ΡΝ ΕΖΡΖΚΑ ΡΖΠ ΘΝΗΛΩΛΗΘΖΠ ΘΑΗ ΣΩΟΗΘΖΠ Π ΛΝΣΖΠ ΠΡΖΛ ΞΔΟΗΝΣΖ ΡΝ ΑΓΗΝ ΗΩΑΛΛΖ ΟΔΛΡΖ:

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΣ ΟΒΙΟ ΠΟΛΤΣΕΧΝΕΙΟ ΣΜΗΜΑ ΑΡΧΙΣΕΚΣΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΠΜ ΑΡΧΙΣΕΚΣΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΧΕΔΙΑ ΜΟ ΣΟΤ ΧΩΡΟΤ, Β ΚΑΣΕΤΘΤΝ Η: ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ-ΧΩΡΟΣΑΞΙΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΈΣΟ , ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Μάθημα: Σο ζήτημα της μεθοδολογίας και της θεωρίας στο σχεδιασμό του χώρου Διδάσκουσα: ΕΛ. ΠΑΝΑΓΙΩΣΑΣΟΤ ΡΝ ΕΖΡΖΚΑ ΡΖΠ ΘΝΗΛΩΛΗΘΖΠ ΘΑΗ ΣΩΟΗΘΖΠ Π ΛΝΣΖΠ ΠΡΖΛ ΞΔΟΗΝΣΖ ΡΝ ΑΓΗΝ ΗΩΑΛΛΖ ΟΔΛΡΖ: ΑΟΚΝΛΗΘΖ Ή ΞΟΝΒΙΖΚΑΡΗΘΖ Ζ Π Λ ΞΑΟΜΖ ΚΔΡΑΛΑΠΡΩΛ ΘΑΗ ΛΡΝΞΗΩΛ ΠΡΝΛ ΑΠΡΗΘΝ ΗΠΡΝ; πουδαστική ομάδα: ΒΟΓΙΑΣΖΗ ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΗ, ΒΡΑΧΝΑΚΗ ΕΤΑΓΓΕΛΙΑ, ΚΑΟΤΝΗ ΔΗΜΗΣΡΑ, ΚΩ ΣΑΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΙΑ Αθήνα, Νοέμβριος 2011

2 Θα ζέιακε λα επραξηζηήζνπκε ζεξκά όινπο εθείλνπο πνπ ζπλέβαιαλ κε νπνηνδήπνηε ηξόπν ζηε δηεμαγσγή ηεο παξνύζαο εξγαζίαο: ηελ θαζεγήηξηα καο Ει. Παλαγησηάηνπ γηα ηελ πνιύηηκε θαζνδήγεζή ηεο αιιά θαη ην ελδηαθέξνλ πνπ επέδεημε γηα ηελ έξεπλά καο, ηηο Καηζαθηώξε Αιεμία θαη Σνύζε Επγελία, απόθνηηεο κεηαπηπρηαθώλ ζπνπδώλ ηνπ Σκήκαηνο Αξρηηεθηόλσλ Μεραληθώλ ΕΜΠ, γηα ηηο ππνδείμεηο πνπ καο έθαλαλ θαη ηελ παξαρώξεζε ηκεκάησλ από πξνζσπηθέο ηνπο κειέηεο, ηνλ Γ. Ισαθεηκίδε, Δήκαξρν Νίθαηαο Αγ. Ι. Ρέληε, ηνπο εξγαδόκελνπο ζην Δήκν, ηνπο Γ. Καλδύιε, Κ. Θενδσξόπνπιν θαη Κ. Σζαθίξε ηνπ Εζληθνύ Κέληξνπ Κνηλσληθώλ Εξεπλώλ (ΕΚΚΕ) γηα ηελ παξαρώξεζε ζηαηηζηηθώλ δεδνκέλσλ γηα ηελ πεξηνρή κειέηεο, ηνλ Μνπθνύιε Πνιύβην, ππνςήθην Δηδάθηνξα θαη κέινο ηνπ Εξγαζηεξίνπ ρεδηαζηηθήο Μεζνδνινγίαο θαη Ρύζκηζεο ηνπ Χώξνπ ΕΜΠ, γηα ηε βνήζεηα πνπ πξνζέθεξε ζηελ αλαδήηεζε ζηνηρείσλ γηα ηελ έξεπλά καο, ηελ Μαληώ, θνηλσληνιόγν, γηα ηε ζπκβνιή ηεο ζηελ επεμεξγαζία ησλ ζηαηηζηηθώλ δεδνκέλσλ, ηνλ θ. Γηαλλνύιε, Δηνηθεηή ηνπ Σκήκαηνο Αζθάιεηαο ηνπ Αζηπλνκηθνύ Σκήκαηνο Ρέληε, ηνπο δηεπζπληέο θαη θαζεγεηέο ησλ εθπαηδεπηηθώλ ηδξπκάησλ ηεο πεξηνρήο, ηηο ππεύζπλεο κεζηηηθώλ γξαθείσλ, θπξίεο Μαθξάθε Μαξία θαη Γηαθαιή νθία, ηνλ Πξόεδξν ηνπ Πνιηηηζηηθνύ πιιόγνπ Παθηζηαλώλ «Εηξήλε θαη πκθηιίσζε» «Minhaj», Ghulam Murtaza, όινπο ηνπο θαηνίθνπο ή εξγαδόκελνπο ζηνλ Δήκν Αγ. Ι. Ρέληε πνπ παξαρώξεζαλ ζύληνκεο ζπλεληεύμεηο, γηα ηελ πξνζπκία ηνπο λα απαληήζνπλ ζηηο εξσηήζεηο ηεο νκάδαο εξγαζίαο θαη λα παξαρσξήζνπλ ηα ζηνηρεία πνπ ηνπο δεηήζεθαλ, αιιά θαη γηα ην ρξόλν πνπ δηέζεζαλ, θαζώο θαη ηνπο ζπκθνηηεηέο καο γηα ηηο ελδηαθέξνπζεο ζπδεηήζεηο πνπ είρακε. Χσξίο ηε ζπκκεηνρή όισλ ησλ παξαπάλσ απηή ε εξγαζία δελ ζα κπνξνύζε λα νινθιεξσζεί. 1

3 ΞΗΛΑΘΑΠ ΞΔΟΗΔΣΝΚΔΛΩΛ Α. ΔΗΑΓΩΓΖ θνπφο θαη ππνζέζεηο εξγαζίαο Μεηαθνξά ηεο ππφζεζεο εξγαζίαο ζην ρψξν Δ πεξηνρή κειέηεο Β. ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ Γ. ΓΔΝΗΚΟ ΠΛΑΝΟ ΔΡΓΑΗΑ Γ. ΓΗΔΡΔΤΝΖΖ ΑΝΑ ΣΟΜΔΗ Καηνηθία Εζηνξηθά ζηνηρεία γεληθά γηα ηελ θαηνηθία ζην Ρέληε Μεηαλάζηεο θαη θαηνηθία ζήκεξα Πεξηνρέο ζπλζήθεο θαηνηθίαο κεηαλαζηώλ Ιδηνθηεζηαθό θαζεζηώο Κόζηνο / Μέγεζνο θαηνηθίαο Φύιν Ηιηθία - Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε κεηαλαζηώλ ρξόλνο εγθαηάζηαζεο Λόγνη εγθαηάζηαζεο ζην Δήκν Ρέληε Κξηηήξηα επηινγήο πεξηνρήο - θαηνηθίαο ρέζε κε γείηνλεο Έιιελεο ή άιισλ εζληθνηήησλ πκπεξάζκαηα Ώπαζρφιεζε Πξσηνγελήο έξεπλα Αεπηεξνγελήο έξεπλα πκπεξάζκαηα Βθπαίδεπζε Παηδηθνί ζηαζκνί

4 3.2 Νεπηαγσγεία Αεκνηηθά ρνιεία Γπκλάζηα Φξνληηζηήξηα μέλσλ γισζζψλ θαη κέζεο εθπαίδεπζεο Μνξθσηηθφ επίπεδν θαηνίθσλ ζηνλ Ώγ. Ε. Ρέληε Ώλνηρηφ ζρνιείν κεηαλαζηψλ Πεηξαηά πκπεξάζκαηα Αεκφζηνο ρψξνο Πιαηεία Ώγ. Ε. Ρέληε Πιαηεία Βι. ΐεληδέινπ Δ. ΤΥΔΣΗΖ ΣΟΜΔΩΝ Σ. ΔΠΗΛΟΓΟ ΐΕΐΛΕΟΓΡΏΦΕΏ ΠΏΡΏΡΣΔΜΏ

