Τν δηθαίωκα ζηελ πξνζηαζία ηωλ πξνζωπηθώλ δεδνκέλωλ κέζα από ην θαθό ηνπ δηθαηώκαηνο ζηελ ηδηωηηθή δωή 1. Χξηζηίλα Μ.

Transcript

1 Τν δηθαίωκα ζηελ πξνζηαζία ηωλ πξνζωπηθώλ δεδνκέλωλ κέζα από ην θαθό ηνπ δηθαηώκαηνο ζηελ ηδηωηηθή δωή 1 Χξηζηίλα Μ. Αθξηβνπνύινπ 2 Πεξίιεςε: Σην θείκελν πνπ αθνινπζεί ζπληζηά κηα εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε ηνπ άξζξνπ 9 Σ ζην νπνίν θαηνρπξψλεηαη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ κέζα απφ ην θαθφ ηεο ζπληαγκαηηθήο πξνζηαζίαο ηνπ δηθαηψκαηνο. Δηδηθφηεξα, αλαδεηείηαη ε ηδηαίηεξε θχζε ηνπ δηθαηψκαηνο, ε θαλνληζηηθή ζεκειίσζε αιιά θαη ην νπζηαζηηθφ ηνπ πεξηερφκελν. Όπσο ππνζηεξίδεηαη, ην δηθαίσκα απηφ δηαζέηεη ζχλζεηε θαλνληζηηθφηεηα ηελ νπνία αληιεί απφ άιια επηκέξνπο ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα θαη ηδίσο απφ ην δηθαίσκα ζηελ ηδησηηθή δσή, φπσο απηφ αλαγλσξίδεηαη ζην άξζξν 9 1 Σ. Λέμεηο θιεηδηά: Ηδησηηθφηεηα, πξνζσπηθφηεηα, αμηνπξέπεηα, πξνζσπηθά δεδνκέλα, δηαδηθαζηηθφ δηθαίσκα. I. Εηζαγωγηθά. Πνηα είλαη ε αμία ηεο ηδηωηηθόηεηαο; Τν θείκελν πνπ αθνινπζεί θηινδνμεί λα πξνζεγγίζεη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, φπσο απηφ θαηνρπξψλεηαη ζην άξζξν 9Α 3, ηνπ αλαζεσξεκέλνπ ην 2001 ειιεληθνχ Σπληάγκαηνο θαη λα αλαιχζεη ηελ ηδηαίηεξε θχζε θαη θαλνληζηηθφηεηά ηνπ. Ζ αλάιπζε απηή επηρεηξείηαη απηνηειψο αιιά θαη κέζα απφ ην θαθφ ηεο πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθφηεηαο ηνπ πξνζψπνπ, ην δηθαίσκα ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ θαηεμνρήλ αλαπηχρζεθε θαη αλαπηχζζεηαη αθφκε, ε ζεσξεηηθή ζπδήηεζε γχξσ απφ ηελ πξνζηαζία ηνπ δηθαηψκαηνο ζηα πξνζσπηθά δεδνκέλα. Βαζηθή ζέζε ηνπ θεηκέλνπ είλαη φηη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ δελ ηαπηίδεηαη κε ην δηθαίσκα ζηελ ηδησηηθή δσή ηνπ πξνζψπνπ. Παξφια απηά, ε ζρέζε 1 To θείκελν πνπ αθνινπζεί απνηειεί πξνέθηαζε κηαο ζχληνκεο εηζήγεζεο, ε νπνία παξνπζηάζηεθε ζην ΗΑ Σπλέδξην ηνπ Οκίινπ Μάλεζε (Σχξνο, Σεπηέκβξε 2009) θαη έρεη δεκνζηεπζεί ζην πεξηνδηθό Θεωξία θαη Πξάμε Δηνηθεηηθνύ Δηθαίνπ, 7/2011, ζει Ζ ζπγγξαθέαο επραξηζηεί ηδηαίηεξα ηνλ θαζεγεηή Κψζηα Σηακάηε γηα ηηο θξίζηκεο ππνδείμεηο ηνπ θαηά ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ θεηκέλνπ, θαζψο θαη ηελ αλαπι. θαζεγήηξηα Φξηζηίλα Γειεγηάλλε-Γεκεηξάθνπ. Σην ηειηθφ θείκελν πεξηιακβάλνληαη απαληήζεηο ζηα εχζηνρα ζρφιηα ηα νπνία ππέβαιιε ν θαζεγεηήο Γηάλλεο Γξφζνο αιιά θαη ζηηο ελδηαθέξνπζεο εξσηήζεηο ησλ θαζεγεηψλ Φαξάιακπνπ Αλζφπνπινπ, Σππξίδσλα Βιαρφπνπινπ, Γηψξγνπ Καηξνχγθαινπ, Αληψλε Μαληηάθε θαη Σηαχξνπ Τζαθπξάθε, πνπ ππνβιήζεθαλ ζηε ζπδήηεζε πνπ αθνινχζεζε. 2 Γ.Ν. Γηθεγφξνο, Δηδηθή Δπηζηήκνλαο ΓΠΘ, ΣΔΠ ΔΑΠ. 3 Άξζξν 9A: «Καζέλαο έρεη δηθαίσκα πξνζηαζίαο απφ ηε ζπιινγή, επεμεξγαζία θαη ρξήζε, ηδίσο κε ειεθηξνληθά κέζα ησλ πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ, φπσο λφκνο νξίδεη. Ζ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ δηαζθαιίδεηαη απφ αλεμάξηεηε αξρή πνπ ζπγθξνηείηαη θαη ιεηηνπξγεί, φπσο λφκνο νξίδεη». 1

2 κεηαμχ ηνπο εκθαλίδεηαη σο εγγελήο ζην βαζκφ πνπ ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ δηαπιάζεηαη πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζεη ηηο θαηλνθαλείο δηαθηλδπλεχζεηο πνπ γελλά γηα ηελ πξνζηαζία ηεο ηδησηηθήο δσήο, ε ζχγρξνλε, παλνπηηθή θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο. Απηφ πνπ πάλησο νδεγεί ζηελ αλαγλψξηζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, λνκνζεηηθά 4 ή ζπληαγκαηηθά δελ είλαη παξά ν ηδηαίηεξνο ραξαθηήξαο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ε ζχγρξνλε ηερλνινγία παξάγεη. Πξφθεηηαη γηα πιεξνθνξίεο, φρη αλψλπκεο αιιά «επψλπκεο» 5 κε ηελ έλλνηα φηη φρη απιψο είλαη δπλαηφλ λα ζπλδεζνχλ κε έλα ζπγθεθξηκέλν ππνθείκελν αιιά θαη κε εηδηθφηεξεο, νπζηαζηηθέο πηπρέο θαη ζηνηρεία ηεο ηαπηφηεηάο ηνπ, φπσο ε ειηθία, ην θχιν, ε εζληθή θαηαγσγή, ε ζξεζθεπηηθή πεπνίζεζε ή ν ζεμνπαιηθφο πξνζαλαηνιηζκφο θιπ. Μπνξεί ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ λα κελ ηαπηίδεηαη κε ην δηθαίσκα ζηελ ηδησηηθή δσή, σζηφζν ε αμία ηεο δηθαητθήο αλαγλψξηζήο ηνπ εληνπίδεηαη ζηελ αμία ηεο πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ. Ζ αμία ηεο ηδησηηθφηεηαο έγθεηηαη ζηελ ηθαλφηεηα ηεο λα παξέρεη ζην πξφζσπν αξλεηηθή, ακπληηθή πξνζηαζία απφ θάζε εηζβνιή ή παξέκβαζε ζηνλ ηδησηηθφ ηνπ ρψξν, θαζψο θαη απφ θάζε είδνπο θαηαπηεζηηθή, ρεηξαγσγηθή, ειεγθηηθή ή παηεξλαιηζηηθή ζπκπεξηθνξά, ε νπνία ζηνρεχεη ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ειεπζεξίαο ηνπ πξνζψπνπ λα αλαπηχζζεη απξφζθνπηα ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ θαη ηεο απηνλνκίαο ηνπ λα δηακνξθψλεη θαη λα απνιακβάλεη ηηο ζρέζεηο ηνπ κε ηνπο νηθείνπο ηνπ, θαζψο θαη ηηο επηινγέο εθείλεο κέζα απφ ηηο νπνίεο ηειηθά απηνπξνζδηνξίδεηαη 6. Σην πιαίζην απηφ, ε πξνζηαζία ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ ηδησηηθή δσή εμαζθαιίδεη ζαλ αόξαηε αζπίδα ζην πξφζσπν φηη ε ηαπηφηεηα, ε αμηνπξέπεηα ηνπ, ε δπλαηφηεηα ηνπ λα πηνζεηεί ελαιιαθηηθέο κνξθέο δσήο (φζνλ αθνξά ηελ ζεμνπαιηθφηεηα ή ηηο ζρέζεηο νηθεηφηεηάο ηνπ) πξνζηαηεχνληαη απφ θάζε θξηηηθή, ρεηξαγσγηθή ή εμεπηειηζηηθή ζπκπεξηθνξά. Δπηηξέπεη έηζη ζην πξφζσπν λα πξνζηαηεπζεί έλαληη θάζε ζπκπεξηθνξάο πνπ σζείηαη απφ πξνθαηάιεςε ή νδεγεί ζε θνκθνξκηζκφ 7. Υπφ ηε ζθέπε απηήο ηεο αξλεηηθήο-ακπληηθήο πξνζηαζίαο, ε ηδησηηθφηεηα επηηξέπεη ζην πξφζσπν, ζεηηθά 8, λα δηακνξθψζεη θαη λα αλαπηχμεη ειεχζεξα ηελ πξνζσπηθφηεηά, 4 Βι. Ν. 2472/1997, Α. Γ. Καΐζεο /Ν. Α. Μ. Παξαζθεπόπνπινο, Πξνζηαζία Πξνζσπηθψλ Γεδνκέλσλ, Σάθθνπιαο, 2001, ζει. 5 επ. 5 Βι. J. Wagner DeCew, «Privacy and Policy for Genetic Research», Ethics and Information Τechnology, 2004, ζει. 5 (6). 6 Βι. X. Αθξηβνπνύινπ (δηαηξηβή), Μεηαμχ απηνλνκίαο θαη νηθεηφηεηαο: αλαπξνζδηνξίδνληαο ην δηθαίσκα ζηελ ηδησηηθή δσή (άξζξν 9 1 Σ), Τκήκα Ννκηθήο ΑΠΘ, 2009, ζει Βι. Β. Rössler, The value of privacy, Polity Press, 2005, ζει. 9, ηεο ίδηαο, «Privacies: an overview» ζε Privacies, Philosophical Evaluations (επηκ. B. Rössler), Stanford University Press, 2004, 1 (6-11). Δπίζεο, J. L. Cohen, Regulating Intimacy, Princeton University Press, 2004, ζει θαη D. J. Solove, «Conceptualizing Privacy», California Law Review, 2002, 1087 (1104). 8 Βι. Αθξηβνπνύινπ (δηαηξηβή), φ.π. ζει θαη ηεο ίδηαο, «Ζ πξνζηαζία ηεο εξσηηθήο δσήο θαη ε ηδησηηθφηεηα ζην πιαίζην ζρέζεσλ «εηδηθήο εμνπζίαζεο». Σρφιην ζηελ απφθαζε ΣηΔ 1680/2007», ΓηΑ, 2008, ζει. 247 (252). Δπίζεο, βι. Β. Rodriguez-Ruiz, «The right to privacy: a discourse-theoretical approach», Ratio Juris, 1998, ζει. 155 ( ), Δπίζεο, Α. Cuto, «Privacy and justification», Res 2

3 ηε ζεμνπαιηθφηεηα, ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ έθθξαζή ηνπ, θαζψο θαη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίo παξνπζηάδεη ηνλ εαπηφ ηνπ ζηνπο άιινπο θαη έηζη λα δηαπιάζεη κηα ζπγθξνηεκέλε, δηαθξηηή ηαπηφηεηα βαζηζκέλε ζε έλα ζχλνιν εζηθψλ αξρψλ θαη αμηψλ πνπ ν ίδηνο απηφλνκα έρεη επηιέμεη. Οπζηαζηηθά ε αμία ηεο ηδησηηθφηεηαο έγθεηηαη ζην φηη θαζηζηά ην πξφζσπν ειεχζεξν, απηφλνκν, απηεμνχζην θαη αλεμάξηεην ζηε ζπγθξφηεζε ηνπ εαπηνχ ηνπ. Τελ αμία ηεο ηδησηηθφηεηαο είλαη δπλαηφλ λα ηελ πξνζδηνξίζεη θαλείο κε κεγαιχηεξε ελάξγεηα, αλ εληνπίζεη ηηο ζπλέπεηεο πνπ ε απψιεηά ηεο επηθέξεη ζην πξφζσπν. Δίλαη ζην ζεκείν απηφ πνπ ν ξφινο ηεο πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ εκθαλίδεηαη σο ηδηαίηεξα θξίζηκνο, αθνχ ε ηδηαηηεξφηεηά ηεο θχζεο ηνπο δηεπθνιχλεη ηελ απψιεηα ειέγρνπ ηνπ πξνζψπνπ επί ηεο ηδησηηθφηεηάο ηνπ. Πξάγκαηη, ε απψιεηα ειέγρνπ επί ηεο ηδησηηθφηεηαο αθήλεη ην πξφζσπν γπκλό, επάισην θαη ζέηεη ζε δηαθηλδχλεπζε ηνλ ππξήλα ηεο απηνλνκίαο ηνπ, ηελ ηαπηφηεηά ηνπ 9. Ζ απψιεηα ηεο ηδησηηθφηεηάο κπνξεί λα επηθέξεη κηα ζεηξά απφ αξλεηηθέο γηα ην ππνθείκελν ζπλέπεηεο, νη νπνίεο θπκαίλνληαη απφ ηελ ηάζε ηνπ πξνζψπνπ λα πηνζεηήζεη κηα πην θνκθνξκηζηηθή κνξθή δσήο, λα πεξηνξίζεη ηε δηαθνξεηηθφηεηα, ηελ αηνκηθφηεηα, ηελ έθθξαζε θαη ηε δεκηνπξγία ηνπ, κέρξη ηελ απψιεηα ηνπ απηνζεβαζκνχ, ηελ θνηλσληθή πεξηζσξηνπνίεζε, απνκφλσζε ή ζηηγκαηηζκφ, ηελ νηθνλνκηθή ηνπ δεκία, ηελ αλαζθάιεηα 10 ή έθζεζε ηνπ ζε δηαθξίζεηο εμ αηηίαο ηαπηνηηθψλ ηνπ ραξαθηεξηζηηθψλ (πρ. ζην ρψξν ηεο εξγαζίαο), ηελ εθκεηάιιεπζε ή ηε ρεηξαγψγεζε ηνπ 11. Οη δπλαηφηεηεο πνπ ε ζχγρξνλε ηερλνινγία παξέρεη γηα ηε δεκηνπξγία θαη ηε δηαθίλεζε «επψλπκσλ» πιεξνθνξηψλ, απηψλ πνπ νλνκάδνπκε επαίζζεηα πξνζσπηθά δεδνκέλα, εληζρχεη ηελ πηζαλφηεηα εκθάληζεο ηέηνησλ απεηιψλ, εμ αηηίαο ηεο ηδηαίηεξεο θχζεο πνπ νη πιεξνθνξίεο απηέο εκθαλίδνπλ 12. Αλ νη απιέο, ζπκβαηηθέο πιεξνθνξίεο κπνξνχζαλ λα δηαρένληαη γξήγνξα (πρ. κέζσ ηνπ ηχπνπ), ε ζχγρξνλε ηερλνινγία θαη ηδίσο ε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ επηηξέπνπλ ηελ θπθινθνξία ηνπο ζε κεδεληθφ ρξφλν, πέξα απφ ηα εζληθά ζχλνξα θαη πξνο εθαηνκκχξηα αλψλπκνπο απνδέθηεο 13. Ζ ζχγρξνλε πιεξνθνξία είλαη δπλαηφλ λα ζπιιέγεηαη, λα απνζεθεχεηαη, Publica, 2006, ζει. 223 ( ). Βι. γηα ηε ζχλζεηε ζρέζε αξλεηηθήο-ζεηηθήο ειεπζεξίαο πνπ αθνινπζείηαη εδψ, βι. I. Berlin, Τέζζεξα δνθίκηα πεξί ειεπζεξίαο, Scripta, 2001, ζει Βι. J. Wagner DeCew, In pursuit of privacy: law, ethics and the rise of technology, Cornell University Press, 1997, ζει Βι. D. J. Solove, «Α taxonomy of privacy», University Pennsylvania Law Review, 2006, ζει. 477 ( ). 11 Βι. D. J. Solove, «I ve got nothing to hide and other misunderstandings of privacy», San Diego Law Review, 2007, 745 (753). 12 Βι. D. J. Solove, Information Privacy Law, Aspen Publishers, 2003, ζει Βι. C. R. Sunstein, Repubic.com 2.0, Princeton University Press, 2007, ζει , Solove (2002), φ.π. ζει Δπίζεο βι. Ch. Akrivopoulou/ A. Stylianou, «Navigating in internet: privacy and the transparent individual», Socioeconomic and legal implications of electronic intrusion, (επηκ. D. Politis/ Ph. Cozyris/ I. Iglezakis), IGI Global, 2009, ζει. 122 ( ). 3

