Περίληψη ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΜΗΜΑ VII (Β ΔΙΑΚΟΠΩΝ) ΠΡΑΞΗ 203/2014. Δείτε το πλήρες κείμενο

Transcript

1 Περίληψη Μετά από κάθε προσκόμιση υλικού στην αποθήκη υποδοχής τούτων, ο προμηθευτής υποχρεούται να υποβάλει στην υπηρεσία αποδεικτικό, θεωρημένο από τον υπεύθυνο της αποθήκης, στο οποίο να αναφέρονται η ημερομηνία προσκόμισης, το υλικό, η ποσότητα και ο αριθμός της σύμβασης σε εκτέλεση της οποίας προσκομίστηκε 1. Η έλλειψη του εν λόγω δικαιολογητικού, που απαιτείται από τις ανωτέρω διατάξεις για τη νόμιμη αναγνώριση και εκκαθάριση της σχετικής δαπάνης, καθιστά τη δαπάνη μη κανονική, ήτοι δαπάνη, για την οποία δεν αποδεικνύεται ότι πληρώνεται κατά τις νόμιμες διατυπώσεις «βέβαιο και εκκαθαρισμένο χρέος» του οικείου δήμου, η οποία, για το λόγο αυτό, δεν δύναται να πληρωθεί σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του (βλ. Ελ.Συν., πράξεις, 141, 39/2009, 222/2008 VII Τμ., 38/2012 του Κλιμακίου τούτου). ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΜΗΜΑ VII (Β ΔΙΑΚΟΠΩΝ) ΠΡΑΞΗ 203/2014 Δείτε το πλήρες κείμενο Αποτελούμενο από την Πρόεδρο του Κλιμακίου Ευαγγελία - Ελισάβετ Κουλουμπίνη, Σύμβουλο και τα μέλη Ιωάννη Καλακίκο (εισηγητή) και Ευαγγελία Πασπάτη, Παρέδρους. Συνήλθε στην αίθουσα διασκέψεων του Καταστήματός του, που βρίσκεται στην Αθήνα, στις 24 Ιουλίου 2014, με την παρουσία της Γραμματέως του, Μαρίας Εξαρχουλάκου, υπαλλήλου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με βαθμό Γ της κατηγορίας Τ.Ε. Για να αποφανθεί, ύστερα από διαφωνία που ανέκυψε, μεταξύ του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό... και του Δήμου..., σχετικά με το αν πρέπει να θεωρηθούν τα υπ αριθμ. 27 και 43, οικονομικού έτους 2014, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του ανωτέρω πρωτοβάθμιου οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης. Αφού μελέτησε τα στοιχεία του φακέλου και έλαβε υπόψη Την 139/ έγγραφη γνώμη του Επιτρόπου Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο Αντωνίου Νικητάκη, που αναπληρώνει νόμιμα τον κωλυόμενο Γενικό Επίτροπο της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, με την οποία προτείνεται η μη θεώρηση των ανωτέρω χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής. Σκέφτηκε κατά το Νόμο 1 Τα νομολογιακώς κριθέντα με την Πράξη αυτή δύναται να θεωρηθεί ότι συνιστούν ερμηνεία των διατάξεων του νυν ισχύοντος άρθρου Ν.4412/16, λόγω ταύτισης της διατύπωσης του, με αυτές των καταργηθέντων του άρθρου 27 παρ 4 του ΕΚΠΟΤΑ

2 1. Ο Δήμος... (στο εξής: Δήμος) έχει εκδώσει α) το υπ αριθ. 27, οικονομικού έτους 2014, χρηματικό ένταλμα πληρωμής, ποσού ,15 ευρώ, το οποίο αφορά στη δαπάνη της "προμήθειας υλικών για ανάγκες της υπηρεσίας ύδρευσης και αποχέτευσης" και β) το υπ αριθ. 43, οικονομικού έτους 2014, χρηματικό ένταλμα πληρωμής, ποσού 5.462,95 ευρώ, το οποίο αφορά στη δαπάνη της "προμήθειας υλικών επισκευής αντλιοστασίου λυμάτων νεκροταφείου Τοπικής Κοινότητας...". Ο Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό..., με την 6/ πράξη του, αρνήθηκε, κατ εκτίμηση των προβαλλόμενων μ' αυτή λόγων, να θεωρήσει τα ανωτέρω χρηματικά εντάλματα με τις ακόλουθες αιτιολογίες: α) Η εντελλόμενη με το υπ αριθμ. 27 χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη διότι, (1ον) η διακήρυξη, βάσει της οποία ανατέθηκε η προμήθεια, στην οποία αυτό αφορά, δεν είχε το ελάχιστο, απαιτούμενο από το άρθρο 3 παρ. 6 περ. θ και ι του "Ενιαίου κανονισμού προμηθειών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης" (11389/1993 απόφαση Υπουργού Εσωτερικών, Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.), περιεχόμενο, καθόσον δεν καθόριζε τα αναγκαία δικαιολογητικά για την εκτίμηση του κατώτατου ορίου οικονομικών και τεχνικών προϋποθέσεων που απαιτούνταν από τους προμηθευτές, καθώς και τα κριτήρια αξιολόγησης των προσφορών, και (2ον) ενόψει του ότι στο σχετικό διαγωνισμό συμμετείχε μόνο ο φερόμενος ως δικαιούχος του ανωτέρω χρηματικού εντάλματος προμηθευτής, δεν είναι νόμιμη η κατακύρωση του αποτελέσματός του διαγωνισμού σ' αυτόν, καθόσον δεν αιτιολογείται, σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ. 1 περ. α του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., ότι η προσφορά του είναι πράγματι συμφέρουσα για το Δήμο. Περαιτέρω, η εντελλόμενη με το ανωτέρω χρηματικό ένταλμα είναι μη κανονική διότι, (3ον) κατά παράβαση των άρθρων 27 παρ. 4 και 36 παρ. 4 του ΕΚΠΟΤΑ, στα δικαιολογητικά που το συνοδεύουν δεν περιλαμβάνεται και το αποδεικτικό εισαγωγής των προμηθευθέντων προϊόντων στην αποθήκη του Δήμου. β) Η εντελλόμενη με το υπ αριθμ. 43 χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη διότι, (4ον) η "προμήθεια υλικών επισκευής αντλιοστασίου λυμάτων νεκροταφείου Τοπικής Κοινότητας...", στην οποία αφορά (ποσού 5.462,95 ευρώ), μη νομίμως, κατόπιν ανεπίτρεπτης κατάτμησης, ανατέθηκε απευθείας, καθόσον πρόκειται για ομοειδή προϊόντα με την ως άνω «προμήθεια υλικών για ανάγκες της υπηρεσίας ύδρευσης και αποχέτευσης» (ποσού ,49 ευρώ) και η συνολική δαπάνη τους υπερβαίνει το όριο (15.000,00 ευρώ), μέχρι το οποίο είναι επιτρεπτή η προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία ανάθεσης. γ) Επίσης, οι εντελλόμενες με τα δύο πιο πάνω χρηματικά εντάλματα δαπάνες είναι μη κανονικές, διότι, (5ον) η δημοσιονομική δέσμευση της αναγκαίας πίστωσης έγινε κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 21 του ν.2362/1995 περί "Δημοσίου Λογιστικού", όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο 21 του ν.3871/2010, και του κατ εξουσιοδότηση αυτών εκδοθέντος π.δ/τος 113/2010 περί "ανάληψης υποχρεώσεων από τους Διατάκτες", αφού για το οικονομικό έτος 2013, τον προϋπολογισμό του οποίου, σύμφωνα με τις οικείες μελέτες, βαρύνει δεν έχουν εκδοθεί οι σχετικές αποφάσεις ανάληψης υποχρέωσης και ανατροπής αυτών λόγω μη εκτέλεσης της δαπάνης. Επιπροσθέτως, (6ον) όσον αφορά την εντελλόμενη με το υπ' αριθ. 43 χρηματικό ένταλμα δαπάνη, η σχετική απόφαση δημοσιονομικής ανάληψης υποχρέωσης δεν είναι νόμιμη, καθόσον αφορά στο σύνολο της εγγεγραμμένης στον οικείο Κ.Α.Ε. πίστωσης. Ο Δήμος, εμμένοντας στη νομιμότητα των εντελλόμενων με τα πιο πάνω χρηματικά εντάλματα δαπανών και στην πληρωμή αυτών, τα επανυπέβαλε, με το 15029/ έγγραφο του Δημάρχου του, για θεώρηση στον Επίτροπο, προβάλλοντας ότι: Η διαδικασία ανάθεσης και εκτέλεσης της "προμήθειας υλικών για ανάγκες της υπηρεσίας ύδρευσης και αποχέτευσης", στην οποία αφορά η εντελλόμενη με το υπ αριθμ. 27 χρηματικό ένταλμα πληρωμής, δεν πάσχει για τους προβαλλόμενους από τον Επίτροπο λόγους, καθόσον: (1ον) Ο διαγωνισμός διενεργήθηκε σύμφωνα με την διακήρυξη και τα λοιπά συμβατικά τεύχη, στα οποία καθορίζονταν οι τεχνικές προδιαγραφές των προμηθευόμενων υλικών και τα πιστοποιητικά

