Keramički materijali. Predavanje:

Transcript

1 Keramički materijali Predavanje:

2 Hemijski sastav gline Kaolin: Al 2 O 3 2 S i O 2 2 H 2 O S i O 2 Al 2 O 3 H 2 O CaO Fe 2 O 3 FeO K 2 O MgO

3 Podjela prema kompaktnosti mase: sa poroznom masom upijanje veće od 5% (8-20%), temperatura pečenja C: opeka crijep blokovi za zidanje blokovi za međuspratne konstrukcije keramičke drenažne cijevi građevinska terakota sa polustopljenom masom upijanje manje od 5% (1-4%), temperatura pečenja C: klinker za kaldrmu pločice za podove pločice za oblaganje zidova keramičke cijevi

4 Vrste gline Porcelanska glina (kaolin sa malo primjesa; bijela) Grnčarska glina (prljavobijela, siva, žuta, crvenkasta) Ilovača (oksida gvožđa,kvarcnog pijeska;žuta, crvenkasta) Uma (malo kaolina; siva, zelenkasta, plavičasta) Laporovita glina (puno krečnjačkih primjesa; siva) Ciglarska glina (malo kaolina)

5 Osobine gline Plastičnost (funkcija količine glinene supstance i količine vode): Masne gline: veći procenat kaolina Posne gline: povećano prisustvo primjesa Stvrdnjavanje (Vandervalsove sile i cementacija miner. zrna): Skupljanje (funcija plastičnosti): Visokoplastične; potrebna voda >28%; skupljanje 10-15% Srednjeplastične; potrebna voda 20-28%; skupljanje 7-10% Niskoplastične; potrebna voda <20%; skupljanje 5-7% Pečenje (skupljanje 2-8%) : do 100ºC gubi slobodnu vodu od ºC gubitak kristalne vode(dehidracija) ºC proces oksidacije(fe 2 O 3, CO 2, CaO) 900ºC stvaranje vještačkih minerala (sinterovanje)

6 Proizvodnja keramičkih materijala za građevinarstvo PLASTIČNO OBLIKOVANJE POLUSUHO PRESOVANJE glina ostale čvrste komponente usitnjavanje i miješanje oblikovanje proizvoda - pužna presa sušenje pečenje skladištenje voda i tečne komponente prirodno vlažna glina usitnjavanje sušenje do vlažnosti od 5 do 8% vrlo fino mljevenje u dezintegratorima miješanje i vlaženje do vlažnosti 10-13% uz dodavanje ostalih potrebnih komponenti presovanje proizvoda - revolver presa pečenje skladištenje

7 Ispitivanje proizvoda građevinske keramike Ispitivanje opeke i blokova: Provjera mjera, oblika i izgleda (±1mm po 10 kom) Masa (zapreminska masa čistog materijala: kg/m 3 ) Čvrstoća na pritisak (5 kom; marka proizvoda)

8 Ispitivanje proizvoda građevinske keramike Ispitivanje opeke i blokova: Upijanje vode (5 kom) suše se do konstantne mase 105 C ½ dužine uzorka 2h ¾ dužine uzorka 2h potpuno prelijevanje uzorka 24h u = m 0 v m 0 m 0 100(%) Postojanost na mraz (5 kom) -20±2ºC 4h 15-20ºC 4h Radijalne opeke 50 ciklusa Fasadne opeke i blokovi 35 ciklusa

9 Ispitivanje proizvoda građevinske keramike Ispitivanje opeke i blokova: Sadržaj kreča (5 kom) u vlažnoj komori na temperaturi 20 ºC 14 dana ne smije biti naprslina, raspadanja ili drugih oštećenja Sadržaj rastvorljivih soli (5 kom) suše se do konstantne mase 105 C stepen iscvjetavanja (količina iskristalisane soli) nema iscvjetavanja jedva primjetne bijele mrlje umjereno iscvjetavanje bijele mrlje u vidu finog praha znatno iscvjetavanje sloj bijelog praha koji otpada, ljuska se

10 Ispitivanje proizvoda građevinske keramike Ispitivanje crijepa: Provjera mjera i izgleda: (po 10 kom) Prosječna pokrivna dužina: 1 l = ( l 1 + l 2 ) 20 Prosječna pokrivna širina: 1 b = ( b 1 + b 2 ) 20

