ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΛΕΚΑΝΗΣ ΒΕΓΟΡΙΤΙ ΑΣ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ & ΥΠΟ ΟΜΩΝ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Ε ΑΦΟΫ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Τµήµα Γ' (Προταίας Αρδευτικών Υδάτων) ΕΡΓΟ ΕΛΕΓΧΟΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΡ ΕΥΤΙΚΩΝ Υ ΑΤΩΝ (ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΩΝ) ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΑ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΩΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΛΕΚΑΝΗΣ ΒΕΓΟΡΙΤΙ ΑΣ Υ ΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑ ΟΧΟΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗ: 1. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΙ ΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΚΟΝ ΥΛΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ 2. ΣΠΥΡΙ ΗΣ Α. - ΚΟΥΤΑΛΟΥ Β. Ο.Ε. - "ΥΕΤΟΣ" 3. ΠΕΡΛΕΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Γεωλόγος 4. ΛΙΟΝΗΣ ΜΙΧΑΗΛ, Γεωλόγος 5. ΛΕΒΟΓΙΑΝΝΗΣ ΜΙΧΑΗΛ, Γεωπόνος 0

2 10. Λεκάνη Βεγορίτιδας 10.1 Γενικά Η λεκάνη Βεγορίτιδας είναι μια κλειτή υδρολογική λεκάνη με έκταη Km 2 και αποτελεί τμήμα της υδρολογικής λεκάνης Πτολεμαΐδας. Η λεκάνη Βεγορίτιδας υγκεντρώνει το μεγαλύτερο αριθμό λιμνών τη χώρα (Βεγορίτιδα, Πετρών, Χειμαδίτιδα, Ζάζαρη), ενώ παράλληλα το πεδινό τμήμα της υπάρχει το εργοτάιο της ΔΕΗ από το οποίο παράγεται μεγάλο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας για ολόκληρη της επικράτεια. Η δρατηριότητα αυτή έχει επιφέρει ημαντικές μεταβολές το υδρολογικό και κύρια το υδρογεωλογικό καθετώς λειτουργίας της περιοχής, ενώ αναφέρεται και επηρεαμός της ποιότητας των επιφανειακών υδατικών πόρων. Αρχικά η αποτράγγιη της λεκάνης λάμβανε χώρα ε όλες τις λίμνες της περιοχής (Ζάζαρη, Χειμαδίτιδα, Πετρών και Βεγορίτιδα). Τελικά, ε δεύτερη φάη, λόγω των διαφόρων τεχνητών επεμβάεων και της θέης της λίμνης Βεγορίτιδας η οποία βρίκεται το χαμηλότερο ημείο του υμπλέγματος των λιμνών Ζάζαρης, Χειμαδίτιδας και Πετρών, η πρώτη δέχεται ήμερα τα νερά των τριών λιμνών μέα από ύτημα διωρύγων και ήραγγας. Αποτελεί εξαιρετικής ημαίας υδροβιότοπο καθώς φιλοξενεί πολλά και πάνια είδη πουλιών και ψαριών. Σαν υνέπεια αυτού η λίμνη εντάεται τη ζώνη προταίας της NATURA 2000 με τον κωδικό GR και αποτελεί επίης καταφύγιο θηραμάτων ύμφωνα με τον νόμο 177/75. Ανήκει τις αλπικού τύπου λίμνες, είναι θερμή μονομεικτική, με υψηλή περιεκτικότητα ε νιτρικό άζωτο και με αυξανόμενο ευτροφιμό. Παρουιάζει ακανόνιτη υδραυλική υμπεριφορά και αποτελεί κλαικό παράδειγμα καρτικής λίμνης που η εκφόρτιή της γίνεται υπόγεια μέω φυικών αγωγών τη Βεγορίτιδα. Κατά τη 10ετία 1950/1960 που πραγματοποιήθηκε η διάνοιξη της τάφρου Σουλού και η ύνδεη της με τη νότια υπολεκάνη του έλους Σαριγκιόλ, εμβαδού 426,16 Km 2, η πραγματική έκταη της λεκάνης απορροής Πτολεμαΐδας έφταε τα 2145,16 Km 2. Η υγκέντρωη ε αυτήν ιδιαίτερων υδρολογικών υνθηκών και οικονομικών-αναπτυξιακών δρατηριοτήτων, την καθιτούν ιδιαίτερη και ίως μοναδική για τη χώρα. Το εμβαδόν της λεκάνης της Βεγορίτιδας ανέρχεται ε 398,99 km 2, από τα οποία τα 30,0 km 2 καταλαμβάνονται από τη λίμνη της Βεγορίτιδας. Η λεκάνη χαρακτηρίζεται από μεγάλο υψόμετρο και έντονο ανάγλυφο. Η υδρολογική λεκάνη της Βεγορίτιδας ορίζεται από τους υδροκρίτες (κορυφογραμμές) του όρους Βόρρας (2.524m) και των υψωμάτων Κλειδί- Σελ.10-1

3 Ξυνό Νερό-Νυμφαίο (1.478m) τα βόρεια και βορειοδυτικά, το «Βέρμιο» (2.052m) τα ανατολικά, το Κομάνο τα νότια και Άκιον (2.111m) και τις νότιες απολήξεις του όρους Βίτι τα δυτικά. Το έξαρμα του Κόμανου τα νότια είναι πολύ χαμηλό και μετά τη διάνοιξη της τάφρου Σουλού τη λεκάνη της Βεγορίτιδας ενωματώθηκε και η υπολεκάνη του Σάρι- Γκιολ. Η ευρύτερη λεκάνη είναι κλειτή και αποτραγγίζεται τις λίμνες της περιοχής και τελικά λόγω των τεχνικών επεμβάεων (τάφροι, διώρυγες, ήραγγες) αποτραγγίζεται υνολικά τη λίμνη της Βεγορίτιδας. Σημαντικό τοιχείο της επιφανειακής υδρολογίας αποτελεί ο ποταμός Σουλού ο οποίος εκβάλει τη λίμνη Βεγορίτιδα Βαική βιβλιογραφία και τοιχεία Σύμφωνα με τις απαιτήεις της ύμβαης έγινε υλλογή και αξιολόγηη υφιτάμενων γεωλογικών, υδρογεωλογικών και υδρολογικών τοιχείων με τόχο την ανάπτυξη γνώης χετικά με τη δομή, λειτουργία και εξέλιξη της υπόγειας υδροφορίας Μεταξύ των υφιτάμενων πονημάτων που αφορούν την περιοχή μελέτης υμπεριλαμβάνονται οι ακόλουθες του πίνακα Πίνακας Μελέτες, εργαίες, ερευνητικές εκθέεις, που χρηιμοποιήθηκαν για την απόκτηη γνώης της περιοχής λεκάνης Βεγορίτιδας Αριθμός Χαρακτηριτικά μελέτης 1 Αριτοτέλειο Πανεπιτήμιο, Εργατήριο Γεωργικών Φαρμάκων, Πρόγραμμα Ελέγχου Ποιότητας Επιφανειακών Υδάτων τη Μακεδονία-Θράκη, 2002 ΕΠΤΑ, ύμβουλοι μελετητές περιβαλλοντικών έργων, Στρατηγική μελέτη 2 περιβαλλοντικών επιπτώεων του προγράμματος Ελλάδα-ΠΓΔΜ του τόχου 3 Ευρωπαϊκή χωρική υνεργαία, Καεκτζίδου Μ., Μεταπτυχιακή Διατριβή: «Το χειμαρρικό περιβάλλον της λίμνης Βεγορίτιδας. Παρελθόν-Παρόν-Μέλλον», Πάτιος Ε., Μεταπτυχιακή Διατριβή: «Εφαρμογή μεθόδων βαθμονόμηης για την εκτίμηη της τρωτότητας των υπόγειων νερών τη ρύπανη και των επιδεκτικών προς κατολίθηη περιοχών. Εφαρμογή τους Νομούς Κοζάνης Γρεβενών, 2006 Στάμος Α., Λίμνη Βεγορίτιδα: Βαικά υδρογεωλογικά υδρολογικά τοιχεία της λίμνης και της ευρύτερης περιοχής. Προτάεις διάωης της λίμνης. Πρακτικά της ημερίδας «Υδάτινοι πόροι Νομού Πέλλας, Διαχείριη Προβλήματα Προοπτικές», Έδεα. Σελ , 1996 Σελ.10-2

