Ανάπτυξη και αποτελέσµατα πολυκριτηριακής ανάλυσης Κατάταξη εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης ΑΗΗΕ Επιλογή βέλτιστου σεναρίου διαχείρισης

Transcript

1 Ανάπτυξη και αποτελέσµατα πολυκριτηριακής ανάλυσης Κατάταξη εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης ΑΗΗΕ Επιλογή βέλτιστου σεναρίου διαχείρισης 1. Εισαγωγή Στην τεχνική αυτή έκθεση περιγράφεται αναλυτικά η εφαρµογή της µεθόδου πολυκριτηριακής ανάλυσης για την εξέταση των εναλλακτικών συστηµάτων - σεναρίων διαχείρισης των ΑΗΗΕ στην Κύπρο και παρατίθενται τα αποτελέσµατα που προέκυψαν από την υλοποίηση του υπολογιστικού προγράµµατος. Επίσης λαµβάνει χώρα λεπτοµερής ανάλυση των αποτελεσµάτων (συµπεριλαµβανοµένης της ανάλυσης ευαισθησίας µε στόχο την αξιολόγηση της σταθερότητας της λύσης ως προς τις µεταβολές των συντελεστών βαρύτητας ορισµένων κριτηρίων), κατάταξη των εναλλακτικών σεναρίων ανάλογα µε την αποτελεσµατικότητά τους και τέλος επιλογή του βέλτιστου από αυτά για περαιτέρω διερεύνηση µέσω της εκπόνησης τεχνο-οικονοµικής µελέτης. 2. Καθορισµός συντελεστών βαρύτητας 2.1 Καθορισµός συντελεστών βαρύτητας οµάδων κριτηρίων Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι συντελεστές βαρύτητας για κάθε µία από τις οµάδες κριτηρίων, ανάλογα µε το βαθµό σπουδαιότητας της καθεµιάς. Το άθροισµα των συντελεστών είναι ίσο µε 100 %. Πίνακας 1: Καθορισµός συντελεστή βαρύτητας για κάθε οµάδα κριτηρίων Περιγραφή οµάδας κριτηρίων Συντελεστής βαρύτητας (%) Κοινωνικά και θεσµικά κριτήρια 15 Περιβαλλοντικά κριτήρια 30 Οικονοµικά κριτήρια 30 Τεχνικά κριτήρια 25 ΣΥΝΟΛΟ 100% 1

2 2.2 Καθορισµός συντελεστών βαρύτητας µεµονωµένων κριτηρίων σε κάθε οµάδα κριτηρίων Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι συντελεστές βαρύτητας για κάθε ένα κριτήριο κάθε οµάδας κριτηρίων, ανάλογα µε το βαθµό σπουδαιότητας που έχει το κάθε κριτήριο µέσα στην οµάδα. Το άθροισµα των συντελεστών των κριτηρίων κάθε οµάδας είναι ίσο µε 100 %. Πίνακας 2: Καθορισµός συντελεστή βαρύτητας κριτηρίων σε κάθε οµάδα Κοινωνικά θεσµικά Συντελεστής Βαρύτητας (%) Εναρµόνιση µε το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο 30 Εφαρµογή προτεραιοτήτων της νοµοθεσίας 30 Κοινωνική αποδοχή 25 υνατότητες δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας 15 ΣΥΝΟΛΟ 100% Περιβαλλοντικά Επίπεδο δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον 25 απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα Αέριες εκποµπές 20 Παραγωγή υγρών αποβλήτων 20 Παραγωγή στερεών αποβλήτων - καταλοίπων 20 Ηχορύπανση 10 Αισθητική όχληση 5 ΣΥΝΟΛΟ 100% Οικονοµικά Κόστος επένδυσης εκµετάλλευση χρηµατοδότησης 40 Κόστος λειτουργίας και συντήρησης 40 Απαιτήσεις γης 20 ΣΥΝΟΛΟ 100% Τεχνικά Λειτουργικότητα 25 Υφιστάµενη εµπειρία αξιοπιστία 30 Προσαρµοστικότητα στις τοπικές συνθήκες 25 Ευελιξία 20 ΣΥΝΟΛΟ 100% 2

3 2.3 Καθορισµός επιµέρους συντελεστών βαρύτητας µεµονωµένων κριτηρίων Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι επιµέρους συντελεστές βαρύτητας για κάθε ένα κριτήριο που προέκυψαν από το γινόµενο των συντελεστών βαρύτητας των οµάδων και των αντίστοιχων συντελεστών βαρύτητας των κριτηρίων σε κάθε οµάδα. Ακολουθεί αναγωγή στην µονάδα. Το άθροισµα των συντελεστών των επιµέρους κριτηρίων είναι ίσο µε 100 %. Πίνακας 3: Καθορισµός επιµέρους συντελεστών βαρύτητας κριτηρίων Κοινωνικά θεσµικά Συντελεστής Βαρύτητας (%) Εναρµόνιση µε το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο 4.5 Εφαρµογή προτεραιοτήτων της νοµοθεσίας 4.5 Κοινωνική αποδοχή 3.75 υνατότητες δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας 2.25 Περιβαλλοντικά Επίπεδο δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον 7.5 απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα Αέριες εκποµπές 6 Παραγωγή υγρών αποβλήτων 6 Παραγωγή στερεών αποβλήτων - καταλοίπων 6 Ηχορύπανση 3 Αισθητική όχληση 1.5 Οικονοµικά Κόστος επένδυσης εκµετάλλευση χρηµατοδότησης 12 Κόστος λειτουργίας και συντήρησης 12 Απαιτήσεις γης 6 Τεχνικά Λειτουργικότητα 6.25 Υφιστάµενη εµπειρία αξιοπιστία 7.5 Προσαρµοστικότητα στις τοπικές συνθήκες 6.25 Ευελιξία 5 ΣΥΝΟΛΟ 100% 3. Βαθµολόγηση εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης ανά κριτήριο Στην ενότητα αυτή πραγµατοποιείται η βαθµολόγηση των σεναρίων ανά κριτήριο. Η βαθµολόγηση έλαβε χώρα µε ιδιαίτερη προσοχή διότι αυτό το στάδιο αποτελεί την 3

4 καρδιά της επίλυσης του προβλήµατος. Για τον λόγο αυτό η διαδικασία επαναλήφθηκε αρκετές φορές µέχρι να οριστικοποιηθούν οι βαθµολογίες που εµφανίζονται παρακάτω. Τα σενάρια διαχείρισης που εξετάσθηκαν και αξιολογήθηκαν είναι τα εξής: I. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 1: Πλήρης αποσυναρµολόγηση και απορρόφηση των υλικών στην εγχώρια αγορά µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση ΙΙ. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 2: Πλήρης αποσυναρµολόγηση και απορρόφηση των υλικών στην εγχώρια αγορά µε την προοπτική ανάπτυξης κατάλληλων τεχνολογιών και υποδοµών ΙΙΙ. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 3: Πλήρης αποσυναρµολόγηση και µεταφορά των υλικών στο εξωτερικό IV. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 4: Πλήρης αποσυναρµολόγηση, απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση V. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 5: Πλήρης αποσυναρµολόγηση, απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε την προοπτική ανάπτυξης κατάλληλων τεχνολογιών και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος VI. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 6: Πλήρης αποσυναρµολόγηση, µεταφορά υλικών στο εξωτερικό και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος VΙΙ. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 7: Μερική αποσυναρµολόγηση και απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση VIII. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 8: Μερική αποσυναρµολόγηση και απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε την προοπτική ανάπτυξης κατάλληλων τεχνολογιών ΙX. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 9: Μερική αποσυναρµολόγηση και µεταφορά υλικών στο εξωτερικό X. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 10: Μερική αποσυναρµολόγηση, απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος XI. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 11: Μερική αποσυναρµολόγηση, απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε την προοπτική ανάπτυξης κατάλληλων τεχνολογιών και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος XII. Σενάριο - Σύστηµα ιαχείρισης 12: Μερική αποσυναρµολόγηση, µεταφορά υλικών στο εξωτερικό και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος 4

5 Πιο αναλυτικά: Κοινωνικά θεσµικά κριτήρια Κ 1 : Εναρµόνιση µε το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο Όλα τα εναλλακτικά σενάρια αξιολόγησης είναι πλήρως ή σχεδόν πλήρως εναρµονισµένα µε τα προβλεπόµενα του αντίστοιχου Κυπριακού νοµοθετικού πλαισίου. Συνεπώς τα σενάρια 1, 2, 7 και 8 αξιολογούνται µε βαθµό 10, ενώ τα υπόλοιπα σενάρια µε βαθµό 9. Η βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε την εναρµόνιση µε το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο παρουσιάζεται στον Πίνακα 4 που ακολουθεί. Πίνακας 4: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε την εναρµόνιση µε το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο Κριτήριο Εναρµόνιση µε το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο (Κ 1 ) Σενάριο 1 10 Σενάριο 2 10 Σενάριο 3 9 Σενάριο 4 9 Σενάριο 5 9 Σενάριο 6 9 Σενάριο 7 10 Σενάριο 8 10 Σενάριο 9 9 Σενάριο 10 9 Σενάριο 11 9 Σενάριο

6 Κ 2 : Εφαρµογή προτεραιοτήτων της νοµοθεσίας Προτεραιότητα στη Κυπριακή νοµοθεσία δίνεται σε πρώτη φάση η ανάκτηση υλικών για ανακύκλωση ή/και επαναχρησιµοποίηση σε όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο και σε δεύτερη φάση η αξιοποίηση των αποβλήτων για παραγωγή ενέργειας. Γι αυτό το λόγο στα σενάρια 7, 8, 10 και 11 τοποθετούνται υψηλότεροι βαθµοί 9. Στα σενάρια 3 και 6 τοποθετείται ο βαθµός 7 γιατί προτιµάται η επεξεργασία του αποβλήτου και η χρήση των ανακυκλωµένων υλικών στην εγχώρια αγορά. Η βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει της εφαρµογής προτεραιοτήτων της νοµοθεσίας παρουσιάζεται στον Πίνακα 5. Πίνακας 5: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε την εφαρµογή των προτεραιοτήτων της νοµοθεσίας Κριτήριο Εφαρµογή προτεραιοτήτων της νοµοθεσίας (Κ 2 ) Σενάριο 1 8 Σενάριο 2 8 Σενάριο 3 7 Σενάριο 4 8 Σενάριο 5 8 Σενάριο 6 7 Σενάριο 7 9 Σενάριο 8 9 Σενάριο 9 8 Σενάριο 10 9 Σενάριο 11 9 Σενάριο

