Α) Μετάφρση Έγινε, λοιπόν, φνερό ότι πρέπει ν ορίσουµε νόµους γι την πιδεί κι ότι πρέπει ν την κάνουµε ίδι γι όλους. Ποιος όµως θ είνι ο χρκτήρς υτής της πιδείς κι µε ποιον τρόπο θ πρέπει ν διφύγουν την προσοχή µς. Γιτί σήµερ υπάρχουν διφορετικές πόψεις ως προς το εκπιδευτικό πρόγρµµ. εν έχουν πράγµτι όλοι την ίδι γνώµη γι το τι πρέπει ν µθίνουν οι νέοι είτε µε στόχο την ρετή είτε µε στόχο τον κλύτερο τρόπο ζωής, ούτε είνι φνερό ν η πιδεί πρέπει ν έχει στόχο της το νου ή τον ηθικό χρκτήρ. ν ξεκινήσουµε πό την εκπίδευση που πρέχετι σήµερ, η έρευνά µς θ βρεθεί ντιµέτωπη µε µεγάλη σύγχυση κι δεν είνι κθόλου φνερό ν η πιδεί πρέπει ν προσφέρει υτά που είνι χρήσιµ γι τη ζωή ή υτά που οδηγούν στην ρετή ή υτά που πλώς προάγουν τη γνώση (όλες υτές οι πόψεις έχουν βρει κάποιους υποστηρικτές) κι δεν υπάρχει κµιά πολύτως συµφωνί γι το ποιες σπουδές οδηγούν στην ρετή (κτρχήν δεν έχουν την ίδι ιδέ γι την ρετή τιµούν. εποµένως είνι φυσικό ν υποστηρίζουν διφορετικές γνώµες κι ως προς την άσκησή της). Β1) Στην ρχή του κειµένου της 20 ης ενότητς ο Αριστοτέλης διτυπώνει δύο θέσεις οι οποίες πορρέουν πό τ προηγούµεν :.Τ θέµτ της πιδείς πρέπει ν ρυθµίζοντι νοµοθετικά. β. Η πρεχόµενη πιδεί πρέπει ν είνι ίδι γι όλους. Στη συνέχει διτυπώνοντι τ κόλουθ ερωτήµτ κι οι προβληµτισµοί σχετικά µε τ θέµτ της πιδείς :. ποιος πρέπει ν είνι ο χρκτήρς της πιδείς β. µε ποιο τρόπο πρέπει ν πρέχετι η πιδεί Σελίδ 1 πό 7
γ. ποιο πρέπει ν είνι το περιεχόµενο της πρεχόµενης γνώσης (<< >>) γι ν ποκτήσουν ρετή γι ν ζουν κλύτερ. δ. Ποιοι πρέπει ν είνι οι στόχοι της πιδείς : η άσκηση του νου ή η διµόρφωση ηθικού χρκτήρ ; ε. Ειδικά στ χρόνι του Αριστοτέλη δεν είνι ξεκθρισµένο που πρέπει ν είνι το περιεχόµενο των γνώσεων κι ποιοι οι στόχοι της εκπίδευσης, δηλδή : πρέπει ν πρέχοντι γνώσεις χρήσιµες γι τη ζωή µε στόχο ν µπορούν ν ζουν οι νέοι κλύτερ; γνώσεις που σκούν το νου, χωρίς ν είνι χρήσιµες στη ζωή. Ως προς την πιδεί που πρέχετι στις µέρες του Αριστοτέλη (<< >>) επικρτεί µεγάλη σύγχυση σχετικά µε το περιεχόµενο των γνώσεων κι κυρίως τους στόχους που πρέπει ν έχει η εκπίδευση. Έτσι ) άλλοι υποστηρίζουν ότι η πιδεί πρέπει ν κάνει τους νέους ικνούς ν εξσφλίζουν τ χρήσιµ στη ζωή τους, β) άλλοι ότι πρέπει ν τους σκείς στην ρετή, γ) άλλοι ότι πρέπει ν τους πρέχει στοιχεί που πλώς προάγουν τη γνώση (<<τά περιττά>>). Σε άλλο σηµείο των <<Πολιτικών>> ο Αριστοτέλης νφέρει ότι τ ντικείµεν της εκπίδευσης στην εποχή του ήτν: νάγνωση κι γρφή, ντικείµενο χρήσιµο γι τη ζωή γυµνστική, που συντελεί στην κλλιέργει της νδρείς µουσική, η οποί κι είνι χρήσιµη γι τη ζωή κι σκεί ηθική επίδρση σχέδιο κι ζωγρφική (όχι πάντ), κι υτό το ντικείµενο χρκτηρίζετι χρήσιµο ντικείµενο γι τη ζωή. εν νφέρετι η ριθµητική, επειδή ίσως υτή στην Αθήν διδσκότν στο σπίτι κι όχι στο σχολείο. Σελίδ 2 πό 7