3 που έπρεπε να τα συνοδεύουν, ενώ στον προϋπολογισμό της μελέτης καθορίζονταν αναλυτικά οι τιμές για όλα τα προς προμήθεια προϊόντα, οι οποίες (τιμές) διαμορφώθηκαν από την υπηρεσία με κατάλληλη έρευνα στο ελεύθερο εμπόριο. Στο πλαίσιο αυτό, στο πρακτικό του διαγωνισμού καταγράφεται το συνολικό ποσοστό έκπτωσης που προκύπτει μετά τον έλεγχο της οικονομικής προσφοράς του, η οποία είναι μικρότερη από την προϋπολογισθείσα δαπάνη της υπηρεσίας. Βάσει του πρακτικού αυτού και με δεδομένο την τήρηση των απαιτούμενων διατυπώσεων δημοσιότητας και του ότι τα προς προμήθεια προϊόντα προορίζονταν για επισκευή έκτακτων βλαβών του δικτύου ύδρευσης και οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση στην προμήθειά τους θα προκαλούσε προβλήματα στην λειτουργία του, με απόφαση της αρμόδιας Οικονομικής Επιτροπής εγκρίθηκε η ανάθεση της προμήθειας στον μοναδικό συμμετέχοντα, όπως είχε συμβεί και σε προηγούμενες παρόμοιες διαδικασίες. (2ον) Η οργάνωση και λειτουργία αποθήκευσης υλικών, παρόλο που αποτελεί υψηλή προτεραιότητα του Δήμου, δεν μπορεί μέχρι στιγμής να υλοποιηθεί λόγω έλλειψης προσωπικού. Περαιτέρω, (3ον) η προμήθεια υλικών για την επισκευή του αντλιοστασίου λυμάτων..., στην οποία αφορά η εντελλόμενη με το υπ αριθμ. 43 χρηματικό ένταλμα, περιλαμβάνει προϊόντα για τη συντήρηση τμήματος του βιολογικού καθαρισμού..., η δε εντελλόμενη με το υπ αριθμ. 27 χρηματικό ένταλμα δαπάνη αφορά στη διαφορετική προμήθεια υλικών για τη συντήρηση των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης. Επίσης, (4ον) ναι μεν η ανάθεση της προμήθεια των υλικών για τις ανάγκες της υπηρεσίας ύδρευσης και αποχέτευσης έγινε στις , όμως δεν εκδόθηκε απόφαση ανάληψης υποχρέωσης για το έτος 2013 διότι η υπογραφή της σύμβασης δεν μπορούσε να γίνει μέχρι τέλος του έτους, έτσι η προμήθεια προβλέφθηκε στο τεχνικό πρόγραμμα και στον προϋπολογισμό του οικονομικού έτους 2014, εκδόθηκε η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης και υπογράφηκε η σχετική σύμβαση. Η δε ανάθεση της προμήθειας υλικών για την επισκευή αντλιοστασίων... έγινε στις , η σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης εκδόθηκε πριν την υπογραφή της σχετικής σύμβασης, καθόσον, κατά το οικονομικό έτος 2013 ο Δήμος δεν είχε καμία νομική δέσμευση για την υλοποίηση της προμήθειας και γι' αυτό δεν προέβη σε αντίστοιχη ανάληψη υποχρέωσης. Τέλος (5ον) η διάθεση του συνόλου της εγγεγραμμένης πίστωσης για το έτος 2014 του οικείου ΚΑΕ, ύψους ,00 ευρώ, μέρος της οποίας αφορά στην πληρωμή και της ως άνω προμήθειας υλικών για την επισκευή αντλιοστασίων..., κρίθηκε απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία των βιολογικών καθαρισμών, αφού οι ανάγκες που κυρίως αντιμετωπίζονται, κατά τη συντήρησή τους, είναι μη προβλέψιμες. Ο Επίτροπος, όμως, ενέμεινε στην άρνηση θεώρησης των ανωτέρω χρηματικών ενταλμάτων και, έτσι, ανέκυψε διαφωνία μεταξύ αυτού και του διατάκτη των εντελλόμενων δαπανών, για την άρση της οποίας παραδεκτώς απευθύνεται, με την από έκθεσή του, στο Κλιμάκιο τούτο, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 32 παρ. 1 και 33 παρ. 1 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν.4129/2013 (ΦΕΚ 52 Α ) "Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο", του άρθρου 139 παρ. 1 του π.δ/τος 1225/1981 (ΦΕΚ 304 Α ), και της, σχετικής περί σύστασης και καθορισμού της αρμοδιότητας των Κλιμακίου προληπτικού ελέγχου δαπανών, ΦΓ8/22043/ (ΦΕΚ 1213 Β ) απόφασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 2. Το άρθρο 209 παρ. 1 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν.3463/2006 (ΦΕΚ 114 Α ) "Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων" ορίζει ότι οι προμήθειες των δήμων - όταν βάσει της εκτιμώμενης αξίας τους δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του π.δ/τος 60/2007 (ΦΕΚ 64 Α ), με το οποίο η ελληνική νομοθεσία προσαρμόστηκε στις ρυθμίσεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ "περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών", που, από εφαρμόζονταν στις συμβάσεις προμηθειών

4 των δήμων αξίας, εκτός φόρου προστιθέμενης αξίας, ίσης ή ανώτερης του ποσού των ,00 ευρώ (βλ. Κανονισμό (ΕE) αριθ. 1251/ 2011, L 319/43) και από εφαρμόζεται στις συμβάσεις αξίας ίσης ή ανώτερης του ποσού των ,00 ευρώ (βλ. Κανονισμό (ΕE) αριθ. 1336/ 2013, L 335/17) - διενεργούνται σύμφωνα με τις διατάξεις της 11389/ "Ενιαίος κανονισμός προμηθειών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης" απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών (ΦΕΚ 185 Β, διόρθ. σφάλμ. στο ΦΕΚ 550 Β, στο εξής: Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.). 3. Από τα επισυναπτόμενα, στο υπ' αριθ. 27 επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής, δικαιολογητικά προκύπτουν τα ακόλουθα πραγματικά γεγονότα: Με την 327/ απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου... εγκρίθηκε η διενέργεια της "προμήθειας υλικών για ανάγκες της υπηρεσίας ύδρευσης και αποχέτευσης", προϋπολογιζόμενης δαπάνης, χωρίς Φ.Π.