7 Κ 3 : Κοινωνική αποδοχή Η υφιστάµενη πρακτική διαχείρισης των αποβλήτων καθώς και η επιπλέον οικονοµική επιβάρυνση για πλήρης αποσυναρµολόγηση οδηγεί στην βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων 1, 2, 6, 10 και 11 µε βαθµό 7. Αυτό δικαιολογείται από το ότι η πλήρης αποσυναρµολόγηση επιφέρει µεγαλύτερη οικονοµική επιβάρυνση λόγω του ότι τα ΑΗΗΕ αποσυναρµολογούνται σε πολύ µεγαλύτερο βαθµό από την µερική και επιπρόσθετα η θερµική επεξεργασία είναι ένα ακόµα στοιχείο οικονοµικής και περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Το σενάριο 9 λαµβάνει τον µεγαλύτερο βαθµό λόγω της υφιστάµενης πρακτική διαχείρισης των αποβλήτων. Στον Πίνακα 6 που ακολουθεί παρουσιάζεται η βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε την κοινωνική τους αποδοχή. Πίνακας 6: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει της κοινωνικής τους αποδοχή Κριτήριο Κοινωνική αποδοχή (Κ 3 ) Σενάριο 1 7 Σενάριο 2 7 Σενάριο 3 8 Σενάριο 4 6 Σενάριο 5 6 Σενάριο 6 7 Σενάριο 7 8 Σενάριο 8 8 Σενάριο 9 9 Σενάριο 10 7 Σενάριο 11 7 Σενάριο

8 Κ 4 : υνατότητες δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας Όπως εύκολα µπορεί να αντιληφθεί κανείς η ανάγκη για περαιτέρω αποσυναρµολόγηση δίνει τη δυνατότητα µεγαλύτερης απορρόφησης εργατικού δυναµικού. Επιπλέον προς την ίδια κατεύθυνση τείνει και η θερµική επεξεργασία του υπολείµµατος. Έτσι δικαιολογείται γιατί τα σενάρια µε πλήρη αποσυναρµολόγηση και θερµική επεξεργασία λαµβάνουν τον µεγαλύτερο βαθµό. Από τα σενάρια µε την µερική αποσυναρµολόγηση, τον µεγαλύτερο βαθµό λαµβάνουν αυτά που περιέχουν και θερµική επεξεργασία του υπολείµµατος. Η βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει της δυνατότητας δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας παρουσιάζεται στον Πίνακα 7. Πίνακας 7: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει της δυνατότητας δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας Κριτήριο υνατότητες δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας (Κ 4 ) Σενάριο 1 8 Σενάριο 2 8 Σενάριο 3 6 Σενάριο 4 9 Σενάριο 5 9 Σενάριο 6 7 Σενάριο 7 6 Σενάριο 8 6 Σενάριο 9 4 Σενάριο 10 7 Σενάριο 11 7 Σενάριο

9 Στον Πίνακα 8 παρουσιάζεται συγκεντρωτικά η αξιολόγηση των σεναρίων βάσει των Κοινωνικών κριτηρίων. Πίνακας 8: Συγκεντρωτική παρουσίαση της αξιολόγησης των σεναρίων βάσει των Κοινωνικών κριτηρίων Εναλλακτικά Κοινωνικά Κριτήρια σενάρια διαχείρισης (Κ 1 ) (Κ 2 ) (Κ 3 ) (Κ 4 ) Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Περιβαλλοντικά κριτήρια Π 1 : Επίπεδο δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα Τα σενάρια µε την πλήρη αποσυναρµολόγηση και την θερµική επεξεργασία λαµβάνουν συγκριτικά τον δυσµενέστερο βαθµό γιατί σε αυτά απαιτούνται περισσότερα αντιρρυπαντικά συστήµατα Η βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει των δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον και των απαιτήσεων σε αντιρρυπαντικά συστήµατα παρουσιάζεται στον Πίνακα 9. 9

10 Πίνακας 9: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει των δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον και των απαιτήσεων σε αντιρρυπαντικά συστήµατα Κριτήριο Σενάριο 1 Σενάριο 2 Σενάριο 3 Σενάριο 4 Σενάριο 5 Σενάριο 6 Σενάριο 7 Σενάριο 8 Σενάριο 9 Σενάριο 10 Σενάριο 11 Σενάριο 12 Επίπεδο δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα (Π 1 ) Π 2 : Αέριες Εκποµπές Για την αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων σύµφωνα µε το κριτήριο αυτό λαµβάνεται υπ όψιν ότι η θερµική επεξεργασία του υπολείµµατος ισοδυναµεί µε αύξηση των αέριων ρυπαντών στο περιβάλλον. Επιπρόσθετα, όπως αναφέρθηκε και στην περιγραφή των σεναρίων διαχείρισης, στην πλήρη αποσυναρµολόγηση έχουµε µεγαλύτερες εκποµπές αερίων λόγων των τεµαχιστών που χρησιµοποιούνται στη διεργασία αποσυναρµολόγησης και από τους οποίους προέρχονται αέρια σωµατίδια. Η βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει των αέριων εκποµπών συνοψίζεται στον Πίνακα

11 Πίνακας 10: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει των αέριων εκποµπών Κριτήριο Αέριες Εκποµπές (Π 2 ) Σενάριο 1 8 Σενάριο 2 8 Σενάριο 3 8 Σενάριο 4 6 Σενάριο 5 6 Σενάριο 6 6 Σενάριο 7 9 Σενάριο 8 9 Σενάριο 9 9 Σενάριο 10 6 Σενάριο 11 6 Σενάριο

12 Π 3 : Παραγωγή υγρών αποβλήτων Η παραγωγή υγρών αποβλήτων µε βάση τα προτεινόµενα εναλλακτικά σενάρια διαχείρισης κυµαίνεται από περιορισµένη έως ελάχιστη. Στον Πίνακα 11 συνοψίζεται η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει την παραγωγή υγρών αποβλήτων. Πίνακας 11: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει την παραγωγή υγρών αποβλήτων Κριτήριο Παραγωγή υγρών αποβλήτων (Π 3 ) Σενάριο 1 8 Σενάριο 2 8 Σενάριο 3 8 Σενάριο 4 9 Σενάριο 5 9 Σενάριο 6 9 Σενάριο 7 7 Σενάριο 8 7 Σενάριο 9 7 Σενάριο 10 8 Σενάριο 11 8 Σενάριο 12 8 Π 4 : Παραγωγή στερεών αποβλήτων - καταλοίπων Η παραγωγή στερεών αποβλήτων αποτελεί σηµαντικό παράγοντα για την αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης. Η θερµική επεξεργασία του υπολείµµατος µειώνει σηµαντικά τον όγκο των στερεών αποβλήτων γι αυτό και τα σενάρια 4, 5, 6, 10, 11 και 12 λαµβάνουν συγκριτικά µε τα υπόλοιπα το βαθµό 9 για την πλήρη και 8 για την µερική αποσυναρµολόγηση. Τέλος, στην µερική αποσυναρµολόγηση επειδή τα απόβλητα δεν τεµαχίζονται οδηγούν σε ογκώδη απόβλητα, δηλαδή σε σηµαντική παραγωγή στερεών αποβλήτων. Η βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει την παραγωγή στερεών αποβλήτων συνοψίζεται στον Πίνακα

13 Πίνακας 12: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει την παραγωγή στερεών αποβλήτων Κριτήριο Παραγωγή στερών αποβλήτων (Π 4 ) Σενάριο 1 8 Σενάριο 2 8 Σενάριο 3 8 Σενάριο 4 9 Σενάριο 5 9 Σενάριο 6 9 Σενάριο 7 7 Σενάριο 8 7 Σενάριο 9 7 Σενάριο 10 8 Σενάριο 11 8 Σενάριο 12 8 Π 5 : Ηχορύπανση Η ηχορύπανση που προέρχεται από τις εγκαταστάσεις διαχείρισης είναι ένας σηµαντικός παράγοντας που πρέπει να λαµβάνεται υπόψη κατά τη χωροθέτησή τους. Επειδή η επιπλέον µεταφορά του υπολείµµατος στους χώρους θερµικής επεξεργασίας έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση της ηχορύπανσης. Επιπρόσθετα, η πλήρης αποσυναρµολόγηση προκαλεί περισσότερη ηχορύπανση λόγω της χρησιµοποίησης πολύ περισσότερων µηχανηµάτων για τον τεµαχισµό και διαχωρισµό των ΑΗΗΕ. Ο µικρότερος βαθµός ηχορύπανσης επιτυγχάνεται µε την εφαρµογή των σεναρίων που περιλαµβάνουν µερική αποσυναρµολόγηση. Η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε την ηχορύπανση συνοψίζεται στον Πίνακα

14 Πίνακας 13: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει της ηχορύπανσης Κριτήριο Ηχορύπανση (Π 5 ) Σενάριο 1 5 Σενάριο 2 5 Σενάριο 3 5 Σενάριο 4 4 Σενάριο 5 4 Σενάριο 6 4 Σενάριο 7 7 Σενάριο 8 7 Σενάριο 9 7 Σενάριο 10 6 Σενάριο 11 6 Σενάριο 12 6 Π 6 : Αισθητική όχληση Οι αισθητικές συνέπειες από την κατασκευή και λειτουργία µιας εγκατάστασης και οι αλλαγές στο φυσικό τοπίο αποτελούν σηµαντικό παράγοντα, ο οποίος εξαρτάται τόσο από τη χωροθέτηση των εγκαταστάσεων όσο και από τη συγκεκριµένη µέθοδο που ακολουθείται. Για τα σενάρια που περιλαµβάνουν πλήρη αποσυναρµολόγηση και θερµική επεξεργασία του υπολείµµατος η αισθητική όχληση είναι συγκριτικά µε τις υπόλοιπες σαφώς πιο έντονη. Την καλύτερη αισθητική κατάσταση παρουσιάζει το σενάριο 9 γιατί σε αυτό το σενάριο τα ανακυκλώσιµα υλικά µεταφέρονται στο εξωτερικό και έτσι δεν απαιτούνται µεγάλες εγκαταστάσεις. Στον Πίνακα 14 που ακολουθεί παρουσιάζεται η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει της αισθητικής όχλησης. 14

