Η ΔΕΣΜΗ 2008 ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΕ

Transcript

1 Αριθμός & Τίτλος Δέσμης Εργασίας ΔΕ5: Τεχνοοικονομική ανάλυση για τον καθορισμό τιμής πώλησης τελικού προϊόντος από αγρότη Κωδικός Φορέα ΑΦ ΣΦ1 ΣΦ2 ΣΦ3 ΣΦ4 Ανθρωπομήνες για κάθε Φορέα Στόχοι Δέσμης Εργασίας Στόχος της παρούσας δέσμης εργασίας είναι ο καθορισμός της τιμής πώλησης του γεωργικού προϊόντος των ενεργειακών καλλιεργειών, με σκοπό αυτό να είναι βιώσιμο Περιγραφή Εργασίας & Κύρια Αναμενόμενα Αποτελέσματα Η ετοιμασία της τεχνοοικονομικής ανάλυσης στα πλαίσια της ΔΕ5 θα αφορά στην βιωσιμότητα μίας μονάδας καλλιέργειας ενεργειακών φυτών, και θα βασιστεί σε συγκεκριμένες υποθέσεις και απλουστεύσεις οι οποίες αναγκαστικά θα επιβάλλουν περιορισμούς στη χρήση και εφαρμογή τους. Κατά βάση θα χρησιμοποιηθούν δεδομένα από το [6] (ΣΦ1). Για περιορισμό των μειονεκτημάτων των τυπικών δεδομένων, θα ληφθεί πρόνοια ώστε να γίνουν ρεαλιστικές υποθέσεις που να υποστηρίζονται, όπου είναι δυνατόν, από πραγματικά στοιχεία. Οι υποθέσεις αυτές θα διασαφηνίζονται επακριβώς έτσι ώστε τα δεδομένα να τροποποιηθούν ανάλογα για να εξυπηρετούν οποιεσδήποτε ειδικές ανάγκες. Επίσης, οι όροι που θα χρησιμοποιούνται θα διευκρινίζονται επακριβώς έτσι ώστε να αποφεύγεται τυχόν παρερμηνεία τους. Η τεχνοοικονομική μελέτη θα εκπονηθεί για σειρά διαφορετικών ειδών φυτών (ΣΦ1, ΣΦ2). Οι υποθέσεις που θα γίνουν για τον καθορισμό της τεχνοοικονομικής βιωσιμότητας θα στηριχτούν στις ακόλουθες παραμέτρους: Παραδοτέα Παραγωγικές δαπάνες Ολικές Δαπάνες Εδαφοβελτιωτικά Χημικά παρασκευάσματα Δαπάνες νερού άρδευσης Δαπάνες μηχανημάτων Δαπάνες εργασίας Άλλες μεταβλητές δαπάνες Ενοίκιο γης Π.13 Τεχνοοικονομική ανάλυση για τον καθορισμό τιμής πώλησης τελικού προϊόντος από αγρότη (Έκθεση Αναφοράς)

2 Αναλυτική αναφορά για την τελική έκθεση 1. Εισαγωγή Η ετοιμασία της παρούσας τεχνοοικονομικής ανάλυσης βιωσιμότητας μίας μονάδας καλλιέργειας ενεργειακών φυτών βασίστηκε σε συγκεκριμένες υποθέσεις και απλουστεύσεις οι οποίες αναγκαστικά επιβάλλουν περιορισμούς στη χρήση και εφαρμογή τους. Χρησιμοποιήθηκε η έκθεση «Τυπικές εισροές εκροές για τις κύριες φυτικές και ζωοκομικές επιχειρήσεις της Κύπρου» των Μάρκου και Παπαδαυίδ.1 Για περιορισμό των μειονεκτημάτων των τυπικών δεδομένων, έχει ληφθεί πρόνοια ώστε να γίνουν ρεαλιστικές υποθέσεις που να υποστηρίζονται, όπου είναι δυνατόν, από πραγματικά στοιχεία. Οι υποθέσεις αυτές διασαφηνίζονται επακριβώς έτσι ώστε τα δεδομένα να τροποποιηθούν ανάλογα για να εξυπηρετούν οποιεσδήποτε ειδικές ανάγκες. Επίσης, οι όροι που χρησιμοποιούνται διευκρινίζονται επακριβώς έτσι ώστε να αποφεύγεται τυχόν παρερμηνεία τους. Η τεχνοοικονομική μελέτη εκπονήθηκε για την περίπτωση ελαιούχων σπόρων και συγκεκριμένα για: Ηλίανθο 2. Υποθέσεις ορισμοί τεχνοοικονομικής μελέτης Οι υποθέσεις που χρησιμοποιήθηκαν κατά την εκπόνηση της τεχνοοικονομικής μελέτης συνοψίζονται σύμφωνα με την εργασία των Μάρκου και Παπαδαυίδ. Συγκεκριμένα έχουν ληφθεί παραδοχές και εκτιμήσεις για τις