ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΉ ΙΑΤΡΙΚΉ. «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν», * Όταν αποφεύγουν τις μακρινές σκέψεις (δεν προνοούν), τότε δε

Transcript

1

2 ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΉ ΙΑΤΡΙΚΉ «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν», Ιπποκράτης ( 460 π.χ.-360 π.χ.) * Όταν αποφεύγουν τις μακρινές σκέψεις (δεν προνοούν), τότε δε μπορούν να αποφύγουν τις κοντινές στενοχώριες* Κομφούκιος (551 π.χ. 479 π.χ.)

3

4 ερμηνεύουν το 75% και πλέον των καρδιαγγειακών επεισοδίων!! Beaglehole: Lancet 2001 Οι Κύριοι Παράγοντες Κινδύνου -Υπέρταση -Παχυσαρκία -Χοληστερόλη -Σακχ.διαβήτης λόγω + ακατάλληλης δίαιτας + έλλειψης άσκησης -Κάπνισμα

5

6

7 Panagiotakos D, et al., TOCMJ 2018

8 Η Ελλάδα του πριν ( -1960).

9 Η ιστορία ξεκίνησε από την «μελέτη των 7 Χωρών» 1975: How to eat well and stay well the Mediterranean way. Ancel Keys ( )

10 Αποτελέσματα 461 θάνατοι (87.1%) Ρυθμός θνησιμότητας: 33 θάνατοι ανά 1,000 άνθρωποέτη 100% 75% 50% 25% Greece South North 120 θάνατοι (26%) από ΣΝ 118 θάνατοι (26%) από CA 74 θάνατοι (16%) από Α.Ε.Ε 0% θάνατοι (32%) άπό άλλα αίτια Pitsavos C, Panagiotakos DB et al. Prev Cardiol 2003

11 Greek Data Two cohorts from the Seven Countries Study (1960s) Few local studies (1960s 1980s) Aravanis C, Korcondilas A, Dontas A. et al. Circulation 1970 Κατσαβοχρήστος Σ, Μυζάλης Α, και συν. Ελλην Καρδιολ Επ 1977 Κριτσίκης Σ, Βυσσούλης Γ και συν. Αρχ Ιατρ Ετ 1981 Kalandidi A, Tzonou A, et al. Int J Epidemiol 1992 Andrikopoulos G, Richter D, et al, Eur Heart J 2002 ATHENS Study Moulopoulos SD, Adamopoulos PN, et al. Am J Epidemiol 1987 The EPIC Study (2000s) Trichopoulou A et al. NEJM 2003 CARDIO2000 study: Epidemiological Study ATTICA study: Epidemiological Study(2000 ) GREECS study: The GREEK Acute Coronary Syndromes Study ( 2003 ) ΙΚΑRIA study: Epidemiological Study(2009 )

12 ΤΟ ΚΕΝΟ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ παρόλο τις φιλότιμες προσπάθειες η απουσία έγκυρων, αξιόπιστων δεδομένων αναφορικά με τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου για την Ελλάδα, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν κάτι παραπάνω από εμφανής!

13 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΑΤΤΙΚΗ Το 2001 η Α Καρδιολογική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διοργάνωσε την επιδημιολογική μελέτη ΑΤΤΙΚΗ.

14 ΣΚΟΠΟΣ Κύριος σκοπός της επιδημιολογικής μελέτης ΑΤΤΙΚΗ ήταν να αποτιμήσει τον επιπολασμό παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου στο γενικό πληθυσμό, να συσχετίσει τους παράγοντες κινδύνου με άλλα χαρακτηριστικά των ατόμων, να εκτιμήσει την επίδραση διαφόρων παραγόντων στον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Pitsavos C, et al., BMC Public Health 2002

15 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Διάρκεια συλλογής δεδομένων: Δείγμα: 1514 άνδρες και 1528 γυναίκες (>18 ετών) χωρίς κλινικά εκδηλωμένη καρδιαγγειακή νόσο δέχτηκαν να συμμετάσχουν στην μελέτη (ποσοστό συμμετοχής 78%). Όλοι προέρχονταν από διάφορες περιοχές του λεκανοπεδίου της Αττικής. Δειγματοληψία: τυχαία, συσταδική & διαστρωματοποιημένη Χορηγίες: Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης & Ιδιωτική πρωτοβουλία Pitsavos C, et al., BMC Public Health 2002