Α., ,59 ευρώ, και, εν συνεχεία, με την 125/ απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής..., εγκρίθηκαν οι τεχνικές προδιαγραφές και καθορίστηκαν οι όροι της διακήρυξης για την ανάθεσή της, κατόπιν ανοικτού διαγωνισμού και με κριτήριο κατακύρωσης τη χαμηλότερη τιμή. Στο διαγωνισμό, που διενεργήθηκε στις , προσήλθε και κατέθεσε προσφορά μόνο ο έμπορος ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού. προσφέροντας μέση έκπτωση επί του προϋπολογισμού της υπηρεσίας 1,5% (συνολική τιμή, χωρίς Φ.Π.Α., ,48 ευρώ), στον οποίο και κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, με την 215/ απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής... και με τον οποίο υπεγράφη, στις , η σχετική σύμβαση. Μετά δε την οριστική παραλαβή, με το από πρωτόκολλο, της ως άνω προμήθειας, για την πληρωμή της συμφωνηθείσας αξίας των περιλαμβανόμενων σ αυτή προϊόντων (72.060, ,67, Φ.Π.Α. 16%, = ,15 ευρώ) εκδόθηκε το πιο πάνω υπ' αριθ. 27 χρηματικό ένταλμα. 4. Α. Το άρθρο 3 παρ. 6 στοιχ. θ και ι του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. ορίζει ότι: «6. Στις περιπτώσεις ανοικτού διαγωνισμού, η διακήρυξη περιλαμβάνει τουλάχιστον τα ακόλουθα στοιχεία: (...) θ) Τα στοιχεία και δικαιολογητικά που είναι αναγκαία για την εκτίμηση του κατώτατου ορίου οικονομικών και τεχνικών προϋποθέσεων τα οποία η ενδιαφερόμενη υπηρεσία απαιτεί από τους προμηθευτές. ι) Τα κριτήρια για την αξιολόγηση των προσφορών και την κατακύρωση της προμήθειας. (...)». Β. Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγονται και τα ακόλουθα: Η σύναψη των συμβάσεων προμηθειών των δήμων γίνεται με βάση τη σχετική διακήρυξη, στο ελάχιστο αναγκαίο, εκ του νόμου, περιεχόμενο της οποίας περιλαμβά-νονται: α) τα κριτήρια, βάσει των οποίων θα γίνει ο έλεγχος της καταλληλό-τητας των διαγωνιζόμενων (κριτήρια ποιοτικής επιλογής), ώστε να επιλεγούν για να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό μόνο όσοι πληρούν ένα ελάχιστο, συνδεδεμένο και ανάλογο προς το αντικείμενο της προμήθειας, επίπεδο οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας και τεχνικών και επαγγελμα-τικών ικανοτήτων, για την αξιολόγηση των οποίων καθορίζονται τα υποβλητέα, κατά την κατάθεση της προσφοράς, αντίστοιχα δικαιολογητικά. και β) το κριτήριο βάσει του οποίου θα ανατεθεί η προμήθεια, το οποίο μπορεί να είναι, είτε η χαμηλότερη τιμή, είτε η συμφερότερη προσφορά. (βλ. και άρθρο 20 του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.). Γ. Στην προκειμένη υπόθεση, με τη διακήρυξη της ως άνω προμήθειας, ορίζονταν τα δικαιολογητικά που έπρεπε να υποβάλουν οι διαγωνιζόμενοι, ώστε να αξιολογηθεί αν πληρούσαν το απαιτούμενο για τη συμμετοχή τους στο διαγωνισμό ελάχιστο επίπεδο οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας και τεχνικών και επαγγελματικών ικανοτήτων. Συγκεκριμένα, για την παραδεκτή συμμετοχή τους στο διαγωνισμό με το άρθρο 2 του Α μέρους ("Γενικοί όροι διενέργειας του διαγωνισμού") της διακήρυξης, απαιτείτο, σε

5 συμφωνία με το αντίστοιχο άρθρο 7 του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., πιστοποιητικό εγγραφής στο οικείο εμπορικό Επιμελητήριο, εγγυητική επιστολή συμμετοχής, αντίγραφο ποινικού μητρώου, από το οποίο να προκύπτει ότι δεν έχει καταδικασθεί για αδίκημα σχετικό με την άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητά τους, πιστοποιητικό αρμόδιας δικαστικής ή διοικητικής αρχής, από το οποίο να προκύπτει ότι δεν τελούν υπό πτώχευση, εκκαθάριση, αναγκαστική διαχείριση, πτωχευτικό συμβιβασμό ή άλλη ανάλογη κατάσταση, βεβαιώσεις φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας. Περαιτέρω, στο άρθρο 2 του Γ μέρους ("Διαδικασία διενέργειας του διαγωνισμού") της διακήρυξης ορίζονταν ότι «η κατακύρωση θα γίνει στον προμηθευτή που θα προσφέρει τη χαμηλότερη τιμή, εφόσον η προσφορά του κρίθηκε αποδεκτή με βάση τις τεχνικές προσφορές και τους όρους της διακήρυξης». Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η διακήρυξη της ελεγχόμενης προμήθειας είχε το ελάχιστο απαιτούμενο, εκ του νόμου, περιεχόμενο και ο σχετικός 1ος λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου (βλ. ανωτέρω σκέψη 1), με τον οποίο υποστηρίζονται τα αντίθετα, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. 5. Α. Ο Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. ορίζει: Στο άρθρο 20 παρ. 1 ότι: «1. Για την αξιολόγηση των προσφορών λαμβάνονται υπόψη κυρίως τα παρακάτω στοιχεία: α. Όταν για την τελική επιλογή του προμηθευτή κριτήριο είναι μόνο η χαμηλότερη τιμή: - Η συμφωνία της προσφοράς προς τους όρους και τις τεχνικές προδιαγραφές της διακήρυξης και της πρόσκλησης. - Ο ανταγωνισμός που αναπτύχθηκε. - Η προσφερόμενη τιμή σε σχέση με τιμές που προσφέρθηκαν σε προηγούμενους διαγωνισμούς και την τρέχουσα στην αγορά τιμή, για όμοιο ή παρεμφερές υλικό. Η κατακύρωση τελικά γίνεται στον προμηθευτή του οποίου η προσφορά είναι αποδεκτή με βάση τους καθοριζόμενους στις τεχνικές προδιαγραφές και τη διακήρυξη ουσιώδεις όρους, που προσφέρει την χαμηλότερη τιμή. (...) και στο άρθρο 21 παρ. 1 ότι «1. Το αρμόδιο για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού όργανο, με γνωμοδότησή του (...) μπορεί να προτείνει (...): α. Κατακύρωση της προμήθειας για ολόκληρη την ποσότητα ή μέρος αυτής (...) β. Ματαίωση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού και επανάληψή του (...)». Β. Με τις ανωτέρω διατάξεις - αποτυπωμένης γενικής αρχής τόσο του εθνικού όσο και του ενωσιακού δικαίου, σύμφωνα με την οποία η αναθέτουσα αρχή έχει τη διακριτική ευχέρεια να κατακυρώσει το αποτέλεσμα ενός δημόσιου διαγωνισμού (βλ. ΣτΕ 4146/2012, 651/2010, 1580, 810/2008 Ε.Α. 432/2012, 1132/2010, απόφ. Δ.Ε.