ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VII ΤΜΗΜΑ. Οι ελεγχόμενες εργασίες, «κατασκευής δικτύου ύδρευσης μεταφοράς

Transcript

1 Πράξεως : 0009 Αριθμ. : Συνεδρ. : 1η/ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VII ΤΜΗΜΑ Περίληψη Οι ελεγχόμενες εργασίες, «κατασκευής δικτύου ύδρευσης μεταφοράς αγωγού από τη γεώτρηση Ανάθεμα - Π προς ενδιάμεση δεξαμενή Π».οι οποίες περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Β του ν. 4412/2016, συνιστούν, εκ του νόμου, «δημόσιο έργο». Συνεπώς, η απόφαση ανάθεσής τους αναρμοδίως ελήφθη από τον Πρόεδρο της Επιχείρησης και όχι από το αρμόδιο Διοικητικό της Συμβούλιο, περαιτέρω δε δεν υποβλήθηκε για έλεγχο νομιμότητας στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Επίσης, δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις του εφαρμοστέου ν. 4412/2016 (Βιβλίο ΙΙ) αναφορικά με την απευθείας ανάθεση αυτών των εργασιών διότι η Επιχείρηση δεν απηύθυνε πρόσκληση υποβολής προσφοράς προς τον υποψήφιο ανάδοχο, ούτε ο τελευταίος υπέβαλε προσφορά προς αυτήν. Ακόμη, στο επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν επισυνάπτεται απόφαση ανάκλησης της / απόφασης ανάληψης υποχρέωσης λόγω μη εκτέλεσής της το οικονομικό έτος 2016, ούτε νέα απόφαση ανάληψης υποχρέωσης για το οικονομικό έτος 2017.

2 2 Δείτε το πλήρες κείμενο : Αποτελούμενο από την Πρόεδρό του Ελένη Λυκεσά, Σύμβουλο, και τους Ευθύμιο Καρβέλη, Πάρεδρο, και Ευτυχία Κωνσταντάκου Εισηγήτρια (εισηγήτρια). Γραμματέας: Ιωάννης Αθανασόπουλος, υπάλληλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Συνήλθε στο Κατάστημά του, στις 9 Ιανουαρίου 2018, για να αποφανθεί αν πρέπει να θεωρηθεί το 8Α, οικονομικού έτους 2017, χρηματικό ένταλμα πληρωμής της Δ Ε Ύ - Α (ΔΕΥΑ) Ω. Σκέφθηκε κατά τον νόμο 1. Η Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Υπουργείο Εσωτερικών (πρώην Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης) αρνήθηκε, με τη / πράξη της, τη θεώρηση του ανωτέρω χρηματικού εντάλματος, ποσού ευρώ, που αφορά αμοιβή για την εκτέλεση των εργασιών «κατασκευής δικτύου ύδρευσης μεταφοράς αγωγού από τη γεώτρηση Ανάθεμα - Π προς ενδιάμεση δεξαμενή Π». Ως αιτιολογία προέβαλε ότι α) κατά παράβαση του ν. 1069/ 1980, η απόφαση ανάθεσης δεν λήφθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της επιχείρησης, ούτε υποβλήθηκε για έλεγχο νομιμότητας στον Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, β) για τη διαδικασία της ανάθεσης δεν εφαρμόστηκε ο ν. 4412/2016, με αποτέλεσμα να μην επισυνάπτεται πρόσκληση υποβολής προσφοράς εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής, ούτε προσφορά του αναδόχου, γ) η σύμβαση είναι άκυρη λόγω μη ανάρτησης της απόφασης

