ΔΓΚΛΔΙΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΜΟΝΩΗ ΚΑΡΒΑΚΡΟΛΗ ΑΠΟ ΡΙΓΑΝΔΛΑΙΟ ΜΔ Β-ΚΤΚΛΟΓΔΞΣΡΙΝΗ. ΠΡΟΓΙΟΡΙΜΟ ΚΡΤΣΑΛΛΙΚΗ ΓΟΜΗ ΣΗ ΑΝΤΓΡΗ ΔΠΣΑΚΙ(2,6-ΓΙ-Ο-ΜΔΘΤΛΟ)-Β-ΚΤΚΛΟΓΔΞΣΡΙΝΗ

Transcript

1 Γεσπνληθό Παλεπηζηήκην Αζελώλ Σκήκα Δπηζηήκεο Σξνθίκσλ & Γηαηξνθήο ηνπ Αλζξώπνπ Πξόγξακκα Μεηαπηπρηαθώλ πνπδώλ: «Δπηζηήκε & Σερλνινγία Σξνθίκσλ & Γηαηξνθή ηνπ Αλζξώπνπ» Καηεύζπλζε VΙ: ΜΔΛΔΣΗ & ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΦΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ Μεηαπηπρηαθή δηαηξηβή ΔΓΚΛΔΙΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΜΟΝΩΗ ΚΑΡΒΑΚΡΟΛΗ ΑΠΟ ΡΙΓΑΝΔΛΑΙΟ ΜΔ Β-ΚΤΚΛΟΓΔΞΣΡΙΝΗ. ΠΡΟΓΙΟΡΙΜΟ ΚΡΤΣΑΛΛΙΚΗ ΓΟΜΗ ΣΗ ΑΝΤΓΡΗ ΔΠΣΑΚΙ(2,6-ΓΙ-Ο-ΜΔΘΤΛΟ)-Β-ΚΤΚΛΟΓΔΞΣΡΙΝΗ Όιγα Κ. Κσλζηαληηλίδε Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο Κσλζηαληίλνο Μπεζάλεο, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο ΑΘΗΝΑ 2016

2 Γεσπνληθό Παλεπηζηήκην Αζελώλ Σκήκα Δπηζηήκεο Σξνθίκσλ & Γηαηξνθήο ηνπ Αλζξώπνπ Πξόγξακκα Μεηαπηπρηαθώλ πνπδώλ: «Δπηζηήκε & Σερλνινγία Σξνθίκσλ & Γηαηξνθή ηνπ Αλζξώπνπ» Καηεύζπλζε VΙ: ΜΔΛΔΣΗ & ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΦΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ Μεηαπηπρηαθή δηαηξηβή ΔΓΚΛΔΙΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΜΟΝΩΗ ΚΑΡΒΑΚΡΟΛΗ ΑΠΟ ΡΙΓΑΝΔΛΑΙΟ ΜΔ Β-ΚΤΚΛΟΓΔΞΣΡΙΝΗ. ΠΡΟΓΙΟΡΙΜΟ ΚΡΤΣΑΛΛΙΚΗ ΓΟΜΗ ΣΗ ΑΝΤΓΡΗ ΔΠΣΑΚΙ(2,6-ΓΙ-Ο-ΜΔΘΤΛΟ)-Β-ΚΤΚΛΟΓΔΞΣΡΙΝΗ Όιγα Κ. Κσλζηαληηλίδε Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο Κσλζηαληίλνο Μπεζάλεο, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο ΑΘΗΝΑ 2016

3 Μεηαπηπρηαθή δηαηξηβή ΔΓΚΛΔΙΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΜΟΝΩΗ ΚΑΡΒΑΚΡΟΛΗ ΑΠΟ ΡΙΓΑΝΔΛΑΙΟ ΜΔ Β-ΚΤΚΛΟΓΔΞΣΡΙΝΗ. ΠΡΟΓΙΟΡΙΜΟ ΚΡΤΣΑΛΛΙΚΗ ΓΟΜΗ ΣΗ ΑΝΤΓΡΗ ΔΠΣΑΚΙ(2,6-ΓΙ-Ο-ΜΔΘΤΛΟ)-Β-ΚΤΚΛΟΓΔΞΣΡΙΝΗ Όιγα Κ. Κσλζηαληηλίδε ΣΡΙΜΔΛΗ ΔΞΔΣΑΣΙΚΗ ΔΠΙΣΡΟΠΗ Κσλζηαληίλνο Μπεζάλεο, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο, Δπηβιέπσλ Πέηξνο Σαξαληίιεο, Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο Υξήζηνο Παππάο, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο ΑΘΗΝΑ 2016

4 Πξόινγνο Η παξνύζα κεηαπηπρηαθή δηαηξηβή εθπνλήζεθε ζην εξγαζηήξην Φπζηθήο ηνπ Γεσπνληθνύ Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ. Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ από θαξδηάο όινπο όζνη κε βνήζεζαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ΠΜΣ αιιά θπξίσο θαηά ηελ εθπόλεζε ηεο κεηαπηπρηαθήο κνπ δηαηξηβήο. Θα αξθεζηώ λα αλαθέξσ νλνκαζηηθά ηα πξόζσπα, αθελόο γηαηί ιίγν πνιύ νη ηδηόηεηεο ηνπ θαζελόο είλαη γλσζηέο εθόζνλ ν αθαδεκατθόο ρώξνο είλαη θνηλόο θαη αθεηέξνπ γηαηί όζα απνθόκηζα θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε καδί ηνπο είλαη κεγαιύηεξα από ηηο ιέμεηο. Θα ήζεια ινηπόλ λα επραξηζηήζσ ηνπο: Κώζηα Μπεζάλε, Πέηξν Ταξαληίιε, Χξήζην Παππά, Ηιία Χξηζηνθνξίδε, Χξηζηίλα Μήηζε, Φξαληδέζθα Τζνξηέθε θαη Αξεηή Κνθθίλνπ. Δε ζα κπνξνύζα λα παξαιείςσ ηελ θπξία Μαξία Δξνζηλνύ, Επίθνπξν Καζεγήηξηα ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Πεινπνλλήζνπ θαη εμσηεξηθή ζπλεξγάηηδα ηνπ Γξαθείνπ Δηαζύλδεζεο ηνπ ΓΠΑ, ε βνήζεηα ηεο νπνίαο ήηαλ πνιύηηκε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ καζεκάησλ. Επίζεο, επραξηζηώ ηηο θίιεο θαη ηνπο θίινπο πνπ κε ζηήξημαλ θαη ηδηαίηεξα ηνλ Παύιν Σαθειιάξε, Τερληθό Δηθηύσλ, κε ηε βνήζεηα ηνπ νπνίνπ εθπιήξσζα ηελ επηζπκία κνπ λα ζπκπεξηιάβσ ζηελ παξνπζίαζε ην αξρείν.gif κε ηηο δηαδνρηθέο εηθόλεο πεξίζιαζεο. Τέινο επραξηζηώ ηελ νηθνγέλεηά κνπ πνπ ζηήξημε ηελ επηζπκία κνπ λα ζπκκεηάζρσ ζην ΠΜΣ. Ο.Κ. i

5 Πεξίιεςε Η πανμφζα ιεθέηδ πςνίγεηαζ ζε δομ επζιένμοξ εκυηδηεξ. Η πνχηδ εκυηδηα αθμνά ζημκ εβηθεζζιυ ηαζ ηδκ απμιυκςζδ ηανααηνυθδξ απυ νζβακέθαζμ ιε β-ηοηθμδεληνίκδ (β-cd). Γζα ηζξ ακάβηεξ ηδξ πεζναιαηζηήξ δζαδζηαζίαξ παναζηεοάζηδηακ ηνφζηαθθμζ απυ δζάθοια νζβακεθαίμο ορδθήξ πενζεηηζηυηδηαξ ζε ηανααηνυθδ πανμοζία β-cd ηαζ βζα ζφβηνζζδ ηνφζηαθθμζ απυ ζοβηνοζηάθθςζδ β-cd ηαζ ηαεανήξ ηανααηνυθδξ. Δπζαεααζχεδηε ιε ηνοζηαθθμβναθία αηηίκςκ-υ υηζ μζ ηνφζηαθθμζ πμο πανήπεδζακ απυ ημ δζάθοια νζβακεθαίμο ιε β-cd ακήημοκ ζημ ζφιπθμημ εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ/β-cd. Με ημκ ηνυπμ αοηυ ζοζηήκεηαζ ιζα κέα, βνήβμνδ, απθή ηαζ απμηεθεζιαηζηή ιέεμδμξ απμιυκςζδξ ηανααηνυθδξ απυ νζβακέθαζμ εκχ ηαοηυπνμκα ιέζς ημο εβηθεζζιμφ ζε β-cd επζηοβπάκεηαζ αεθηίςζδ ηςκ θοζζημπδιζηχκ ζδζμηήηςκ ηδξ ηανααηνυθδξ υπςξ αφλδζδ ηδξ οδαημδζαθοηυηδηάξ ηδξ ηαζ ανβή απμδέζιεοζδ. ηδ δεφηενδ εκυηδηα βίκεηαζ πνμζδζμνζζιυξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ ηδξ άκοδνδξ επηάηζξ(2,6- δζ-ο-ιεεοθμ)-β-ηοηθμδεληνίκδξ (DMβCD). Κνφζηαθθμζ άκοδνδξ DMβCD πνμέηορακ απυ πεζνάιαηα ζοβηνοζηάθθςζδξ DMβCD ιε δζάθμνα θοζζηά πνμσυκηα (μθεακμθζηυ μλφ η.ά.) ηαηά ηα μπμία δεκ ηαηέζηδ δοκαηυ κα ζπδιαηζζημφκ ηνφζηαθθμζ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ. Σα ηνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα απυ ηδκ αηηζκμαυθδζδ αοηχκ ηςκ ηνοζηάθθςκ ιε αηηίκεξ-υ ηαζ δ επίθοζδ ηαζ αεθηζζημπμίδζδ ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ έδεζλακ υηζ επνυηεζημ βζα άκοδνδ DMβCD πςνίξ ιυνζμ λεκζζηή. Η ζοιιεηνία μιάδαξ πχνμο ήηακ P ηαζ μζ δζαζηάζεζξ ηδξ ιμκαδζαίαξ ηορεθίδαξ a = 13.28(2) Å, b = 17.18(6) Å ηαζ c = 29.55(7) Å. Η ηνοζηαθθζηή ιμνζαηή δζεοεέηδζδ είπε ηδ ιμνθή ρανμηυηαθμ, ιε ημ άημιμ C94 εκυξ ιμνίμο DMβCD κα εζζένπεηαζ ζηδκ ημζθυηδηα ημο βεζημκζημφ ημο. Δπζζηδιμκζηή πενζμπή: Κνοζηαθθμβναθία αηηίκςκ-υ, Φοζζηά πνμσυκηα, Κοηθμδεληνίκεξ Λέλεζξ ηθεζδζά: Ρζβακέθαζμ, Κανααηνυθδ, φιπθμημ εβηθεζζιμφ, β-κοηθμδεληνίκδ, επηάηζξ(2,6-δζ-ο-ιεεοθμ)-β-κοηθμδεληνίκδ ii

6 Isolation of carvacrol from oregano essential oil by inclusion in β-cyclodextrin. Crystal structure determination of anhydrous heptakis(2,6-di-o-mehtyl)-β-cyclodextrin Abstract The present study is divided in two sections. The first one deals with the inclusion and isolation of carvacrol from oregano essential oil using β-cyclodextrin (β-cd). Crystals were prepared from an aqueous solution of carvacrol-rich oregano essential oil with β-cd and then compared to crystals from aqueous solution of pure carvacrol and β-cd. X-ray crystallography methods confirmed that unit cell data from the solution of oregano s essential oil with β-cd match with those of carvacrol/β-cd inclusion compound already published. Thus, a new, quick and effective method of isolation of carvacrol from oregano essential oil is suggested resulting at the same time to the formation of a carvacrol/β-cd inclusion compound with improved physicochemical properties compared to carvacrol such as water solubility, low volatility and slow release. The second section involves crystal structure determination of anhydrous heptakis(2,6-di-omehtyl)-β-cyclodextrin (DMβCD). Anhydrous DMβCD crystals resulted from experiments of co-crystallization of DMβCD with certain natural products (oleanolic acid etc.) during which the formation of inclusion compounds crystals was not succeeded. X-ray diffraction crystal data and refinement indicated that anhydrous DMβCD crystallized with no guest molecule. The space group was P and unit cell dimensions were a = 13.28(2) Å, b = 17.18(6) Å and c = 29.55(7) Å. The crystal packing is of herringbone type with the C94 atom of one DMβCD molecule inserting into the cavity of a neighbouring molecule. Scientific area: X-ray crystallography, Natural products, Cyclodextrins Key words: Oregano essential oil, Carvacrol, Inclusion complex, β-cyclodextrin, heptakis(2,6- di-o-mehtyl)-β-cyclodextrin iii

7 Πεξηερόκελα ΘΔΩΡΗΣΙΚΟ ΜΔΡΟ 1. ΔΙΑΓΩΓΗ Οξηζκνί Ρίγαλε Βζμδναζηζηυηδηα νζβακεθαίμο Κπθινδεμηξίλεο Οκμιαημθμβία ηαζ ηφνζα παναηηδνζζηζηά Ιζημνζηή ακαδνμιή Νμιμεεζία Σμλζηυηδηα πδιαηζζιυξ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ Ιδζυηδηεξ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ ηαζ οπμηαηεζηδιέκεξ CDs Δθανιμβέξ Φανιαηεοηζηά πνμσυκηα Σνυθζια Καθθοκηζηά ηαζ είδδ αημιζηήξ πενζπμίδζδξ Πνμζηαζία πενζαάθθμκημξ ηαζ άθθεξ εθανιμβέξ Κξπζηαιινγξαθία αθηίλσλ-υ Ιζημνζηά Γζαηνζηυηδηα ηαζ αηηίκεξ-υ Κνφζηαθθμξ Μέεμδμζ ηνοζηάθθςζδξ Κνοζηάθθςζδ ιε ελάηιζζδ Κνοζηάθθςζδ ιε δζάποζδ αηιχκ Κνοζηάθθςζδ ιε ανβή ρφλδ Βειηηζηνπνίεζε θαη δείθηεο αμηνπηζηίαο θνπόο ΠΔΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΜΔΡΟ 2. ΔΓΚΛΔΙΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΜΟΝΩΗ ΤΣΑΣΙΚΩΝ ΡΙΓΑΝΔΛΑΙΟΤ ΜΔ β-cd Τιηθά θαη κέζνδνη Παναθααή νζβακεθαίμο Ακάθοζδ ηςκ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο ιε αένζα πνςιαημβναθία (CG) Σαοημπμίδζδ ηςκ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο ιε αένζα πνςιαημβναθία iv

8 ζοκδοαζιέκδ ιε θαζιαημιεηνία ιαγχκ (GC-MS) Κνοζηάθθςζδ ηανααηνυθδξ/β-cd Δβηθεζζιυξ ηαζ ηνοζηάθθςζδ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο πανμοζία β-cd οθθμβή ηαζ επελενβαζία δεδμιέκςκ αηηίκςκ-υ Απνηειέζκαηα Υδιζηή ζφζηαζδ νζβακεθαίμο Κνφζηαθθμζ ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ/β-cd Κνφζηαθθμζ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο πανμοζία β-cd Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα πδήηεζε ΠΡΟΓΙΟΡΙΜΟ ΚΡΤΣΑΛΛΙΚΗ ΓΟΜΗ ΑΝΤΓΡΗ DΜβCD Τιηθά θαη κέζνδνη Κνοζηάθθςζδ οθθμβή δεδμιέκςκ πενίεθαζδξ αηηίκςκ-υ Δπελενβαζία δεδμιέκςκ, επίθοζδ δμιήξ ηαζ αεθηζζημπμίδζδ Τπμθμβζζιυξ δεζιχκ οδνμβυκμο ηαζ παναηηδνζζηζηχκ δζαιυνθςζδξ Απνηειέζκαηα Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηαζ επίθοζδ ηδξ δμιήξ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD Δκδμιμνζαημί οδνμβμκζημί δεζιμί Υαναηηδνζζηζηά δζαιυνθςζδξ Κνοζηαθθζηή ιμνζαηή δζεοεέηδζδ (crystal packing) πδήηεζε ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΑΝΑΦΟΡΈ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Π.1.Γσλία ζπζηξνθήο θαη δηακνξθώζεηο Π.2.Αξρείν απνηειεζκάησλ κεηά από επίιπζε θαη βειηηζηνπνίεζε v

9 Καηάινγνο πηλάθσλ Πίκαηαξ 1 Κνοζηαθθζηά ζοζηήιαηα Πίκαηαξ 2 οζηαηζηά νζβακεθαίμο ηαζ πενζεηηζηυηδηά ημοξ Πίκαηαξ 3 Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα βζα Πίκαηαξ 4 Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηανααηνυθδξ/β-cd (Bethanis et al., 2013) Πίκαηαξ 5 Η ιμνθή ημο ανπείμο.hkl Πίκαηαξ 6 Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηαζ επίθοζδ δμιήξ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD Πίκαηαξ 7 Ανζειμί ηαηάθδρδξ Α ηαζ Β εέζδξ ηςκ ιεεοθμ- ηαζ ιεεμλο-μιάδςκ Πίκαηαξ 8 Απμζηάζεζξ εκδμιμνζαηχκ οδνμβμκζηχκ δεζιχκ Ο2n Ο3n Πίκαηαξ 9 Γεςιεηνζηέξ πανάιεηνμζ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD Πίκαηαξ 10 Γςκίεξ ζοζηνμθήξ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD ( ) Πίκαηαξ 11 Γζαιμνθχζεζξ ηςκ πνςημηαβχκ ηαζ δεοηενμηαβχκ ιεεμλο-μιάδςκ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD Πίκαηαξ 12 Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηδξ άκοδνδξ DΜβCD ηαζ ηςκ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ fenitrothion/ DΜβCD ηαζ (+)-αμνκευθδξ/β-cd Πίκαηαξ 13 φβηνζζδ πνςημηαβχκ ιεεμλο-οπμηαηαζηαηχκ ηαηά ηδκ οπένεεζδ ηςκ ηνοζηαθθζηχκ δμιχκ ηδξ άκοδνδξ DMβCD Καηάινγνο γξαθεκάησλ Γνάθδια 1 Ακάθοζδ GC-MS αζεένζμο εθαίμο νίβακδξ vi