11 Ispitivanje proizvoda građevinske keramike Ispitivanje crijepa: Vodonepropusnost (5 kom) sušenje na 105 C nivo iznad najviše dijela najmanje 10mm u sobi sa 20±2ºC i 65 ±5% 2,5h od početka ispitivanja Postojanost na mraz (5 kom; 35 ciklusa) -20±2ºC 4h 15-20ºC 2h

12 Ispitivanje proizvoda građevinske keramike Ispitivanje crijepa: Nosivost (5 kom; prosječna i najmanja vrijednost sile loma) Otpornost na udar (5 kom) malj od 500g visina od 200mm

13 Ispitivanje proizvoda građevinske keramike Ispitivanje crijepa: Sadržaj kreča (5 kom) u destilovanoj vodi na temperaturi 15ºC u vlažnoj komori na temperaturi 20ºC 7 dana ne smije biti naprslina, raspadanja ili drugih oštećenja Sadržaj rastvorljivih soli (5 kom) u destilovanoj vodi na temperaturi 15ºC u vlažnoj komori na temperaturi 20ºC 7 dana suše se i posmatraju (ne više od 1% soli rastvorljivih u vodi)

14 Proizvodi građevinske keramike Pune opeke spoljni i unutrašnji zidovi koji se malterišu (l=250 ± 8)mm (b=120 ± 5)mm (h=65 ± 3)mm Fasadne pune opeke spoljni i unutrašnji zidovi koji se ne malterišu (l=190 ± 4) ili (l=250 ± 5)mm (b=90 ± 3) ili (b=120 ± 3)mm (h=55 ± 2) ili (h=65 ± 2)mm

15 Proizvodi građevinske keramike Pune opeke Marka opeke M Prosječna Pritisna čvrstoća (bar) Najmanja pojedinačna Fasadne pune opeke 160 Marka opeke M Pritisna čvrstoća (bar) Prosječna Najmanja pojedinačna

16 Proizvodi građevinske keramike Šuplje opeke i blokovi od gline spoljni i unutrašnji zidovi koji se malterišu i ne malterišu - šupljine upravno na ležišnu ravan (vertikalne šupljine) - šupljine paralelno sa ležišnim ravnima (horizontalne šupljine)

17 Proizvodi građevinske keramike Šuplje opeke i blokovi od gline Mjere Nazivna vrijednost Dozvoljeno odstupanje dužina l (mm) 190 ±4 (6) (8) (8) širina b (mm) * 90 6 (8) ±2 2 (4) Marka opeke odnosno bloka M Pritisna čvrstoća (bar) Prosječna Najmanja pojedinačna visina h (mm) * (5) 4 (6) 5 (8) 5 (8) ±2 2 (3) 2 (4) 2 (6) 20* *) ova marka postoji samo kod nefasadnih šupljih opeka i blokova od gline (8) (8) ** (8) (8) 5 (10) *) postoje samo fasadni elementi ovih dimenzija **) postoje samo nefasadni elementi ovih dimenzija -veličine u zagradama odnose se i na nefasadne elemente (10)

18 Proizvodi građevinske keramike Opeke i blokovi od gline sa olakšanom osnovnom masom spoljni i unutrašnji zidovi koji se malterišu ili prevlače nekim zaštitnim premazima pilotina od drveta, prah od ugljena, šljaka raznog porijekla, ekspandirana glina i dr. zapreminske mase kg/m 3 marke od oblik i dimenzije kao u običnih opeka i blokova Šuplje ploče i porolit ploče od gline pregradni zidovi i materijal za oblaganje sa horizontalnim uzdužnim šupljinama (l= )mm (b=30-120)mm (h= )mm

19 Proizvodi građevinske keramike Radijalne opeke za izradu dimnjaka, bunkera, silosa i dr. objekata kružnih osnova marke 150, 250 i 350 pune i šuplje sa vertikalnim šupljinama (l=115,175, 240)mm (b 0 = )(b=160)mm (h=71)mm

20 Proizvodi građevinske keramike Šupli blokovi od gline za međuspratne konstrukcije međuspratne konstrukcije od armiranog i prenapregnutog betona prema funkciju u međuspratnoj konstrukciji: a) nosivi blokovi b) blokovi ispune (l= )mm (b=95-415)mm (h=40-290)mm