ακόλουθες παραμέτρους: Παραγωγικές δαπάνες Ολικές Δαπάνες Εδαφοβελτιωτικά Χημικά παρασκευάσματα Δαπάνες νερού άρδευσης Δαπάνες μηχανημάτων Δαπάνες εργασίας Άλλες μεταβλητές δαπάνες Ενοίκιο γης 1 Norm input output data for the main crop and livestock enterprises of Cyprus Τυπικές εισροές εκροές για τις κύριες φυτικές και ζωοκομικές επιχειρήσεις της Κύπρου, M.Markou and G. Papadavid, Agricultural Economics Report 46, ISSN , Agricultural Research Institute, Ministry of Agriculture, Natural Resources and Environment, Lekfosia February 2007

3 Ακολούθως παρουσιάζονται αναλυτικά οι παραδοχές της τεχνοοικονομικής ανάλυσης: Α. Τυπικές εισροές εκροές: Τυπικές εισροές είναι οι εισροές που κανονικά απαιτούνται για να επιτευχθούν με οικονομικότητα, κάτω από δεδομένες αγροκλιματικές συνθήκες, τα καλύτερα δυνατά επίπεδα εισοδήματος ή αποδόσεων. Τυπικές εκροές είναι τα εισοδήματα ή αποδόσεις που μπορούν να επιτευχθούν οικονομικά κάτω από καλές συνθήκες διαχείρισης και για κάποια χρονική περίοδο. Β. Αποδόσεις: Η απόδοση επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, μερικοί από τους οποίους (πρακτικές διαχειρίσεις, ποικιλίες, υποκείμενα, κτλ), μπορούν να ελεχθούν από τον παραγωγό ενώ άλλοι (κλίμα, έδαφος, κτλ), είναι πέραν από τον έλεγχό του. Στην προκειμένη περίπτωση, λήφθηκαν ως αποδόσεις τα αποτελέσματα των μετρήσεων του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών. Εντούτοις, για τον καθορισμό της μέσης απόδοσης μίας καλλιέργειας, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη δύο παράγοντες 2 Η μέση απόδοση, που προκύπτει από στατιστικές χρονοσειρές και επηρεάζεται από τις επικρατούσες συνθήκες διαχείρισης, πρακτικές παραγωγής, ηλικία δέντρων, ποικιλία, γονιμότητα εδάφους. Οι τυπικές αποδόσεις οι οποίες αναφέρονται σε εκμεταλλεύσεις με καλή διαχείριση, και λαμβανομένων υπόψη των εισροών που χρησιμοποιούνται στην διαδικασία παραγωγής. Οι τυπικές αποδόσεις είναι υψηλότερες από τις μέσες αποδόσεις που επιτυγχάνονται στην Κύπρο. Γ. Τιμές: Οι τιμές διακυμαίνονται σημαντικά από χρόνο σε χρόνο, ή ακόμα, μερικές φορές, και από βδομάδα σε βδομάδα. Πρώιμη και εκτός εποχής παραγωγή πάντα διασφαλίζει υψηλότερες τιμές. Οι τιμές επηρεάζονται επίσης από την ποιότητα των προϊόντων και από τις συνθήκες προσφοράς και ζήτησης στην αγορά. Οι τιμες των προϊόντων που αναφέρονται στην παρούσα τεχνοοικονομική αφορούν τιμές παραγωγού, έτσι ώστε η καλλιέργεια να καθίσταται βιώσιμη. Δ. Ακαθάριστη πρόσοδος: Η ακαθάριστη πρόσοδος είναι η ολική αξία της παραγωγής με την προϋπόθεση ότι όλη η παραγόμενη ποσότητα διατίθεται στην αγορά. 2 Αποτελεί γεγονός, ότι παρά τις επιστημονικά άρτιες προσπάθειες του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών στην κατεύθυνση της συλλογής ερευνητικών στοιχείων για την συμπεριφορά των ενεργειακών καλλιεργειών στην Κύπρο, απαιτείται γεωργική έρευνα σε μία δεδομένη χρονοσειρά και για αρκετές φυτείες, ούτως ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την τυπική απόδοση μιας ενεργειακής καλλιέργειας.