Κ. της , υπόθεση C-27/98, σκ. 23,25, 32-34) - παρέχεται, στα αρμόδια για την αξιολόγηση και κατακύρωση της προμήθειας όργανα του αναθέτοντος δήμου, διακριτική ευχέρεια, εκτιμώντας και προσδιορίζοντας κάθε φορά το συμφέρον του, είτε να κατακυρώσουν ολόκληρη ή μέρος της προμήθειας είτε να ματαιώσουν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού και να διατάξουν την επανάληψή του. Η ως άνω παρεχόμενη διακριτική ευχέρεια πρέπει, κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, να ασκείται όχι αυθαιρέτως αλλά μέσα στα άκρα όρια της και, ως εκ τούτου, οι σχετικές εκδιδόμενες πράξεις των οργάνων του αναθέτοντος δήμου είναι φύσει αιτιολογητέες διοικητικές πράξεις, της αιτιολογίας τους δυνάμενης να προκύπτει και από τα στοιχεία του φακέλου, ώστε να μπορεί να ελεγχθεί η μη υπέρβαση των άκρων ορίων της ασκούμενης μ' αυτές διακριτικής ευχέρειας, η υπέρβαση των οποίων συνιστά κακή χρήση της και καθιστά τις εν λόγω πράξεις μη νόμιμες. Καθορίζονται δε, εν προκειμένω, τα άκρα όρια της ως άνω παρεχόμενης διακριτικής ευχέρειας, από την αρχή της οικονομικότητας - ήδη αποτυπωθείσα, ως ειδικότερη έκφανση της αρχής της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, στο άρθρο 1 του "Κώδικα Δημοσίου Λογιστικού" (ν.2362/1995, ΦΕΚ 247 Α ), όπως ισχύει μετά αντικατάστασή του από το άρθρο 1 του ν.3871/2010 "Δημοσιονομική Διαχείριση και Ευθύνη" (ΦΕΚ 141 Α ) - που διέπει τη διαχείριση των οικονομικών των δήμων και επιβάλλει, προς εξασφάλιση της

6 δημοσιονομικής βιωσιμότητάς τους, την εκπλήρωση των σκοπών τους με τη «χρήση των αναγκαίων μόνο διοικητικών πόρων» και «στην ενδεδειγμένη ποιότητα και ποσότητα και στην καλύτερη τιμή». Στο πλαίσιο αυτό, στην περίπτωση που στο διαγωνισμό συμμετείχε ένας μόνο υποψήφιος προμηθευτής, όπου, αναμφισβήτητα, δεν αναπτύχθηκε επαρκής ανταγωνισμός - στον οποίο αποσκοπεί ο διέπων τη σύναψη των δημοσίων συμβάσεων κανόνας που επιβάλλει τη σύναψή τους κατόπιν ανοικτού διαγωνισμού (βλ. κατωτέρω σκέψη 10.Β) - για να είναι νόμιμη η απόφαση κατακύρωσης της προμήθειας σ αυτόν, απαιτείται ειδική αιτιολογία ότι η μοναδική αυτή προσφορά κρίνεται συμφέρουσα, υπό την έννοια της συνδρομής των προεκτεθέντων όρων που επιβάλλει η αρχή της οικονομικότητας, εκτιμώμενη κατά το περιεχόμενό της και αξιολογούμενη με πρόσφορα, κατά περίπτωση, στοιχεία, όπως, κατά τα οριζόμενα στις μνημονευθείσες διατάξεις του άρθρου 20 παρ. 1 του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., τις τιμές που προσφέρθηκαν σε προηγούμενους διαγωνισμούς και την τρέχουσα στην αγορά τιμή, για όμοιο ή παρεμφερές υλικό (βλ. 375/2013 πράξη του Κλιμακίου τούτου, πρβλ. Ελ.Συν., αποφ. 706/2013, 1975, 1505/2012, 2754/2011 VII Τμ., ΣτΕ 375/2009, 3734/2008, 662/2007). Γ. Στην προκειμένη υπόθεση, η Επιτροπή διενέργειας της ως άνω προμήθειας, σύμφωνα με το από "Πρακτικό διενέργειας διαγωνισμού και αποσφράγισης οικονομικών προσφορών", μετά τον έλεγχο των δικαιολογητικών συμμετοχής του φερόμενου ως δικαιούχου του επίμαχου χρηματικού εντάλματος προμηθευτή, τα οποία έκρινε σύμφωνα με τους όρους της διακήρυξης, και την αποσφράγιση της τεχνικής προσφοράς του, την οποία έκρινε πλήρη και σύμφωνη με τις εγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές, «προχώρησε στην αποσφράγιση της οικονομικής προσφοράς και διαπίστωσε ότι προσφέρθηκε το ποσό των ,15 ευρώ (με Φ.Π.Α.), το οποίο αντιστοιχεί σε έκπτωση 1,5%», διαβίβασε δε το πρακτικό στην Οικονομική Επιτροπή «για τις δικές της ενέργειες». Εν συνεχεία, η Οικονομική Επιτροπή..., με την 215/ απόφασή της, ενέκρινε το ανωτέρω πρακτικό και κατακύρωσε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στο ποσό της ως άνω προσφοράς, αναφέροντας μόνο ότι «κρίνεται συμφέρουσα για το δήμο». Δ. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, όπως βασίμως προβάλλεται με το σχετικό 2ο λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου (βλ. ανωτέρω σκέψη 1), μη νομίμως κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στον φερόμενο ως δικαιούχο του επίμαχο χρηματικού εντάλματος προμηθευτή. Τούτο διότι, με την πιο πάνω μνημονευθείσα 215/ απόφαση κατακύρωσης της Οικονομικής Επιτροπής... και το από πρακτικό της Επιτροπής διενέργειας του διαγωνισμού, στο οποίο αυτή παραπέμπει, δεν αιτιολογείται ότι η μοναδική κατατεθείσα στο διαγωνισμό προσφορά του αναδόχου, στον οποίο κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα αυτού, είναι συμφέρουσα για το Δήμο. Ειδικότερα, η Οικονομική Επιτροπή..., κατά την ως άνω, κατά διακριτική ευχέρεια ασκούμενη, αρμοδιότητά τους, κατακύρωσε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, κατ' εκτίμηση μόνο του ότι ο μοναδικός συμμετέχων στο διαγωνισμό προμηθευτής προσέφερε ποσοστό έκπτωσης επί των τιμών του προϋπολογισμού της υπηρεσίας (που, μάλιστα, ανέρχονταν μόλις σε 1,5%), χωρίς, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, προηγουμένως να αξιολογήσει την οικονομική αυτή προσφορά, συγκρίνοντας την, είτε με τιμές ομοίων ή παρεμφερών προϊόντων που προσφέρθηκαν τυχόν σε προηγούμενους διαγωνισμούς, είτε, βάσει συγκεκριμένων στοιχείων κι όχι αορίστως, επικαλούμενης έρευνας, με την τρέχουσα τιμή αυτών στην αγορά, προκειμένου να κρίνει εάν η εν λόγω προσφορά ήταν συμφέρουσα για το Δήμο, ώστε να δικαιολογείται η κατακύρωση σε αυτή του αποτελέσματος του διαγωνισμού. Ούτε, εξάλλου, από τα λοιπά στοιχεία του φακέλου προκύπτει η ύπαρξη των προαναφερθέντων στοιχείων