21 Proizvodi građevinske keramike Crijepovi od gline a) vučeni crijepovi postupkom plastičnog oblikovanja vučeni crijep sa jednostrukim žljebom (VC) vučeni biber-crijep (BC) žljebnjaci (Ž) b) presovani crijepovi postupkom polusuhog presovanja presovani crijep sa jednostrukim žljebom (C1) presovani crijep sa dvostrukim žljebom (C2) crijep za pokrivanje sljemena-grebena (C)

22 Proizvodi građevinske keramike Drenažne cijevi neglazirane često sa otvorima odozgo (l= )mm (d=40-150)mm Građevinska terakota ukrasni materijal za oblaganje fasada

23 Proizvodi građevinske keramike Zidne obložne pločice glazirane dimenzija 15x15cm; debljine do 5mm Podne pločice glatke ili reljefne dimenzija 20x20cm; debljine nisu veće od 2cm

24 Proizvodi građevinske keramike Mozaik pločice za oblaganje i popločavanje veličine 2-5cm; debljine do 5mm u rolnama ili pločama različitog formata i izgleda Kanalizacione cijevi glazirane spolja i unutra cijevi i fazonski komadi Ekspandirana glina (keramzit) S i O 2 (oko 65%), Al 2 O 3 (oko 20%), CaCO 3 (ispod 65%) i razni oksidi Na, K i Fe zapreminska masa od 200 do 1000kg/m 3

25 HVALA NA PAŽNJI

26 Mineralna veziva Predavanje,

27 Šematski prikaz vrste veziva

28 Vrste mineralnih veziva Nehidraulična veziva (gips, kreč, magnezitna veziva, vodeno staklo) Hidraulična veziva (hidraulični kreč, razne vrste cementa) Autoklavna veziva (kreč-s i O 2, kreč-zgura, kreč-pucalan)

29 fp (MPa) 40 4 CEMENT HID.KREC 2 KREC hm

30 Nehidraulična veziva Građevinski gips: C 4 O CaSO x2h 2O CaSO4 x0,5h 2O + 1,5 H CaSO x0,5h 2O + 1,5 H 2OCaSO4x2H O Štuko-gips (0,2mm-20%;tv=30min) Modelarski gips (0,2mm-10%;tv=15min) Alabaster gips (0,2mm-5%;tv=30min) Gips za maltere (0,2mm-30%;tv=2h) Gips za košuljice i podloge (estrih) (0,2mm-10%;tv=36h) Alaun gips (kinov cement): dvostrukim pečenjem i dodavanjem stipse Parain cement: dodavanjem boraksa Anhidritni cement

31 Fizičko-mehaničke osobine gipsa Zapreminska masa: - gipsa u prahu: a) u rastresitom stanju b) u zbijenom stanju γ r = γ = z m r m z m V m V - gipsnog kamena (40x40x160mm) Specifična masa: kg/m 3 (petrolej ili terpentin) Finoća mliva: 0,75mm(0%) i 0,2mm(mjerodavan)

32 Fizičko-mehaničke osobine gipsa Vrijeme vezivanja i očvršćavanja: vrijeme livenja (početak vezivanja) Δt' = t 2 ' - t 1 vrijeme plastičnosti (oblikovanja) Δt'' = t 2 '' - t 1 vrijeme vezivanja (kraj vezivanja) Δt = t 2 -t 1 Standardna kaša: 200 cm 3 vode (20 C) 250 g gipsa Vikatov aparat: poprečni presjek 1 mm 2 masa 300 g Vikatov aparat

33 Fizičko-mehaničke osobine gipsa Mehaničke karakteristike: 3 uzorka: 40x40x160mm 5 dana (20 C, 65%) u sušnici 48h (37 C)

34 Nehidraulična veziva Građevinski kreč: C CaCO3 CaO + CO Negašeni (živi) kreč u komadima: za spravljanje maltera, kao boja za bojenje, kao dodatak vodenim bojama CO 2 max 7% Negašeni (živi) mljeveni kreč 0,09mm - max 10%; 0,6mm - 0% (max 0,5%) Hidratisani kreč hidratori, slobodne vode najviše 5% Hidraulični kreč (hidraulično vezivo) laporoviti krečnjak sa 6-20% glinovitih primjesa 2CaO S i O 2 ; 3CaO Al 2 O 3 ; 3CaO Fe 2 O 3 a) sa slabo izraženom hidrauličnosti (h m =4,5-9) b) sa jako izraženom hidrauličnosti (h m =1,7-4,5) 2 CaO + H 2OCa OH ) ( 2