10 Καηάινγνο εηθόλσλ Δζηυκα 1 Σμπμεέηδζδ ιμκμηνοζηάθθμο ζε micro loop πνζκ ηδκ έκανλδ ζοθθμβήξ δεδμιέκςκ Δζηυκα 2 Κνφζηαθθμζ πμο πνμέηορακ απυ ημ δζάθοια βζα ηδ δδιζμονβία ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ/β-cd Δζηυκα 3 Γζάηνζζδ ηνοζηάθθςκ ζε Σφπμ Ι (α) ηαζ Σφπμ ΙΙ (α) Δζηυκα 4 Κνφζηαθθμζ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο πανμοζία β-cd (1). Παναηήνδζδ ιε ιδ δζαζηαονςιέκα (α) ηαζ ιε δζαζηαονςιέκα (α) πμθςηζηά θίθηνα Δζηυκα 5 Δζηυκεξ πενίεθαζδξ ορδθήξ δζαηνζηυηδηαξ ιεηά απυ πενζζηνμθή ημο ηνοζηάθθμο ημο 1 ηαηά 82 (α) ηαζ 162 (α) Δζηυκα 6 Ανπζηή (α) ηαζ ηεθζηή θφζδ (α) ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD.. 28 Δζηυκα 7 Ανίειδζδ ηςκ αηυιςκ ηδξ βθοημγζηζηήξ ιμκάδαξ Δζηυκα 8 Πνμαμθή ηδξ ιμκαδζαίαξ ηορεθίδαξ ζημοξ ηνοζηαθθμβναθζημφξ άλμκεξ a (α), b (α) ηαζ c (β) ακηίζημζπα Δζηυκα 9 Δκδμιμνζαημί οδνμβμκζημί δεζιμί ημο ιμνίμο DΜβCD Δζηυκα 10 Γςκία ηθίζδξ η 2 (11,52 ) Δζηυκα 11 Κεκηνμεζδέξ ημο πμθοβχκμο ηςκ Ο4n αηυιςκ ηαζ μζ ακηίζημζπεξ απμζηάζεζξ D k (Å) Δζηυκα 12 Γςκίεξ Φ h ημο πμθοβχκμο πμο ζπδιαηίγμοκ ηα Ο4n άημια Δζηυκα 13 Θεηζηή βςκία ζοζηνμθήξ ς 2 βζα n = Δζηυκα 14 Κνοζηαθθζηή ιμνζαηή δζεοεέηδζδ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD ςξ πνμξ ημκ ηνοζηαθθμβναθζηυ άλμκα a Δζηυκα 15 Μμνθή «ρανμηυηαθμ» ζηδ δζεοεέηδζδ ηςκ ιμνίςκ (πανάθθδθδ) Δζηυκα 16 Ακηζπανάθθδθδ ιμνζαηή δζεοεέηδζδ ηαηά ιήημξ ημο άλμκα c Δζηυκα 17 Γίεδνδ βςκία ηςκ ιέζςκ Ο4-επζπέδςκ βεζημκζηχκ αηυιςκ Δζηυκα 18 Απυζηαζδ ημο C94 απυ ημ ιέζμ Ο4-επίπεδμ ημο βεζημκζημφ ιμνίμο Δζηυκα 19 Υςνμπθδνςιαηζηυ ιμκηέθμ ηδξ άκοδνδξ (α) ηαζ δίοδνδξ (α) DΜβCD (Aree et al., 1999). Σμ εβηθςαζζιέκμ ιυνζμ κενμφ πνμζδίδεζ ζπεδυκ ηοηθζηυ ζπήια ζημ δαηηφθζμ. Οζ πνςημηαβείξ ιεεμλο-μιάδεξ πανμοζζάγμκηαζ ιε ηδ ιμνθή νάαδςκ Δζηυκα 20 Σμ άημιμ άκεναηα C94 εζζένπεηαζ ζηδκ ημζθυηδηα ημο βεζημκζημφ ιμνίμο άκοδνδξ DΜβCD. Υςνμπθδνςιαηζηυ ιμκηέθμ Δζηυκα 21 Τπένεεζδ ηνοζηαθθζηχκ δμιχκ ηδξ άκοδνδξ DMβCD απυ ηδκ πανμφζα ενβαζία ηαζ απυ ηδκ ενβαζία ηςκ Steiner et al., (1995) Δζηυκα 22 Σαλζκυιδζδ βςκζχκ ζοζηνμθήξ (IUPAC, 2014) vii

11 Καηάινγνο ζπληκήζεσλ CD Cyclodextrin Κοηθμδεληνίκδ CDs Cyclodextrins Κοηθμδεληνίκεξ β-cd β-cyclodextrin β-κοηθμδεληνίκδ DMβCD heptakis(2,6-di-o-methyl)-β- Cyclodextrin επηάηζξ(2,6-δζ-ο-ιεεοθμ)-β- Κοηθμδεληνίκδ HPβCD hydroxypropyl-β-cyclodextrin οδνμλοπνμποθ-β-κοηθμδεληνίκδ ΔΜΑ European Medicines Agency Δονςπασηυξ Ονβακζζιυξ Φανιάηςκ ISO International Organization for Standardization Γζεεκήξ Ονβακζζιυξ Σοπμπμίδζδξ FID Flame ionization detector Ακζπκεοηήξ ζμκζζιμφ θθυβαξ GC Gas chromatography Αένζα πνςιαημβναθία MS Mass spectrometry Φαζιαημιεηνία ιάγαξ viii

12 1. ΔΙΑΓΩΓΗ 1.1. Οξηζκνί Φοζζηυ πνμσυκ μκμιάγεηαζ μθυηθδνμξ μνβακζζιυξ, θοηζηυξ ή γςζηυξ, μ μπμίμξ δεκ έπεζ οπμζηεί επελενβαζία, πανά ιυκμ ζοκηήνδζδ υπςξ ππ λήνακζδ (Samuelsson, 1996). Δπίζδξ, ιπμνεί κα είκαζ ηιήια μνβακζζιμφ υπςξ θφθθμ ή άκεμξ, απμιμκςιέκμξ αδέκαξ ή άθθμ υνβακμ. Δηποθίζιαηα ή εηηνίιαηα μνβακζζιχκ, αηυια ηαζ ηαεανέξ εκχζεζξ απμιμκςιέκεξ απυ γχα ή θοηά απμηεθμφκ θοζζηά πνμσυκηα. Φοζζηά πνμσυκηα πμο δεκ απμηεθμφκ ηαεανέξ εκχζεζξ, υπςξ θοηά ή ηιήιαηα θοηχκ, εηποθίζιαηα ή εηηνίιαηα ηαθμφκηαζ δνυβεξ 1. Σα πηδηζηά ή αζεένζα έθαζα (θαηζκζηά aethrolea), είκαζ ζφκεεηα, ανςιαηζηά, πηδηζηά ιίβιαηα, πμο πενζέπμοκ πμθθέξ δζαθμνεηζηέξ εκχζεζξ. πδιαηίγμκηαζ ζηα ηφηηανα ηςκ ανςιαηζηχκ θοηχκ ςξ δεοηενμβεκείξ ιεηααμθίηεξ ηαζ απεθεοεενχκμκηαζ ζηδκ αηιυζθαζνα απυ ελεζδζηεοιέκεξ ηοηηανζηέξ δμιέξ υπςξ μζιμθυνα, ηςκζηά-εδθχδδ ηφηηανα, αδεκχδεζξ ηνίπεξ, αβςβμφξ, ημζθυηδηεξ ηαζ πενζζηαζζαηά απυ ιδ ελεζδζηεοιέκα ηφηηανα (Caissard et al., 2004). Παναθαιαάκμκηαζ ιε απυζηαλδ ή οδνμαπυζηαλδ. Σα πενζζζυηενα έπμοκ ιζηνή δζαθοηυηδηα ζημ κενυ αθθά δζαθφμκηαζ ζε μνβακζημφξ δζαθφηεξ. Σα αζεένζα έθαζα πνμζηαηεφμοκ ηα θοηά απυ θοημθάβα γχα ηαζ παεμβυκμοξ ιζηνμμνβακζζιμφξ ή αμδεμφκ ζηδκ ακαπαναβςβή πνμζεθηφμκηαξ έκημια επζημκζαζηέξ ή γχα δζαζπμνείξ ζπενιάηςκ (Dudareva, Negre, Nagegowda & Orlova, 2006). Η ζφζηαζδ ηςκ αζεένζςκ εθαίςκ παναηηδνίγεηαζ απυ 2-3 ηφνζα ζοζηαηζηά ιε ορδθή ζοβηέκηνςζδ (20-70%) ζοβηνζηζηά ιε ηα δεοηενεφμκηα ζοζηαηζηά πμο ανίζημκηαζ ζε ίπκδ (Bakkali, Averbeck, Averbeck, & Idaomar, 2008). Σα ζοζηαηζηά αοηά είκαζ ιζηνμφ ιμνζαημφ αάνμοξ ηαζ πςνίγμκηαζ ζε δομ ηαηδβμνίεξ ιε αάζδ ηδ αζμζφκεεζή ημοξ: α) ηενπέκζα ηαζ ηενπεκμεζδή ηαζ α) ανςιαηζηέξ ηαζ αθεζθαηζηέξ εκχζεζξ. Σέημζεξ εκχζεζξ είκαζ ημ γ-ηενπζκέκζμ, δ θζκαθμυθδ, δ ηανααηνυθδ, δ ηζκκαιαθδεΰδδ η.ά. Οζ ηονζυηενεξ μζημβέκεζεξ ιε ανςιαηζηά θοηά είκαζ μζ Lamiaceae, Apiaceae, Myrtaceae ηαζ Rutaceae εκχ μνζζιέκα είδδ ανςιαηζηχκ θοηχκ είκαζ Origanum vulgare (νίβακδ), Ocimum basilicum (ααζζθζηυξ), Lavandula angustifolia (θεαάκηα), Pimpinella anisum (βθοηάκζζμξ) η.ά Ρίγαλε Ο υνμξ «νίβακδ» ακηζζημζπεί ζε έκα ιεβάθμ ανζειυ εζδχκ πμο ηαλζκμιμφκηαζ ζε δζαθμνεηζηά βέκδ ηαζ θοηζηέξ μζημβέκεζεξ. Μεηαλφ αοηχκ λεπςνίγμοκ ηα είδδ ημο βέκμξ Origanum 1 Απυ ηδ θέλδ «δνυβδ» πνμένπεηαζ δ αββθζηή θέλδ drug. 1

13 (Lamiaceae) πμο θφμκηαζ ηονίςξ ζηδκ πενζμπή ηδξ Μεζμβείμο. Υςνίγμκηαζ ζε 10 sections πμο ζοκμθζηά πενζθαιαάκμοκ 49 taxa (είδδ ηαζ οπμείδδ) (Ietswaart, 1980). Πνυηεζηαζ βζα πμχδδ θοηά ιε παναηηδνζζηζηυ άνςια, ιμκμεηή ή πμθοεηή πμο θφμκηαζ ζε πενζμπέξ ιε ορυιεηνμ ηονίςξ m. Σα πενζζζυηενα ακαπηφζζμκηαζ ζε πεηνχδδ ηαζ αζαεζηχδδ εδάθδ. ηδκ Δθθάδα, αοημθφμκηαζ 12 taxa απυ 5 sections (Ietswaart, 1980), απυ ηα μπμία ηα 7 είκαζ εκδδιζηά (Dimopoulos et al., 2013). Σμ είδμξ Origanum vulgare (section: Origanum) ηαηακέιεηαζ ζηδ Μεζυβεζμ, ηδκ Δονς- ζαδνζηή ηαζ ηδκ Ινακμ-Σμονακζηή πενζμπή (Ietswaart, 1980; Vokou, Kokkini & Bessiere, 1993). Μπμνεί κα ανεεεί ζε παιδθά ορυιεηνα εκχ ιπμνεί κα ακαπηοπεεί ηαζ ζε ορυιεηνμ πμο θηάκεζ ηα 4000 m (Ietswaart, 1980). Σμ O. vulgare είκαζ ημ ιυκμ είδμξ ημο βέκμοξ Origanum πμο εκημπίγεηαζ ζηδκ Ικδία, ζηα m (Chishti, Kaloo & Sultan, 2013). Γεκζηά, δ νίβακδ είκαζ βκςζηή ηονίςξ ςξ θανιαηεοηζηυ θοηυ ηαζ ιπαπανζηυ, εκχ πνδζζιμπμζείηαζ ςξ ηαθθςπζζηζηυ ζε ηήπμοξ. ηδκ παναδμζζαηή ζαηνζηή πνδζζιμπμζείηαζ ζε δοζπερίεξ, ζε εκμπθήζεζξ ημο οπμβάζηνζμο, ζημ άζεια, ζε παεήζεζξ ημο θάνοββα ηαζ ηςκ μφθςκ (Σεζζενμιιάηδ, 2016). Δπίζδξ, ακαθένεηαζ υηζ μ ποιυξ απυ ηα αββεία ημο θοημφ O. vulgare ςξ ααθή δίκεζ ηυηηζκμ πνχια (Ietswaart, 1980). Η οπεναμθζηή πνήζδ ηαζ ηαηακάθςζδ ιπμνεί κα πνμηαθέζεζ ακεπζεφιδηεξ εκένβεζεξ. Σα θοηά νίβακδξ πνδζζιμπμζμφκηαζ επίζδξ βζα ηδκ παναβςβή αζεένζμο εθαίμο. Σμ νζβακέθαζμ πενζέπεζ ζοζηαηζηά ιε πθμφζζα αζμθμβζηή δνάζδ. Σα θοηά πμο αλζμπμζμφκηαζ ειπμνζηά πνμένπμκηαζ ηονίςξ απυ ηαθθζενβμφιεκεξ εηηάζεζξ. Έπεζ απμδεζπηεί υηζ μ πνυκμξ ζοθθμβήξ, μ ηνυπμξ απμεήηεοζδξ ηαζ μζ θοζζηέξ ηαζ πδιζηέξ ζδζυηδηεξ ημο εδάθμοξ επδνεάγμοκ ηδκ απυδμζδ ηαζ ηδ πδιζηή ζφζηαζδ ημο αζεένζμο εθαίμο (Baranauskienė, Venskutonis, Dambrauskienė & Viškelis, 2013; Economou et al., 2011; Paraskevakis et al., 2015; Vokou et al.,1993) Βζμδναζηζηυηδηα νζβακεθαίμο Σμ νζβακέθαζμ έπεζ εκημιμηηυκμ, ακηζμλεζδςηζηή, ακηζιοηδηζαζζηή ηαζ ακηζααηηδνζαηή δνάζδ (Bakkali et al., 2008) εκχ πανμοζζάγεζ ζοκένβεζα ιε ακηζαζμηζηά. ε κφιθεξ ηνίημο ζηαδίμο ημο εκηυιμο Spodoptera littoralis δ ιέζδ εακαηδθυνμξ δυζδ (LD 50 ) νζβακεθαίμο ιε ημπζηή εθανιμβή είκαζ ιl/larvae (Pavela, 2005). Η ακηίζημζπδ δυζδ βζα κφιθεξ δεφηενμο ζηαδίμο ημο εκηυιμο Drosophila melanogaster πμο εηηέεδηακ ζε νζβακέθαζμ είκαζ 5.6 ιl (Karpouhtsis et al., 1998). Μφηδηεξ ηαζ ααηηήνζα πμο πνμηαθμφκ αζεέκεζεξ ζε ακενχπμοξ, γχα ηαζ θοηά, ηνμθζιμβεκείξ ιζηνμμνβακζζιμί, παεμβυκα ααηηήνζα πμο ακαπηφζζμκηαζ ζε εβηαηαζηάζεζξ οδαημηαθθζένβεζαξ ηαζ πνςηυγςα επδνεάγμκηαζ, ακαζηέθθμοκ ηζξ θεζημονβίεξ 2