Β2) Ο Αριστοτέλης κολουθεί µί µέση οδό ως προς το περιεχόµενο των σπουδών, χωρίς ν ποµκρύνετι πό τον ηθικοπλστικό προσντολισµό ολόκληρου του εκπιδευτικού συστήµτος. Πρέπει, τονίζει, ν διδάσκοντι τ χρήσιµ, όχι όµως όλ, λλά πό υτά, µόνο όσ είνι πρώτης πρκτικής νάγκης. Γι πράδειγµ η νάγνωση, η γρφή, η ριθµητική, λίγη γεωµετρί κι σχέδιο είνι γνώσεις που τις χρειάζετι ο πολίτης στις κθηµερινές του δρστηριότητες κι συνλλγές. Το χρήσιµο, όµως, είνι µόνο µέσο γι έν σκοπό. εν ρµόζει σε ελεύθερους νθρώπους ν νζητούν πντού τη χρησιµότητ. Πρέπει ν γυµνζόµστε κι θλούµστε, χωρίς όµως ν θεωρούµε τη γυµνστική κι την άθληση υτοσκοπό, όπως οι Σπρτιάτες, λλά θερπευτικά µέσ. Η ενσχόληση µ υτά χλρώνει την ψυχή κι µε τη χρά που της δίνει, την ξεκουράζει. Γενικώς, πρέπει ν δικρίνουµε τις ελεύθερες πό τις νελεύθερες ενσχολήσεις. Οι τελευτίες κθιστούν τον ελεύθερο άνθρωπο νίκνο ν εκπληρώσει τις πιτήσεις της ρετής, περιορίζοντς κι υποβθµίζοντς τη σκέψη του. Η πιδεί πρέπει ν προσφέρει στους νέους κι ρετή, γι ν µπορούν ν κτκτήσουν ένν κλύτερο τρόπο ζωής. Γι υτό ένς ελεύθερος πολίτης πρέπει ν επιδιώκει κι τις γνώσεις εκείνες που προσδίδουν τη θεωρητική κτάρτιση στον άνθρωπο, διµορφώνουν ηθικά το χρκτήρ του κι προάγουν τη γνώση. Εποµένως, πό τ χρήσιµ κι νγκί πρέπει ν διδάσκοντι όσ τιριάζουν σε ελεύθερους νθρώπους κι όχι τ ευτελή, που κάνουν τον άνθρωπο γροίκο κι τον εµποδίζουν στην κτάκτηση της ρετής. Η διδσκλί δεν πρέπει ν υπερβίνει ορισµέν όρι, δεν πρέπει ν τη χρκτηρίζει υπερβολικός ζήλος, στην προσπάθειά της ν επιτευχθεί το τέλειο. Ο Αριστοτέλης επιδιώκει ν κτνοήσουν οι συµπολίτες ότι υπάρχουν τρεις διφορετικές πόψεις γι το περιεχόµενο της πιδείς κι γι τους στόχους που πρέπει υτή ν εκπληρώνει. Η πρώτη άποψη τονίζει τον της πιδείς (η πιδεί πρέπει ν προσφέρει υτά που είνι χρήσιµ). Η δεύτερη δίνει προτεριότητ στην Σελίδ 3 πό 7
(η πιδεί πρέπει ν προσφέρει υτά που προάγουν τη γνώση, τ πέρ πό τις κθηµερινές νάγκες µς).η τρίτη εξίρει τον (η πιδεί πρέπει ν προσφέρει υτά που οδηγούν στην ρετή). Β3) Κτά τον Αριστοτέλη η πιδεί έχει πολιτικό χρκτήρ. Αυτό τεκµηριώνετι πό µι σειρά επιχειρηµάτων που πρτίθεντι τόσο στην ενότητ υτή όσο κι στο µέσως προηγούµενο κείµενο (πρτίθετι µετφρσµένο στο σχολικό βιβλίο) : 1. Η πιδεί πρέπει ν κινεί το ενδιφέρον του πολιτικού κι του νοµοθέτη. 2. Η πιδεί έχει πολύ µεγάλη σηµσί τόσο γι τη συνολική ζωή του κράτους όσο κι γι τη ζωή του κάθε πολίτη ξεχωριστά. 