35 Osobine kreča Finoća mliva procenti ostataka na sitima 0,6mm i 0,09mm dva uzorka mase 50g, brzina 120 potresa u min, 5000 potresa kod hidratisanog kreča: mlaz vode do 30min, C Ostatak živog kreča za kreč u komadima: usitnjavanje do 6-25mm 2kg, voda C, 1h hlađenja, sito 0,6mm mlazom vode, C 10% ostatka Brzina gašenja (R) brzogasivi ili visokoreaktivni (meko pečeni) živi kreč R>20 ºC/min srednje gasivi ili srednjereaktivni (srednje pečeni) živi kreč R=2-20 ºC/min sporogasivi ili spororeaktivni (tvrdo pečeni) živi kreč sa R<2 ºC/min

36 Osobine kreča Standardna konzistencija i vodokrečni faktor veličina rasprostiranja180±2 mm Potresni sto za ispitivanje konzistencije

37 Osobine kreča Stalnost zapremine (krečni malter) 3 kolačića: prečnika 90mm, visine 15mm kreč (gašeni):pijesak=1:2 28dana, temperatura 20 C i relativna vlažnost 65% Ispitivanje stalnosti zapremine

38 Osobine kreča Zapreminska masa a) u rastresitom stanju b) u zbijenom stanju Specifična masa potapanje u terpentin γ r = γ = z m r m z m V m V γ s = m 0 V a Aparat za određivanje zapreminske mase hidratisanog i živog kreča

39 Osobine kreča Sposobnost zadržavanja vode ( masnoća kreča) Krečno tijesto standardne konzistencije, 60s, 660Pa d W = 2 100(%) d 1 d 1 (cm)-veličina rasprostiranja krečnog tijesta prije vakumiranja d 2 (cm)-veličina rasprostiranja krečnog tijesta nakon vakumiranja Čvrstoća kreča: (krečni malter) 3 uzorka: 40x40x160mm hidratisani kreč:pijesak=1:3 čvrstoća pri savijanju (3) i čvrstoća pri pritisku (6)

40 Magnezitna veziva Kaustični magnezit (MgO) pečenjem prirodnog magnezita (MgCO 3 ) na ºC materijal za podove na bazi otpadaka od drveta (ksilolit, fibrolit idr.) i razni malteri na bazi drveta Kaustični dolomit pečenjem prirodnog dolomita (CaCO 3 MgCO 3 ) na ºC slabije vezivo, ali znatno jeftinije

41 Vodeno staklo Rastvorljive soli silicijske kiseline (Na 2 O nsio 2 i K 2 O nsio 2 ) silikatne vodene boje, za zaštitu prirodnog kamena od atmosferilija, za izradu različitih fasadnih maltera, mastiksa i kitova, za dobijanje maltera i betona otpornih prema visokim temperaturama, za dobijanje cementa otpornog prema djelovanju kiselina

42 Hidraulička veziva Hidraulični kreč laporoviti krečnjak sa 6-20% glinovitih primjesa 2CaO S i O 2 ; 3CaO Al 2 O 3 ; 3CaO Fe 2 O 3 a) sa slabo izraženom hidrauličnosti (h m =4,5-9) b) sa jako izraženom hidrauličnosti (h m =1,7-4,5) Cement Prirodni: laporac odgovarajućeg sastava (60-80% krečnjaka) Vještački: krečnjak:glina=3:1 (odnos masa) Osnovni sastojci portland cementa: CaO(C), SiO 2 (S), Al 2 O 3 (A) i Fe 2 O 3 (F) Primjese: Na 2 O, K 2 O, SO 2, MgO, CaO(slobodan)

43 Tehnologija proizvodnje cementa b) Suhi postupak a) Mokri postupak

44 Cement Nastajanje klinker minerala: (KRECNJAK) + (supstance - nosioci hidraulicnosti) zagrijavanje na 1450 C klinker minerali CaO (C) SiO (S) 2 Al O (A) 2 3 Fe O (F) 2 3 trikalcijumsilikat 3CaO SiO (C S) 2 3 dikalcijumsilikat 2CaO SiO 2 (C S) 2 trikalcijumaluminat 3CaO Al O (C A) tetrakalcijumaluminat- ferit 4CaO Al O Fe O (C AF)