4 Αριθμός Χαρακτηριτικά μελέτης Τολίκα Δ., Διαχείριη υδατικών πόρων Δυτικής Μακεδονίας., Πρακτικά ημερίδας 6 του Τ.Ε.Ε. «Διαχείριη υδατικών πόρων τη λεκάνη Κοζάνης Πτολεμαΐδας Αμυνταίου». Πτολεμαΐδα, ΥΠΕΚΑ, Ειδική Γραμματεία Υδάτων. Ποιότητα επιφανειακών και υπόγειων υδάτων της χώρας , Petoti, C., Voutsa, D., Samara, C., Sofoniou, M., Stratis, I. & Kouimtzis, T., Nutrient Dynami in Shlow Lakes of Northern Greece, Γρηγοριάδης, Ν., Τελική έκθεη προγράμματος LIFE-ΦΥΣΗ 2003, Υλοποίηη διαχειριτικών μέτρων τον υγρότοπο Άγρα, Δράη D4. ΙΔΕ Θεαλονίκης, Παραχούδης, Β., Γεωργακόπουλος, Θ., Σταυρόπουλος, Ξ., Υδρογεωλογική μελέτη ευρύτερης λεκάνης Βεγορίτιδας-υνοπτική έκθεη. Ν.Α. Φλώρινας, ΕΞΑΡΧΟΥ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΕΝΣΑΣΣΩΝ Σύμβουλοι Μηχανικοί ΑΕ - ΓΕΩΣΥΝΟΛΟ Σύμβουλοι Μηχανικοί & Γεωλόγοι Εταιρεία Περιοριμένης Ευθύνης ΕΠΕ - ΛΙΖΑ ΜΠΕΝΣΑΣΣΩΝ - ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΗΣ - ENVIROPLAN ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ Σύμβουλοι Αναπτυξιακών και Τεχνικών Έργων ΑΕ - ΔΙΚΤΥΟ-Ανώνυμη Εταιρία Τεχνικών Μελετών ΑΕ - ΒΑΒΙΖΟΣ ΖΑΝΝΑΚΗ Μελέτες Έρευνες ΑΕ - ΦΩΤΕΙΝΗ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗ, Κατάρτιη Σχεδίων Διαχείριης των Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμεριμάτων Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, ύμφωνα με τις προδιαγραφές της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, κατ εφαρμογή του Ν. 3199/2003 και του ΠΔ 51/2007», 2012 Πίνακας Βαικά τοιχεία που αντλήθηκαν από τις μελέτες του πίνακα Αριθμός Βαικά τοιχεία που αντλήθηκαν για τη περιοχή 1 Γεωμορφολογία περιοχής μελέτης 2 Γεωλογία-υδρογεωλογία περιοχής μελέτης 3 Πιεζομετρία περιοχής Σελ.10-3

5 10.3 Γεωμορφολογία λεκάνης Η μορφολογία της περιοχής αποτελεί το υνδυαμένο αποτέλεμα της γεωλογικής δομής, της πρόφατης τεκτονικής δράης και της διαβρωτικής ενέργειας των φυικών και χημικών παραγόντων. Η διάβρωη αυτή προκαλεί τη βαθμιαία εξομάλυνη του αναγλύφου, ενώ τα προϊόντα της διάβρωης, με τη δράη του νερού μεταφέρονται και αποτίθενται τις χαμηλότερες περιοχές. Στη λεκάνη Πτολεμαΐδας η ημερινή γεωμορφολογική εικόνα της ευρύτερης περιοχής είναι αποτέλεμα κυρίως παλαιότερων γεωλογικών-τεκτονικών υμβάντων. Μετά την αλπική πτύχωη ακολούθηε ιχυρή ρηξιγενής τεκτονική κυρίως ΒΒΔ-ΝΝΑ διεύθυνης, η οποία είχε ως αποτέλεμα τη δημιουργία μεγάλου επιμήκους βυθίματος μεταξύ του Μονατηρίου (Π.Γ.Δ.Μ.) το βορά και των Σερβίων το νότο. Τα βαθύτερα τμήματα του βυθίματος αυτού πληρώθηκαν τη υνέχεια με ιζήματα του Πλειόκαινου-Πλειτόκαινου, τα οποία κατά κανόνα είναι και λιγνιτοφόρα. Μετά την αλπική ορογενετική πτύχωη δημιουργήθηκαν οι ορεινοί όγκοι της περιμέτρου (Βέρμιο, Βέρνο, Άκιο) και ακολούθηε ιχυρή ρηξιγενής τεκτονική, η οποία είχε ως αποτέλεμα τη δημιουργία του τεκτονικού βυθίματος (GRABEN) της Πτολεμαϊδας. Το βύθιμα αυτό πληρώθηκε κυρίως με λιμναίες αποθέεις του Πλειόκαινου-Πλειτόκαινου πάχους πλέον των 500μ, οι οποίες είναι και λιγνιτοφόρες. Υπολείμματα του βυθίματος αυτού είναι οι ημερινές λίμνες Ζάζαρη, Χειμαδίτιδα, Πετρών και Βεγορίτιδα, καθώς και το αποξηρανθέν έλος Σαριγκιόλ. Πιο υγκεκριμένα, μεταξύ του Μέου και του Ανώτερου Κρητιδικού εκδηλώθηκαν οι πρώτες πτυχωιγενείς ορογενετικές κινήεις, οι οποίες προκάλεαν ανάδυη (χέρευη) της πελαγονικής ράχης και οι οποίες είχαν ως αποτέλεμα τη τρωματογραφικά αύμφωνη απόθεη ιζημάτων, (κροκαλοπαγή, ψαμμίτες και αβετόλιθοι του Ανώτερου Κρητιδικού). Στο τέλος του Κρητιδικού έλαβε χώρα η κυρίως πτύχωη της αλπικής ορογένεης, η οποία υνοδεύτηκε και από την απόθεη του φλύχη της περιοχής. Η πτύχωη αυτή, η οποία υπήρξε ιδιαίτερα παροξυμική, εκτός από τις πτυχές προκάλεε εφιππεύεις έως και επωθήεις των ανατολικότερων τμημάτων πάνω τα δυτικότερα και γενικότερα προκάλεε υγκολλήεις και ενοποιήεις χηματιμών που προήλθαν από διαφορετικές περιοχές, δηλαδή από τις ζώνες Αλμωπίας και Πελαγονικής. Σελ.10-4

6 Κατά αυτόν τον τρόπο τον ελληνικό χώρο δημιουργήθηκαν οι δύο λεκάνες, της Φλώρινας και της Πτολεμαϊδας. Στη λεκάνη της Πτολεμαϊδας βρίκεται και η υπό μελέτη υδρολογική λεκάνη της Βεγορίτιδας η οποία αποτελεί και το χαμηλό τμήμα της. Μετά την πλήρωη ή και κατά τη διάρκεια της πλήρωης του βυθίματος της Πτολεμαϊδας με πλειοπλειτοκαινικά ιζήματα ημειώθηκαν και νεότερα εγκάρια ρήγματα ΒΑ-ΝΔ διεύθυνης, τα οποία προκάλεαν περαιτέρω κατάτμηη του βυθίματος, δημιουργώντας έτι επιμέρους τεκτονικά βυθίματα και εξάρματα, που αποτελούν τις επιμέρους υπολεκάνες. Η υπολεκάνη λιμνών Ζάζαρης, Χειμαδίτιδας, Πετρών, Βεγορίτιδας αποτελεί επιμέρους βύθιμα το βόρειο άκρο της λεκάνης Πτολεμαΐδας, όπου λόγω ενός μεγάλου ρήγματος η Βεγορίτιδα βρικόταν περί τα 40-50m χαμηλότερα από τις υπόλοιπες τρεις. Αποτελεί κατάλοιπο της άλλοτε μεγάλης ενιαίας λίμνης «Εορδαία» και είναι πληρωμένη με πλειοκαινικά, πλειτοκαινικά έως και ολοκαινικά (ύγχρονα) ιζήματα. Συνοπτικά οι ορεινοί όγκοι του Βόρα-Καϊμάκταλάν το βορρά και Βερμίου τα ανατολικά-νοτιοανατολικά της λίμνης, περιμετρικά της υδρολογικής λεκάνης της Βεγορίτιδας καθορίθηκαν από την αλπική πτυχωιγενή ορογένεη. Αντίτοιχα, η πεδινή περιοχή της υπολεκάνης των λιμνών καθορίθηκε από το τεκτονικό μεταορογενετικό «βύθιμα της Πτολεμαϊδας», το οποίο αποτελούε μεγάλη λίμνη που ταδιακά πληρώθηκε με ιζήματα και λιγνίτες και έδωε τη ημερινή λεκάνη της «Πτολεμαϊδας». Αυτή με τη ειρά της διαμελίθηκε λόγω νεότερων εγκάριων ρηγμάτων ε επιμέρους βυθίματα και εξάρματα. Τα βυθίματα αποτέλεαν λίμνες, κατάλοιπα των οποίων είναι οι υπάρχουες τέερις (4) λίμνες το βόρειο άκρο και η αποξηρανθεία λίμνη-έλος Σαριγκιόλ το νότιο άκρο της λεκάνης της Πτολεμαϊδας. Έτι η ημερινή γεωμορφολογική εικόνα της υπό μελέτη περιοχής είναι αποτέλεμα αποκλειτικά των γεωλογικών-τεκτονικών υμβάντων της αλπικής πτύχωης και κυρίως της πρόφατης ρηξιγενούς τεκτονικής που ακολούθηε και η οποία με γεωλογικά κριτήρια είναι ακόμη ενεργός. Το κυριότερο υδατόρεμα της περιοχής είναι ο Σουλού το οποίο, ακολουθώντας μια διαδρομή 25 χιλιομέτρων από Νότο προς Βορρά, υγκεντρώνει όλα τα ρέματα του Βερμίου, Ακιού και νότιου πεδίου και καταλήγει τη λίμνη Βεγορίτιδα. Σελ.10-5