3 3 ανάθεσης στο Κ, δ) δεν επισυνάπτεται απόσπασμα ποινικού μητρώου του αναδόχου, που να αποδεικνύει τη μη συνδρομή των υποχρεωτικών λόγων αποκλεισμού, σύμφωνα με τα άρθρα 73 και 80 του ν. 4412/2016 και ε) δεν επισυνάπτεται απόφαση ανάκλησης της ανάληψης υποχρέωσης λόγω μη πληρωμής της στο οικονομικό έτος 2016, ούτε έκδοση νέας απόφασης ανάληψης κατά το οικονομικό έτος Η Δ Ω επανυπέβαλε το ανωτέρω χρηματικό ένταλμα για θεώρηση. Η Επίτροπος, όμως, ενέμεινε στην άρνησή της, με συνέπεια να ανακύψει διαφωνία, για την άρση της οποίας παραδεκτά απευθύνεται, με την από έκθεσή της, προς το Κλιμάκιο. 2. Α. Ο ν. 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ )» (Α 147) ορίζει στο άρθρο 2 ότι «1. Για τους σκοπούς του παρόντος εφαρμόζονται οι ακόλουθοι ορισμοί: 1) ( ) 6) ως «δημόσιες συμβάσεις έργων» και ως «συμβάσεις έργων» νοούνται οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο, ένα από τα κάτωθι: α) την εκτέλεση ή συγχρόνως τη μελέτη και την εκτέλεση εργασιών που αφορούν μία από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στο Παράρτημα II του Προσαρτήματος Α και στο Παράρτημα I του Προσαρτήματος Β ( ) Σύμφωνα με τα ανωτέρω, οι συμβάσεις που αποβλέπουν στην εκτέλεση ή συγχρόνως στη μελέτη και την εκτέλεση εργασιών που αφορούν μία από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στα σχετικά Παραρτήματα του νόμου αυτού συνιστούν «συμβάσεις δημοσίου έργου». Ειδικότερα, στο Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Β του ν. 4412/2016, που αναφέρεται στις συμβάσεις του Βιβλίου ΙΙ (άρθρα 1 παρ. 2 περ. β, 2 και 222 έως 338 του ν. 4412/2016),

4 4 περιλαμβάνονται οι εργασίες «κατεδάφισης κτιρίων - εκτέλεσης χωματουργικών εργασιών» με Κωδικό CPV: , η τάξη δε αυτή (45.11) περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, «χωματουργικά έργα: εκσκαφές, επιχωματώσεις, επιπέδωση και ισοπέδωση εργοταξίων, εκσκαφή τάφρων, αφαίρεση βράχων, ανατινάξεις κλπ.» (Ε.Σ. ΚΠΕΔ VII Τμ. /2017, VI Τμ../2013 και την εκεί παρατιθέμενη νομολογία, Ε Κλιμ. /2017, /2014, /2013). Β. Ο ν. 1069/1980 «Περί κινήτρων δια την ίδρυσιν Επιχειρήσεων Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως» (Α 191) ορίζει στο άρθρο 5, όπως ίσχυε πριν την τροποποίησή του με το άρθρο 3 του ν. 4483/2017 (Α 107/ ), ότι «1. Το Διοικητικόν Συμβούλιον διοικεί την επιχείρησιν και διαχειρίζεται την περιουσίαν και τους πόρους ταύτης, αποφασίζει δε επί παντός αφορώντος την επιχείρησιν θέματος, πλην των περιπτώσεων καθ ας άλλως ορίζεται εν τω παρόντι νόμω. ( )» και στο άρθρο 20, όπως ίσχυε μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 13 παρ. 11 του ν. 2503/1997 (Α 107), ότι «1. Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας ασκεί έλεγχο νομιμότητος στις εξής αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου: α) ( ) ε) Για τις μελέτες, τα έργα και τις προμήθειες ( )». Συναφώς, ο ν. 3852/2010 ορίζει στο άρθρο 225 παρ. 1, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 10 παρ. 5 του ν. 4071/2012 (Α 85), ότι «Οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των δήμων ( ) αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. ( ) Ειδικά, σε ό,τι αφορά τις Δ ( ) αποστέλλονται επιπλέον προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις εκείνες που αφορούν: α) ( ) δ) τις μελέτες, τα έργα και τις προμήθειες. ( )» και στο άρθρο 238 παρ. 1 ότι «Μέχρι την έναρξη