15 Πίνακας 14: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει της αισθητικής όχλησης Κριτήριο Αισθητική όχληση (Π 6 ) Σενάριο 1 5 Σενάριο 2 5 Σενάριο 3 6 Σενάριο 4 4 Σενάριο 5 4 Σενάριο 6 5 Σενάριο 7 6 Σενάριο 8 6 Σενάριο 9 7 Σενάριο 10 5 Σενάριο 11 5 Σενάριο 12 6 Στον Πίνακα 15 παρουσιάζεται συγκεντρωτικά η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων βάσει των περιβαλλοντολογικών κριτηρίων. Πίνακας 15: Συγκεντρωτική παρουσίαση της αξιολόγησης των εναλλακτικών σεναρίων σύµφωνα µε τα περιβαλλοντικά κριτήρια Εναλλακτικά Περιβαλλοντικά κριτήρια σενάρια διαχείρισης (Π 1 ) (Π 2 ) (Π 3 ) (Π 4 ) (Π 5 ) (Π 6 ) Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο

16 Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Οικονοµικά κριτήρια Ο 1 : Κόστος επένδυσης Το κόστος επένδυσης αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα για τη λήψη αποφάσεων, σχετικά µε το σχέδιο διαχείρισης. Το κόστος αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλό στη περίπτωση που στη µονάδα πρέπει να ενσωµατωθεί και η θερµική επεξεργασία του υπολείµµατος. Λόγω του γεγονότος ότι η πλήρης αποσυναρµολόγηση απαιτεί τη χρήση µεγαλύτερου αριθµού µηχανηµάτων, εξοπλισµού, αντιρρυπαντικών συστηµάτων και χώρου εγκατάστασης, το κόστος επένδυσης είναι σχετικά υψηλό. Τέλος, συγκριτικά το µικρότερο κόστος επένδυσης απαιτούν τα σενάρια 7, 8, 9 και 10. Η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε το κόστος επένδυσης συνοψίζεται στον Πίνακα 16. Πίνακας 16: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε το κόστος επένδυσης Κριτήριο Σενάριο 1 Σενάριο 2 Σενάριο 3 Σενάριο 4 Σενάριο 5 Σενάριο 6 Κόστος επένδυσης (Ο 1 )

17 Σενάριο 7 Σενάριο 8 Σενάριο 9 Σενάριο 10 Σενάριο 11 Σενάριο Ο 2 : Κόστος λειτουργίας και συντήρησης Η επέκταση της µονάδας διαχείρισης έχει ως αποτέλεσµα όχι µόνο την αύξηση του κόστους επένδυσης αλλά και την αύξηση του κόστους λειτουργίας και συντήρησης. Επιπρόσθετα υπάρχει µεγαλύτερη απαίτηση σε προσωπικό, απαιτείται έλεγχος και παρακολούθηση της λειτουργίας του συστήµατος, µεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας για την λειτουργία των µηχανηµάτων και µεγαλύτερος αριθµός µεταφορικών µέσων για την κάλυψη κάθε είδους µεταφοράς. Έτσι τα σενάρια που περιλαµβάνουν πλήρη αποσυναρµολόγηση και θερµική επεξεργασία έχουν, συγκριτικά µε τα υπόλοιπα σενάρια, σχετικά υψηλό λειτουργικό κόστος. Το λειτουργικό κόστος αυξάνεται όταν γίνεται µεταφορά στο εξωτερικό λόγω της χρήσης φορτηγών και πλοίων. Η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε το κόστος λειτουργίας και συντήρησης παρουσιάζεται στον Πίνακα 17. Πίνακας 17: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε το κόστος λειτουργίας και συντήρησης Κριτήριο Κόστος λειτουργίας και συντήρησης (Ο 2 ) Σενάριο 1 5 Σενάριο 2 5 Σενάριο 3 4 Σενάριο 4 4 Σενάριο 5 4 Σενάριο 6 3 Σενάριο

18 Σενάριο 8 6 Σενάριο 9 5 Σενάριο 10 5 Σενάριο 11 5 Σενάριο 12 4 Ο 3 : Απαιτήσεις γης Όπως είναι φυσικό η επέκταση της µονάδας ισοδυναµεί µε την αύξηση της απαίτησης σε γη. Εποµένως η ανάγκη για θερµική επεξεργασία του υπολείµµατος έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση των απαιτήσεων σε γη. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση της πλήρους αποσυναρµολόγησης. Τα σενάρια που περιλαµβάνουν µεταφορά των υλικών στο εξωτερικό δεν έχουν τόσο µεγάλες απαιτήσεις σε γη. Στον Πίνακα 18 που ακολουθεί παρουσιάζεται η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε τις απαιτήσεις σε γη. Πίνακας 18: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε τις απαιτήσεις σε γη Κριτήριο Απαιτήσεις γης (Ο 3 ) Σενάριο 1 5 Σενάριο 2 5 Σενάριο 3 4 Σενάριο 4 4 Σενάριο 5 4 Σενάριο 6 3 Σενάριο 7 6 Σενάριο 8 6 Σενάριο 9 5 Σενάριο 10 5 Σενάριο 11 5 Σενάριο

19 Στον Πίνακα 19 παρουσιάζεται συγκεντρωτικά η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων βάσει των οικονοµικών κριτηρίων. Πίνακας 19: Συγκεντρωτική παρουσίαση της αξιολόγησης των εναλλακτικών σεναρίων βάσει των οικονοµικών κριτηρίων Εναλλακτικά Οικονοµικά κριτήρια σενάρια διαχείρισης (Ο 1 ) (Ο 2 ) (Ο 3 ) Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Τεχνικά κριτήρια Τ 1 : Λειτουργικότητα Η ανάγκη για πλήρη αποσυναρµολόγηση και θερµική επεξεργασία έχει ως αποτέλεσµα την µεγαλύτερη απαίτηση σε ειδικευµένο προσωπικό, την πολυπλοκότητα στη λειτουργία, την µικρότερη αντοχή στο χρόνο και στις φυσικές φθορές, καθώς επίσης και στη προβλεπόµενη διάρκεια ζωής της εγκατάστασης. Αυτοί οι παράµετροι έχουν ως αποτέλεσµα τα σενάρια που περιλαµβάνουν πλήρη αποσυναρµολόγηση και θερµική επεξεργασία να λαµβάνουν µικρότερη βαθµολογία σε σχέση µε τα υπόλοιπα. Η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε τη λειτουργικότητά τους παρουσιάζεται στον Πίνακα

20 Πίνακας 20: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε τη λειτουργικότητά τους Κριτήριο Λειτουργικότητα (Τ 1 ) Σενάριο 1 6 Σενάριο 2 6 Σενάριο 3 7 Σενάριο 4 5 Σενάριο 5 5 Σενάριο 6 6 Σενάριο 7 8 Σενάριο 8 8 Σενάριο 9 9 Σενάριο 10 7 Σενάριο 11 7 Σενάριο 12 8 Τ 2 : Υφιστάµενη εµπειρία αξιοπιστία Η υφιστάµενη εµπειρία από την εφαρµογή ανάλογων τεχνολογιών για µερική αποσυναρµολόγηση είναι σχετικά υψηλή. Η υφιστάµενη εµπειρία για πλήρη αποσυναρµολόγηση είναι σαφώς µικρότερη. Στον Πίνακα 21 που ακολουθεί παρουσιάζεται η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε την υφιστάµενη εµπειρία. 20

21 Πίνακας 21: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε την υφιστάµενη εµπειρία Κριτήριο Υφιστάµενη εµπειρία αξιοπιστία (Τ 2 ) Σενάριο 1 4 Σενάριο 2 4 Σενάριο 3 4 Σενάριο 4 3 Σενάριο 5 3 Σενάριο 6 3 Σενάριο 7 5 Σενάριο 8 5 Σενάριο 9 5 Σενάριο 10 4 Σενάριο 11 4 Σενάριο 12 4 Τ 3 : Προσαρµοστικότητα στις τοπικές συνθήκες Η αποτελεσµατικότητα κάθε συστήµατος εξαρτάται άµεσα από τη δυνατότητα απρόσκοπτης εφαρµογής του µε βάση τις ιδιαιτερότητες, τα γεωγραφικά και άλλα χαρακτηριστικά της υπό εξέταση περιοχής π.χ διαθέσιµες ποσότητες αποβλήτων προς διαχείριση, ελάχιστη απαιτούµενη δυναµικότητα για να είναι δυνατή η βιωσιµότητα του συστήµατος κλπ. Γι αυτό τον λόγο τα σενάρια που περιλαµβάνουν την µερική αποσυναρµολόγηση πού έχουν µεγαλύτερη προσαρµοστικότητα στις τοπικές συνθήκες λαµβάνουν συγκριτικά το µεγαλύτερο βαθµό. Η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε τη προσαρµοστικότητά τους παρουσιάζεται στον Πίνακα

22 Πίνακας 22: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε τη προσαρµοστικότητά τους στις τοπικές συνθήκες Κριτήριο Σενάριο 1 Σενάριο 2 Σενάριο 3 Σενάριο 4 Σενάριο 5 Σενάριο 6 Σενάριο 7 Σενάριο 8 Σενάριο 9 Σενάριο 10 Σενάριο 11 Σενάριο 12 Προσαρµοστικότητα στις τοπικές συνθήκες (Τ 3 ) Τ 4 : Ευελιξία Η ευελιξία του συστήµατος στις απότοµες µεταβολές της ποσότητας και της σύνθεσης των αποβλήτων αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης. Μεγαλύτερη ευελιξία παρουσιάζουν τα σενάρια διαχείρισης τα οποία περιλαµβάνουν απλά συστήµατα επεξεργασίας των αποβλήτων. Στον Πίνακα 23 που ακολουθεί παρουσιάζεται η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε την ευελιξία τους ενώ στον Πίνακα 6.24 παρουσιάζεται η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων βάσει των τεχνικών κριτηρίων. 22

23 Πίνακας 23: Βαθµολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης σύµφωνα µε τη ευελιξία τους Κριτήριο Ευελιξία (Τ 4 ) Σενάριο 1 5 Σενάριο 2 6 Σενάριο 3 7 Σενάριο 4 4 Σενάριο 5 5 Σενάριο 6 6 Σενάριο 7 7 Σενάριο 8 8 Σενάριο 9 9 Σενάριο 10 6 Σενάριο 11 7 Σενάριο 12 8 Στον Πίνακα 24 παρουσιάζεται συγκεντρωτικά η αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων σύµφωνα µε τα τεχνικά κριτήρια. Πίνακας 24: Συγκεντρωτική παρουσίαση της αξιολόγησης των εναλλακτικών σεναρίων σύµφωνα µε τα τεχνικά κριτήρια Εναλλακτικά Τεχνικά Κριτήρια σενάρια διαχείρισης (Τ 1 ) (Τ 2 ) (Τ 3 ) (Τ 4 ) Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο

24 Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Στον Πίνακα 25 παρουσιάζεται η αξιολόγηση των σεναρίων βάσει όλων των οµάδων κριτηρίων (πολυκριτηριακή µήτρα αξιολόγησης). 24

25 Πίνακας 25: Συγκεντρωτική αξιολόγηση των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης βάσει των κοινωνικών, περιβαλλοντολογικών, οικονοµικών και τεχνικών κριτηρίων. Εναλλακτικά σενάρια διαχείρισης Κοινωνικά Περιβαλλοντικά Οικονοµικά Τεχνικά (Κ 1 ) (Κ 2 ) (Κ 3 ) (Κ 4 ) (Π 1 ) (Π 2 ) (Π 3 ) (Π 4 ) (Π 5 ) (Π 6 ) (Ο 1 ) (Ο 2 ) (Ο 3 ) (Τ 1 ) (Τ 2 ) (Τ 3 ) (Τ 4 ) Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο Σενάριο

26 4. Κατώφλια αδιαφορίας Κατώφλια προτίµησης Η χρήση των κατωφλίων αδιαφορίας και προτίµησης διευκολύνει τον αποφασίζοντα να εκφράσει τις προτιµήσεις του, χωρίς να χρειάζεται να προσδιορίσει συναρτήσεις αξίας. Ο τύπος και οι τιµές των κατωφλίων εξαρτώνται από την φύση του κριτηρίου, από την διασπορά των επιδόσεων των επιλογών, από την αντικειµενική αβεβαιότητα ως προς την ακρίβεια των δεδοµένων και από τους υποκειµενικούς δισταγµούς του αποφασίζοντα µπροστά σε µικρές διαφορές επιδόσεων. Ένας εµπειρικός κανόνας για την εκτίµηση των κατωφλιών αδιαφορίας είναι ο υπολογισµός τους ως ποσοστών επί της µέγιστης διαφοράς επιδόσεων Στην συγκεκριµένη περίπτωση το κατώφλι αδιαφορίας εκτιµάται ως το 5 15% και το κατώφλι προτίµησης ως το 10 30% αυτής της διαφοράς. Στη συγκεκριµένη περίπτωση επιλέγονται ποσοστά 10% και 30% αντίστοιχα. Τα αποτελέσµατα για κάθε οµάδα κριτηρίων ξεχωριστά δίνονται στους παρακάτω πίνακες. Κοινωνικά θεσµικά κριτήρια K1 K2 K3 K4 Κατώφλι αδιαφορίας 0,1 0,2 0,3 0,5 Κατώφλι προτίµησης 0,3 0,6 0,9 1,5 Περιβαλλοντικά κριτήρια Ρ1 Ρ2 Ρ3 Ρ4 Ρ5 Ρ6 Κατώφλι αδιαφορίας 0,3 0,3 0,2 0,2 0,3 0,3 Κατώφλι προτίµησης 0,9 0,9 0,6 0,6 0,9 0,9 Οικονοµικά κριτήρια Ο1 Ο2 Ο3 Κατώφλι αδιαφορίας 0,4 0,3 0,4 Κατώφλι προτίµησης 1,2 0,9 1,2 Τεχνικά κριτήρια Τ1 Τ2 Τ3 Τ4 Κατώφλι αδιαφορίας 0,4 0,2 0,3 0,5 Κατώφλι προτίµησης 1,2 0,6 0,9 1,5 26

27 5. Αποτελέσµατα της πολυκριτηριακής ανάλυσης Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, για την εκτέλεση του προγράµµατος Decision Lab µε την µέθοδο PROMETHEE είναι απαραίτητο να υπολογιστούν οι συντελεστές βαρύτητας, τα κατώφλια αδιαφορίας και προτίµησης, να βαθµονοµηθούν τα κριτήρια ανά σενάριο και τέλος να συµπληρωθεί η Πολυκριτηριακή Μήτρα Επιδόσεων. Έχοντας ολοκληρώσει όλα τα παραπάνω βήµατα, ακολουθεί η παρουσίαση των αποτελεσµάτων όπως αυτά προκύπτουν από την εκτέλεση του προγράµµατος. Το περιβάλλον του προγράµµατος Decision Lab φαίνεται στο ιάγραµµα που ακολουθεί: ιάγραµµα 1: Περιβάλλον υπολογιστικού προγράµµατος Decision Lab. Στo παρακάτω σχήµα φαίνεται η εισαγωγή των δεδοµένων στο πρόγραµµα Decision Lab µε τη µέθοδο Promethee: 27

28 ιάγραµµα 2: Εισαγωγή των δεδοµένων στο υπολογιστικό πρόγραµµα 28

29 Για τις ανάγκες του συγκεκριµένου έργου πραγµατοποιήθηκαν τρεις εφαρµογές του προγράµµατος (χρήση γραµµικού, βαθµωτού και κριτηρίου Gauss) προκειµένου να επιλεχθεί το καταλληλότερο εναλλακτικό σενάριο. Στις ενότητες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αναλυτικά αποτελέσµατα των εφαρµογών αυτών. 5.1 Εκτέλεση του προγράµµατος µε χρήση του γραµµικού κριτηρίου Η εκτέλεση του προγράµµατος µε χρήση του γραµµικού κριτηρίου οδήγησε στα αποτελέσµατα που παρουσιάζονται και σχολιάζονται αναλυτικά παρακάτω. Α. Μερική κατάταξη των επιλογών (Promethee I): ιάγραµµα 3: Μερική κατάταξη των επιλογών Όπως φαίνεται στο παραπάνω ιάγραµµα, µεταξύ των σεναρίων 7 και 8 υπάρχει ασυγκρισιµότητα. Για τα υπόλοιπα σενάρια δεν παρατηρείται κάτι τέτοιο. Τα σενάρια 2, 6, 4 και 5 συνεχίζουν στην από κάτω γραµµή για λόγους ευκρίνειας του σχήµατος. Οπότε η τελική κατάταξη των σεναρίων δίνει ως βέλτιστη λύση ένα από τα σενάρια 7 ή 8. Σε δεύτερο επίπεδο προτίµησης βρίσκονται τα υπόλοιπα σενάρια µε σειρά κατάταξης η οποία φαίνεται από το σχήµα που προηγήθηκε. Για να ξεπεραστεί το πρόβληµα αυτό της ασυγκρισιµότητας χρησιµοποιείται η µέθοδος πλήρους κατάταξης, τα αποτελέσµατα της οποίας παρουσιάζονται παρακάτω. 29

30 Β. Πλήρης κατάταξη των επιλογών: ιάγραµµα 4: Πλήρης κατάταξη των επιλογών Όπως φαίνεται δεν εµφανίζονται ασυγκρισιµότες µεταξύ των σεναρίων. Ως βέλτιστη λύση, παρουσιάζεται το σενάριο 7, ως δεύτερη επιθυµητή λύση επιλέγεται το σενάριο 8 και ως τρίτη το σενάριο 9. Γ. Τιµές θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών - Συντελεστές βαρύτητας και επιτρεπτά όρια των τιµών τους: Οι τιµές των θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών δείχνουν κατά πόσο µία λύση υπερέχει ή υπολείπεται έναντι όλων των υπολοίπων επιλογών. Η θετική ροή δείχνει το µέσο βαθµό κυριαρχίας της λύσης. Συνάγεται ότι όσο µεγαλύτερη η τιµή της θετικής ροής σε σχέση µε τις θετικές ροές των υπολοίπων επιλογών τόσο καλύτερη είναι η λύση αυτή. Η αρνητική ροή δείχνει το µέσο βαθµό που η λύση αυτή κυριαρχείται από τις υπόλοιπες επιλογές. Συνάγεται ότι όσο µικρότερη η τιµή της αρνητικής ροής σε σχέση µε τις αρνητικές ροές των υπόλοιπων επιλογών τόσο καλύτερη είναι η λύση αυτή. Τέλος, η καθαρή ροή αποτελεί µέτρο της καθαρής υπεροχής ή κυριαρχίας κάθε επιλογής και αναγνωρίζει µόνο καταστάσεις προτίµησης και αδιαφορίας επιτρέποντας την πλήρη κατάταξή τους. Οι τιµές των ροών υπολογίζονται από το πρόγραµµα και παρουσιάζονται στο ακόλουθο ιάγραµµα: 30

31 ιάγραµµα 5: Τιµές των θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών Από το παραπάνω διάγραµµα θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών καθώς και από την µερική και πλήρη κατάταξη των επιλογών, ως βέλτιστο εναλλακτικό σύστηµα διαχείρισης επιλέγεται το σενάριο 7 «Μερική αποσυναρµολόγηση και απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση». Επιπλέον, παρουσιάζονται οι συντελεστές βαρύτητας και τα επιτρεπτά όρια τιµών αυτών µέσα στα οποία οποιαδήποτε µεταβολή τους δεν επηρεάζει την τελική κατάταξη των σεναρίων. 31

32 ιάγραµµα 6: Συντελεστές βαρύτητας και τα επιτρεπτά όρια των τιµών τους Όπως φαίνεται, για κάποιους συντελεστές βαρύτητας υπάρχει το περιθώριο µεγάλης µεταβολής της τιµής τους, ενώ για κάποιους άλλους τα περιθώρια µεταβολής είναι πολύ µικρά. Περαιτέρω ανάλυση της επιρροής των συντελεστών βαρύτητας στην τελική κατάταξη των σεναρίων θα πραγµατοποιηθεί στην ανάλυση ευαισθησίας. Στα σχήµατα που ακολουθούν εµφανίζεται η απεικόνιση των καθαρών ροών του κάθε σεναρίου και των συντελεστών βαρύτητας των κριτηρίων. Στο σχήµα αυτό όπως και στα προηγούµενα γίνεται απόλυτα κατανοητή η υπεροχή του σεναρίου 7 έναντι των υπολοίπων. Επιπλέον το πρόγραµµα παρέχει την δυνατότητα µεταβολής της τιµής οποιουδήποτε συντελεστή βαρύτητας και ταυτόχρονα εµφανίζονται οι όποιες αλλαγές, που ενδεχοµένως να προκύψουν, στην τελική κατάταξη. Η δυνατότητα αυτή µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την πραγµατοποίηση της ανάλυσης ευαισθησίας. 32

33 ιάγραµµα 7: Απεικόνιση καθαρών ροών ιάγραµµα 8: Απεικόνιση συντελεστών βαρύτητας. Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια: Με την βοήθεια του προγράµµατος υπολογίζεται η επίδραση του κάθε κριτηρίου για το κάθε σενάριο καθώς και η συνολική επίδραση των κριτηρίων σε κάθε σενάριο. 33

