Η επίμαχη σύμβαση, ως εκ του απλού, μη εξειδικευμένου τεχνικά αντικειμένου της,

Transcript

1 ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VII ΤΜΗΜΑ ΠΡΑΞΗ Επισκευή και συντήρηση των φωτεινών σηματοδοτών του Δήμου: α)φύση της σύμβασης β)αόριστος Προϋπολογισμός γ) Εργασίες εμπίπτουσες σε καθήκοντα υπαλλήλων Η επίμαχη σύμβαση, ως εκ του απλού, μη εξειδικευμένου τεχνικά αντικειμένου της, που συνίσταται σε απλή εποπτεία, αντικατάσταση φθορών στους ήδη υπάρχοντες σηματοδότες του Δήμου Δ και στη συντήρηση τους, δεν εμπίπτει στην κατηγορία των «έργων» ή των «τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών», αλλά σε εκείνη των «γενικών υπηρεσιών» του ν. 4412/2016, με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζεται εν προκειμένω η παρ. 5 του άρθρου 118 του ν. 4412/2016. Εξάλλου, ορθώς για τις εν λόγω εργασίες, αναφέρεται στην επίμαχη μελέτη ο αριθμός cpv /συντήρηση εγκαταστάσεων φωτεινών σηματοδοτών, καθόσον δεν πρόκειται για «εγκατάσταση συστημάτων φωτισμού και σηματοδοτών οδών» της τάξης «λοιπές εγκαταστάσεις σε κτίρια» της ομάδας «εγκαταστάσεις παροχών σε κτίρια» του Παραρτήματος II του Προσαρτήματος Α του ν. 4412/2016. Επιπροσθέτως, ο αριθμός αυτός cpv δεν συγκαταλέγεται στο Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ περί συμβάσεων εκπόνησης μελετών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών. Περαιτέρω, η έλλειψη ρητής έγκρισης από το Δημοτικό Συμβούλιο της / «βεβαίωσης» για την καλή εκτέλεση των εργασιών δεν ασκεί επιρροή, δοθέντος ότι κατά το χρονικό σημείο ελέγχου του χρηματικού εντάλματος είχε παρέλθει η προθεσμία των τριάντα ημερών, μετά το άπρακτο πέρας της οποίας

2 2 θεωρείται ότι η παραλαβή έχει συντελεσθεί αυτοδίκαια σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 219 του ν. 4412/2016. Ωστόσο, ο προϋπολογισμός της σύμβασης είναι αόριστος και αντίθετος στην αρχή της οικονομικότητας, διότι στον ενδεικτικό προϋπολογισμό της παρατίθεται το κατ αποκοπή ποσό των ,00 ευρώ για υπηρεσίες ενός έτους και δεν αναφέρεται κάποιο στοιχείο σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού του σε αυτό το ύψος, όπως εκτιμώμενες εργατοώρες ή εργατοημέρες, τιμή μονάδος για αυτές, ανάλυση των τιμών ανά είδος εργασίας. Περαιτέρω, το μη εξειδικευμένης τεχνικής φύσης αντικείμενο της σύμβασης, όπως ανωτέρω περιγράφεται, εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Τμήματος Ηλεκτρομηχανολογικών Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου και οι πέντε υπάλληλοι συναφούς ειδικότητας που υπηρετούν στο Δήμο (1 ΔΕ Ηλεκτρολόγος, 2 ΤΕ Μηχανολόγοι, 2 ΠΕ Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί) κρίνονται τεχνικά ικανοί και αριθμητικά επαρκείς για να διεκπεραιώσουν τις ανατεθείσες εργασίες. Εξάλλου, η έλλειψη ηλεκτρομηχανολογικών μέσων προβάλλεται αορίστως, σε κάθε δε περίπτωση ο ισχυρισμός αυτός έρχεται σε αντίθεση με τη δέσμευση του Δήμου για παροχή των ανταλλακτικών και των υλικών που τυχόν απαιτηθούν κατά την εκτέλεση των εργασιών. Κατ ακολουθία των ανωτέρω, η δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. Δείτε το πλήρες κείμενο