5 Α. ΔΗΠΑΓΩΓΖ 1. Πκοπόρ και ςποθέζειρ επγαζίαρ Δ παξνχζα εξγαζία αζρνιείηαη ζε επξχηεξν επίπεδν κε ην δήηεκα ηεο θνηλσληθήο θαη ρσξηθήο ζπλνρήο ζηελ Βιιάδα, εζηηάδνληαο σζηφζν ζην ζέκα ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηεο έληαμήο ηνπο ζηνλ αζηηθφ ρψξν ηνπ Αήκνπ Ρέληε. Σν ζπγθεθξηκέλν δήηεκα πξνζέιθπζε ην ελδηαθέξνλ καο, θαζψο απνηειεί έλα απφ ηα θπξίαξρα ζέκαηα ζπδήηεζεο ηελ επνρή πνπ δηαλχνπκε. Μηαο επνρήο, φπνπ ζηα πιαίζηα κηαο γεληθφηεξεο «θξίζεο», νη ξαηζηζηηθέο επηζέζεηο ελάληηα κεηαλαζηψλ αιιά θαη νη αλαηαξαρέο αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθέο εζληθφηεηεο απμάλνληαη, ηνλίδνληαο γηα κία αθφκε θνξά ηα πξνβιήκαηα έιιεηςεο νξζήο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο θαη εμαζιίσζεο ησλ ζπλζεθψλ δηαβίσζεο ησλ κεηαλαζηψλ ζηε ρψξα καο. Παξάιιεια, σο ηφπνο κειέηεο ηνπ παξαπάλσ θαηλνκέλνπ επηιέρζεθε ν Αήκνο Ώγίνπ Εσάλλε Ρέληε ηεο Ννκαξρίαο Πεηξαηά, θαζψο απνηειεί κηα πεξηνρή φπνπ θαίλεηαη λα ζπλππάξρεη αξκνληθά έλα κεγάιν πνζνζηφ εμσηεξηθψλ κεηαλαζηψλ (22% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηνπ Α. Ρέληε, ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηεο ΒΤΒ γηα ην έηνο 2001) κε ηνπο ληφπηνπο θαηνίθνπο. Γεγνλφο πνπ ηε δηαθνξνπνηεί απφ ηηο ππφινηπεο πεξηνρέο ηνπ θέληξνπ ηνπ Αήκνπ Ώζελαίσλ ή θαη αθφκα απφ γεηηνληθνχο δήκνπο ηεο Ννκαξρίαο Πεηξαηά, φπνπ ηα πξνβιήκαηα έληαμεο ησλ εμσηεξηθψλ κεηαλαζηψλ ζηνλ ρψξν παξακέλνπλ ηδηαίηεξα έληνλα. Δ παξαπάλσ ππφζεζε βαζίδεηαη ηφζν ζηελ αλάγλσζε ζρεηηθψλ άξζξσλ γηα ηελ πεξηνρή, ζε πξφζθαηε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνίεζε ν Αήκνο Ώγ. Ε. Ρέληε γηα ηνλ αιινδαπφ πιεζπζκφ ηνπ (Αήκνο Ώγ. Ε. Ρέληε, 2005), θαζψο θαη ζε πξνζσπηθή εκπεηξία. ην ζεκείν απηφ πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ζηελ παξνχζα εξγαζία, ε αξκνληθή ζπλχπαξμε δηαθφξσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ ζε έλαλ ρψξν αληηιακβάλεηαη θαη εξκελεχεηαη σο εμήο: α) Ίζα δηθαηψκαηα πξφζβαζεο ζε θνηλσληθά αγαζά φπσο πξφλνηα, εθπαίδεπζε, πγεία, θιπ. β) Ώξκνληθέο ζπλζήθεο θαηνίθεζεο γηα φινπο γ) Εζφηεηα ζηελ εξγαζία θαη ζηελ αζθάιηζε δ) Καιέο θνηλσληθέο ζρέζεηο: εηξεληθή ζπλχπαξμε κε ληφπηνπο θαη κεηαλάζηεο δηαθνξεηηθψλ εζληθνηήησλ ζε δεκφζηνπο ρψξνπο, θαιή ζρέζε κε γείηνλεο, ζπκκεηνρή ζε πνιηηηζηηθά θαη θνηλά δξψκελα, ζεβαζκφο ζηηο δηαθνξεηηθέο θνπιηνχξεο θαη ζξεζθείεο. θνπφο ηεο παξνχζαο κειέηεο απνηειεί ζε πξψην ζηάδην ε δηεξεχλεζε ηεο βαζηθήο ππφζεζεο εξγαζίαο, έηζη ψζηε λα νδεγεζνχκε ζηελ απνδνρή ή ηελ απφξξηςε ηνπ βαζηθνχ εξσηήκαηνο. ε πεξίπησζε απνδνρήο ηνπ βαζηθνχ εξσηήκαηνο, έλα δεχηεξν ζηφρν απνηειεί ε δηεξεχλεζε ησλ ιφγσλ γηα ηνπο νπνίνπο ε αξκνληθή ζπλχπαξμε εκθαλίδεηαη ζηελ πεξηνρή ηνπ Ρέληε, ζε αληίζεζε κε άιιεο πεξηνρέο ηνπ θέληξνπ ηεο Ώζήλαο. 4

6 2. Κεηαθοπά ηηρ ςπόθεζηρ επγαζίαρ ζηο σώπο Ζ πεπιοσή μελέηηρ Ο Αήκνο Άγηνπ Εσάλλε Ρέληε ηνπνζεηείηαη ζηα λνηηνδπηηθά ηεο Ώζήλαο θαη ζπλνξεχεη κε ηνπο Αήκνπο Πεηξαηά, Μνζράηνπ, Ώηγάιεσ θαη Σαχξνπ. Καηαιακβάλεη έθηαζε ζηξεκκάησλ θαη είλαη ζε εγγχηεηα ηφζν κε ην Αήκν Ώζελαίσλ φζν θαη κε ην Αήκν Πεηξαηψο. ήκεξα, ν Αήκνο Ρέληε έρεη ζπλελσζεί κε ηνλ Αήκν Νίθαηαο, χζηεξα απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ Πξνγξάκκαηνο Καιιηθξάηε. Έηζη, ν λένο Αήκνο Νίθαηαο - Ρέληε αλήθεη ζηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα ηνπ Πεηξαηά, ελψ ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ έηνπο 2001 έρεη πιεζπζκφ θαηνίθνπο (ΒΤΒ, 2001). Δ έθηαζε ηνπ θπκαίλεηαη ζηα η.ρικ. θαη έδξα ηνπ είλαη ε Νίθαηα (Βπίζεκε ηζηνζειίδα Αήκνπ Νίθαηαο Ώγ. Ε. Ρέληε). Ο Αήκνο πεξηβάιιεηαη απφ ηνπο βαζηθνχο νδηθνχο άμνλεο ηεο Θεβψλ, Πέηξνπ Ράιιε θαη Πεηξαηψο, ελψ ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκά ηνπ απνηειεί ε χπαξμε δχν ηζρπξψλ νξίσλ πνπ δηαπεξλνχλ ηελ πεξηνρή. Ώπφ ηε κηα ν πνηακφο Κεθηζφο (θαη ε Λεσθφξνο Κεθηζνχ) δηαζρίδεη απφ βφξηα πξνο λφηηα ην δήκν θαη απφ ηελ άιιε νη ζηδεξνδξνκηθέο γξακκέο ηνπ ΟΒ, νη νπνίεο ηέκλνπλ νξηδφληηα ηε Λεσθφξν Κεθηζνχ (Βηθφλα 1). Δ ηζηνξία ηεο πεξηνρήο κειέηεο μεθηλά απφ ηελ αξραηφηεηα, θαζψο ν ρψξνο πνπ ηαπηίδεηαη ζήκεξα κε ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Αήκνπ Ώγ. Ε. Ρέληε θαηνηθήζεθε ζην δηάζηεκα απφ ηνλ 6 ν π.υ. έσο ηνλ 2 ν π.υ. αηψλα απφ ηε θπιή ησλ Εππνζνσληηδψλ (Παπαζπαιηάξε Π., 2002). Ώπφ ηνλ 1 ν έσο ηνλ 12 ν κ.υ. αηψλα ε πεξηνρή άλεθε ζηνλ Αήκν ησλ Βιαηέσλ, ελψ κεηά απφ καθξφρξνλε ζηγή, ηνλ 16 ν αη. κ.υ. έγηλε πιένλ γλσζηή κε ην φλνκα «Ρέληεο» ή θαη «Άγηνο Εσάλλεο Ρέληεο» απφ ηνλ νκψλπκν λαφ ηεο νηθνγέλεηαο ησλ Ρέληεδσλ (Μπίξεο Κ., 1971). Ώπφ ηελ επνρή ηεο Σνπξθνθξαηίαο κέρξη θαη ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960 ε πεξηνρή είρε γεσξγηθφ θαη θηελνηξνθηθφ ραξαθηήξα (Καλεηάθεο Γ., Μπελέθε Β., αξεγηάλλεο Γ., 2001), ν νπνίνο κεηαηξάπεθε κεηαπνιεκηθά ζε βηνκεραληθφ, φηαλ θαηαζθεπάζηεθαλ ηα πξψηα κεγάια εξγνζηάζηα ζηηο γεηηνληθέο πεξηνρέο ηνπ Μνζράηνπ, ηεο Κνθθηληάο θαη ηνπ Ώηγάιεσ, γεγνλφο πνπ νδήγεζε ζηελ εηζβνιή βηνκεραληθψλ κνλάδσλ θαη ζηελ πεξηνρή ηνπ Ρέληε (Ώλαιπηή ΐ., 2006). Βηθφλα 1: Οδηθφο ράξηεο Αήκνπ Ώγ. Ε. Ρέληε Πεγή: Δ ζεκεξηλή κνξθή ηνπ Αήκνπ Ώγίνπ Εσάλλε Ρέληε απνηειεί έλα κείγκα νηθηζηηθψλ θαη κε νηθηζηηθψλ εθηάζεσλ γεο. Σν νηθηζηηθφ θνκκάηη ηεο πεξηνρήο κειέηεο απνηεινχλ ην θέληξν ηνπ Αήκνπ θαη νη πεξηνρέο ηνπ Άλσ Ρέληε θαη ηεο Ώγίαο Άλλαο, νη νπνίεο θαηαιακβάλνπλ ην λφηην, ην λνηηνδπηηθφ θαη ην βνξεηναλαηνιηθφ ηκήκα ηνπ Αήκνπ αληίζηνηρα. ην εζσηεξηθφ ηνπο εληνπίδνληαη ηφζν ζχγρξνλα ζπγθξνηήκαηα θαηνηθηψλ, ΠΛΗΘΤΜΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΔΗΜΟΤ ΑΓ. Ι. ΡΕΝΣΗ φζν θαη πξνζθπγηθέο θαηνηθίεο ή νηθνδνκέο θαηαζθεπαζκέλεο ζηα πιαίζηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηνπ Οξγαληζκνχ Βξγαηηθήο Καηνηθίαο. Δ θαηνηθία, σζηφζν, ζπλππάξρεη ζε κεγάιν βαζκφ κε άιιεο ρξήζεηο γεο, φπσο βηνκεραληθέο βηνηερληθέο κνλάδεο, απνζήθεο, εγθαηαζηάζεηο ππεξηνπηθνχ εκπνξίνπ θαη πφινπο αλαςπρήο (Village, Allou Fun Park). Βπηπιένλ, έλα κεγάιν θνκκάηη ηνπ θεληξηθνχ ηκήκαηνο ηνπ Αήκνπ θαηαιακβάλεηαη απφ ηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ ΟΒ πνπ βξίζθνληαη ζηα δπηηθά, θαζψο θαη απφ ηε Λαραλαγνξά πνπ εθηείλεηαη ζηα αλαηνιηθά (Βηθφλα 2). Ο Ρέληεο πξηλ ηελ Μηθξαζηαηηθή Καηαζηξνθή αξηζκνχζε κφλν 665 θαηνίθνπο, ελψ ην 1928 κε ην κεγάιν θχκα κεηαλάζηεπζεο πνπ ζεκεηψζεθε ζηηο πεξηζζφηεξεο πφιεηο ηεο ρψξαο, ν πιεζπζκφο ηεο απμήζεθε θαηά 240%. Ωο ην 1940 ν πιεζπζκφο απμαλφηαλ κε ζηαζεξνχο ξπζκνχο ηεο ηάμεο ηνπ 28,4%. Δ πξψηε κεηαπνιεκηθή απνγξαθή ηνπ 1951 θαηέγξαςε θαηνίθνπο θαη ζε δέθα ρξφληα, σο απφηνθν ηεο εζσηεξηθήο κεηαλάζηεπζεο πνπ αθνινχζεζε ηνλ εκθχιην θαη ηεο έληνλεο αζηηθνπνίεζεο ησλ δπηηθψλ εξγαηηθψλ πεξηνρψλ ηνπ Λεθαλνπεδίνπ, ν Ρέληεο δηπιαζίαζε ηνλ πιεζπζκφ ηνπ ζε θαηνίθνπο. Δ άλνδνο ηνπ πιεζπζκνχ ζπλερίζηεθε κε κεησκέλνπο σζηφζν ξπζκνχο σο ην Ώπφ ην 1981 θαη ηε κεηαηξνπή ηνπ ζε βηνκεραληθή πεξηνρή, ν Ρέληεο κείσζε ηνλ πιεζπζκφ ηνπ θαηά θαηνίθνπο πεξίπνπ. Σέινο, ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ 2001, ν Αήκνο Ώγ. Ε. Ρέληε αξηζκεί θαηνίθνπο, ζεκεηψλνληαο κία κηθξή αχμεζε ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, γεγνλφο πνπ Αηάγξακκα 1: Πιεζπζκηαθή εμέιημε Αήκνπ Ώγίνπ Ε. Ρέληε γηα ηα έηε Πεγέο: (α) Καλεηάθεο Γ., Μπελέθε Β., αξεγηάλλεο Γ. (2001), (β) ΒΤΒ, 2001 νθείιεηαη ζηελ εγθαηάζηαζε ελφο κεγάινπ αξηζκνχ εμσηεξηθψλ κεηαλαζηψλ ζηελ πεξηνρή (Αηάγξακκα 1). 5