14 ημοξ ή εακαηχκμκηαζ ηαηά ηδκ εθανιμβή αζεένζμο εθαίμο νίβακδξ (Bakkali et al., 2008; López, Sanchez, Batlle & Nerin, 2007; Santoro et al., 2007; Stefanakis et al., 2013). Δπίζδξ, δνα ζοκενβζζηζηά ιε ηα ακηζαζμηζηά doxycycline, florfenicol, gentamicin ηαζ sarafloxamin (Si, Hu, Liu & Zeng, 2008; Rosato et al., 2010) Κπθινδεμηξίλεο Οκμιαημθμβία ηαζ ηφνζα παναηηδνζζηζηά Απυ ηδκ ακαηάθορδ ηςκ ηοηθμδεληνζκχκ ςξ ηα ιέζα ημο 19 μο αζ. πνδζζιμπμζείηαζ μ υνμξ «δεληνίκεξ ημο Schardinger» (απυ ημκ Αοζηνζαηυ πδιζηυ ηαζ ααηηδνζμθυβμ πμο εεςνείηαζ μ παηέναξ ηδξ πδιείαξ ηςκ ηοηθμδεληνζκχκ) ηαζ ανβυηενα μ υνμξ «ηοηθμαιοθυγεξ» (Crini, 2014). Ο υνμξ «ηοηθμδεληνίκεξ» πνδζζιμπμζείηαζ απυ ηδ δεηαεηία ημο 1950, πςνίξ ςζηυζμ κα πνμζδζμνίγεηαζ δ θφζδ ηςκ δεζιχκ ιεηαλφ ηςκ ζαηπάνςκ. ηδ ζοκέπεζα πνμηείκεηαζ μ υνμξ «ηοηθμιαθημελαυγδ» ηαζ «ηοηθμιαθημεπηαυγδ» βζα ηζξ ηοηθμδεληνίκεξ ιε έλζ ηαζ επηά βθοημγζηζηέξ ιμκάδεξ ακηίζημζπα, υπμο ημ ζοκεεηζηυ -ιαθημ- πνμζδζμνίγεζ υηζ ηα ιυνζα βθοηυγδξ ζοκδέμκηαζ ιε α-(1 4) δεζιμφξ. Οζ ηοηθμδεληνίκεξ ιεβάθμο δαηηοθίμο, πμο απμηεθμφκηαζ απυ πενζζζυηενεξ απυ 8 βθοημγζηζηέξ ιμκάδεξ, μνίγμκηαζ ςξ «ηοηθμαιοθυγεξ» (cycloamyloses) ιε ζοκημιμβναθία CA n,υπμο n μ ανζειυξ ηςκ βθοημγζηζηχκ ιμκάδςκ ημο ιαηνυηοηθμο. ηδ αζαθζμβναθία πνδζζιμπμζμφκηαζ υθμζ μζ υνμζ. Οζ ηοηθμδεληνίκεξ (CDs) είκαζ ηοηθζημί μθζβμζαηπανίηεξ πμο ζπδιαηίγμκηαζ απυ ηδ ζφκδεζδ ιμνίςκ D-βθοηυγδξ. 6, 7 ηαζ 8 ιυνζα βθοηυγδξ ζοκδέμκηαζ ιεηαλφ ημοξ ιε α-(1 4) βθοημγζηζημφξ δεζιμφξ δδιζμονβχκηαξ ηδκ α-, β- ηαζ γ- ηοηθμδεληνίκδ (α-, β-, γ-cd ακηίζημζπα) ηαζ ηαθμφκηαζ θοζζηέξ ηοηθμδεληνίκεξ. Πανάβμκηαζ ηαηά ηδκ εκγοιζηή απμδυιδζδ ημο αιφθμο απυ ημ ααηηήνζμ Bacillus macerans, υπμο βθοημγζηζηέξ ιμκάδεξ απμζπχκηαζ απυ ηδκ έθζηά ημο ηαζ ζοκδέμκηαζ ηοηθζηά. Τπεφεοκμ βζα ηδ απμδυιδζδ ημο αιφθμο είκαζ ημ έκγοιμ βθοηακμηναζθενάζδ ηδξ ηοηθμαιοθυγδξ ή ηοηθμδεληνίκδξ 2 (Tilden, Adams & Hudson, 1942). Γζα ημ θυβμ αοηυ μζ CDs εεςνμφκηαζ θοζζηά πνμσυκηα. Έπμοκ ηδ ιμνθή ηυθμονμο ηχκμο ηαζ ζηδκ εζςηενζηή ημοξ ημζθυηδηα εβηθείμκηαζ άθθα ιυνζα ζπδιαηίγμκηαξ ζφιπθμηα εβηθεζζιμφ (Del Valle, 2004). Ο εβηθεζζιυξ ηςκ ιμνίςκ ζε CDs ζηδνίγεηαζ ζε αζεεκείξ δζαιμνζαηέξ αθθδθεπζδνάζεζξ ηαεζζηχκηαξ εφημθδ ηδκ απεθεοεένςζδ ζημ πενζαάθθμκ (Crini, 2014). Αοηή δ ζδζυηδηα ηςκ CDs έπεζ δζπθή ζδιαζία. Αθεκυξ ιε ημκ εβηθεζζιυ πνμζηαηεφεηαζ ημ ιυνζμ λεκζζηήξ (guest molecule) ιε απμηέθεζια κα ηνμπμπμζμφκηαζ μζ θοζζηέξ, πδιζηέξ ηαζ αζμθμβζηέξ ημο ζδζυηδηεξ. Καζ αθεηένμο μζ αζεεκείξ 2 Cycloamylose/cyclodextrin glucanotransferase (CGTase) 3

15 δοκάιεζξ πμο ημ ζοβηναημφκ ζηδκ ημζθυηδηα ηδξ CD πνμηαθμφκ ηδκ ανβή απεθεοεένςζή ημο ζημ πενζαάθθμκ. Γζα ημ θυβμ αοηυ μζ CDs έπμοκ απμηηήζεζ μζημκμιζηυ εκδζαθένμκ ηαζ ανίζημοκ εθανιμβή ζημοξ πενζζζυηενμοξ ημιείξ ηδξ αζμιδπακίαξ Ιζημνζηή ακαδνμιή Οζ CDs ακαηαθφπημκηαζ ηοπαία ζηζξ ανπέξ ηδξ δεηαεηίαξ ημο 1890 απυ ημκ Γάθθμ πδιζηυ ηαζ θανιαημπμζυ Antoine Villiers, ηαηά ηδ δζάνηεζα πεζναιάηςκ ζηδκ απμδυιδζδ ηαζ ακαβςβή ηςκ οδαηακενάηςκ απυ έκγοια (Crini, 2014). Ωζηυζμ μ Franz Schardinger, είκαζ εηείκμξ πμο πνχημξ οπμεέηεζ υηζ πνυηεζηαζ βζα ηοηθζημφξ πμθοζαηπανίηεξ. Η οπυεεζή ημο επζαεααζχκεηαζ ζηα ηέθδ ηδξ δεηαεηίαξ ημο 1940, ιε ηζξ πνχηεξ ιεθέηεξ ιε αηηίκεξ-υ. Πένα απυ ηα πνμαθήιαηα ζηδκ παναζηεοή CDs ζε αζμιδπακζηυ επίπεδμ, ιέπνζ ηζξ ανπέξ ηδξ δεηαεηίαξ ημο 1950, δεκ έπεζ βίκεζ ακηζθδπηή δ δοκαηυηδηα ζπδιαηζζιμφ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ εκχ δζαηίεεκηαζ ζε ιζηνέξ πμζυηδηεξ ιε πμθφ ορδθέξ ηζιέξ (Crini, 2014). Σα απμηεθέζιαηα πμο πανμοζζάγμκηαζ απυ ηζξ ιέπνζ ηυηε ιεθέηεξ είκαζ ακηζηνμουιεκα, εκχ μζ ζζπονζζιμί βζα ορδθή ημλζηυηδηα ειπμδίγμοκ ηδκ πνμμπηζηή βζα ακενχπζκδ ηαηακάθςζδ. Η ιδ ημλζηυηδηα ηςκ CDs βίκεηαζ πζμ απμδεηηή απυ ηδ δεηαεηία ημο Συηε λεηζκά δ παναβςβή ζε αζμιδπακζηυ επίπεδμ, ελαζηίαξ ηδξ πνμυδμο ζηδ βεκεηζηή ιδπακζηή, ιε απμηέθεζια ηδ ιείςζδ ηδξ ηζιή ημοξ. Σδκ ίδζα δεηαεηία ειθακίγμκηαζ μζ πνχηεξ εθανιμβέξ ζημοξ ημιείξ ηδξ θανιαηεοηζηήξ ηαζ ηδξ οπενιμνζαηήξ πδιείαξ. Σδ δεηαεηία ημο 2000, ημ 70% ηςκ CDs πμο πανάβμκηαζ παβημζιίςξ πνδζζιμπμζείηαζ ζε ηνυθζια ηαζ ηαθθοκηζηά εκχ ιυκμ ημ 7% ηδξ ζπεηζηήξ ιε CDs αζαθζμβναθίαξ αθμνά ζε αοημφξ ημοξ ημιείξ (Szejtli, 2004). Η Ιαπςκία παναιέκεζ ιέπνζ ζήιενα μ ιεβαθφηενμξ παναβςβυξ ηαζ ηαηακαθςηήξ CDs ζε ηνυθζια, ηαθθοκηζηά, θάνιαηα ηαζ αβνμπδιζηά (Crini, 2014) Νμιμεεζία Σμ 1976 εβηνίκεηαζ ζηδκ Ιαπςκία δ πνήζδ ηςκ α- ηαζ β-cd ςξ πνυζεεηα ηνμθίιςκ (Kfoury, Hadaruga, Hadaruga & Fourmentin, 2016) ηαζ ημ 1983 δ πνήζδ ζηδ αζμιδπακία θανιάηςκ (Crini, 2014). Αημθμοεμφκ δ Οοββανία ηαζ δ Γενιακία ςξ μζ πνχηεξ πχνεξ ηδξ Δ.Δ. πμο επζηνέπμοκ ηδ πνήζδ CDs ζηα ηνυθζια, ημ 1983 ηαζ 2000 ακηίζημζπα. Η Κμζκή Δπζηνμπή Διπεζνμβκςιυκςκ ηςκ FAO/WHO βζα ηα Πνυζεεηα Σνμθίιςκ (JECFA) εβηνίκεζ ηδ πνήζδ ηςκ α-, β- ηαζ γ-cd ημ 1995, 2000 ηαζ 2002 ακηίζημζπα. Η Τπδνεζία Δθέβπμο Σνμθίιςκ ηαζ Φανιάηςκ (FDA) ηςκ Η.Π.Α. ζοιπενζθαιαάκεζ ηδ γ-cd ζηδ θίζηα GRAS 3 ημ 2000 εκχ ηζξ β- 3 Generally recognized as safe 4

16 ηαζ α-cd ηα έηδ 2001 ηαζ 2004 ακηίζημζπα. Πανυθμ πμο πάκς απυ 35 δζαθμνεηζηά θάνιαηα ηοηθμθμνμφκ παβημζιίςξ ςξ ζφιπθμηα CDs, εεςνμφκηαζ αηυια ηαζκμηυια θανιαηεοηζηά έηδμπα (Crini, 2014; Kurkov & Loftsson, 2013) εκχ απυ ημ 2014 έπεζ ανπίζεζ απυ ημκ Δονςπασηυ Ονβακζζιυ Φανιάηςκ (ΔΜΑ) μ δδιυζζμξ δζάθμβμξ βζα ηδκ ακαβναθή ημοξ ζηδ ζοζηεοαζία ηαζ ημ θφθθμ μδδβζχκ βζα ημ πνήζηδ Σμλζηυηδηα Μεθέηεξ ημλζηυηδηαξ έδεζλακ υηζ ηαηά ηδκ απυ ζηυιαημξ πμνήβδζδ, μζ CDs είκαζ πναηηζηά ιδ ημλζηέξ δζυηζ δ απμννυθδζδ απυ ημ βαζηνεκηενζηυ ζφζηδια είκαζ αζήιακηδ (Irie & Uekama, 1997). Σοπυκ απμννυθδζδ βίκεηαζ ιε παεδηζηή δζάποζδ ηαζ δ απμαμθή ιέζς ηςκ μφνςκ (Stella & He, 2008). Ακαθένεηαζ επίζδξ υηζ πανμοζζάγμοκ αζιμθοηζηή ζοιπενζθμνά, ιε αιεθδηέεξ ςζηυζμ ημλζημθμβζηέξ επζπηχζεζξ (Irie et al., 1997). Η πανεκηενζηή πμνήβδζδ γ-cd ηαζ μνζζιέκςκ ηνμπμπμζδιέκςκ β-cd θαίκεηαζ κα είκαζ αζθαθήξ (Del Valle, 2004), πνμηαθεί υιςξ κεθνζηή ημλζηυηδηα υηακ πνυηεζηαζ βζα ηζξ α-, β- ηαζ ιεεοθζςιέκδ β-cd (Irie et al., 1997). Η ζοζηδιαηζηή πμνήβδζδ CDs επδνεάγεζ ηδ θεζημονβία ηςκ κεθνχκ ηαεχξ απμηεθμφκ ηα υνβακα πμο επδνεάγμκηαζ πενζζζυηενμ (Stella et al., 2008; Irie et al., 1997) πδιαηζζιυξ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ Όπςξ έπεζ ακαθενεεί, δ πζμ ζδιακηζηή ζδζυηδηα ηςκ ηοηθμδεληνζκχκ είκαζ δ ζηακυηδηά ημοξ κα ζπδιαηίγμοκ ζηαεενά ζφιπθμηα εβηθεζζιμφ, δδθαδή ζφιπθμηα λεκζζηή/λεκζγυιεκμο (host/guest), ιε έκα ιεβάθμ εφνμξ πδιζηχκ εκχζεςκ ιέζς ιμνζαηήξ ζοιπθμημπμίδζδξ (Del Valle, 2004). Σέημζεξ εκχζεζξ είκαζ βναιιζηέξ ή δζαηθαδζζιέκεξ αθεζθαηζηέξ αθοζίδεξ, αθδεΰδεξ, ηεηυκεξ, αθημυθεξ, μνβακζηά μλέα, θζπανά μλέα, ανςιαηζηέξ εκχζεζξ, αένζεξ ηαζ πμθζηέξ εκχζεζξ (αθμβυκα, μλομλέα ηαζ αιίκεξ) (Schmid, 1989). Kαηά ηδ δδιζμονβία ηςκ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ, oζ δοκάιεζξ πμο παίνκμοκ ιένμξ ιπμνεί κα είκαζ δθεηηνμζηαηζηέξ αθθδθεπζδνάζεζξ (ζυκημξ-ζυκημξ, ζυκημξ-δζπυθμο, δζπυθμο-δζπυθμο, δζπυθμο-επαβχιεκμο δζπυθμο), δοκάιεζξ Van der Waals, οδνμθμαζηέξ αθθδθεπζδνάζεζξ, δεζιμί οδνμβυκμο, αθθδθεπζδνάζεζξ ιεηαθμνάξ θμνηίμο, αθθδθεπζδνάζεζξ π-π επζζημίααλδξ (stacking) ηαζ ζηενζηέξ αθθδθεπζδνάζεζξ (Rekharsky & Innoue, 1998). Η ηεκηνζηή ημζθυηδηα ημο ιμνίμο ηδξ ηοηθμδεληνίκδξ είκαζ οδνυθμαδ. Η πμθζηυηδηά ηδξ είκαζ υιμζα ιε ηδκ ακηίζημζπδ οδαηζημφ αζεακμθζημφ δζαθφιαημξ (Frömming & Szejtli,1993). Καηά ημ ζπδιαηζζιυ ημο ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ απεθεοεενχκμκηαζ απυ ηδκ ημζθυηδηα ιυνζα κενμφ ορδθήξ εκένβεζαξ. Η απεθεοεένςζδ ιμνίςκ κενμφ εεςνείηαζ δ ηζκδηήνζα δφκαιδ βζα ηδ 5

17 δδιζμονβία ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ (Szejtli, 1998), ςζηυζμ δ άπμρδ αοηή αιθζζαδηείηαζ (Liu & Guo, 2002). Δπίζδξ, έπεζ ανεεεί υηζ μζ οδνυθμαεξ ηαζ μζ Van der Waals αθθδθεπζδνάζεζξ είκαζ ηονίανπεξ ζε ζπέζδ ιε ηζξ ζηενζηέξ αθθδθεπζδνάζεζξ ηαζ ημοξ δεζιμφξ οδνμβυκμο (Rekharsky et al., 1998). Η ζζμννμπία ηαζ δ ηζκδηζηή ηςκ ακηζδνάζεςκ ζοιπθμημπμίδζδξ ηςκ CDs έπμοκ πνμζδζμνζζηεί (Connors, 1997; Rekharsky et al., 1998). Η ιέεμδμξ ηςκ Higuchi ηαζ Connors είκαζ ημ πζμ πνήζζιμ ηαζ δζαδεδμιέκμ ενβαθείμ βζα ηδ ιεθέηδ ηδξ δζαθοηυηδηαξ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ (Crini, 2014) Ιδζυηδηεξ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ ηαζ οπμηαηεζηδιέκεξ CDs Ωξ απμηέθεζια ηδξ δδιζμονβίαξ ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ, ηα ιυνζα λεκζζηέξ οθίζηακηαζ αεθηίςζδ ηςκ ζδζμηήηςκ ημοξ. Σέημζεξ ζδζυηδηεξ είκαζ δ πνμζηαζία απυ ηδκ οπμαάειζζδ ελαζηίαξ ημο θςηυξ, ηδξ εενιυηδηαξ, ημο μλοβυκμο ηαζ ηδξ δνάζδξ ιζηνμμνβακζζιχκ, δ ιεηαηνμπή ηδξ πδιζηήξ δναζηζηυηδηαξ, δ ζηαεενμπμίδζδ πμθφ πηδηζηχκ μοζζχκ, δ αεθηίςζδ ηδξ δζαθοηυηδηαξ, δ ηάθορδ άζπδιςκ μζιχκ ηαζ βεφζεςκ, δ ηάθορδ ηςκ πνςιάηςκ μοζζχκ η.ά. (Del Valle, 2004; Crini, 2014). Ακ πνμζηεεεί ζηα παναπάκς δ ανβή απεθεοεένςζδ ημο ιμνίμο λεκζζηή, βίκεηαζ ακηζθδπηή δ πνδζζιυηδηα ηςκ CDs ζε πμζηίθμοξ ημιείξ, υπςξ μζ αζμιδπακίεξ ηνμθίιςκ, θανιάηςκ, ηαθθοκηζηχκ η.ά. Άθθμ έκα παναηηδνζζηζηυ ηςκ CDs είκαζ υηζ ιε οπμηαηάζηαζδ θεζημονβζηχκ μιάδςκ ζηδκ πνςημηαβή ή/ηαζ ζηδ δεοηενμηαβή πθεονά ημο ιμνίμο, πανάβμκηαζ κέεξ εκχζεζξ ιε απμηέθεζια κα δζεονφκεηαζ ημ πεδίμ εθανιμβήξ (Del Valle, 2004). Σέημζεξ είκαζ δ επηάηζξ(2,6-δζ-οιεεοθμ)-β-cd (DMβCD), δ ηοπαία ιεεοθζςιέκδ β-cd, δ 2-οδνμλοπνμποθ-γ-CD (HPγCD) η.ά. (Stella et al., 2008; Loftsson & Brewster, 1996). Οζ οπμηαηεζηδιέκεξ CDs είκαζ πνήζζιεξ ςξ ιζιδηέξ εκγφιςκ βζαηί μζ θεζημονβζηέξ ημοξ μιάδεξ παίγμοκ νυθμ ζηδ ιμνζαηή ακαβκχνζζδ (Szejtli, 1998) Δθανιμβέξ Φανιαηεοηζηά πνμσυκηα Πάκς απυ 35 θανιαηεοηζηά ζηεοάζιαηα πενζέπμοκ CDs (Kurkov et al., 2013; Crini, 2014), ιε ημ 1/3 απυ αοηά κα αθμνά ηα οπμηαηεζηδιέκα πανάβςβα. Γεκζηά δ β-cd είκαζ δ ζοπκυηενα πνδζζιμπμζμφιεκδ ελαζηίαξ ηδξ εοημθίαξ παναβςβήξ ηαζ ημο παιδθμφ ηυζημοξ (Kurkov et al., 2013). Η ηφνζα ζοκεζζθμνά ηςκ CDs ζε αοηυκ ημκ ημιέα είκαζ υηζ θεζημονβμφκ ςξ ιεηαθμνείξ 6