7 αξιολόγησης που θα μπορούσαν να θεμελιώσουν την ως άνω κατακυρωτική κρίση ότι η μοναδική υποβληθείσα παραδεκτή προσφορά είναι πράγματι συμφέρουσα για το Δήμο. 6. Α. Το άρθρο 26 του β.δ/τος της 17.5/ "Περί οικονομικής διοικήσεως και λογιστικού των Δήμων και Κοινοτήτων" (ΦΕΚ 114 Α, διόθρ. ΦΕΚ Α 145 και 197/1959), ορίζει ότι σε κάθε χρηματικό ένταλμα πρέπει επισυνάπτονται, πλην των κατά τις διατάξεις του ανωτέρω β.δ/τος οριζόμενων δικαιολογητικών, και τα «κατ ειδικάς διατάξεις νόμων, διαταγμάτων, κανονισμών και αποφάσεων των διοικητικών αρχών» απαιτούμενα, ειδικότερα για κάθε δαπάνη, δικαιολογητικά. Εξάλλου, ο Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., στο κεφάλαιο Γ περί ρύθμισης της εκτέλεσης των προμηθειών που έχουν αναθέσει οι δήμοι, ορίζει, στο άρθρο 27 παρ. 4, ότι «Μετά από κάθε προσκόμιση υλικού στην αποθήκη υποδοχής τούτων, ο προμηθευτής υποχρεούται να υποβάλει στην υπηρεσία αποδεικτικό, θεωρημένο από τον υπεύθυνο της αποθήκης, στο οποίο να αναφέρονται η ημερομηνία προσκόμισης, το υλικό, η ποσότητα και ο αριθμός της σύμβασης σε εκτέλεση της οποίας προσκομίστηκε.», στο δε άρθρο 36 παρ. 4 καθορίζει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την πληρωμή του προμηθευτή και ορίζει ότι «4. Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται είναι τα εξής: α. (...) β. Αποδεικτικό εισαγωγής του υλικού στην αποθήκη του φορέα. γ. (...)». Σύμφωνα, λοιπόν, με τις ανωτέρω διατάξεις, σε κάθε περίπτωση προμήθειας προϊόντων από τους δήμους, για την πληρωμή της σχετικής δαπάνης και την έκδοση του αντίστοιχου χρηματικού εντάλματος, απαιτείται ως δικαιολογητικό, για την πληρωμή του προμηθευτή, το δελτίο εισαγωγής των προμηθευόμενων προϊόντων στην αποθήκη τους. Η έλλειψη του εν λόγω δικαιολογητικού, που απαιτείται από τις ανωτέρω διατάξεις για τη νόμιμη αναγνώριση και εκκαθάριση της σχετικής δαπάνης, καθιστά τη δαπάνη μη κανονική, ήτοι δαπάνη, για την οποία δεν αποδεικνύεται ότι πληρώνεται κατά τις νόμιμες διατυπώσεις «βέβαιο και εκκαθαρισμένο χρέος» του οικείου δήμου, η οποία, για το λόγο αυτό, δεν δύναται να πληρωθεί σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του (βλ. Ελ.Συν., πράξεις, 141, 39/2009, 222/2008 VII Τμ., 38/2012 του Κλιμακίου τούτου). Β. Στην προκειμένη υπόθεση, μεταξύ των δικαιολογητικών που επισυνάπτονται στο επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν περιλαμβάνεται και το αποδεικτικό εισαγωγής στην αποθήκη του Δήμου των προμηθευθέντων προϊόντων, όπως δε συνομολογεί και ο Δήμος (βλ. ανωτέρω σκέψη 1) δεν λειτουργεί, λόγω έλλειψης προσωπικού, η αντίστοιχη υπηρεσία. Η έλλειψη του ανωτέρω δικαιολογητικού, ανεξάρτητα από το λόγο μη έκδοσής του, καθιστά, κατά τα προεκτεθέντα, την εντελλόμενη με το πιο πάνω χρηματικό ένταλμα δαπάνη μη κανονική και μη δυνάμενη, εξ αυτού του λόγου, να πληρωθεί σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του Δήμου, όπως βασίμως προβάλλεται με το σχετικό 3ο λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου (βλ. ανωτέρω σκέψη 1). 7. Α. Το άρθρο 21 παρ. 1, 2 και 5 του ν. 2362/1995 "Περί Δημοσίου Λογιστικού (...)" (ΦΕΚ 247 Α ), όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το ταυτάριθμο άρθρο 21 του ν.3871/2010 "Δημοσιονομική Διαχείριση και Ευθύνη" (ΦΕΚ 141 Α ), ορίζει ότι: «1. Ανάληψη υποχρέωσης είναι η διοικητική πράξη με την οποία γεννάται ή βεβαιώνεται υποχρέωση του Δη μοσίου και των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης έναντι τρίτων (νομική δέσμευση). 2. Πριν από κάθε ενέργεια για την εκτέλεση οποιασ δήποτε δαπάνης του Δημοσίου και των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης απαιτείται σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης του αρμόδιου διατάκτη ή του κατά νόμο εξουσιοδοτημένου οργάνου, με την οποία δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση (δημοσιονομική δέσμευση). (...) 5. Η πράξη ανάληψης υποχρέωσης καταχωρίζεται αμέσως από την οικεία οικονομική υπηρεσία στα λογι στικά βιβλία του φορέα (...) Με την καταχώρισή της στα λογιστικά βιβλία δεσμεύ εται ισόποση πίστωση μέχρι την

8 πραγματοποίηση και εξόφληση της σχετικής δαπάνης. Για την ανάκληση και διαγραφή της από τα λογιστικά βιβλία του φορέα απαι τείται αιτιολογημένη αντίστοιχη πράξη του αρμόδιου διατάκτη (...)». Περαιτέρω, το, εκδοθέν κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 22Α του πιο πάνω ν.2362/1995, όπως αυτό προστέθηκε με το άρθρο 23 του ν.3871/2010, π.δ/μα 113/2010 "Ανάληψη υποχρεώσεων από τους Διατάκτες" (ΦΕΚ 194 Α, διόρθ. ΦΕΚ 209 Α ), ορίζει: Στο άρθρο 3 ότι «Η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης με την οποία εγκρίνεται από το διατάκτη ή το κατά νόμο εξουσιοδοτημένο όργανο η πραγματοποίηση δαπανών, περιλαμβάνει απαραίτητα: α. (...) γ. Το ύψος της συνολικής επιβάρυνσης που προκαλείται στον προϋπολογισμό του φορέα (...) δ. Το οικονομικό έτος (...) πραγματοποίησης της δαπάνης. ε. Τον τίτλο και τον κωδικό αριθμό του φορέα και του ειδικού φορέα, καθώς και τον κωδικό αριθμό εξόδου.». Στο άρθρο 4 ότι «1α. Η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης συντάσσεται σε δύο αντίτυπα από την αρμόδια οικονομική Υπηρεσία του διατάκτη και μετά την άμεση καταχώριση της στα λογιστικά βιβλία... Με την καταχώριση της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης στα λογιστικά βιβλία δεσμεύεται ισόποση πίστωση μέχρι την πραγματοποίηση και πληρωμή της σχετικής δαπάνης. (...) 5. Σε περίπτωση μη εκτέλεσης εν όλω ή εν μέρει της ανάληψης υποχρέωσης εντός του οικονομικού έτους στο οποίο αναφέρεται, αυτή ανατρέπεται μετά από σχετική ανακλητική απόφαση του διατάκτη για ολική ή μερική διαγραφή του ποσού που δεσμεύτηκε. Με την έναρξη κάθε οικονομικού έτους και πριν από την ανά ληψη οποιασδήποτε νέας υποχρέωσης δεσμεύεται με νέα απόφαση ανάληψης υποχρέωσης ισόποση με το ανεξόφλητο μέρος των αναλήψεων πίστωση που ανατρέπονται σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο. (...)». Στο άρθρο 11 παρ. 1 ότι «1. Κάθε νομική και δημοσιονομική δέσμευση... που αναλαμβάνεται... κατά παράβαση των διαδικασιών του παρόντος π.δ. είναι αυτοδίκαια άκυρη...». Β. Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγονται και τα ακόλουθα: α) Με το νέο δημοσιονομικό νόμο (3871/2010) και του, κατ' εξουσιοδότησή του εκδοθέντος, π.