4 λα ζπγθξίλεηαη, λα ηαπηνπνηείηαη θαη λα θαζίζηαηαη αληηθείκελν επεμεξγαζίαο κέζα απφ ηε ρξήζε ηεο ζχγρξνλεο πιεξνθνξηθήο ηερλνινγίαο, πξαθηηθή, ε νπνία ζήκεξα δηεπθνιχλεηαη απφ ηε ιεηηνπξγία φιν θαη πεξηζζφηεξσλ ηδησηηθψλ, θξαηηθψλ 14 θαη ππεξεζληθψλ 15 ηξαπεδψλ δεδνκέλσλ. Κπξίσο, ε ζχγρξνλε ηερλνινγία επηηξέπεη ηε δεκηνπξγία ηεο «επψλπκεο» πιεξνθνξίαο, ππεξβαίλνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ηελ αλζξψπηλε θαη θπζηθή δηάζηαζε ηνπ αλζξψπηλνπ εαπηνχ, δηαζπψληαο ηελ ηδησηηθφηεηά ηνπ θαη ηειηθά ηνλ ίδην ζε έλα ςεθηδσηφ πιεξνθνξηψλ, ζε απηφ πνπ πνιχ εχζηνρα ζηελ ακεξηθαληθή ζεσξία απνθαινχλ, digital man 16. Τν κεγαιχηεξν σζηφζν θίλδπλν ηνλ εγθπκνλεί ε δπλαηφηεηα επεμεξγαζίαο, ζχγθξηζεο θαη ηαπηνπνίεζεο ησλ πιεξνθνξηψλ απηψλ, πνπ ε ζχγρξνλε πιεξνθνξηαθή ηερλνινγία δηεπθνιχλεη 17. Πξάγκαηη, ε ζπιινγή θαζελφο θνκκαηηνχ μερσξηζηά απφ απηφ ην αλζξψπηλν ςεθηδσηφ πιεξνθνξηψλ παξακέλεη νπδέηεξε κφλν ζην βαζκφ πνπ δελ επηρεηξείηαη ε ζχλζεζή ηνπο, ε νπνία κπνξεί κε ηελ θαηάιιειε επεμεξγαζία λα απνδψζεη ζην ζχλνιφ ηεο ηελ εηθφλα ηνπ πξνζψπνπ, δηαθηλδπλεχνληαο πηπρέο ηεο ηαπηφηεηαο, ηεο αηνκηθφηεηαο θαη ηεο δηαθνξεηηθφηεηάο ηνπ 18. Ηδηαίηεξα επηθίλδπλε είλαη θαη ε δεπηεξνγελήο επεμεξγαζία ησλ «επψλπκσλ» πιεξνθνξηψλ, ε νπνία εκπεξηέρεη έληνλν ηνλ θίλδπλν ηεο αιινίσζήο ηνπο θαη θπξίσο ηεο κεηαβνιήο ηνπ αξρηθνχ ζθνπνχ ηεο ζπιινγήο ηνπο 19. Σηε βάζε απηψλ ησλ παξαηεξήζεσλ, ην ζπκπέξαζκα κπνξεί λα είλαη κφλν έλα: αλ ε πξνζηαζία ηνπ δηθαηώκαηνο ζηα πξνζωπηθά δεδνκέλα ζήκεξα εκθαλίδεηαη ωο απνιύηωο αλαγθαία είλαη όηη δηαθνξεηηθά ε δηαθηλδύλεπζε ηεο ηδηωηηθόηεηαο ηνπ πξνζώπνπ ζηηο ζύγρξνλεο ζπλζήθεο ηεο θνηλωλίαο ηεο πιεξνθνξίαο εκθαλίδεηαη απιά ωο αλαπόδξαζηε. ΙΙ. Τα «επώλπκα» δεδνκέλα κεηαμύ ηδηωηηθήο δωήο θαη πξνζωπηθόηεηαο 14 Βι. Κ. L. Karst, «The files: legal controls over the accuracy and accessibility of stored personal data», Law & Contemporary Problems, 1966, ζει. 432 (444). 15 Βι. γηα παξάδεηγκα ηηο βάζεηο δεδνκέλσλ VIS θαη SIS πνπ ε Δπξσπατθή Έλσζε δηαηεξεί ζην πιαίζην ηεο Σπλζήθεο Schengen (1985), Ν. Μνύζεο, Δπξσπατθή Έλσζε: δίθαην, νηθνλνκία, πνιηηηθή, Παπαδήζεο, 2008, ζει Βι. D. J. Solove, The digital person: technology and privacy in the information age, New York University Press, 2004, 47 επ. 17 Βι. ηνπο ηδηαίηεξνπο θηλδχλνπο πνπ ε επεμεξγαζία απηή θξχβεη ζηελ πεξίπησζε ησλ γελεηηθψλ δεδνκέλσλ ζε G. Laurie, Genetic Privacy: a challenge to Medico-legal norms, Cambridge University Press, 2002, ζει. αιιά θαη απφ ηε λνκνινγία ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθαζηεξίνπ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ βι. ηελ ππφζεζε S & Marper θαηά Ηλωκέλνπ Βαζηιείνπ, Νν 30562/04 θαη 30566/04, ηεο 4 Γεθεκβξίνπ 2008, 69, 72, 75. Βι. Θ. Π. Παπαζενδώξνπ, Δπηηεξνχκελε Γεκνθξαηία: H ειεθηξνληθή παξαθνινχζεζε ησλ πνιηηψλ ζηελ θνηλσλία ηεο δηαθηλδχλεπζεο, Βηβιηφξακα, 2009, ζει. 22, Βι. Υ. Poullet/ J. M. Dinant, «The internet and private life in Europe» ζε New dimensions in privacy law: international and comparative prospectives (επηκ. Α. Τ. Kenyon/ M. Richardson), Cambridge University Press, 2006, ζει. 60 (60-62). 19 Βι. Φ. Αθξηβνπνύινπ, «Τν δηθαίσκα ζηελ εηθφλα σο πηπρή ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ», ΔΓΓ, 2009, ζει

5 Ψο «επψλπκα», είλαη δπλαηφλ λα νλνκάζνπκε ηα δεδνκέλα πνπ επηηξέπνπλ ηε άκεζε δηαζχλδεζε κε ην ππνθείκελφ ηνπο. Ζ βαζηθή θαηεγνξία δεδνκέλσλ ζηα νπνία ε δηαζχλδεζή απηή παξνπζηάδεηαη σο άκεζε θαη εγγελήο είλαη απηά πνπ ζηε ζεσξία θαη ηε λνκνζεζία ραξαθηεξίδνληαη σο επαίζζεηα πξνζσπηθά δεδνκέλα 20. Σε απηά, ε ηαχηηζε κε ην ππνθείκελν ηνπο είλαη απφιπηε θαη αδηακεζνιάβεηε, φπσο ζπκβαίλεη γηα παξάδεηγκα ζηα γελεηηθά, βηνκεηξηθά θαη ηαηξηθά δεδνκέλα (πρ. γελεηηθφ πιηθφ, δαθηπιηθφ απνηχπσκα θαη ηαηξηθφο θάθεινο αληίζηνηρα) 21. Τα δεδνκέλα απηά δηαζέηνπλ κνλαδηθά ραξαθηεξηζηηθά, είλαη αδχλαηνλ δειαδή λα ηαπηηζηνχλ κε νπνηαδήπνηε άιια θαη είλαη ηδηαίηεξα πεξηεθηηθά 22 δηφηη εκπεξηέρνπλ πιεξνθνξίεο ηνπ πξνζψπνπ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ ηδησηηθφηεηά ηνπ, φπσο δεδνκέλα ηα νπνία αθνξνχλ ηελ πγεία ή ηνλ ζεμνπαιηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, ηελ εζληθή θαηαγσγή ή θιεξνλνκηθέο αζζέλεηεο ηνπ πξνζψπνπ. Τα δεδνκέλα απηά θαιχπηνπλ κηα εζψηεξε ζθαίξα ηνπ πξνζψπνπ κε ηελ έλλνηα ηνπ ηδηαίηεξνπ εθείλνπ ρψξνπ δηακφξθσζεο ηεο απηνλνκίαο θαη ησλ ηδησηηθψλ επηινγψλ ηνπ, σο πεδίνπ πξνεηνηκαζίαο ηνπ γηα ηελ εμσηεξίθεπζε, ηελ έθθξαζε θαη ηελ επηθνηλσλία ηνπ κε ηνλ θνηλσληθφ θαη δεκφζην ρψξν. Ζ πξνζηαζία ησλ δεδνκέλσλ απηψλ έρεη ηελ ηδηφηεηα λα επηηξέπεη ζην πξφζσπν λα δηαηεξεί ηε δηαθνξεηηθφηεηά ηνπ θαη γηα ην ιφγν απηφ, ε παξαβίαζε ησλ δεδνκέλσλ απηψλ, κέζα απφ ηελ πξφζβαζε ζε απηά, ηε ζπιινγή, επεμεξγαζία, απνθάιπςε ή δεκνζηνπνίεζή ηνπο ζπληζηά ζπλήζσο κηα νιηθή παξαβίαζε ηεο ηδηωηηθήο ζθαίξαο θαη ηεο αμηνπξέπεηαο ηνπ πξνζψπνπ. Πξφθεηηαη γηα κηα απψιεηα ηνπ ειέγρνπ ησλ δεδνκέλσλ ηνπ πξνζψπνπ, ε νπνία νπζηαζηηθά ηζνδπλακεί κε νιηθή απψιεηα ηεο απηνλνκίαο ηνπ 23. Υπάξρνπλ φκσο θαη δεδνκέλα ηα νπνία ραξαθηεξίδνληαη σο «απιά» απφ ηε λνκνζεζία θαη ηε ζεσξία. Τα δεδνκέλα απηά εκθαλίδνπλ πξνζσπηθφ ραξαθηήξα σο πξνο φηη αλαθέξνληαη ζε έλα ππνθείκελν, κνινλφηη ε ζχλδεζε ηνπο είλαη πεξηζζφηεξν ραιαξή, πην έκκεζε, αλάγνληαη δειαδή ζηελ εμσηεξηθφηεξε πξνζσπηθή ζθαίξα ηνπ ππνθεηκέλνπ, αθνξνχλ γηα παξάδεηγκα ηελ επαγγεικαηηθή ή θνηλσληθή ηνπ δσή, κε 20 Βι. Ι. Γ. Ιγγιεδάθεο, Δπαίζζεηα πξνζσπηθά δεδνκέλα, Σάθθνπιαο, 2003, ζει. 85. Βι. Ν. 2472/1997, άξζξν 2 2, φπνπ σο επαίζζεηα νξίδνληαη ηα δεδνκέλα ηα νπνία ζπλδένληαη κε «...ηε θπιεηηθή ή εζληθή πξνέιεπζε, ηα πνιηηηθά θξνλήκαηα, ηηο ζξεζθεπηηθέο ή θηινζνθηθέο πεπνηζήζεηο, ηε ζπκκεηνρή ζε έλσζε, ζσκαηείν θαη ζπλδηθαιηζηηθή νξγάλσζε, ηελ πγεία, ηελ θνηλσληθή πξφλνηα θαη ηελ εξσηηθή δσή». 21 Βι. R. Downie & J. Macnaughton, Bioethics and humanities: attitudes and perceptions, Routledge- Cavendish, 2007, ζει. 43, 47. Δπίζεο, βι. S. Fendrick, «The role of privacy in genetic research», Α Journal of Law & Policy for the Information, 2009, ζει. 803 (810) θαη S. A. McLean, «Autonomy, consent and the law», Routledge-Cavendish, 2010, ζει Όπσο ραξαθηεξηζηηθά παξαηεξεί ην ΔΓΓΑ ζηελ ππφζεζε S. & Marper θαηά Ηλωκέλνπ Βαζηιείνπ, φ.π. 75, Ηδξχνληαο «ζεηηθέο ππνρξεψζεηο πξνζηαζίαο», φπσο ην άξζξν 9Α ηνπ ειιεληθνχ Σπληάγκαηνο, βι. Φ. Αθξηβνπνύινπ, «Ζ ηδησηηθφηεηα θαη ηα ζχλνξα ηνπ θπβεξλνρψξνπ ζηε λνκνινγία ηνπ ΔΓΓΑ», ΔΓΓ, 2009, ζει. 368 (376). 5