16 ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

17 ΕΠΑΝΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟ 2006 Εισαγωγή στη μελέτη 5ετης παρακολούθηση Αξιολόγηση καρδιαγγειακών επεισοδίων, κλπ Μετρούμενα χαρακτηριστικά Δημογραφικά Κοινωνικά Βιολογικά Κλινικά Διατροφικά Συμπεριφοράς & τρόπου ζωής Μετρούμενα χαρακτηριστικά Εκδήλωση θανατηφόρου ή όχι ΚΑ Ανάπτυξη Υπέρτασης Διαβήτη Δυσλιπιδαιμίας Παχυσαρκίας Συμπεριφοράς & τρόπου ζωής

18 Καρδιαγγειακά συμβάματα 5ΕΤΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ, ΑΝΑ ΦΥΛΟ & ΗΛΙΚΙΑ 45,0% 40,0% 35,0% 30,0% p= % 31% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% p=0.014 p< % 5% 2,5% 0,0% p< % 6% < 35 ετών ετών > 65 ετών Συνολικά Άνδρες Γυναίκες

19 ΕΠΑΝΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟ 2012 Εισαγωγή στη μελέτη 10ετης παρακολούθηση Αξιολόγηση καρδιαγγειακών επεισοδίων, κλπ Μετρούμενα χαρακτηριστικά Δημογραφικά Κοινωνικά Βιολογικά Κλινικά Διατροφικά Συμπεριφοράς & τρόπου ζωής Μετρούμενα χαρακτηριστικά Εκδήλωση θανατηφόρου ή όχι ΚΑ Ανάπτυξη Υπέρτασης Διαβήτη Δυσλιπιδαιμίας Παχυσαρκίας Συμπεριφοράς & τρόπου ζωής

20 Μελέτη ΑΤΤΙΚΗ

21 Ολική θνησιμότητα Κατά τη 10ετη περίοδο παρακολούθησης η 10ετης θνησιμότητα από κάθε αιτία ήταν 3.8% 5.7% εκ των ανδρών και 2.0% εκ των γυναικών απεβίωσαν Δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των φύλων ως προς τα αίτια θανάτου (p=0.55).

22

23 10-ΕΤΗΣ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ Επίπτωση καρδιαγγειακής νόσου 15.7% άτομα στη δεκαετία 19.7% και 11.7% γυναίκες Από αυτά τα περιστατικά, τα 14.5% ήταν θανατηφόρα 74% άνδρες και τα 26% γυναίκες Η 10-ετής θνησιμότητα ήταν 1.8% (3.4% στους άνδρες και 1.2% στις γυναίκες).

24 10ΕΤΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ, ΑΝΑ ΦΥΛΟ & ΗΛΙΚΙΑ Άνδρες Γυναίκες 56.3% 43.7% 17.3% 19,7% 5.4% 1.9% 10.2% 11,7% <35 ετών ετών >65 ετών Συνολικά Panagiotakos D,Pitsavos C et al., Int J Cardiol 2014

25 Σωματική δραστηριότητα, Κάπνισμα και Ηλικία εμφάνισης ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ Σωματικά δραστήριοι Καπνιστές 64 έτη άνδρες 68 έτη γυναίκες 69 έτη 67 έτη 57 έτη 62 έτη άνδρες γυναίκες άνδρες γυναίκες Μέση ηλικία καρδιαγγειακής νόσου

26 10ΕΤΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΗ, ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Άνδρες Γυναίκες 18% 16% 17% 13% 13% 10% 6% 5% Μη δραστήριοι Διέκοψαν Άρχισαν Δραστήριοι

27 10ΕΤΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΗ, ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΣ Άνδρες Γυναίκες 13.3% 6.9% 7.0% 18.8% 15.1% 24.3% 20.6% 19,7% 11,7% 0.0% Λιποβαρείς Επιθυμητό βάρος Υπέρβαροι Παχύσαρκοι Συνολικά

28 10ΕΤΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΗ, ΚΑΙ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Άνδρες Γυναίκες 28.0% 34.4% 19,7% 9.4% 13.6% 5.2% 4.2% 11,7% Χαμηλή Μέτρια Υψηλή Συνολικά

29 ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΈΣ ΣΥΝΉΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΉ ΝΌΣΟΣ Από τις μέχρι τώρα υπάρχουσες μελέτες, οι διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων φαίνεται ότι εξηγούν 19% - 61% της καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνησιμότητας. Η μεταβλητότητα στην εκτίμηση του αποδοτέου κινδύνου οφείλεται Στους μεθοδολογικούς σχεδιασμούς Στα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση της διατροφής των συμμετεχόντων Στους συμπαράγοντες που χρησιμοποιήθηκαν στα μοντέλα κινδύνου Georgousopoulou E, et al., Int J Food Sci Nutr 2014