34 ιάγραµµα 9: Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια 1, 2, 3 και 4 Όπως φαίνεται, το σενάριο 1 (Action 1) ευνοείται από τα κριτήρια Κ1, Κ4, Π2, Ο1 και Ο2. Αντίθετα δεν ευνοείται από όλα τα υπόλοιπα κριτήρια. Το σενάριο 2 (Action 2), ευνοείται από τα κριτήρια Κ1, Κ4, Π2 και Ο2. Το σενάριο 3 (Action 3) ευνοείται 34

35 από περισσότερα κριτήρια σε σχέση µε τα προηγούµενα σενάρια. Τα κριτήρια που το ευνοούν το σενάριο αυτό είναι τα Κ3, Π1, Π2, Π6, Ο3, Τ1 και Τ4. Τέλος, το σενάριο 4 (Action 4) ευνοείται µόνο από τα Κ4, Π3 και Π4. Το κριτήριο Κ1, που έχει αριθµητικά και την µεγαλύτερη καθαρή ροή, επηρεάζει περισσότερο από τα υπόλοιπα κριτήρια τα σενάρια 1 και 2. Τα κριτήρια Κ2 και Κ3, που έχουν αριθµητικά την µικρότερη καθαρή ροή, επηρεάζουν δυσµενέστερα από τα υπόλοιπα κριτήρια τα σενάρια 3 και 4 αντίστοιχα. Επίσης, παρατηρείται ότι, ενώ κάποια σενάρια ευνοούνται από κάποια κριτήρια, αυτά τα κριτήρια δεν ευνοούν κάποια άλλα κριτήρια. Για παράδειγµα, το κριτήριο Κ1 ενώ ευνοεί τα σενάρια 1 και 2, δεν ευνοεί τα 3 και 4. Αυτό οφείλεται στη φύση του εκάστοτε κριτηρίου και τον τρόπο µε τον οποίο έχουν περιγραφεί και στοιχειοθετηθεί τα συστήµατα διαχείρισης που προτείνονται (σενάρια). Επιπρόσθετα, παρατηρείται ότι ο βαθµός επιρροής ενός κριτηρίου στο εκάστοτε σενάριο διαφέρει από σενάριο σε σενάριο, λόγω αλληλεπίδρασης µε τα άλλα κριτήρια. 35

36 ιάγραµµα 10: Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια 5, 6, 7 και 8 Στο παραπάνω σχήµα είναι φανερό ότι το σενάριο 5 (Action 5) επηρεάζεται θετικά µόνο από τα κριτήρια Κ4, Π3 και Π4, ενώ επηρεάζεται αρνητικά από τα περισσότερα κριτήρια. Το σενάριο 6 (Action 6) επηρεάζεται ελάχιστα από το κριτήριο Κ4 και εξίσου από τα Π3 και Π4. Παρατηρείται ότι δεν επηρεάζεται καθόλου από το Ο3 αυτό γιατί η καθαρή ροή αυτού του κριτηρίου είναι, όπως φαίνεται και από το σχήµα, µηδενική. Από τα κριτήρια που επηρεάζουν αρνητικά το σενάριο 6, το Ο2 λόγω της πολύ µικρής του τιµής για την καθαρή ροή είναι αυτό το οποίο το επηρεάζει δυσµενέστερα από τα υπόλοιπα. Επιπρόσθετα, το σενάριο 7 (Action 7) ευνοείται από την πλειοψηφία των κριτηρίων, ενώ επηρεάζεται αρνητικά µόνο από τα Κ4, Π3 και Π4. Τέλος, το σενάριο 8 (Action 8) ευνοείται από την πλειοψηφία των κριτηρίων µε εξαίρεση µόνο των Κ4, Π3 και Π4, ενώ δεν επηρεάζεται καθόλου από το Ο3. 36

37 37

38 Σχήµα 6.11: Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια 9, 10, 11 και 12 Στο σχήµα που προηγήθηκε, είναι φανερό ότι το σενάριο 9 (Action 9) ευνοείται από την πλειοψηφία των κριτηρίων µε εξαίρεση τα Κ1, Κ2, Κ4, Π3 και Π4. Το σενάριο 10 (Action 10) δεν επηρεάζεται καθόλου από τα Π3, Π4, Ο3 και Τ2 (οι καθαρές τους ροές είναι µηδέν), ενώ επηρεάζεται ελάχιστα από τα Κ4 και Τ1. Από το ίδιο σχήµα φαίνεται ότι το σενάριο 11 (Action 11) δεν επηρεάζεται καθόλου από τα κριτήρια Π3, Π4 και Τ2. ευνοείται περισσότερο από τα Κ2 και Τ3. Τέλος, για το σενάριο 12 (Action 12) παρατηρείται ότι και αυτό δεν επηρεάζεται καθόλου από τα κριτήρια Π3, Π4 και Τ2. ευνοείται εξίσου από τα Κ3, Π1, Τ3 και Τ Αποτελέσµατα της πολυκριτηριακής ανάλυσης µε χρήση του βαθµωτού κριτηρίου Η εκτέλεση του προγράµµατος µε χρήση του βαθµωτού κριτηρίου οδήγησε στα αποτελέσµατα που θα παρουσιαστούν και θα σχολιαστούν αναλυτικά παρακάτω. 38

39 Α. Μερική κατάταξη των επιλογών: ιάγραµµα 12: Μερική κατάταξη των επιλογών Όπως φαίνεται, µεταξύ των σεναρίων 7 και 8 υπάρχει ασυγκρισιµότητα. Για τα υπόλοιπα σενάρια δεν παρατηρείται κάτι τέτοιο. Τα σενάρια 2, 6, 4, 5 συνεχίζουν στην από κάτω σειρά για λόγους ευκρίνειας του σχήµατος. Οπότε η τελική κατάταξη των σεναρίων δίνει ως βέλτιστη λύση ένα από τα σενάρια 7 ή 8. Σε δεύτερο επίπεδο προτίµησης βρίσκονται τα υπόλοιπα σενάρια µε σειρά κατάταξης η οποία φαίνεται από το σχήµα που προηγήθηκε. Βλέπουµε ότι και στο βαθµωτό κριτήριο έχουµε τα ίδια αποτελέσµατα όπως και στο γραµµικό. Όπως έγινε και στην προηγούµενη περίπτωση για να ξεπεραστεί το πρόβληµα αυτό της ασυγκρισιµότητας χρησιµοποιείται η µέθοδος της πλήρους κατάταξης, τα αποτελέσµατα της οποίας παρουσιάζονται παρακάτω. 39

40 Β. Πλήρης κατάταξη των επιλογών: ιάγραµµα 13: Πλήρης κατάταξη των επιλογών Στο παραπάνω ιάγραµµα παρουσιάζεται η πλήρης κατάταξη των σεναρίων, όπου και δεν εµφανίζονται ασυγκρισιµότες µεταξύ των σεναρίων. Ως βέλτιστη λύση, και σε αυτό το κριτήριο (βαθµωτό), είναι το σενάριο 7. Σαν δεύτερη επιθυµητή λύση επιλέγεται το σενάριο 8 και ως τρίτη το σενάριο 9. Γ. Τιµές θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών - Συντελεστές βαρύτητας και επιτρεπτά όρια των τιµών τους: Οι τιµές των ροών υπολογίζονται από το πρόγραµµα και παρουσιάζονται στο ακόλουθο σχήµα: ιάγραµµα 14: Τιµές των θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών 40

41 Από το παραπάνω διάγραµµα θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών καθώς και από την µερική και πλήρη κατάταξη των επιλογών, ως βέλτιστο εναλλακτικό σύστηµα διαχείρισης επιλέγεται το σενάριο 7 «Μερική αποσυναρµολόγηση και απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση». Επιπλέον, παρουσιάζονται οι συντελεστές βαρύτητας και τα επιτρεπτά όρια τιµών αυτών µέσα στα οποία οποιαδήποτε µεταβολή τους δεν επηρεάζει την τελική κατάταξη των σεναρίων. ιάγραµµα.15: Συντελεστές βαρύτητας και τα επιτρεπτά όρια των τιµών τους Όπως φαίνεται, για κάποιους συντελεστές βαρύτητας υπάρχει περιθώριο µεγάλης µεταβολής της τιµής τους, ενώ για κάποιους άλλους τα περιθώρια µεταβολής είναι πολύ µικρά. Περαιτέρω ανάλυση της επιρροής των συντελεστών βαρύτητας στην τελική κατάταξη των σεναρίων θα πραγµατοποιηθεί στην ανάλυση ευαισθησίας. Στα 41

42 ιαγράµµατα που ακολουθούν εµφανίζεται η απεικόνιση των καθαρών ροών του κάθε σεναρίου και των συντελεστών βαρύτητας των κριτηρίων. ιάγραµµα 16: Απεικόνιση συντελεστών βαρύτητας και καθαρών ροών. Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια Με την βοήθεια του προγράµµατος υπολογίζεται η επίδραση του κάθε κριτηρίου για το κάθε σενάριο καθώς και η συνολική επίδραση των κριτηρίων σε κάθε σενάριο. 42

43 ιάγραµµα 17: Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια 1, 2, 3 και 4 Από το παραπάνω ιάγραµµα γίνεται φανερό ότι το σενάριο (Action 1) δεν επηρεάζεται καθόλου από τα κριτήρια Π3, Π4, Ο3 και Τ2. Για το συγκεκριµένο 43

44 σενάριο, το ευνοϊκότερο κριτήριο είναι το Κ1 και το δυσµενέστερο το Τ3, όπου το κριτήριο αυτό είναι η προσαρµοστικότητα στις τοπικές συνθήκες, και για το σενάριο αυτό δεν υπάρχει ευχέρεια εφαρµογής του. Το σενάριο 2 (Action 2) δεν επηρεάζεται καθόλου από τα Π3, Π4 και Τ2. Το κριτήριο που το ευνοεί περισσότερο είναι το Κ1. Από το ίδιο σχήµα είναι φανερό ότι το σενάριο 3 (Action 3) δεν επηρεάζεται καθόλου από τα κριτήρια Π3, Π4 και Τ2. Τα περισσότερα κριτήρια έχουν αρνητική επιρροή µε δυσµενέστερο το Κ2, το οποίο είναι η εφαρµογή των προτεραιοτήτων της νοµοθεσίας. Τέλος, το σενάριο 4 (Action 4) επηρεάζεται αρνητικά από την πλειοψηφία των κριτηρίων και συγκεκριµένα, τα κριτήρια Κ3, Π1, Π6, Τ3 και Τ4 το επηρεάζουν αρνητικά, περίπου στον ίδιο βαθµό. 44