7 Σχήμα : Βαικά γεωμορφολογικά τοιχεία λεκάνης Βεγορίτιδας [ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ] Η λίμνη Βεγορίτιδα (ή οποία ονομάζεται επίης Οτρόβου, Άρνιας ή Κέλλης) ύμφωνα με μελέτες της δεκαετίας του 1990 είχε αρχικά, υψόμετρο 540m και εμβαδόν 60 Km 2, τα οποία μειώθηκαν, με υψόμετρο ~509/510m και εμβαδόν ~28 Km 2. Η τάθμη της Βεγορίτιδας την περίοδο γενικά ταθεροποιήθηκε, τα έτη παροδικά παρουίαε και ημαντική άνοδο (~1,0μ). Γενικά δεν ανέβηκε όο αναμενόταν κυρίως λόγω των ιδιαίτερα άνομβρων υδρολογικών ετών και ιδιαίτερα τη χρονιά , κατά την οποία το ύψος βροχής δεν έφταε ούτε τα 300 χιλιοτά, ενώ δεν υπήρξαν ουιατικά και χιονοπτώεις. Ενδεικτικό τοιχείο της μείωης της έκταης και των αποθεμάτων της Βεγορίτιδας, αποτελεί το γεγονός ότι η ήραγγα εκτροπής για την τροφοδοία του ταμιευτήρα Άγρα που είχε κατακευατεί για την τροφοδοία του ΥΗΣ Άγρα, τέθηκε έκτος λειτουργίας το 1991 λόγω πτώης τάθμης της λίμνης ε επίπεδο κάτω από την είοδο της ήραγγας. Σελ.10-6

8 ΕΛΕΓΧΟΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΡ ΕΥΤΙΚΩΝ Υ ΑΤΩΝ (ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΩΝ) ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΑ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΩΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ Α: ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 20 (Υ ΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ) 10.4 Γεωλογία Περιοχής Η λεκάνη έχει πληρωθεί με ιζήματα πλεοπλειτοκαινικά και ε μικρότερη έκταη μειοπλειοκαινικά, ενώ ε μικρές αποτάεις από τις λίμνες αναπτύονται μικρές εμφανίεις αλλουβιακών αποθέεων. Στο ύνολό τους οι κοκκώδεις αποθέεις χαρακτηρίζονται από εναλλαγές πηλών, αργίλων, κροκαλοπαγών και άμμων, το δε πάχος τους αναφέρεται ως ημαντικό τα κεντρικά τμήματα της λεκάνης και μειούμενο προς τις παρυφές της. Σχήμα : Γεωλογικός χάρτης λεκάνης Βεγορίτιδας, με τροποποιήεις από Γεωλογικά φύλλα χάρτη ΙΓΜΕ [ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ] Η γεωλογία της λεκάνης χαρακτηρίζεται από τρεις ομάδες χηματιμών: 1) Ανθρακικές ενότητες: Αποτελούν τον κατ εξοχήν περατό χηματιμό της λεκάνης που δομούν την περιοχή. Εμφανίζουν επιφανειακή εξάπλωη και χαρακτηρίζονται από ημαντικό βαθμό καρτικοποίηης, γεγονός που τους προδίδει υδρογεωλογικό ενδιαφέρον. Το υδατικό δυναμικό που αναπτύεται εντός αυτών των χηματιμών είναι ημαντικότατο για την υδρολογία της λεκάνης. Μέω των χηματιμών αυτών επιτελείται και η αποτράγγιη της λεκάνης και ειδικότερα δια των καρτικών Σελ.10-7

9 υτημάτων Βερμίου, τα οποία τροφοδοτούν τις πηγές που αναπτύονται τις ανατολικές παρυφές του Βερμίου (πηγές Εδεαίου ποταμού, Σεβατιανών κλπ). 2) Κοκκώδεις χηματιμοί: Παρουιάζουν αξιόλογη επιφανειακή εξάπλωη και ημαντικό πάχος κατά περιοχές. Πάρα ταύτα η λιθολογική τους ύταη δεν ευνοεί την ανάπτυξη ημαντικών υδραυλικών παραμέτρων και ως εκ τούτου η υδρογεωλογική τους ημαία είναι περιοριμένη ε χέη με αυτή των καρτικοποιημένων ανθρακικών χηματιμών. Ωτόο, εντός των αποθέεων αυτών φιλοξενούνται υδροφορίες που καλύπτουν υδρευτικές ανάγκες της περιοχής. Αξίζει να ημειωθεί ότι ημαντικό τμήμα της υδροφορίας εντός των χηματιμών αυτών έχει εξαντληθεί ως μέτρο για την αφαλή λειτουργία των λιγνιτορυχείων της περιοχής. Ωτόο αρκετά ημαντικός αριθμός γεωτρήεων έχει ανορυχθεί την περιοχή για την κάλυψη πρώτιτα των αρδευτικών αναγκών. 3) Πυριγενείς-Μεταμορφωμένοι χηματιμοί: Πρόκειται για τις ενότητες του κρυταλλοχιτώδους αδιαπέρατου ή τοπικής μικρής περατότητας υποβάθρου της περιοχής. Εξαιτίας της λιθολογικής τους ύταης δεν υφίταται ουιατικό υδρογεωλογικό ενδιαφέρον, παρά μόνο ε ημειακό επίπεδο και εντός των περιοριμένης ανάπτυξης ζωνών τεκτονικής καταπόνηης διάβρωης και εξαλλοίωης, όπου και αναπτύεται δευτερογενές πορώδες. Όον αφορά την γεωλογία της λίμνης Βεγορίτιδας, η περιοχή του πυθμένα της καλύπτεται από ιπολίνες και μάρμαρα που εκτείνονται ε βάθος περίπου 1000μ. Ιδιαίτερα γεωλογικά ρήγματα δεν υπάρχουν. Ηλικιακά ανήκουν το Τριαδικό ανώτερο Ιουραικό ενώ τα ακριβή είδη των πετρωμάτων (με φορά από πάνω προς τα κάτω) έχουν ως εξής: 1. Μάρμαρα με διακλάεις πληρωμένες με διοξείδιο του πυριτίου και χλωρίτη. 2. Σιπολίνες με κούρες τοφφιτικές τρώεις μικροπτυχωμμένες. 3. Μάρμαρα και αβετιτικοί χιτόλιθοι με χαλαζία μοχοβίτη και χλωρίτη. 4. Δολομιτικά μάρμαρα με Φύκη. Σελ.10-8

10 10.5 Υδρογεωλογικές Συνθήκες Με βάη την οριοθέτηη υπόγειων υδατικών υτημάτων την ευρύτερη περιοχή, το πλαίιο της υπό εκπόνηη διαχειριτικής μελέτης υδατικών πόρων K.-Δ. Μακεδονίας, τα υπόγεια υδατικά υτήματα που περιλαμβάνονται την ευρύτερη λεκάνη απορροής, και που υχετίζονται με επιφανειακά ύδατα και τις χέεις τροφοδοίας τους είναι τα GR , GR και GR Στοιχεία λήφθηκαν επίης από την Διαχειριτική Μελέτη Κ-Δ Μακεδονίας, η εκπόνηη της οποίας είναι ε εξέλιξη. Η υδρογεωλογική υμπεριφορά των χηματιμών που δομούν την περιοχή μελέτης, παρουιάζεται τον χάρτη Υ.Δ. 9 το παράρτημα Β της παρούας έκθεης. Τα όρια των υπόγειων υδατικών υτημάτων αυτών έχουν υμπεριληφθεί το Γεωγραφικό Σύτημα Πληροφοριών (GIS) της παρούας μελέτης και τους υδρολιθολογικούς χάρτες του Παραρτήματος Β. Η υδρολιθολογική υμπεριφορά των ποικίλων γεωλογικών χηματιμών εξαρτάται από την πετρολογική ύταη, την κοκκομετρική ύνθεη, το βαθμό διαγενέεως, την τεκτονική καταπόνηη και το βαθμό διαρρήξεως και αποαθρώεως των πετρωμάτων. Για την περιγραφή της υδρογεωλογικής υμπεριφοράς των πετρωμάτων οι γεωλογικοί χηματιμοί της περιοχής χωρίζονται ε τρεις βαικές ομάδες, ε κάθε μία από τις οποίες η ικανότητα αποθήκευης και διακίνηης του υπόγειου νερού παρουιάζει αξιοημείωτες διαφορές. Στην πρώτη ομάδα περιλαμβάνονται τα μεταμορφωμένα, ημιμεταμορφωμένα και γρανιτογνευιακά πετρώματα του υποβάθρου. Στη δεύτερη ομάδα περιλαμβάνονται τα ανθρακικά μεοζωϊκά πετρώματα που χαρακτηρίζονται από έντονη καρτικοποίηη και την αντίτοιχη υδρογεωλογική υμπεριφορά. Στην τρίτη ομάδα περιλαμβάνονται οι κοκκώδεις χηματιμοί δηλαδή τα μολαικά ιζήματα και οι χαλαρές τεταρτογενείς αποθέεις. Στη λεκάνη απορροής της λίμνης επικρατούν ως επί το πλείτον οι καρτικοποιημένοι αβετολιθικοί χηματιμοί, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από μικρή επιφανειακή απορροή και μεγάλο υντελετή κατείδυης. Μόνο το Άκιο όρος και το Βίτι κυριαρχούν τα Σελ.10-9