4 Ε. Παραγωγικές δαπάνες: Παραγωγικές δαπάνες είναι οι πληρωμές πραγματοποιηθήσες και τεκμαρτές για τα υλικά και υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή εισοδήματος. Οι δαπάνες είναι πάντοτε συναρτημένες με την περίοδο που απαιτείται για την απόκτηση εισοδήματος και διακρίνονται σε μεταβλητές και σταθερές. Οι μεταβλητές δαπάνες αναφέρονται στα έξοδα που πληρώνονται από τον γεωργό και τα οποία μεταβάλλονται με την παραγωγή. Παραδείγματα τέτοιων δαπανών είναι τα έξοδα για υλικά (σπόροι, λιπάσματα, κτλ), και για μισθωτή εργασία και οι τόκοι των δαπανών. Οι σταθερές δαπάνες αντιπροσωπεύουν έξοδα γενικής φύσης τα οποία παραμένουν αμετάβλητα, ανεξάρτητα από το επίπεδο παραγωγής. Σε μερικές περιπτώσεις είναι δύσκολο συγκεκριμένες δαπάνες να ταξινομηθούν. Σε αυτή τη μελέτη, όλες οι δαπάνες, εκτός από τις δαπάνες για το ενοίκιο γης, και την δαπάνη οικογενειακής εργασίας,, θεωρούνται μεταβλητές. Στ. Ακαθάριστο Κέρδος: Το ακαθάριστο ή μεικτό κέρδος είναι η διαφορά μεταξύ ακαθάριστης προσόδου και μεταβλητών δαπανών και καθορίζει την συνεισφορά της παραγωγικής δραστηριότητας στο εισόδημα της εκμετάλλευσης. Το μεικτό κέρδος θεωρείται ένα σημαντικό οικονομικό αποτέλεσμα, το οποίο χρησιμοποιείται στον γεωργικό προγραμματισμό. Η. Ολικές δαπάνες παραγωγής: Ολικές δαπάνες παραγωγής είναι το άθροισμα των σταθερών και μεταβλητών δαπανών. Θ. Καθαρό κέρδος: Τον καθαρό κέρδος λαμβάνεται κατόπιν αφαίρεσης των ολικών δαπανών από την ακαθάριστο πρόσοδο, και αντιπροσωπεύει την αμοιβή του παραγωγού και την δυνατότητα του να συνδυάζει επικερδώς τους παραγωγικούς συντελεστές. Αντιπροσωπεύει δηλαδή την απόδοση της διαχείρισης. Ι. Τόκος μεταβλητών δαπανών: Ο τόκος μεταβλητών δαπανών αποτελεί το 6% των μεταβλητών δαπανών και υπολογίζεται για 6 μήνες στην περίπτωση των πολυετών καλλιεργειών ή για το μισό της παραγωγικής περιόδου στην περίπτωση ετησίων καλλιεργειών. Κ. Εδαφοβελτιωτικά: Η δοσολογίες λιπασμάτων λήφθηκαν από τις μετρήσεις του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών, στα πλαίσια του προγράμματος ΤΕΧΝΟ/0104/ΕΝΕΡΚΑΛ. Λ. Χημικά παρασκευάσματα: Για τους σκοπούς της παρούσας εργασίας, λήφθηκε ως τιμή αναφοράς μία ενδεικτική η οποία προκύπτει από τον μέσο όρο των λαχανικών στην Κύπρο, καλλιέργειες οι οποίες και θεωρήθηκαν ότι προσεγγίζουν σε κάποιο βαθμό τον ηλίανθο