45 ιάγραµµα 18: Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια 5, 6, 7 και 8 Παρατηρείται ότι το σενάριο 5 (Action 5) επηρεάζεται αρνητικά από την πλειοψηφία των κριτηρίων. Εξαίρεση αποτελούν τα Κ4, Π3 και Π4 τα οποία το ευνοούν περίπου το ίδιο. 45

46 Για το σενάριο 6 (Action 6) γίνονται οι εξής παρατηρήσεις: το κριτήριο Κ4 δεν το επηρεάζει σχεδόν καθόλου το κριτήριο Ο3 δεν έχει καµία επιρροή και όλα τα υπόλοιπα επηρεάζουν αρνητικά (το Ο2 είναι αυτό µε τη δυσµενέστερη επιρροή) Για το σενάριο 7 (Action 7) παρατηρούνται τα εξής: η πλειοψηφία των κριτηρίων το επηρεάζει θετικά τα κριτήρια Κ4, Π3 και Π4 το επηρεάζουν αρνητικά, µε τα Π3 και Π4 να το επηρεάζουν περίπου στον ίδιο βαθµό Τέλος, για το σενάριο 8 (Action 8), φαίνεται ότι: το ευνοεί η πλειοψηφία των κριτηρίων το Ο3 δεν το επηρεάζει καθόλου, και τα κριτήρια Κ4, Π3 και Π4 το επηρεάζουν αρνητικά, µε τα Π3 και Π4 να το επηρεάζουν περίπου στον ίδιο βαθµό 46

47 ιάγραµµα 19: Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια 9, 10, 11, 12 Από το προηγούµενο ιάγραµµα, για το σενάριο 9 (Action 9) παρατηρείται ότι: η πλειοψηφία των κριτηρίων το ευνοεί και τα περισσότερα από αυτά σχεδόν στον ίδιο βαθµό τα κριτήρια Κ1, Κ2, Κ4, Π3 και Π4 το επηρεάζουν αρνητικά (συγκεκριµένα το Κ4 έχει τη δυσµενέστερη επιρροή) Για το σενάριο 10 (Action 10) συµπεραίνεται ότι: θετικά το επηρεάζουν τα κριτήρια Κ2, Π5, Ο1, Ο2 και Τ3 σχεδόν καθόλου τα Κ4 και Τ1 καθόλου τα Π3, Π4, Ο3 και Τ2, και τέλος αρνητικά το επηρεάζουν τα Κ1, Κ3, Π1, Π2, Π6 και Τ4 Από το ίδιο σχήµα, για το σενάριο 11 (Action 11) φαίνεται ότι: το ευνοούν τα κριτήρια Κ2, Π5, Ο1, Ο2, Τ1, Τ3 και Τ4 το Κ4 δεν το επηρεάζει σχεδόν καθόλου τα Π3, Π4 και Τ2 δεν το επηρεάζουν καθόλου, και τέλος αρνητική επιρροή έχουν τα Κ1, Κ3, Π1, Π2, Π6 και Ο3 47

48 Τέλος, για το σενάριο 12 (Action 12) παρατηρείται ότι: τα κριτήρια Κ3, Π1, Π5, Π6, Ο1, Τ1, Τ3 και Τ4 ευνοούν το σενάριο τα Π3, Π4 και Τ2 δεν το επηρεάζουν καθόλου, και τα Κ1, Κ2, Κ4, Π2 και Ο2 το επηρεάζουν αρνητικά 5.3 Αποτελέσµατα πολυκριτηριακής ανάλυσης µε χρήση του κριτηρίου Gauss Η εκτέλεση του προγράµµατος µε χρήση του γραµµικού Gauss οδήγησε στα αποτελέσµατα που παρουσιάζονται και σχολιάζονται αναλυτικά παρακάτω. Α. Μερική κατάταξη των επιλογών (Promethee I): ιάγραµµα 20: Μερική κατάταξη των επιλογών Όπως φαίνεται στο παραπάνω ιάγραµµα, µεταξύ των σεναρίων 9, 7 και 8 υπάρχει ασυγκρισιµότητα. Για τα σενάρια 12, 10 και 11 δεν παρατηρείται κάτι τέτοιο. Για τα σενάρια 1 και 3 υπάρχει πάλι ασυγκρισιµότητα. Τέλος, για τα σενάρια 2, 6, 4 και 5 δεν παρατηρείται κάτι τέτοιο. Οπότε η τελική κατάταξη των σεναρίων µε την µέθοδο 48

49 Promethee I δίνει ως βέλτιστη λύση ένα από τα σενάρια 9 ή 7 ή 8. Σε δεύτερο επίπεδο προτίµησης βρίσκονται τα υπόλοιπα σενάρια µε σειρά κατάταξης η οποία φαίνεται από το σχήµα που προηγήθηκε. Για να ξεπεραστεί το πρόβληµα αυτό της ασυγκρισιµότητας χρησιµοποιείται η µέθοδος της πλήρους κατάταξης, τα αποτελέσµατα της οποίας παρουσιάζονται παρακάτω. Β. Πλήρης κατάταξη των επιλογών: ιάγραµµα 21: Πλήρης κατάταξη των επιλογών Όπως φαίνεται στο παραπάνω ιάγραµµα, δεν εµφανίζονται ασυγκρισιµότητες µεταξύ των σεναρίων και βέλτιστη λύση είναι το σενάριο 9. Σαν δεύτερη επιθυµητή λύση επιλέγεται το σενάριο 7 και ως τρίτη το σενάριο 8. Σε αυτό το κριτήριο παρουσιάζεται µια µικρή διαφοροποίηση στη βέλτιστη λύση σε σχέση µε τα δύο παραπάνω κριτήρια, τα οποία έδιναν ως βέλτιστο σενάριο, το 7. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στη φύση αυτού του κριτηρίου, το οποίο υποθέτει σταδιακή µετάβαση από την κατάσταση αδιαφορίας προς την κατάσταση σαφούς προτίµησης (που θεωρητικά προσεγγίζεται στο άπειρο) ακολουθώντας τη συνάρτηση µιας κατανοµής Gauss και προσδιορίζεται από την τυπική απόκλιση της κατανοµής σ. Γ. Τιµές θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών - Συντελεστές βαρύτητας και επιτρεπτά όρια των τιµών τους: Οι τιµές των ροών υπολογίζονται από το πρόγραµµα και παρουσιάζονται στο ακόλουθο ιάγραµµα: 49

50 ιάγραµµα 22: Τιµές των θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών Από τον πίνακα θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών καθώς και από την µερική και πλήρη κατάταξη των επιλογών ως βέλτιστο εναλλακτικό σενάριο επιλέγεται το σενάριο 9 «Μερική αποσυναρµολόγηση και µεταφορά υλικών στο εξωτερικό». Επιπλέον, παρουσιάζονται οι συντελεστές βαρύτητας και τα επιτρεπτά όρια τιµών αυτών µέσα στα οποία οποιαδήποτε µεταβολή τους δεν επηρεάζει την τελική κατάταξη των σεναρίων. 50

51 ιάγραµµα 23: Συντελεστές βαρύτητας και τα επιτρεπτά όρια των τιµών τους Στο ιάγραµµα αυτό όπως και στα προηγούµενα επιβεβαιώνεται η υπεροχή του σεναρίου 9 έναντι των υπολοίπων. 51

52 ιάγραµµα 24: Απεικόνιση συντελεστών βαρύτητας και καθαρών ροών. Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια Με την βοήθεια του προγράµµατος υπολογίζεται η επίδραση του κάθε κριτηρίου για το κάθε σενάριο καθώς και η συνολική επίδραση των κριτηρίων σε κάθε σενάριο. 52

53 ιάγραµµα 25: Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια 1, 2, 3 και 4 53

54 Από το ιάγραµµα 25, για το σενάριο 1 (Action 1) παρατηρείται ότι: θετικά το επηρεάζουν τα κριτήρια Κ1, Κ4, Π2, Ο1 και Ο2 τα κριτήρια Π3, Π4, Ο3 και Τ2 δεν το επηρεάζουν καθόλου, και αρνητικά το επηρεάζουν τα Κ2, Κ3, Π1, Π5, Π6, Τ1, Τ3 και Τ4 Για το σενάριο 2 (Action 2) παρατηρείται ότι: θετικά το επηρεάζουν τα κριτήρια Κ1, Κ4, Π2 και Ο2 τα κριτήρια Π3, Π4 και Τ2 δεν το επηρεάζουν καθόλου, και αρνητικά το επηρεάζουν τα Κ2, Κ3, Π1, Π5, Π6, Ο1, Ο3, Τ1, Τ3 και Τ4 Επίσης, για το σενάριο 3 (Action 3) είναι φανερό ότι: θετικά το επηρεάζουν τα κριτήρια Κ3, Π1, Π2, Π6, Ο3, Τ1 και Τ4 τα κριτήρια Π3, Π4 και Τ2 δεν το επηρεάζουν καθόλου, και αρνητικά το επηρεάζουν τα Κ1, Κ2, Κ4, Π5, Ο1, Ο2, και Τ3 Τέλος, για το σενάριο 4 (Action 4) συµπεραίνεται ότι: Η πλειονότητα των κριτηρίων το επηρεάζουν αρνητικά µε εξαίρεση τα Κ4, Π3 και Π4. Την ευνοϊκότερη επιρροή έχει το κριτήριο Κ4. 54

55 ιάγραµµα 26: Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια 5, 6, 7 και 8 Από το ιάγραµµα 26, για το σενάριο 5 (Αction 5) παρατηρείται ότι η πλειονότητα των κριτηρίων το επηρεάζουν αρνητικά µε εξαίρεση τα Κ4, Π3 και Π4 και την 55

56 ευνοϊκότερη επιρροή έχει το κριτήριο Κ4. Για το σενάριο 6 (Action 6) είναι φανερό ότι η πλειονότητα των κριτηρίων το επηρεάζουν αρνητικά µε εξαίρεση τα Κ4, Π3 και Π4 και την ευνοϊκότερη επιρροή έχουν τα κριτήρια Π3 και Π4. Τέλος, για τα σενάρια 7 και 8 (Action 7 Action 8) παρατηρείται ότι η πλειονότητα των κριτηρίων τα επηρεάζουν θετικά µε εξαίρεση τα Κ4, Π3 και Π4. 56