δ/τος 113/2010, οι διατάξεις των οποίων εφαρμόζονται και στους Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού, καθόσον αυτοί περιλαμβάνονται στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης (βλ. άρθρο 1Β του ν.2362/1995, όπως αυτό προστέθηκε με το άρθρο 2 του ν.3871/2010 και τροποποιήθηκε από το άρθρο 50 παρ. 1 του ν.3943/2011, ΦΕΚ 66 Α ), επιδιώκεται, μέσω της δημοσιονομικής εξυγίανσης, του εξορθολογισμού, της στοχευμένης ανακατανομής και του ελέγχου των δημοσίων δαπανών, η συγκράτηση των δαπανών των ως άνω φορέων, καθώς και η ορθολογικότερη κατανομή τους (βλ. την αιτιολογική έκθεση του ν. 3871/2010). Στο πλαίσιο αυτό, για την πραγματοποίηση οποιασδήποτε δαπάνης των δήμων απαιτείται προηγουμένως η έκδοση απόφασης ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης από τον αρμόδιο διατάκτη (δημοσιονομική δέσμευση). Κατά το ανωτέρω στάδιο της δημοσιονομικής ανάληψης της υποχρέωσης, ο αρμόδιος διατάκτης δίνει την έγκρισή του, που συνεπάγεται τη δέσμευση των αναγκαίων πιστώσεων του προϋπολογισμού του οικείου οικονομικού έτους για την εκτέλεση της δαπάνης, σύμφωνα με τη, διακριτή της δημοσιονομικής, διοικητική ανάληψη της σχετικής υποχρέωσης (νομική δέσμευση), που συνίσταται στην έκδοση απόφασης του κατά περίπτωση αρμοδίου οργάνου, με την οποία γεννάται ή βεβαιώνεται η υποχρέωση έναντι τρίτων (πρβλ. Ελ.Συν., Ολ. πρακτ. 5ης Γεν.Συν./ , θέμα Γ ). β) Το στάδιο της ως άνω δημοσιονομικής ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης πρέπει να προηγείται από εκείνο της διοικητικής ανάληψης αυτής, αφού απαιτείται να προηγείται «από κάθε ενέργεια για την εκτέλεση οποιασδήποτε δαπάνης», καθόσον δεν νοείται - σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών, την εφαρμογή των οποίων στις δημόσιες διαχειρίσεις αποσκοπεί ο νέος δημοσιονομικός νόμος (3871/2010) - η νομική δέσμευση, με την οποία γεννάται η υποχρέωση του δήμου έναντι τρίτων, να μην

9 αντιστοιχίζεται σε ήδη δεσμευμένη αναγκαία πίστωση, ούτως ώστε να μην αναλαμβάνονται υποχρεώσεις καθ' υπέρβαση των εγγεγραμμένων στον προϋπολογισμό πιστώσεων, που δεν θα μπορούσαν έτσι να πληρωθούν (βλ. 360, 290, 185, 124/2013 πράξεις του Κλιμακίου τούτου, 124, 123/2014 πράξ. Κλ.Πρ.Ελ.Δαπ. IV Τμ. Ελ.Συν.). β) Στην περίπτωση μη εκτέλεσης, είτε εν όλω, είτε εν μέρει, της ανάληψης υποχρέωσης στο οικονομικό έτος στο οποίο αναφέρεται, εκδίδεται υποχρεωτικά ανακλητική απόφαση του διατάκτη και διαγράφεται ολικά ή μερικά το ποσό που δεσμεύτηκε. Με την έναρξη δε του νέου οικονομικού έτους δεσμεύεται, κατά προτεραιότητα, πίστωση, με νέα απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, ισόποση με το ανεξόφλητο μέρος των αναλήψεων υποχρεώσεων του προηγούμενου οικονομικού έτους (βλ. 116/2012, 249, 205, 193, 192/2011 VII Τμ. Ελ.Συν., 183, 158/2013, 120, 93/2012 πράξεις του Κλιμακίου τούτου). γ) Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω, για την εκτέλεση οποιασδήποτε δαπάνης από τους δήμους απαιτείται η προηγούμενη δημοσιονομική ανάληψη της σχετικής υποχρέωσης (έκδοση απόφασης δημοσιονομικής δέσμευσης) από τον αρμόδιο διατάκτη, με την οποία δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση, και, εν συνεχεία, η διοικητική ανάληψη αυτής, με την έκδοση απόφασης από το εκάστοτε αρμόδιο όργανο, με την οποία γεννάται ή βεβαιώνεται η σχετική υποχρέωση του δήμου έναντι τρίτων, σε περίπτωση δε μη εκτέλεσης της ανάληψης υποχρέωσης στο οικονομικό έτος, στο οποίο αναφέρεται, ακολουθείται η, κατά τα προεκτεθέντα, ανατροπή της και εκ νέου ανάληψη της υποχρέωσης για το τρέχον οικονομικό έτος. Η μη τήρηση δε της ανωτέρω διαδικασίας, καθιστά τη διενέργεια της δαπάνης μη κανονική και μη δυνάμενη να πληρωθεί σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του οικείου δήμου. Γ. Στην προκειμένη υπόθεση, η πρώτη ενέργεια για την εκτέλεση της δαπάνης της ως άνω προμήθειας έλαβε χώρα με την 327/ απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου..., με την οποία εγκρίθηκε η διενέργειά της - κατά την έκδοση της οποίας είχε, πλέον, προσδιορισθεί ο προϋπολογισμός της προμήθειας και, συνακόλουθα, η απαιτούμενη δαπάνη για την εκτέλεσή της και, επίσης, η έκδοσή της αποτελεί την αφετηρία των ενεργειών για την εκτέλεση της εν λόγω δαπάνης - η δε νομική δέσμευση του Δήμου έναντι του προμηθευτή έλαβε χώρα με την ανακοίνωση σ' αυτόν της κατακύρωσης, με την 215/ απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής..., του διαγωνισμού (βλ. άρθρο 24 παρ. 2 Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.), ενώ η δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης διενεργήθηκε με την 12/ απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής..., με την οποία εγκρίθηκε η δέσμευση της αναγκαίας πίστωσης (83.590,15 ευρώ) του προϋπολογισμού του οικονομικού έτους Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, όπως βασίμως προβάλλεται με το σχετικό 5ο λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου (βλ. ανωτέρω σκέψη 1), η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη κανονική και, εξ αυτού του λόγου, μη δυνάμενη να πληρωθεί σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του Δήμου. Τούτο διότι, της έκδοσης της 327/ απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου... (πρώτη ενέργεια για την εκτέλεση της δαπάνης) - κι όχι, όπως αβασίμως προβάλλεται από το Δήμο (βλ. ανωτέρω σκέψη 1) πριν την υπογραφή της σχετικής σύμβασης - δεν είχε προηγηθεί η έκδοση, από την Οικονομική Επιτροπή..., της απαιτούμενης απόφασης δημοσιονομικής δέσμευσης, με την οποία να δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση, ύψους ευρώ, από τις εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό του Δήμου, οικονομικού έτους 2013, οικείες πιστώσεις (δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης), η οποία εκδόθηκε, τελικά, στις (12/ απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής...). Εν συνεχεία, αφού η ως άνω δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης δεν εκτελέστηκε εντός του οικονομικού έτους 2013, θα έπρεπε αυτή να ανατραπεί, στο τέλος του έτους, με σχετική ανακλητική απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής

10 και, κατά την έναρξη του επόμενου οικονομικού έτους 2014, κατά το οποίο πληρώθηκε η δαπάνη, να εκδοθεί νέα όμοια απόφαση δέσμευσης ισόποσης, εγγεγραμμένης στον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2014, πίστωσης. 8. Σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις προηγούμενης (υπ' αριθ. 4 έως 7) σκέψεις, η εντελλόμενη με το επίμαχο υπ αριθ. 27 χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη, λόγω μη νόμιμης κατακύρωσης του αποτελέσματος του σχετικού διαγωνισμού (βλ. ανωτέρω σκέψη 5) και μη κανονική, λόγω έλλειψη όλων των απαιτούμενων δικαιολογητικών για την εκταμίευσή της (βλ. ανωτέρω σκέψη 6) και μη τήρησης της απαιτούμενης διαδικασίας δημοσιονομικής ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης (βλ. ανωτέρω σκέψη 7). Κατά συνέπεια, το ανωτέρω χρηματικό ένταλμα, αφού αφορά στην πληρωμή μη νόμιμης και μη κανονικής δαπάνης, δεν πρέπει να θεωρηθεί. 9. Από τα επισυναπτόμενα, στο επίμαχο υπ' αριθ. 43 χρηματικό ένταλμα πληρωμής, δικαιολογητικά προκύπτουν τα ακόλουθα πραγματικά γεγονότα: Με την 404/ απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου... εγκρίθηκε η διενέργεια της "προμήθειας υλικών επισκευής αντλιοστασίου λυμάτων νεκροταφείου Τοπικής Κοινότητας...", προϋπολογιζόμενης δαπάνης, σύμφωνα με τα από οικεία τεύχη δημοπράτησης, 5.912,87 ευρώ (με Φ.Π.Α.). Μετά τη θετική από γνωμοδότηση της οικείας Επιτροπής Αξιολόγησης επί της από προσφοράς της εταιρείας ". Ε.Ε.", με τη 215/ απόφαση του Δημάρχου... ανατέθηκε, κατ' επίκληση της 27319/ κοινής υπουργικής απόφασης (βλ. κατωτέρω σκέψη 10), απευθείας στην πιο πάνω εταιρεία η εν λόγω προμήθεια και υπεγράφη, με αυτή, η από σχετική σύμβαση. Μετά δε την οριστική παραλαβή (στο χώρο του βιολογικού καθαρισμού..., για τον οποίο προοριζόνταν), με το από πρωτόκολλο, της ως προμήθειας, για την πληρωμή της συμφωνηθείσας αξίας (5.462,95 ευρώ, κατά την προσφορά της αναδόχου) των περιλαμβανόμενων σ' αυτή προϊόντων εκδόθηκε το πιο πάνω υπ αριθ. 43 χρηματικό ένταλμα. 10.Α. Η 27319/ κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης - Ανάπτυξης (ΦΕΚ 945 Β ), η οποία εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 2 παρ. 13 περ. VII εδ. β του ν.2286/1995 "Προμήθειες του δημόσιου τομέα..." (ΦΕΚ 19 Α ), που προστέθηκε με το άρθρο 13 παρ. 3 του ν.2503/1997 (ΦΕΚ 107 Α ), ορίζει ότι: «Καθορίζουμε (...) την ετήσια συνολική δαπάνη των προμηθειών, για τις οποίες η σύναψη σχετικών συμβάσεων θα μπορεί να διενεργείται με διαδικασία διαπραγμάτευσης μέχρι του ποσού των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000,00) ευρώ, με Φ.Π.Α. (...)». Β. Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγονται και τα ακόλουθα: Κατ εξαίρεση του, διέποντος τη σύναψη των δημοσίων συμβάσεων, κανόνα που επιβάλλει τη σύναψη των συμβάσεων αυτών κατόπιν δημόσιου διαγωνισμού (βλ. άρθρο 3 παρ. 3 και 4 του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., καθώς και άρθρο 22 του π.δ/τος 60/2007), ώστε να καθίσταται δυνατή, με την προσέλευση μεγάλου ή έστω ικανού αριθμού μειοδοτών, η ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και η διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων τους με την επιλογή της πλέον συμφέρουσας γι αυτούς προσφοράς, οι δήμοι μπορούν να αναθέτουν απευθείας τις προμήθειές τους, όταν η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ετήσιες ανάγκες τους δεν υπερβαίνει το ποσό των ,00 ευρώ (με Φ.Π.Α.). Είναι δε μη νόμιμος ο επιμερισμός, προς αποφυγή της εφαρμογής διενέργειας δημόσιου διαγωνισμού, της συνολικής, απαιτούμενης για την κάλυψη των αναγκών του αναθέτοντος δήμου, ποσότητας όμοιων ή ομοειδών, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις ή εκ της λειτουργικότητάς τους, προμηθειών, σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες όμοιες ή ομοειδείς κατηγορίες και η χωριστή απευθείας ανάθεση αυτών, με βάση το ύψος της δαπάνης που

11 προκύπτει από την τεχνική αυτή κατάτμησή τους (πρβλ. Ελ. Συν. πράξη 128/2012 VII Τμ.). Κατά συνέπεια, όταν πρόκειται για την προμήθεια προϊόντων, τα οποία δεν μπορεί να θεωρηθούν, κατά τα ανωτέρω, όμοια ή ομοειδή, τότε νομίμως χωρεί η απευθείας ανάθεση τους ξεχωριστά, όταν η δαπάνη τους δεν υπερβαίνει το ως άνω όριο των ,00 ευρώ. Γ. Στην προκειμένη υπόθεση, με την "προμήθεια υλικών επισκευής αντλιοστασίου λυμάτων νεκροταφείου Τοπικής Κοινότητας...", στην οποία αφορά η εντελλόμενη με το ανωτέρω υπ αριθ. 43 χρηματικό ένταλμα, ο Δήμος αποσκοπεί στο να προμηθευτεί τα, αναλυτικώς περιγραφόμενα στα οικεία τεύχη, είκοσι τέσσερα (24) προϊόντα, προκειμένου να μπορέσει να επισκευάσει τις διαρροές λυμάτων στο αντλιοστάσιο λυμάτων που λειτουργεί στην Τοπική Κοινότητα... Περαιτέρω, με την "προμήθεια υλικών για ανάγκες της υπηρεσίας ύδρευσης και αποχέτευσης", στην οποία αφορά η εντελλόμενη με το επίμαχο υπ αριθ. 27 χρηματικό ένταλμα, ο Δήμος αποσκοπεί στο να προμηθευτεί τα, αναλυτικώς περιγραφόμενα στα οικεία τεύχη, διακόσια πενήντα τέσσερα (254) προϊόντα, προκειμένου να τα χρησιμοποιήσει για την επισκευή των ζημιών στα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης της διοικητικής του περιφέρειας. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, πρέπει να γίνει δεκτό ότι οι δύο ως άνω προμήθειες, όπως συνάγεται από το αντικείμενό τους, συνιστούν, η καθεμία, ένα αυτοτελές λειτουργικό σύνολο, στο οποίο απέβλεπε ο αναθέτων Δήμος, που εκπληρώνει διαφορετική το καθένα τεχνική λειτουργία. Δεν πρόκειται, λοιπόν, για προμήθειες που θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν ως ενιαία δαπάνη και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχει, εν προκειμένω, περίπτωση ανεπίτρεπτης τεχνικής κατάτμησης δαπάνης. Κατά συνέπεια, βάσει της προϋπολογιζόμενης δαπάνης της (5.912,87 ευρώ) - η οποία δεν υπερβαίνει το προβλεπόμενο, με τη μνημονευθείσα 27319/ κοινή υπουργική απόφαση όριο (15.000,00 ευρώ) για την προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία ανάθεσης - είναι νόμιμη η απευθείας ανάθεση της ως άνω προμήθειας υλικών για το αντλιοστάσιο λυμάτων... και ο σχετικός 4ος λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου (βλ. ανωτέρω σκέψη 1), με τον οποίο υποστηρίζονται τα αντίθετα, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. 