5 Μ. Δαπάνες νερού άρδευσης: Παρόλο που το κόστος του νερού άρδευσης ποικίλει ανάλογα με την πηγή προέλευσης, χρησιμοποιήθηκε η τιμή των 10 σέντ / τόνο για τις πεδινές και των 15 σέντ / τόνο για τις ορεινές περιοχές. Οι καθαρές απαιτήσεις σε νερό λήφθηκαν από τα πειραματικά αποτελέσματα των μετρήσεων του ΙΓΕ στα πλαίσια του προγράμματος ΤΕΧΝΟ/0104/ΕΝΕΡΚΑΛ. Οι δαπάνες για σωλήνες και εξαρτήματα, σταγόνες, εκτοξευτήρες, μονάδες λίπανσης και καθαρισμού υπολογίσθηκαν στην απόσβεση των μηχανημάτων. Δεν έγινε εκτίμηση των νέων τελών του νερού, όπως αυτά προβλέπονται από τυχών εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, που θα αρχίσει να εφαρμόζεται πλήρως από το 2010 του περί Υδατοπρομήθειας Δημοτικών και Άλλων Περιοχών Νόμου Κεφ. 350 που επιβάλλει όπως οι διατιμήσεις του πόσιμου νερού να είναι τέτοιες που να εξισώνονται τα έσοδα με τα έξοδα του υπό ίδρυση ενιαίου φορέα υδάτων όπου πολύ πιθανόν να εφαρμοσθεί ενιαία τιμολογιακή πολιτική για το νερό ύδρευσης σε ολόκληρη την Κύπρο. Ν. Δαπάνες μηχανημάτων: Οι συνολικές δαπάνες μηχανημάτων αναφέρονται στις μεταβλητές και σταθερές δαπάνες όλων των τύπων μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία παραγωγής. Οι μεταβλητές δαπάνες μηχανημάτων συμπεριλαμβάνουν καύσιμα., λάδι, επισκευές και συντήρηση των ελκυστήρων και εργαλείων. Οι σταθερές δαπάνες μηχανημάτων συμπεριλαμβάνουν την απόσβεση και τόκο στο επενδυτικό κεφάλαιο. Οι δαπάνες μηχανημάτων ανά ώρα εργασίας υπολογίσθηκαν στην λογική του μέσου όρου των αντίστοιχών δαπανών που απαιτούνται στην περίπτωση των λαχανικών. Για τον υπολογισμό της απόσβεσης χρησιμοποιήθηκε ο πιο κάτω τύπος: (Αρχική Δαπάνη Υπολειμματική Αξία)/Χρόνια Χρήσης Η υπολειμματική αξία υπολογίστηκε ως ποσοστό 10% επί της αρχικής αξίας του μηχανήματος. Ξ. Εργασία και δαπάνες εργασίας: Οι απαιτήσεις σε ανθρώπινη εργασία για τον ηλίανθο λήφθηκαν από τα αποτελέσματα του προγράμματος ΤΕΧΝΟ/0104/ΕΝΕΡΚΑΛ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα ειδικής έρευνας η σχέση μεταξύ οικογενειακής και μισθωτικής εργασίας για τις διάφορες καλλιέργειες καθορίστηκε ως ακολούθως: το μέσο ημερομίσθιο που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό των δαπανών εργασίας ήταν 8 ανά ώρα.