7 Βηθφλα 2: Υάξηεο ρξήζεσλ γεο Αήκνπ Ώγ. Ε. Ρέληε Πεγή: Ώλαιπηή ΐ. (2006) 6

8 ήκεξα νη κεηαλάζηεο θαηαιακβάλνπλ ην 22% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο πεξηνρήο ηνπ Ώγ. Ε. Ρέληε, ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηεο ΒΤΒ γηα ην έηνο 2001 (Αηάγξακκα 2). Οη ρψξεο πξνέιεπζεο ησλ κεηαλαζηψλ πνηθίινπλ (50 ρψξεο έζησ θαη κε κηθξή ζπγθέληξσζε ε θάζε κία), σζηφζν νη εζληθφηεηεο πνπ θαίλεηαη λα θπξηαξρνχλ ζηελ πεξηνρή είλαη νη Ώιβαλνί, νη Παθηζηαλνί, νη Ώξκέληνη θαη νη Ρνπκάλνη (Αηάγξακκα 3). Δ αξηζκεηηθή ππεξνρή ησλ ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ κεηαλαζηψλ ζηνλ ρψξν, εθηφο απφ ηα ζηαηηζηηθέο απνγξαθέο, απνδεηθλχεηαη επίζεο απφ ηνλ ηξφπν πνπ θαηαλέκνληαη ζηελ πεξηνρή, απφ ηηο επηρεηξήζεηο πνπ ιεηηνπξγνχλ, απφ ηελ εξγαζία πνπ επηιέγνπλ θαη απφ ηηο θαζεκεξηλέο ηνπο δξαζηεξηφηεηεο. Βίλαη ραξαθηεξηζηηθέο νη εηθφλεο ησλ θαηαζηεκάησλ ηξνθίκσλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ηδηνθηήηεο απφ ρψξεο ηεο πξψελ νβηεηηθήο Έλσζεο ζην θέληξν ηνπ Ρέληε, ησλ πνιπθαηνηθηψλ Ρνπκάλσλ θαη Ώξκελίσλ πξνζθχγσλ, ησλ Παθηζηαλψλ εξγαδφκελσλ ζηε Λαραλαγνξά θαη ηνπ αγψλα θξίθεη πνπ δηνξγαλψλνπλ ζε άδεηα νηθφπεδα ζηελ πεξηνρή, θαζψο θαη ησλ κεηαλαζηψλ απφ ηελ Ώιβαλία λα μεθνπξάδνληαη κε ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο θαη ηνπο θίινπο ηνπο ζηα πάξθα θαη ηηο πιαηείεο ηεο πεξηνρήο. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ κεηαλαζηψλ απνηειείηαη θπξίσο απφ άληξεο λεαξήο ειηθίαο εηψλ (Αηάγξακκα 4). ζνλ αθνξά ηε ρσξηθή ηνπο θαηαλνκή ζηνλ επξχηεξν ρψξν ηνπ Αήκνπ Ώγ. Ε. Ρέληε, παξαηεξείηαη ζηνλ αθφινπζν ράξηε φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ κεηαλαζηψλ ζπγθεληξψλεηαη ζην θεληξηθφ ηκήκα ηνπ Αήκνπ θαη ζπγθεθξηκέλα βφξεηα ηεο πιαηείαο Ώγ. Ε. Ρέληε, φπνπ ρσξνζεηνχληαη πξνζθπγηθέο θαη εξγαηηθέο πνιπθαηνηθίεο ηεο πεξηνρήο, θαζψο θαη ζην νηθηζηηθφ ηκήκα ηνπ Άλσ Ρέληε (Βηθφλα 3) ΆΛΩ ΟΔΛΡΖΠ ΔΟΓΑΡΗΘΔΠ ΘΑΡΝΗΘΗΔΠ ΑΓ. ΗΩΑΛΛΖ ΘΔΛΡΟΝ Βηθφλα 3: Υσξηθή θαηαλνκή κεηαλαζηψλ ζηνλ Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε Πεγή: ΒΤΒ, Ώπνγξαθή πιεζπζκνχ γηα ην έηνο 2001, Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο 7

