Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθανάσιος Δ Πρωτογέρου / Αναπληρωτής Καθηγητής
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Πώς; o Πότε; o Σε ποιούς; o Κάθε πότε;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; o Γιατί να το μετρήσω; o Πώς; o Πότε; o Σε ποιούς; o Κάθε πότε;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; Αγγειακός βιοδείκτης
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Βιοδείκτης (biomarker) Biomarkers Definitions Working Group. Clin Pharmacol Ther. 2001 Ένα χαρακτηριστικό το οποίο μπορεί αντικειμενικά να μετρηθεί και να αξιολογηθεί ως δείκτης μιας φυσιολογικής βιολογικής διαδικασίας, ή παθολογικής διαδικασίας, ή φαρμακολογικής απάντησης σε μια θεραπευτική παρέμβαση. A characteristic that is objectively measured and evaluated as an indicator of normal biological processes, pathogenic processes, or pharmacologic responses to a therapeutic intervention
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Βιοδείκτης (biomarker) / ερευνητική & κλινική χρήση 1. Ερευνητική μελέτη της παθογένεσης - παθολογικής φυσιολογίας των νοσημάτων 2. Κλινική εφαρμογή στην πρόληψη & θεραπεία των νοσημάτων - surrogate endpoint - «υποκατάστατο ή ενδιάμεσο καταληκτικό σημείο»
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Βιοδείκτης (biomarker) / κλινική χρήση Vlachopoulos C et al. Atherosclerosis 2015 o Proof of concept - «Θεωρητική απόδειξη» o Prospective validation - Προοπτική αξιολόγηση o Incremental value - Προστιθέμενη αξία o Clinical utility - Κλινική χρησιμότητα (βελτίωση σταδιοποίησης) o Clinical outcomes - Θεραπευτική κλινική αξία o Cost-effectiveness - Σχέση κόστους - οφέλους o Easy of use - Ευκολία στη χρήση o Methodological consensus - Συμφωνία ως προς τη μεθοδολογία μέτρησης o Normal & reference values - Φυσιολογικές τιμές & τιμές αναφοράς
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Φυσική ιστορία καρδιαγγειακών νόσων & πρόληψη Παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου Υποκλινική (προκλινική) δυσλειτουργία & «βλάβη» καρδιαγγειακή Εκδήλωση (αντιρροπούμενης) καρδιαγγειακής νόσου - συνδρόμου Υποτροπή ή μη-αντιρροπούμενη (ανεπάρκεια) καρδιαγγειακής νόσος Γονιδίωμα Θάνατος
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Φυσική ιστορία καρδιαγγειακών νόσων & πρόληψη Υποκλινική (προκλινική) δυσλειτουργία & «βλάβη» καρδιαγγειακή Εκδήλωση (αντιρροπούμενης) καρδιαγγειακής νόσου - συνδρόμου Παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου Γονιδίωμα Primary or primordial prevention seeks to prevent the onset of CVD via risk CVD risk factors management/reduction and community/personal health promotion Υποτροπή ή μη-αντιρροπούμενη (ανεπάρκεια) καρδιαγγειακής νόσος Θάνατος
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Φυσική ιστορία καρδιαγγειακών νόσων & πρόληψη Αγγειακοί βιοδείκτες Υποκλινική (προκλινική) δυσλειτουργία & «βλάβη» καρδιαγγειακή Εκδήλωση (αντιρροπούμενης) καρδιαγγειακής νόσου - συνδρόμου Παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου Γονιδίωμα Primary or primordial prevention seeks to prevent the onset of CVD via risk CVD risk factors management/reduction and community/personal health promotion Υποτροπή ή μη-αντιρροπούμενη (ανεπάρκεια) καρδιαγγειακής νόσος Θάνατος
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Φυσική ιστορία καρδιαγγειακών νόσων & πρόληψη Υποκλινική (προκλινική) δυσλειτουργία & «βλάβη» καρδιαγγειακή Εκδήλωση (αντιρροπούμενης) καρδιαγγειακής νόσου - συνδρόμου Secondary prevention includes procedures that detect and treat preclinical pathological changes and thereby control disease progression Παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου Υποτροπή ή μη-αντιρροπούμενη (ανεπάρκεια) καρδιαγγειακής νόσος Γονιδίωμα Θάνατος