3. Αν πρµεληθεί το θέµ της πιδείς των νέων, βλάπτετι -πριν π όλ- το πολίτευµ της πόλης τους. 4. Η φροντίδ γι την πιδεί νήκει στο δηµόσιο κι όχι στην τοµική πρωτοβουλί, επειδή οι πολίτες έχουν ν επιτελέσουν, σν σύνολο, έν σκοπό. 5. Όλοι οι πολίτες νήκουν στην πόλη κι όχι στον ευτό τους κι, εποµένως, κοινή πρέπει ν είνι κι η άσκηση γι την επίτευξη ενός κοινού στόχου. Αυτή την κοινή άσκηση, που θ οδηγήσει τους πολίτες σε πράξεις ρετής, την εξσφλίζει η δηµόσι πιδεί. 6. Η φροντίδ γι το άτοµο πρέπει ν γίνετι σε πόλυτο συντίρισµ µε τη φροντίδ γι το σύνολο. Αυτό πετυχίνετι µε την γωγή που προσφέρετι µε έν δηµόσιο, κοινό γι όλους σύστηµ. 7. Τ θέµτ της πιδείς πρέπει ν τ ρυθµίζει η πολιτεί µε τους νόµους. 8. Από υτά συνάγετι ότι το θέµ της πιδείς είνι θέµ που φορά την πόλη ως σύνολο κι, εποµένως, έχει έντονο πολιτικό χρκτήρ. Σελίδ 4 πό 7
Σύµφων µε το πόσπσµ που δίνετι πό µετάφρση (Αριστοτέλους Πολιτικά Α2,16) η έννοι της δικιοσύνης είνι στενά συνυφσµένη µε την έννοι της πόλης κι γι υτό κριβώς δεν υπάρχει πουθενά λλού πρά µόνο στην πόλη φού µόνο σ υτή υπάρχει ο νόµος που ρυθµίζει τη λειτουργί της. Έτσι, χάρη στη δικιοσύνη, το άτοµο βρίσκετι σε πόλυτη συµφωνί προς την κοινωνική ηθική της πόλης του κθώς φοµοιώνει κι εσωτερικεύει τους ηθικούς κνόνες κι προσρµόζετι σ υτούς εξσφλίζοντς την κοινωνική ρµονί κι συνοχή. Β4) Σελ. Σχ. Βιβλίου 145 147 : <<Στη Μκεδονί ο Αριστοτέλης... τ Ηθικά Νικοµάχει>> λήθει, λησµόνητος, λάθος εκµάθηση, µθητής πρλβή, λάφυρο, κτάληψη διάφορος, προσφορά, φερέγγυος νόµισµ, νοµισµτοκόπος Γ1) Μετάφρση Πώς, λοιπόν, Σωκράτη, είπε ο Αντισθένης, φού τέτοι είνι η γνώµη σου, δεν εκπιδεύεις την Ξνθίππη λλά ικνοποιείσι µε τη γυνίκ η οποί νοµίζω ότι είνι η χειρότερη πό υτές που υπάρχουν, έχουν υπάρξει κι πό υτές που θ υπάρξουν; ιότι, πάντησε, βλέπω ότι κι εκείνοι οι οποίοι θέλουν ν γίνουν ικνοί ιππείς µετχειρίζοντι όχι τ πλέον ήµερ άλογ λλά τ πλέον άγρι. Γιτί πιστεύουν ότι, εάν µπορούν ν δµάζουν υτά εύκολ θ µπορούσν ν χρησιµοποιούν κι τ άλλ άλογ. Κι εγώ, λοιπόν, επειδή θέλω ν µάθω τον Σελίδ 5 πό 7
& " τρόπο της επικοινωνίς κι της συννστροφής µε τους νθρώπους, έχω ποκτήσει υτή τη γυνίκ επειδή γνωρίζω κλά ότι, εάν θ υποφέρω (νεχτώ) υτή, εύκολ θ µπορέσω ν συννστρφώ µε όλους τους άλλους νθρώπους. Γ2). ε ε! # "! ε ε # % & & % & & ' ( & ) * +, 0 4 ε & 5. ε 6 ε & ( & ε ε ε - -. / / ε & ε 1 ε 1 2 ε 1 ε 1 ε 1 & 3 1 & 3 ε 4 3 & ε ε ε 1 3 & 3 3 & 3 & 3 - - 7 8 & ε 3 4 3 9 & 3 ε - - :! ; & 3 - - < 1 ε / /? & ε & 3 9 & 3 ε 3 4 3 ε - - ε @! 4 ε & ε!! ε / / = ε > 4 4 % & & & ε 3 4 3 2 ε & ε & 4 3 ε & ε / / Σελίδ 6 πό 7
< ; & 3 - - / / = ε > 4 4 ( & 7 & Επιµέλει πντήσεων: Κιτσρά Γ. εµιρτζόγλου Ε. Τσιόγκς Θ. Στµάτης Ι. Σελίδ 7 πό 7