45 Cement Mineralni sastav portland cementa: - C 3 S (alit) 45-60% - C 2 S (belit) 20-30% - C 3 A 4-12% - C 4 AF 10-20% Hemijski sastav portland cementa: - CaO (vezana) 62-67% - SiO % - Al 2 O 3 2-8% - Fe 2 O 3 1-5% - SO 3 najviše 3,5-4,5% - CaO (nevezan) najviše 2% - MgO najviše 5% - alkalije (Na 2 O i K 2 O) 0,5-1,3%

46 Podjela cementa Cementi na bazi portland cementnog klinkera: Portland cement Portland cement sa dodatkom zgure Portland cement sa dodatkom pucolana Portland cement sa mješanim dodatkom Metalurški cement Pucolanski cement Metalurški cement sa dodatkom pucolana Cementi niske toplotne hidratacije Bijeli portland cement Sulfatnootporni cement Specijalne vrste cementa: Aluminatni cement Supersulfatni cement Ekspanzivni cement

47 Osobine i postupci ispitivanja cementa Uzimanje uzoraka za ispitivanje 18kg dijelimo na tri dijela: - za atestiranje - za komparativna ispitivanja proizvođača - čuva se do mjesec dana kod proizvođača po izdavanju atesta Specifična masa: metoda potapanja u terpentin PC g s >3 g/cm 3 PC sa dodacima, metalurški i pucolanski cementi g s =2,6-3,0 g/cm 3 Aluminatni cementi g s 3,1 g/cm 3 Zapreminska masa u rastresitom stanju g=0.8 do 1.2 g/cm 3 u zbijenom stanju g=1.3 do 1.8 g/cm 3

48 Osobine i postupci ispitivanja cementa Finoća mliva metoda prosijavanja kroz sito otvora 0,09mm (najviše 10%) mjerenjem specifične površina po Blenu (najmanje 2400cm 2 /g) Blenov permeabilimetar Uzorak za ispitivanje

49 Osobine i postupci ispitivanja cementa Standardna cementna kaša i vrijeme vezivanje 400g cementa, 25-30% vode u odnosu na masu cementa valjak 5-7mm od staklene ploče = standardna konzistencija valjak >7mm od staklene ploče = povećati količinu vode valjak <5mm od staklene ploče = smanjiti količinu vode igla 3-5mm od staklene ploče = početak vezivanja igla do 1mm u masu obrnutog uzorka = kraj vezivanja Lažno vezivanje posljedica prisustva gipsa Vikatov aparat

50 Osobine i postupci ispitivanja cementa Stalnost zapremine a) Ispitivanje uzoraka u obliku kolača dva uzorka na staklenim pločama prostor relativne vlage 95%, temperature 20 C(24h) sud sa vodom temperature 20±2 C ½ h do ključanja, 3h ključaju b) Ispitivanje primjenom Šatelijeovog prstena dva uzorka sa staklenim pločama i tegovima u sud sa vodom temperature 20 C(24h) uzorci bez staklenih ploča i tegova u drugi sud sa vodom (d 1 ) ½ h do ključanja, 2,5h ključaju (d 2 ) d 1 -d 2 10mm

51 Osobine i postupci ispitivanja cementa Čvrstoća cementa trodjelni kalup: 40x40x160mm standardni trofrakcijski pijesak:cement=3:1 (po 450g), v/c=0, h (20±2 C, 30%) u vodi koja se mjenja nakon14 dana (oko 20 C) čvrstoća pri savijanju (3) i čvrstoća pri pritisku (6) f = p P A gr o f zs 3 P = 2b gr 3 l

52 Osobine i postupci ispitivanja cementa Skupljanje cementa: Tri komponente skupljanja su: a) skupljanje usljed kontrakcije produkata hidratacije (hidrataciono skupljanje) b) skupljanjeusljed isparavanja vode (plastično skupljanje) c) skupljanje nakon završetka procesa vezivanja (hidraulično skupljanje) Skupljanje zavisi od: Vrste i količine cementa Količine vode Finoće mliva Temperature i vlažnosti sredine Starosti Dimenzija uzorka