9 Υηιή Φηιηπ π ίλεο Σνπξθία πξία ξη Λάλθα νπεδία Ρωζηθή Οκνζπ _ Ρνπκαλία Πνξηνγαιία Πνιωλία Παξαγνπάε Παθηζηάλ Οπθξαλία Οπδκπ εθηζηάλ Οπγγαξία Οιιαλδία Μπ αλγθιαληέο Μνιδαβία Μεμηθό Λίβαλνο Λεπθνξωζία Κύπ ξνο Καλαδάο Καδαθζηάλ Ηηαιία Ηξιαλδία Ηξάλ Ηξάθ Ηλδία Ζλωκέλν Βαζίιεην Ζλωκέλεο Πνιηηείεο Εηκπ άκπ νπε Γνκήληθνο Γνκεληθαληθή Γεκνθξ_ Γνπαηεκάια Γηνπγθνζιαβία Γεωξγία Γεξκαλία Γαιιία Βξαδηιία Βνπιγαξία Αθγαληζηάλ Απζηξαιία Αξκελία Αξγεληηλή Αιβαλία Αθηή Διεθαληνζηνύ Αηζηνπ ία Αίγππ ηνο Άγηνο Βηθέληηνο-Γξελαδίλεο ΤΝΟΛΟ ΜΕΣΑΝΑΣΩΝ Δ. ΡΕΝΣΗ ΑΝΑ ΕΘΝΙΚΟΣΗΣΑ Αηάγξακκα 3β: Ώξηζκφο κεηαλαζηψλ ζηνλ Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε αλά ρψξα πξνέιεπζεο Πεγή: ΒΤΒ, ΠΟΟΣΙΑΙΑ ΚΑΣΑΝΟΜ Η ΕΛΛΗΝΩΝ - Μ ΕΣΑΝΑΣΩΝ ΣΟΝ Δ. ΡΕΝΣΗ 22% ΔΛΛΖΝΔ 78% ΜΔΣΑΝΑΣΔ Αηάγξακκα 2: Καηαλνκή ειιήλσλ θαη κεηαλαζηψλ ζηνλ Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε Πεγή: ΒΤΒ, ,32 ΠΟΟΣΙΑΙΑ ΚΑΣΑΝΟΜ Η ΠΛΗΘΤΜ ΟΤ Δ. ΡΕΝΣΗ ΑΝΑ 0,41 ΗΠΕΙΡΟ ΠΡΟΕΛΕΤΗ 0,30 11,51 26,98 14,88 0,47 4,84 0,12 ΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΑΦΡΗΚΖ ΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΔΤΡΩΠΖ ΒΟΡΔΗΑ ΑΜΔΡΗΚΖ ΒΟΡΔΗΑ ΑΦΡΗΚΖ ΓΤΣΗΚΖ ΑΗΑ ΓΤΣΗΚΖ ΑΦΡΗΚΖ ΚΔΝΣΡΗΚΖ-ΝΟΣΗΑ ΑΗΑ ΝΟΣΗΑ ΑΜΔΡΗΚΖ ΝΟΣΗΑ ΔΤΡΩΠΖ ΝΟΣΗΟΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΑΗΑ Αηάγξακκα 3α: Πνζνζηφ πιεζπζκνχ ηνπ Αήκνπ Ώγ. Ε. Ρέληε αλά ήπεηξν πξνέιεπζεο Πεγή: ΒΤΒ, ΑΝΔΡΕΣ άλω 70-74_ 65-69_ 60-64_ 55-59_ 50-54_ 45-49_ 40-44_ 35-39_ 30-34_ 25-29_ 20-24_ 15-19_ 10-14_ 5-9_ 0-4_ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Αηάγξακκα 4: Ππξακίδα ειηθηψλ γηα ην ζχλνιν ησλ κεηαλαζηψλ ζηνλ Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε Πεγή: ΒΤΒ,

10 Β. ΚΔΘΝΓΝΙΝΓΗΑ Πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλήζνπκε ηελ ελζσκάησζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηνλ αζηηθφ ηζηφ ηνπ Α. Ώγ. Ε. Ρέληε, επηθεληξσλφκαζηε ζηε κειέηε ηεζζάξσλ βαζηθψλ ηνκέσλ: (α) θαηνηθία, (β) απαζρφιεζε, (γ) εθπαίδεπζε, (δ) δεκφζηνο ρψξνο. Δ επηινγή ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζεκάησλ πξνο δηεξεχλεζε έγηλε γηαηί αθελφο, απνηεινχλ πνιχ ζεκαληηθνχο ηνκείο ηεο θνηλσλίαο θαη αθεηέξνπ, ζα ζπκβάινπλ ζηε δηεμαγσγή ελφο φζν ην δπλαηφ νινθιεξσκέλνπ ζπκπεξάζκαηνο ζρεηηθά κε ηελ αξκνληθή ή κε ζπλχπαξμε ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ ηνπ Ρέληε. ηε ζπλέρεηα πεξηγξάθνληαη αλαιπηηθά ηα κεζνδνινγηθά βήκαηα πνπ ζα αθνινπζεζνχλ ζε θαζέλαλ απφ ηνπο παξαπάλσ ηνκείο: Καηνηθία: Δ πξνζέγγηζε ηνπ δεηήκαηνο ηεο θαηνηθίαο ζηνλ Ώγ. Ε. Ρέληε ζηελ παξνχζα εξγαζία πξαγκαηνπνηείηαη κέζα απφ ζπλδπαζκφ πξσηνγελνχο θαη δεπηεξνγελνχο έξεπλαο απφ ηηο αληίζηνηρεο πεγέο. Σν ζέκα ηεο θαηνηθίαο είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο ζηε δσή θάζε αλζξψπνπ αθνχ απνηειεί κηα βαζηθή αλάγθε πνπ πξέπεη λα θαιπθζεί. Δ θαηνηθία επεξεάδεη πνιινχο ηνκείο ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο θαζψο θαη ηελ ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ηνπ αηφκνπ. Ώλέθαζελ φκσο ε θαηνηθία εθηφο απφ ρψξν δηακνλήο δνρείν δσήο απνηεινχζε θαη κέζν πξνβνιήο ηεο νηθνλνκηθήο άλζεζεο θαη ηεο θνηλσληθήο ζέζεο, γηα απηφ ζπρλά γίλεηαη κέηξν δηάθξηζεο θαη θνηλσληθψλ απνθιεηζκψλ. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο επηιέγνπκε λα εκβαζχλνπκε ζηνλ ηνκέα ηεο θαηνηθίαο φζνλ αθνξά ζηνπο κεηαλάζηεο, γηαηί ε θαηνηθία ηνπο είλαη κηα απφ ηηο πξψηεο ελδείμεηο ησλ γεληθφηεξσλ ζπλζεθψλ δσήο. θνπφο ηεο εκβάζπλζεο ζηελ θαηνηθία είλαη λα δηεξεπλεζεί θαηά πφζνλ νη κεηαλάζηεο ζην Αήκν Ρέληε είλαη ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ζηηο θαηνηθίεο ηνπο θαη απφ ην θφζηνο δσήο ζε απηέο θαη λα εληνπηζηνχλ ηπρφλ κεηνλεθηήκαηα θαη πιενλεθηήκαηα ηεο θαηνίθηζεο ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή. Δ ζχγθξηζε κε ηηο αληίζηνηρεο ζπλζήθεο δσήο ησλ Βιιήλσλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο πνπ κειεηάκε ζα βνεζήζεη ζην λα εμαρζνχλ αζθαιέζηεξα ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ πνηφηεηα ηεο θαηνίθηζεο. Ο ζηφρνο, ινηπφλ, ζην ζπγθεθξηκέλν ηνκέα, ζπκβαδίδεη κε ην γεληθφ ζηφρν ηεο εξγαζίαο θαη είλαη ην λα δηαπηζησζεί αλ ε ζπκβίσζε κεηαλαζηψλ θαη Βιιήλσλ είλαη αξκνληθή θαη ηζφηηκε ζην ζέκα ηεο θαηνηθίαο. Ώλ νη επθαηξίεο θαη νη ζπλζήθεο δσήο θαη θαηνηθίαο είλαη ηζφηηκεο γηα φιεο ηηο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ ηφηε κηιάκε γηα κηα αξκνληθή αλάπηπμε ηεο θαηνίθηζεο ζην Ρέληε, αλ φκσο δηαπηζησζεί φηη νη κεηαλάζηεο αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα θαη εηδηθά ζε ζρέζε κε ηνπο ληφπηνπο, ηφηε ζα πξέπεη λα νδεγεζνχκε ζε πξνηάζεηο πξνο ηελ εμάιεηςε ησλ πξνβιεκάησλ θαη πξνο ηε δεκηνπξγία κηαο θνηλσλίαο ίζσλ δηθαησκάησλ θαη επθαηξηψλ, ρσξίο δηαρσξηζκνχο. Γεηνχκελα ηεο κειέηεο γηα ηνλ ηνκέα ηεο θαηνηθίαο είλαη Ώ) Οη πεξηνρέο θαη νη ζπλζήθεο θαηνηθίαο ησλ κεηαλαζηψλ ΐ) Σν ηδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο Γ) Σν θφζηνο ζε ζπλάξηεζε κε ην κέγεζνο θαη ηε ρσξεηηθφηεηα ηεο θαηνηθίαο Α) Πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ κεηαλάζηε (θχιν, εζληθφηεηα, ειηθία, νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε) Β) Λφγνη εγθαηάζηαζεο ζηελ Βιιάδα, εθηίκεζε ή επηζπκία παξακνλήο ζηε ρψξα καο Σ) Κξηηήξηα επηινγήο θαηνηθίαο Γ) ρέζε κε γείηνλεο, Έιιελεο ή κεηαλάζηεο δηαθνξεηηθψλ εζληθνηήησλ Ώλαιπηηθφηεξα, ε πξσηνγελήο κεζνδνινγία γηα ηελ αλεχξεζε ζηνηρείσλ πνπ ζα βνεζήζνπλ ηε κειέηε ηεο θαηνηθίαο πεξηιακβάλεη: - Βπηζθέςεηο ζην Αήκν Ρέληε, ζπγθεθξηκέλα ζηελ πεξηνρή εζηίαζεο, ζην νηθηζηηθφ θνκκάηη ηνπ θέληξνπ, γηα απεπζείαο επηηφπηα παξαηήξεζε θαη κηα γεληθή πξψηε εηθφλα 9