18 θανιάηςκ ηαζ ηαοηυπνμκα ςξ εκζζποηέξ δζαπέναζδξ αζμθμβζηχκ ιειανακχκ (Del Valle, 2004). Αθεκυξ μζ CDs είκαζ ελςηενζηά οδνυθζθεξ, επμιέκςξ ηα οδνυθμαα ιυνζα θανιάηςκ, ιέζς ημο ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ, ηαηακέιμκηαζ ζημ οδαηζηυ πενζαάθθμκ βφνς απυ ηδ ιειανάκδ. ηδ ζοκέπεζα, ημ ιυνζμ ημο θανιάημο απμδεζιεφεηαζ απυ ηδκ ημζθυηδηα ηδξ CD ηαζ δζαπενκά ηδ ιειανάκδ εκχ ημ ιυνζμ CD παναιέκεζ εηηυξ. Δπίζδξ, δεκ πανμοζζάγμοκ ακεπζεφιδηεξ εκένβεζεξ ηαζ δεκ ηαηαζηνέθμοκ ηζξ αζμθμβζηέξ ιειανάκεξ, υπςξ μζ ζοιααηζηέξ μοζίεξ (Del Valle, 2004). Άθθα μθέθδ αθμνμφκ ζηδ αεθηίςζδ ηςκ ζδζμηήηςκ ηςκ δναζηζηχκ μοζζχκ (ιείςζδ ηδξ πηδηζηυηδηαξ, αφλδζδ δζαθοηυηδηαξ, ζηαεενμπμίδζδ η.ά.), ηδ ιείςζδ ηδξ πμνδβμφιεκδξ δυζδξ ηαζ ηδκ αθθαβή ημο ηνυπμο πμνήβδζδξ (πανεκηενζηά, απυ ζηυιαημξ, δενιαηζηή πμνήβδζδ ηθπ). CDs ανίζημκηαζ ζε δενιαηζηά ζηεοάζιαηα, ζημιαηζηά δζαθφιαηα, μθεαθιζηέξ ζηαβυκεξ (Del Valle, 2004), κακμτθζηά βζα θανιαηεοηζηή πνήζδ υπςξ κακμζπυββμζ 4 (Crini, 2014) ηαζ οπενιμνζαηά ζοζηήιαηα υπςξ ηνζαδζηά ζφιπθμηα (Kurkov et al., 2013). Οζ ίδζεξ ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ ζε αζμσαηνζηέξ εθανιμβέξ υπςξ δ ζμοβαιαδέλδ 5, ιζα ηνμπμπμζδιέκδ γ-cd, δ μπμία δνα ςξ εηθεηηζηυξ πανάβμκηαξ δέζιεοζδξ ιομπαθανςηζηχκ (Naguib, 2007) Σνυθζια Η πνήζδ CDs ζηα ηνυθζια ελαζθαθίγεζ ηδκ πνμζηαζία ηαζ αεθηίςζδ βεφζεςκ, ανςιάηςκ ηαζ πνςιάηςκ εκχ αμδεά ζηδκ αθαίνεζδ πμθδζηενυθδξ απυ είδδ υπςξ αμφηονμ, βάθα ηαζ αοβυ (Del Valle, 2004). Οζ ίδζεξ μζ CDs ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ ςξ βθοηακηζηά εκχ ηα ζοιααηζηά βθοηακηζηά ιε εβηθεζζιυ ζε CDs έπμοκ πενζμνζζιέκδ πζηνή επίβεοζδ. Οζ εκενβέξ ζοζηεοαζίεξ είκαζ έκαξ ημιέαξ εθανιμβήξ (Kfoury et al., 2016) υπςξ ππ δ απεθεοεένςζδ ηανααηνυθδξ απυ HPβCD ζε ακηζιζηνμαζαηυ θζθι βζα ζοζηεοαζία ημηυπμοθμο (Higueras et al., 2014). Άθθεξ εθανιμβέξ είκαζ δ απμιάηνοκζδ θαζκμθζηχκ εκχζεςκ πμο πνμηαθμφκ εκγοιζηή αιαφνςζδ ζε θνμφηα ηαζ θαπακζηά (Del Valle, 2004; López-Nicolás, Rodríguez- Bonilla & García-Carmona, 2014) ηαζ δ αεθηίςζδ οθήξ ζε γοιανζηά ηαζ ηνέαηα. Πνμσυκηα υπςξ μοίζηζ, ιπφνα, ποιμί εζπενζδμεζδχκ, ηζίηθεξ, ιαβζμκέγα ηαζ βαθαηημημιζηά πενζέπμοκ CDs. 4 Πμθφ ιζηνέξ δμιέξ πμθοιενχκ ιε ηδ ιμνθή πθέβιαημξ, δζαιέηνμο θίβςκ Å, πμο ιζηνμζημπζηά ιμζάγμοκ ιε ζθμοββάνζ. 5 Sugammadex (sugar, gamma-cyclodextrin): δ δναζηζηή μοζία ημο θανιαηεοηζημφ πνμσυκημξ Bridion. Δπζηαπφκεζ ηδκ ακάκδρδ απυ ηα απμηεθέζιαηα ηςκ ιομπαθανςηζηχκ νμημονυκζμ ηαζ αεημονυκζμ πμο πμνδβμφκηαζ ζε αζεεκείξ πνζκ απυ πεζνμονβζηέξ επειαάζεζξ. Η Δπζηνμπή Φανιάηςκ βζα Ακενχπζκδ Υνήζδ (CHMP) ηδξ Δ.Δ. εκέηνζκε ηδκ ηοηθμθμνία ημ

19 Καθθοκηζηά ηαζ είδδ αημιζηήξ πενζπμίδζδξ Οζ CDs πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα ηδκ παναζηεοή ηαθθοκηζηχκ ηαζ εζδχκ αημιζηήξ πενζπμίδζδξ ζοιαάθθμκηαξ ζημκ έθεβπμ ηδξ πηδηζηυηδηαξ, ηδ ζηαεενμπμίδζδ ηαζ πνμζηαζία παναβυκηςκ ανχιαημξ ηαζ βεφζδξ, ηδκ εθεβπυιεκδ απεθεοεένςζδ εοπάνζζηςκ μζιχκ, ημκ εβηθςαζζιυ δοζάνεζηςκ μζιχκ ηαζ ηδκ αφλδζδ δζάνηεζαξ γςήξ (Crini, 2014; Del Valle, 2004). Σέημζα πνμσυκηα είκαζ μδμκηυηνειεξ, ηνέιεξ πνμζχπμο, ιαθαηηζηά νμφπςκ, πανημπεηζέηεξ, πάκεξ, πνμσυκηα βοκαζηείαξ πενζπμίδζδξ, απμζιδηζηά, ζηυκεξ ηαθη, ακηδθζαηά, ζαιπμοάκ πμο δεκ πνμηαθμφκ ενεεζζιυ ηςκ ιαηζχκ, ηναβζυκ η.ά. Πμθθά οπμζπυιεκδ είκαζ επίζδξ δ πνήζδ CDs ζε ημζιδηζηά οθάζιαηα (cosmetotextiles), υπμο ιζηνμεβηεηθεζζιέκα ζοζηαηζηά πνμηαθμφκ ζημ δένια ζηαδζαηή εκοδάηςζδ, ανςιαηζζιυ ηαζ άθθα απμηεθέζιαηα (Crini, 2014) Πνμζηαζία πενζαάθθμκημξ ηαζ άθθεξ εθανιμβέξ διακηζηυξ είκαζ μ νυθμξ ηςκ CDs ζηδκ πνμζηαζία ημο πενζαάθθμκημξ ιε ηδ δζαθοημπμίδζδ μνβακζηχκ ιμθοκηχκ ηαζ ηδκ απμιάηνοκζδ μνβακζηχκ νφπςκ ηαζ αανέςκ ιεηάθθςκ απυ ημ έδαθμξ, ημ κενυ ηαζ ηδκ αηιυζθαζνα (Landy et al., 2012). Σμλζηά ζοζηαηζηά απμιαηνφκμκηαζ απυ ηα αζμιδπακζηά απυαθδηα ιε ημ ζπδιαηζζιυ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ. Δλαζηίαξ ηδξ εκακηζμεπζθεηηζηυηδηάξ ημοξ μζ CDs πνδζζιμπμζμφκηαζ ζηδ πνςιαημβναθία βζα ημ δζαπςνζζιυ πεζνυιμνθςκ εκχζεςκ (Xiao, Ng, Tan & Wang, 2012). Άθθεξ εθανιμβέξ ηςκ CDs αθμνμφκ ζε αβνμπδιζηά ζηεοάζιαηα υπςξ γζγακζμηηυκα, εκημιμηηυκα, ιοηδημηηυκα, εκημιμαπςεδηζηά, θενμιυκεξ ηαζ νοειζζηέξ ακάπηολδξ. Τθζηά υπςξ ζοβημθθδηζηά, επζζηνχζεζξ, ααθέξ ηαζ εενιά ηήβιαηα πενζέπμοκ CDs (Del Valle, 2004). Σέθμξ, CDs ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ ζηδ αζμιδπακία οθαζιάηςκ (Szejtli, 2003) Κξπζηαιινγξαθία αθηίλσλ-υ Όθεξ μζ πδιζηέξ εκχζεζξ απμηεθμφκηαζ απυ άημια ιε ζοβηεηνζιέκδ δμιή ζημ πχνμ. Η δμιή αοηή δε βίκεηαζ ακηζθδπηή ζε αημιζηυ επίπεδμ θυβς ηδξ πενζμνζζιέκδξ δζαηνζηυηδηαξ, ημο ακενχπζκμο ιαηζμφ. Πθδνμθμνίεξ βζα ηδ ιμνζαηή δμιή θαιαάκμκηαζ ιε ηεπκζηέξ υπςξ δ θαζιαημζημπία πονδκζημφ ιαβκδηζημφ ζοκημκζζιμφ, δ θαζιαημιεηνία ιαγχκ ηαζ δ θαζιαημζημπία οπένοενμο. Γζα ημκ πνμζδζμνζζιυ ηδξ ηνζζδζάζηαηδξ δμιήξ ιζαξ μοζίαξ πνδζζιμπμζείηαζ δ ηνοζηαθθμβναθία αηηίκςκ-υ. Η ιέεμδμξ αλζμπμζεί ηδκ ζδζυηδηα ηςκ αηηίκςκ-υ κα πενζεθχκηαζ δζενπυιεκεξ απυ ηνφζηαθθμ ή ηνοζηαθθζηή ζηυκδ. Δκ ζοκημιία, έκα ηνοζηαθθμβναθζηυ πείναια πενζθαιαάκεζ ηα ελήξ αήιαηα: α) 8

20 ηνοζηάθθςζδ α) ζοθθμβή δεδμιέκςκ β) επελενβαζία δεδμιέκςκ δ) επίθοζδ ηαζ αεθηζζημπμίδζδ ε) πνμζδζμνζζιυξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ (Blake et al., 2009). οκήεςξ πνδζζιμπμζμφκηαζ εζδζηά υνβακα πμο μκμιάγμκηαζ πενζεθαζίιεηνα αηηίκςκ-υ. Με ηδκ ηνοζηάθθςζδ παναζηεοάγμκηαζ ηνφζηαθθμζ ηαηάθθδθμζ βζα πενίεθαζδ, μζ μπμίμζ ιεηά απυ ιζηνμζημπζηή ελέηαζδ ημπμεεημφκηαζ ζημ πενζεθαζίιεηνμ. Πνζκ ηδκ έκανλδ ζοθθμβήξ δεδμιέκςκ, πνμζδζμνίγεηαζ δ ιμκαδζαία ηορεθίδα ηαζ δ ζοιιεηνία μιάδαξ πχνμο. ηδ ζοκέπεζα ζοθθέβμκηαζ ηα δεδμιέκα πενίεθαζδξ. Η επελενβαζία ηςκ δεδμιέκςκ πενζθαιαάκεζ ιεηαλφ άθθςκ ηδκ ακαβςβή δεδμιέκςκ ηαζ ηδκ επίθοζδ ημο πνμαθήιαημξ ηςκ θάζεςκ. Με ηδκ επίθοζδ ηαεμνίγεηαζ ιζα πνχηδ θφζδ, δ μπμία έπεζηα απυ αεθηζζημπμίδζδ, μδδβεί ζημκ πνμζδζμνζζιυ ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ. ε ηαεέκα απυ ηα παναπάκς αήιαηα ειπενζέπμκηαζ πνμαθήιαηα πμο πνέπεζ κα επζθοεμφκ, ηαεζζηχκηαξ πμθθέξ θμνέξ δφζημθμ ή αδφκαημ ημκ πνμζδζμνζζιυ ιζαξ δμιήξ Ιζημνζηά Η ακαηάθορδ ηςκ αηηίκςκ-υ βίκεηαζ ημ 1895 απυ ημκ W. C. Röntgen (Stanton, 1896). Σμ 1912 μ Max von Laue παναηδνεί ηδκ πνχηδ εζηυκα πενίεθαζδξ αηηίκςκ-υ απυ ηνφζηαθθμ βαθαγυπεηναξ 6 (Hauptman, 1990). Σδκ επυιεκδ πνμκζά, μ William L. Bragg ηαζ μ παηέναξ ημο William H. Bragg, δζαηοπχκμοκ ημ κυιμ ημο Bragg πμο επζηνέπεζ ημκ οπμθμβζζιυ ηδξ εέζδξ ηςκ αηυιςκ. Οζ πνχηεξ εθανιμβέξ ζε μνβακζηέξ εκχζεζξ βίκμκηαζ ηδ δεηαεηία ημο 1920 εκχ πενίπμο 20 πνυκζα ιεηά βίκμκηαζ ιεθέηεξ ζε αζμιυνζα υπςξ δ πμθδζηενυθδ, δ αζηαιίκδ Β12 ηαζ δ πεκζηζθίκδ. Σμ 1947 ζδνφεηαζ δ Γζεεκήξ Έκςζδ Κνοζηαθθμβναθίαξ (IUCr). Λίβα πνυκζα ανβυηενα, ημ 1953, δδιμζζεφεηαζ ημ ιμκηέθμ ηδξ δζπθήξ έθζηαξ ημο DNA απυ ημοξ James Watson ηαζ Francis Crick, ααζζζιέκμ ζε πεζνάιαηα πενίεθαζδξ αηηίκςκ-υ. Η δμιή ηδξ ζκζμοθίκδξ επζθφεηαζ απυ ηδ Dorothy Hodgkin ηαζ ηδκ μιάδα ηδξ ημ 1969, ιεηά απυ ιαηνμπνυκζα ένεοκα. Δίκαζ παναηηδνζζηζηυ υηζ ανηεηά απυ ηα ανααεία Nobel Υδιείαξ αθμνμφκ πεζνάιαηα ηνοζηαθθμβναθίαξ αηηίκςκ-υ, ηάκμκηαξ ακηζθδπηή ηδ ζδιαζία ηδξ ιεευδμο Γζαηνζηυηδηα ηαζ αηηίκεξ-υ Γζαηνζηυηδηα είκαζ ημ ιέηνμ ηδξ εοηνίκεζαξ πμο οπάνπεζ ζημ είδςθμ εκηυξ ακηζηεζιέκμο. Η ιέβζζηδ δοκαηή δζαηνζηυηδηα ιε ηδκ μπμία ηαηαβνάθεηαζ ημ είδςθμ εκυξ ακηζηεζιέκμο ελανηάηαζ απυ ημ ιήημξ ηφιαημξ ηδξ αηηζκμαμθίαξ πμο πνδζζιμπμζείηαζ βζα ηδ δδιζμονβία ημο 6 Η έκοδνδ ιμνθή ημο (CuSO 4.5Η 2 Ο) ημο εεζζημφ παθημφ ιε παναηηδνζζηζηυ βαθάγζμ πνχια. 9

21 εζδχθμο (Γθοηυξ, 2015). Σμ μναηυ θςξ πμο βίκεηαζ ακηζθδπηυ απυ ημ ακενχπζκμ ιάηζ ακηζζημζπεί ζε ιήηδ ηφιαημξ nm. Σμ ιήημξ ηςκ μιμζμπμθζηχκ δεζιχκ ή ηδξ αηηίκαξ εκυξ αηυιμο είκαζ ηδξ ηάλδξ ημο 0.1 nm ή 1 Å. Η αηηζκμαμθία πμο ακηζζημζπεί ζε αοηυ ημ ιήημξ ηφιαημξ είκαζ μζ αηηίκεξ-υ, βζ αοηυ ημ θυβμ πνδζζιμπμζμφκηαζ ζηδκ ηνοζηαθθμβναθία. οβηεηνζιέκα, μζ αηηίκεξ-υ απμηεθμφκ ημ ηιήια ηδξ δθεηηνμιαβκδηζηήξ αηηζκμαμθίαξ πμο ακηζζημζπεί ζε ιήηδ ηφιαημξ Å. Πανάβμκηαζ ηαεχξ επζηαποκυιεκα απυ ορδθή ηάζδ δθεηηνυκζα πνμζηνμφμοκ ζε ιεηαθθζηυ ζηυπμ. ηα πεζνάιαηα πενίεθαζδξ, ιζα πανάθθδθδ ιμκμπνςιαηζηή δέζιδ αηηίκςκ-υ πνμζπίπηεζ ζε ηνφζηαθθμ. Απυ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ηνοζηάθθμο ηαζ αηηίκςκ-υ, μζ αηηίκεξ πενζεθχκηαζ πνμξ δζάθμνεξ ηαηεοεφκζεζξ ηαζ ζοθθέβμκηαζ απυ ακζπκεοηή. Απυ ηδ εέζδ πνυζπηςζδξ ηςκ πενζεθχιεκςκ ηοιάηςκ πνμζδζμνίγεηαζ δ δζεφεοκζδ ηαζ απυ ηδκ έκηαζδ πνμζδζμνίγεηαζ ημ πθάημξ ηςκ ηοιάηςκ, υπζ υιςξ μζ θάζεζξ. Σμ πνυαθδια ηςκ θάζεςκ είκαζ ημ εειεθζχδεξ πνυαθδια ηδξ ηνοζηαθθμβναθίαξ ηαζ βζα ηδκ επίθοζή ημο έπμοκ ακαπηοπεεί έιιεζεξ ηαζ άιεζεξ ιέεμδμζ οπμθμβζζιμφ ηςκ θάζεςκ (Hauptman, 1990). Πίκαηαξ 1 Κνοζηαθθζηά ζοζηήιαηα Κνοζηαθθζηυ ζφζηδια Αηιέξ Γςκίεξ Κοαζηυ a = b = c α = α = β = 90 Σεηναβςκζηυ a = b c α = α = β = 90 Ονεμνμιαζηυ a b c α = α = β = 90 Μμκμηθζκέξ a b c α = α = 90, β 90 Δλαβςκζηυ a = b c α = α = 90, β = 120 Ρμιαμεδνζηυ a = b = c α = α = β 90 Σνζηθζκέξ a b c α α β Κνφζηαθθμξ Σα ζηενεά οθζηά είκαζ είηε ηνοζηαθθζηά είηε άιμνθα. Έκαξ ηνφζηαθθμξ παναηηδνίγεηαζ απυ πενζμδζηή δζάηαλδ αηυιςκ ηαζ ιμνίςκ ηαζ δδιζμονβείηαζ απυ ηδκ επακάθδρδ ζηζξ ηνεζξ δζαζηάζεζξ ιζαξ ααζζηήξ ιμκάδαξ, ηδξ ιμκαδζαίαξ ηορεθίδαξ (Γθοηυξ, 2015; Ebbing & Gammon, 2002). Αοηή δ πενζμδζηυηδηα ζηδ δμιή εκυξ ηνοζηάθθμο είκαζ ηαζ δ ζδζυηδηα πμο αλζμπμζείηαζ απυ ηδκ ηνοζηαθθμβναθία ιε αηηίκεξ-υ. Δκηυξ ηδξ ιμκαδζαίαξ ηορεθίδαξ οπάνπεζ έκα ή πενζζζυηενα ιυνζα (ή άημια ή ζυκηα) ηα μπμία ζπεηίγμκηαζ ιεηαλφ ημοξ ιε ζημζπεία ζοιιεηνίαξ. Η ηαλζκυιδζδ ηςκ ηνοζηάθθςκ ιε αάζδ ηδ βεςιεηνία ηδξ ιμκαδζαίαξ ηορεθίδαξ βίκεηαζ ζε επηά ηνοζηαθθζηά ζοζηήιαηα (Πίκαηαξ 1) εκχ δ εζςηενζηή ημοξ ζοιιεηνία 10