6 θιαζηθφηεξα παξαδείγκαηα ην φλνκα θαη ηελ εηθφλα ηνπ πξνζψπνπ 24. Τα δεδνκέλα απηά ζπλδένληαη κε επηκέξνπο πηπρέο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ ππνθεηκέλνπ θαη ην εμαηνκηθεχνπλ, ε ζπιινγή θαη επεμεξγαζία ηνπο είλαη δπλαηφλ λα πξνζβάιεη ηελ εζηθή θαη θπζηθή αθεξαηφηεηά ηνπ πξνζψπνπ αιιά δελ εηζδχεη κε ηνλ ίδην ηξφπν ζηελ απηνλνκία ηνπ, ζην πεδίν δηακφξθσζεο ηεο ηαπηφηεηαο θαη ησλ ζεκειηαθψλ, αμηαθψλ επηινγψλ ηνπ. Τα δεδνκέλα απηά ζπληζηνχλ κηα ελδηάκεζε θαηεγνξία κεηαμχ «επψλπκσλ», επαίζζεηωλ θαη απιώλ δεδνκέλσλ, κηα γθξίδα δψλε θαη είλαη νη εηδηθφηεξεο ζπλζήθεο ηεο θάζε πεξίπησζεο πνπ είλαη δπλαηφλ λα ηα αλαπξνζδηνξίζνπλ ην ραξαθηήξα ηνπο. Ζ βαζηθφηεξε δηαθνξά ηνπο πξνο ηα «επψλπκα» δεδνκέλα, γηα ηα νπνία θαη κφλν ε πξφζβαζε ζε απηά θαη ε ζπιινγή ηνπο είλαη δπλαηφλ λα απνηειέζεη πξνζβιεηηθή πξαθηηθή, είλαη φηη ζηελ πεξίπησζε ησλ απιψλ δεδνκέλσλ πξνζβιεηηθή γηα ηελ απηνλνκία ηνπ πξνζψπνπ κπνξεί λα είλαη κφλν ε παξνχζα ή κειινληηθή ηνπο επεμεξγαζία. Σε θάζε πεξίπησζε πάλησο, ε απψιεηα «απιψλ» δεδνκέλσλ δελ είλαη δπλαηφλ λα νδεγήζεη παξά κφλν ζε κεξηθή απψιεηα ηεο απηνλνκίαο ηνπ ππνθεηκέλνπ ηνπο. Ζ ηειεπηαία θαηεγνξία είλαη ηα «αλψλπκα» 25 δεδνκέλα, ηα νπνία θαηαξράο είλαη αδηάθνξα γηα ην δίθαην αιιά πάλησο εγθπκνλνχλ ηνλ θίλδπλν, αλ θαηαζηνχλ αληηθείκελν επεμεξγαζίαο λα νδεγήζνπλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ππνθείκελν, ηδίσο κέζα απφ ηε ζχγθξηζε ηνπο κε άιιεο «επψλπκεο» πιεξνθνξίεο ή δεδνκέλα 26. Ζ επεμεξγαζία απνηειεί ηνλ θχξην θίλδπλν θαη γηα ηηο ηξεηο θαηεγνξίεο δεδνκέλσλ, αθνχ θαζηζηά δπλαηή ηελ αιινίσζε ηνπο αιιά θαη ηε κεηαηφπηζε-παξέθθιηζε απφ ηελ αξρηθή ηνπο ρξήζε, ρσξίο ηε ζπλαίλεζή ηνπ ππνθεηκέλνπ ηνπο. Τν δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ εκθαλίδεηαη ζηε λνκνινγία ηνπ Γεξκαληθνχ Οκνζπνλδηαθνχ Σπληαγκαηηθνχ Γηθαζηεξίνπ κε ηηο ππνζέζεηο ησλ εξσηεκαηνινγίσλ, Mikrozensus 27 θαη Zensus (Volkszälung) 28. Πξφθεηηαη κε ηελ έλλνηα απηή γηα έλα δηθαίσκα λνκνινγηαθά κεηαπιαζκέλν, ην νπνίν νδήγεζε αξρηθά ζηελ αλαγλψξηζε ζρεηηθήο πξνζηαζίαο ζε ππεξεζληθφ επίπεδν, 24 Γηα παξάδεηγκα ηα δεδνκέλα κηαο θνξνινγηθήο δήισζεο, κηα θσηνγξαθία πξνζψπνπ ηξαβεγκέλε ζε δεκφζην ρψξν, βι. ζηα παξαδείγκαηα απηά, É. Picard, «The right to privacy in French law» ζε Protecting privacy, Clarendon Press, 1999, ζει. 49, (ζ. 87, ππνζ. 79 θαη ζ. 79, ππνζ. 46, 47, κε ηα αληίζηνηρα παξαδείγκαηα απφ ηε λνκνινγία ησλ γαιιηθψλ πνιηηηθψλ δηθαζηεξίσλ), ηα δεδνκέλα πνπ πεξηέρνληαη ζηα απνξξίκκαηα πνπ ξίρλνπκε ζηνλ θάδν βι. Solove (2002), φ.π. ζει. 1115, ή νη ηειεθσληθέο ζπλνκηιίεο ζην ρψξν εξγαζίαο, βι. Halford θαηά Ηλωκέλνπ Βαζηιείνπ, ηεο 25 Ηνπλίνπ 1997, Νν 20605/92 42, 44, Βι. γηα ηε δηάθξηζε απηή, Wagner DeCew (2004), φ.π. ζει Βι. Φ. Αθξηβνπνύινπ, «Ζ αλσλπκία σο ηδησηηθφηεηα ή επηθνηλσλία ζην δηαδίθηπν», ΔΓΓ, 2009, ζει. 504 (507). 27 Βι. 27 BVerfGE 1 (1969), φπσο αλαιχεηαη ζε J. Schwabe, Entscheidungen des Bundesverfassungsgerichts, Studienauswahl, Band 1-100, 7. Auflage, Hamburg 2000, ζει Βι. 65 BVerfGE 1 (1984). Γηα κηα αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηεο ππφζεζεο βι. D. P. Kommers, The Constitutional Jurisprudence of the Federal Republic of Germany, Duke University Press, 1997, ζει

7 απφ ην Σπκβνχιην ηεο Δπξψπεο 29 θαη απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε 30, αιιά θαη απφ ηνλ έιιελα λνκνζέηε 31, ελψ ζηε ζπλέρεηα αλαγλσξίζηεθε ξεηά σο ζπληαγκαηηθφ δηθαίσκα ζην άξζξν 9Α κε ηελ αλαζεψξεζε ηνπ Ψζηφζν, ην ειιεληθφ ζπληαγκαηηθφ δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ζε αληίζεζε κε ην γεξκαληθφ παξάδεηγκα, φπνπ ε πξνζηαζία ηνπ δνκήζεθε κε άμνλα ηελ αμηνπξέπεηα θαη ηελ πξνζσπηθφηεηα, ηα άξζξα 1(1) θαη 2(1) ηνπ Γεξκαληθνχ Βαζηθνχ Νφκνπ (GG) 32, ζπλδέζεθε θαη κνηξάζηεθε κεηαμχ πξνζσπηθφηεηαο θαη δηθαηψκαηνο ζηελ ηδησηηθή δσή, ζηε βάζε ηεο δηάθξηζεο κεηαμχ επαίζζεηωλ θαη απιώλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ πνπ εηζήγαγε ν Ν. 2472/ Σην πιαίζην απηφ, ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απνδίδεηαη ζηε ζεσξία κε ηνπο φξνπο, πιεξνθνξηαθή ηδηωηηθόηεηα, πιεξνθνξηαθόο απηνθαζνξηζκόο, πιεξνθνξηαθή απηνδηάζεζε 34. Ζ κεγαιχηεξε ζπκβνιή ηεο ζπληαγκαηηθήο ηνπ αλαγλψξηζεο έγθεηηαη ζηελ αλάπηπμε ηνπ αγλνεκέλνπ -αλ θαη απφ ηα πιένλ ζχγρξνλα ζην Σχληαγκα ηνπ 1975, δηθαηψκαηνο ζηελ ηδησηηθή δσή, ην νπνίν εκπινχηηζε ζε πεξηπησζηνινγία κέζα απφ ηε δξάζε ηεο ε ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλε Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Φαξαθηήξα 35. Τν δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, πξάγκαηη, ζεκειηψλεηαη ζηα δηθαηψκαηα ηεο πξνζσπηθφηεηαο 36 θαη ηεο ηδησηηθφηεηαο ρσξίο σζηφζν λα ηαπηίδεηαη κε απηά. Σην ζεκείν απηφ έγθεηηαη φπσο ζα δνχκε θαη ν ηδηφκνξθνο ραξαθηήξαο ηνπ δηθαηψκαηνο, ην νπνίν αλαπηχζζεηαη σο εηεξναλαθνξηθφ, αληιψληαο απφ άιια δηθαηψκαηα ηελ εζηθή ηνπ ζεκειίσζε, ιεηηνπξγψληαο φκσο παξάιιεια σο εγγπεηήο, σο ακπληηθφο κεραληζκφο ηεο πξνζηαζίαο ηνπο έλαληη ησλ ζχγρξνλσλ απεηιψλ ηεο ηερλνινγίαο θαη ηεο 29 Βι. Σχκβαζε ηνπ Σπκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο (108) ηεο , φπσο ηέζεθε ζε ηζρχ ηελ θαη θπξψζεθε ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε κε ην Ν. 2068/1992, «Κχξσζε ηεο Δπξσπατθήο Σχκβαζεο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ αηφκνπ απφ ηελ απηνκαηνπνηεκέλε επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα». Βι. Α. Γ. Καϊζεο, φ.π. ζει Βι. Οδεγία 95/46/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ Σπκβνπιίνπ «γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θπζηθψλ πξνζψπσλ έλαληη ηεο επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα θαη γηα ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ δεδνκέλσλ απηψλ». Βι. Α. Γ. Καΐζεο, φ.π. ζει Ό.π. ππνζ Βι. E. Eberle, Dignity and Liberty: Constitutional visions from Germany and the United States, Praeger Publishers, 2002, ζει. 57, 67, 94. Βι. έηζη θαη γηα ηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε ζε Φ. Φξπζαλζάθεο, Δηζεγήζεηο Σπληαγκαηηθνχ Γηθαίνπ: Οξγάλσζε ηνπ θξάηνπο, αηνκηθά θαη θνηλσληθά δηθαηψκαηα, Ννκηθή Βηβιηνζήθε, 2007, ζει Βι. Καΐζεο, φ.π. ζει. 7 άξζξν 2 α θαη β. 34 Βι. Α. Σωηεξόπνπινο, Ζ ζπληαγκαηηθή πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, Σάθθνπιαο, 2006, ζει. 96, Π. Γόλνο, «Τερλνινγηθή δηαθηλδχλεπζε θαη πξνζηαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ» ζε Νέεο ηερλνινγίεο θαη ζπληαγκαηηθά δηθαηώκαηα (πξνι. Ν. Αιηβηδάηνο), Σάθθνπιαο, 2004, ζει , (26). Δπίζεο, βι. Α. Γέξνληαο, Πιεξνθνξηθή θαη Γίθαην, Αλη. Σάθθνπιαο, 1991, ζει Τνπ ίδηνπ, «Τν δηθαίσκα απηνδηάζεζεο πιεξνθνξηψλ. Υπεξβνιή ή αλαγθαηφηεηα;», ΤνΣ, 1997, ζει Βι. ηελ παξνπζίαζε ησλ απνθάζεσλ ηεο Αξρήο Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Φαξαθηήξα. ζε Καΐζεο, φ.π. Δπίζεο, βι. Λ. Μήηξνπ, Ζ Αξρή Πξνζηαζίαο Πξνζσπηθψλ Γεδνκέλσλ, Αλη. Σάθθνπιαο, Βι. Μ. Σηαζόπνπινο, «Ζ ρξήζε πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θαη ε δηαπάιε κεηαμχ ειεπζεξηψλ ησλ θαηφρσλ ηνπο θαη ειεπζεξηψλ ησλ ππνθεηκέλσλ ηνπο», ΝνΒ, 2000, ζει. 1-19, (7-8). 7