11 - Βπηηφπηα παξαηήξεζε θαηνηθηψλ, πξνζπάζεηα αλεχξεζεο θαηνηθηψλ κεηαλαζηψλ, θσηνγξάθηζε φπνπ είλαη δπλαηφλ - Βκπεηξηθέο γλψζεηο κειψλ ηεο ζπνπδαζηηθήο νκάδαο - πλεληεχμεηο αηρκήο θαη βησκαηηθέο ηζηνξίεο αθήγεζεο κε κεηαλάζηεο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο, απφ δηάθνξεο ρψξεο, δηαθφξσλ ειηθηψλ, ζηελ πξνζπάζεηα λα είλαη ην δείγκα αληηπξνζσπεπηηθφ - πιινγή ζηνηρείσλ γηα ηελ θαηνηθία κεηαλαζηψλ απφ κεζηηηθά γξαθεία ηεο πεξηνρήο. - πιινγή ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ κεηαλάζηεο θαη θαηνηθία απφ ζπλεληεχμεηο κε Έιιελεο θαηνίθνπο θαη απφ ζπλαληήζεηο κε εθπξνζψπνπο ηνπ Αήκνπ ή πνιηηηζηηθψλ ζπιιφγσλ. Δ δεπηεξνγελήο κεζνδνινγία παξέρεη ζηνηρεία εμίζνπ ζεκαληηθά γηα ηε κειέηε ηεο θαηνηθίαο θαη πεξηιακβάλεη ηα αθφινπζα: - Μειέηε ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ ηεο ΒΤΒ (2001) γηα ηα πνζνζηά κεηαλαζηψλ ζην δήκν Ρέληε - Μειέηε έξεπλαο ηνπ δήκνπ Ρέληε γηα ηνπο κεηαλάζηεο (2006) - Ώπνηχπσζε (απφ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία) θαη κειέηε δηαγξακκάησλ θαη ραξηψλ γηα ην δήκν Ρέληε θαη ηα λνηθνθπξηά κεηαλαζηψλ. - ΐηβιηνγξαθηθέο πεγέο γηα ηελ εμέιημε ηεο θαηνηθίαο ζην Αήκν Ρέληε - ΐηβιηνγξαθηθέο πεγέο, δηαιέμεηο, εξγαζίεο θαη δηαηξηβέο ζρεηηθά κε ηελ θαηνίθηζε κεηαλαζηψλ θαη πξνζθχγσλ ζηελ Ώηηηθή θαη εηδηθά ζην δήκν Ρέληε θαη ζρεηηθά κε ηηο ηππνινγίεο ησλ θαηνηθηψλ πνπ ηψξα θαηνηθνχληαη απφ κεηαλάζηεο. - Βχξεζε θαη κειέηε ραξηψλ ρξήζεο γεο θαη αληηθεηκεληθψλ αμηψλ γεο. - πιινγή άξζξσλ απφ ηνλ ηχπν θαη ην δηαδίθηπν πνπ αθνξνχλ ζέκαηα κεηαλαζηψλ θαη εηδηθά σο πξνο ηελ θαηνηθία ηνπο θαη ηηο ζπλζήθεο δσήο ζηελ πεξηνρή καο Απαζρόιεζε: Δ κεζνδνινγία πξνζέγγηζεο ηνπ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο πεξηιακβάλεη ηφζν ηελ πξσηνγελή φζν θαη ηε δεπηεξνγελή έξεπλα, ζε κηα δηαξθή επηθνηλσλία θαη αιιεινηξνθνδφηεζε, πνπ ζεσξήζεθε απαξαίηεηε γηα ηε ζπγθξηηηθή κειέηε ησλ ζηνηρείσλ θαη ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ. Ο βαζηθφο ζηφρνο είλαη λα επαιεζεπηεί ή λα θαηαξξηθζεί ε αξρηθή ππφζεζε εξγαζίαο, ψζηε λα δηεξεπλήζνπκε ηειηθά εάλ θαη ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο, ε αξκνληθή ζπλχπαξμε κεηαλαζηψλ θαη ληφπησλ ζην Αήκν Ώγ.Ε.Ρέληε εξκελεχεηαη ζηελ πξάμε σο εμαζθάιηζε ζπλζεθψλ ίζεο κεηαρείξηζεο ζε ζέκαηα αζθαιηζηηθψλ δηθαησκάησλ, απνιαβψλ, ζπκπεξηθνξάο, ζεβαζκνχ θαη απνδνρήο. Πην ζπγθεθξηκέλα, δεηνχκελα ζηνλ ηνκέα απηφλ ηεο εμεηδίθεπζήο καο απνηεινχλ: (α) νη βαζηθνί ηνκείο απαζρφιεζεο ησλ κεηαλαζηψλ ηνπ Αήκνπ (β) ε ζέζε ησλ κεηαλαζηψλ ζην επάγγεικα (γ) ην πνζνζηφ αλεξγίαο ηνπο ζε ζχγθξηζε κε ην αληίζηνηρν ησλ ληφπησλ (δ) ην χςνο ησλ απνιαβψλ ηνπο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο κηζζνχο ησλ ειιήλσλ εξγαδνκέλσλ (ε) ε πνηφηεηα ηεο αζθάιηζήο ηνπο, εθφζνλ πξνβιέπεηαη (ζη) ην πιήζνο ησλ επηρεηξήζεσλ ηεο πεξηνρήο πνπ αλήθνπλ ζε κεηαλάζηεο θαζψο θαη ε επηζθεςηκφηεηα απηψλ απφ ληφπηνπο (δ) ε πνηφηεηα ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεψλ ηνπο κε ηνπο ληφπηνπο ή κε κεηαλάζηεο δηαθνξεηηθψλ εζληθνηήησλ. Γηα ηελ δηεξεχλεζε ησλ παξαπάλσ δεηεκάησλ ρξεζηκνπνηήζακε πνζνηηθά ζηνηρεία φπσο ηα ζηαηηζηηθά δεδνκέλα ηεο ΒΤΒ γηα ην έηνο 2001, βηβιηνγξαθηθέο θαη ειεθηξνληθέο πεγέο ζρεηηθέο κε ηε απαζρφιεζε ησλ κεηαλαζηψλ ζε επίπεδν ρψξαο, Ννκνχ θαη Αήκνπ, θαζψο θαη ζρεηηθέο πεγέο γηα ηελ εμέιημε ηνπ νηθνλνκηθνχ ραξαθηήξα ηεο πεξηνρήο ηνπ Ρέληε. Βπηπιένλ, επηιέμακε επηρεηξήζεηο κεηαλαζηψλ πνπ εδξεχνπλ 10

12 εληφο ηνπ ππφ κειέηε νηθηζηηθνχ ηκήκαηνο ηνπ Αήκνπ, γηα λα απεπζπλζνχκε ζηνπο ηδηνθηήηεο ηνπο θαη λα ζπλνκηιήζνπκε κε ηνπο ίδηνπο, ηνπο ππαιιήινπο ηνπο, αιιά θαη ηνπο πειάηεο απηψλ κέζα απφ εκηδνκεκέλα εξσηεκαηνιφγηα. Ώθφκε, ρξεζηκνπνηήζακε θαη ηε κέζνδν ησλ ζπλεληεχμεσλ αηρκήο ζην δξφκν (ηπραίν δείγκα), αιιά θαη ησλ ζπλεληεχμεσλ εζηίαζεο, απεπζπλφκελεο ζε ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο κεηαλαζηψλ. Δθπαίδεπζε: Δ κέζνδνο κειέηεο πνπ επηιέρζεθε θαη αθνινπζήζεθε ζηνλ ηνκέα απηφλ εληάζζεηαη ζηηο γεληθφηεξεο αξρέο ηεο κεζνδνινγίαο ηνπ επξχηεξνπ δεηήκαηνο ηεο εξγαζίαο. ε κηα πξνζπάζεηα πξνζέγγηζεο ηνπ πνιπζήκαληνπ θαη επαίζζεηνπ ραξαθηήξα ηνπ ζέκαηνο, εζηηάδνπκε ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ, αληηκεησπίδνληαο φκσο δπζθνιίεο εμαηηίαο ηεο εηεξνρξνληζκέλεο εηθφλαο πνπ πξνθχπηεη απφ ηα ζηνηρεία ηεο απνγξαθήο ηνπ 2001, αιιά θαη ηεο ειιηπνχο ζπιινγήο ζηνηρείσλ απφ ηνπο άκεζα εκπιεθφκελνπο, πνπ είλαη αλήιηθνη. Γεηνχκελα ζηνλ ηνκέα απηφλ απνηεινχλ: (α) ε πνζνηηθή θαηαγξαθή ηεο πνιππνιηηηζκηθήο κίμεο ηνπ ζπλφινπ ησλ καζεηψλ κε ηελ θαηεγνξηνπνίεζή ηνπο κε βάζε ηελ γελέζιηα ρψξα ησλ ηδίσλ ή ησλ γνλέσλ ηνπο (εζληθφηεηα ή ππεθνφηεηα) θαη ν πεξαηηέξσ δηαρσξηζκφο ηνπο (κεηαλάζηεο πξψηεο, δεχηεξεο, ηξίηεο γεληάο ) κε βάζε ηνλ ρξφλν παξακνλήο ηνπο ζηε ρψξα. (β) νη ζρέζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη κεηαμχ ησλ καζεηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ άιιεο ρψξεο, νη ζρέζεηο, αλ θαη εθφζνλ παξαηεξνχληαη, κεηαμχ ησλ αηφκσλ ηεο ίδηαο εζληθφηεηαο θαη ηέινο ε ζρέζε ησλ ζεσξνχκελσλ σο «ληφπησλ» κε ηνπο ππφινηπνπο καζεηέο. (γ) ε ηζφηεηα, αλ πθίζηαηαη ζηηο ζρνιηθέο παξνρέο ε κέξηκλα γηα ζέκαηα παηδείαο θαη κεηαλάζηεπζεο ζε επίπεδν Β.Β, θξάηνπο θαη Αήκνπ γηα ηε δεκηνπξγία ελφο εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ζρεδηαζκέλν ζηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ-ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ (αλήιηθσλ θαη ελήιηθσλ) γηα ζπκκεηνρή ζηα δηάθνξα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα. (δ) ε ζχγθξηζε ηνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ ησλ θαηνίθσλ (ζηνηρεία ΒΛ.ΣΏΣ 2001). (ε) Σν πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ζε εθπαηδεπηηθέο θαη αζιεηηθέο θ.ι.π. δξαζηεξηφηεηεο ηδησηηθνχ ή δεκφζηνπ ραξαθηήξα, φπσο θξνληηζηήξηα μέλσλ γισζζψλ, θξνληηζηήξηα πξνεηνηκαζίαο, πξνγξάκκαηα ηνπ Αήκνπ γηα παηδηά θαζψο θαη νη παξάγνληεο πνπ ην δηακνξθψλνπλ. (ε) ε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ ρψξσλ εθπαίδεπζεο, θαη ε ρσξηθή ζπζρέηηζε απηψλ κε ηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο θαη θνηλσληθννηθνλνκηθνχο παξάγνληεο. Γηα ηνπο καζεηέο ην δήηεκα ηεο ζπλχπαξμεο επεθηείλεηαη πέξα απφ ηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο, ζηελ ίζε πξφζβαζε ζηα αγαζά ηεο Παηδείαο, ζπλδένληαο έηζη ηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο κε ηνπο ππφινηπνπο ηξείο. Με βάζε ηα παξαπάλσ, γηα ηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο ζεσξήζεθε αλαγθαία ε παξάιιειε ζπιινγή θαη κειέηε ζηνηρείσλ πνπ πξνέθπςαλ απφ έξεπλα πξσηνγελψλ θαη δεπηεξνγελψλ πεγψλ, έηζη ψζηε λα αμηνινγεζεί φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξα ε πξαγκαηηθή θαηάζηαζε νδεγψληαο ζηελ δηεμαγσγή ξεαιηζηηθφηεξσλ ζπκπεξαζκάησλ. Βηδηθφηεξα, ηα πξσηνγελή θαη δεπηεξνγελή ζηνηρεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ έξεπλα ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο είλαη: - Δ επηηφπηα έξεπλα ζηα ζρνιεία, εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο πνπ αλαθέξνληαη ζην ηκήκα ηεο πεξηνρήο κειέηεο. (Μνλαδηθή εμαίξεζε απνηέιεζαλ νη παηδηθνί ζηαζκνί ηεο πεξηνρήο, θαζψο ε επηινγή ησλ παηδηψλ πνπ εηζάγνληαη ζε απηνχο πξαγκαηνπνηείηαη κε θξηηήξηα ηεο Βιιεληθήο Βηαηξείαο Σνπηθήο Ώλάπηπμεο θαη Ώπηνδηνίθεζεο (ΒΒΣΏΏ) θαη κειεηήζεθαλ ζην ζχλνιν ηνπ Αήκνπ). - πιινγή πνζνηηθψλ ζηνηρείσλ απφ ηα ζρνιηθά αξρεία. 11