30 Panagiotakos DB, Georgousopoulou E, Pitsavos C et al., NMCD 2014

31

32

33

34 Εκπαίδευση και κίνδυνος για ΟΙΣ ( Cardio 2000 study) Adjusted odds ratios for the effect of education on coronary risk a Education group ACS b patients Controls Odds ratio 95% CI c P-value Group I 458/ / Group II 188/ / Group III 104/ / a The adjusted odds ratios were controlled for age, sex, smoking, income, type of occupation, presence of hypertension, hypercholesterolemia, family history of coronary heart disease, diabetes mellitus, body mass index and physical activity level b ACS = Acute coronary syndrome. c CI = Confidence interval Pitsavos C, Panagiotakos DB et al. Bul WHO 2002

35 Int. J. Cardiol ΕΤΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΚΑΡΔΙ/ΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΑΝΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (ΜΕΛΈΤΗ ΑΤΤΙΚΗ) Άνδρες Γυναίκες 33.7% 27.3% 16.7% 9.1% 13.8% 19.7% 11.7% 5.2% Χαμηλό Μεσαίο Υψηλό Συνολικά

36 Τα αίτια της στεφανιαίας νόσου είναι γνωστά!!!

37 Εγκυροποίηση του HellenicSCORE To Hellenic Risk Chart βασισμένο στη μεθοδολογία του SCORE μοντέλου, και χρησιμοποιώντας του συντελεστές από τις χώρες χαμηλού κινδύνου. (Panagiotakos DB, Fitzgerald A, Pitsavos C, et al., Hellenic J Cardiol 2007). Το 2014, με την προσθήκη δεδομένων από το 10ετή επανέλεγχο της μελέτης ΑΤΤΙΚΗ, το HellenicSCORE εγκυροποιήθηκε (Panagiotakos DB, Georgousopoulou E, Fitzgerald A, Pitsavos C, et al., Hellenic J Cardiol 2015).

38 ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Global Burden of Disease (GBD) WHO project A consistent and comparative description of the burden of diseases and injuries and the risk factors that cause them is an important input to health decision-making and planning processes. Information that is available on mortality and health in populations in all regions of the world is fragmentary and sometimes inconsistent. The Emerging Risk Factors Collaboration (ERFC) Department of Public Health and Primary Care, Cambridge University, UK Analysis of individual data on lipid, inflammatory and other markers in over 1.1 million participants in 104 prospective studies of CVD. NEJM, Lancet, JAMA, BMJ

39 Η ΜΕΛΕΤΗ ΑΤΤΙΚΗ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ 3042 συμμετέχοντες 2 επανέλεγχοι (2006, 2012) έτη παρακολούθησης 1536 μετρήσιμα χαρακτηριστικά Διάχυση αποτελεσμάτων 7 διδακτορικές διατριβές, 45 διπλωματικές διατριβές, >30 πτυχιακές εργασίες 134 δημοσιεύσεις σε 48 διεθνή περιοδικά >6380 αναφορές στη διεθνή βιβλιογραφία 47 δημοσιεύσεις σε ελληνικά περιοδικά 412 ανακοινώσεις σε διεθνή (ESC, ACC, AHA, IAS, EAS, ) και ελληνικά συνέδρια 140+ συνεντεύξεις σε ελληνικά ΜΜΕ 20+ συνεντεύξεις σε διεθνή ΜΜΕ (CBS, BBC, NYT, LT, ACCEL ) 27+ προσκεκλημένες διαλέξεις σε 12 χώρες 14 βραβεύσεις από διεθνείς και ελληνικούς Οργανισμούς

40 ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Επιπολασμός παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του ελληνικού πληθυσμού, και διαχείριση αυτών. 5ετής επίπτωση καρδιαγγειακής νόσου. Συσχέτιση κοινωνικών, δημογραφικών, κλινικών, γενετικών, βιοχημικών, συμπεριφοριστικών, ψυχολογικών και διατροφικών παραγόντων με την παρουσία της νόσου. 10ετής επίπτωση καρδιαγγειακής νόσου & παραγόντων κινδύνου σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του ελληνικού πληθυσμού., και διαχείριση αυτών. Αποτίμηση και εμπλουτισμός του μοντέλου πρόβλεψης του καρδιαγγειακού κινδύνου HellenicSCORE. Αιτιολογική συσχέτιση κλινικών, γενετικών, βιοχημικών, διατροφικών κοινωνικό-δημογραφικών παραγόντων, με την παρουσία της νόσου. Αποτίμηση του ρόλου της οικονομικής κρίσης στην Υγεία του πληθυσμού. Αποτύπωση του Χάρτη Υγείας στην περιοχή της Αττικής. Φάση Α ( ) Φάση Β (2013- )