53 Osobine i postupci ispitivanja cementa Skupljanje cementa: 3 uzorka: 40x40x160mm (cementni malter) 24h na temperaturi 20 C 48h u pijaćoj vodi (20 C) 25 dana u prostoru (cca20 C, 55±5%) nulto očitavanje 72 ±0,5h mjerenja nakon 4, 7, 14, 21 i 28 dana Mjerenje skupljanja cementa Vrijednosti skupljanja u mm/m1 pri starosti uzoraka u danima Cementni kamen 0,25 0,60 0,80 1,10 1,30 1,70 1,80 1,85 1,90 Cementni malter 0,12 0,30 0,35 0,50 0,65 0,70 0,76 0,80 0,85

54 Osobine i postupci ispitivanja cementa Tečenje cementa: linearno tečenje (opterećenja cca f p /3) Ukupna deformacija se sastoji iz: a) deformacije skupljanja b) trenutne (elastične) deformacije c) deformacije tečenja koeficijent tečenja ), ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( t t t t t t t t t t t teč el s s ε ε ε ε ε ε + + = > = < ) ( ) ( ), ( ) ( ), ( ), ( i i i teč i el i teč i t E t t t t t t t t = = σ ε ε ε ϕ

55 Principi čuvanja cementa na gradilištu Prostorija u kojoj se lageruje cement treba da je odignuta 50 cm iznad tla; U prostoriji treba izbjegavati pojavu propuha; Visina slaganja cementnih vreća je 150 cm unakrsno; Korištenje cementa mora ići po datumima; Prostorija u kojoj je uskladišten cement ne smije biti vlažna, tj. mora se održavati određeni stepen vlažnosti.

56 HVALA NA PAŽNJI

57 Voda Predavanje,

58 Za građevinarstvo: za proizvodnju i spravljanje drugih građevinskih materijala negativni uticaj na objekat (konstrukciju) Porijeklo vode: Atmosferska (velika količina gasova, prašine, čađi) Površinska: Riječna (veća ili manja količina rastvornih materijala) Jezera i močvare (velika količina organskih materija) Morska (velika količina min.supstanci, NaCl,MgCl,MgSO 4,CaSO 4 ) Podzemna (mineralizovane, nisu agresivne)

59 Primjese u vodi: H 2 O (γ s =1g/cm 3 ) Primjese u prirodnoj vodi: Mehaničke (plivaju, lebde ili se talože) Koloidne suspenzije od gline ili nekih drugih organskih materija Rastvorene soli i gasovi Raznorazni mikroorganizmi i bakterije

60 Tvrdoća vode ukupna količina svih rastvornih soli u vodi i imamo: Prolazna ili karbonatna (hidroksida, karbonata, bikarbonata i zemljoalkalnih minerala) Stalna ili permanentna (sulfata, sulfida, hlorida, nitrata, nitrita, fosfata, silikata alkalnih i zemljoalkalnih minerala kao što su: natrijum, kalijum, litijum, kalcijum, magnezijum) Ukupna tvrdoća (zbir prolazne i stalne tvrdoće)

61 Tvrdoća vode njemački, francuski, engleski, američki stepen 10mg kalcijum sulfida u 1l vode Prema ukupnoj tvrdoći razlikujemo: 0-4 dh vrlo meka voda 4-8 dh meka voda 8-12 dh srednje tvrda dh prilično tvrda voda dh tvrda voda preko 30 dh vrlo tvrda voda

62 Agresivno djelovanje vode Agresivnost izlučivanja ili ispiranja kreča iz betona Kiselinska agresivnost koja se određuje prema vrijednosti ph Ugljena kisela agresivnost koja potiče od agresivnog CO 2 u vodi Sulfatna agresivnost koja potiče od sulfatnog jona u vodi Magnezijska agresivnost koja potiče od magnezijumovog jona

63 Voda za spravljanje maltera i betona ph u granicama 4,5 do 9,5 sadržaj sulfata <2700 mg/l sadržaj Cl <300 mg/l sadržaj KnNO 4 <200 mg/l suhi ostatak <500 mg/l

64 HVALA NA PAŽNJI

65 Malteri Predavanje,

66 Vrste maltera Laki (do1500kg/m 3 ) Obični (od 1800kg/m 3 do 2200kg/m 3 ) Primjena maltera za zidanje za malterisanje zidova kao spojno sredstvo materijali za podloge i košuljice u injekcionim i i smjesama, spojnicama