13 - πλεληεχμεηο-ζπδεηήζεηο απφ δαζθάινπο, θαζεγεηέο, καζεηέο θαη γνλείο καζεηψλ ζηνρεχνληαο ζηελ εχξεζε πνηνηηθψλ ζηνηρείσλ ζρεηηθά: (α) κε ηηο δπζθνιίεο πνπ πηζαλφλ λα αληηκεησπίδνπλ νη αιινδαπνί καζεηέο φζνλ αθνξά ζηελ ειιεληθή γιψζζα (χπαξμε πξνγξακκάησλ εληζρπηηθήο δηδαζθαιίαο, ιεηηνπξγία ηκεκάησλ δηδαζθαιίαο ηεο ειιεληθήο ζε ελήιηθεο, πξνζαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο δηδαζθαιίαο ζηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ), θαζψο θαη (β) κε ηνπο ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ απφ ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο, απφ ηνπο δαζθάινπο-θαζεγεηέο ηνπο, αιιά θαη απφ ηνπο γνλείο ζπκκαζεηψλ ηνπο. - πιινγή ζηνηρείσλ απφ ηηο επηζθέςεηο ζε θξνληηζηήξηα θαη ηδησηηθά εθπαηδεπηήξηα - πιινγή ζηνηρείσλ απφ ην πνιηηηζηηθφ ηκήκα ηνπ Αήκνπ γηα ηα πξνγξάκκαηα δξαζηεξηνηήησλ γηα παηδηά. - πιινγή ζηνηρείσλ απφ ην Αήκν Ώζελαίσλ θαη ηνλ ΟΏΒΑ γηα ηα πξνγξάκκαηα εθκάζεζεο ειιεληθήο γιψζζαο ζε ελήιηθεο. - πιινγή ζηνηρείσλ απφ ηνλ ηνπηθφ ηχπν θαη ην δηαδίθηπν. - πιινγή θαη επεμεξγαζία ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ ηεο ΒΤΒ (2001) γηα ην κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ κεηαλαζηψλ θαη ληφπησλ ζην δήκν Ρέληε θαη ζχγθξηζε ηνπο κε ηελ Ώζήλα. - ΐηβιηνγξαθηθέο πεγέο, άξζξα, κειέηεο, εξγαζίεο θαη δηαηξηβέο ζρεηηθά κε ζέκαηα κεηαλαζηψλ θαη πξνζθχγσλ ζε πεξηνρέο ηνπ θέληξνπ ηεο Ώζήλαο. - Βπίζεκε πνιηηηθή γηα ζέκαηα Παηδείαο θαη παηδείαο-κεηαλάζηεπζεο, απφ ηηο πνιηηηθέο θαηεπζχλζεηο ηεο Β.Β, ζην λνκνζρέδην γηα ηελ παηδεία θαη ηα κέηξα γηα ηελ εθπαίδεπζε ζε ην ηνπηθφ επίπεδν Αήκνπ. Γεκόζηνο ρώξνο: Δ δηεξεχλεζε ηνπ ππφ κειέηε ζέκαηνο ζηνλ δεκφζην ρψξν ηεο πεξηνρήο ζπλεπάγεηαη ηε κειέηε ηνπ θνηλσληθνχ ραξαθηήξα ησλ θπξηφηεξσλ δεκφζησλ ρψξσλ ζπγθέληξσζεο ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηνπ Αήκνπ. Δ παξνχζα εξγαζία εζηηάδεη ζε δχν βαζηθνχο θαη δσηηθνχο δεκφζηνπο ρψξνπο ηεο πεξηνρήο, ηηο πιαηείεο Ώγ. Ε. Ρέληε θαη Βι. ΐεληδέινπ. Δ επηινγή ησλ δχν ζπγθεθξηκέλσλ πιαηεηψλ βαζίζηεθε ηφζν ζε επηηφπηα επίζθεςε ζηνπο δεκφζηνπο ρψξνπο ηεο πεξηνρήο θαη ζηε ιήςε κία πξψηεο εηθφλαο ζρεηηθά κε ηνλ θεληξηθφ ηνπο ραξαθηήξα θαη ηνλ αξηζκφ ησλ ρξεζηψλ πνπ ζπγθεληξψλνπλ, φζν θαη ζε πξνζσπηθή εκπεηξία ησλ κειψλ ηεο εξγαζίαο απφ ηελ πεξηνρή κειέηεο. ΐαζηθά δεηνχκελα απφ ηε κειέηε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηνκέα απνηεινχλ: (α) ν αξηζκφο ησλ ρξεζηψλ πνπ επηζθέπηνληαη ηνπο δεκφζηνπο ρψξνπο αλά θχιν, εζληθφηεηα θαη νκάδεο ειηθηψλ (β) νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλαπηχζζνπλ ζηνπο ρψξνπο ησλ πιαηεηψλ (γ) νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο πξνηηκνχλ λα επηζθέπηνληαη ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο δεκφζηνπο ρψξνπο (δ) νη ζρέζεηο ηνπο κε ηνπο ππφινηπνπο ρξήζηεο ησλ πιαηεηψλ, έιιελεο θαη κεηαλάζηεο Ωο κεζνδνινγηθφ εξγαιείν γηα ηε δηεξεχλεζε ησλ παξαπάλσ ζεκάησλ ρξεζηκνπνηήζεθε ε παξαηήξεζε ησλ επηιερζέλησλ δεκφζησλ ρψξσλ ζε δηαθνξεηηθέο εκέξεο ηεο εβδνκάδαο θαη ψξεο. πγθεθξηκέλα, απνηππψζεθε κε ηε ζπκπιήξσζε ζρεηηθψλ έληππσλ αιιά θαη κε θσηνγξαθηθή ηεθκεξίσζε, ε επηζθεςηκφηεηα θαη ε ρξήζε ησλ δχν πιαηεηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ελφο πξσηλνχ θαη απνγεχκαηνο θαζεκεξηλήο εκέξαο θαη ελφο πξσηλνχ κε εξγάζηκεο εκέξαο (αββαηνθχξηαθν). Βπίζεο, κε ηε δηεμαγσγή επηηφπηαο έξεπλαο θαηεγξάθεζαλ θαη απνηππψζεθαλ ζε ράξηε νη ρξήζεηο γεο ησλ θηηξίσλ πνπ βξίζθνληαη πεξηκεηξηθά ησλ παξαπάλσ πιαηεηψλ, θαζψο θαη ε πνηφηεηα θαη ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δεκφζησλ ρψξσλ. Σέινο, ε έξεπλα ζηνπο δεκφζηνπο ρψξνπο ηνπ Α. Ρέληε νινθιεξψζεθε κε ηε δηεμαγσγή ζχληνκσλ ζπλεληεχμεσλ ζηνπο ρξήζηεο ησλ ππφ κειέηε πιαηεηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ εκεξψλ παξαηήξεζεο. 12