22 πενζβνάθεηαζ απυ 230 μιάδεξ πχνμο (space groups) (Γθοηυξ, 2015) Μέεμδμζ ηνοζηάθθςζδξ Η δζαδζηαζία ζπδιαηζζιμφ ηνοζηάθθςκ θέβεηαζ ηνοζηάθθςζδ ηαζ ιπμνεί κα πςνζζηεί ζε 3 ζηάδζα: α) πονήκςζδ, υπμο ιυνζα ή ζυκηα ζπδιαηίγμοκ ζηαεενά ζοζζςιαηχιαηα (πονήκεξ) α) αφλδζδ, υπμο βίκεηαζ δ ακάπηολδ ημο ηνοζηάθθμο ζηζξ ηνεζξ δζαζηάζεζξ ηαζ β) θήλδ, υπμο ζηαιαηά δ ηνοζηάθθςζδ (Glusker, Lewis & Rossi, 1994). Έκα πνυβναιια ηνοζηάθθςζδξ ιπμνεί κα δζανηέζεζ απυ ιενζηέξ χνεξ ή διένεξ ςξ ιήκεξ. Γζα ηδκ παναζηεοή ηνοζηάθθςκ πνμτπμηίεεηαζ δ δδιζμονβία οπενημνεζιέκμο δζαθφιαημξ ηαζ δ επζθμβή ηδξ ηαηάθθδθδξ ιεευδμο είκαζ ζδιακηζηή βζα ηδκ πμζυηδηα ημο ηνοζηάθθμο ηαζ ηςκ ηνοζηαθθμβναθζηχκ δεδμιέκςκ πμο εα θδθεμφκ. Μενζηέξ απυ ηζξ πνδζζιμπμζμφιεκεξ ιεευδμοξ είκαζ: δ ελάηιζζδ (evaporation), δ δζάποζδ αηιχκ (vapor diffusion) ηαζ δ ανβή ρφλδ (slow cooling) (Clegg, Blake, Gould & Main, 2001; Glusker et al, 1994) Κνοζηάθθςζδ ιε ελάηιζζδ Η ελάηιζζδ ημο δζαθφηδ πνδζζιμπμζείηαζ ζοκήεςξ βζα ηδκ ηνοζηάθθςζδ ιζηνχκ ιμνίςκ. Ο νοειυξ ελάηιζζδξ πνμζανιυγεηαζ έηζζ χζηε κα δδιζμονβμφκηαζ ηνφζηαθθμζ εκηυξ ιενζηχκ διενχκ. ηδκ πενίπηςζδ πμο έκαξ δζαθφηδξ δεκ απμδχζεζ πμζμηζημφξ ηνοζηάθθμοξ, πνδζζιμπμζείηαζ ζφζηδια δζαθοηχκ, χζηε δ δζαθουιεκδ μοζία κα είκαζ πενζζζυηενμ δζαθοηή ζηδκ μοζία ιε ηδ ιεβαθφηενδ πίεζδ αηιχκ (Glusker et al., 1994) Κνοζηάθθςζδ ιε δζάποζδ αηιχκ Η ζοβηεηνζιέκδ ιέεμδμξ είκαζ ηαηάθθδθδ βζα ιζηνμφξ υβημοξ ηαζ πνδζζιμπμζείηαζ βζα ηδκ ηνοζηάθθςζδ πνςηεσκχκ (Gorrec, 2016). Σμ δζάθοια ηδξ πνμξ ηνοζηάθθςζδ πνςηεΐκδξ ιαγί ιε ημκ ηαηαηνδικζζηή 7 ημπμεεηείηαζ ζε ιζηνή θζάθδ, δ μπμία ζηδ ζοκέπεζα ημπμεεηείηαζ ζε ιεβαθφηενδ, πμο πενζέπεζ δζάθοια ημο ηαηαηνδικζζηή ζε ορδθυηενδ ζοβηέκηνςζδ. Η απμηαηάζηαζδ ηδξ ζζμννμπίαξ επζηοβπάκεηαζ ιέζς ηδξ δζάποζδξ πηδηζηχκ ζοζηαηζηχκ απυ ηδ ιζηνή ζηδ ιεβάθδ θζάθδ, υηακ δ πίεζδ αηιχκ ζηδκ πνχηδ θηάζεζ ηδκ ηζιή ηδξ πίεζδξ ζηδ δεφηενδ. Καηά ζοκέπεζα οπάνπεζ ιεηααμθή ζημκ υβημ ημο ανπζημφ δζαθφιαημξ ηδξ πνςηεΐκδξ, επένπεηαζ ημνεζιυξ ή οπενημνεζιυξ, ιε απμηέθεζια ηδ δδιζμονβία ηνοζηάθθςκ. 7 Οοζία πμο πνμζηίεεηαζ ζημ πνςηεσκζηυ δζάθοια βζα ηδκ απμδοκάιςζδ ηςκ αθθδθεπζδνάζεςκ ηδξ πνςηεΐκδξ ιε ηα ιυνζα ημο κενμφ, ηα μπμία εοκμμφκ ημ ζπδιαηζζιυ ζοζζςιαηςιάηςκ ηδξ πνςηεΐκδξ (Υνζζημθμνίδδξ, 2013). 11

23 Παναθθαβέξ απμηεθμφκ μζ ιέεμδμζ ηδξ ηνειάιεκδξ ηαζ ηδξ ηαεήιεκδξ ζηαβυκαξ (hanging/sitting drop) υπμο μζ απαζημφιεκεξ πμζυηδηεξ είκαζ πμθφ ιζηνέξ Κνοζηάθθςζδ ιε ανβή ρφλδ Η ιέεμδμξ ηδξ ανβήξ ρφλδξ εθανιυγεηαζ ζηδκ πενίπηςζδ πμο δ πδιζηή έκςζδ είκαζ πζμ δζαθοηή ζε ορδθέξ εενιμηναζίεξ (Glusker et al., 1994). Δπζηοβπάκεηαζ είηε ιε ηδ δδιζμονβία εενιμφ ημνεζιέκμο δζαθφιαημξ ημ μπμίμ ζηαδζαηά απμηηά εενιμηναζία πενζαάθθμκημξ είηε ιε ακηίζημζπμ δζάθοια ζε εενιμηναζία πενζαάθθμκημξ ημ μπμίμ ρφπεηαζ ανβά ζε ροβείμ ή ηαηαρφηηδ (Clegg et al., 2001). Απυ ημ νοειυ ιείςζδξ ηδξ εενιμηναζίαξ ελανηάηαζ ημ απμηέθεζια ηδξ ηνοζηάθθςζδξ. Όηακ δ εενιμηναζία ιεζχκεηαζ ιε βνήβμνμ νοειυ, ζπδιαηίγμκηαζ ιζηνμηνφζηαθθμζ. οκίζηαηαζ ηυηε δ ημπμεέηδζδ ημο ζοζηήιαημξ ζε οδαηυθμοηνμ βζα ηαθφηενδ ιυκςζδ ή δ πνήζδ ενβαζηδνζαημφ ελμπθζζιμφ υπμο δ ιείςζδ ηδξ εενιμηναζίαξ βίκεηαζ ιε ανβυηενμ νοειυ. Η ανβή ρφλδ πνδζζιμπμζείηαζ βζα ιζηνά μνβακζηά ιυνζα ηαζ ζφιπθμηα εβηθεζζιμφ ιε ηοηθμδεληνίκεξ (Christoforides, Mentzafos & Bethanis, 2015, Bethanis et al., 2013; Kokkinou et al., 2010) Βεθηζζημπμίδζδ ηαζ δείηηεξ αλζμπζζηίαξ φιθςκα ιε ηα ηφνζα αήιαηα ημο ηνοζηαθθμβναθζημφ πεζνάιαημξ, ιε ηδκ επίθοζδ έπμοκ πνμζδζμνζζηεί μζ αημιζηέξ ζοκηεηαβιέκεξ βζα πενίπμο υθα ηα ιδ οδνμβμκζηά άημια ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ πμο ιεθεηάηαζ. Ωζηυζμ, είκαζ πζεακυ κα οπάνπμοκ ακαηνίαεζεξ ή ακακηζζημζπίεξ ιεηαλφ αηυιςκ ηαζ αημιζηχκ ζοκηεηαβιέκςκ (Müller et al., 2006). Δπίζδξ, εηηνειεί μ πνμζδζμνζζιυξ επζπθέμκ ζημζπείςκ υπςξ μζ εέζεζξ αηυιςκ οδνμβυκμο. Η πμνεία απυ ηδκ πνχηδ θφζδ ιέπνζ ημ ηεθζηυ ιμκηέθμ ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ μκμιάγεηαζ αεθηζζημπμίδζδ. Η πμζυηδηα εκυξ ιμκηέθμο ιεηά απυ επίθοζδ ηαζ αεθηζζημπμίδζδ δμιήξ ιπμνεί κα αλζμθμβδεεί ιε μνζζιέκμοξ δείηηεξ αλζμπζζηίαξ (residual factors, R-factors) (Blake et al., 2009). Οζ δείηηεξ αοημί ζηαεενμπμζμφκηαζ βφνς απυ έκα εθάπζζημ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ αεθηζζημπμίδζδξ ηαζ ακαθένμκηαζ ηαηά ηδ δδιμζίεοζδ ιζαξ δμιήξ. Οζ ηνεζξ πζμ ζοπκά πνδζζιμπμζμφιεκμζ είκαζ μ ζηαειζζιέκμξ δείηηδξ wr 2, μ αζηάειδημξ δείηηδξ R 1 ηαζ μ δείηηδξ ηαθήξ πνμζανιμβήξ επί ηδξ F 2 GooF. Ο αζηάειδημξ δείηηδξ αλζμπζζηίαξ R 1 είκαζ έκα ιέηνμ ημο ηαηά πυζμ ζοιθςκεί ημ ηνοζηαθθμβναθζηυ ιμκηέθμ ιε ηα πεζναιαηζηά δεδμιέκα απυ ηδκ πενίεθαζδ ηςκ αηηίκςκ Υ ηαζ οπμθμβίγεηαζ ςξ ελήξ: 12

24 R 1 = F o F c F o υπμο F o μζ παναηδνμφιεκμζ (observed) πανάβμκηεξ δμιήξ 8 ηαζ F c μζ πανάβμκηεξ δμιήξ οπμθμβζζιέκμζ (calculated) ηαηά ηδ αεθηζζημπμίδζδ. Θεςνδηζηά, υζμ ιζηνυηενδ είκαζ δ ηζιή ημο R 1 ηυζμ ηαθφηενμ ημ ιμκηέθμ. Ωζηυζμ, οπάνπμοκ ηνυπμζ κα ιεζςεεί ηεπκδηά ημ R 1. Γζα ημ θυβμ αοηυ πνδζζιμπμζείηαζ μ ζηαειζζιέκμξ δείηηδξ wr 2 ςξ πζμ έβηονμ ηνζηήνζμ αηνίαεζαξ επεζδή θαιαάκεζ οπυρδ ημο ηαηά ηδ αεθηζζημπμίδζδ ηζξ εηηζιμφιεκεξ ηοπζηέξ απμηθίζεζξ (estimated standard deviations, esds) ζ(f). 8 Ο πανάβμκηαξ δμιήξ F ζπεηίγεηαζ ιε ηδκ έκηαζδ I ηδξ ακάηθαζδξ ηδκ μπμία πενζβνάθεζ: I hkl F(hkl) 2 13

25 1.4. θνπόο Η πανμφζα ενβαζία πςνίγεηαζ ζε δομ ιένδ: α) εβηθεζζιυξ ηαζ απμιυκςζδ ηανααηνυθδξ απυ νζβακέθαζμ ιε β-ηοηθμδεληνίκδ (β-cd) ηαζ α) ηνοζηαθθζηή δμιή άκοδνδξ επηάηζξ(2,6-δζ- Ο-ιεεοθμ)-β-ηοηθμδεληνίκδξ (DΜβCD). Με ηα δομ αοηά ιένδ επζδζχηεηαζ δ δζενεφκδζδ ηςκ θοζζηχκ πνμσυκηςκ ιέζς ηδξ ηνοζηαθθμβναθζηήξ ιεθέηδξ. Δζδζηυηενα, ζημπυξ ημο πνχημο ιένμοξ είκαζ κα απμιμκςεεί δ ηανααηνυθδ απυ αζεένζμ έθαζμ νίβακδξ ιέζς ιζαξ κέαξ, βνήβμνδξ, απθήξ ηαζ απμηεθεζιαηζηήξ ιεευδμο πμο ζηδνίγεηαζ ζηδ δδιζμονβία ηνοζηάθθςκ ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ ζε β-cd απεοεείαξ απυ ημ έθαζμ. Ωξ απμηέθεζια αοηήξ ηδξ ιεευδμο, δ ηανααηνυθδ παναθαιαάκεηαζ ζε ηνοζηαθθζηή ιμνθή εκχ θυβς ημο εβηθεζζιμφ δζαεέηεζ αεθηζςιέκεξ θοζζημπδιζηέξ ζδζυηδηεξ υπςξ ιεβαθφηενδ οδαημδζαθοηυηδηα ηαζ ανβή απμδέζιεοζδ. ημ δεφηενμ ιένμξ, μ ανπζηυξ ζημπυξ ήηακ μ πνμζδζμνζζιυξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ ημο ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ μθεακμθζημφ μλέμξ/dμβcd. Ανπζηά παναζηεοάζηδηακ ηα δζαθφιαηα βζα ηδ δδιζμονβία ημο ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ ηαζ αημθμφεδζε ηνοζηάθθςζδ. Ωζηυζμ, ηαηά ηδ αεθηζζημπμίδζδ δεκ εκημπίζηδηε ιυνζμ λεκζζηήξ ή ιυνζμ κενμφ εκηυξ ή πενζιεηνζηά ημο ιμνίμο ηδξ DΜβCD, ηαεζζηχκηαξ ηδκ άκοδνδ. Γζα ημ θυβμ αοηυ, ζημ δεφηενμ ιένμξ ιεθεηάηαζ δ ηνοζηαθθζηή δμιή ηδξ άκοδνδξ DΜβCD. 14

26 2. ΔΓΚΛΔΙΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΜΟΝΩΗ ΤΣΑΣΙΚΩΝ ΡΙΓΑΝΔΛΑΙΟΤ ΜΔ β-cd 2.1. Τιηθά θαη κέζνδνη Παναθααή νζβακεθαίμο Η παναθααή ημο νζβακεθαίμο, μ δζαπςνζζιυξ ηαζ δ ηαοημπμίδζδ ηςκ ζοζηαηζηχκ ημο έβζκακ ζημ ενβαζηήνζμ Γεκζηήξ Υδιείαξ ημο Γεςπμκζημφ Πακεπζζηδιίμο Αεδκχκ. Γζα ηδκ παναθααή πνδζζιμπμζήεδηε δ ιέεμδμξ ηδξ απυζηαλδξ ιε οδναηιμφξ (οδνμαπυζηαλδ) ηαζ δ εθανιμβή έβζκε ιε ζοζηεοή ηφπμο Clevenger. Κμκζμνημπμζδιέκμ δείβια θφθθςκ ηαζ ηαλζακεζχκ νίβακδξ Origanum vulgare (εζμδεία 2015, Απαΐα, h = ~750 m) γοβίζηδηε ζε ακαθοηζηυ γοβυ αηνζαείαξ ηαζ 40 g ημπμεεηήεδηακ ζε ζθαζνζηή θζάθδ 1 L ιε 600 ml απζμκζζιέκμ κενυ, ζφιθςκα ιε ηδ ιέεμδμ ISO 6517:2008(E). ηδ ζοκέπεζα δ θζάθδ ζοκδέεδηε ιε ημ ηφνζμ ζχια ηδξ ζοζηεοήξ, ζημ μπμίμ ημπμεεηήεδηε ηαηαηυνοθμξ ροηηήναξ. Η ρφλδ βζκυηακ ιε ζοκεπή νμή κενμφ ανφζδξ. Αημθμφεδζε εένιακζδ ηδξ θζάθδξ ιε ηδ πνήζδ εενιμιακδφα. Η απυζηαλδ, απυ ηδκ έκανλδ ζοιπφηκςζδξ ζημκ ροηηήνα ςξ ηδκ μθμηθήνςζή ηδξ δζήνηδζε 3 χνεξ βζα υθμ ημ δείβια. Η απυδμζδ ζε αζεένζμ έθαζμ ήηακ 6%. Γζα ηδκ απμιάηνοκζδ ηδξ οβναζίαξ πνμζηέεδηε άκοδνμ MgSO 4. Σέθμξ, έβζκε θζθηνάνζζια ηαζ ημ εηπφθζζια ημπμεεηήεδηε ζε ηαηαρφηηδ Ακάθοζδ ηςκ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο ιε αένζα πνςιαημβναθία (CG) Η ακάθοζδ ηςκ ζοζηαηζηχκ ημο αζεένζμο εθαίμο έβζκε ιε αένζμ πνςιαημβνάθμ Hewlett- Packard 5890 series II, ζοκδοαζιέκμ ιε ακζπκεοηή ζμκζζιμφ θθυβαξ (FID) ηαζ άπμθδ ηνζπμεζδή ζηήθδ HP-5 (30 m x 0.25 mm i.d. x 0.25 ιm πάπμξ οιεκίμο). Ωξ θένμκ αένζμ πνδζζιμπμζήεδηε ήθζμ ιε νμή 1 ml/min. Οζ εενιμηναζίεξ εζζυδμο ηαζ ακζπκεοηή ήηακ 220 C ηαζ 290 C ακηίζημζπα. Η πμζυηδηα ημο δείβιαημξ ήηακ 1 ml ηαζ δ εζζαβςβή ζημ ζφζηδια έβποζδξ βζκυηακ πεζνμηίκδηα ιε ηδκ ηεπκζηή splitless Σαοημπμίδζδ ηςκ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο ιε αένζα πνςιαημβναθία ζοκδοαζιέκδ ιε θαζιαημιεηνία ιαγχκ (GC-MS) Η ηαοημπμίδζδ ηςκ ζοζηαηζηχκ έβζκε ιε αένζα πνςιαημβναθία θαζιαημιεηνία ιαγχκ ζε υιμζεξ ζοκεήηεξ. Υνδζζιμπμζήεδηε αένζμξ πνςιαημβνάθμξ Hewlett-Packard 5890 series II ζοκδοαζιέκμξ ιε ακζπκεοηή ιαγχκ HP 5972 ιε εκένβεζα ζμκζζιμφ 70 ev. Όζμκ αθμνά ημκ πνμβναιιαηζζιυ ηδξ εενιμηναζίαξ ηδξ ζηήθδξ, έβζκε ζηαδζαηή αφλδζδ απυ ημοξ 60 C ζημοξ 15