67 Materijali za izradu maltera Veziva: cement, kreč (najčešće hidratisani), gips sa jednim vezivom: cementni, krečni, gipsni sa dva veziva (složeni malteri): krečno-cementni (produžni), krečno-gipsni Agregati (do 4mm) : prirodni i drobljeni pijesak, pucolanska zemlja, leteći pepeo, ekspandirana glina, razne vrste zgura, strugotina od drveta, sitnež od pluta i dr. Ograničenja u pogledu: a) granulometrijskog sastava b) sadržaja glinovitih i vrlo sitnih čestica c) sadržaja organskih materija (kolorimetrijskim metodama) d) ostali štetni sastojci: - sumpora max.1,0% - hlorida max.0,1% - nitrati, nitriti max.0,0%

68 Materijali za izradu maltera Agregati: Voda: vodonični pokazatelj ph 4,5 voda za spravljanje maltera se ispituje: a) kvalitativnom i kvantitativnom hemijskom analizom b) komparativnim ispitivanjem uzoraka ispitivane vode i pijaće vode

69 Materijali za izradu maltera Dodaci (Aditivi): Razlozi upotrebe dodataka: a) malteri se nanose u tankim slojevima, b) bez primjene mehaničkog postupka kompaktiranja c) na porozne podloge plastifikatori: plastičnost (kreč, zgura, elekrtrofilterski pepeo, kameno brašno) akceleratori: ubrzavaju proces vezivanja retarderi: usporavaju proces vezivanja antifrizi: snižavaju temperaturu smzavanja malterske smjese boja

70 Osobine malterskih smjesa i očvrslog maltera Konzistencija (plastičnost) maltera: Stepen povezanosti komponenata malterske smjese Zavisi od niza faktora: a) vrste, količine i granulometrijskog sastava b) vrste i količine veziva c) količine vode d) prisustva aditiva e) postupka spravljanja f) od vodovezivnog faktora Definiše se na dva načina: 1) na bazi mjerenja dubine prodiranja standardnog metalnog konusa 2) na bazi mjerenja veličine rasprostiranja nakon potresanja uzorka j j p j p j na potresnom stolu

71 Osobine malterskih smjesa i očvrslog maltera Konzistencija (plastičnost) maltera: Tipovi konzistencije kod maltera za zidanje: tečna d>200 mm plastično-tečna d= mm plastična d<140 mm Potresni sto Tipovi konzistencije kod maltera za malterisanje:

72 Osobine malterskih smjesa i očvrslog maltera Ispitivanje konzistencije maltera

73 Osobine malterskih smjesa i očvrslog maltera Homogenost: jednakost konzistencije i boje po cijeloj masi malterske smjese čelični kalup cilindričnog oblika sa dva prstena i suda sa dnom ispitivanje iti konzistencije ij na 4 uzorka: a) dva uzorka iz gornjeg prstena i b) dva uzorka iz suda sa dnom c) veća vrijednost podjeljenja sa manjom 1,2 značajna je naročito kod maltera za malterisanje

74 Osobine malterskih smjesa i očvrslog maltera Čvrstoća maltera 3 uzorka dimenzija 40x40x160cm (na savijanje i pritisak) 24h nakon spravljanja u čuvaju se u kalupu (još 24h) krečni malter: nakon vađenja iz kalupa stavljaju se u prostoriju (20 C i 65%) do ispitivanja produžni malter: nakon vađenja iz kalupa stavljaju se u prostoriju (20 C i %) do ispitivanja cementni malter: nakon vađenja iz kalupa stavljaju se u vodu (20 C) do ispitivanja, pri čemu se voda mjenja svakih 14 dana

75 Osobine malterskih smjesa i očvrslog maltera Čvrstoća maltera zavisi od niza faktora: a) vrste, količine i granulometrijskog sastava b) vrste i količine veziva c) količine vode d) prisustva aditiva e) postupka spravljanja i ugrađivanja f) karakteristike podloge g) uslova sredine Uzorci za ispitivanje čvrstoće maltera

76 Osobine malterskih smjesa i očvrslog maltera Sposobnost zadržavanja vode: malterske smjese treba da budu takvog sastava da: 1) obezbjeđuju popunjavanje svih oblika neravnomjernosti date podloge 2) isključe mogućnost pojave raslojavanja (izdvajanja vode i segregacije čestica veziva i agregata) 3) isključe mogućnost gubitka veće količine vode kapilarnim upijanjem podloge minimalno i 75% čvrstoća uzoraka pri pritisku u kalupima sa dnom od opeke u odnosu na istu u kalupima sa metalnim dnom, ne smije da se razlikuje više od 15%