57 ιάγραµµα 27: Επίδραση του συνόλου των κριτηρίων στα σενάρια 9, 10, 11, 12 57

58 Από το ιάγραµµα 27, για το σενάριο 9 (Action 9) παρατηρείται ότι: η πλειοψηφία των κριτηρίων ευνοούν το σενάριο αρνητική επιρροή έχουν τα Κ1, Κ2, Κ4, Π3 και Π4 (µε δυσµενέστερο το Κ4) Για το σενάριο 10 (Action 10) είναι φανερό ότι: θετικά το επηρεάζουν τα κριτήρια Κ2, Π5, Ο1, Ο2, Τ1, Τ3 το επηρεάζει ελάχιστα το Κ4 δεν το επηρεάζουν καθόλου τα Π3, Π4, Ο3 και Τ2, και αρνητικά τα Κ1, Κ3, Π1, Π2, Π6 και Τ4 Τέλος, για τα σενάρια 11 και 12 (Action 11 Action 12) συµπεραίνεται ότι και τα δύο ευνοούνται από την πλειονότητα των κριτηρίων, ενώ δεν επηρεάζονται καθόλου από τα Π3, Π4 και Τ2. 6. Ανάλυση ευαισθησίας Στην ενότητα αυτή περιγράφεται η διαδικασία που ακολουθήθηκε για την ανάλυση ευαισθησίας, διαδικασία ιδιαίτερα σηµαντική διότι δείχνει το κατά πόσο επηρεάζονται τα αποτελέσµατα από τυχόν µεταβολές των συντελεστών βαρύτητας. Η ανάλυση ευαισθησίας πραγµατοποιήθηκε µόνο για την περίπτωση που χρησιµοποιήθηκε το κριτήριο γραµµικού τύπου διότι θεωρήθηκε ότι και στις δύο άλλες περιπτώσεις (βαθµωτό κριτήριο και κριτήριο Gauss) τα αποτελέσµατα της θα ήταν παρόµοια. Έτσι πραγµατοποιήθηκαν δοκιµές µεταβολής των συντελεστών βαρύτητας, όλων των κριτηρίων, εκτός των επιτρεπόµενων ορίων (stability intervals) που δίνει το πρόγραµµα για µη επηρεασµό του τελικού αποτελέσµατος. Για την πραγµατοποίηση της διαδικασίας αυτής χρησιµοποιήθηκε η λειτουργία του παραθύρου walking weights του προγράµµατος. Στην συνέχεια αναφέρονται για κάθε οµάδα κριτηρίων, τα κριτήρια εκείνα τα οποία επηρεάζουν την τελική κατάταξη όταν µεταβληθούν οι συντελεστές βαρύτητας τους και θα παρουσιαστούν τα σχετικά διαγράµµατα ενδεικτικά για ένα κριτήριο από κάθε οµάδα. Κοινωνικά κριτήρια Οι µεταβολές που επεβλήθησαν στους συντελεστές βαρύτητας των κοινωνικών κριτηρίων οδήγησαν στο συµπέρασµα ότι µόνο τα κριτήρια Κ1 και Κ4 δεν µεταβάλλουν την τελική κατάταξη των σεναρίων. Η µοναδική αλλαγή που 58

59 παρατηρήθηκε ήταν στις τιµές των καθαρών ροών. Τα κριτήρια Κ2 και Κ3 επηρεάζουν την τελική κατάταξη. Στην συνέχεια παρουσιάζεται ενδεικτικά η κατάταξη που προκύπτει από µια τυχαία αλλαγή του συντελεστή βαρύτητας του κριτηρίου Κ2. ιάγραµµα 28: Απεικόνιση νέων συντελεστών βαρύτητας και νέων καθαρών ροών κατά την µεταβολή του συντελεστή βαρύτητας του κριτηρίου Κ2 από 4,5 σε 1% Η τελική κατάταξη των σεναρίων µετά την αλλαγή στο συντελεστή βαρύτητας του Κ2 είναι η ακόλουθη: Επιπρόσθετα, παρατηρήθηκε ότι έχουµε αλλαγή στην τελική κατάταξη των σεναρίων και στην περίπτωση που ο συντελεστής βαρύτητας του Κ2 πάρει τιµή πάνω από το άνω επιτρεπόµενο όριο. 59

60 Περιβαλλοντικά κριτήρια Από τα περιβαλλοντικά κριτήρια διαπιστώθηκε ότι επηρεάζουν την τελική κατάταξη των σεναρίων τα Π1, Π3, Π4 και Π6. Για τα υπόλοιπα η µεταβολή των συντελεστών βαρύτητας οδήγησε µόνο σε αλλαγή των τιµών των καθαρών ροών. Στην συνέχεια παρουσιάζεται η κατάταξη που προκύπτει από µια τυχαία αλλαγή του συντελεστή βαρύτητας του κριτηρίου Π3. ιάγραµµα 29: Απεικόνιση νέων συντελεστών βαρύτητας και νέων καθαρών ροών κατά την µεταβολή του συντελεστή βαρύτητας του κριτηρίου Π3 από 6 σε 35%. Όπως φαίνεται στο παραπάνω σχήµα ο συντελεστής βαρύτητας του κριτηρίου Π3 µεταβλήθηκε από 6 σε 35%. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα µεταβολή της τελικής κατάταξης των σεναρίων. Η µεταβολή αυτή γίνεται φανερή παρατηρώντας την πλήρη κατάταξη των σεναρίων που παρουσιάζεται παρακάτω: 60

61 Οικονοµικά κριτήρια Όσον αφορά στα οικονοµικά κριτήρια διαπιστώθηκε ότι όλα επηρεάζουν την τελική κατάταξη των σεναρίων κάτι που ήταν αναµενόµενο εξαιτίας της σηµαντικότητας τους. Στην συνέχεια παρουσιάζεται ενδεικτικά η κατάταξη που προκύπτει από µια τυχαία αλλαγή του συντελεστή βαρύτητας του κριτηρίου Ο1. ιάγραµµα 30: Απεικόνιση νέων συντελεστών βαρύτητας και νέων καθαρών ροών κατά την µεταβολή του συντελεστή βαρύτητας του κριτηρίου Ο1 από 12 σε 5% Όπως φαίνεται στο παραπάνω ιάγραµµα, ο συντελεστής βαρύτητας του κριτηρίου Ο1 µεταβλήθηκε από 12 σε 5%. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα µεταβολή της τελικής κατάταξης των σεναρίων. Η µεταβολή αυτή γίνεται φανερή παρατηρώντας την πλήρη κατάταξη των σεναρίων που παρουσιάζεται παρακάτω: 61

62 Τεχνικά κριτήρια Ως προς τα τεχνικά κριτήρια διαπιστώθηκε ότι η τελική κατάταξη των σεναρίων επηρεάζεται από όλα εκτός από το Τ2. Στην συνέχεια παρουσιάζεται ενδεικτικά η κατάταξη που προκύπτει από µια τυχαία αλλαγή του συντελεστή βαρύτητας του κριτηρίου Τ1. ιάγραµµα 31: Απεικόνιση νέων συντελεστών βαρύτητας και νέων καθαρών ροών κατά την µεταβολή του συντελεστή βαρύτητας του κριτηρίου Τ1 από 7,5 σε 22% Όπως φαίνεται στο παραπάνω σχήµα ο συντελεστής βαρύτητας του κριτηρίου Τ1 µεταβλήθηκε από 7,5 σε 22%. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα µεταβολή της τελικής κατάταξης των σεναρίων. Η µεταβολή αυτή γίνεται φανερή παρατηρώντας την πλήρη κατάταξη των σεναρίων που παρουσιάζεται παρακάτω: 62

63 Από όλα τα προηγούµενα γίνεται φανερό ότι η τελική κατάταξη των σεναρίων επηρεάζεται σηµαντικά από την επιλογή των συντελεστών βαρύτητας. Για τον λόγο αυτό η επιλογή των συντελεστών βαρύτητας σε ένα τέτοιου είδους πρόβληµα χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Τυχόν λανθασµένη επιλογή µπορεί να οδηγήσει σε αποτελέσµατα που να απέχουν πολύ από την βέλτιστη λύση. 7. Συζήτηση αποτελεσµάτων - Συµπεράσµατα Με βάση την ανάλυση και αξιολόγηση της υφιστάµενης κατάστασης αναφορικά µε τα ΑΗΗΕ επισηµαίνονται τα εξής: 1. Τα απόβλητα από ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές αποτελούν ένα από τα δυσκολότερα ρεύµατα αποβλήτων, αναφορικά µε τη διαχείρισή τους. Προέρχονται από ένα µεγάλο εύρος προϊόντων, διαφορετικής ποιοτικής και ποσοτικής σύστασης, όγκου και βάρους, µε αποτέλεσµα να είναι δύσκολη έως αδύνατη η ταυτοποίηση του τελικού µείγµατος των αποβλήτων. Επιπροσθέτως, παρουσιάζουν ρυθµούς αύξησης σηµαντικά υψηλότερους από αυτούς που παρατηρούνται για το σύνολο των αστικών αποβλήτων, καθώς µε την εξέλιξη της τεχνολογίας µειώνεται συνεχώς η διάρκεια ζωής τους ενώ παράλληλα, νέα, πιο εξειδικευµένα τεχνολογικά προϊόντα εισέρχονται στην αγορά. Αν και ορισµένες χώρες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν προχωρήσει στην ανάπτυξη συστηµάτων διαχείρισης των ΑΗΗΕ, η µεγαλύτερη ποσότητά τους καταλήγει σε χώρους διάθεσης, συνήθως µαζί µε τα αστικά απόβλητα και µόνο ένα µικρό ποσοστό αξιοποιείται. Οι Ευρωπαϊκές οδηγίες 2002/96 και 2002/95 θέτουν το πλαίσιο για τη διαχείριση των ΑΗΗΕ, καθώς καθιστούν αρµόδιους για τη διαχείρισή τους, τους παραγωγούς των αντίστοιχων προϊόντων. εδοµένου ότι µε βάση αυτές τις οδηγίες ο ορισµός του παραγωγού αφορά και τους εισαγωγείς των προϊόντων σε ένα κράτος µέλος, αναµένεται να επηρεαστεί ολόκληρος ο τοµέας των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών προϊόντων εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. 63