8 πιεξνθνξηθήο. Τα πξνζσπηθά δεδνκέλα ζπλδένληαη αιιά δελ ηαπηίδνληαη κε ηελ ηδησηηθφηεηα. Πνιιέο πιεξνθνξίεο είλαη δπλαηφλ λα δηαζέηνπλ κπζηηθφ ή απφξξεην ραξαθηήξα (φπσο γηα παξάδεηγκα ζπκβαίλεη κε ηα απφξξεηα ζηξαηησηηθά έγγξαθα), ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη είλαη ηδησηηθά ή αθφκε πεξηζζφηεξν «επψλπκα» εθφζνλ είλαη ή παξακέλνπλ πιεξνθνξίεο ρσξίο ζπγθεθξηκέλν ππνθείκελν 37. Αληίζηνηρα, ππάξρνπλ θαηεγνξίεο δεδνκέλσλ πνπ δελ κπνξνχλ, δελ είλαη δπλαηφλ λα πξνζηαηεπζνχλ ζην πιαίζην ηεο πξνζσπηθφηεηαο, δηφηη ππεξβαίλνπλ ηα φξηα ηεο αηνκηθφηεηαο ηνπ πξνζψπνπ θαη δηεηζδχνπλ ζε έλαλ βαζχηεξν πνηνηηθά ρψξν θαη πεδίν, απηφλ πνπ πξνζηαηεχεη ε ηδησηηθφηεηα ηνπ πξνζψπνπ. Τέηνηεο πιεξνθνξίεο είλαη γηα παξάδεηγκα απηέο πνπ αθνξνχλ ην ζεμνπαιηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, ηε γελεηηθή ηαπηφηεηα ή ηελ αλαπαξαγσγή. Τα δεδνκέλα απηά, φπσο επηζεκάλακε παξαπάλσ, νξζψο δηαθξίλνληαη απφ ηε ζεσξία σο επαίζζεηα, δηφηη ζπλδένληαη κε έλα πεδίν χπαξμεο ηνπ πξνζψπνπ θαζνξηζηηθφ γηα ηελ ηαπηφηεηά ηνπ θαη φπνπ ε απηνλνκία ηνπ είλαη δπλαηφλ λα λνεζεί σο νηνλεί απφιπηε 38. Καη πνιιά φκσο αθφκε δεδνκέλα δελ είλαη δπλαηφλ λα εληαρζνχλ εμ αηηίαο ηνπ εηδηθφηεξνπ ραξαθηήξα ηνπο ζηε ζθαίξα ηεο πξνζσπηθφηεηαο, κε ηε ζηελή ηνπιάρηζηνλ έλλνηα, φπσο γηα παξάδεηγκα ζπκβαίλεη κε ηα δεδνκέλα πνπ ζπλδένληαη κε ην ζξήζθεπκα 39, ησλ νπνίσλ ε πξνζηαζία, σο εηδηθφηεξε, κνηξάδεηαη κεηαμχ ησλ άξζξσλ 9Α θαη 13 Σ ή ε πξνζηαζία ησλ δεδνκέλσλ ηειεθσληθψλ ζπλδηαιέμεσλ, ε νπνία ζπλδέεη ην άξζξν 9Α κε ην άξζξν 19 1 Σ 40. Ζ εηεξναλαθνξηθφηεηα ηνπ δηθαηψκαηνο ζηε πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ε νπνία φπσο αλαθέξζεθε ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ππεξβαίλεη θαη ηελ εζηθή ζεκειίσζή ηνπ ζηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ηδησηηθφηεηα ηνπ πξνζψπνπ (πξνο άιια εηδηθφηεξα δηθαηψκαηα) δελ είλαη θαλνληζηηθά αδηάθνξε γηα δχν θπξίσο ιφγνπο: (α) πξνθεηκέλνπ λα εληνπηζηεί ην δηαθξηηφ θαη εηδηθφ πεδίν εθαξκνγήο ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θαη (β) πξνθεηκέλνπ λα εληνπηζηεί ην εηδηθφ θαλνληζηηθφ ηνπ βάξνο, δειαδή ην πψο, κε πνηφλ ηξφπν είλαη 37 Βι. Αθξηβνπνύινπ (δηαηξηβή), ζει Βι. ΣηΔ 1680/2007 κε ζρφιην Φ. Αθξηβνπνύινπ, ΓηΑ, 2008, ζει , ζεκείν 6, φπνπ θαη αλαθέξεηαη ραξαθηεξηζηηθά φηη, «ε εξσηηθή δσή πεξηιακβάλεηαη ζηνλ ππξήλα ηεο απαξαβίαζηεο ζθαίξαο ηεο ηδησηηθήο δσήο θαη πξνζηαηεχεηαη απφ ην Σχληαγκα. Τνλ ππξήλα απηφλ δελ κπνξεί λα πξνζβάιεη θαλείο (δεκφζηα αξρή ή ηδηψηεο) κε νπνηνδήπνηε ηξφπν». 39 Βι. ηελ απφθαζε αξηζ. 77 Α/2002 ηεο , ΝνΒ, 2003, κε παξαηεξήζεηο Β. Βνπηζάθε, ζει (584), ζρεηηθά κε ηελ αλαγξαθή ζξεζθεχκαηνο ζην απνιπηήξην, φπνπ ε Αξρή ζπλδέεη ηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ κε ην άξζξν 13 1 Σ, ππνγξακκίδεη φηη «ε αλαγξαθή ηνπ ζξεζθεχκαηνο ζην απνιπηήξην φπσο άιισζηε θαη ε κε ζπκπιήξσζε ηνπ ζρεηηθνχ πεδίνπ αλ ππάξρεη- ζα κπνξνχζε επηπιένλ λα εθζέζεη ηνλ θάηνρν ηνπ απνιπηεξίνπ ζε δηαθξίζεηο κε βάζε ηηο ζξεζθεπηηθέο ηνπ πεπνηζήζεηο, ελδερφκελν ην νπνίν ζχκθσλα κε ηελ 1 ηνπ άξζξνπ 13 ηνπ Σ ε έλλνκε ηάμε θαιείηαη πάζε ζπζία λα απνηξέςεη». 40 Βι. ραξαθηεξηζηηθά ηελ απφθαζε 278/2004 Μνλνκεινχο Πξσηνδηθείνπ Θεβψλ, δεκνζηεπκέλε ειεθηξνληθά ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ΓΣΑ: ε νπνία αθνξνχζε αλεπηζχκεηα γηα ην ππνθείκελν ηειεθσλήκαηα ζε ηδησηηθφ θαη επαγγεικαηηθφ ρψξν, κε επίθιεζε ησλ άξζξσλ 2 1, 5 1, 9 1, 9Α θαη 19 1 Σ. 8

9 δπλαηφλ λα βειηηζηνπνηήζεη ηελ πξνζηαζία ηεο πξνζσπηθήο θαη ηδησηηθήο ζθαίξαο ηνπ πξνζψπνπ. Ζ απάληεζε ζηα εξσηήκαηα απηά πξνυπνζέηεη κηα θαηαξρήλ δηάθξηζε κεηαμχ ησλ δηθαησκάησλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηεο ηδησηηθήο δσήο (άξζξα 5 1 Σ). Ζ δηάθξηζε κεηαμχ ηνπο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί ζηεγαλή, αθνχ νπζηαζηηθά ην έλα ζπληζηά πξνέθηαζε ηνπ άιινπ, ε κελ ηδησηηθφηεηα ζπληζηά ην πεδίν πξνεηνηκαζίαο ηεο έθθξαζεο θαη ηεο επηθνηλσλίαο ηνπ πξνζψπνπ πνπ ην δηθαίσκα ζηελ πξνζσπηθφηεηα πξνζηαηεχεη θαη πινπνηεί 41. Απηφο είλαη θαη ν ιφγνο πνπ ε πξαγκάηεπζή ηνπο ζηε ζεσξία αλαπαξίζηαηαη ζπρλά σο θξεκκχδη ή κέζα απφ ηελ αλαπαξάζηαζε επάιιεισλ ζθαηξψλ 42. Ζ ζηελή ηνπο ζρέζε δηθαηνινγεί θαη ην γεγνλφο φηη ζε θάπνηεο έλλνκεο ηάμεηο, φπσο ε γεξκαληθή 43, ε ακεξηθαληθή 44 αιιά θαη ζην θείκελν ηεο Δπξσπατθήο Σχκβαζεο ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ, αξθεί ε θαηνρχξσζε ή πξνζηαζία ελφο κφλν απφ ηα δχν δηθαηψκαηα απφ ην νπνίν νπζηαζηηθά ζπλάγεηαη εξκελεπηηθά θαη ην δεχηεξν 45. Ψζηφζν, πξφθεηηαη γηα δπν δηαθξηηά δηθαηψκαηα κε ππξήλα ηεο δηαθνξάο ηνπο, ηελ εζσηεξηθή θαη εζηθή θχζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ ηδησηηθή δσή, έλαληη ηεο εμσηεξηθήο θαη θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο θχζεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο. Σην δηθαίσκα ηεο πξνζσπηθφηεηαο έρνπκε ην ζπγθεξαζκφ ελφο δηθαηψκαηνο κε εζηθά, άπια αιιά θαη νηθνλνκηθά, πιηθά ραξαθηεξηζηηθά 46. Ζ ζχιιεςε ηεο πξνζηαζίαο ηεο εμαηνκίθεπζεο ηνπ πξνζψπνπ ζπληζηά νπζηαζηηθά ηελ εζηθή αληαλάθιαζε ηεο πξνζηαζίαο ηεο ηδηνθηεζίαο ζην δίθαην, αξρηθά ζηηο αζηηθέο θσδηθνπνηήζεηο, νη νπνίεο ζηε ζπλέρεηα κεηαθέξνληαη ζην Σπληαγκαηηζκφ. Σηελ πξνέιεπζε απηή νθείιεη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζσπηθφηεηα ην δηηηφ ηνπ ραξαθηήξα θαη ην γεγνλφο φηη εκπεξηέρεη επηκέξνπο δηθαηψκαηα, ηα νπνία εκθαλίδνπλ ηφζν άπιν 41 Βι. ηελ απφθαζε 4701/2002, ΓίΜΔΔ, 2004, ζει (213) φπνπ ην Γηθαζηήξην δηαηχπσζε ηελ άπνςε φηη, «Ζ ηδησηηθή δσή ζπληζηά ηνλ ππξήλα ηεο αλζξψπηλεο πξνζσπηθφηεηαο, ηεο αμίαο ηνπ αλζξψπνπ. Με άιια ιφγηα, ε ηδησηηθή δσή ηειεί ζε εγγελή θαη κάιηζηα θεληξηθή ζρέζε πξνο ηελ ζεκειηψδε αμία ηεο αμίαο ηνπ αλζξψπνπ. Ο ηδησηηθφο βίνο, ε ειεπζεξία θαη ε αμία ηνπ αλζξψπνπ ηεινχλ ζε ηέηνηα ζρέζε ψζηε ε απνπζία ή ε δηαθηλδχλεπζε ελφο απφ ηα ηξία δηθαηψκαηα πιήηηεη ζνβαξά ην άιιν». 42 Βι. Picard, φ.π. ζει. 60. Δπίζεο Rössler (2005), φ.π. ζει Βι. H. Stoll, «Τhe General Right to Personality in German Law: An Outline of its Development and Present Significance», ζε Protecting Privacy, The Clifford Chance lectures Vol. IV (επηκ. B. S. Markesinis), Clarendon Press, 1999, ζει E. J. Eberle, «Human dignity, Privacy, and personality in German and American Constitutional Law», Utah Law Review, 1997, ζει Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ ην παξάδεηγκα ηνπ άξζξνπ 8 1 ΔΣΓΑ, απφ φπνπ θαη απνξξένπλ αμηψζεηο πνπ ζπλδένληαη ηφζν κε ηελ πξνζσπηθφηεηα φζν θαη κε ηελ ηδησηηθφηεηα ηνπ αηφκνπ. Βι. Φ. Αθξηβνπνύινπ/ Ο. Θ. Παπαδνπνύινπ, «Ηδησηηθφηεηα θαη «αζέκηηα απνδεηθηηθά κέζα», [Σρφιην κε αθνξκή ηηο απνθάζεηο: Cour de Cassation (Cass. Crim) de 14 Fenvier 2006 θαη Wisse vs France ηεο ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθαζηεξίνπ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ], ΤνΣ, 2007, ζει ( ). Δπίζεο, βι. H. -T. Gómez Arostegui, «Defining private life under the European Convention on Human Rights by referring to reasonable expectations», Cal. W. Int l L.J., Spring 2005, ζει ( ). 46 Βι. Η. Beverley-Smith, A. Ohly, A. Lucas-Schloetter, Privacy, Property and Personality, Cambridge University Press, 2005, ζει. 15 επ. 9

10 φζν θαη πιηθφ ραξαθηήξα (εηθφλα, φλνκα, αμηνπξέπεηα, ηηκή, πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία). Σην επίθεληξν ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηίζεηαη ε έλλνηα ηεο αθεξαηφηεηαο, σο θπζηθήο θαη ςπρηθήο 47 θαη ε πξνζηαζία ηεο θαηά ηελ εμσηεξίθεπζε ηνπ πξνζψπνπ, ζηελ θνηλσληθή, νηθνλνκηθή θαη πνιηηηθή δσή. Ζ αθεξαηφηεηά απηή παίξλεη ηε κνξθή αγαζψλ ηνπ πξνζψπνπ, φξνο ν νπνίνο απνδίδεη εχζηνρα ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα απνηηκεζνχλ νηθνλνκηθά γηα ην πξφζσπν. Τν δηθαίσκα ζηελ πξνζσπηθφηεηα πξνζηαηεχεη ην πξφζσπν ζηελ επαθή ηνπ θαη ζηελ παξνπζίαζε ηνπ ζηνλ έμσ θφζκν, απφ δηαθηλδπλεχζεηο πνπ πθίζηαηαη ζην πιαίζην ηεο δξάζεο ηνπ ζηελ θνηλσληθννηθνλνκηθή ζθαίξα. Τν έληνλν ραξαθηεξηζηηθφ ηεο πξνζσπηθφηεηαο είλαη ζπλεπψο ε πξνζηαζία πνπ παξέρεη ζηελ εμσηεξίθεπζε ηνπ πξνζψπνπ. Ζ πξνζσπηθφηεηα αλαθέξεηαη ζην πξφζσπν φπσο εληάζζεηαη ζηελ θνηλσλία, φπσο αλαγλσξίδεηαη θαη επηθνηλσλεί κε απηήλ, σο ππνθείκελν θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ ζρέζεσλ. Καη ζηελ ηδησηηθφηεηα δελ ιείπεη ε επαθή κε ηελ θνηλσλία. Ζ ίδηα ε έλλνηα ηνπ δηθαηψκαηνο, ηνπ θάζε δηθαηψκαηνο εκπεξηέρεη ηελ θαηαζθεπή ηνπ ζην πιαίζην ηεο θνηλσλίαο, αθνχ απηή ζπκπξνζδηνξίδεη ηειηθά καδί κε ην πξφζσπν φρη κφλν ην ηη πξνζηαηεχεηαη αιιά θαη ηη αλαγλσξίδεηαη σο δηθαίσκα. Ψζηφζν, ε επαθή κε ηελ θνηλσλία δελ είλαη ην ραξαθηεξηζηηθφ εθείλν πνπ δηαθξίλεη ηελ ηδησηηθφηεηα απφ θάζε άιιν δηθαίσκα, αληίζεηα ε ηδησηηθφηεηα αληηηίζεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηελ έλλνηα ηεο θνηλσλίαο θαη ηνπ θνηλσληθνχ. Ζ ηδησηηθφηεηα ζπλδέεηαη κε ηε δηακφξθσζε ηνπ εαπηνχ καο, ηεο ηαπηφηεηαο καο ζε έλα επίπεδν εζσηεξηθφ, ζην επίπεδν ηεο ηδησηηθήο εζηθήο καο, ηεο δπλαηφηεηαο απηφλνκεο θαη ειεχζεξεο δηακφξθσζεο ησλ εζηθψλ καο αμηψλ θαη επηινγψλ (γχξσ απφ ην ζψκα, ηελ νηθεηφηεηα, ηελ ζεμνπαιηθφηεηά καο) 48. Κπξίσο, καο επηηξέπεη λα δηακνξθψλνπκε ηηο επηινγέο απηέο αλελφριεηνη απφ θάζε είδνπο πιεηνςεθηθή θνηλσληθή πίεζε θαη θαηαλαγθαζκφ πνπ καο επηβάινπλ λα νδεγεζνχκε ζην ζπκβηβαζκφ ή ηελ νκνηνκνξθία. Ζ ηδησηηθφηεηα κε ηελ έλλνηα απηή εγθηβσηίδεη θάζε ηη ην αληηζεηηθφ θαη κεηνςεθηθφ. Έηζη, σο δηθαίσκα καο πξνζηαηεχεη θαη ζηνλ θνηλσληθφ θαη δεκφζην ρψξν, θπξίσο πξνζηαηεχεη ηελ εζηθή καο δηαθνξεηηθφηεηα, ηε δπλαηφηεηά καο λα δηακνξθψλνπκε ελαιιαθηηθνχο θαη δηαθνξεηηθνχο απφ ηνπο πιεηνςεθηθνχο ηξφπνπο δσήο 49. Ζ πξνζβνιή ηεο είλαη δπλαηφλ λα γελλήζεη νηθνλνκηθέο αμηψζεηο ζην πξφζσπν, ρσξίο φκσο απηφ λα είλαη θπξίαξρν ζηε θχζε ηνπ δηθαηψκαηνο απηνχ. Σε αληίζεζε κε ηελ πξνζσπηθφηεηα, φπνπ ζην επίθεληξν ηίζεηαη ε έλλνηα ηεο αθεξαηφηεηαο θαη ηνπ αγαζνχ ζηελ πεξίπησζε ηεο ηδησηηθφηεηαο θεληξηθή ζέζε θαηέρεη ε έλλνηα ηεο ηαπηφηεηαο 50 ηνπ πξνζψπνπ θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ φρη 47 Ibid ζει. 32 επ. 48 Βι. Cohen, φ.π. ζει Ibid ζει Βι. ηε ρξήζε ηνπ φξνπ ηαπηφηεηα ζην άξζξν 5 5 Σ, ην νπνίν αλαθέξεηαη ζηελ πξνζηαζία ηνπ γελεηηθνχ καο εαπηνχ ππξήλα ηεο πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθφηεηαο ηνπ πξνζψπνπ. Βι. S & Marper θαηά Ηλωκέλνπ Βαζηιείνπ, φ.π