5 5 λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. ο έλεγχος νομιμότητας των πράξεων κατά τα άρθρα 225 ( ) του παρόντος ασκείται από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης ( )». Σύμφωνα με τα ανωτέρω, το Διοικητικό Συμβούλιο της Δ, υπέρ του οποίου συντρέχει τεκμήριο αρμοδιότητας (Ε.Σ. ΚΠΕΔ VII Τμ., /2015), αποφασίζει για την ανάθεση δημοσίου έργου σε ιδιώτη ανάδοχο, η απόφαση δε αυτή υποβάλλεται για έλεγχο νομιμότητας στον Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Γ. Σύμφωνα με τα άρθρα 328 παρ. 1 και 3 και 330 παρ. 3 του εφαρμοστέου Βιβλίου ΙΙ του ν. 4412/2016 (Α 147), που εφαρμόζονται σε συμβάσεις του Βιβλίου αυτού με εκτιμώμενη αξία κάτω των ορίων του άρθρου 235 (άρθρο 1 παρ. 3 εδ. β του ν. 4412/2016), για την ανάθεση δημόσιας σύμβασης έργου που σχετίζεται με τη λειτουργία σταθερού δικτύου για την παροχή στο κοινό υπηρεσιών μεταφοράς ή διανομής πόσιμου ύδατος (άρθρα 222 παρ. 2 και 230 παρ. 1 περ. α ) και της οποίας η εκτιμώμενη αξία είναι ίση ή κατώτερη των ευρώ, χωρίς ΦΠΑ, οι δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης - αποχέτευσης, ως αναθέτουσες αρχές (άρθρο 223 παρ. 4 του ν. 4412/2016, Ε.Σ. ΚΠΕΔ VII Τμ. /2017, πρβλ. VII Τμ. /2017), δύνανται να προσφύγουν στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης στο πλαίσιο της οποίας, οι υποψήφιοι οικονομικοί φορείς υποβάλουν προσφορά, κατόπιν σχετικής πρόσκλησης που τους έχει απευθύνει η αναθέτουσα αρχή. Δ. Ο ν. 4013/2011 «Σύσταση ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων ( )» (Α 204) και η κοινή απόφαση / των Υπουργών

6 6 Οικονομικών, Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων «Ρύθμιση των ειδικότερων θεμάτων λειτουργίας και διαχείρισης του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων» (Β 3400), που εκδόθηκε κατ εξουσιοδότηση του άρθρου 11 παρ. 8 του ανωτέρω νόμου, ρύθμιζαν, κατά τον κρίσιμο χρόνο, τη λειτουργία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων (Κ ). Τούτο διότι οι διατάξεις των άρθρων 38 παρ. 3 και 4 του Βιβλίου Ι του ν. 4412/2016, που αναλογικά εφαρμόζονται και στις συμβάσεις του Βιβλίου ΙΙ (άρθρο 260 του ν. 4412/2016) και με τις οποίες επανακαθορίζεται ο τρόπος διαχείρισης του ήδη συσταθέντος και τελούντος σε λειτουργία ηλεκτρονικού μητρώου, κατ αντικατάσταση των διατάξεων του ν. 4013/2011 και της / κοινής υπουργικής απόφασης, αρχίζουν να ισχύουν από , οπότε και δημοσιεύτηκε, κατ εξουσιοδότηση της παρ. 6 του άρθρου 38 του ν. 4412/2016, η / απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης «Ρύθμιση ειδικότερων θεμάτων λειτουργίας και διαχείρισης του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων (Κ )» (Β 1781) με την οποία τέθηκε σε λειτουργία η νέα ηλεκτρονική εφαρμογή του Κ (άρθρο 379 παρ. 3 του Βιβλίου V «Τελικές Διατάξεις» του ν. 4412/2016). Σύμφωνα δε με τις εφαρμοστέες διατάξεις του άρθρου 11 παρ. 2 του ν. 4013/2011 και του άρθρου 3 παρ. 2 και 3 της ΚΥΑ / , μεταξύ των στοιχείων εκείνων που οι φορείς του δημόσιου τομέα, όπως οι ΔΕΥΑ (πρβλ. Ε.Σ. Πρ. VII Τμ. /2016, ΚΠΕΔ VII Τμ. /2016), υποχρεούνται να καταχωρήσουν στο Κ, προκειμένου αυτά

