Desde: Respecto a todas as culturas Defensa da dignidade de todas as persoas Recoñecemento da identidade dos outros Tarefa: Reordenar as condicións para un diálogo Promover un mundo xusto e solidario Desenmascarar a cultura única Promover a reflexión de cada individuo no marco da liberdade Defender a racionalidade

Canles para o diálogo global

Política Ética Antropoloxía Lóxica Estética Epistemoloxía Metafísica Filosofía

Rama Metafísica Lóxica Gnoseoloxía Antropoloxía Ética Estética Política Obxecto de estudio As realidades e propiedades de todo o que existe Estructura e corrección dos razoamentos Orixes, límites e validez do coñecemento O ser humano Fundamentación, validez e universalidade das normas A beleza e as creacións artísticas Aspectos comunitarios do ser humano (orixe da sociedade, formas de goberno...)