3 3 ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VII ΤΜΗΜΑ ΠΡΑΞΗ Αποτελούμενο από την Πρόεδρό του Ελένη Λυκεσά, Σύμβουλο, και τους Παναγιώτη Παππίδα, Πάρεδρο και Ανδρέα Σώκο, Εισηγητή (εισηγητή). Γραμματέας: Ιωάννης Αθανασόπουλος, υπάλληλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Συνήλθε στο Κατάστημά του, στις 28 Ιανουαρίου 2019, για να αποφανθεί αν πρέπει να θεωρηθεί το Α 316, οικονομικού έτους 2018, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου Δ. Σκέφθηκε κατά το νόμο 1. Με την / έκθεση του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό Δ ζητείται να αρθεί η διαφωνία που ανέκυψε μεταξύ αυτού, βάσει της / πράξης επιστροφής, και του Δήμου Δ ( / έγγραφο επανυποβολής) για τη θεώρηση του ανωτέρω χρηματικού εντάλματος, ποσού 1.032,92 ευρώ, που αφορά σε καταβολή τμήματος αμοιβής για εργασίες επισκευής και συντήρησης των φωτεινών σηματοδοτών του Δήμου. Κατά τον Επίτροπο α) η δαπάνη αντίκειται στην αρχή της οικονομικότητας, αφενός διότι δεν προκύπτει με σαφήνεια ο τρόπος προσδιορισμού της προϋπολογιζόμενης δαπάνης, αφετέρου διότι η υπηρεσία, μη εξειδικευμένης φύσης και εμπίπτουσα στις αρμοδιότητες του οικείου Τμήματος, ήταν δυνατό να διεκπεραιωθεί από τους αρμόδιους υπαλλήλους του Δήμου, β) δεν επισυνάπτεται απόφαση έγκρισης του πρωτοκόλλου οριστικής παραλαβής των εργασιών από το Δημοτικό Συμβούλιο, σύμφωνα με το άρθρο 219 παρ. 5 του ν. 4412/2016 και γ) δεδομένου ότι το αντικείμενο της σύμβασης είναι η εκτέλεση δημοσίου έργου, έπρεπε να τηρηθεί η διαδικασία της δημόσιας ηλεκτρονικής κλήρωσης κατά το άρθρο 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016.

4 4 2. Κατά τα άρθρα 45 παρ. 3 και 53 παρ. 1 και 2 του ν. 4412/2016 (Α 147), στις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών πρέπει να προσδιορίζονται με ακρίβεια το είδος και η ποσότητα των προς ανάθεση υπηρεσιών, προκειμένου να καθίσταται εφικτός ο έλεγχος του τρόπου υπολογισμού της προϋπολογιζό-μενης δαπάνης και κατ επέκταση της νόμιμης διάθεσης του δημόσιου χρήματος, σε συμμόρφωση προς τις αρχές της οικονομικότητας και της διαφάνειας. Η έλλειψη των παραπάνω στοιχείων καθιστά ασαφή την προϋπολογιζόμενη δαπάνη και συνακόλουθα μη νόμιμες τη διαδικασία ανάθεσης και τη συναπτόμενη σύμβαση (Ε.Σ. Κ.Π.Ε.Δ.VII Τμ. 23/2018, 251/2017, πρβλ. VI Τμ. απ. 23/2012, Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. πράξ. 23/2017, 73, 198, 299/2016, 388/ 2015 κ.ά.). 3. Σύμφωνα με την αρχή της οικονομικότητας, που επιβάλλει την εκπλήρωση των σκοπών των Ο.Τ.Α. με την κατά το δυνατόν ελάχιστη επιβάρυνση του προϋπολογισμού τους, αυτοί δεν δύνανται να διαθέτουν πιστώσεις για την πληρωμή δαπανών που συνδέονται με την εκτέλεση εργασιών οι οποίες εμπίπτουν στα συνήθη καθήκοντα των υπαλλήλων τους, όπως αυτά περιγράφονται στις οικείες οργανικές διατάξεις. Μόνο κατ εξαίρεση είναι δυνατή η ανάθεση σε τρίτους υπηρεσιών ειδικής φύσης, για την εκτέλεση των οποίων απαιτείται είτε η χρήση τεχνικών μέσων που δεν έχουν, είτε εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρία, που δεν διαθέτει το ήδη υπηρετούν προσωπικό τους (πρβλ. πράξη Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. Ελ. Συν.71/2018, 21/2017 και 83/2013). Συναφώς, σύμφωνα με τον Ο.Ε.Υ. του Δήμου Δ, ο οποίος εγκρίθηκε με τη / απόφαση του Γ.Γ.Α.Δ. Μ Θ (Β 2440), το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Έργων, που υπάγεται στη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών, είναι αρμόδιο για την επέκταση, συντήρηση και επισκευή του δικτύου φωτεινής σηματοδότησης για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας στην περιοχή του Δήμου (άρθρο 15) και παράλληλα στο Δήμο προβλέπονται 3 θέσεις ΠΕ Ηλεκτρολόγων - Μηχανικών, 4 θέσεις ΤΕ Τεχνολόγων Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων και 10 θέσεις ΔΕ Ηλεκτρολόγων (άρθρο 22).