11. Α. Όπως προεκτέθηκε (ανωτέρω σκέψη 7), σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 1 και 2 του ν. 2362/1995, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το ταυτάριθμο άρθρο 21 του ν.3871/2010, και τα άρθρα 3, 4 παρ. 1α, 5 και 11 παρ. 1 του π.δ/τος 113/2010, για την εκτέλεση οποιασδήποτε δαπάνης από τους δήμους απαιτείται η προηγούμενη δημοσιονομική ανάληψη της σχετικής υποχρέωσης από τον αρμόδιο διατάκτη, με την οποία δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση, και, εν συνεχεία, η διοικητική ανάληψη αυτής, με την έκδοση απόφασης από το εκάστοτε αρμόδιο όργανο, με την οποία γεννάται ή βεβαιώνεται η σχετική υποχρέωση του δήμου έναντι τρίτων, σε περίπτωση δε μη εκτέλεσης της ανάληψης υποχρέωσης στο οικονομικό έτος, στο οποίο αναφέρεται, ακολουθείται η, κατά τα προεκτεθέντα, ανατροπή της και εκ νέου ανάληψη της υποχρέωσης για το τρέχον οικονομικό έτος. Η μη τήρηση δε της ανωτέρω διαδικασίας, καθιστά τη διενέργεια της δαπάνης μη κανονική και μη δυνάμενη να πληρωθεί σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του οικείου δήμου. Περαιτέρω, οι δαπάνες που αναλαμβάνονται από την αρχή του οικονομικού έτους για ολόκληρο το ετήσιο ποσό των εγγεγραμμένων πιστώσεών τους ορίζονται περιοριστικά στο άρθρο 9 του π.δ/τος 113/2010 και είναι, πλέον, μετά την κατάργηση, με το άρθρο 45 παρ. 10β του ν.4071/2012 (ΦΕΚ 85 Α ), της παραγράφου 1 του ανωτέρω άρθρου, μόνο οι δαπάνες για μισθώματα ακινήτων. Β. Στην προκειμένη υπόθεση, η πρώτη ενέργεια για την εκτέλεση της δαπάνης της ως άνω προμήθειας έλαβε χώρα με την 404/ απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου..., με

12 την οποία εγκρίθηκε η διενέργειά της - κατά την έκδοση της οποίας είχε, πλέον, προσδιορισθεί ο προϋπολογισμός της προμήθειας και, συνακόλουθα, η απαιτούμενη δαπάνη για την εκτέλεσή της και, επίσης, η έκδοσή της αποτελεί την αφετηρία των ενεργειών για την εκτέλεση της εν λόγω δαπάνης - η δε νομική δέσμευση του Δήμου έναντι του προμηθευτή έλαβε χώρα με την ανακοίνωση σ' αυτόν της ανάθεσης της προμήθειας, με την 215/ απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής... (βλ. άρθρο 24 παρ. 2 Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.), ενώ η δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης διενεργήθηκε με τη 13/ απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής..., με την οποία εγκρίθηκε η δέσμευση του συνόλου της εγγεγραμμένης, στον οικείο Κ.Α.Ε. "Συντήρηση Βιολογικών", πίστωσης του προϋπολογισμού του οικονομικού έτους 2014, ύψους ,00 ευρώ. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, όπως βασίμως προβάλλεται με το σχετικό 5ο λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου (βλ. ανωτέρω σκέψη 1), η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη κανονική και, εξ αυτού του λόγου, μη δυνάμενη να πληρωθεί σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του Δήμου. Τούτο διότι, της έκδοσης της 404/ απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου... (πρώτη ενέργεια για την εκτέλεση της δαπάνης) - κι όχι, όπως αβασίμως προβάλλεται από το Δήμο (βλ. ανωτέρω σκέψη 1) πριν την υπογραφή της σχετικής σύμβασης - δεν είχε προηγηθεί η έκδοση, από την Οικονομική Επιτροπή... της απαιτούμενης απόφασης δημοσιονομικής δέσμευσης, με την οποία να δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση, ύψους 5.912,87 ευρώ (κατά τον προϋπολογισμό της υπηρεσίας), από τις εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό του Δήμου, οικονομικού έτους 2013, οικείες πιστώσεις (δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης), η οποία εκδόθηκε, τελικά, στις (13/ απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής...). Εν συνεχεία, αφού η ως άνω δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης δεν εκτελέστηκε εντός του οικονομικού έτους 2013, θα έπρεπε αυτή να ανατραπεί, στο τέλος του έτους, με σχετική ανακλητική απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής και, κατά την έναρξη του επόμενου οικονομικού έτους 2014, κατά το οποίο πληρώθηκε η δαπάνη, να εκδοθεί νέα όμοια απόφαση δέσμευσης ισόποσης, εγγεγραμμένης στον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2014, πίστωσης. Επιπροσθέτως, όπως βασίμως προβάλλεται με το σχετικό τελευταίο 6ο λόγο διαφωνίας του Επιτρόπου (βλ. ανωτέρω σκέψη 1), η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι, σε κάθε περίπτωση, μη κανονική και για το λόγο ότι ερείδεται επί μη νόμιμης απόφασης δημοσιονομικής δέσμευσης, καθόσον η σχετική 13/ απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής... αφορά στη δέσμευση του συνόλου της εγγεγραμμένης στον οικείο Κ.Α.Ε. "Συντήρηση Βιολογικών" πίστωσης του προϋπολογισμού του οικονομικού έτους 2014 και όχι συγκεκριμένα στη δαπάνη της ως άνω προμήθειας. 12. Σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις προηγούμενης (υπ αριθ. 10, 11) σκέψεις, η εντελλόμενη με το επίμαχο υπ' αριθ. 43 χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη κανονική, λόγω μη τήρησης της απαιτούμενης διαδικασίας δημοσιονομικής ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης (βλ. ανωτέρω σκέψη 11). Κατά συνέπεια, το ανωτέρω χρηματικό ένταλμα, αφού αφορά στην πληρωμή μη κανονικής δαπάνης, δεν πρέπει να θεωρηθεί. Για τους λόγους αυτούς Τα υπ αριθ. 27 και 43, οικονομικού έτους 2014, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου..., ποσού ,15 και 5.462,95 ευρώ, αντίστοιχα, δεν πρέπει να θεωρηθούν. Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΠΑΡΕΔΡΟΣ

13 ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ-ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΚΟΥΛΟΥΜΠΙΝΗ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΛΑΚΙΚΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΜΑΡΙΑ ΕΞΑΡΧΟΥΛΑΚΟΥ Νομοτέλεια, Ηπείρου 13, Αθήνα, τηλ , fax ,