41 ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ Χρειάζονται περισσότερες συντονισμένες μελέτες στην Ελλάδα. Περισσότερα ελληνικά κέντρα πρέπει να συμμετέχουν και να συνεργάζονται Μελέτη νεώτερων παραγόντων Συντονισμένη προσπάθεια με την ΕΚΕ και την ESC

42 ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το συνολικό κόστος από τα καρδιαγγειακά νοσήματα προσεγγίζει τα 2,4 δισ. ευρώ ετησίως. Εξ αυτών, τα 1,55 δισ. αφορούν σε υγειονομικές δαπάνες (άμεσο κόστος), σε φάρμακα και ενδονοσοκομειακή νοσηλεία (800 και 650 εκ. ευρώ αντίστοιχα) και πολύ λιγότερο (100 εκ.) σε επισκέψεις σε τακτικά ή επείγοντα ιατρεία.

43

44 Καρδιολογία (Θεραπεία και Πρόληψη) Τα τελευταία 30 χρόνια το προσδόκιμο της ζωής έχει αυξηθεί κατά 8 χρόνια. Η καρδιολογία συνεισέφερε τα 6 από αυτά. Η καρδιαγγειακή νόσος παραμένει ο υπ αριθμ. 1 δολοφόνος Έχουμε καθυστερήσει τον καρδιαγγειακό θάνατο και μετατρέψαμε μιαν οξεία νόσο σε χρόνια Έχουμε εκπαιδευθεί στη θεραπεία. Πρόσφατα, σχετικά, προσέξαμε την πρόληψη.

45 Καρδιολογία (Θεραπεία και Πρόληψη) O ρόλος της θεραπείας (aspirin, b-blockers, ACE-I, statins) είναι τεράστιος Οι επεμβάσεις επαναιμάτωσης εξηγούν το 5% της μείωσης των θανάτων (πολύ αργά, πολύ ακριβά, για πολύ λίγους) Θεραπεία: αποδίδεται το 25-55% Πρόληψη: αποδίδεται το 45-75% της μείωσης της καρδιαγγειακής θνησιμότητας

46

47

48 Δ. Παναγιωτάκος Χ. Χρυσοχόου Ι. Σκούμας ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΒΑΣΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Ν. Κατηνιώτη, Σ. Βελλάς, Κ. Μασούρα, Λ. Παπαδημητρίου, Ι. Λέντζας, Α. Ζεϊμπέκης, Β. Μεταξά, Ι. Παπαιωάννου, Ν. Τζήμα, Ταμπούρλου Μ, Ν. Σκαρμέας, Δ. Τούσουλης, ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Γ. Δεδούσης, Κ. Βασιλειάδου, Δ. Χουμεριανού, Χ. Αντωνιάδης Μ. Τούτουζα, Σ. Αντωνοπούλου, Τ. Νομικός, Ε. Φραγκοπούλου, Ρ. Τέντα, Α. Τσελέπης, Κ. Τέλλης, Περγάντης Σ, Das UN, Κ. Τσελίκα, Σ. Πουλοπούλου, Οικονόμου Μ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Ι. Υφαντόπουλος, IΙ. Μανιός, Κ. Βλυσμάς, Μ. Σιταρά Α. Ζαμπέλας, Μ. Γιαννακούλια, Μ. Κοντογιάννη, Α. Παπακωνσταντίνου, Ν. Καλογερόπουλος Π. Ντετοπούλου, Σ. Λέτσιου, Θ. Ψαλτοπούλου, Καστορίνη ΧΜ, Κ. Πάλλιου, Φ. Αρβανίτη, Γεωργουσοπούλου Ε, Κατσαγώνη Χ, Κούλη Γ, Χρήστου Α, Χατζηνικολάου Χ, Ζάνα Α, Σκουρλής Ν, Ντερτιμάνη Μ, Κούτα Ε, Καλογεροπούλου Α, Πιταράκη Ε, Χατζηγεωργίου Μ, Γκρέκας Ν, Κολοβέρου Ε. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Χ. Παπαγεωργίου Κ Κοντοάγγελος, Ε. Τσετσέκου, Α. Κόλλια ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΕΡΕΥΝΑ Σ. Κάβουρας, P. Kokkinos Γ. Αρναούτης, Δ. Μπουγατσάς, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΡΧΕΙΩΝ / ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Μ. Τούτουζα, Ε. Γεωργουσοπούλου, Μ. Κάμπαξης ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΚΕ, ΕΕΑ, ιδιωτική πρωτοβουλία Α Καρδιολογική Κλινική, Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ (Δ/ντες: Π. Τούτουζας, Χ. Στεφανάδης)

49 ΜΕΛΕΤΗ ΑΤΤΙΚΗ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!