11 απιψο ηνλ εμαηνκηθεχνπλ αιιά ηνλ θαζηζηνχλ πνηνηηθά δηαθνξεηηθφ. Έηζη, απηφ πνπ ηειηθά πξνζβάιιεηαη δελ είλαη ε δπλαηφηεηα ησλ δηθαησκάησλ πνπ απνξξένπλ απφ ηελ πξνζσπηθφηεηα λα απνηηκεζνχλ αιιά ν βαζκφο πνπ ε ελδερφκελε πξνζβνιή ηνπο κπνξεί λα νδεγήζεη ζηε δηαθηλδχλεπζε ηεο δπλαηφηεηαο ηνπ πξνζψπνπ λα δηακνξθψλεη ειεχζεξνο, απηφλνκνο ηελ ηαπηφηεηά ηνπ, ηελ εζηθή ηνπ ππφζηαζε 51. To δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ζηέθεηαη κεηαμχ ησλ δχν απηψλ δηθαησκάησλ: πξνζωπηθόηεηα θαη ηδηωηηθόηεηα. To δηθαίσκα απηφ θέξλεη ζηελ επηθάλεηα ηελ πεξηπησζηνινγία ησλ πξνζβνιψλ πνπ ηα δηθαηψκαηα ζηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ηελ ηδησηηθή δσή είλαη δπλαηφλ λα ππνζηνχλ απφ ηε ζπιινγή, απνζήθεπζε, επεμεξγαζία ή ρξήζε πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ηνπ ππνθεηκέλνπ. Έηζη, ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ζπληίζεηαη απφ επηκέξνπο δεδνκέλα-πηπρέο, κέξε ηεο ηδησηηθφηεηαο θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο, ησλ νπνίσλ θαίλεηαη λα ζπληζηά κηα δεχηεξε θαη πην εμεηδηθεπκέλε γξακκή άκπλαο έλαληη ησλ πξνζβνιψλ πνπ ε ζχγρξνλε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο εγθπκνλεί. Όζνλ αθνξά ηε θχζε ηνπ, απηή δηαζπλδέεη ηνλ πιηθφ, νηθνλνκηθφ ραξαθηήξα ηεο πξνζσπηθφηεηαο κε ηελ εζηθή δηάζηαζε ηεο ηδησηηθφηεηαο. Ζ δηαζχλδεζε ησλ δπν δηθαησκάησλ ελνπνηεί ηελ πξνζηαζία ηνπ πξνζψπνπ ηφζν ζηνλ ηδησηηθφ φζν θαη ζηνλ θνηλσληθφ ρψξν, αλαδεηθλχνληαο φκσο ηαπηφρξνλα κηα εγγελή εζσηεξηθή ζχγθξνπζε φζνλ αθνξά ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Πξάγκαηη, νη ηδηνθηεζηαθέο πξνζεγγίζεηο πνπ θαηαλννχλ ηα πξνζσπηθά δεδνκέλα σο αγαζφ απνηηκεηφ θαη εμαγνξάζηκν νηθνλνκηθά, νη νπνίεο πεγάδνπλ απφ ηε ζχλδεζή ηνπ κε ηελ «ηδηνθηεζηαθήο» πξνέιεπζεο πξνζηαζία ηεο πξνζσπηθφηεηαο ζπλαληνχλ σο φξην ηνπο, ηελ εζηθή δηάζηαζε πνπ ε ηδησηηθφηεηα ζέηεη. Έηζη, ε ζεψξεζε ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ σο νηθνλνκηθνχ αγαζνχ ζηακαηά κπξνζηά ζην εζηθφ βάζνο ηεο ηδησηηθφηεηαο, φηαλ δειαδή ζπγθξνχεηαη κε ηελ αλάγθε πξνζηαζίαο ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ πξνζψπνπ. ΙΙΙ. Άξζξν 9Α Σ: λέν, εηδηθόηεξν, δηαδηθαζηηθό ή δεπηεξνγελέο δηθαίωκα; 51 Ζ απηνλνκία πθίζηαηαη σο βάζε θαη ησλ δχν δηθαησκάησλ πξνζσπηθφηεηαο θαη δηθαηψκαηνο ζηελ ηδησηηθή δσή. Σηελ πξψηε πεξίπησζε δηθαηνινγεί θαη ζεκειηψλεη ζθνπνχο ηνπ αηφκνπ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ εμαηνκίθεπζε θαη ηελ αθεξαηφηεηά ηνπ ζηε δεχηεξε κε ζθνπνχο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ ηαπηφηεηα θαη ηελ εζηθή ηνπ ππφζηαζε. Ζ ζεκειίσζε ησλ δηθαησκάησλ ζηελ απηνλνκία δελ ηνπο πξνζδίδεη εγσηζηηθφ ραξαθηήξα, φπσο ε θιαζηθή θηιειεχζεξε ζεσξία ππνζηεξίδεη, αληίζεηα παξαπέκπεη ζε κηα ειεπζεξία ε νπνία νξηνζεηείηαη απφ ηα δηθαηψκαηα ησλ άιισλ. Βι. Φ. Αθξηβνπνύινπ (δηαηξηβή), φ.π. ζει , θαη Βι. M. Aγγειίδε, Γηθαηψκαηα θαη θαλφλεο ζηελ πνιηηηθή, Σηνραζηήο, 2008, ζει. 18. Δπίζεο γηα ηελ εμέιημε απηή, βι. P. Ridola, Τα ζεκειηψδε δηθαηψκαηα ζηελ ηζηνξηθή εμέιημε ηνπ ζπληαγκαηηζκνχ (κεη. Γ. Τζόιθαο, επηκ. Φ. Αλζόπνπινο/ Φ. Αθξηβνπνύινπ), Παπαδήζεο,

12 Τν δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ είλαη απφ κηα πξψηε καηηά απηφ πνπ θαηεμνρήλ ζα νλνκάδακε λέν ζπληαγκαηηθό δηθαίωκα 52. Καηνρπξσκέλν κε ηελ αλαζεψξεζε ηνπ 2001 ζην άξζξν 9Α, αληηθαηνπηξίδεη κηα απφ ηηο πην ζχγρξνλεο εμειίμεηο ζηε ζχγρξνλε ειιεληθή αιιά θαη ηε δηεζλή ζεσξία πξνζηαζίαο ησλ δηθαησκάησλ. Απνθξίλεηαη ζηελ αλάγθε γηα θαλνληζηηθφ επαλαπξνζδηνξηζκφ ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ππνθεηκέλνπ έλαληη ησλ δηαθηλδπλεχζεσλ πνπ ε ζχγρξνλε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο γελλά γηα ηελ απηνλνκία, ηελ ειεπζεξία ηνπ. Σην πιαίζην απηφ, ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ θεξδίδεη έδαθνο αιιά θαη αλαγλψξηζε δηεζλψο, είηε σο ζπληαγκαηηθφ είηε σο δηθαίσκα λνκνζεηηθά ή λνκνινγηαθά αλαγλσξηζκέλν. Απφ ηε ζθνπηά σζηφζν, ηεο ζπληαγκαηηθήο ζεσξίαο ην εξψηεκα ηνπ αλ έλα δηθαίσκα είλαη λέν δελ έρεη κφλν λα θάλεη κε ηε δπλαηφηεηα ηνπ λα αληηκεησπίζεη ή φρη απνηειεζκαηηθά πξνθιήζεηο πνπ ε ζχγρξνλε θνηλσλία ηεο ηερλνινγίαο, ηεο παγθνζκηνπνίεζε θαη ηνπ ξίζθνπ ζέηνπλ γηα ην πξφζσπν. Τα εξσηήκαηα πνπ πξέπεη λα απαληεζνχλ εκπιέθνπλ θαη άιιεο παξακέηξνπο. Έηζη, γηα παξάδεηγκα ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ πξνυπήξρε σο λνκνινγηαθά δηαπιαζκέλν δηθαίσκα ή λνκνζεηηθά θαηνρπξσκέλν, ψζηε ε θαηνρχξσζή ηνπ λα ζπληζηά θάηη λέν γηα ηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε; Αθφκε πεξηζζφηεξν, ηη είλαη δπλαηφλ ην δηθαίσκα απηφ λα εηζθέξεη ζην ίδην ην ζχζηεκα πξνζηαζίαο ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ, φπσο απηφ εμειίρζεθε απφ ην 1975 θαη κέρξη ηελ αλαζεψξεζε ηνπ ; Ζ απάληεζε ζηα εξσηήκαηα απηά είλαη ελδηαθέξνπζα φζν θαη ζχλζεηε. To δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ δελ δηαπιάζηεθε λνκνινγηαθά ζηελ Διιάδα, νχηε φκσο θαη θαηνρπξψζεθε λνκνζεηηθά, σο νπζηαζηηθό δηθαίωκα ζην Ν. 2472/1997. Πξάγκαηη, ε πξνζηαζία πνπ ν λφκνο παξέρεη αθνξά αμηώζεηο νη νπνίεο απνξξένπλ ηδίσο απφ ην δηθαίσκα ζηελ ηδησηηθή δσή αιιά θαη απφ ηε ζπλνιηθή πξνζηαζία ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλσλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ θαη ειεπζεξηψλ πνπ ζην ζχλνιφ ηνπο πξνζηαηεχνπλ ην αλζξψπηλν πξφζσπν. Οη αμηψζεηο απηέο έρνπλ σο θνηλφ παξνλνκαζηή ηε κνξθνινγία ηνπο, δειαδή ην ραξαθηήξα «επψλπκεο», πξνζωπηθήο πιεξνθνξίαο 54. Έηζη: Άξζξν 52 Βι. Τ. Κ. Βηδάιεο, «Νέα δηθαηψκαηα ζηελ πξφηαζε γηα ηελ αλαζεψξεζε ηνπ Σπληάγκαηνο», ζε Αλαζεώξεζε ηνπ Σπληάγκαηνο θαη εθζπγρξνληζκόο ηωλ ζεζκώλ (πξνι. & επηκ. Γ. Παπαδεκεηξίνπ), Αλη. Σάθθνπιαο, 2000, ζει , (94), επίζεο Λ. Μήηξνπ, «Πξνζηαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ: έλα λέν δηθαίσκα;», ζε Τν Νέν Σύληαγκα (επηκ. Γ. Θ. Τζάηζνο/Δ. Β. Βεληδέινο/ Ξ. Ι. Κνληηάδεο), Αλη. Σάθθνπια, 2001, ζει Βι. επίζεο ζην δήηεκα απηφ, Κ. Φξπζόγνλνο, Μηα βεβαησηηθή αλαζεψξεζε, Αλη. Σάθθνπιαο, 2001, θαζψο θαη Ξ. Κνληηάδεο, Ο λένο ζπληαγκαηηζκφο θαη ηα ζεκειηψδε δηθαηψκαηα κεηά ηελ αλαζεψξεζε ηνπ 2001, Αλη. Σάθθνπιαο, Βι. ζηα εξσηήκαηα απηά, Σ. Βιαρόπνπινο, Γηαθάλεηα ηεο θξαηηθήο δξάζεο & πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, Αλη. Σάθθνπιαο, 2007, ζει Βι. ζην Ν. 2472/1997, άξζξν 2, α, ηε δηάθξηζε κεηαμχ «επψλπκσλ» θαη «αλψλπκσλ» δεδνκέλσλ, φπσο γίλεηαη θαη παξαπάλσ ζην θείκελν. Δηδηθφηεξα, σο δεδνκέλα πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα λννχληαη «θάζε πιεξνθνξία πνπ αλαθέξεηαη ζην ππνθείκελν ησλ δεδνκέλσλ. Γελ ινγίδνληαη σο δεδνκέλα πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα ηα ζηαηηζηηθήο θχζεσο ζπγθεληξσηηθά ζηνηρεία, απφ ηα νπνία δελ κπνξνχλ πηα λα πξνζδηνξηζζνχλ ηα ππνθείκελα ησλ δεδνκέλσλ». 12