27 250 C υπμο πανέιεζκε βζα 10 min. Ο νοειυξ αφλδζδξ ήηακ 3 C/min ηαζ δ ακάθοζδ είπε ζοκμθζηή δζάνηεζα 73.3 min. Η ηαοημπμίδζδ επζηεφπεδηε ιε ηδ ζφβηνζζδ ημο πνυκμο ζοβηνάηδζδξ (retention time) ηαζ ημο θάζιαημξ ιάγαξ ηάεε ζοζηαηζημφ ιε ηα ακηίζημζπα ηςκ αζαθζμεδηχκ θαζιάηςκ ηδξ αζαθζμβναθίαξ (Adams, 2001) ηαζ ημο θμβζζιζημφ ημο μνβάκμο (NIST98/Wiley275) Κνοζηάθθςζδ ηανααηνυθδξ/β-cd Η πνμεημζιαζία ηςκ δζαθοιάηςκ ηνοζηάθθςζδξ ηαζ δ δδιζμονβία ηνοζηάθθςκ ημο ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ/β-cd έβζκε ζημ ενβαζηήνζμ Φοζζηήξ ημο Γ.Π.Α. Η πνμιήεεζα ηανααηνυθδξ ηαζ β-cd έβζκε απυ Sigma-Aldrich ηαζ AppliChem ακηίζημζπα. Ιζμιμνζαηέξ πμζυηδηεξ ακαιίπεδηακ βζα ηδκ παναζηεοή ημνεζιέκμο οδαηζημφ δζαθφιαημξ, ζφιθςκα ιε ηδ ιέεμδμ πμο πενζβνάθεηαζ ζημ άνενμ ηςκ Bethanis et al. (2013). οβηεηνζιέκα, 75.2 mg β-cd δζαθφεδηακ ζε 2 ml απζμκζζιέκμο κενμφ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα πνμζηέεδηακ ml ηανααηνυθδξ. Έβζκε ακάδεοζδ ιέπνζ πθήνμοξ δζαφβαζδξ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ημ δζάθοια ημπμεεηήεδηε ζε οδαηυθμοηνμ ζημοξ 70 C. Γζα ηδκ ηνοζηάθθςζδ πνδζζιμπμζήεδηε δ ιέεμδμξ ηδξ ανβήξ ρφλδξ, ηαηά ηδκ μπμία δ εενιμηναζία ιεζχεδηε ζημοξ 24 C ζε δζάζηδια 12 διενχκ. Πανεθήθεδζακ πνζζιαηζημί ηνφζηαθθμζ ηαηάθθδθμζ βζα ηνοζηαθθμβναθία αηηίκςκ-υ. Η παναηήνδζδ έβζκε ιε ζηενεμζηυπζμ EUROMEX, ιε πδβή ροπνμφ θςηυξ EUROMEX LE.5210 ηαζ δ θςημβνάθζζδ ιε θςημβναθζηή ιδπακή Canon EOS 350D DIGITAL. H παναηήνδζδ ηαζ θςημβνάθζζδ ηςκ ηνοζηάθθςκ έβζκακ ζημ ιδηνζηυ οβνυ Δβηθεζζιυξ ηαζ ηνοζηάθθςζδ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο πανμοζία β-cd Με υιμζμ ηνυπμ έβζκε εβηθεζζιυξ ηαζ ηνοζηάθθςζδ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο πανμοζία β- CD. οβηεηνζιέκα, 75.0 mg β-cd δζαθφεδηακ ζε 2 ml απζμκζζιέκμο κενμφ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα πνμζηέεδηακ ml νζβακεθαίμο. Έβζκε ακάδεοζδ ιέπνζ πθήνμοξ δζαφβαζδξ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ημ δζάθοια ημπμεεηήεδηε ζε οδαηυθμοηνμ ζημοξ 70 C. Με ηδ ιέεμδμ ηδξ ανβήξ ρφλδξ, δ εενιμηναζία ιεζχεδηε ζημοξ 24 C ζε δζάζηδια 8 διενχκ. Πανεθήθεδζακ πνζζιαηζημί ηνφζηαθθμζ ηαηάθθδθμζ βζα ηνοζηαθθμβναθία αηηίκςκ-υ. Έβζκε παναηήνδζδ ηςκ ηνοζηάθθςκ ηαζ θςημβνάθζζή ημοξ ςξ άκς. 16

28 Δζηυκα 1 Σμπμεέηδζδ ιμκμηνοζηάθθμο ζε micro loop πνζκ ηδκ έκανλδ ζοθθμβήξ δεδμιέκςκ οθθμβή ηαζ επελενβαζία δεδμιέκςκ πενίεθαζδξ αηηίκςκ-υ Σα δεδμιέκα πενίεθαζδξ αηηίκςκ-υ ηςκ ηνοζηάθθςκ πμο πνμέηορακ απυ εβηθεζζιυ ηαζ ηνοζηάθθςζδ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο πανμοζία β-cd ζοθθέπεδηακ ζημ ενβαζηήνζμ Φοζζηήξ ημο Γ.Π.Α. ιε πενζεθαζίιεηνμ D8 Venture (Brüker). Σμ θμβζζιζηυ Apex 3 ημο μνβάκμο πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδ ζοθθμβή δεδμιέκςκ, ημκ πνμζδζμνζζιυ ηδξ ιμκαδζαίαξ ηορεθίδαξ ηαζ ηδκ εηηίιδζδ ηδξ ζοιιεηνίαξ μιάδαξ πχνμο. Ο ιμκμηνφζηαθθμξ (Δζηυκα 1) ημπμεεηήεδηε ζε απυζηαζδ 40 mm απυ ημκ ακζπκεοηή, ζε εενιμηναζία δςιαηίμο (293 Κ). οκμθζηά θήθεδζακ 360 εζηυκεξ πενίεθαζδξ ορδθήξ δζαηνζηυηδηαξ (Δζη. 4). Σα ηνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα θαίκμκηαζ ζημκ Πίκαηα 3. 17

29 2.2. Απνηειέζκαηα Υδιζηή ζφζηαζδ νζβακεθαίμο ημ Γνάθδια 1 θαίκεηαζ ημ πνςιαημβνάθδια GC-MS ημο νζβακεθαίμο πμο παναθήθεδηε ιε οδνμαπυζηαλδ ιε ζοζηεοή ηφπμο Clevenger, υπςξ πενζβνάθδηε ζημ Πεζναιαηζηυ Μένμξ. Γνάθδια 1 Ακάθοζδ GC-MS αζεένζμο εθαίμο νίβακδξ. Σμ ιέζμ πενζεπυιεκμ ζε οβναζία ηαζ πηδηζηά ζοζηαηζηά ακήθεε ζε 11.2 %. Η απυδμζδ ζε αζεένζμ έθαζμ ήηακ 6 ml ακά 100 g λδνήξ θοηζηήξ ιάγαξ. Η πδιζηή ζφζηαζδ ημο αζεένζμο εθαίμο ηαζ δ επί ημζξ % πενζεηηζηυηδηα ηςκ ζοζηαηζηχκ ημο θαίκμκηαζ ζημκ Πίκαηα 2. Πίκαηαξ 2 οζηαηζηά νζβακεθαίμο ηαζ πενζεηηζηυηδηά ημοξ. οζηαηζηυ % Πενζεηηζηυηδηα Κανααηνυθδ β-σενπζκέκζμ 7.45 p-κοιέκζμ 2.87 φκμθμ

30 Κνφζηαθθμζ ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ/β-cd Απυ ηδκ ηνοζηάθθςζδ ημο δζαθφιαημξ βζα ηδ δδιζμονβία ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ/β-cd πνμέηορακ πνζζιαηζημί ηνφζηαθθμζ (Δζη. 2). Πανά ηζξ μιμζυηδηεξ ιεηαλφ ημοξ μζ ηνφζηαθθμζ δζαηνίκμκηαζ ςξ ελήξ: α) Σφπμξ Ι: ηνφζηαθθμζ άπνςιμζ, παναθθδθεπίπεδμζ ιε ζπήια πενίπμο νμιαζηυ (Δζη. 3α) ηαζ α) Σφπμξ ΙΙ: ηνφζηαθθμζ άπνςιμζ νααδυιμνθμζ, πνζζιαηζημί, ιε παναηηδνζζηζηή απυθδλδ ζημ έκα άηνμ (Δζη. 3α). Η παναηήνδζδ «έβπνςιςκ» ηνοζηάθθςκ μθείθεηαζ ζηδ βςκία πνυζπηςζδξ ημο πμθςιέκμο θςηυξ ζηδκ επζθάκεζα ημοξ. Δζηυκα 2 Κνφζηαθθμζ πμο πνμέηορακ απυ ημ δζάθοια βζα ηδ δδιζμονβία ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ/β-cd (α) Δζηυκα 3 Γζάηνζζδ ηνοζηάθθςκ ζε Σφπμ Ι (α) ηαζ Σφπμ ΙΙ (α). (β) Η ηνοζηαθθμβναθζηή ειπεζνία έπεζ δείλεζ υηζ μζ ηνφζηαθθμζ Σφπμο ΙΙ (Δζη. 3α) είκαζ ηνφζηαθθμζ έκοδνδξ β-cd. Δπμιέκςξ, μζ ηνφζηαθθμζ Σφπμο Ι (Δζη. 3α) είκαζ ηνφζηαθθμζ ζοιπθυημο ηανααηνυθδξ/β-cd. 19

31 Κνφζηαθθμζ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο πανμοζία β-cd Απυ ηδκ ηνοζηάθθςζδ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο πανμοζία β-cd (1) πνμέηορακ ηνφζηαθθμζ παναθθδθεπίπεδμζ, ζπήιαημξ πενίπμο νμιαζημφ (Δζη. 4). Καηά ηδκ παναηήνδζδ ζημ ιδηνζηυ οβνυ δεκ εκημπίζηδηε άθθδ ιμνθή ηνοζηάθθςκ. (α) (β) Δζηυκα 4 Κνφζηαθθμζ ζοζηαηζηχκ νζβακεθαίμο πανμοζία β-cd (1). Παναηήνδζδ ιε ιδ δζαζηαονςιέκα (α) ηαζ ιε δζαζηαονςιέκα (α) πμθςηζηά θίθηνα. 20

32 Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα Καηά ηδ ζοθθμβή δεδμιέκςκ, θήθεδζακ 360 εζηυκεξ πενίεθαζδξ ορδθήξ δζαηνζηυηδηαξ (Δζη. 5). Σα ηνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα βζα 1 πανμοζζάγμκηαζ ζημκ Πίκαηα 3. Πίκαηαξ 3 Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα βζα 1. 1 Κνοζηαθθζηυ ζφζηδια, μιάδα πχνμο Μμκμηθζκέξ, C2 Θενιμηναζία (Κ) 293(2) a, b, c (Å) (4), (5), (3) α, α, β ( ) 90, (10), 90 V (Å 3 ) / Z 6736(2) / 4 Σφπμξ αηηζκμαμθίαξ Cu Kα, θ = Å Δφνμξ ε ζοθθμβήξ ( ) Ονζαημί δείηηεξ -17 h 15, -22 k 21, -14 l 14 οκηεθεζηήξ απμννυθδζδξ ι (mm -1 ) 0.9 F(000) 2588 α β Δζηυκα 5 Δζηυκεξ πενίεθαζδξ ορδθήξ δζαηνζηυηδηαξ ιεηά απυ πενζζηνμθή ημο ηνοζηάθθμο ημο 1 ηαηά 82 (α) ηαζ 162 (α). Η ιμκαδζαία ηορεθίδα είπε δζαζηάζεζξ a = Å, b = Å ηαζ c = Å ηαζ μ υβημξ ηδξ οπμθμβίζηδηε ζε 6736 Å 3. Η ηνοζηάθθςζδ έβζκε ζε μιάδα πχνμο C2 (Μμκμηθζκέξ). 21

33 2.3. πδήηεζε φιθςκα ιε ηα απμηεθέζιαηα, δ εοιυθδ απμοζζάγεζ απυ ηα ηφνζα ζοζηαηζηά ημο νζβακεθαίμο. Σα ζοζηαηζηά ημο αζεένζμο εθαίμο νίβακδξ Origanum vulgare ssp. hirtum πανμοζζάγμοκ βεςβναθζηή δζαθμνμπμίδζδ ζφιθςκα ιε ηα απμηεθέζιαηα ηδξ ενβαζίαξ ηςκ Vokou et al., (1993) ζε δείβιαηα απυ ημκ εθθαδζηυ πχνμ. ηδ ιεθέηδ αοηή, ηα δείβιαηα απυ ηζξ πενζμπέξ ηδξ Κς ηαζ ημο Γοεείμο παναηηδνίγμκηαζ επίζδξ απυ απμοζία εοιυθδξ. Θοιυθδ επίζδξ δεκ ακζπκεφηδηε ζημ αζεένζμ έθαζμ θοηχκ ημο ίδζμο οπμείδμοξ απυ ηδκ πενζμπή ηδξ Ιηανίαξ (Economou et al., 2011). Γεςβναθζηή δζαθμνμπμίδζδ ζηδ πδιζηή ζφζηαζδ νζβακεθαίμο απυ ηδκ εονφηενδ πενζμπή ηδξ Δονχπδξ (Μεζυβεζμξ, Κεκηνζηή ηαζ Βυνεζα Δονχπδ) επζαεααζχκεηαζ απυ ημοξ Lukas, Schmiderer ηαζ Novak (2015), ζδιεζχκμκηαξ ςξ ηονζυηενμ πανάβμκηα ηζξ ηθζιαηζηέξ ζοκεήηεξ. Καηά ηδ ιμνθμθμβζηή ελέηαζδ ηςκ ηνοζηάθθςκ πνμηφπηεζ υηζ μζ ηνφζηαθθμζ πμο πνμήθεακ απυ 1 είκαζ υιμζμζ ιε ημοξ ηνοζηάθθμοξ Σφπμο Ι πμο ακήημοκ ζημ ζφιπθμημ εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ/β-cd. Ωζηυζμ, δ ιμνθή αοηή απακηάηαζ ηαζ ζε άθθα ζφιπθμηα εβηθεζζιμφ ηδξ β-cd, υπςξ IBA 9 /β-cd (Φμονηάηα, 2012) ηαζ αμνκευθδ/β-cd (Υαηγδπένμξ, 2011). Δπμιέκςξ δεκ επζαεααζχκεηαζ μ ζζπονζζιυξ υηζ ημ εβηεηθεζζιέκμ ιυνζμ είκαζ δ ηανααηνυθδ ηαζ υπζ άθθμ απυ ηδ ζφζηαζδ ημο νζβακεθαίμο ππ β-ηενπζκέκζμ. Πίκαηαξ 4 Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηανααηνυθδξ/β-cd (Bethanis et al., 2013). Κανααηνυθδ/β-CD Μμνζαηυξ Σφπμξ (C 42 H 70 O 35 )(C 10 H 14 O) 0.5 (H 2 O) 8 Κνοζηαθθζηυ ζφζηδια, μιάδα πχνμο Μμκμηθζκέξ, C2 Θενιμηναζία (Κ) 293 a, b, c (Å) (19), (2), (3) α, α, β ( ) 90, (5), 90 V (Å 3 ) / Z 7088(7) / 4 Η επζαεααίςζδ υηζ πνυηεζηαζ βζα ημ ζφιπθμημ εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ/β-cd δίκεηαζ απυ ηα ηνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα βζα 1. Καηά ηδ ζφβηνζζδ ημοξ ιε ηα ηνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ημο ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ ηανααηνυθδξ/β-cd πμο πνμέηορακ απυ ηδκ ενβαζία ηςκ Bethanis et al. (2013), παναηδνμφκηαζ επζιένμοξ μιμζυηδηεξ. Οζ μιμζυηδηεξ αοηέξ αθμνμφκ ζημ ηνοζηαθθζηυ ζφζηδια, ηδκ μιάδα πχνμο ηαζ ηδ ιμκαδζαία ηορεθίδα (Πίκαηεξ 3 ηαζ 4). Ο εβηθεζζιυξ ηδξ ηανααηνυθδξ ζε β-cd είκαζ ακαιεκυιεκμξ ιζαξ ηαζ ηαηαθαιαάκεζ 9 IBA: ζκδμθμ-3-αμοηονζηυ μλφ 22