11 αδιαπέρατα κρυταλλοχιτώδη πετρώματα του Παλαιοζωικού που ευνοούν την επιφανειακή απορροή. Η υδρολογική λεκάνη της λίμνης δεν υμπίπτει με την υδρογεωλογική. Λόγω των αβετολιθικών χηματιμών που αναπτύονται την λεκάνη, ο επιφανειακός υδροκρίτης δεν υμπίπτει με τον υπόγειο. Στους αλπικούς χηματιμούς και κυρίως αυτούς του Βέρμιου αναπτύονται τρεις (3) υπόγειοι καρτικοί υδροφόροι ορίζοντες, η υπόγεια κίνηη και εκφόρτιη των οποίων καθορίζονται από την κλίη της επιφανειακής επαφής με τους υποκείμενους κάθε φορά αδιαπέρατους ή μικρότερης περατότητας χηματιμούς. 1. Ο πρώτος υδροφόρος ορίζοντας, που είναι και ο βαθύτερος αναπτύεται τους τριαδικοϊουραικούς αβετόλιθους που υπέρκεινται του αδιαπέρατου κρυταλλοχιτώδους υποβάθρου. 2. Ο δεύτερος αναπτύεται τους ανωκρητιδικούς αβετόλιθους της Πελαγονικής ζώνης, όπου λόγω τεκτονικής εφίππευης τοποθετούνται πάνω ε χιτόλιθους, κερατόλιθους και οφιόλιθους (οφιολιθικό κάλυμμα). 3. Ο τρίτος αναπτύεται πάνω τους ανωκρητιδικούς αβετόλιθους της ζώνης του Αξιού (Αλμπωπίας), οι οποίοι είναι τεκτονικά επωθημένοι πάνω τον αδιαπέρατο φλύχη της Πελαγονικής ζώνης (τεκτονικό κάλυμμα υψηλού Βερμίου). Στους μεταλπικούς χηματιμούς (Πλειόκαινο Τεταρτογενές) αναπτύονται γενικά δύο βαθύτεροι υπό πίεη υδροφόροι ορίζοντες, χαμηλότερα από τα λιγνιτικά τρώματα και ένας υψηλότερος, ημι-ελεύθερος έως ελεύθερος. Οι βαθύτεροι υπό πίεη υδροφόροι ορίζοντες περιέχουν παλαιά εγκλωβιμένα νερά που δεν αναπληρώνονται, ενώ ο υψηλότερος υπειέρχεται τον ετήιο υδρολογικό κύκλο. Στο Βέρμιο ο βαθύτερος καρτικός ορίζοντας των τριαδικοϊουραικών αβετολίθων κινείται γενικά υπογείως προς τη Βεγορίτιδα, όταν υφίταται αναπλήρωή του κατά τη διάρκεια υγρών υδρολογικών ετών. Ο ενδιάμεος ορίζοντας κινείται προς τα ανατολικά και τη υνέχεια προς το νότο, όπως εκτιμάται, προς την πηγή Νεράϊδας τα Σέρβια και ο υψηλός κινείται προς τα ανατολικά, τις περιοχές Νάουας-Βέροιας. Τα νερά (επιφανειακά και υπόγεια) που καταλήγουν τη λίμνη Βεγορίτιδα, ύμφωνα με όλα τα τοιχεία, τροφοδοτούν υπογείως το μέτωπο των πολύ μεγάλων πηγών Νηίου (Πηγές Βόδα), η παροχή των οποίων είναι της τάξης των m 3 /ώρα (2,8 έως 3,0 m 3 /sec). Όπως προαναφέρθηκε η λεκάνη Βεγορίτιδας εντάεται ε 3 διαφορετικά υδατικά υτήματα τα GR , GR και GR Σε κλίμακα λεκάνης της περιοχής μελέτης, μπορούν να διακριθούν οι ακόλουθες βαικές υδροφορίες: Σελ.10-10

12 ΕΛΕΓΧΟΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΡ ΕΥΤΙΚΩΝ Υ ΑΤΩΝ (ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΩΝ) ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΑ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΩΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ Α: ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 20 (Υ ΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ) (α) Προχωματική υδροφορία. Αναπτύεται εντός των χαλαρών αποθέεων των μεταλπικών ιζημάτων που έχουν αποτεθεί τη λεκάνη Βεγορίτιδας. Η εξάπλωή τους δεν περιορίζεται μόνο περιμετρικά της λίμνης, αλλά και εντός των υπο-λεκανών των κύριων υδατορευμάτων. Αν και ε κλίμακα λεκάνης θα μπορούε να γίνει αποδεκτή η ύπαρξη ενός ενιαίου υτήματος, τοπικά η υδροφορία εμφανίζει υνθήκες ελεύθερης έως υπό πίεη ανάπτυξης, ενώ το παρελθόν έχουν αναφερθεί και περιπτώεις αρτειανιμού. Σχήμα : Υδρολιθολογικός χάρτης λεκάνης με βάη τη διαχειριτική μελέτη υδατικών πόρων Μακεδονίας Θράκης (Εξάρχου Νικολόπουλος Μπεναών κ.α., 2012) (β) Καρτική υδροφορία. Αναπτύεται το καρτικοποιημένο ανθρακικό ύτημα που δομεί την περιοχή και εξαιτίας του βαθμού αποκάρτωης και της έκταής του έχει ιδιαίτερα πλούιο υδατικό δυναμικό. Το δυναμικό αυτό εκδηλώνεται τόο μέω γεωτρήεων όο και μέα από πολυάριθμες καρτικές πήγες. (γ) Ρωγμωγενής υδροφορία: Αναπτύεται ε ηφαιτειακά και μεταμορφωμένα πετρώματα και οφείλεται αποκλειτικά ε τεκτονικές διεργαίες. Πρόκειται για τοπικής ημαίας υδροφορίες μικρού δυναμικού. Η εκτίμηη της υδροπερατότητας των γεωλογικών χηματιμών κατέληξε ε τρείς κατηγορίες πετρωμάτων: Σελ.10-11

13 1) Στους Περατούς χηματιμούς Οι υδροπερατοί χηματιμοί διακρίνονται ε υδροπερατούς λόγω προχωρημένης καρτικής διάβρωης (αβετόλιθοι, ανακρυταλλωμένοι αβετόλιθοι, πλακώδεις αβετόλιθοι) και ε υδροπερατούς λόγω μεγάλου πρωτογενούς πορώδους (αλλουβιακές αποθέεις, ύγχρονες ποτάμιες και χειμαρρικές αποθέεις και κώνους κορημάτων). Στους υδροπερατούς λόγω προχωρημένης καρτικής διάβρωης περιλαμβάνονται οι τριαδικοϊουραικοί αβετόλιθοι, οι ανωκρητιδικοί αβετόλιθοι της πελαγονικής μάζας και οι ανωκρητιδικοί αβετόλιθοι της Αλμωπίας (ανθρακικό κάλυμμα Βερμίου). Στους υδροπερατούς λόγω μεγάλου πρωτογενούς πορώδους ανήκουν τα πλειτοκαινικά αμμοχάλικα της περιοχής Προατίου-Πτολεμαϊδας, τα αμμοχάλικα βορείως του Πεντάβρυου, οι προχωματικοί κώνοι και οι κώνοι κορημάτων. 2) Ημιπερατούς χηματιμούς Στους ημιπερατούς χηματιμούς διακρίνονται επίης δυο κατηγορίες χηματιμών. Στην πρώτη κατηγορία πρόκειται για διαρρηγμένους αλπικούς χηματιμούς ηφαιτειακών πετρωμάτων, όπως είναι οι οφιόλιθοι, οι περιδοτίτες, οι χιτοκερατόλιθοι και τα υνεκτικά κροκαλοπαγή του Κενομάνιου. Η περατότητα τους χηματιμούς αυτούς οφείλεται τον κερματιμό και γενικά τις διαρρήξεις και κατατμήεις και κατά κανόνα περιορίζεται κυρίως την επιφανειακή ζώνη πάχους 10-20μ, με εξαίρεη ζώνες ρηγμάτων όπου οι αυνέχειες αυτές εκτείνονται και βαθύτερα. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι χαλαρές προχωματικές αποθέεις, αποτελούμενες κυρίως από μίγμα αργίλου, ιλύος και λεπτής άμμου με διάπαρτα χαλίκια, καθώς και ολόκληρη η επιφανειακή ελαφρώς αποαθρωμένη ζώνη των μαργαϊκώνιλυολιθικών αποθέεων του Πλειόκαινου. Τέλος, την κατηγορία αυτή ανήκουν οι προφάτως αποκαλυφθείες εκτάεις της λίμνης Βεγορίτιδας. Ακόμη και όταν η υμμετοχή της αργίλου τις πιο πάνω χαλαρές αποθέεις είναι μεγάλη, αυτές επιφανειακά είναι τουλάχιτον ημιπερατές λόγω της χαλάρωης την οποία υπόκεινται από τα αλλεπάλληλα βαθειά οργώματα (βαθειές αρώεις), ύμφωνα με απόψεις εργαιών που έχουν εκπονηθεί για την περιοχή. Σελ.10-12