64 2. Οι Κοινοτικές οδηγίες θέτουν συγκεκριµένους ποσοτικούς στόχους συλλογής και αξιοποίησης για τα ΑΗΗΕ. Τα πιλοτικά προγράµµατα που έχουν οργανωθεί σε διάφορα κράτη µέλη, καθιστούν εφικτό το στόχο της ποσοτικής συλλογής των 4kg/ κάτοικο/ έτος σε πρώτο στάδιο και αναµένεται να δοθεί µεγαλύτερη προσοχή στην εκπλήρωση των στόχων αξιοποίησης. Στη παρούσα φάση οι µόνες κατηγορίες προϊόντων που αξιοποιούνται αφορούν σε µεγάλα οικιακά προϊόντα που έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής τους, όπως τα ψυγεία, τα πλυντήρια και οι τηλεοράσεις. Παρόλα αυτά, εάν δεν ενσωµατωθεί στην παραγωγική διαδικασία η έννοια του οικολογικού σχεδιασµού και της χρήσης υλικών που είναι ανακυκλώσιµα,, είναι τόσο µεγάλο το εύρος και η πολυπλοκότητα των προϊόντων που θα είναι αρκετά δύσκολη η προσέγγιση των ποσοτικών στόχων αξιοποίησης, ειδικά στα κράτη µέλη που δεν υπάρχει κατάλληλη και επαρκής υποδοµή. Την ισχύουσα κατάσταση αναµένεται να αλλάξει η πρόταση για την οδηγία πλαίσιο για τον οικολογικό σχεδιασµό των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια, καθώς και οι συµπληρωµατικές οδηγίες που θα ακολουθήσουν. Με τις οδηγίες αυτές, αναµένεται να διευκολυνθεί η ανακύκλωση των µελλοντικά παραγόµενων ΑΗΗΕ, αλλά και πιθανότατα να αυτοµατοποιηθούν διεργασίες όπως ο διαχωρισµός και ο τεµαχισµός των αποβλήτων. 3. Ειδικά για την εξεταζόµενη περίπτωση της Κύπρου, όπου αφενός δεν υπάρχει αξιοσηµείωτη εγχώρια παραγωγή ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών προϊόντων και αφετέρου παράγεται σηµαντικά χαµηλότερη ποσότητα ΑΗΗΕ σε σχέση µε τα υπόλοιπα κράτη µέλη θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο είναι οικονοµικά βιώσιµη η αξιοποίηση των ΑΗΗΕ εντός της Κύπρου η αν θα πρέπει να µεταφερθούν σε άλλο κράτος µέλος για την αξιοποίησή τους. Έως τώρα δεν έχει λάβει χώρα κανένα πιλοτικό πρόγραµµα για τη διαχείριση των ΑΗΗΕ, και δεν υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία και εκτιµήσεις για την συµπεριφορά των καταναλωτών στην Κύπρο και για το πόσο εφικτή είναι η συλλογή σηµαντικών ποσοτήτων ΑΗΗΕ. Στο Κεφάλαιο 3, εκτιµήθηκε ότι η παραγωγή ανά κάτοικο, των αποβλήτων από τις πέντε επιµέρους κατηγορίες ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών που εξετάσθηκαν ξεπερνά τον ποσοτικό στόχο ανάκτησης που θέτουν οι Ευρωπαϊκές οδηγίες. Είναι προφανές ότι σε πρώτο στάδιο είναι εφικτή η επίτευξη του ποσοτικού στόχου ανάκτησης, ακόµα και µε τη συλλογή µόνο των απορριπτόµενων µεγάλων οικιακών συσκευών. Η συλλογή 64

65 των µεγάλων οικιακών συσκευών παρουσιάζει µικρότερο βαθµό δυσκολίας συγκριτικά µε τη συλλογή µικρών ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών. Η Κύπρος έχει το πλεονέκτηµα της αξιοποίησης των αποτελεσµάτων και της εµπειρίας που υπάρχει σε άλλα κράτη µέλη όπου η διαχείριση των ΑΗΗΕ έχει εφαρµοστεί µε επιτυχία. Πιο συγκεκριµένα η συλλογή τους θα πρέπει να γίνει σε ξεχωριστές κατηγορίες όπως: - Συσκευές ψύξης (Για την αποµάκρυνση και επεξεργασία CFC) - Μεγάλες οικιακές συσκευές (µετά την αποµάκρυνση των πυκνωτών που πιθανώς να περιέχουν PCB είναι εφικτή η ανακύκλωση του κλάσµατος των µεταλλικών µερών) - Τηλεοράσεις/ οθόνες (ξεχωριστή επεξεργασία CRTs) - Εξοπλισµός Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών - Λαµπτήρες (αξιοποίηση υδραργύρου) - Άλλα ΑΗΗΕ 4. Για την προσέγγιση των ποσοτικών στόχων ανάκτησης, θα πρέπει σε πρώτο στάδιο να καταγράφονται οι συλλεχθείσες ποσότητες και να ανάγονται σε ποσότητα βάρους ανά κάτοικο. Ακολούθως θα πρέπει να συγκριθούν µε τις εκτιµώµενες θεωρητικά ποσότητες στην περιοχή, ή µε περιοχές που παρουσιάζουν παρόµοια κοινωνικό οικονοµικά χαρακτηριστικά. Στην περίπτωση που διαπιστώνεται µεγάλη διαφορά µεταξύ τους, θα πρέπει να αναζητηθούν οι λόγοι που προκαλούν τη διαφορά αυτή (π.χ. παράνοµη διάθεση, παροχή κινήτρων στους καταναλωτές, σύστηµα ελέγχου κ.α.) ώστε να διαφοροποιηθεί ακόµα και το υφιστάµενο σύστηµα συλλογής (π.χ. αρτιότερη ενηµέρωση κοινού) και να προσεγγιστούν οι ποσοτικοί στόχοι που έχουν τεθεί. 5. Για την εξεταζόµενη περίπτωση της Κύπρου, όπου αφενός δεν υπάρχει αξιοσηµείωτη εγχώρια παραγωγή ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών προϊόντων και αφετέρου παράγεται σηµαντικά χαµηλότερη ποσότητα ΑΗΗΕ σε σχέση µε τα υπόλοιπα κράτη µέλη θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο είναι οικονοµικά βιώσιµη η αξιοποίηση των ΑΗΗΕ εντός της Κύπρου ή αν θα πρέπει να µεταφερθούν σε άλλο κράτος µέλος για την αξιοποίησή τους. 65

66 6. Για την ορθολογική διαχείριση των ΑΗΗΕ στην Κύπρο εξετάσθηκαν δώδεκα εναλλακτικά σενάρια τα οποία είναι τα ακόλουθα: I. Σύστηµα ιαχείρισης 1: Πλήρης αποσυναρµολόγηση και απορρόφηση των υλικών στην εγχώρια αγορά µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση ΙΙ. Σύστηµα ιαχείρισης 2: Πλήρης αποσυναρµολόγηση και απορρόφηση των υλικών στην εγχώρια αγορά µε την προοπτική ανάπτυξης κατάλληλων τεχνολογιών και υποδοµών ΙΙΙ. Σύστηµα ιαχείρισης 3: Πλήρης αποσυναρµολόγηση και µεταφορά των υλικών στο εξωτερικό IV. Σύστηµα ιαχείρισης 4: Πλήρης αποσυναρµολόγηση, απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση V. Σύστηµα ιαχείρισης 5: Πλήρης αποσυναρµολόγηση, απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε την προοπτική ανάπτυξης κατάλληλων τεχνολογιών και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος VI. Σύστηµα ιαχείρισης 6: Πλήρης αποσυναρµολόγηση, µεταφορά υλικών στο εξωτερικό και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος VΙΙ. Σύστηµα ιαχείρισης 7: Μερική αποσυναρµολόγηση και απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση VIII. Σύστηµα ιαχείρισης 8: Μερική αποσυναρµολόγηση και απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε την προοπτική ανάπτυξης κατάλληλων τεχνολογιών ΙX. Σύστηµα ιαχείρισης 9: Μερική αποσυναρµολόγηση και µεταφορά υλικών στο εξωτερικό X. Σύστηµα ιαχείρισης 10: Μερική αποσυναρµολόγηση, απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε βάση την υφιστάµενη κατάσταση και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος XI. Σύστηµα ιαχείρισης 11: Μερική αποσυναρµολόγηση, απορρόφηση υλικών στην εγχώρια αγορά µε την προοπτική ανάπτυξης κατάλληλων τεχνολογιών και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος XII. Σύστηµα ιαχείρισης 12: Μερική αποσυναρµολόγηση, µεταφορά υλικών στο εξωτερικό και θερµική επεξεργασία υπολείµµατος 66

67 7. Η εξέταση των εναλλακτικών σεναρίων έγινε µε την ανάπτυξη και χρήση κατάλληλου υπολογιστικού προγράµµατος πολυκριτηριακής ανάλυσης, τα πιο βασικά αποτελέσµατα της οποίας είναι ακόλουθα: Οι τιµές των θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών οι οποίες καθορίζουν και την τελική κατάταξη των σεναρίων καθώς και οι συντελεστές βαρύτητας φαίνονται συγκεντρωτικά στη συνέχεια. Πίνακας 26: Τιµές των θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών για το γραµµικό και βαθµωτό κριτήριο Γραµµικό Κριτήριο Βαθµωτό Κριτήριο Φ+ Φ- Φ Φ+ Φ- Φ Action 1 0,3009 0,3637-0,0628 0,2858 0,3472-0,0614 Action 2 0,2755 0,3805-0,1051 0,2658 0,3626-0,0968 Action 3 0,2997 0,3763-0,0766 0,2845 0,3625-0,0780 Action 4 0,1561 0,6048-0,4487 0,1493 0,5869-0,4376 Action 5 0,1493 0,6212-0,4719 0,1493 0,6047-0,4553 Action 6 0,1752 0,5687-0,3935 0,1683 0,5522-0,3839 Action 7 0,6395 0,1612 0,4783 0,6216 0,1584 0,4632 Action 8 0,6113 0,1535 0,4578 0,5948 0,1452 0,4495 Action 9 0,6094 0,1824 0,4270 0,5928 0,1797 0,4132 Action 10 0,3513 0,2839 0,0674 0,3348 0,2728 0,0619 Action 11 0,3277 0,2976 0,0301 0,3139 0,2797 0,0342 Action 12 0,3761 0,2782 0,0978 0,3582 0,2673 0,0909 Πίνακας 27: Τιµές των θετικών, αρνητικών και καθαρών ροών για το κριτήριο Gauss Κριτήριο Gauss Φ+ Φ- Φ Action 1 0,1652 0,2150-0,0498 Action 2 0,1432 0,2316-0,0883 Action 3 0,1776 0,2201-0,0426 Action 4 0,0894 0,4179-0,3285 Action 5 0,0894 0,4402-0,3553 Action 6 0,0970 0,3966-0,2996 Action 7 0,4286 0,0894 0,3392 Action 8 0,4086 0,0881 0,3205 Action 9 0,4493 0,1002 0,3491 Action 10 0,2066 0,1566 0,0500 Action 11 0,1934 0,1725 0,0209 Action 12 0,2410 0,1566 0,

68 ιάγραµµα 32: Συντελεστές βαρύτητας και τα επιτρεπτά όρια των τιµών τους 68