ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ Καθηγητής Π. Φωτήλας Λέκτορας Ι. Γιαννατσής ΣΤΑΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Βασικές συνιστώσες των στάσεων προς (απέναντι σε) ένα άτομο/αντικείμενο/γεγονός Συναισθηματική (evaluative): Η συναισθηματική αντίδραση (συμπάθεια/ αντιπάθεια) προς αυτό Γνωστική(cognitive): Οι σχετικές πεποιθήσεις για αυτό ασχέτως αν είναι σωστές ή λάθος Συμπεριφορική(behavioral): Η προδιάθεση συμπεριφοράς προς αυτό με τρόπο συνεπή στις πεποιθήσεις και τα συναισθήματα Στάση (attitude): Σχετικά σταθερά σύνολα, συναισθημάτων πεποιθήσεων και συμπεριφορών προς ένα άτομο/αντικείμενο /γεγονός Στάση απέναντι στην εργασία: Περιλαμβάνει όλες τις σχετικά διαρκείς πεποιθήσεις, συναισθήματα και τάσεις συμπεριφοράς απέναντι στο αντικείμενο της εργασίας, το περιβάλλον εργασίας και τους όρους εργασίας 1
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΤΑΣΕΙΣ - ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ Προκατάληψη: Αρνητική στάση απέναντι σε κάποιον βασισμένη κυρίως σε στερεότυπακαι στην εγγενή τάση να νιώθουμε άβολα με άτομα διαφορετικά προς εμάς Το σύγχρονο εργατικό δυναμικό δεν είναι τόσο ομοιογενές όσο παλιότερα (δημογραφικές αλλαγές, παγκοσμιοποίηση) Οι προκαταλήψεις οδηγούν συνήθως σε διακρίσεις Βασικοί τύποι προκαταλήψεων Με βάση την ηλικία Με βάση την φυσική κατάσταση Με βάση το φύλο Με βάση τις σεξουαλικές προτιμήσεις Με βάση την εθνικότητα Με βάση την θρησκεία ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ Έρευνες δείχνουν ότι η σωστή διαχείριση της διαφορετικότητας έχει θετικά αποτελέσματα στις επιδόσεις της επιχείρησης (αξία μετοχών) γιατί προσελκύουν ταλαντούχους εργαζόμενους και βελτιώνουν την εικόνα της Πως μπορεί να διασφαλιστεί η διαφορετικότητα; Αναζήτηση εργαζόμενων από διαφορετικές ομάδες και ομαλή εισαγωγή τους από τον οργανισμό Ενίσχυση της ιδέας της διαφορετικότητας σε όλους Προσπάθεια για περιορισμό των στερεοτύπων και κοινή συμπεριφορά απέναντι σε όλους Υποστήριξη από την Διοίκηση και συνεχής αξιολόγηση Προσοχή στις λεπτομέρειες 2
ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Η θεωρία των δύο παραγόντων (Herzberg): Η ικανοποίηση και η δυσαρέσκεια από την εργασία σχετίζονται με δύο διαφορετικές ομάδες παραγόντων Υποκινητικοί παράγοντες (ικανοποίηση) Δυνατότητες ανόδου και εξουσία/ευθύνη Αντικείμενο εργασίας Αναγνώριση/επίτευγμα Δυνατότητες προσωπικής ανάπτυξης Παράγοντες υγιεινής (δυσαρέσκεια) Ποιότητα και μέθοδοι διοίκησης Χρηματική αμοιβή Εργασιακές συνθήκες και ασφάλεια Διαπροσωπικές σχέσεις ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Το μοντέλο της προδιάθεσης: Κάποιοι άνθρωποι έχουν μια σταθερή προδιάθεση (θετική ή αρνητική) απέναντι στην εργασία Φαίνεται να συνδέεται με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας (5 διαστάσεις) και ίσως υπάρχει κάποια γενετική συσχέτιση Το μοντέλο της κοινωνικής αλληλεπίδρασης: Οι άνθρωποι τείνουν να υιοθετούν στάσεις που συμβαδίζουν με αυτές των υπόλοιπων όπως αυτές εκφράζονται κυρίως προφορικά Η αξιακή θεώρηση: Οι παράγοντες που ενισχύουν την ικανοποίηση από την εργασία εξαρτώνται από τις αξίες και τις επιθυμίες του ατόμου 3
ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Ερωτηματολόγια Περιγραφικός δείκτης: Οι ερωτώμενοι υποδεικνύουν κατά πόσο συγκεκριμένα επίθετα (ενδιαφέρουσα/ βαρετή, απαιτητική/εύκολη) περιγράφουν τις διάφορες πλευρές της εργασίας Βαθμολόγηση εργασίας: Οι ερωτώμενοι αποδίδουν ένα αριθμητικό μέτρο στον βαθμό ικανοποίησης από τις διάφορες πλευρές της εργασίας Αναφορά κρίσιμων γεγονότων Συνεντεύξεις ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ/ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑΣ Η δυσαρέσκεια από την εργασία οδηγεί: σε υψηλό ποσοστό εθελοντικής απουσίας από την εργασία σε υψηλά ποσοστά αποχώρησης και υψηλό βαθμό ανανέωσης του προσωπικού (labor turnover) The Honeymoon effect: Η τάση για υψηλά ποσοστά ικανοποίησης σε μια νέα εργασία σε συνδυασμό με δυσαρέσκεια από την προηγούμενη The Hangover effect: Η τάση μείωσης της ικανοποίησης από την εργασία καθώς περνάει ο καιρός 4
ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ/ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑΣ Η ικανοποίηση από την εργασία δεν φαίνεται να συσχετίζεται για τα περισσότερα επαγγέλματα άμεσα με την απόδοση ενός εργαζομένου (ποιοτικά ή ποσοτικά), αλλά επηρεάζει την συνολική λειτουργία του οργανισμού καθώς συμβάλλει στη διαμόρφωση του γενικότερου κλίματος Η υψηλή ικανοποίηση οδηγεί σε μικρότερα ποσοστά ατυχημάτων και λαθών Η ικανοποίηση από την εργασία συσχετίζεται με την γενικότερη διάθεση των ατόμων και εκτός εργασίας 5
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Δίκαιο σύστημα αμοιβών Βελτίωση ποιότητας ελέγχου/διοίκησης Εναρμόνιση των ενδιαφερόντων και ικανοτήτων των εργαζομένων και εργασίας Αποκέντρωση εξουσίας ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ Ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο ταυτίζεται με τον οργανισμό και επιθυμεί να παραμείνει Δεν συνδέεται απόλυτα με την ικανοποίηση Τύποι οργανωσιακής δέσμευσης Δέσμευση λόγω συνέχειας (υψηλό κόστος αποχώρησης, κίνδυνος μη εξεύρεσης αντίστοιχης εργασίας) Συναισθηματική δέσμευση (ταύτιση με τους στόχους και τις αξίες του οργανισμού) Κανονιστική δέσμευση (πίεση από τους άλλους) Οφέλη για τον οργανισμό Μικρότερη διάθεση αποχώρησης από τον οργανισμό Διάθεση για προσφορά / ατομικές θυσίες 6
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗΣ ΔΕΣΜΕΥΣΗΣ Εμπλουτισμός εργασίας (job enrichment): Συμμετοχή στη διαδικασία λήψης απόφασης, ενίσχυση ευθυνών ελέγχου Ευθυγράμμιση των στόχων/συμφερόντων του οργανισμού και των εργαζομένων (π.χ. Απόδοση στους εργαζόμενους μεριδίου από τα κέρδη) Επιλογή νέων εργαζομένων με αξίες που ταυτίζονται με αυτές του οργανισμού 7