14 3) Αδιαπέρατους χηματιμούς Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα κρυταλλοχιτώδη πετρώματα (γνεύιοι και χιτόλιθοι) του Καϊμακταλάν και του Βέρνου-Άκιου, καθώς και τα ηφαιτειακά και μεταμορφωμένα πετρώματα τόο της Πελαγονικής όο και της ζώνης της Αλμωπίας. Σύμφωνα με τα μέχρι ήμερα διαθέιμα τοιχεία οι ποότητες που διακινούνται υπόγεια τα υδατικά υτήματα της ζώνης ενδιαφέροντος, δίνονται το πίνακα που ακολουθεί: Υπόγειο Υδατικό Σύτημα Πίνακας Τροφοδοίες Υπόγειων Υδατικών υτημάτων ζώνης ενδιαφέροντος Ονομαία ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑ (10 6 m 3 ) GR Κοκκώδες Σύτημα Αμυνταίου Φλώρινας 35 GR Κοκκώδες Σύτημα Πτολεμαΐδας 50 GR Σύτημα Β Βερμίου Όρους Δίκτυο γεωτρήεων - Μετρήεις τάθμης Στην περιοχή της λεκάνης επιλέχθηκαν 15 θέεις ταθμημέτρηης κατανεμημένες τις κύριες ζώνες υδρογεωλογικού ενδιαφέροντος (και φυικά τις περιοχές που υφίτανται κατάλληλα υδροληπτικά έργα). Στη λεκάνη δεν υπάρχουν οργανωμένα υλλογικά αρδευτικά δίκτυα που να καλύπτουν το ύνολο της πεδινής περιοχής. Τα επιλεγμένα υδροληπτικά έργα είναι αντιπροωπευτικά τόο της προχωματικής όο και της καρτικής υδροφορίας και έχουν χωρική κατανομή τέτοια που να επιτρέπεται η εξαγωγή υμπεραμάτων για τις χέεις μεταξύ επιφανειακών και υπόγειων νερών, κύρια ε χέη με την επικοινωνία των λιμνών και των ρεμάτων που αποτελούν βαικούς κλάδους του υδρογραφικού δικτύου. Επιημαίνεται ότι η κατανομή υδροληπτικών έργων την ευρύτερη περιοχή είναι κατά πολύ πυκνότερη, ωτόο η δυνατότητα εκτέλεης μετρήεων τάθμης είναι περιοριμένη ε λίγα υδροληπτικά έργα, λόγω των κατακευατικών τους χαρακτηριτικών. Σελ.10-13

15 Πίνακας Μετρήεις βάθους τάθμης την ευρύτερη περιοχή της λεκάνης Βεγορίτιδας για τις τέερεις περιόδους ταθμημέτρηης ΛΕΚΑΝΗ ΒΕΓΟΡΙΤΙΔΑΣ ΣΤΑΘΜΗ ΝΕΡΟΥ (m) Α/Μ ΥΨΟΜΕΤΡΟ (m) 10 ος ος ος - 10 ος ος ,00 29,98 25,67 28,39 25, ,00 54,94 52,45 54,02 50, ,00 120,90 112,43 118,39 111, ,00 69,03 66,18 68,14 65, ,00 65,50 61,75 64,28 60, ,00 17,85 17,4 17,69 15, ,00 5,66 4,53 5,32 4, ,00 29,42 27,36 29,03 26, ,00 3,77 2,21 3,53 2, ,00 1,73 0,66 1,51 0, ,00 25,04 2,86 17,32 2, ,00 72,77 68,23 71,49 66, ,00 5,94 5,14 5,77 5, ,00 8,63 7,36 8,41 7, ,00 81,90 79,66 81,11 80,63 Το απόλυτο υψόμετρο των επιλεχθέντων υδροληπτικών έργων κυμαίνεται από +559 έως +785, καλύπτοντας μεγάλο εύρος του τοπογραφικού αναγλύφου που αναπτύεται την περιοχή. Από τη μελέτη των πρωτογενών δεδομένων τάθμης που παραθέτονται τον παραπάνω πινακα παρατηρούμε ότι το ύνολό τους, οι υπόγειες τάθμες παρουιάζουν την αναμενόμενη χρονική διακύμανη, δηλαδή είναι χαμηλότερες κατά την ξηρή περίοδο (μετά το τέλος της αρδευτικής περιόδου κατά το μήνα Οκτώβριο) και ανακάμπτουν κατά την υγρή περίοδο και ειδικότερα μετά την ολοκλήρωη αυτής το μήνα Μάιο. Σε γενικές γραμμές η έτηια διακύμανη τάθμης παρουιάζεται υψηλότερη κατά το υδρολογικό έτος , ε χέη με το έτος Το γεγονός αυτό της διαφοροποίηης μεταξύ των δύο υδρολογικών ετών, αποδίδεται τις κλιματολογικές υνθήκες κατά τα δύο αυτά υδρολογικά έτη. Η κατείδυη και γενικά η τροφοδοία της λίμνης, θα πρέπει να μεγαλύτερη το πρώτο υδρολογικό έτος, ε χέη με το δεύτερο. Ο μέος όρος των έτηιων διακυμάνεων το ύνολο των 15 ημείων παρακολούθηης είναι 3,94m για το πρώτο υδρολογικό έτος παρατήρηης ( ) και 3,41m για το δεύτερο υδρολογικό έτος παρακολούθηης ( ). Αν από το ύνολο των μετρήεων αφαιρεθεί το ημείο με κωδικό 149, (που βρίκεται βόρεια του Βαλτόνερου και δυτικά των Ρόδων Σελ.10-14

16 βλέπε χήμα ), το οποίο η διακύμανη της τάθμης είναι μεγαλύτερη και για το οποίο γίνεται αναφορά την υνέχεια, ο μέος όρος εποχιακής κύμανης υπόγειας τάθμης είναι 2,64 και 2,62 m για το πρώτο και για το δεύτερο υδρολογικό έτος, αντίτοιχα. Για το ύνολο του δικτύου παρακολούθηης η μεγιτη εποχιακή κύμανη της υπόγειας τάθμης είναι 22,18 και 14,49 m για το πρώτο και δεύτερο υδρολογικό έτος αντίτοιχα. Η ελάχιτη κύμανη είναι 0,45 και 0,48m για το πρώτο και δεύτερο υδρολογικό έτος αντίτοιχα. Όπως προαναφέρθηκε, η γεώτρηη 149, παρουιάζει μεγάλη εποχιακή διακύμανη της υπόγειας τάθμης, ε χέη με τα υπόλοιπα ημεία μέτρηης τάθμης. Η πιθανότερη εξήγηη του φαινομένου αυτού είναι ότι η γεώτρηη υνάντηε ε πολύ μικρό βάθος, χεδόν την επιφάνεια δηλαδή, τους υποκείμενους ηφαιτειακούς χηματιμούς, οι οποίοι διαμορφώνουν αθενή υδροφορία, λόγω των φτωχών υδραυλικών χαρακτηριτικών των ηφαιτειακών χηματιμών. Η τάθμη τους χηματιμούς αυτούς την υγρή περίοδο ταυτίζεται με εκείνη των προχώεων. Ως γενική παρατήρηη, από την ανάλυη των μετρήεων τάθμης προκύπτει μια γενική υπόγεια ύγκλιη ροής προς τη λίμνη Βεγορίτιδα. Δε διαφαίνεται να υπάρχει χέη τροφοδοίας των ρέματων από την υπόγεια υδροφορία. Αντιθέτως τα χετικά υψόμετρα των ρεμάτων και της υπόγειας τάθμης υνηγορούν προς την αντίθετη φορά τροφοδοίας (ρέματα προς υπόγεια νερά), ωτόο αυτή η τροφοδοία όταν υπάρχει είναι μικρή, καθώς δεν τεκμηριώνεται από τις μετρήεις η ανάπτυξη ημαντικών υδραυλικών κλίεων. Η εποχιακή κύμανη των υπόγειων νερών του προχωματικού υδροφόρεα είναι κατά πολύ μικρότερη από αυτήν του καρτικού υτήματος. Παράλληλα, πληιέτερα το πεδινό τμήμα της λεκάνης και ειδικότερα προς τη Βεγορίτιδα, η εποχιακή κύμανη περιορίζεται το ελάχιτο. Το γεγονός αυτό υνηγορεί το ότι η υπόγεια διακίνηη νερού τις περιοχές αυτές της προχωματικής υδροφορίας είναι μάλλον περιοριμένη και το ύτημα βρίκεται ε κατάταη χεδόν ιορροπίας. Αντίθετα, τις κυρίως ζώνες τροφοδοίας προς τα κράπεδα της λεκάνης, η υπόγεια τάθμη δείχνει εξάρτηη προς τις περιόδους τροφοδοίας, δηλαδή τις υγρές περιόδους, όπως αυτές αποτυπώνονται από τις μετρήεις του μηνός Μαΐου. Στο ύνολο τους τα αποτελέματα των υμπεραμάτων που εξάγονται από τη μελέτη των μετρήεων τάθμης, δεν αντιτίθενται τα υμπεράματα που παρουιάζονται χετικά με την υπόγεια κίνηη νερού και τις χέεις με τα επιφανειακά νερά, το κεφάλαιο Σελ.10-15