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Φυσική ιστορία καρδιαγγειακών νόσων & πρόληψη Υποκλινική (προκλινική) δυσλειτουργία & «βλάβη» καρδιαγγειακή Εκδήλωση (αντιρροπούμενης) καρδιαγγειακής νόσου - συνδρόμου Tertiary prevention seeks to soften the impact caused by the disease on the patient s function, longevity, and quality of life. Παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου Υποτροπή ή μη-αντιρροπούμενη (ανεπάρκεια) καρδιαγγειακής νόσος Γονιδίωμα Θάνατος
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; Αγγειακός βιοδείκτης o Ποια παθοφυσιολογική διεργασία εκφράζει αυτός ο αγγειακός βιοδείκτης;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Arterial disease Protogerou A & Karatzi K. A G I N G INFLAMMATION GENOME & CLASSICAL CARDIOVASCULAR DISEASE RISK FACTORS Arterial remodelling Atheromatosis Endothelial dysfunction Arteriosclerosis Thrombosis
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; Αγγειακός βιοδείκτης o Ποια παθοφυσιολογική διεργασία εκφράζει αυτός ο αγγειακός βιοδείκτης;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; Αγγειακός βιοδείκτης o Ποια παθοφυσιολογική διεργασία εκφράζει αυτός ο αγγειακό βιοδείκτης; Εξαρτάται από που τον μετράω!!!!!
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Chiu JJ and Chien S. Physiol Rev 2011. Ενδοθήλιο / ενδοθηλιακή ομοιόσταση & ροή αίματος - τάση Schematic diagram showing the generation of shear stress (parallel to the endothelial cell surface) by blood flow and the generation of normal stress (perpendicular to the endothelial cell surface) and circumferential stretch due to the action of pressure.
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Chiu JJ and Chien S. Physiol Rev 2011. Ενδοθήλιο / ενδοθηλιακή ομοιόσταση & ροή αίματος - τάση Hydrogen bubble visualization of flow in molds of carotid bifurcation.
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Chiu JJ and Chien S. Physiol Rev 2011. Ενδοθήλιο / ενδοθηλιακή ομοιόσταση & ροή αίματος - τάση
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθηρωμάτωση & υπερτροφία - απεικόνηση Plaque presence in a high CVD risk cohort 88 / 1822 = 5 % Υπερπλασία/υπερτροφία
Arterial disease A G I N G INFLAMMATION GENOME & CLASSICAL CARDIOVASCULAR DISEASE RISK FACTORS Arterial remodelling Atheromatosis Arteriosclerosis Thrombosis Endothelial dysfunction Protogerou A & Karatzi K
Arterial disease A G I N G remodelling - αναδιαμόρφωση INFLAMMATION GENOME & CLASSICAL CARDIOVASCULAR DISEASE RISK FACTORS Arterial remodelling Atheromatosis Arteriosclerosis Thrombosis Endothelial dysfunction Protogerou A & Karatzi K
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας van Varik BJ et al. Front Geneticss. 2013 Αρτηριακή αναδιαμόρφωση / τύποι αρτηριακής αναδιαμόρφωσης
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας van Varik BJ et al. Front Geneticss. 2013 Αρτηριακή αναδιαμόρφωση / μηχανισμοί αρτηριακής αναδιαμόρφωσης o Vascular smooth muscle cells proliferation & differentiation (Πολλαπλασιασμός και διαφοροποίηση λείων μυικών κυττάρων αγγειακού τοιχώματος) o Degradation & fractures of elastin fibers (αποδόμηση & ρήξη ινών ελαστίνης) o Calcification and deposition of extracellular matrix material (εναπόθεση & ασβεστοποίηση ουσιών εξωκυττάτιας ουσίας)
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας van Varik BJ et al. Front Geneticss. 2013 Αρτηριακή αναδιαμόρφωση / μηχανισμοί αρτηριακής αναδιαμόρφωσης
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας van Varik BJ et al. Front Geneticss. 2013 Αρτηριακή αναδιαμόρφωση / μηχανισμοί αρτηριακής αναδιαμόρφωσης
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας van Varik BJ et al. Front Geneticss. 2013 Αρτηριακή αναδιαμόρφωση / μηχανισμοί αρτηριακής αναδιαμόρφωσης