7 7 να αποκτήσουν ισχύ (άρθρο 38 παρ. 7 του ν. 4412/2016), δεν περιλαμβάνεται η απόφαση απευθείας ανάθεσης δημοσίου έργου. Ειδικότερα, η υποχρέωση καταχώρησης της απόφασης ανάθεσης το πρώτον προβλέφθηκε με το άρθρο 38 παρ. 3 περ. γ του ν. 4412/2016, η διάταξη δε αυτή όσο και οι έννομες συνέπειες παραβίασής της (άρθρο 328 παρ. 5 του ν. 4412/2016) τέθηκαν σε ισχύ από τις , σύμφωνα με τα ανωτέρω εκτεθέντα. Ε. Η προσκόμιση εκ μέρους οικονομικού φορέα, στον οποίο πρόκειται να ανατεθεί απευθείας η εκτέλεση έργου, αποσπάσματος του ποινικού του μητρώου παρέχει επαρκή απόδειξη ότι δεν συντρέχει στο πρόσωπό του ο υποχρεωτικός λόγος αποκλεισμού που αφορά στη μη ύπαρξη σε βάρος του αμετάκλητης καταδικαστικής απόφασης για συγκεκριμένα αδικήματα (άρθρα 73 παρ. 1 και 80 παρ. 2 περ. α του Βιβλίου Ι του ν. 4412/2016, τα οποία εφαρμόζονται και στις συμβάσεις του Βιβλίου ΙΙ, σύμφωνα με τα άρθρα 305 παρ. 1 και 308 παρ. 1 του Βιβλίου αυτού, αντίστοιχα, Ε.Σ. ΚΠΕΔ VII Τμ. / 2017). ΣΤ. Σύμφωνα με τα άρθρα 66 παρ. 7 του ν. 4270/2014 «Αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας (ενσωμάτωση της Οδηγίας 2011/85/ΕΕ) - δημόσιο λογιστικό και άλλες διατάξεις» (Α 143) και 4 παρ. 5 του, ισχύοντος κατά τον κρίσιμο χρόνο, π.δ/τος 113/2010 «Ανάληψη υποχρεώσεων από τους Διατάκτες» (Α 194) (βλ. και το ομοίου περιεχομένου άρθρο 4 παρ. 2 και 3 του διαδόχου π.δ/τος 80/2016 «Ανάληψη υποχρεώσεων από τους Διατάκτες», Α 145, με έναρξη ισχύος την 1 η , σύμφωνα με τα άρθρα 13 και 15 αυτού), οι διατάξεις των οποίων εφαρμόζονται και στις Δ (Ε.Σ. Πρ. VII Τμ.

8 8 /2016, ΚΠΕΔ VII Τμ. /2016), σε περίπτωση μη πληρωμής της αναληφθείσας δαπάνης εντός του οικονομικού έτους τις πιστώσεις του οποίου αυτή βαρύνει, επιβάλλεται η ανατροπή της δεσμευθείσας πίστωσης, με την έκδοση, εντός του ίδιου οικονομικού έτους, ανακλητικής απόφασης του διατάκτη. Για την πραγματοποίηση δε της δαπάνης κατά το επόμενο οικονομικό έτος απαιτείται η έκδοση νέας απόφασης ανάληψής της (Ε.Σ. ΚΠΕΔ VII Τμ. /2017). 3. Στην προκειμένη υπόθεση προκύπτουν τα ακόλουθα: Στη / τεχνική έκθεση της Δ Ω περιγράφεται το τεχνικό αντικείμενο των εργασιών «Κατασκευή δικτύου ύδρευσης μεταφοράς αγωγού από γεώτρηση Ανάθεμα - Π προς ενδιάμεση δεξαμενή Π» (Κωδικός CPV: : Εργασίες εκσκαφών και μετακίνησης γαιών) και αναλύεται η εκτιμώμενη δαπάνη του, ύψους ευρώ συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α., ως εξής: 1. Οριοθέτηση και εκσκαφή, δαπάνης ευρώ (450 μέτρα x 5,90 ευρώ), 2. Αγωγός Φ ατμ., δαπάνης 3.853,50 ευρώ (367 μέτρα x 10,50 ευρώ), 3. Αγωγός Φ ατμ., δαπάνης 726,25 ευρώ (83 μέτρα x 8,75 ευρώ), 4. Συστολή Φ140 - Φ125, δαπάνης 15,74 ευρώ (1 τεμάχιο x 15,74 ευρώ), 5. Ακραία - Ενωτικά, δαπάνης 94,60 ευρώ (4 τεμάχια x 23,65 ευρώ) και 6. Υδραυλική εργασία, δαπάνης 1.929,10 ευρώ (450 μέτρα x 4,29 ευρώ). Σκοπός των ανωτέρω εργασιών είναι η κατασκευή δικτύου προκειμένου να συνδεθεί η γεώτρηση «Ανάθεμα - Π» με τη δεξαμενή «Π», ώστε η πρώτη να τροφοδοτεί τη δεύτερη με πόσιμο νερό, απαλλαγμένο από τη φυσικοχημική παράμετρο των νιτρικών (NO3). Με την / απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) της Δ δεσμεύτηκε πίστωση για την ανωτέρω