13 1, Αληηθείκελν: Αληηθείκελν ηνπ παξφληνο λφκνπ είλαη ε ζέζπηζε ησλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα πξνο πξνζηαζία ηωλ δηθαηωκάηωλ θαη ηωλ ζεκειηωδώλ ειεπζεξηώλ ηωλ θπζηθώλ πξνζώπωλ θαη ηδίωο ηεο ηδηωηηθήο δωήο. Όπσο ξεηά πξνθχπηεη απφ ην άξζξν 1 ηνπ Ν. 2472/1997, ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ δελ πξνυπήξμε σο λνκνζεηηθφ, αληίζεηα έιαβε ηε κνξθή αμηψζεσλ πξνζηαζίαο ησλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ θαη εηδηθφηεξα ηεο ηδησηηθήο δσήο. Μνινλφηη ήηαλ ε θαηνρχξσζε απηή πνπ πξνεηνίκαζε ηε ζπληαγκαηηθή αλαγλψξηζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ε ζρέζε απηή κεηαμχ νπζηαζηηθψλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ θαη λνκνζεηηθψλ αμηψζεσλ πνπ απνξξένπλ απφ ηα πξνζσπηθά δεδνκέλα απνηππψλεηαη γιαθπξά ζηε λνκνινγία ηεο Αξρήο Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Φαξαθηήξα, ηφζν πξηλ φζν θαη κεηά ηελ αλαζεψξεζε ηνπ Πξέπεη επίζεο λα ηνληζηεί φηη ε ζπληαγκαηηθή ηνπ θαηνρχξσζε εληζρχεη ηε ζπκβνιηθή ζεκαζία ηεο δηαθηλδχλεπζεο απφ ηελ ηερλνινγία θαη ηεο αλάγθεο πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθφηεηαο θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ ππνθεηκέλνπ ζηηο ζχγρξνλεο ζπλζήθεο 56, δελ επηδξά φκσο ζηελ θαλνληζηηθή πξνζηαζία πνπ ήδε εηζθέξνληαλ ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απφ ην Ν. 2472/1997, ζην βαζκφ πνπ ήδε ν λφκνο απηφο δηέζεηε εμ αηηίαο ηεο θνηλνηηθήο πξνέιεπζήο ηνπ ππεξλνκνζεηηθή ηζρχ 57. Ψζηφζν, πέξα απφ ην ζπκβνιηθφ επίπεδν ηη είλαη δπλαηφλ λα εηζθέξεη ζην ζχζηεκα πξνζηαζίαο ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ ην λέν δηθαίσκα ηνπ ππνθεηκέλνπ, ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ; Γχν πξάγκαηα. Τν δηθαίσκα απηφ αλαγλσξίδεη ηε ζρέζε κεηαμχ πξνζψπνπ θαη πιεξνθνξίαο σο πηπρήο ηνπ αλζξψπηλνπ εαπηνχ. Ζ πιεξνθνξία φηαλ δηαζέηεη ππνθείκελν, φηαλ κπνξεί λα ηαπηηζηεί καδί ηνπ παχεη λα είλαη έλα άςπρν αληηθείκελν. Τν δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ηελ πξνζηαηεχεη, αθφκε θαη αλ έρεη θχγεη απφ ηνλ έιεγρν ή ηελ θαηνρή ηνπ πξνζψπνπ, ζαλ λα απνηειεί ηκήκα ηεο θπζηθήο, ςπρηθήο αθεξαηφηεηαο ή ηεο ηαπηφηεηάο ηνπ. Πξφθεηηαη γηα κηα ζχιιεςε, ε νπνία ππεξβαίλεη ηε θπζηθή δηάζηαζε ηνπ πξνζψπνπ θαη επηηξέπεη ηελ πξνζηαζία ησλ πηπρψλ ηεο ηδησηηθφηεηαο θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο ζην πιαίζην κηαο ζχγρξνλεο θνηλσλίαο, ε νπνία ιεηηνπξγεί εθηφο ζπγθεθξηκέλσλ ρσξν-ρξνληθψλ δηαζηάζεσλ. Τν 55 Βι. ηελ απφθαζε ηεο Αξρήο 245/9/2000, ζε Καΐζε, φ.π. ζει φπνπ θαη ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεηαη φηη, «ε ηήξεζε αξρείνπ κε δαθηπιηθά απνηππψκαηα γηα ηνλ έιεγρν ηεο παξνπζίαο εξγαδνκέλσλ, πέξα απφ ηελ εχινγε αληίδξαζε ησλ ππνθεηκέλσλ πνπ πξνθαιεί, δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη βαξχλεη πεξηζζφηεξν απφ ηελ αλάγθε πξνζηαζίαο ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ αηφκνπ ζηελ ηδησηηθή δσή». Δπίζεο, βι. απφ ηε κεηέπεηηα λνκνινγία, ηηο απνθάζεηο 3/2008 ( ) θαη 17/2008 ( ) ηεο Αξρήο, δεκνζηεπκέλεο ζηελ ηζηνζειίδα ηεο Aξρήο: 56 Βι. γηα ηε ζπκβνιηθή πέξα απφ ηελ εγγπεηηθή ιεηηνπξγία ησλ δηθαησκάησλ, M. Neves, The symbolic force of human rights, Philosophy Social Criticism, 2007, ζει Βι. Λ. Παπαδνπνύινπ, Δζληθφ Σχληαγκα θαη θνηλνηηθφ δίθαην: ην δήηεκα ηεο ππεξνρήο, Αλη. Σάθθνπια, 2007, ζει. 122 επ., 130 επ. 13

14 δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ είλαη κε ηελ έλλνηα απηή έλα εηδηθόηεξν δηθαίσκα 58. Σπιιακβάλεη κηα δηάζηαζε πέξα απφ απηήλ, πνπ ηα ππφινηπα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ηα νπνία πξνζηαηεχνπλ ηελ πξνζσπηθή θαη ηδησηηθή ζθαίξα ηνπ ππνθεηκέλνπ, θαηνρπξψλνπλ, ζπληζηψληαο ηελ νπζηαζηηθή ηνπο κεηεμέιημε 59. Πξφθεηηαη γηα κηα λνκηθή κεηαθνξά 60. Τν δεχηεξν είλαη φηη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ζπληζηά κηα επηπιένλ εγγχεζε γηα ηελ πξνζηαζία ησλ επηκέξνπο ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ. Πξφθεηηαη γηα έλα ραξαθηεξηζηηθφ ην νπνίν ζα εμεηαζηεί αλαιπηηθφηεξα παξαθάησ, ην νπνίν φκσο ηνπ πξνζδίδεη ηε ιεηηνπξγία κηαο εμσηεξηθφηεξεο γξακκήο άκπλαο ησλ επηκέξνπο ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ. Ζ ζρέζε πνπ αλαπηχζζεη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ην θαζηζηά δηθαίσκα νπζηαζηηθφ ή δηαδηθαζηηθφ; Οπζηαζηηθά ζεσξνχκε ηα δηθαηψκαηα ηα νπνία εγγπψληαη ηελ πξνζηαζία κηαο πηπρήο ηεο απηνλνκίαο ηνπ πξνζψπνπ. Γηαδηθαζηηθά είλαη ηα δηθαηψκαηα ηα νπνία εγγπψληαη ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο πξνζηαζίαο πνιιψλ επηκέξνπο πηπρψλ ηεο απηνλνκίαο ηνπ πξνζψπνπ 61. Γηαζέηνπλ ραξαθηήξα εμαζθαιηζηηθό. Έηζη γηα παξάδεηγκα, ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηα έγγξαθα ζπληζηά δηαδηθαζηηθφ δηθαίσκα αθνχ είλαη δπλαηφλ λα εγγπεζεί ηελ πξνζηαζία ηνπ δηθαηψκαηνο ζην πεξηβάιινλ ή ζηελ ηδησηηθή δσή 62, ην δηθαίσκα αλαθνξάο ζηηο αξρέο, ην δηθαίσκα αθξφαζεο, φπσο θαη ην δηθαίσκα δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο 63 ζηηο αξρέο είλαη δηαδηθαζηηθά δηφηη εγγπψληαη ηελ πξνζηαζία ησλ αηνκηθψλ, πνιηηηθψλ θαη θνηλσληθψλ δηθαησκάησλ ησλ πνιηηψλ θνθ. 58 Πξβ. απφ άιιε ζθνπηά Κ. Φξπζόγνλνο, Αηνκηθά θαη θνηλσληθά δηθαηψκαηα, Ννκηθή Βηβιηνζήθε, 2006, ζει Βι. Φ. Αλζόπνπινο, «Τν δηθαίσκα ζηε δεκφζηα αλσλπκία. Πξνζηαζία πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ειεπζεξία ηνπ ζπλέξρεζζαη θαη ειεθηξνληθφο έιεγρνο ησλ δεκφζησλ ππαίζξησλ ζπλαζξνίζεσλ», ΔΓΓ, 2007, ζει (721), ν νπνίνο ραξαθηεξίδεη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, «σο εμειηγκέλε κνξθή ηνπ δηθαηψκαηνο ηδησηηθνχ βίνπ». 60 Βι. ραξαθηεξηζηηθά γηα ηε ζεκαζία ηεο κεηαθνξάο απηήο, Solove (2004), φ.π Βι. Μ. Taruffo, Abuse of procedural rights: comparative standards of procedural fairness, Wolters Kluwer, Βι. Γ. Γ. Λέληδεο, Ζ πξφζβαζε ζηα έγγξαθα ησλ θνηλνηηθψλ νξγάλσλ, Σάθθνπιαο, 2008, W. Hins/ D. Voorhoof, Access to State-Held Information: A Fundamental Right, EuConst, 2007, ζ Βι. επίζεο ηε δηαδηθαζηηθή ιεηηνπξγία ηνπ δηθαηψκαηνο ζηε λνκνινγία ηνπ ΔΓΓΑ, απφθαζε Sener θαηά Τνπξθίαο, 18 Ηνπιίνπ 2000, Cyprus θαηά Τνπξθίαο, 10 Μαΐνπ 2001, Leander θαηά Σνπεδίαο, 26 Μαξηίνπ 1987, Gaskin θαηά Ηλωκέλνπ Βαζηιείνπ, 7 Ηνπιίνπ 1989, Guerra θαη ινηπνί θαηά Ιηαιίαο, 9 Φεβξνπαξίνπ 1998 θαη Κ. Ζ. θαη ινηπψλ θαηά Σινβαθίαο, Δπίζεο, ζηε λνκνινγία ησλ δηθαζηεξίσλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ΠΔΚ θαη ΓΔΚ, ΠEK, Carvel v. Council, Υπφζεζε T-194/94 [1995] ECR II-2675, ΠΔΚ, World wildlife Fund v. Commission, Υπφζεζε T-105/95 [1997] ECR II- 313, ΠΔΚ, BAT v. Commission, Υπφζεζε T-111/00 [20010] ECR II 2997, ΠΔΚ, Technische Glaswerke Ilmenau GmbH v. Commission, Υπφζεζε T , ηεο , ΓΔΚ, Van der Wal and Netherlands v. Commission, Υπνζέζεηο C-174/98 P θαη Χ-189/98 P [2000] ECR I-1, ΓΔΚ, Hautala v. Council, Υπφζεζε C-353/99 P [2001] ECR I-9565 θαη ΓEΚ, Mattila v. Council and Commission, Υπφζεζε C-353/01, P, Βι. απφ ηε λνκνινγία ηνπ ΔΓΓΑ, McGinley & Egan θαηά Ηλωκέλνπ Βαζηιείνπ, 9 Ηνπλίνπ 1998, 84-90, Sutter θαηά Διβεηίαο, 28 Ηνπλίνπ 1984, Campbell & Fell θαηά Ηλωκέλνπ Βαζηιείνπ, 24 Ννεκβξίνπ 1997, Werner θαηά Απζηξίαο, 24 Απξηιίνπ 2001, B. & P. Loiseau θαηά Γαιιίαο, 7 Φεβξνπαξίνπ

15 Ζ ζέζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ πξνβιεκαηίδεη σο πξνο ηε θχζε ηνπ, δηφηη πξάγκαηη δηαζέηεη έλα θνηλφ πξνο ηα δηαδηθαζηηθά δηθαηψκαηα ραξαθηεξηζηηθφ, απηφ ηεο δηαζχλδεζεο, εγγχεζεο ηεο πξνζηαζίαο άιισλ δηθαησκάησλ. Απηφ πνπ θπξίσο εληζρχεη ηελ πξνζέγγηζε απηή είλαη ε θαηνρχξσζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζην πιαίζην ηεο ιεηηνπξγίαο κηα αλεμάξηεηεο αξρήο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ, δειαδή ε αλαγλψξηζε αξκνδηόηεηαο πξνζηαζίαο ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ 64. Καηαξρήλ απηφ πνπ ζα πξέπεη λα ηνληζηεί είλαη φηη ηα δηαδηθαζηηθά δηθαηψκαηα δελ ζηεξνχληαη απνιχησο νπζηαζηηθνχ πεξηερνκέλνπ. Τν αληίζεην. Ζ ζηέξεζε, ε απψιεηά ηνπο γηα ην ππνθείκελν επηδξά θαζνξηζηηθά ζηελ πνιηηηθή απηνλνκία ηνπ ππνθεηκέλνπ. Τα δηθαηψκαηα πξφζβαζεο ζηα έγγξαθα (δηθαίσκα πιεξνθφξεζεο) θαη αλαθνξάο εληζρχνπλ ηνλ πνιηηηθφ αθηηβηζκφ, ηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ πνιίηε, ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηθή δσή, ελψ ελδπλακψλνπλ ηελ θξηηηθή θαη ηνλ έιεγρν πνπ απηφο αζθεί έλαληη ηεο θξαηηθήο εμνπζίαο. Τα δηθαηψκαηα απηά εκθαλίδνπλ έληνλα ελεξγεηηθφ ραξαθηήξα. Τν ίδην ηζρχεη κε έλαλ θπξίσο έκκεζν ηξφπν θαη γηα ηα δηθαηψκαηα δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο θαη αθξφαζεο, αθνχ κε απηά δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζην πξφζσπν λα αθνπζηεί, λα εθθξάζεη ηηο απφςεηο ηνπ θαη λα ππεξαζπηζηεί ηα δηθαηψκαηά ηνπ. Απφ ηελ άπνςε απηή ηα δηαδηθαζηηθά δηθαηψκαηα εγγπψληαη ηελ πνιηηηθή απηνλνκία ηνπ πξνζψπνπ αιιά θαη ηελ πξνζηαζία θαη ηελ ελδπλάκσζε πεξαηηέξσ δηθαησκάησλ ηεο ηδησηηθήο θαη πξνζσπηθήο ζθαίξαο. Τν δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ είλαη σζηφζν δπλαηφλ λα εληαρζεί ζηελ θαηεγνξία ησλ δηαδηθαζηηθψλ δηθαησκάησλ ζην πιαίζην απηνχ ηνπ πξνζδηνξηζκνχ; H απάληεζε είλαη αξλεηηθή γηα ηξεηο θπξίσο ιφγνπο. Ζ πξνζθπγή ηνπ ππνθεηκέλνπ ζηελ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Φαξαθηήξα δελ δηαζέηεη ραξαθηήξα εγγχεζεο γηα ηελ πνιηηηθή φζν γηα ηελ θνηλσληθή ζπκβίσζε. Τν πξφζσπν θηλδπλεχεη εμίζνπ αλ φρη ιηγφηεξν απφ ηηο θξαηηθέο ζε ζρέζε κε ηηο ηδησηηθέο ηξάπεδεο δεδνκέλσλ. Ζ ίδηα ε πξνζηαζία ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ σο πξνο ηε δηαδηθαζία πξνζηαζίαο ηνπ ππνθεηκέλνπ απφ ηελ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Φαξαθηήξα δελ εκπιέθεη ηηο έλλνηεο ηνπ ειέγρνπ, ηεο θξηηηθήο, ηεο δηαθάλεηαο πνπ εκθαλίδνληαη πνιχ έληνλεο ζηα δηαδηθαζηηθά δηθαηψκαηα ηα νπνία ιεηηνπξγνχλ πξσηίζησο σο ζεκαηνθχιαθεο ηεο δεκνθξαηίαο. Τέινο, ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ 64 Σην ζεκείν απηφ δελ έρνπκε ηελ ίδξπζε κηαο δηαδηθαζίαο φζν ηελ αλάιεςε κηα ζεηηθήο ππνρξέσζεο απφ ηελ πιεπξά ηεο Αξρήο Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Φαξαθηήξα, πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ηνπ πξνζψπνπ, έλαληη ηεο θξαηηθήο εμνπζίαο αιιά θαη ηξίησλ. Σηελ νπζία, ην δηθαίσκα απηφ εκθαλίδεηαη θαη σο «θαλφλαο αξκνδηφηεηαο» ηεο Αξρήο. Καηά ηνλ δηαρσξηζκφ ηνπ K. Adomeit, Rechtstheorie für Studenten, UTB, 1998, ζει , νη θαλφλεο αξκνδηφηεηαο δηαθξίλνληαη ζε απηνχο πνπ α) πξνζδηνξίδνπλ ηνλ θνξέα ηεο αξκνδηφηεηαο, β) ξπζκίδνπλ ηελ δηαδηθαζία άζθεζεο ηεο αξκνδηφηεηαο θαη γ) πξνζδηνξίδνπλ ην αληηθείκελν ηεο αξκνδηφηεηαο. Δίλαη εκθαλέο φηη ην άξζξν 9Α ζπλδπάδεη θαη ηα ηξία απηά ραξαθηεξηζηηθά, απνηειεί δειαδή κηθηφ θαλφλα αξκνδηφηεηαο. Έηζη θαη ν R. Alexy, A theory of constitutional rights, Oxford University Press, 2004, ζει