34 πενίπμο ημ 86% ηδξ ζφζηαζδξ ημο νζβακεθαίμο. οκεπχξ βζα ημ ζοβηεηνζιέκμ δείβια νζβακεθαίμο επζηοβπάκεηαζ δ απμιυκςζδ ηανααηνυθδξ. Ωζηυζμ εα πνέπεζ κα βίκμοκ ακηίζημζπα πεζνάιαηα ηνοζηάθθςζδξ ηαζ πενίεθαζδξ αηηίκςκ-υ ιε νζβακέθαζα ή αζεένζα έθαζα θοηχκ ιε ιεβαθφηενμ πμζμζηυ εοιυθδξ. διακηζηά είκαζ ηα απμηεθέζιαηα ηδξ ενβαζίαξ ηςκ Kfoury et al. (2016) πςξ δ ηανααηνυθδ έπεζ ιεβαθφηενδ ζηαεενά ζφκδεζδξ ιε ηδ β-cd ζε ζπέζδ ιε ηδ εοιυθδ. Δπίζδξ εκδζαθένμκ πανμοζζάγεζ δ πενίπηςζδ δζαπςνζζιμφ ηςκ ζζμιενχκ ιμκμηενπεκίςκ ηαιθεκίμο ηαζ θεκηεκίμο (Ceborska, Asztemborska, Luboradzki & Lipkowski, 2013). Πανά ηδ ιεβαθφηενδ πενζεηηζηυηδηα ζε ηαιθέκζμ (75%) έκακηζ ημο θεκηεκίμο (15%) ζημ δζάθοια ηνοζηάθθςζδξ, μζ δομ εκχζεζξ ζπδιαηίγμοκ ζφιπθμηα εβηθεζζιμφ ιε β-cd, ιε υιμζεξ ζηαεενέξ ζφκδεζδξ ηαζ μ δζαπςνζζιυξ ημοξ βίκεηαζ ιε δζαδμπζηέξ ηνοζηαθθχζεζξ. Δίκαζ επμιέκςξ ακαβηαίμ κα ελεηαζηεί δ απμιυκςζδ ιε εβηθεζζιυ ηαζ ηνοζηάθθςζδ ηανααηνυθδξ απυ νζβακέθαζμ ή άθθμ αζεένζμ έθαζμ ιε ιεβαθφηενμ πμζμζηυ εοιυθδξ, πανμοζία ηαζ άθθςκ ηοηθμδεληνζκχκ, θοζζηχκ ή ιεεοθζςιέκςκ. 23

35 3. ΠΡΟΓΙΟΡΙΜΟ ΚΡΤΣΑΛΛΙΚΗ ΓΟΜΗ ΣΗ ΑΝΤΓΡΗ DΜβCD 3.1. Τιηθά θαη κέζνδνη Κνοζηάθθςζδ Η πνμεημζιαζία ηςκ δζαθοιάηςκ ηνοζηάθθςζδξ ηαεχξ ηαζ δ δδιζμονβία ιμκμηνοζηάθθςκ έβζκακ ζημ ενβαζηήνζμ Φοζζηήξ ημο Γεςπμκζημφ Πακεπζζηδιίμο Αεδκχκ. Ανπζηά επζπεζνήεδηε ζοιπθμημπμίδζδ ηαζ ηνοζηάθθςζδ ηςκ πνμσυκηςκ εβηθεζζιμφ μθεακμθζημφ μλέμξ ζε DΜβCD. Η πνμιήεεζα μθεακμθζημφ μλέμξ ηαζ DΜβCD έβζκε απυ Sigma-Aldrich ηαζ Cyclolab ακηίζημζπα. Ιζμιμνζαηέξ πμζυηδηεξ δζαθφεδηακ ζε κενυ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ακαιίπεδηακ βζα ηδκ παναζηεοή ημνεζιέκμο δζαθφιαημξ, ζφιθςκα ιε ηδ ιέεμδμ πμο πενζβνάθεηαζ ζηδκ ενβαζία ηςκ Tsorteki ηαζ Mentzafos (2002). Σμ ηεθζηυ δζάθοια εενιάκεδηε ηαζ πανέιεζκε εκηυξ ηθζαάκμο ζε εενιμηναζία 49 C βζα 3 διένεξ. Πανεθήθεδζακ εοιεβέεεζξ ηαζ ηαηάθθδθμζ βζα πενίεθαζδ αηηίκςκ-υ ηνφζηαθθμζ. Ωζηυζμ ηα δεδμιέκα πενίεθαζδξ ηαζ δ επίθοζδ ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ έδεζλακ υηζ επνυηεζημ βζα ηνφζηαθθμ άκοδνδξ DΜβCD ηαζ υπζ ημο ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ μθεακμθζημφ μλέμξ/dμβcd (Βθ Απμηεθέζιαηα) οθθμβή δεδμιέκςκ πενίεθαζδξ αηηίκςκ-υ Σα δεδμιέκα αηηίκςκ Υ ζοθθέπεδηακ απυ πδβή αηηζκμαμθίαξ ζφβπνμηνμκ ιε ακζπκεοηή Mar CCD ζημ Γενιακζηυ Κέκηνμ Δνεοκχκ DESY ζημ Αιαμφνβμ (Deutsches Elektronen Synchrotron, German Electron Synchrotron). Ο ιμκμηνφζηαθθμξ ημπμεεηήεδηε ζε απυζηαζδ 74 mm απυ ημκ ακζπκεοηή ηαζ ζηδνίπεδηε ηάης απυ νεφια αγχημο 100 Κ (ηνομβμκζηέξ ζοκεήηεξ). οκμθζηά θήθεδζακ 220 εζηυκεξ πενίεθαζδξ ορδθήξ δζαηνζηυηδηαξ (high resolution) Δπελενβαζία δεδμιέκςκ, επίθοζδ δμιήξ ηαζ αεθηζζημπμίδζδ Η επελενβαζία ηςκ δεδμιέκςκ έβζκε ιε πνμβνάιιαηα ηδξ ζμοίηαξ CCP4 (Winn et al., 2011), υπςξ ημ MOSFLM (Battye et al., 2011) βζα ηδκ ακαβςβή δεδμιέκςκ ηαζ ημ POINTLESS (Evans, 2011) βζα ηδκ εφνεζδ ηδξ ζοιιεηνίαξ μιάδαξ πχνμο, απ υπμο ηεθζηά πνμέηορε ημ ανπείμ ακαηθάζεςκ ηδξ ιμνθήξ.hkl. Η επίθοζδ ηδξ δμιήξ έβζκε ιε ζζυιμνθδ ακηζηαηάζηαζδ, ιε πνυηοπμ ηδκ άκοδνδ DΜβCD (Steiner & Saenger, 1995). Oζ εέζεζξ ηςκ οπμθμίπςκ αηυιςκ ημο ιμνίμο (C, O) ηαεχξ ηαζ μζ δζπθέξ εέζεζξ μνζζιέκςκ πνςημηαβχκ ιεεμλο-μιάδςκ ηαζ 24

36 δεοηενμηαβχκ ιεεοθμιάδςκ πνμζδζμνίζηδηακ ιε δζαδμπζημφξ πάνηεξ δζαθμνζηήξ δθεηηνμκζαηήξ ποηκυηδηαξ. Σμ ανπείμ απμηεθεζιάηςκ dimeb_anyd.res ηδξ ηεθζηήξ θφζδξ ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ παναηίεεηαζ ζημ Πανάνηδια. Η αεθηζζημπμίδζδ ηδξ δμιήξ έβζκε ιε ημ πνυβναιια SHELXL2014/7 (Sheldrick, 2015; Sheldrick 2008) ανπζηά ιέζς ημο παηέημο WinGX (Farrugia, 2012) ηαζ ζηδ ζοκέπεζα ιέζς ημο βναθζημφ πενζαάθθμκημξ ShelXle (Hübschle, Sheldrick & Dittrich, 2011). Δλαζηίαξ ημο πενζμνζζιέκμο ανζειμφ ηςκ ακελάνηδηςκ παναηδνμφιεκςκ ακαηθάζεςκ (Πίκ. 6), δεκ εεςνήεδηακ ακζζμηνμπζηά υθα ηα ιδ οδνμβμκζηά άημια ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ, έηζζ χζηε μ θυβμξ δεδμιέκα/πανάιεηνμζ κα ιδκ είκαζ ζδζαίηενα παιδθυξ (> 6). οβηεηνζιέκα, ακζζμηνμπζηά εεςνήεδηακ υθα ηα άημια μλοβυκμο Ο4 ημο δαηηοθίμο ηδξ ηοηθμδεληνίκδξ, υθα ηα άημια μλοβυκμο Ο3 εηηυξ ημο Ο33, υθα ηα άημια μλοβυκμο Ο5 ηςκ βθοημγζηζηχκ δαηηοθίςκ πθδκ ημο Ο57 ηαζ υθα ηα άημια άκεναηα C1 ηςκ βθοημγζηζηχκ δαηηοθίςκ πθδκ ημο C12. Με ηδκ εκημθή DFIX μνίζηδηακ μζ απμζηάζεζξ C-O ζε 1,43 Å ζηδκ πνςημηαβή ιεεμλο-μιάδα ηδξ βθοημγζηζηήξ ιμκάδαξ 7 ηαζ ζηζξ δομ εέζεζξ ηδξ ακηίζημζπδξ ιεεμλο-μιάδαξ ηδξ βθοημγζηζηήξ ιμκάδαξ 1. ηδ ζοκέπεζα ζοιπθδνχεδηακ ηα άημια οδνμβυκμο ιε ηδκ εκημθή HFIX 13 ή 23 βζα 1 ή 2 άημια Η ακηίζημζπα, παναθείπμκηαξ ηζξ δζπθέξ εέζεζξ ηαζ HFIX 137 ή 147 βζα ηζξ αηναίεξ ιεεοθμ- ηαζ οδνμλοθμιάδεξ ακηίζημζπα. Καηά ηδ δζάνηεζα ηδξ αεθηζζημπμίδζδξ, δζμνεχεδηακ μζ ανζειμί ηαηάθδρδξ (of, occupancy factor) ή/ηαζ μζ πανάιεηνμζ αημιζηήξ ιεηαηυπζζδξ (u, atomic displacement parameter) πμο ειθάκζζακ npd (non positive definite 10 ). Σέθμξ ιε ηδκ εκημθή OMIT πανεθείθεδζακ 31 απυ ηζξ πζμ αιθζθεβυιεκεξ ακαηθάζεζξ (most disagreeable reflections). Ο θυβμξ δεδμιέκα/πανάιεηνμζ βζα ημ ηεθζηυ ιμκηέθμ είκαζ πενίπμο 6. Σα ηνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηαζ ηα δεδμιέκα επίθοζδξ δμιήξ θαίκμκηαζ ζημκ Πίκαηα Τπμθμβζζιυξ οδνμβμκζηχκ δεζιχκ ηαζ παναηηδνζζηζηχκ δζαιυνθςζδξ Οζ οδνμβμκζημί δεζιμί ηαζ ηα παναηηδνζζηζηά δζαιυνθςζδξ οπμθμβίζηδηακ ιε ημ πνυβναιια μπηζημπμίδζδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ Mercury (Macrae et al., 2008). οβηεηνζιέκα οπμθμβίζηδηακ μζ εκδμιμνζαημί οδνμβμκζημί δεζιμί, μζ βεςιεηνζηέξ πανάιεηνμζ ημο δαηηοθίμο, μζ βςκίεξ ζοζηνμθήξ ηςκ πνςημηαβχκ ηαζ δεοηενμηαβχκ ιεεμλο-μιάδςκ ηαεχξ ηαζ μζ ακηίζημζπεξ δζαιμνθχζεζξ. Σα απμηεθέζιαηα θαίκμκηαζ ζημοξ Πίκαηεξ Non positive definite: επζζήιακζδ βζα έκα άημιμ ηαηά ηδ αεθηζζημπμίδζδ ηδξ δμιήξ, υπμο έκα ή πενζζζυηενα ζημζπεία ηδξ παναιέηνμο ακζζμηνμπζηήξ ιεηαηυπζζήξ ημο έπμοκ βίκεζ ανκδηζηά, βεβμκυξ πμο δεκ έπεζ θοζζηή ζδιαζία (Müller et al., 2006) 25

37 3.2. Απνηειέζκαηα Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηαζ επίθοζδ ηδξ δμιήξ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD Όπςξ έπεζ ακαθενεεί, ηαηά ηδ ζοθθμβή δεδμιέκςκ θήθεδζακ 220 εζηυκεξ πενίεθαζδξ απυ ηζξ μπμίεξ πνμέηορε ημ ανπείμ ακαηθάζεςκ.hkl (Πίκ. 5) εκχ ημ ανπείμ απμηεθεζιάηςκ dimeb_anyd.res ηδξ ηεθζηήξ θφζδξ ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ δίκεηαζ ζημ Πανάνηδια. Απυ ημκ πνμζδζμνζζιυ ηδξ ιμκαδζαίαξ ηορεθίδαξ ημο ηνοζηάθθμο πνμέηορε υηζ δ ηνοζηάθθςζδ έβζκε ζε μιάδα πχνμο P (Ονεμνμιαζηυ). Απυ ηδκ επίθοζδ ηαζ αεθηζζημπμίδζδ ηδξ δμιήξ ανέεδηε ιυκμ έκα ιυνζμ DΜβCD ζηδκ αζφιιεηνδ ιμκάδα ηαζ ηακέκα ιυνζμ λεκζζηήξ ή ιυνζμ κενμφ. Πνυηεζηαζ δδθαδή βζα ηδκ ηνοζηαθθζηή δμιή ηδξ άκοδνδξ DΜβCD. Σα ηνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηαζ μζ δείηηεξ ηςκ απμηεθεζιάηςκ απυ ηδκ επίθοζδ ηαζ αεθηζζημπμίδζδ ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ δίκμκηαζ ζημκ Πίκαηα 6. Η ανπζηή θφζδ ηδξ δμιήξ ιε ηδκ ανίειδζδ ηςκ αηυιςκ ηάεε βθοημγζηζηήξ ιμκάδαξ ημο ιμνίμο ηαζ δ ηεθζηή θφζδ θαίκμκηαζ ζηδκ Δζηυκα 6. Πίκαηαξ 5 Η ιμνθή ημο ανπείμο.hkl. h k l F o 2 ζ(f o 2 ) κλπ

38 Πίκαηαξ 6 Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηαζ επίθοζδ δμιήξ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD. DΜβCD Μμνζαηυξ ηφπμξ C 56 H 98 O 35 M r Κνοζηαθθζηυ ζφζηδια, μιάδα πχνμο Ονεμνμιαζηυ, P Θενιμηναζία (Κ) 103(2) a, b, c (Å) 13.28(2), 17.18(6), 29.55(7) α, α, β ( ) 90, 90, 90 V (Å 3 ) / Z 6742(3) / 4 Σφπμξ αηηζκμαμθίαξ φβπνμηνμκ, θ = Å Δφνμξ ε ζοθθμβήξ ( ) Ονζαημί δείηηεξ 0 h 12, 0 k 16, 0 l 29 οκηεθεζηήξ απμννυθδζδξ ι (mm -1 ) 0.11 F(000) 2856 R merge οκμθζηέξ παναηδνμφιεκεξ ακαηθάζεζξ Ακελάνηδηεξ παναηδνμφιεκεξ ακαηθάζεζξ 3687 Παναηδνμφιεκεξ [I > 2ζ(I)] ακαηθάζεζξ 3595 R 1, wr , Πθδνυηδηα 93.6% Πμθθαπθυηδηα 7.9 Έθεβπμξ ηαθήξ πνμζανιμβήξ (GooF) Πανάιεηνμζ / πενζμνζζιμί 611 / 4 Μέβζζηδ δζαθμνά εκαπμιείκαζαξ δθεηηνμκζαηήξ ποηκυηδηαξ (e Å -3 ) 0.67, Απυ ηδκ ηεθζηή θφζδ πνμέηορε υηζ μνζζιέκεξ απυ ηζξ πνςημηαβείξ ιεεμλο-μιάδεξ ηαζ δεοηενμηαβείξ ιεεοθμιάδεξ ειθακίγμοκ δζπθέξ εέζεζξ, ιε ημοξ ακηίζημζπμοξ ανζειμφξ ηαηάθδρδξ. Δζδζηυηενα, δζπθέξ εέζεζξ πανμοζζάγμοκ μζ πνςημηαβείξ ιεεμλο-μιάδεξ ηςκ βθοημγζηζηχκ ιμκάδςκ 1, 3, 6 ηαζ 7 ηαζ μζ δεοηενμηαβείξ ιεεοθμιάδεξ ηςκ βθοημγζηζηχκ ιμκάδςκ 2, 4 ηαζ 5 (Πίκ. 7). ηδκ Δζηυκα 7 θαίκεηαζ δ ανίειδζδ ηςκ αηυιςκ ηδξ βθοημγζηζηήξ ιμκάδαξ 4 (glycosidic unit 4) εκχ ζηδκ Δζηυκα 8 απμηοπχκμκηαζ μζ πνμαμθέξ ηδξ ιμκαδζαίαξ ηορεθίδαξ ζημοξ ηνοζηαθθμβναθζημφξ άλμκεξ a, b ηαζ c (Δζηυκεξ 8α, 8α ηαζ 8β ακηίζημζπα). 27

39 (α) (β) Δζηυκα 6 Ανπζηή (α) ηαζ ηεθζηή θφζδ (α) ηδξ ηνοζηαθθζηήξ δμιήξ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD. 28

40 Πίκαηαξ 7 Ανζειμί ηαηάθδρδξ Α ηαζ Β εέζδξ ηςκ ιεεοθμ- ηαζ ιεεμλο-μιάδςκ. Γθοημγζηζηή Μμκάδα (n) C7n O6n-C9n C6n-O6n-C9n A B A B A B n = n = n = n = n = n = n = Δζηυκα 7 Ανίειδζδ ηςκ αηυιςκ ηδξ βθοημγζηζηήξ ιμκάδαξ Δκδμιμνζαημί οδνμβμκζημί δεζιμί Όπςξ θαίκεηαζ ζηδκ Δζηυκα 8α, ημ ιυνζμ έπεζ ζπήια ηοηθζηυ, ιε ηα Ο2n ηαζ Ο3n-1 άημια βεζημκζηχκ βθοημγζηζηχκ ιμκάδςκ κα ζπδιαηίγμοκ εκδμιμνζαημφξ οδνμβμκζημφξ δεζιμφξ (Δζη. 9). Η ιζηνυηενδ απυζηαζδ Ο2n Ο3n-1 είκαζ Å ηαζ δ ιεβαθφηενδ Å (Πίκ. 8). Δπίζδξ, μζ C2n-O2n-O3n+1 βςκίεξ είκαζ πενίπμο 120 εκχ μζ C3n+1-O3n+1-O2n είκαζ πενίπμο