5 5 4. Στο άρθρο 2 του ν. 4412/2016, ορίζεται ότι «1. Για τους σκοπούς του παρόντος εφαρμόζονται οι ακόλουθοι ορισμοί: ( ) 6) ως «ως «δημόσιες συμβάσεις έργων» και ως «συμβάσεις έργων» νοούνται οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο, ένα από τα κάτωθι: α) την εκτέλεση ή συγχρόνως τη μελέτη και την εκτέλεση εργασιών που αφορούν μία από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στο Παράρτημα II του Προσαρτήματος Α` και στο Παράρτημα I του Προσαρτήματος Β, β) την εκτέλεση ή συγχρόνως τη μελέτη και την εκτέλεση έργου, γ) την υλοποίηση, με οποιαδήποτε μέσα, έργου ανταποκρινόμενου στις απαιτήσεις που ορίζει η αναθέτουσα αρχή/αναθέτων φορέας που ασκεί αποφασιστική επιρροή στο είδος ή στη μελέτη του έργου, 7) ως «έργο» νοείται το αποτέλεσμα ενός συνόλου οικοδομικών εργασιών ή εργασιών μηχανικού το οποίο επαρκεί αυτό καθαυτό για την εκπλήρωση μίας οικονομικής ή τεχνικής λειτουργίας. Η εκτέλεση των εργασιών του προηγούμενου εδαφίου απαιτεί ιδίως την εφαρμογή μελέτης κατά την έννοια του παρόντος, με τη χρήση τεχνικών γνώσεων και μεθόδων και αφορά νέες κατασκευές, επεκτάσεις, ανακαινίσεις, επισκευές - συντηρήσεις κατά τη λειτουργία, κατεδαφίσεις υποδομών, ιδίως στις κατηγορίες οδοποιίας, οικοδομικών, υδραυλικών, ηλεκτρομηχανολογικών, λιμενικών, βιομηχανικών - ενεργειακών, δικτύων, πρασίνου, καθαρισμού και επεξεργασίας νερού, υγρών, στερεών και αερίων αποβλήτων, γεωτρήσεων, ειδικών μονώσεων, ανελκυ-στήρων, ηλεκτρονικού εξοπλισμού, πλωτών έργων και εγκαταστάσεων, ναυπηγείων, αποκαλύψεις μεταλλείων ή όπως οι κατηγορίες αυτές διαμορφώ-νονται από τις κείμενες διατάξεις και των υποδομών εκ του συνδυασμού των ανωτέρω κατηγοριών ( ) 9) ως «δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών» και ως «συμβάσεις υπηρεσιών» νοούνται οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών, πλην των αναφερομένων στην περίπτωση 6. (α) ως «δημόσιες συμβάσεις εκπόνησης μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών» νοούνται αυτές με αντικείμενο την εκπόνηση μελετών και την παροχή τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημο-νικών υπηρεσιών κατά την