17 10.7 Ποιότητα νερών - Χημικές Αναλύεις Αξιολόγηη τοιχείων υπαρχόντων πριν την εκπόνηη της παρούας Μελέτης Για τη λεκάνη υπάρχουν αποπαματικά τοιχεία ποιότητας των υδατικών πόρων. Όον αφορά την ποιότητα των υπόγειων νερών των καρτικών υτημάτων, αυτή ε γενικές γραμμές αναφέρεται υψηλή χωρίς την παρουία ιδιαίτερων προβλημάτων. Όπως αναφέρεται την Περιβαλλοντική Μελέτη της παρούας ύμβαης, ο έλεγχος ποιότητας ε 22 γεωτρήεις της λεκάνης έδειξε ε γενικές γραμμές χαμηλή αλατότητα και αναγωγικές υνθήκες ε μικρό αριθμό γεωτρήεων. Ελάχιτος αριθμός γεωτρήεων παρουιάζει υγκεντρώεις νιτρικών που βρίκονται ε επίπεδα mg/l. Οι περιότερες έχουν υγκεντρώεις που βρίκονται το επίπεδο περίπου του 10 mg/l ή χαμηλότερο. Σε παλαιότερες μελέτες (Petoti et., 2004; Τολίκα, 1997; Αμανατίδου, 2007), αναφέρεται ανίχνευη βαρέων μετάλλων και ιχνοτοιχείων την εκβολή του ρέματος Σούλου τη Βεγορίτιδα, ωτόο δεν καταγράφονται υγκεκριμένες τιμές, ενώ αναφέρεται επίης περιοριμένη υγκέντρωη διαλυμένου οξυγόνου (<5mg/l) κατά την περίοδο θερμικής τρωμάτωης. Τέλος, τα ρηχά τμήματα της λίμνης καταγράφεται παρουία αμμωνίας. Επίης για τη λίμνη Βεγορίτιδα, ύμφωνα με άλλη εργαία (Καεκτζίδου, 2009), που βαίζεται ε μετρήεις της περιόδου (Ιωαννίδου κ.α., 2006), αναφέρονται υψηλές υγκεντρώεις μαγγανίου και μολύβδου την περιοχή Άρνιας, ιδήρου και ψευδαργύρου ε όλα τα ημεία μέτρηης που χρηιμοποιήθηκαν και χετικά υψηλές τιμές χλωριόντων και νατρίου, επίης ε όλα τα ημεία μέτρηης. Στους πίνακες που ακολουθούν, παραθέτονται τα αποτελέματα των μετρήεων που διενεργήθηκαν ε επιλεγμένες θέεις της λίμνης κατά την περίοδο Σελ.10-16

18 Πίνακας Επιτόπιες μετρήεις παραμέτρων νερού τη λίμνη Βεγορίτιδα (μέη τιμή και τυπική απόκλιη), όπως αναφέρονται από Καεκτζίδου, 2009, με πηγή: Ιωαννίδου κ.α., 2006) Σελ.10-17

19 Πίνακας Χημικές αναλύεις νερού από τη λίμνη Βεγορίτιδα (μέη τιμή και τυπική απόκλιη), όπως αναφέρονται από Καεκτζίδου, 2009, με πηγή: Ιωαννίδου κ.α., 2006) Στον Πίνακα παραθέτονται τα αποτελέματα αναλύεων νερού της λίμνης και των υπόγειων νερών περιμετρικά αυτής, που διενεργήθηκαν το 2000, το πλαίιο υδρογεωλογικής μελέτης που εκπονήθηκε την περιοχή (Παραχούδης κ.α., 2001). Πίνακας : Αποτελέματα αναλύεων νερού 11/2000 Βεγορίτιδας και περιμετρικής ζώνης υπόγειας υδροφορίας (από Παραχούδη κ.α, 2001) Παράμετρος Λίμνη Βεγορίτιδα Κέλλη Πέτρα Βέγορα-Άγιος Φαράγγι Αντιγόνο- (πηγή) Παντελεήμονας Πελαργός Αγωγιμότητα (μs/cm) ΡΗ 9,70 9,40 7,00 8,30 9,20 8,00 Cl (mg/l) SO 4 (mg/l) K (mg/l) 5 2 1,5 2,3 4 2 Na (mg/l) Σελ.10-18

20 Παράμετρος Λίμνη Βεγορίτιδα Κέλλη Πέτρα Βέγορα-Άγιος Φαράγγι Αντιγόνο- (πηγή) Παντελεήμονας Πελαργός Mg (mg/l Ca (mg/l) Ολική Σκλ/ητα ΝΟ 3 0,20 0,24 8,0 10,2 2,0 37 ΝΗ Τύπος Νερού Mg/SO 4 Ca/SO 4 Ca/SO 4 Ca, Mg/SO 4 Ca/SO 4 Ca/Mg Με βάη τα παραπάνω αποτελέματα, τα νερά της λίμνης ε χέη με τα υπόγεια νερά εμφανίζουν διαφοροποίηη όον αφορά τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα θειϊκών (SO 4 ), τα οποία προέρχονται κυρίως από το ρέμα Σουλού και πιο υγκεκριμένα, όπως εκτιμάται από τους μελετητές, από τα νερά των ΑΗΣ της ΔΕΗ και ε μικρότερο βαθμό ενδεχομένως και από τις αποπλύεις των χημικών θειϊκών γεωργικών λιπαμάτων. Ελαφρώς υψηλή αναφέρεται η υγκέντρωη νατρίου, που κατά την ίδια μελέτη αποδίδεται ε χημικά λιπάματα. Η πηγή Πέτρας που εκφορτίζεται την ομώνυμη λίμνη, έχει τη μεγαλύτερη αγωγιμότητα από τα υπόλοιπα ημεία μέτρηης (1050 μs/cm) και κληρότητα (500 ή 28 γερμ. βαθμοί). Σύμφωνα με τη μελέτη, αυτό οφείλεται την έτω και μικρή μεταλλικότητα των νερών, τα οποία το ημείο ανάβλυης είναι ελαφρώς δύομα, μάλλον λόγω υδρόθειου, το οποίο, όμως, τη υνέχεια απελευθερώνεται. Τα νερά της Κέλλης δεν εμφανίζουν κανένα ποιοτικό πρόβλημα τις μετρημένες παραμέτρους, και ύμφωνα με τη μελέτη, τούτο αποτελεί ένδειξη της υψηλής δυναμικότητας του υδροφόρου ορίζοντα και των περιοριμένων υνθηκών εκμετάλλευής του. Η περιοχή Βεγόρας-Αγ. Παντελεήμονα εμφανίζει υψηλότερη κληρότητα και θειϊκά (SO 4 ), νάτριο (Na) και μαγνήιο (Mg), που εκφράζεται η άποψη ότι οφείλονται τις λιμναίες αποθέεις εντός των οποίων αναπτύεται η υδροφορία. Η ποιότητα του υπόγειου νερού το Φαράγγι είναι υψηλή (με βάη τις μετρημένες παραμέτρους) και αυτό αποδίδεται το ομώνυμο υδατόρευμα (Κάτρου), οι ετήιες διηθήεις του οποίου έχουν εκτιμηθεί ως ημαντικές, υμβάλλοντας έτι την αναπλήρωη της υπόγειας υδροφορίας. Στην περιοχή Αντιγόνου-Πελαργού, εμφανίζονται υγκριτικά υψηλότερες τιμές θειϊκών, που αποδίδονται από τη μελέτη ε επίδραη των χρηιμοποιούμενων λιπαμάτων, όπως επίης και η εμφάνιη υγκεντρώεων νιτρικών ιόντων. Σελ.10-19

21 Αξιολόγηη Χημικών Αναλύεων παρούης Μελέτης Με βάη τις χημικές αναλύεις που πραγματοποιήθηκαν το πλαίιο της παρούας ύμβαης, τα αποτελέματα των οποίων περιγράφονται αναλυτικά το Τεύχος Β, αναφορικά με τη χέη υπόγειων και επιφανειακών νερών, προκύπτουν τα ακόλουθα. Η ε γενικές γραμμές επικράτηη χαμηλότερων τιμών φυικοχημικών παραμέτρων (TDS, αγωγιμότητα, αλατότητα κ.λ.π.) που μετρήθηκαν τα επιφανειακά νερά, ε χέη με τα υπόγεια νερά της λεκάνης οδηγεί το υμπέραμα της περιοριμένης υδραυλικής επικοινωνίας επιφανειακών-υπόγειων υδατικών πόρων, η οποία όταν υπάρχει είναι από τα επιφανειακά προς τα υπόγεια, με εξαίρεη: - την περιοδική τροφοδοία των λιμνών από εκφόρτιη της φρεάτιας υδροφορίας - την τροφοδοία της Βεγορίτιδας από τη βαθιά καρτική υδροφορία. Η επικράτηη λεπτόκοκκων αποθέεων και η ανάπτυξη υνθηκών υπό πίεη υδροφορίας επιτρέπουν την παραμονή του νερού για μεγαλύτερα χρονικά διατήματα εντός του υδροφορέα και τον εμπλουτιμό του ε ιόντα. Παράλληλα, οι παραπάνω υνθήκες περιοριμένης τροφοδοίας ενδέχεται να ευνοούν και την κατανάλωη του οξυγόνου και την ανάπτυξη αναγωγικών υνθηκών όπως κατά θέεις καταγράφονται. Το γεγονός αυτό αναιρείται τα κράπεδα της λεκάνης και ειδικότερα την περιοχή της λίμνης Πετρών όπου φαίνεται υχέτιη επιφανειακής με την υπόγεια υδροφορία καθότι παρατηρείται παρεμφερής χημική ποιότητα των υδατικών πόρων. Η υδραυλική επικοινωνία εκεί ευνοείται από την επικράτηη χονδρόκοκκων αποθέεων που επιτρέπουν τη διήθηη του νερού. Η παρουία φθοριούχων αποδίδεται τη γεωλογία της περιοχής. Η εμφάνιη φωφορικών και αμμωνιακών τα επιφανειακά νερά μαρτυρά την αποτράγγιη των γεωργικών γαιών με επιβαρύνεις από την ακούμενη γεωργική πρακτική (λιπαντική αγωγή). Τα ευρήματα αυτά είναι περιοριμένα τα υπόγεια νερά και όπου υπάρχουν μαρτυρούν την μερική τροφοδοία των από διηθήεις των χειμάρρων προς τα υπόγεια νερά. Επιημαίνεται ότι αυτή η φορά τροφοδοίας (κύρια από το ρέμα Σουλού προς την φρεάτια υδροφορία) έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια ως αποτέλεμα της διαχείριης των υδατικών πόρων. Παλαιότερα, η φρεάτια υδροφορία αποτραγγιζόταν το ρέμα Σουλού. Η καταγραφή γενικευμένης εμφάνιης υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων και καφεΐνης τα επιφανειακά νερά μαρτυρά την έντονη επίδραη των ανθρωπογενών δρατηριοτήτων το υδατικό περιβάλλον της λεκάνης. Η μη εύρεη των ουιών αυτών τα υπόγεια νερά με εξαίρεη την περιοχή της λίμνης Πετρών και μια ακόμα γεώτρηη υνηγορεί την Σελ.10-20