6 Αυτό ήταν ο σταθμικός μέσος όρος των απαιτήσεων σε αντρικά και γυναικεία ημερομίσθια καθώς επίσης και την αντιμισθία εργασίας κατά το Υπολογίστηκε ότι 50% της απαιτούμενης εργασίας ήταν γυναικεία με κόστος ημερομισθίου 5 ανά ώρα και 50% αντρική με κόστος ημερομισθίου 8 ανά ώρα ανά ώρα. Τα ημερομίσθια για οικογενειακή και μισθωτή εργασία ήταν τα ίδια. Ο. Άλλες μεταβλητές δαπάνες: Περιλαμβάνει 10% της συνολικής αξίας όλων των υλικών και εργασίας που χρησιμοποιήθηκαν και υπολογίστηκε για κάλυψη δευτερευούσης φύσεων εξόδων που δεν συμπεριλαμβάνονται στις μεταβλητές δαπάνες. Π. Απόσβεση: Συμπεριλαμβάνει την απόσβεση του συστήματος άρδευσης και των μηχανημάτων όπως αυτές υπολογίζονται στους αντίστοιχους πίνακες. Ρ. Ενοίκιο γης: Περιλαμβάνει τεκμαρτό ενοίκιο γης και υπολογίστηκε ως 4% επί της μέσης γεωργικής αξίας της γης που είναι κατάλληλη για καλλιέργεια. Η αξία της ξηρικής γης εκτιμήθηκε σε 3000 / εκτάριο. Η αξία της αρδευόμενης γης εκτιμήθηκε σε 8500 / εκτάριο στην περίπτωση των πολυετών καλλιεργειών (6850 / εκτάριο για τις ορεινές περιοχές), και σε 7600 / εκτάριο στην περίπτωση των λαχανικών ή άλλων ετήσιων αρδευόμενων καλλιεργειών. 3. Καθορισμός τιμής πώλησης Για τον καθορισμό της τιμής πώλησης του σπόρου ηλίανθου από τον παραγωγό, λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα δεδομένα, όπως αυτά προκύπτουν από το ερευνητικό πρόγραμμα ΤΕΧΝΟ/0104/ΕΝΕΡΚΑΛ. Καλλιεργούμενο είδος :Ηλίανθος Πυκνότητα φύτευσης [kg/ha]: 7,1 Εκταρική απόδοση [tn/ha]: 3,9 Αρδευτικές ανάγκες [tn/daa]: 350 Ανάγκες σε εδαφοβελτιωτικά [Ν2] [kg/ha]: 80 Ανάγκες σε εδαφοβελτιωτικά [P2O5] [kg/ha]: 100 Ανάγκες σε εδαφοβελτιωτικά [K2O] [kg/ha]: 0 Εργατοώρες [h/ha]: 22

7 Επίσης, τα οικονομικά δεδομένα τα οποία λήφθηκαν υπόψη για τον καθορισμό της τιμής πώλησης του σπόρου είναι ως ακολούθως 3 : Ενοίκιο γης o Ξηρική [ /ha] :3075,0 o Αρδευόμενη [ /ha] :8550,0 o Πολυετής καλλιέργειες [ /ha] :6850,0 o Λαχανικά [ /ha] :7700,0 Σενάριο για [ /ha] :3075,0 Μισθολόγιο o Ανδρική μισθωτή [ /h] :5,0 o Γυναικεία μισθωτή [ /h] :8,5 Σενάριο για [ /h] :6,8 o Ανδρική οικογενειακή [ /h] :5,0 o Γυναικεία οικογενειακή [ /h] :8,5 Σενάριο για [ /h] :6,8 Κόστος εδαφοβελτιωτικών Κόστος εδαφοβελτιωτικών [Ν2] [ /kg] :2,20 Κόστος εδαφοβελτιωτικών [P2O5] [ /kg] :2,20 Κόστος εδαφοβελτιωτικών [K2O] [ /kg] :2,20 Φυτοπροστασία Φυτοπροστασία [ /h] :643,00 Ζιζανιοκτόνα [ /h] :101,00 Κόστος νερού άρδευσης o Πεδινές περιοχές [ /tn] :0,40 o Ορεινές περιοχές [ /tn] :0,40 Σενάριο για [ /ΤΝ] :0,40 3 Με κίτρινο χρώμα απεικονίζονται οι επιλεγμένες τιμές και σενάρια που θα χρησιμοποιηθούν στην ανάλυση.