41 Πίκαηαξ 8 Απμζηάζεζξ εκδμιμνζαηχκ οδνμβμκζηχκ δεζιχκ Ο2n Ο3n-1. Γεζιυξ Απυζηαζδ (Å) C2n-O2n-O3n+1 Γςκίεξ ( ) C3n+1-O3n+1-O2n Ο22 Ο Ο21 Ο Ο27 Ο Ο26 Ο Ο25 Ο Ο24 Ο Ο23 Ο (α) (β) (γ) Δζηυκα 8 Πνμαμθή ηδξ ιμκαδζαίαξ ηορεθίδαξ ζημοξ ηνοζηαθθμβναθζημφξ άλμκεξ a (α), b (α) ηαζ c (β) ακηίζημζπα. 30

42 Δζηυκα 9 Δκδμιμνζαημί οδνμβμκζημί δεζιμί ημο ιμνίμο DΜβCD Υαναηηδνζζηζηά δζαιυνθςζδξ Oζ βεςιεηνζηέξ πανάιεηνμζ ηδξ DΜβCD δίκμκηαζ ζημκ Πίκαηα 9. Η ιεβαθφηενδ απυζηαζδ D δομ δζαδμπζηχκ Ο4 αηυιςκ είκαζ ιεηαλφ ηςκ αηυιςκ Ο46 ηαζ Ο47. Σμ άημιμ Ο45 έπεζ ηδ ιζηνυηενδ απυηθζζδ d απυ ημ ιέζμ επίπεδμ ηςκ Ο4 αηυιςκ ίζδ ιε Å εκχ ημ άημιμ Ο46 έπεζ ηδ ιεβαθφηενδ, ίζδ ιε Å. Σέθμξ, μζ βςκίεξ ηθίζδξ η έπμοκ ιέζδ ηζιή 14.75, ιε ιέβζζηδ ηαζ εθάπζζηδ 4.48 ηαζ ακηίζημζπα. Οζ Δζηυκεξ απμηοπχκμοκ ηδ ιέηνδζδ ηαζ ηζξ ηζιέξ μνζζιέκςκ βεςιεηνζηχκ παναιέηνςκ. Δζηυκα 10 Γςκία ηθίζδξ η 2 (11,52 ). 31

43 Οζ βςκίεξ ζοζηνμθήξ ημο ηιήιαημξ O5n-C5n-C6n-O6n ηςκ πνςημηαβχκ ιεεμλο-μιάδςκ οπμθμβίζηδηακ απυ έςξ βζα ηζξ ανκδηζηέξ ηζιέξ ηαζ απυ έςξ βζα ηζξ εεηζηέξ ηζιέξ (Πίκ. 10). Γζα ημ ηιήια C5n-C6n-O6n-C9n μζ ανκδηζηέξ βςκίεξ ζοζηνμθήξ έπμοκ εφνμξ ηζιχκ ηαζ μζ εεηζηέξ βςκίεξ (Δζη. 13) έπμοκ ηζιέξ απυ έςξ Σέθμξ βζα ημ ηιήια C3n-C2n-O2n-C7n ηςκ δεοηενμηαβχκ ιεεμλο-μιάδςκ, μζ βςκίεξ παίνκμοκ ιυκμ ανκδηζηέξ ηζιέξ, ιε ιέβζζηδ ηαζ εθάπζζηδ ηαζ ακηίζημζπα. Πίκαηαξ 9 Γεςιεηνζηέξ πανάιεηνμζ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD. Γθοημγζηζηή Μμκάδα (n) D (Å) Φ h ( ) d (Å) D k (Å) η ( ) n = n = n = n = n = n = n = D: απμζηάζεζξ O4n O4(n+1), Φ h : βςκίεξ O4(n-1) O4n O4(n+1), d: απμηθίζεζξ ηάεε Ο4n αηυιμο απυ ημ ιέζμ επίπεδμ εθαπίζηςκ ηεηναβχκςκ ηςκ Ο4 αηυιςκ, D k : απμζηάζεζξ K O4n υπμο Κ: ημ ηεκηνμεζδέξ ημο πμθοβχκμο πμο ζπδιαηίγμοκ ηα Ο4n άημια, η: βςκίεξ ηθίζδξ ιεηαλφ ημο ιέζμο επζπέδμο ηςκ Ο4n αηυιςκ ηαζ ημο ιέζμο επζπέδμο ηςκ αηυιςκ O4(n-1), C1n, C4n ηαζ O4n Δζηυκα 11 Κεκηνμεζδέξ ημο πμθοβχκμο ηςκ Ο4n αηυιςκ ηαζ μζ ακηίζημζπεξ απμζηάζεζξ D k (Å). 32

44 Γθοημγζηζηή ιμκάδα n Πίκαηαξ 10 Γςκίεξ ζοζηνμθήξ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD ( ). ς 1 ς 2 ς 3 A B A B A B n = n = n = n = n = n = n = ς 1 : βςκίεξ ζοζηνμθήξ O5n-C5n-C6n-O6n, ς 2 : βςκίεξ ζοζηνμθήξ C5n-C6n-O6n-C9n, ς 3 : βςκίεξ ζοζηνμθήξ C3n-C2n-O2n-C7n Δζηυκα 12 Γςκίεξ Φ h ημο πμθοβχκμο πμο ζπδιαηίγμοκ ηα Ο4n άημια. 33

45 Όζμκ αθμνά ηζξ δζαιμνθχζεζξ, μζ δεοηενμηαβείξ ιεεμλο-μιάδεξ έπμοκ δζαιυνθςζδ gauchegauche ή gg (πνμξ ηα έλς) εηηυξ ηδξ βθοημγζηζηήξ ιμκάδαξ 3 ηαζ ηδξ εέζδξ Α ηδξ ιεεμλομιάδαξ ηδξ βθοημγζηζηήξ ιμκάδαξ 2 υπμο δ δζαιυνθςζδ είκαζ trans-gauche ή tg (πνμξ ηα έλς, Πίκαηαξ 11). Πίκαηαξ 11 Γζαιμνθχζεζξ ηςκ πνςημηαβχκ ηαζ δεοηενμηαβχκ ιεεμλο-μιάδςκ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD. Γθοημγζηζηή ιμκάδα n C 1 C 2 C 3 A B A B A B n = 1 gg tg gg tg gg n = 2 gg tg tg gg n = 3 tg gt gg gt tg n = 4 gg tg gg gg n = 5 gt gt gg gg n = 6 gg gg tg tg gg n = 7 gt gt tg gt gg C 1 : O5n-C5n-C6n-O6n δζαιυνθςζδ, C 2 : C5n-C6n-O6n-C9n δζαιυνθςζδ, C 3 : C3n-C2n-O2n-C7n δζαιυνθςζδ Δζηυκα 13 Θεηζηή βςκία ζοζηνμθήξ ς 2 βζα n = 5. Η C 1 δζαιυνθςζδ ηςκ πνςημηαβχκ ιεεμλο-μιάδςκ είκαζ ηαηά πθεζμρδθία gg εκχ δ επζηναηέζηενδ C 2 δζαιυνθςζδ είκαζ tg. Απυ ηζξ 32 ζοκμθζηά δζαιμνθχζεζξ, μζ 15 είκαζ gg, μζ 10 είκαζ tg ηαζ μζ 7 είκαζ gt (gauche-trans, πνμξ ηα ιέζα). 34

46 Κνοζηαθθζηή ιμνζαηή δζεοεέηδζδ (crystal packing) Σα ιυνζα ηδξ DΜβCD επζζημζαάγμκηαζ ζε ζηήθεξ ηαηά ηδ δζεφεοκζδ ημο ηνοζηαθθμβναθζημφ άλμκα a (Δζη. 14). Οζ ζηήθεξ έπμοκ ηδ ιμνθή «ρανμηυηαθμ» (herringbone) ζε πνμαμθή ζημ ab επίπεδμ (Δζη. 15), δζεοεεημφκηαζ πανάθθδθα ηαηά ιήημξ ημο άλμκα b ηαζ ακηζπανάθθδθα 11 (Δζη. 16) ηαηά ιήημξ ημο άλμκα c. Δζηυκα 14 Κνοζηαθθζηή ιμνζαηή δζεοεέηδζδ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD ςξ πνμξ ημκ ηνοζηαθθμβναθζηυ άλμκα a. Δζηυκα 15 Μμνθή «ρανμηυηαθμ» ζηδ δζεοεέηδζδ ηςκ ιμνίςκ (πανάθθδθδ). 11 Ακηζπανάθθδθδ δζεοεέηδζδ: ακεζηναιιέκεξ ηοηθμδεληνίκεξ ςξ πνμξ ηδκ πνςημηαβή/δεοηενμηαβή πθεονά ημοξ. 35

47 Δζηυκα 16 Ακηζπανάθθδθδ ιμνζαηή δζεοεέηδζδ ηαηά ιήημξ ημο άλμκα c. Δζηυκα 17 Γίεδνδ βςκία ηςκ ιέζςκ Ο4-επζπέδςκ βεζημκζηχκ αηυιςκ. 36

48 Δζηυκα 18 Απυζηαζδ ημο C94 απυ ημ ιέζμ Ο4-επίπεδμ ημο βεζημκζημφ ιμνίμο. Σα ηεκηνμεζδή ηςκ Ο4 αηυιςκ βεζημκζηχκ ιμνίςκ πανμοζζάγμοκ πθεονζηή ιεηαηυπζζδ (shift) ηαηά 4.3 Å εκχ ηα ιέζα Ο4-επίπεδα ηςκ ίδζςκ ιμνίςκ ζπδιαηίγμοκ δίεδνδ βςκία (Δζη. 17). Δπί ηδξ ζηήθδξ, μ άκεναηαξ C94 εκυξ ιμνίμο εζζένπεηαζ ζηδκ ημζθυηδηα ημο βεζημκζημφ ημο, ζε ιζα απυζηαζδ Å απυ ημ ιέζμ επίπεδμ ηςκ Ο4 αηυιςκ ημο δεφηενμο (Δζη. 18). 37

49 3.3. πδήηεζε Όπςξ ακαθένεδηε, δ επίθοζδ ηδξ δμιήξ έβζκε ιε ζζυιμνθδ ακηζηαηάζηαζδ, ιε πνυηοπμ ηδκ άκοδνδ DΜβCD απυ ηδκ ενβαζία ηςκ Steiner et al., (1995), ηα ηνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηδξ μπμίαξ θαίκμκηαζ ζημκ Πίκαηα 12. ημκ ίδζμ Πίκαηα πανμοζζάγμκηαζ ηα ηνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ημο ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ fentitrothion/dμβcd (Cruickshank et al., 2013) ηαζ ημο ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ (+)-αμνκευθδξ/β-cd (Christoforides et al., 2015), ιε ειθακείξ δζαθμνέξ ζηδ ιμκαδζαία ηορεθίδα, ημ ζφζηδια ηνοζηάθθςζδξ ηαζ ηδ ζοιιεηνία μιάδαξ πχνμο. Οζ εκδμιμνζαημί οδνμβμκζημί δεζιμί Ο2n Ο3n-1 παίγμοκ ζδιακηζηυ νυθμ ζηδκ άκοδνδ ηαζ ζηδ δίοδνδ DΜβCD (Aree, Saenger, Leibnitz & Hoier, 1999), ζηαεενμπμζχκηαξ ηαζ δζαηδνχκηαξ ημ ηοηθζηυ ζπήια ημο ιμνίμο. Σνεζξ πνςημηαβείξ ιεεμλο-μιάδεξ έπμοκ δζαιυνθςζδ gg ηαζ πνμζακαημθίγμκηαζ πνμξ ηδκ ημζθυηδηα ημο ιμνίμο. Ωζηυζμ, δ άκοδνδ DΜβCD οζμεεηεί ηδ ιμνθή θεηάκδξ (bowl shaped) εκχ δ δίοδνδ, ιε έκα ιυνζμ κενμφ εκηυξ ηδξ ημζθυηδηαξ (Δζη. 19), οζμεεηεί ηδ ιμνθή ακμζπημφ ηοθίκδνμο (Aree et al., 1999). (α) (β) Δζηυκα 19 Υςνμπθδνςιαηζηυ ιμκηέθμ ηδξ άκοδνδξ (α) ηαζ δίοδνδξ (α) DΜβCD (Aree et al., 1999). Σμ εβηθςαζζιέκμ ιυνζμ κενμφ πνμζδίδεζ ζπεδυκ ηοηθζηυ ζπήια ζημ δαηηφθζμ. Οζ πνςημηαβείξ ιεεμλο-μιάδεξ πανμοζζάγμκηαζ ιε ηδ ιμνθή νάαδςκ. Οζ βεςιεηνζηέξ πανάιεηνμζ ημο επηαβχκμο ηςκ Ο4 αηυιςκ ηδξ άκοδνδξ DΜβCD δείπκμοκ ιζηνή απυηθζζδ απυ ηακμκζηυ επηάβςκμ. Οζ βςκίεξ ηθίζδξ η είκαζ εεηζηέξ υπςξ ζηα ζφιπθμηα fentitrothion/dμβcd (Cruickshank et al., 2013) ηαζ 2,4-D 12 /DΜβCD (Tsorteki et al., 2002), οπμδεζηκφμκηαξ υηζ δ πνςημηαβήξ πθεονά ημο δαηηοθίμο ηθείκεζ πνμξ ημ ηέκηνμ ηδξ ημζθυηδηαξ. Με αοηυκ ημκ ηνυπμ δ δεοηενμηαβήξ πθεονά δζαεέηεζ ιεβαθφηενμ άκμζβια. 12 (2,4-dichlorophenoxy)acetic acid: νοειζζηήξ ακάπηολδξ θοηχκ, ημ πνχημ επζθεηηζηυ γζγακζμηηυκμ πμο ακαηαθφθεδηε. 38

50 Μμνζαηυξ ηφπμξ Πίκαηαξ 12 Κνοζηαθθμβναθζηά δεδμιέκα ηδξ άκοδνδξ DΜβCD ηαζ ηςκ ζοιπθυηςκ εβηθεζζιμφ fenitrothion/ DΜβCD ηαζ (+)-αμνκευθδξ/β-cd. άκοδνδ DΜβCD α fenitrothion/dμβcd α (+)-αμνκευθδ/β-cd β C 56 H 98 O 35 C 56 H 98 O 35 C 9 H 12 O 5 NPS (C 42 H 46 O 35 ) 1.5(C 10 H 18 O) 10.8(H 2 O) M r Κνοζηαθθζηυ ζφζηδια Ονεμνμιαζηυ Μμκμηθζκέξ Ονεμνμιαζηυ μιάδα πχνμο P P2 1 C222 1 Θενιμηναζία (Κ) 103(2) 173(2) 100 a, b, c (Å) (2) (6) (7) (2) (2) (3) (1) (1) (1) α, α, β ( ) 90, 90, 90 90, (2), 90 V (Å 3 ) / Z 7131(3) / (15) / (11) / 8 α Steiner et al., (1995), α Cruickshank et al. (2013), β Christoforides et al., (2015). Όπςξ έπεζ ακαθενεεί, ηαηά ηδ ιμνζαηή δζεοεέηδζδ «ρανμηυηαθμ», δ πνςημηαβήξ πθεονά εζζένπεηαζ εκηυξ ηδξ ημζθυηδηαξ, ιε ημ άημιμ C94 κα απέπεζ Å απυ ημ ιέζμ επίπεδμ ηςκ Ο4 αηυιςκ ημο βεζημκζημφ ιμνίμο (Δζη. 20). Με ημκ ηνυπμ αοηυ, δεκ οπάνπεζ ηεκυξ πχνμξ ζηδκ ημζθυηδηα, ζοκεπχξ δεκ εβηθςαίγεηαζ ιυνζμ κενμφ. Δπίζδξ ηαηά ηδκ επίθοζδ ηαζ αεθηζζημπμίδζδ δεκ εκημπίζηδηακ ιυνζα κενμφ εηηυξ ηδξ ημζθυηδηαξ, επμιέκςξ πνυηεζηαζ βζα πναβιαηζηά άκοδνδ DΜβCD. Δζηυκα 20 Σμ άημιμ άκεναηα C94 εζζένπεηαζ ζηδκ ημζθυηδηα ημο βεζημκζημφ ιμνίμο άκοδνδξ DΜβCD. Υςνμπθδνςιαηζηυ ιμκηέθμ. 39

51 Όιμζα ιμνζαηή δζεοεέηδζδ οζμεεημφκ ηα ιυνζα ηδξ δίοδνδξ DΜβCD ηαζ ημο ζοιπθυημο εβηθεζζιμφ 2,4-D/DΜβCD, ιε ηδ δζαθμνά υηζ δ πνςημηαβήξ πθεονά ειπμδίγεηαζ απυ ημ ιυνζμλεκζζηή κα εζζέθεεζ ζηδκ ημζθυηδηα. οβηνζηζηά, ημ ζφιπθμημ εβηθεζζιμφ fenitrothion/dμβcd έπεζ δζαθμνεηζηή ηνοζηαθθζηή ιμνζαηή δζεοεέηδζδ, δ μπμία είκαζ ηδξ ιμνθήξ ηεθαθή μονά (head-to-tail). Πίκαηαξ 13 φβηνζζδ πνςημηαβχκ ιεεμλο-οπμηαηαζηαηχκ ηαηά ηδκ οπένεεζδ ηςκ ηνοζηαθθζηχκ δμιχκ ηδξ άκοδνδξ DMβCD. Γθοημγζηζηή ιμκάδα Steiner et al., (1995) Πανμφζα ενβαζία n = 2 ΜΑ Α n = 3 Α Α n = 4 Α ΜΑ n = 7 Α Α n = 9 Α Α ΜΑ: ιδ απμδζάηαλδ, ιζα εέζδ Α: απμδζάηαλδ, δομ εέζεζξ Δζηυκα 21 Τπένεεζδ ηνοζηαθθζηχκ δμιχκ ηδξ άκοδνδξ DMβCD απυ ηδκ πανμφζα ενβαζία ηαζ απυ ηδκ ενβαζία ηςκ Steiner et al., (1995). 40