22 περιοριμένη επικοινωνία επιφανειακών-υπόγειων νερών την περιοχή αυτή. Στην περιοχή της λίμνης Πετρών οι γεωλογικές υνθήκες που αναπτύονται ευνοούν όπως προαναφέρθηκε την διαρροή προς την υπόγεια υδροφορία. Παράλληλα, ο εντοπιμός ανθρωπογενούς ρύπανης ε μια ακόμα γεώτρηη (Δήμου Πελαργού), θα πρέπει αφώς να αποδοθεί ε ημειακή πηγή ρύπανης ή/και ε εφαρμογή κακών πρακτικών διαχείριης των φυτοφαρμάκων ή/και ε τοπικά αναπτυόμενες υνθήκες ύγκλιης επιφανειακής απορροής γύρω από τη γεώτρηη και διήθηή της επιλεκτικά γύρω από τη ωλήνωη της γεώτρηης. Πάντως ε κάθε περίπτωη αποτελεί εξαίρεη την περιοχή και δε υνδέεται με γεωλογικά αίτια. Παράλληλα, η μη εξεύρεη υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων και καφεΐνης τα υπόγεια νερά υνηγορεί την τροφοδοία αυτών από τα βαθιά καρτικά υτήματα της ευρύτερης περιοχής και όχι από το λιμναίο περιβάλλον και το λοιπό υδρογραφικό ύτημα της λεκάνης Σχέεις υπόγειων νερών με επιφανειακούς άξονες ροής Συμπεράματα Εντός της λεκάνης Βεγορίτιδας αναπτύονται ημαντικά επιφανειακά υδατικά ώματα λίμνες και χετικά περιοριμένο λοιπό επιφανειακό δίκτυο επιφανειακής απορροής. Αυτό είναι αποτέλεμα της γεωλογικής δομής του ευρύτερου χώρου και της επικράτηης ε ημαντικό τμήμα της λεκάνης ανθρακικών χηματιμών επί της επιφάνειας των οποίων η επιφανειακή απορροή είναι ιδιαίτερα περιοριμένη. Χαρακτηριτικά επιφανειακών αξόνων πέραν των επιμέρους υδατορευμάτων, αποτελεί το ρέμα Σουλού και το δίκτυο αξόνων ύνδεης των 4 λιμνών μεταξύ τους. Η μέτριου δυναμικού προχωματική υδροφορία της λεκάνης τροφοδοτείται από την κατείδυη των κατακρημνιμάτων και από πλευρικές υπόγειες μεταγγίεις, ενώ ημαντικό τμήμα της τροφοδοίας της αποτελούν και οι διηθήεις από τον ρέμα Σουλού, τουλάχιτον εποχιακά. Ωτόο, όπως προκύπτει από τη ύνθεη πιεζομετρικού χάρτη (χήμα ) για το έτος 2001 (Παραχούδης κ.α, 2001), η προχωματική υδροφορία εκφορτίζεται εποχιακά προς το ρέμα Σουλού. Επομένως, η υδροφορία αυτή παρουιάζει εποχικά διαφοροποιούμενη χέη υδραυλικής επικοινωνίας με του άξονες του υδρογραφικού δικτύου και υνολικά εκφορτίζεται προς τις λίμνες της λεκάνης. Οι λίμνες τροφοδοτούνται από τις εκφορτίεις της φρεάτιας υδροφορίας των κοκκωδών χηματιμών ε πολύ μικρό βαθμό και από τις αποτραγγίεις του επιφανειακού Σελ.10-21

23 υδρογραφικού δικτύου. Η κυριότερη πηγή τροφοδοίας ωτόο των λιμνών αυτών και ειδικά της Βεγορίτιδας αποτελεί η εκφόρτιη των καρτικών υδροφοριών και ειδικότερα του κατώτερου καρτικού υτήματος των τριαδικό-ιουραικών ακολουθιών. Σημειώνεται ότι η έκταη της Βεγορίτιδας και ως εκ τούτου και τα υδατικά της αποθέματα κινούνται πτωτικά ως αποτέλεμα των διαμορφωνόμενων κλιματολογικών υνθηκών αλλά κύρια της μη ελεγχόμενης διαχείριης των επιφανειακών και υπόγειων νερών της λεκάνης από τα οποία και τροφοδοτείται όπως προαναφέρθηκε. Στο ύνολό της η λεκάνη αποτραγγίζεται μέω υπόγειων πλευρικών μεταγγίεων δια των καρτικών υτημάτων τις ανατολικές παρυφές της λεκάνης, τροφοδοτώντας με τον τρόπο αυτό πηγές ημαντικών παροχών τις ανατολικές παρυφές του Βερμίου. Στους αλπικούς χηματιμούς και κυρίως αυτούς του Βέρμιου εκτιμάται ότι αναπτύονται μέχρι και τρεις υπόγειοι καρτικοί υδροφόροι ορίζοντες. Η υπόγεια κίνηη και εκφόρτιη τους καθορίζεται από την κλίη της επιφάνειας επαφής με τους υποκείμενους χηματιμούς, οι οποίοι υνήθως υμπίπτουν με τις δυο μεγάλες τεκτονικές επωθήεις. Στην επιφανειακή ζώνη των αλλουβιακών αποθέεων αναπτύεται φρεάτιος ορίζοντας πολύ μικρής ημαίας, ο οποίος τοπικά και ανάλογα με τη λιθολογική ύταη των αποθέεων υνδέεται μάλλον και με τον υδροφόρο ορίζοντα των πλειοκαινικών αποθέεων. Ο φρεάτιος αυτός ορίζοντας, παλαιότερα έδινε νερό το ρέμα Σουλού καθώς η τάθμη του ήταν υψομετρικά ανεβαμένη έναντι της κοίτης. Σήμερα λόγω της ημειωθείας εκμετάλλευης, υμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή το ρέμα Σουλού κατά την πορεία του τροφοδοτεί τον φρεάτιο ορίζοντα. Όον αφορά, τις υπόγειες ειροές προς τις λίμνες Βεγορίτιδα και Πετρών από τις υπόγειες υδροφορίες των πλειοκαινικών και τεταρτογενών, αυτές είναι χεδόν μηδενικές. Αυτό προκύπτει και από τις πρόφατες διανοιχθείες γεωτρήεις τη νότια πλευρά της λίμνης, οι οποίες ε 70 έως 90m υναντούν αργίλους και ιλύες με διάπαρτα χαλίκια χεδόν αδιαπέρατα. Λίγα μόνο νερά του επιφανειακού φρεάτιου ορίζοντα εκφορτίζονταν και κατά περίπτωη εκφορτίζονται την κοίτη του Σουλού και ακολούθως ως επιφανειακά καταλήγουν τη Βεγορίτιδα μόνο κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Σελ.10-22