14 ην ζεκείν απηφ, πξέπεη λα αλαθέξνπκε φηη ε παξνχζα εξγαζία επηρεηξεί λα ζπλδέζεη ηα παξαπάλσ δεηήκαηα κε ηηο αληίζηνηρεο πνιηηηθέο ησλ δεκφζησλ θαη θξαηηθψλ θνξέσλ γηα ηα ζέκαηα ηεο ρσξηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο, αιιά θαη ηεο έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ ζηνλ αζηηθφ ηζηφ, κέζσ ηεο ζέζπηζεο κέηξσλ πνπ εμαζθαιίδνπλ ηελ ηζφηεηα θαη ηελ πξνζβαζηκφηεηά ηνπο ζηνπο ηνκείο ηεο θαηνηθίαο, ηεο εθπαίδεπζεο, ηεο απαζρφιεζεο θαη ηνπ δεκφζηνπ ρψξνπ. Γηα ην ιφγν απηφ, πξαγκαηνπνηείηαη κία πξνζπάζεηα παξάιιειεο παξάζεζεο ησλ βαζηθφηεξσλ δηαηάμεσλ γηα ηα παξαπάλσ δεηήκαηα, ηφζν ζε επξσπατθφ επίπεδν, φζν θαη ζε εζληθφ, κεηαβαίλνληαο απφ ηα πην γεληθά επίπεδα ζρεδηαζκνχ ζηα πην εηδηθά (Βπξσπατθή Έλσζε, πνιηηηθή Υψξαο, πνιηηηθή Α. Ώγ. Ε. Ρέληε). Σέινο, νη ζπγθεθξηκέλεο πνιηηηθέο ζπγθξίλνληαη κε ηα εξγαιεία πνπ πξνηείλνληαη απφ ηελ νκάδα εξγαζίαο γηα ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζηνλ αζηηθφ ηζηφ ηνπ ππφ κειέηε Αήκνπ θαη ηα νπνία πξνθχπηνπλ απφ ηε ζπλνιηθή έξεπλα πνπ δηεμήρζε ζηελ πεξηνρή. Βθηφο φκσο απφ ηελ ηνκεαθή εμεηδίθεπζε, ε παξνχζα κειέηε επέιεμε λα εζηηάζεη θαη ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ηκήκα ηνπ Αήκνπ Ώγ. Ε. Ρέληε. Δ ρσξηθή εμεηδίθεπζε, ινηπφλ, ζηξέθεηαη θαηά θχξην ιφγν ζην νηθηζηηθφ θνκκάηη ηνπ θέληξνπ ηνπ Α. Ρέληε, γηαηί, φπσο πξνθχπηεη θαη απφ ηηο ραξηνγξαθηθέο απεηθνλίζεηο (ζηηο νπνίεο έρνπκε πξνβεί αμηνπνηψληαο ηα ζηνηρεία ηεο ΒΤΒ απφ ηελ απνγξαθή ηνπ έηνπο 2001, απφ επηηφπηα έξεπλα θαη απφ πξνζσπηθή εκπεηξία), ζην ζεκείν απηφ ζεκεηψλεηαη ε κεγαιχηεξε ζπγθέληξσζε ηνπ αιινδαπνχ πιεζπζκνχ ηεο πεξηνρήο. Βπηπιένλ, ζεσξνχκε φηη ζε απηφ ην ηκήκα ηνπ Ρέληε απνηππψλνληαη κε κεγαιχηεξε ζαθήλεηα ζην ρψξν νη δξαζηεξηφηεηεο ησλ πξναλαθεξζέλησλ ηνκέσλ (εθπαίδεπζε, απαζρφιεζε, θαηνηθία, δεκφζηνο ρψξνο). ηφρνο καο είλαη κέζα απφ ηελ έξεπλα λα επαιεζεχζνπκε ηελ εθηίκεζή καο γηα ηηο αιιεινζπζρεηίζεηο ρψξνπ θαη δξαζηεξηνηήησλ, δηεξεπλψληαο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη παξαπάλσ ηνκείο ζπλδένληαη κε αληίζηνηρεο ρσξηθέο ελφηεηεο ηνπ Αήκνπ Ώγ. Ε. Ρέληε. Δ εθπφλεζε ηεο εξγαζίαο πεξηιακβάλεη ηελ ελαιιαζζφκελε κειέηε πξσηνγελψλ θαη δεπηεξνγελψλ πεγψλ. Δ πξσηνγελήο έξεπλα ζπληζηά ηελ επηηφπνπ παξαηήξεζε θαη θαηαγξαθή ησλ πνιενδνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πεξηνρήο κειέηεο, ηα πξνζσπηθά βηψκαηα ησλ κειεηεηξηψλ, ηελ επίζθεςε ζε εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα θαη ζε ηνπηθέο αξρέο, αιιά θαη ηηο ζπλεληεχμεηο απφ ηνπηθνχο θνξείο, θαηνίθνπο, ζπιιφγνπο κεηαλαζηψλ θαη επηρεηξεκαηίεο. Δ δεπηεξνγελήο έξεπλα, απφ ηελ άιιε πιεπξά, αλαθέξεηαη ζηε κειέηε ηεο βηβιηνγξαθίαο, ηεο έληππεο θαη ειεθηξνληθήο αξζξνγξαθίαο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πεξηνρή κειέηεο θαη ην ζέκα ησλ κεηαλαζηψλ, θαζψο θαη ζηελ εχξεζε θαη επεμεξγαζία ζρεηηθψλ κειεηψλ θαη εξεπλψλ ηνπ Αήκνπ ή ηνπ ΒΜΠ, ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ, ραξηνγξαθηθνχ θαη θσηνγξαθηθνχ πιηθνχ. ΛΔΞΔΗ - ΚΛΔΗΓΗΑ ΥΩΡΕΚΔ ΚΏΕ ΚΟΕΝΩΝΕΚΔ ΤΝΟΥΔ, ΜΒΣΏΝΏΣΒ, ΑΔΜΟ ΏΓΕΟΤ ΕΩΏΝΝΔ ΡΒΝΣΔ, ΏΡΜΟΝΕΚΔ ΤΝΤΠΏΡΞΔ ΜΒΣΏΝΏΣΩΝ ΚΏΕ ΝΣΟΠΕΩΝ, ΚΟΕΝΩΝΕΚΔ ΒΝΣΏΞΔ, ΣΟΜΒΏΚΔ ΒΞΒΕΑΕΚΒΤΔ, ΚΏΣΟΕΚΕΏ, ΏΠΏΥΟΛΔΔ, ΑΔΜΟΕΟ ΥΩΡΟ, ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ, ΠΟΛΕΣΕΚΒ, ΜΒΘΟΑΟΛΟΓΕΚΏ ΒΡΓΏΛΒΕΏ 13

15 Γ. ΓΔΛΗΘΝ ΞΙΑΛΝ ΔΟΓΑΠΗΑΠ ε απηφ ην ζεκείν παξαηίζεηαη ζε κνξθή ζρεδηαγξάκκαηνο ην γεληθφ πιάλν ηεο παξνχζαο κειέηεο. Ωο βαζηθφ ζέκα δηεξεχλεζεο ηίζεηαη ε αξκνληθή ή κε αξκνληθή ζπλχπαξμε κεηαλαζηψλ θαη ληφπησλ ζηνλ Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε, ην νπνίν κειεηάηαη ππφ ην πξίζκα ηνπ γεληθφηεξνπ δεηήκαηνο ηεο ρσξηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο. Παξαηεξψληαο ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί, ζα κπνξνχζε λα πεη θαλείο φηη ην ζέκα ηεο εξγαζίαο αλαιχεηαη ζε δχν παξάιιεια κέξε. Σν έλα κέξνο αθνξά ηελ εμέηαζε ηνπ ππφ κειέηε ζέκαηνο ζην ρψξν (θέληξν Ώγ. Ε. Ρέληε), αιιά θαη ζηνπο ηνκείο πνπ επηιέρζεθαλ (θαηνηθία, απαζρφιεζε, εθπαίδεπζε, δεκφζηνο ρψξνο), αθνινπζψληαο ηα κεζνδνινγηθά εξγαιεία πνπ αλαιχζεθαλ ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην θαη θαηαιήγνληαο ζε ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηελ ζπλχπαξμε ηνπ ληφπηνπ θαη αιινδαπνχ πιεζπζκνχ ηνπ Ώγ. Ε. Ρέληε ζηνπο επηκέξνπο ηνκείο. Σν άιιν κέξνο απνηειείηαη απφ ηηο πνιηηηθέο θαη ηα κέηξα πνπ έρνπλ εθπνλεζεί ή πνπ πξνηείλνληαη απφ δεκφζηνπο θαη ηδησηηθνχο θνξείο ζρεηηθά κε ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζηνλ αζηηθφ ρψξν θαη ηελ θνηλσληθή ζπλνρή, ηα νπνία θαηαγξάθνληαη αλά επίπεδν ζρεδηαζκνχ, αλά ρξνλνινγηθή εμέιημε θαη αλά ηνκείο δηεξεχλεζεο. Σέινο, αθνινπζεί ην θεθάιαην ηεο ζπζρέηηζεο ησλ δηαθφξσλ ηνκέσλ πνπ κειεηήζεθαλ, ην νπνίν απνζθνπεί: (α) ζην ζπλδπαζκφ φισλ ησλ επηκέξνπο ζηνηρείσλ πνπ παξαηίζεληαη γηα ην δήηεκα ηεο ίζεο πξφζβαζεο ησλ κεηαλαζηψλ ηνπ Αήκνπ Ώγ. Ε. Ρέληε ζηελ θαηνηθία, ζηελ απαζρφιεζε, ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζην δεκφζην ρψξν θαη (β) ζηε δηεμαγσγή ζπλνιηθψλ ζπκπεξαζκάησλ. Σν θεθάιαην απηφ αθνινπζεί ηε δνκή ηεο ππφινηπεο εξγαζίαο θαη γηα ην ιφγν απηφ ζπκπιεξψλεηαη απφ έλαλ πίλαθα κε πνιηηηθέο θαη κέηξα πνπ πξνηείλνληαη απφ ηελ νκάδα εξγαζίαο γηα ηελ θνηλσληθή ζπλνρή θαη ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζηνλ ρψξν. Δ παξνχζα εξγαζία θαηαιήγεη κε ηελ παξάζεζε νξηζκέλσλ γεληθφηεξσλ ζεκάησλ πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηε δηεμαγσγή ηεο έξεπλάο καο θαη ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ λα δηεξεπλεζνχλ πεξαηηέξσ ζε θάπνηα άιιε εξεπλεηηθή εξγαζία. 14