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αρτηριακή αναδιαμόρφωση / αναστροφή αρτηριακής αναδιαμόρφωσης / άσκηση Maiorana et al. Sports Med, 2003
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθηρωμάτωση & υπερτροφία - απεικόνηση Plaque presence in a high CVD risk cohort 437 / 1822 = 24 % Plaque presence in a high CVD risk cohort 88 / 1822 = 5 % Αθηρωμάτωση Υπερπλασία/υπερτροφία
Arterial disease A G I N G INFLAMMATION GENOME & CLASSICAL CARDIOVASCULAR DISEASE RISK FACTORS Arterial remodelling Atheromatosis Arteriosclerosis Thrombosis Endothelial dysfunction Protogerou A & Karatzi K
Arterial disease A G I N G atheromatosis - αθηρωμάτωση INFLAMMATION GENOME & CLASSICAL CARDIOVASCULAR DISEASE RISK FACTORS Arterial remodelling Atheromatosis Arteriosclerosis Thrombosis Endothelial dysfunction Protogerou A & Karatzi K
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθηρωμάτωση
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθηρωμάτωση Adapted from Stary HC et al. Circulation. 1995;92:1355-1374. Endothelial Dysfunction Fatty Streak Intermediate Lesion Atheroma Fibrous Plaque Complicated Lesion/Rupture Endothelial Dysfunction From first decade From third decade From fourth decade Atherosclerosis is a chronic disease that progress silently over many years
Arterial disease A G I N G remodelling - αναδιαμόρφωση & atheromatosis - αθηρωμάτωση INFLAMMATION GENOME & CLASSICAL CARDIOVASCULAR DISEASE RISK FACTORS Arterial remodelling Atheromatosis Arteriosclerosis Thrombosis Endothelial dysfunction Protogerou A & Karatzi K
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθηρωμάτωση και αναδιαμόρφωση Michael R. Ward et al. Circulation. 2000 Putative relationship between plaque rupture and outward remodelling
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; o Γιατί να το μετρήσω;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας European Society of Cardiology / European Society of Hypertension Hypertension Guidelines 2013 Για τη βελτιστοποίηση της σταδιοποίησης του καρδιαγγειακού κινδύνου
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Για τη βελτιστοποίηση της σταδιοποίησης του καρδιαγγειακού κινδύνου JAMA 2012 N=45000 NET reclassification overall 0.8% intermediate risk population 3.6 %
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Για τη βελτιστοποίηση της σταδιοποίησης του καρδιαγγειακού κινδύνου ΝΕΤ (net reclassification index) MESA study cimt & plaques = 9.9% overall population cimt & plaques = 21.7% in intermediate risk population
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; o Γιατί να το μετρήσω; o Πώς;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθηρωμάτωση & υπερτροφία - απεικόνηση
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθηρωμάτωση & υπερτροφία - απεικόνηση Ενδοθήλιο o Λεία μυικά κύτταρα o Ελαστίνη o Κολλαγόνο o o o Ελαστίνη Κολλαγόνο Λίγα λεία μυϊκά κύτταρα
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθηρωμάτωση & υπερτροφία - απεικόνηση Intimal-medial thickness (ΙΜΤ) = πάχος έσω-μέσου χιτώνα ΟΧΙ ΠΑΧΟΣ ΕΝΔΟΘΗΛΙΟΥ
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθηρωμάτωση & υπερτροφία - απεικόνηση Ορισμός αθηρωματικής πλάκας: (α) πάχος > 1.5 mm ή (β) πάχος > 1.5 * ΙΜΤ συνορεύοντος αρτηριακού τμήματος
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Αθηρωμάτωση & υπερτροφία - απεικόνηση Ημι-αυτόματη μέτρηση με χρήση λογισμικού αυτόματης ανίχνευσης ορίων του έσω-μέσου χιτώνα της κοινής καρωτίδας (Intimal-medial thickness, IMT)
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; o Γιατί να το μετρήσω; o Πώς; Αναπάντητα ερωτήματα: - δεξιά η αριστέρα ή μέσος όρος Δ+Α - max IMT ή average IMT - carotid plaque area?