24 10 Pz.g 30n γ P.gn Z 45 Pt.c Pt.c sc P.gn Z P.sch Z Β Pz.g n P Z.gn Pt.c Pt. c P.sch Z P.gn Z P Z.gn P.gn Z Pz.gn P.gn Z 50 P.sch Z P.sch Z Pz.sch pt 40 P.sch Z pt pt 20 Pt.c 40 pt γ 45 γ pr γ P.sch Z 1 45 γ 10 Pt.c Όριο αβετόλιθων pt pt P.sch Z P.sch Z P.sch Z 12 H.t v Pt.c M.c Αβετόλιθοι Λεκάνης Φλώρινας Pt IV.t Pt IV.t 29 Pz.g n Ενωτική Τάφρος Πηγή Πέτρας 5 H.t v 15 el Pt IV.t Pt IV.t el 540 Pt IV.t sc sc Καταβόθρα Όριο αβετόλιθων el el 10 Pt IV.t Pt IV.s Pt IV.s el P.sch Z el el Pt.c el el Pt.c P.sch Z Pt IV.s ιήθηη Σουλού 600 Pt1.c el Pt. c Pt. el c Pt. c Pt IV.s co, co, 25 sc Σημερινό (2001) όριο λίμνης Η: 509 μ. 40 co, 1 Pz.sch 45 Όριο αβετόλιθων sc Ks Κ8-9.k Κ8-9.k co, 64 co, 16 Ks sc Πηγή Ανατολικού Κ8-9.k co,30 co, 42 co, Αρχικό όριο λίμνης Κ8-9.k fg Pt 1.c Pt 1.c el Μεοβουνίου K Πηγή Χαραυγή Πηγή Κλειτούς Ks.c K Πηγή Σιαπκάρα Κ8-9.k Ks. c co, co, Pz.sch Ks Σερπεντινίτες 55 Κ8-9.k 20 Πηγή Μεγάλη co, Πηγή Πύργων Ks 25 K 8-9.k K 8-9.k K 8-9.k ΖΩΝΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΙΑΦΥΓΩΝ Πηγή Μπέλα Ρέκα Ks 45 Ks.c ΣΗΡΑΓΓΑ ΑΡΝΙΣΣΑΣ fg fg K 8-9.k Ks.c K 8-9.k Ks 20 K 8-9.k 10 Πηγή Γραμματικού 5: Πηγές Λίμνης Νηιού ΛΙΜΝΗ ΝΗΣΙΟΥ 40 Ks.c Πηγή Ερμακιάς Πηγή Βρυτών Ks. c Ks.c Ks.c π.br K.b r Πηγή Νηιού Ks. c fg π.br Προς Πηγές Νάουας - Βέροιας Προς Πηγές Νάουας - Βέροιας Προς Πηγή Νεράϊδας Σερβίων ΕΛΕΓΧΟΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΡ ΕΥΤΙΚΩΝ Υ ΑΤΩΝ (ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΩΝ) ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΑ ΛΕΚΑΝΩΝ Κεντρική Τάφρος Πηγές Καρτική Υπολεκάνη ΑΣΚΙΟΥ Τάφρος Σουλού Υπολεκάνη ΣΑΡΙ ΓΚΙΟΛ 1.7 Σχήμα : Πιεζομετρικός χάρτης έτους 2001 για το ύνολο της λεκάνης Βεγορίτιδας. Απεικονίζεται χαρακτηριτικά η εκφόρτιη του προχωματικού υδροφορέα προς τους άξονες του επιφανειακού υδρογραφικού δικτύου και προς τη λίμνη Βεγορίτιδα (από Παραχούδη κ.α, 2001) Συμπεραματικά, η Βεγορίτιδα δέχεται τροφοδοία κύρια από το καρτικό ύτημα τα ΒΔ και τα Β τμήματά της και ε πολύ μικρότερο βαθμό από τις αδρομερείς προχώεις που την περιβάλουν. Δεν προκύπτει άμεη υχέτιη της τάθμης του καρτικού αυτού υτήματος με τη τάθμη της λίμνης, ειδικά μετά την πτώη της τελευταίας, αφού Σελ.10-23

25 καταγράφεται διαφορά μεταξύ τους. Ομοίως, δε φαίνεται να υπάρχει άμεη χέη τροφοδοίας μέω πλευρικών μεταγγίεων των βαθύτερων υπό πίεη υδροφοριών των κοκκωδών αποθέεων και των καρτικών υτημάτων. Όον αφορά τα νερά του ρέματος Σούλου, αυτά πλέον κατά τη θερινή περίοδο διηθούνται προς τη φρεάτια υδροφορία. Το χειμώνα, λόγω της ανόδου της υπόγειας τάθμης, ενδέχεται να υπάρχει εκφόρτιη περιοδικά της προχωματικής υδροφορίας προς το ρέμα. Ομοίως εκτιμάται ότι λειτουργεί η φρεάτια υδροφορία μεταξύ των λιμνών Χειμαδίτιδας και Πετρών, όπου η υπόγεια υδροφορία αποτραγγίζεται προς την κεντρική τάφρο και την κοίτη του ρέματος Αμύντα, τη υνέχεια δε προς τη λίμνη Πετρών, ως επιφανειακή απορροή Βιβλιογραφία ΑΜΑΝΑΤΙΔΟΥ, Ε. (2007). Η ημαία της ποιότητας των υδάτων τη διαχείριη του υδατικού δυναμικού της περιοχής. Πρακτικά Ημερίδας ΤΕΕ Διαχείριη υδατικών πόρων τη λεκάνη Κοζάνης- Πτολεμαϊδας-Αμυνταίου. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ, Εργατήριο Γεωργικών Φαρμάκων. (2002). Πρόγραμμα Ελέγχου Ποιότητας Επιφανειακών Υδάτων τη Μακεδονία-Θράκη ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Δ. (2007). Υδατικό ιοζύγιο της ευρύτερης υδρολογικής λεκάνης Βεγορίτιδας Προτάεις για τη βελτίωή του. Πρακτικά 2ης επιτημονικής υνάντηης του υλλόγου προταίας Βεγορίτιδας Βιώιμη ανάπτυξη και περιβάλλον τη λίμνη Βεγορίτιδα, , Έδεα. ΕΞΑΡΧΟΥ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΕΝΣΑΣΣΩΝ Σύμβουλοι Μηχανικοί ΑΕ - ΓΕΩΣΥΝΟΛΟ Σύμβουλοι Μηχανικοί & Γεωλόγοι Εταιρεία Περιοριμένης Ευθύνης ΕΠΕ - ΛΙΖΑ ΜΠΕΝΣΑΣΣΩΝ - ΗΛΙΑΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΗΣ - ENVIROPLAN ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ Σύμβουλοι Αναπτυξιακών και Τεχνικών Έργων ΑΕ - ΔΙΚΤΥΟ-Ανώνυμη Εταιρία Τεχνικών Μελετών ΑΕ - ΒΑΒΙΖΟΣ ΖΑΝΝΑΚΗ Μελέτες Έρευνες ΑΕ - ΦΩΤΕΙΝΗ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗ (2012). Κατάρτιη Σχεδίων Διαχείριης των Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμεριμάτων Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, ύμφωνα με τις προδιαγραφές της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, κατ εφαρμογή του Ν. 3199/2003 και του ΠΔ 51/2007» ΕΠΤΑ, ύμβουλοι μελετητές περιβαλλοντικών έργων. (2007). Στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώεων του προγράμματος Ελλάδα-ΠΓΔΜ του τόχου 3 Ευρωπαϊκή χωρική υνεργαία ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ, Σ., ΜΙΧΑΛΑΚΗ, Ε., ΜΠΑΛΙΩΤΗ, Β. (2006). Διαχείριη υδατικών πόρων της υδρολογικής λεκάνης της λίμνης Βεγορίτιδας. Α.Π.Θ. Θεαλονίκη. ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ, Γ., (2001). Εφαρμομένη Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία. Τόμος Γ. Έκδοη ΤΕΕ, Αθήνα. Σελ.10-24

26 ΚΑΣΕΚΤΖΙΔΟΥ Μ., (2009), Μεταπτυχιακή Διατριβή: «Το χειμαρρικό περιβάλλον της λίμνης Βεγορίτιδας. Παρελθόν-Παρόν-Μέλλον» ΠΑΡΑΣΧΟΥΔΗΣ, Β., ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Θ., ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, Ξ. (2001). Υδρογεωλογική μελέτη ευρύτερης λεκάνης Βεγορίτιδας-υνοπτική έκθεη. Ν.Α. Φλώρινας. ΠΑΤΣΙΟΣ Ε., (2006), Μεταπτυχιακή Διατριβή: «Εφαρμογή μεθόδων βαθμονόμηης για την εκτίμηη της τρωτότητας των υπόγειων νερών τη ρύπανη και των επιδεκτικών προς κατολίθηη περιοχών. Εφαρμογή τους Νομούς Κοζάνης Γρεβενών ΣΤΑΜΟΣ Α., (1996), Λίμνη Βεγορίτιδα: Βαικά υδρογεωλογικά υδρολογικά τοιχεία της λίμνης και της ευρύτερης περιοχής. Προτάεις διάωης της λίμνης. Πρακτικά της ημερίδας «Υδάτινοι πόροι Νομού Πέλλας, Διαχείριη Προβλήματα Προοπτικές», Έδεα. Σελ ΤΟΛΙΚΑ Δ., (1997) Διαχείριη υδατικών πόρων Δυτικής Μακεδονίας., Πρακτικά ημερίδας του Τ.Ε.Ε. «Διαχείριη υδατικών πόρων τη λεκάνη Κοζάνης Πτολεμαΐδας Αμυνταίου». Πτολεμαΐδα. ΥΠΕΚΑ, Ειδική Γραμματεία Υδάτων. (2012). Ποιότητα επιφανειακών και υπόγειων υδάτων της χώρας PETALOTI, C., VOUTSA, D., SAMARA, C., SOFONIOU, M., STRATIS, I. & KOUIMTZIS, T., (2004). Nutrient Dynami in Shlow Lakes of Northern Greece Σελ.10-25