6 6 έννοια των στοιχείων α και β, αντίστοιχα, της περίπτωσης 6 της παραγράφου 3, σύμφωνα με το Παράρτημα I του Προσαρτήματος Γ, ( ) (β) ως «δημόσιες συμβάσεις γενικών υπηρεσιών» νοούνται οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών, πλην των αναφερομένων στην υποπερίπτωση α της παρούσας περίπτωσης, συμπερι-λαμβανομένων των συμβουλευτικών υπηρεσιών ( ) 3. Πέραν των ορισμών της παραγράφου 1, ιδίως για τις ανάγκες εφαρμογής του Τίτλου 2 του Κεφαλαίου II του Μέρους Β του Βιβλίου I: ( ) 6) ( ) (β) «Τεχνικές Υπηρεσίες» και «λοιπές συναφείς επιστημονικές υπηρεσίες» είναι οι υπηρεσίες που συνίστανται στην παροχή γνώσεων και ικανοτήτων με τη διάθεση κυρίως συγκεκριμένου επιστημονικού προσωπικού και άλλων μέσων επί ορισμένου χρόνου, που προσδιορίζεται είτε ημερολογιακά είτε σε συνάρτηση με ορισμένο γεγονός της παραγωγικής διαδικασίας. Οι τεχνικές υπηρεσίες μπορούν να έχουν ως αντικείμενο, ιδίως: α) τη σύνταξη των τευχών δημοσίου διαγωνισμού ανάθεσης μελέτης ή υπηρεσίας, β) τον έλεγχο και την επίβλεψη έργου ή μελέτης και γ) την υποστήριξη της αναθέτουσας αρχής στη διεξαγωγή ανάθεσης σύμβασης μελέτης, έργου ή υπηρεσίας, στην επίβλεψη ή έλεγχο μελέτης και στη διοίκηση ή επίβλεψη ή έλεγχο έργου». Σύμφωνα με τα ανωτέρω, έργο αποτελεί ένα σύνολο εργασιών το οποίο κατατείνει στην κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, ή συντήρηση και στις κατεδαφίσεις υποδομών, ιδίως στις κατηγορίες που αναλυτικά αναφέρονται σε αυτόν, απαιτεί, λόγω της πολυπλοκότητάς του, την εφαρμογή μίας μελέτης μέσω εξειδικευμένων τεχνικών γνώσεων και προορίζεται να επιτελεί αυτό καθ εαυτό μία οικονομική και τεχνική λειτουργία επιφέροντας ένα άρτιο λειτουργικό αποτέλεσμα. Αντίστοιχα, οι συμβάσεις που αποβλέπουν στην εκτέλεση ενός έργου ή συγχρόνως στη μελέτη και στην εκτέλεση έργου, ή στη μελέτη και στην εκτέλεση εργασιών που αφορούν μία από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στα σχετικά Παραρτήματα του νόμου αυτού, συνιστούν «συμβάσεις δημοσίου έργου». Αντιθέτως, όταν οι αναγκαίες εργασίες είναι απλές, δηλαδή για την εκτέλεσή τους δεν απαιτούνται ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και μέθοδοι, ούτε

7 7 απασχόληση εξειδικευμένου επιστημονικού ή τεχνικού προσωπικού ή χρησιμοποίηση ιδιαίτερων τεχνικών μέσων και εγκαταστάσεων, τότε πρόκειται για παροχή απλών υπηρεσιών και ακολουθούνται οι κανόνες ανάθεσης των συμβάσεων παροχής λοιπών γενικών υπηρεσιών.. (πρβλ. και Απόφ. VI Τμήμ. 752/2013, ΚΠΕΔ VII Τμ. 214/2017 και Πρ. Ε Κλιμ. 56/2017, 309/2013 και 360/2014 και την εκεί παρατιθέμενη νομολογία 5. Στην υπό κρίση υπόθεση, με την / απόφαση του Δημάρχου Δ εγκρίθηκε η /2018 μελέτη και η απευθείας ανάθεση των εργασιών συντήρησης φωτεινών σηματοδοτών του Δήμου. Αντικείμενο αυτής είναι η συντήρηση των φωτεινών σηματοδοτών που βρίσκονται σε δεκατέσσερα σημεία του Δήμου, ήτοι συγκεκριμένα ο τακτικός έλεγχος καλής και ασφαλούς λειτουργίας των σηματοδοτών και των εγκαταστάσεων αυτών και οι τυχόν εργασίες άμεσης αποκατάστασης ενδεχόμενων βλαβών από οποιαδήποτε αιτία, ενώ τα απαιτούμενα ανταλλακτικά ή υλικά προβλέπεται ότι θα παρέχονται από το Δήμο. Ως ενδεικτικός προϋπολογισμός των εργασιών ορίζεται κατ αποκοπή το ποσό των ,00 ευρώ, πλέον ΦΠΑ και διάρκεια παροχής αυτών είναι ένα έτος από την υπογραφή της σύμβασης. Ακολούθησε η υπογραφή της σχετικής / σύμβασης με τον Χ Λ, στην οποία αναφέρεται ότι η αμοιβή καταβάλλεται ανά ημερολογιακό μήνα, υπολογιζόμενη με διαίρεση του συνόλου της αμοιβής δια του αριθμού των μηνών ισχύος της σύμβασης. Για την καταβολή τμήματος της συμβατικής αμοιβής, που αντιστοιχεί σε χρονικό διάστημα από έως , εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα. 6. Με αυτά τα δεδομένα η επίμαχη σύμβαση, ως εκ του απλού, μη εξειδικευμένου τεχνικά αντικειμένου της, που συνίσταται σε απλή εποπτεία, αντικατάσταση φθορών στους ήδη υπάρχοντες σηματοδότες του Δήμου Δ και στη συντήρηση τους, δεν εμπίπτει στην κατηγορία των «έργων» ή των «τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών», αλλά σε εκείνη των «γενικών υπηρεσιών» του ν. 4412/2016, με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζεται εν προκειμένω η παρ. 5 του