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; o Γιατί να το μετρήσω; o Πώς; Σε άλλο αρτηριακό δίκτυο;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Protogerou A et al. Plos One. 2015
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Protogerou A et al. Plos One. 2015
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Protogerou A et al. Plos One. 2015
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; o Γιατί να το μετρήσω; o Πώς; o Πότε;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας European Society of Cardiology / European Society of Hypertension Hypertension Guidelines 2013 Όταν υπάρχει ανάγκη βελτιστοποίησης της σταδιοποίησης του καρδιαγγειακού κινδύνου
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας European Society of Cardiology / European Society of Hypertension Hypertension Guidelines 2013 Όταν υπάρχει ανάγκη βελτιστοποίησης της σταδιοποίησης του καρδιαγγειακού κινδύνου Όταν υπάρχει το ερώτημα έναρξης φαρμακευτικής αγωγής ή όχι
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; o Γιατί να το μετρήσω; o Πώς; o Πότε; o Σε ποιούς;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας European Society of Cardiology / European Society of Hypertension Hypertension Guidelines 2003 ESC/ESH 2003 IMT > 0.9 mm or plaque
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας European Society of Cardiology / European Society of Hypertension Hypertension Guidelines 2013 ESC/ESH 2013 IMT > 0.9 mm or plaque
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας European Society of Cardiology Working Group on Peripheral Circulation. Atherosclerosis. 2015 AΥ IIa/B ESC/ESH 2013 Δυσλιπιδαιμία IIa/B ESC/EAS 2011 Ασυμπτωματικοί IIa/B ACCF /AHA 2010 ΣΔ Προ ΣΔ ΚΑ νόσο Ασυμπτωμτικοί IIa/B ------- III/B ESC/EASD 2013 ESC 2013 ACC/AHA 2013
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας European Society of Cardiology Working Group on Peripheral Circulation. Atherosclerosis. 2015 Αγγειακοί βιοδείκτες & καρδιαγγειακή πρόληψη ESC/ESH Artery Society 2015
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας Ανίχνευση βλάβης στα αγγεία: πάχος έχω-μέσου χιτώνα (intimalmedial thickness, IMT) καρωτίδων o Τι είναι; o Γιατί να το μετρήσω; o Πώς; o Πότε; o Σε ποιούς; o Κάθε πότε;
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας European Society of Cardiology / European Society of Hypertension Hypertension Guidelines 2013
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας European Society of Cardiology Working Group on Peripheral Circulation. Atherosclerosis. 2015 Reversibility of cimt Calcium Channel Blockers
Μονάδα Καρδιαγγειακής Πρόληψης & Έρευνας European Society of Cardiology Working Group on Peripheral Circulation. Atherosclerosis. 2015 To υπερηχογράφημα της καρωτίδας επιτρέπει ταυτοχρόνως τη μέτρηση ΙΜΤ και πλάκας και την εκτίμηση υπερτροφίας / αθηρωμάτωσης Είναι σχετικά απλό στη χρήση και το κόστος των μηχανημάτων έχει μειωθεί πολύ Η συσχέτιση του με ΚΑ επεισόδια είναι πολύ καλά τεκμηριωμένη Η επανασταδιοποίηση του ΚΑ κινδυνου είναι μέτρια με ΙΜΤ και καλύτερη με την πλάκα η τον συνδυασμό ΙΜΤ& πλάκας Έχει θέση στην κλινική εφαρμογή σε υπερτασικούς και σε άτομα με δυσλιπιδαιμία, διαβήτη. Στο μέλλον η καταγραφή σε πολλάπλα σημεία (π.χ. και μηριαίες αρτηριές) ίσως ενισχύσει την κλινική του αξία