8 Δαπάνες μηχανημάτων Καύσιμα [ /ha] :50,00 Λάδι [ /ha] :10,00 Επισκευές Συντήρηση [ /ha] :50,00 Απόσβεση μηχανημάτων [ /ha] :600,00 Ο καθορισμός της τιμής πώλησης καθορίστηκε με την βοήθεια της εντολής Goal Seek του MS Excel. Συγκεκριμένα ζητήθηκε ο ορισμός της τιμής πώλησης με σκοπό τον μηδενισμό του κελιού στο οποίο δίνεται το καθαρό κέρδος. Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα, τα οικονομικά εξερχόμενα καθορίζονται ως ακολούθως: Ακαθάριστη Πρόσοδος o Ακαθάριστη Πρόσοδος [ ] :3590 Μεταβλητές δαπάνες Δαπάνες φύτευσης o Σπόρος [ ] :6,5 o Εδαφοβελτιωτικά [ ] :396,0 o Φυτοπροστασία [ ] :643,0 o Ζιζανιοκτόνα [ ] :101,0 o Δαπάνες νερού άρδευσης [ ] :1400,0 Μεταβλητές δαπάνες Δαπάνες μηχανημάτων o Καύσιμα [ ] :50,0 o Λάδι [ ] :10,0 o Επισκευές Συντήρηση [ ] :50,0 Μεταβλητες δαπάνες Δαπάνες εργασίας o Δαπάνες εργασίας (μισθωτή) [ ] :74,3 o Δαπάνες εργασίας (οικογενιακή) [ ] :74,3 o Άλλες μεταβλητές δαπάνες [ ] :280,5 o Σύνολο μεταβλητών δαπανών [ ] :2805,0 o Τόκος μεταβλητών δαπανών [ ] :168,3

9 Σταθερές δαπάνες o Ενοίκιο γης [ ] :184,5 Σταθερές δαπάνες Δαπάνες μηχανημάτων o Απόσβεση μηχανημάτων [ ] :600,00 o Σύνολο σταθερών δαπανών [ ] :784,5 o Ολικές δαπάνες παραγωγής [ ] :3589,5 o Μεικτό κέρδος [ ] :784,5 Η τιμή της πώλησης του σπόρου όπως αυτή εκτιμήθηκε από την πιο πάνω ανάλυση είναι: Τιμή Πώλησης Σπόρου: 0,92 [ /kg] 4. Σχολιασμός αποτελεσμάτων Η τιμή η οποία καθορίστηκε από την τεχνοοικονομική ανάλυση για την πώληση του σπόρου κρίνεται ιδιαίτερα υψηλή. Συγκεκριμένα για την τιμή του τελικού προϊόντος (βιοκαύσιμο) θα πρέπει να συνυπολογιστούν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα έξοδα: Το περιεχόμενο σε έλαιο των σπόρων, τον βαθμό απόδοσης δηλαδή των ελαιούχων σπόρων σε έλαιο Τα έξοδα μεταφοράς σπόρου Το κόστος επεξεργασίας για παραγωγή βιοκαυσίμων Την προμήθεια μεταπωλητών πρατηριούχων Η τιμή του βιοκαύσιμου αναμένεται να είναι τουλάχιστον τετραπλάσια από την τιμή πώλησης του σπόρου, γεγονός που μεταφράζεται σε καύσιμο κίνησης στο επίπεδο των 4 / lt.