8 8 άρθρου 118 του ν. 4412/2016. Εξάλλου, ορθώς για τις εν λόγω εργασίες, αναφέρεται στην επίμαχη μελέτη ο αριθμός cpv /συντήρηση εγκαταστάσεων φωτεινών σηματοδοτών, καθόσον δεν πρόκειται για «εγκατάσταση συστημάτων φωτισμού και σηματοδοτών οδών» της τάξης «λοιπές εγκαταστάσεις σε κτίρια» της ομάδας «εγκαταστάσεις παροχών σε κτίρια» του Παραρτήματος II του Προσαρτήματος Α του ν. 4412/2016. Επιπροσθέτως, ο αριθμός αυτός cpv δεν συγκαταλέγεται στο Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ περί συμβάσεων εκπόνησης μελετών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών. Περαιτέρω, η έλλειψη ρητής έγκρισης από το Δημοτικό Συμβούλιο της / «βεβαίωσης» για την καλή εκτέλεση των εργασιών δεν ασκεί επιρροή, δοθέντος ότι κατά το χρονικό σημείο ελέγχου του χρηματικού εντάλματος είχε παρέλθει η προθεσμία των τριάντα ημερών, μετά το άπρακτο πέρας της οποίας θεωρείται ότι η παραλαβή έχει συντελεσθεί αυτοδίκαια σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 219 του ν. 4412/2016. Ωστόσο, ο προϋπολογισμός της σύμβασης είναι αόριστος και αντίθετος στην αρχή της οικονομικότητας, διότι στον ενδεικτικό προϋπολογισμό της παρατίθεται το κατ αποκοπή ποσό των ,00 ευρώ για υπηρεσίες ενός έτους και δεν αναφέρεται κάποιο στοιχείο σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού του σε αυτό το ύψος, όπως εκτιμώμενες εργατοώρες ή εργατοημέρες, τιμή μονάδος για αυτές, ανάλυση των τιμών ανά είδος εργασίας. Περαιτέρω, το μη εξειδικευμένης τεχνικής φύσης αντικείμενο της σύμβασης, όπως ανωτέρω περιγράφεται, εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Τμήματος Ηλεκτρομηχανολογικών Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου και οι πέντε υπάλληλοι συναφούς ειδικότητας που υπηρετούν στο Δήμο (1 ΔΕ Ηλεκτρολόγος, 2 ΤΕ Μηχανολόγοι, 2 ΠΕ Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί) κρίνονται τεχνικά ικανοί και αριθμητικά επαρκείς για να διεκπεραιώσουν τις ανατεθείσες εργασίες. Εξάλλου, η έλλειψη ηλεκτρομηχανολογικών μέσων προβάλλεται αορίστως, σε κάθε δε περίπτωση ο ισχυρισμός αυτός έρχεται σε αντίθεση με τη δέσμευση του Δήμου για παροχή των

9 9 ανταλλακτικών και των υλικών που τυχόν απαιτηθούν κατά την εκτέλεση των εργασιών. 7. Κατ ακολουθία των ανωτέρω, η δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι το Α 316, οικονομικού έτους 2018, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου Δ, ποσού 1.032,92ευρώ,δεν πρέπει να θεωρηθεί. Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗ ΛΥΚΕΣΑ Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΩΚΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