9 9 κατασκευή σε βάρος του Κ.Α.Ε και, μετά την υποβολή του από πρωτογενούς αιτήματος εκ μέρους του Προέδρου της, εκδόθηκε η / έκθεση ανάληψης δαπάνης της Οικονομικής Υπηρεσίας και η / απόφαση ανάληψης υποχρέωσης του Προέδρου της Δ, ποσού ευρώ. Ο τελευταίος, με την / απόφασή του ανέθεσε απευθείας την εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών έναντι ευρώ, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. και στις υπεγράφη το / συμφωνητικό. Μετά την καλή εκτέλεση των εργασιών αυτών εκδόθηκε το ήδη ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα. Τέλος, σύμφωνα με το.../ αντίγραφο ποινικού μητρώου του αντίστοιχου Τμήματος της Ε Π Θ, η ποινική κατάσταση του αναδόχου της σύμβασης είναι «μηδέν». 4. Με δεδομένα αυτά, οι ελεγχόμενες εργασίες, οι οποίες περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Β του ν. 4412/2016, συνιστούν, εκ του νόμου, «δημόσιο έργο». Συνεπώς, η απόφαση ανάθεσής τους αναρμοδίως ελήφθη από τον Πρόεδρο της Επιχείρησης και όχι από το αρμόδιο Διοικητικό της Συμβούλιο, περαιτέρω δε δεν υποβλήθηκε για έλεγχο νομιμότητας στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Επίσης, δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις του εφαρμοστέου ν. 4412/2016 (Βιβλίο ΙΙ) αναφορικά με την απευθείας ανάθεση αυτών των εργασιών διότι η Επιχείρηση δεν απηύθυνε πρόσκληση υποβολής προσφοράς προς τον υποψήφιο ανάδοχο, ούτε ο τελευταίος υπέβαλε προσφορά προς αυτήν. Ακόμη, στο επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν επισυνάπτεται απόφαση ανάκλησης της / απόφασης ανάληψης υποχρέωσης λόγω μη εκτέλεσής της το οικονομικό έτος 2016, ούτε

10 10 νέα απόφαση ανάληψης υποχρέωσης για το οικονομικό έτος Περαιτέρω, η Δ δεν είχε υποχρέωση καταχώρησης της../ απόφασης ανάθεσης στο Κ, διότι, κατά τον χρόνο έκδοσής της δεν ίσχυε η διάταξη του άρθρου 38 παρ. 3 περ. γ του ν. 4412/2016, η οποία το πρώτον προέβλεψε τη σχετική υποχρέωση. Τέλος, Ομοίως από το απόσπασμα του ποινικού μητρώου του αναδόχου που επισυνάπτεται στα δικαιολογητικά του χρηματικού εντάλματος, αποδεικνύεται ότι δεν συντρέχει στο πρόσωπό του ο υποχρεωτικός λόγος αποκλεισμού του άρθρου 73 παρ. 1 του ν. 4412/ Κατόπιν αυτών, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη ούτε κανονική και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι το 8Α, οικονομικού έτους 2017, χρηματικό ένταλμα πληρωμής της Δ Ω, ποσού ευρώ, δεν πρέπει να θεωρηθεί. Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗ ΛΥΚΕΣΑ Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΥ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