16 ελδπλακψλεη κελ ηελ πξνζηαζία επηκέξνπο δηθαησκάησλ, ε απψιεηά ηνπ φκσο, ε πξνζβνιή δελ έρεη ηηο ζπλέπεηεο πνπ επηθέξεη ε πξνζβνιή ησλ δηαδηθαζηηθψλ δηθαησκάησλ: ζηα δηαδηθαζηηθά δηθαηψκαηα, ε πξνζβνιή ηνπο απνζηεξεί εληειψο απφ ην πξφζσπν ηε δπλαηφηεηα απφιαπζεο επηκέξνπο δηθαησκάησλ, αληίζεηα ζηελ πεξίπησζε ηεο πξνζηαζίαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ε πξνζηαζία κπνξεί λα εμαζθαιηζηεί θαη απφ ηα επηκέξνπο δηθαηψκαηα θαη απφ ηε λνκνζεηηθή ξχζκηζε (Ν. 2472/1997) αθφκε θαη απφ ηε δηθαζηηθή εμνπζία, ζε πεξίπησζε πνπ ε αξκφδηα Αξρή Πξνζηαζίαο Πξνζσπηθψλ Γεδνκέλσλ αδξαλήζεη. Πξάγκαηη, σο δηαδηθαζηηθή ζην δηθαίσκα πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ εκθαλίδεηαη κφλν ε δηαζχλδεζή ηνπ πξνο επηκέξνπο δηθαηψκαηα, ε εηεξναλαθνξηθφηεηά ηνπ. Πσο φκσο ζηελ πεξίπησζε απηή είλαη δπλαηφλ λα αμηνινγεζεί ν εηεξναλαθνξηθφο ραξαθηήξαο ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ αλ φρη απφ ηε ζθνπηά ηνπ δηαδηθαζηηθνχ δηθαηψκαηνο; Σην βαζκφ κάιηζηα πνπ ην δηθαίσκα απηφ έξρεηαη λα επεθηείλεη θαη λα εληζρχζεη άιια επηκέξνπο ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα, δηαζέηεη δειαδή πεξαηηέξσ εγγπεηηθή γηα ηα επηκέξνπο ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα θαλνληζηηθή ζεκαζία, πσο απηή παξάγσγε θαλνληζηηθφηεηά ηνπ επηδξά ζηελ ίδηα ηε θχζε ηνπ αιιά θαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ην ζχλνιν ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ, σο ζχζηεκα, ιεηηνπξγεί ζην Σχληαγκα ηνπ 1975/86/01/08; ΙV. Η ζύλζεηε θαλνληζηηθόηεηα ηνπ δηθαηώκαηνο ζηελ πξνζηαζία ηωλ πξνζωπηθώλ δεδνκέλωλ από ηε ζθνπηά Σπληάγκαηνο θαη λόκνπ Ζ εξκελεπηηθή αλάιπζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ζηελ ειιεληθή ζπληαγκαηηθή ζεσξία, κε επίθεληξφ ηεο ην άξζξν 9Α, εκθαλίδεη δχν αληηθάζεηο, εγγελείο σο πξνο ηε βαζηθή θαηαβνιή θαη ζηνρνζεζία ηνπ. Ζ πξψηε είλαη ε εμήο: ην δηθαίσκα ζεσξείηαη «λέν», φζνλ αθνξά ηε ρξνληθή ηνπ θαηνρχξσζε αιιά θαη ην ζπζρεηηζκφ ηνπ κε ηελ ηερλνινγηθή εμέιημε. Ψζηφζν, ε εξκελεία ηνπ πξαγκαηνπνηείηαη κε ηα παξαδνζηαθά εξγαιεία πξνζέγγηζεο ησλ θιαζηθψλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ. Έηζη, ην δηθαίσκα απηφ αλαγλσξίδεηαη ζε γεληθέο γξακκέο σο αηνκηθφ, ακπληηθφ δηθαίσκα 65 θαη ελνπνηείηαη νπζηαζηηθά, κε ηα ηζηνξηθά πξνγελέζηεξά ηνπ δηθαηψκαηα ηεο πξνζσπηθήο θαη ηδησηηθήο ζθαίξαο. Ψζηφζν, ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ δηαθνξνπνηείηαη σο πξνο ηε γξακκαηηθή δηαηχπσζε ηνπ απφ ηα παξαδνζηαθά, αηνκηθά-ακπληηθά δηθαηψκαηα. Παξαηεξνχκε ινηπφλ φηη θαηνρπξψλεηαη σο δηθαίσκα 65 Βι. Κ. Φξπζόγνλνο, Αηνκηθά θαη Κνηλσληθά Γηθαηψκαηα, Ννκηθή Βηβιηνζήθε, 2006, ζει. 212, «Καηά βάζε πάλησο ην δηθαίσκα πιεξνθνξηθήο απηνδηάζεζεο δελ παχεη λα είλαη έλα αηνκηθφακπληηθφ δηθαίσκα πνπ ζεκειηψλεη πξσηίζησο αμηψζεηο απνρήο». Π. Γ. Μαληδνύθαο, Σπληαγκαηηθή πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ζηελ θνηλσλία ηεο δηαθηλδχλεπζεο, Σάθθνπιαο, 2006, ζει

17 πξνζηαζίαο θαζελφο «απφ ηε ζπιινγή, επεμεξγαζία θαη ρξήζε, ηδίσο κε ειεθηξνληθά κέζα, ησλ πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ, φπσο λφκνο νξίδεη». Πξφθεηηαη γηα δηαηχπσζε πνπ παξαπέκπεη πεξηζζφηεξν ζε λνκνζεηηθά ξπζκηζκέλν, παξά ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλν δηθαίσκα. Ζ θαηνρχξσζε απηή ηππνπνηεί κηα ζεηξά απφ πξνζβνιέο ηνπ δηθαηψκαηνο πνπ ζπκίδνπλ αζηηθέο αδηθνπξαθηηθέο ζπκπεξηθνξέο. Γελ απνδίδεηαη κε ηνλ ηξφπν απηφ φκσο κε επθξίλεηα, ην νπζηαζηηθφ πεξηερφκελν ηνπ δηθαηψκαηνο, φπσο ζπλήζσο ζπκβαίλεη κε ηα θιαζηθά 66 αιιά θαη λέα, αηνκηθά δηθαηψκαηα 67. Δπηπιένλ, ε δηαηχπσζε απηή, αληί λα πξνζδηνξίδεη ηα φξηα ηνπ δηθαηψκαηνο, φπσο ζπκβαίλεη κε ηα δηθαηψκαηα πνπ δηαζέηνπλ θαη ακπληηθή ιεηηνπξγία 68 πξνζδηνξίδεη θαη ζεηηθέο αμηψζεηο ηνπ πξνζψπνπ σο πξνο ηελ απνζήθεπζε, επεμεξγαζία θιπ. ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ην αθνξνχλ. Δίλαη έλα εξψηεκα επνκέλσο, αλ ε ιεηηνπξγία πνπ εκθαλίδεη ζην ειιεληθφ Σχληαγκα ή ε θχζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ κπνξεί ηειηθά λα ζπκππθλσζεί ζηελ θιαζηθή ηππνινγία ηνπ αηνκηθνχ-ακπληηθνχ δηθαηψκαηνο. Ζ δεχηεξε εγγελήο αληίθαζε, αθνξά ηελ πξνζέγγηζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, σο δηθαηψκαηνο κε απηνηειέο, δηαθξηηφ 69, ζεκειηψδεο 70 (πέξα απφ απιψο ζπληαγκαηηθφ) πεξηερφκελν. Πξφθεηηαη γηα εξκελεπηηθή νπηηθή ε νπνία επηθξαηεί ζηε ζεσξία, παξφηη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ εκθαλίδεηαη λα ζεκειηψλεηαη, λα ζπλδέεηαη θαη ηειηθά λα εξκελεχεηαη ζε ζπλάξηεζε κε άιια δηθαηψκαηα, φπσο ε πξνζσπηθφηεηα θαη ε ηδησηηθφηεηα. Έηζη, ελψ ζεσξεηηθά ππνζηεξίδεηαη ε απηνλφκεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηα ππφινηπα δηθαηψκαηα ηεο πξνζσπηθήο-ηδησηηθήο ζθαίξαο ηνπ ππνθεηκέλνπ, νπζηαζηηθά ε ζεσξία πηνζεηεί ηελ εθδνρή ηεο ζπζηεκαηηθήο ηνπο εξκελείαο 71. Ζ ζεσξεηηθή απηή επηινγή, αλ θαη αλνκνιφγεηε είλαη νξζνινγηθή αιιά θαη ζπζηεκαηηθή. Έηζη, ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ζπλέρεηαη κε ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ηεο ηδησηηθήο θαη πξνζσπηθήο 66 Βι. γηα παξάδεηγκα άξζξν 9 1 Σ, «Ζ θαηνηθία θαζελφο είλαη άζπιν». 67 Βι. γηα παξάδεηγκα άξζξν 5 5 Σ, «Καζέλαο έρεη δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ηεο πγείαο θαη ηεο γελεηηθήο ηνπ ηαπηφηεηαο». 68 Βι. γηα παξάδεηγκα άξζξν 5 1 Σ, «Καζέλαο έρεη ην δηθαίσκα λα αλαπηχζζεη ειεχζεξα ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ εθφζνλ δελ πξνζβάιεη ηα δηθαηψκαηα ησλ άιισλ». Δπίζεο, άξζξν 14 2, «Ο ηχπνο είλαη ειεχζεξνο». 69 Βι. Μήηξνπ, φ.π. ζει. 90. Αληίζεηα, εμεηδίθεπζε ηνπ 5 1 Σ ην ζεσξεί ν Φξπζόγνλνο, φ.π Βι. Μαληδνύθαο, φ.π. ζει Θα κπνξνχζε λα ππνβιεζεί ην αληεπηρείξεκα ηεο κε αλαγλψξηζεο ηνπ δηθαηψκαηνο ζε δηεζλείο ζπλζήθεο πξνζηαζίαο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, θαζψο θαη ε κε άκεζε ζχλδεζή ηνπ κε ηελ αλζξψπηλε ππφζηαζε, ε νπνία δηέξρεηαη έκκεζα κέζα απφ άιια δηθαηψκαηα, φπσο ε πξνζσπηθφηεηα, ε ηδησηηθφηεηα θιπ. Βι. Φ. Αθξηβνπνύινπ (βηβιηνπαξνπζίαζε), «Γ. Γ. Λέληδεο, Ζ πξφζβαζε ζηα έγγξαθα ησλ θνηλνηηθψλ νξγάλσλ, Σάθθνπιαο, 2008», ζ. 420 ( ). 71 Βι. έηζη Αλζόπνπινο, φ.π. ζει. 721 θαη Γ. Καηξνύγθαινο, «Οη θάκεξεο παξαθνινχζεζεο, ην ιπθφθσο ησλ αλεμάξηεησλ αξρψλ θαη ε δνθηκαζία ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ», ΔΓΓ, 2007, ζει (752). 17