77 Osobine malterskih smjesa i očvrslog maltera Otpornost na mraz: zavisi od ostvarene kompaktnosti očvrslog maltera, tj. od njegove strukture, odnosno veziva i agregata, poroznosti itd. 6 uzoraka dimenzija 4x4x16 cm (izrađenih kao kod ispitivanja čvrstoće): a) 3 uzorka nakon 28 dana se potapaju u vodu do zasićenja, a nakon toga podvrgavaju smzavanju na -20 C i odmrzavanju u vodi sobne temperature na svaka 4h b) 3 uzorka služe kao etaloni (čuvaju se kao kod ispitivanja čvrstoće) nakon 25 ciklusa čvrstoća ne smije da se smanji više od 20%, a masa više od 2%

78 Osobine malterskih smjesa i očvrslog maltera Adhezija maltera za podloge: zavisi od: vrste podloge, konzistencije maltera, ravnosti, poroznosti i vlažnosti podloge, načina nanošenja maltera itd. uzorci dimenzija 50x50x20 mm: a) uzorak se lomi preko kamena b) uzorak se lomi preko maltera c) uzorak se lomi po kontaktu između maltera i kamena P f at = A gr at

79 Ostale važnije osobine maltera Malterisanje spoljašnjih površina: propustljivi za vazduh vodonepropusni optimalno doziranje komponenti i dodavanjem aditiva (hidrofobi) Malterisanje unutrašnjih površina: pogodno za nanošenje boja i tapeta upotreba sitnijeg agregata g i veće količine veziva (glet-mase) Malterisanje površina ispod zemlje: manje propustljivi p za vodu dobra podloga za nanošenje raznih hidroizolacija upotreba većih količina cementnog maltera i dodavanjem aditiva (zaptivača, č hidrofoba)

80 Određivanje sastava maltera I etapa: projektovanje mješavine II etapa: eksperimentalna provjera osobine uz eventualnu korekturu sastava III etapa: konačno utvrđivanje sastava Zapreminski odnos pojedinih komponenti: V w1 zapremina prvog veziva V w2 zapremina drugog veziva V a zapremina agregata V v zapremina vode V w1 :V w2 :V a =1:n w :n a v w2 =n w V w1 v a =n a V w1

81 Određivanje sastava maltera Količina vode zavisi od granulometrijskog sastava agregata Potrebna masa vode prema Fere-u za cementne maltere: m v =0,235m c +0,23m a1 +0,09m a2 +0,03m a3 m c masa cementa m a1 masa pijeska krupnoće 0/0,5 mm m a2 masa pijeska krupnoće 0,5/2 mm m a3 masa pijeska krupnoće 2/5 mm

82 Određivanje sastava maltera Koeficijent kompaktnosti kod običnih maltera: K = apsolutna zapre min a zapre min a šupljina veziva i vode u agregatu k=1 gust malter k<1 postan malter k>1 masan malter

83 Podjela maltera prema vrsti veziva Krečni malter za zidanje i malterisanje zidova od opeke, kamena, raznih blokova i dr. kreč:pijesak=1:1 pj do 1:4 Cementni malter za zidanje i malterisanje zidova svih vrsta, za izradu košuljica i podloga, za injektiranje i dr. cement:pijesak=1:1 do 1:4 Gipsani malter za unutrašnja malterisanja Krečno-cementni (produžni) malter cement:kreč:pijesak=1:1:5; 1:2:5; 1:1:6; 1:2:6 Gipsano-krečni Gpsa malter ate gips:kreč:pijesak=1:3:9; 1:2:6; 1:1:5; 1:1,5:3

84 Podjela maltera prema namjeni Malteri za zidanje krečni, cementni, produžni Malteri za malterisanje sve vrste maltera, u dva ili tri sloja Dekorativni malteri obični, bijeli i obojeni cementi, kreč igips Injekcioni malteri Hidroizolacioni malteri sulfatnootprni cementi ili specijalni cementi Malteri za toplotnu i zvučnu izolaciju zapreminska masa od 600 do 1200 kg/m 3 Malteri za zaštitu od zračenja zapreminska masa preko 2200 kg/m 3

85 HVALA NA PAŽNJI