18 ζθαίξαο, φπσο ε θνηλή θαλνληζηηθή ηνπο εμέιημε ππνδειψλεη, ρσξίο λα απηνλνκείηαη απφ απηά. Με ηνλ ηξφπν απηφ πηζηνπνηείηαη θαη ε εληζρπκέλε θαλνληζηηθή βαξχηεηα πνπ ε ζπζηεκαηηθή, ζπκπιεξσκαηηθή εξκελεία ηνπ κε ηα αλσηέξσ δηθαηψκαηα, ηνπ πξνζδίδεη. Με βάζε ηα παξαπάλσ, ζην θείκελν απηφ εηζάγνληαη δχν βαζηθά επηρεηξήκαηα. Τν πξψην είλαη φηη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ζηεξείηαη δηαθξηηνχ νπζηαζηηθνχ πεξηερνκέλνπ, ρσξίο απηφ λα κεηψλεη ηελ θαλνληζηηθή ηνπ ζεκαζία. Τν δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ εκθαλίδεη κηα παξάγσγε θαλνληζηηθφηεηα, ε νπνία εθθξάδεηαη σο εηεξναλαθνξηθόηεηα. Με δπν ιφγηα, απηφ πνπ εκθαλίδεηαη σο θξίζηκν ζε ζρέζε κε ην δηθαίσκα απηφ είλαη ε αλαδήηεζε ηεο εζηθήο ηνπ ζεκειίσζεο ζηελ απηνλνκία ηνπ ππνθεηκέλνπ, άιινηε ζηελ αξλεηηθή ηεο πηπρή (πιεξνθνξηαθή απηνδηάζεζε) 72 θαη άιινηε ζηε ζεηηθή (πιεξνθνξηαθόο απηνθαζνξηζκόο) 73. Δπίζεο, θξίζηκε θαζίζηαηαη ε επαθή πηπρψλ ηνπ νπζηαζηηθνχ ηνπ πεξηερνκέλνπ κε άιια δηθαηψκαηα, φπσο ε πξνζσπηθφηεηα ή ε ηδησηηθφηεηα, φηαλ πξνζηαηεχεη πιεξνθνξίεο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ εμαηνκίθεπζε ή ηελ ηαπηφηεηα, ηελ ηδησηηθή δσή ηνπ ππνθεηκέλνπ, αληίζηνηρα. Πξφθεηηαη γηα ζέζε πνπ ε θξαηνχζα ζεσξία απνδέρεηαη, επηκέλνληαο φκσο παξάιιεια ζηελ απηνηέιεηα ηνπ δηθαηψκαηνο. Τη ζεκαίλεη παξάγσγε θαλνληζηηθφηεηα; Πξφθεηηαη γηα κηα ζχγρξνλε δηάθξηζε πνπ απαληάηαη ζηε ζεσξία ηνπ Luigi Ferajolli 74, ηελ νπνία επηβάιεη ε εκθάληζε κηαο λέαο γεληάο δηθαησκάησλ πνπ πξνσζνχληαη ζηα ζχγρξνλα, ζπζηεκαηηθά ζηε κνξθή ηνπο επξσπατθά ζπληαγκαηηθά θείκελα. Ζ δηάθξηζε απηή, ρσξίο λα δηαζπά ηελ ηππηθή ηζνδπλακία ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ, εληζρχεη ηε ζπζηεκαηηθή ηνπο εξκελεία, ελψ ππεξβαίλεη ηελ παξαδνζηαθή πξνζέγγηζε ηνπ αηνκηθνχ-ακπληηθνχ δηθαηψκαηνο. Τα δηθαηψκαηα απηά έρνπλ ην ραξαθηεξηζηηθφ, φηη αληί λα ιεηηνπξγνχλ σο νπζηαζηηθέο πηπρέο ηεο απηνλνκίαο θαη ειεπζεξίαο ηνπ πξνζψπνπ, επηθεληξψλνληαη ζηελ επηβνιή θπξψζεσλ, ζηελ ελίζρπζε αμηψζεσλ θαη ζπκθεξφλησλ ηνπ ππνθεηκέλνπ ή ηππνπνηνχλ πξνζβιεηηθέο γηα ηα δηθαηψκαηα πξαθηηθέο, παξαπέκπνληαο ζηελ νπζία ζε άιια δηθαηψκαηα, κε ηα νπνία ζπλδένληαη 72 Ζ αξλεηηθή θαη ε ζεηηθή πηπρή, ελππάξρνπλ ζε θάζε δηθαίσκα ην νπνίν απνηειεί έλα ζχλνιν ζέζεσλ ηνπ αηφκνπ θαηά ηελ αληίιεςε ηνπ Alexy, φ.π. ζει Δπίζεο, βι. C. de Giacomo, Diritto, libertà e privacy nel mondo della communicazione globale, Giuffrè, Milano, 1999, ζει Ζ «πιεξνθνξηαθή απηνδηάζεζε» επηηξέπεη ζην πξφζσπν λα θαηέρεη ηηο πιεξνθνξίεο ηνπ θαη λα ηηο δηαρεηξίδεηαη αξλεηηθά, αλελφριεηνο δειαδή απφ ηελ παξέκβαζε ηεο θξαηηθήο εμνπζίαο θαη ησλ άιισλ. 73 Ο «πιεξνθνξηαθφο απηνθαζνξηζκφο» ζπλδέεηαη κε ηε δπλαηφηεηα ηνπ αηφκνπ λα ειέγρεη ηα πξνζσπηθά ηνπ δεδνκέλα θαη λα ηα αμηνπνηεί ζεηηθά ζην πιαίζην ησλ ζθνπψλ ηεο απηνλνκίαο ηνπ, κε άμνλα ηηο ειεχζεξα δηακνξθσκέλεο πξνζσπηθέο ηνπ επηινγέο θαη πξνθεηκέλνπ λα αλαπηχμεη ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ. Σηε λνκνινγία ηνπ γεξκαληθνχ Οκνζπνλδηαθνχ Σπληαγκαηηθνχ Γηθαζηεξίνπ (Zensus (Volkszälung), 65 BVerfGE 1 (1984) o πιεξνθνξηαθφο απηνθαζνξηζκφο ζπλδέεηαη κε ηελ πξνζηαζία ηεο αμίαο ηνπ αλζξψπνπ θαη κε ηε δπλαηφηεηά ηνπ λα θαζνξίδεη σο ππνθείκελν θαη φρη σο αληηθείκελν ηελ πιεξνθνξηαθή ηνπ ηαπηφηεηα. 74 Βι. L. Ferrajoli, Fundamental Rights, International Journal of the Semiotics of Law, 2001, 1-33 (7). 18

19 άξξεθηα. Σε κηα ηέηνηα θαηεγνξία θαίλεηαη λα εληάζζεηαη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, φπσο αλαγλσξίδεηαη ζην άξζξν 9Α Σ αιιά θαη ην δηθαίσκα απάληεζεο (άξζξν 14 Σ). Ζ ζέζε απηή θαίλεηαη λα επηβεβαηψλεηαη ζηελ ειιεληθή ζεσξία, ζην δήηεκα ηεο παξαθνινχζεζεο δεκφζησλ ζπλαζξνίζεσλ απφ θάκεξεο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθή έηζη ζηε ζπδήηεζε απηή, ε επηινγή ηεο ζεσξεηηθήο αλάιπζεο ζεσξίαο, παξά ηελ πεπνίζεζή ηεο ζηελ θαλνληζηηθή απηνηέιεηα ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, λα ζεκειηψλεη ηειηθά ηελ πξνζβνιή ηνπ ζηελ ηδησηηθή θαη ζπιινγηθή απηνλνκία ηνπ ππνθεηκέλνπ ή λα επεθηείλεη ην νπζηαζηηθφ ηνπ πεξηερφκελν αλάγνληαο ην ζηελ ηδησηηθή ηνπ δσή. Τν δεχηεξν επηρείξεκα πνπ δηαηππψλεηαη ζην ζεκείν απηφ σο θπζηθή ζπλέρεηα ηνπ πξνεγνχκελνπ, είλαη ην αθφινπζν: ε απνδνρή ηνπ εηεξναλαθνξηθνχ ραξαθηήξα ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, επηβάιεη ηε ζπζηεκαηηθή ηνπ εξκελεία κε άιια δηθαηψκαηα, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ηδησηηθφηεηα ή θαη άιια δηθαηψκαηα, φπσο ε πξνζσπηθφηεηα ή ε αμηνπξέπεηα ηνπ πξνζψπνπ. Έηζη, ζηελ πξάμε, ε φπνηα εξκελεπηηθή αλάιπζε ηνπ νπζηαζηηθνχ πεξηερνκέλνπ ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ηαπηίδεηαη νπζηαζηηθά κε ηελ θαλνληζηηθή ζρέζε πνπ αλαπηχζζεη καδί ηνπο. Γηα λα απαληήζνπκε ζην ηη πξνζηαηεχεη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, ζα πξέπεη λα έρνπκε θαηαιήμεη ζην ηη πξνζηαηεχεη ε ηδησηηθφηεηα, ε πξνζσπηθφηεηα θνθ. ηνπ ππνθεηκέλνπ θαη ζην θαηά πφζν ην πεξηερφκελν ηνπο είλαη θαη πεξηερφκελν ηεο πιεξνθνξηαθήο ειεπζεξίαο θαη απηνλνκίαο ηνπ. Γηαηί ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ είλαη εηεξναλαθνξηθφ θαη πνηεο είλαη νη θαλνληζηηθέο ζπλέπεηεο κε θαηαλφεζεο απηνχ ηνπ ραξαθηήξα ηνπ; To δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ αλαδεηθλχεη θαη πξνζηαηεχεη κηα λέα πηπρή ηνπ αλζξψπηλνπ εαπηνχ, ηε digital κνξθή ηνπ σο ςεθηδσηνχ πιεξνθνξηψλ. Δπίθεληξν ηεο πξνζηαζίαο πνπ παξέρεη είλαη ε πιεξνθνξία. Ζ πιεξνθνξία, φκσο σο έλλνηα είλαη αμηνινγηθά θαη εζηθά, νπδέηεξε. Με ηελ έλλνηα απηή, ην δηθαίσκα ζηα πξνζσπηθά δεδνκέλα γηα λα απνθηήζεη εζηθφ θαη αμηνινγηθφ πεξηερφκελν αλαδεηά εμσηεξηθή ζεκειίσζε σο πξνο ηελ πνηφηεηα ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ζα πξνζηαηεχζεη. Απηή ηελ αλαγθαία ζεκειίσζε ηελ παξέρνπλ άιια δηθαηψκαηα, πρ. πξνζηαηεπκέλεο ζεσξνχληαη νη πιεξνθνξίεο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ ηδησηηθφηεηα, ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ ππνθεηκέλνπ, ή ηε ζξεζθεπηηθή ηνπ ειεπζεξία. Πξφβιεκα εηεξνλαθνξηθφηεηαο θαη άξα εζηθήο ζεκειίσζεο ηνπ δηθαηψκαηνο δεκηνπξγεί θαη ν ηδηνθηεζηαθφο ηνπ ραξαθηήξαο. Πξφθεηηαη γηα ηελ ηθαλφηεηα ηεο πιεξνθνξίαο λα απνηειεί φρη κφλν ζπλέρεηα ηνπ αλζξψπηλνπ απηνχ, 19

20 αιιά θαη δηαθξηηφ, μερσξηζηφ σο πξνο απηφλ αληηθείκελν 75. Ζ θξηηηθή αμηνιφγεζε απηήο ηεο «αληηθεηκεληθήο», ηδηνθηεζηαθήο νπηηθήο, απαηηεί πάληνηε σο φξην πρ. ηεο έθζεζεο ή ζπλαίλεζεο ηνπ ππνθεηκέλνπ ζηελ εθρψξεζε ησλ πξνζσπηθψλ ηνπ δεδνκέλσλ, ηελ αλαδήηεζε εμσηεξηθήο θαλνληζηηθήο, εζηθήο ζεκειίσζεο ζε πηπρέοδηθαηψκαηα, ηεο απηνλνκίαο θαη ειεπζεξίαο ηνπ πξνζψπνπ 76. Ζ θεληξηθφηεξε θαλνληζηηθή ζπλέπεηα ηεο κε απνδνρήο ηνπ ραξαθηήξα ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ σο εηεξναλαθνξηθνχ είλαη ε απνηπρία ηνπ λα πξνζηαηεχζεη ην πξφζσπν, έλαληη ησλ δηαθηλδπλεχζεσλ πνπ ε ζχγρξνλε εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο εγθπκνλεί. Έηζη, ν πεξηνξηζκφο ζην ζηελφ πεδίν ηεο «ζπιινγήο, επεμεξγαζίαο θαη απνζήθεπζεο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ» δεκηνπξγεί ηνλ θίλδπλν, απνθιεηζηηθήο απαξίζκεζεο ηεο ηππνινγίαο απηήο πξνζβνιψλ ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Παξαγλσξίδεηαη κε ηνλ ηξφπν απηφ ε χπαξμε θαη άιισλ πεξαηηέξσ πξνζβιεηηθψλ πξαθηηθψλ, φπσο ε δεκνζηνπνίεζε θαη απνθάιπςε ησλ δεδνκέλσλ ηνπ πξνζψπνπ, ε θπζηθή ελφριεζή ηνπ θαη ε παξαθνινχζεζε ηνπ 77. Τηο πξνζβιεηηθέο απηέο πξαθηηθέο αληιεί ε λνκνινγία ηεο Αξρή πξνζηαζίαο δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα, απφ ηε ζεκειίσζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ζηελ απηνλνκία, ηελ ειεπζεξία, ηελ αμηνπξέπεηα θαη ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ ππνθεηκέλνπ θιπ. 78 Μέζα απφ ηε δηεχξπλζε δειαδή ηνπ «ζηελνχ», γξακκαηηθνχ πεδίνπ πξνζηαζίαο ηνπ. Πσο εκθαλίδεηαη ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ, σο εηεξναλαθνξηθφ, κέζα απφ ηελ νπηηθή, απφ ην θαθφ ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ ηδησηηθή δσή; Τν δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ δελ ηαπηίδεηαη κε ηελ ηδησηηθφηεηα ηνπ πξνζψπνπ, απιά αλαπαξηζηά κηα πηπρή ηεο, απηή πνπ ζα κπνξνχζε λα απνδνζεί σο «πιεξνθνξηαθή ηδησηηθφηεηα» ηνπ ππνθεηκέλνπ. 75 Πξφθεηηαη γηα ηε «ρξεζηηθή» αμία ησλ πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ε εηθφλα ηνπ πξνζψπνπ, βι. ραξαθηεξηζηηθά ηελ ππφζεζε Douglas and Others vs. Hello! Ltd (2001) 2 WLR 992, θαζψο θαη ηα ζρφιηα ηνπ Β. Μαξθεδίλε, «Οη ππνζέζεηο Καξνιίλαο ηνπ Μνλαθφ, Κάζξηλ Εέηα Τδφνπλο θαη Ναφκη Κάκπει απφ ζθνπηάο ζπγθξηηηθνχ δηθαίνπ», ΓηΑ, 2005, ζει Βι. ραξαθηεξηζηηθά ην ζθεπηηθφ ηεο Αξρήο πξνζηαζίαο δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα ζηελ ππφζεζε Big Brother, 92/2001, Καΐζεο, φ.π. ζει. 359 (360), ζηηο νπνίεο εμεηάδεηαη ην δήηεκα ηεο εθρψξεζεο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ παηθηψλ reality show θαη ηα φξηα ηεο, φπσο απηά δηαγξάθνληαη απφ ηηο εγγπήζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα, «Δπνκέλσο, θαη θαηά ηηο ζπληαγκαηηθέο απηέο επηηαγέο, ε ηξηηελέξγεηα ησλ νπνίσλ ζηηο ηδησηηθέο ζρέζεηο είλαη απηφκαηε ε αμία ηνπ αλζξψπνπ θαη ε πξνζηαζία ηεο πιηθήο θαη εζηθήο ηνπ ππφζηαζεο είλαη ππέξηαηε δεκφζηαο ηάμεο αξρή απφ ηελ νπνία δελ είλαη δπλαηή ε παξαίηεζε». 77 Βι. Solove (2006), ζει. 478 επ. 78 Βι. ηελ απφθαζε 62/2007 ( ) δεκνζηεπκέλε ζηελ ηζηνζειίδα ηεο Αξρήο: ηελ νπνία απαζρφιεζε ε απαμία ηεο δηαξθνχο παξαθνινύζεζεο εξγαδνκέλσλ, σο πξνζβιεηηθή γηα ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπο πξαθηηθή, «Ζ ζπλερήο παξαθνινχζεζε ησλ εξγαδνκέλσλ, ρσξίο κάιηζηα νη ίδηνη λα γλσξίδνπλ ηνπο φξνπο θαη ηηο ζπλζήθεο θάησ απφ ηηο νπνίεο γίλεηαη ε βηληενζθφπεζε έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα ιεηηνπξγεί ην αίζζεκα ηνπ «θφβνπ» πξνιεπηηθά γηα θάζε παξάλνκε ελέξγεηα πνπ ζα κπνξνχζαλ λα δηαπξάμνπλ. Δίλαη φκσο πξνζβιεηηθφ γηα ηελ πξνζσπηθφηεηα λα εξγάδεηαη θάπνηνο ππφ ζπλζήθεο θφβνπ». 20