16 ΧΩΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΝΟΧΗ ΣΟΝ ΑΓ. Ι. ΡΕΝΣΗ: ΑΡΜΟΝΙΚΗ Ή ΜΗ ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΤΝΤΠΑΡΞΗ ΝΣΟΠΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΣΑΝΑΣΩΝ ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΑΝΑ ΣΟΜΔΙ ΜΔΣΑΦΟΡΑ Δ ΥΩΡΙΚΟ ΔΠΙΠΔΓΟ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΑΝΑ ΣΟΜΔΙ ΘΔΛΡΟΝ ΓΖΚΝ ΑΓ. Η. ΟΔΛΡΖ ΠΟΛΙΣΙΚΔ ΓΙΑ ΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΝΟΥΗ ΚΑΙ ΣΗΝ ΔΝΣΑΞΗ ΣΩΝ ΜΔΣΑΝΑΣΩΝ ΑΛΑ ΡΝΚΔΗΠ ΑΛΑ ΔΞΗΞΔΓΑ ΠΣΔΓΗΑΠΚΝ ΑΛΑ ΣΟΝΛΝΙΝΓΗΘΖ ΠΔΗΟΑ Α. ΘΑΡΝΗΘΗΑ Β. ΑΞΑΠΣΝΙΖΠΖ Γ. ΔΘΞΑΗΓΔΠΖ εκεία ζπγθέληξωζεο ηνπ κεγαιύηεξνπ κέξνπο ηωλ κεηαλαζηώλ ηνπ Γήκνπ Υώξνη απαζρόιεζεο κεηαλαζηώλ (θαηαζηήκαηα, επηρεηξήζεηο, θιπ.) Α) Ιδξύκαηα πξωηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο ππνρξεωηηθήο εθπαίδεπζεο Β) Φξνληηζηήξηα μέλωλ γιωζζώλ Γ) Φξνληηζηήξηα Μέζεο Δθπαίδεπζεο ύλνιν Γήκνπ: Παηδηθνί ζηαζκνί Γ. ΓΖΚΝΠΗΝΠ ΣΩΟΝΠ Πιαηείεο Αγ. Ι. Ρέληε θαη Δι. Βεληδέινπ ΠΠΣΔΡΗΠΖ ΡΝΚΔΩΛ ΞΟΝΡΔΗΛΝΚΔΛΑ ΚΔΡΟΑ ΔΟΓΑΙΔΗΑ ΘΔΚΑΡΑ ΞΟΝΠ ΞΔΟΑΗΡΔΟΩ ΓΗΔΟΔΛΖΠΖ 15

17 Γ. ΓΗΔΟΔΛΖΠΖ ΑΛΑ ΡΝΚΔΗΠ 1. Θαηοικία 1.1 Ηζηοπικά ζηοισεία γενικά για ηην καηοικία ζηο Οένηη Υξήζηκα γηα ηελ έξεπλα είλαη θάπνηα ηζηνξηθά ζηνηρεία γηα ηελ θαηνηθία ζην Αήκν Ρέληε, έηζη ψζηε λα δηεξεπλεζεί ε εμέιημε ηεο θαηνηθίαο γεληθψο θαη ελ ηέιεη λα δηεμαρζνχλ ζπκπεξάζκαηα γηα ηνπο κεηαλάζηεο θαη ηελ θαηνίθηζή ηνπο ζηελ πεξηνρή. Καηά ηελ Σνπξθνθξαηία ε πεξηνρή ηνπ Ρέληε είρε απνθιεηζηηθή ρξήζε ηε γεσξγία, ελψ κε ηελ αλαθήξπμε ηεο Ώζήλαο σο πξσηεχνπζαο άξρηζε λα εθδειψλεηαη νηθηζηηθφ ελδηαθέξνλ γηα ην Ρέληε, θη έηζη απφ ην 1850 θαη κέρξη ην 1930 εκθαλίδεηαη ην πξψην θχκα εζσηεξηθψλ κεηαλαζηψλ ζηελ πεξηνρή, απνηεινχκελν θπξίσο απφ λεζηψηεο. ην ηέινο ηνπ 19 νπ αηψλα θαη ζηηο αξρέο ηνπ 20 νπ, ν Ρέληεο ήηαλ έλα πξνάζηην ηνπ Πεηξαηά, κε αλζφθεπνπο θαη βίιεο. Δ θαηαζθεπή ηεο νδνχ Πεηξαηψο θαη ηνπ ζηδεξνδξφκνπ Ώζήλαο-Πεηξαηά ζην ηέινο ηνπ 19 νπ αηψλα, επλφεζε ηε ζπγθέληξσζε βηνκεραληψλ επί ησλ αμφλσλ απηψλ, κε απνηέιεζκα ε επξχηεξε πεξηνρή λα ππνζηεί πεξηβαιινληηθέο ζπλέπεηεο. Μεηά ηε Μηθξαζηαηηθή Καηαζηξνθή ην 1922, ν Ρέληεο δέρηεθε πξφζθπγεο, αιιά ζε κηθξφηεξν βαζκφ, ζε ζχγθξηζε κε φκνξεο πεξηνρέο, φπσο ε Κνθθηληά, ην Κεξαηζίλη, ν Κνξπδαιιφο, ν Σαχξνο θαη ην Πεξηζηέξη, ιφγσ ησλ πινχζησλ εδαθψλ ηνπ πνπ ζεσξήζεθε πξνηηκφηεξν λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα θαιιηέξγεηεο. Έηζη, ελψ ζηνπο γεηηνληθνχο δήκνπο ν αξηζκφο ησλ πξνζθχγσλ ήηαλ ηδηαίηεξα κεγάινο θαη αλαγθάζηεθε λα εγθαηαζηαζεί ζε ππνηππψδεηο ζπλζήθεο ζηέγαζεο, ζε παξάγθεο θαη παξαπήγκαηα, ζην Ρέληε δε ζπλέβε απηφ. Αεκηνπξγήζεθαλ ηξεηο πξνζθπγηθνί νηθηζκνί πνπ δηαηεξνχληαη κέρξη θαη ζήκεξα: ν ζπλνηθηζκφο ηακαηάθε (απέλαληη απφ ηε λέα Λαραλαγνξά), ν ζπλνηθηζκφο ηνπ Απόιισλα (θνληά ζηελ Οδφ Πεηξαηψο) θαη ν ζπλνηθηζκόο ηεο Κεληξηθήο Πιαηείαο ηνπ Αήκνπ. ε γεληθέο γξακκέο, ζε φιε ηελ Ώζήλα, ε ζηέγαζε ησλ πξνζθχγσλ έγηλε ρσξίο πξνγξακκαηηζκφ θαη κειεηεκέλν ζρεδηαζκφ. Αελ εθαξκφζηεθε έλα νινθιεξσκέλν πξφγξακκα νξγαλσκέλεο δφκεζεο, αληίζεηα, ην θξάηνο ελζάξξπλε ηελ «απηνζηέγαζε», γεγνλφο πνπ άιιαμε ηελ εηθφλα ηεο πφιεο κε ηελ αλεμέιεγθηε εμάπισζε θαη απζαίξεηε δφκεζε. Καηά ηε δεθαεηία ηνπ 50, ε παξαγσγή αζηηθήο θαηνηθίαο εμαθνινπζεί λα βαζίδεηαη ζηελ απηνζηέγαζε (παξάλνκε ή λφκηκε) αιιά θαη ηελ αληηπαξνρή. Δ απζαίξεηε δφκεζε απνηειεί ην κέζν ηεο απηνζηέγαζεο γηα κεγάιεο κάδεο εζσηεξηθψλ κεηαλαζηψλ θαη ζην Αήκν ηνπ Ρέληε, πνπ δηέζεηε ηηο πξνυπνζέζεηο νηθνλνκηθήο θαη ειεχζεξεο γεο. ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50 ην θξάηνο πξνσζεί ζηε βηνκεραλνπνηεκέλε πεξηνρή ηνπ Ρέληε ηε δεκηνπξγία εξγαηηθψλ θαηνηθηψλ θαη ζηελ πεξηνρή δξα έληνλα ν Οξγαληζκφο Βξγαηηθήο Καηνηθίαο. Οη νηθηζκνί ησλ εξγαηηθψλ πνιπθαηνηθηψλ ζην Αήκν ηνπ Ρέληε ζρεδηάζηεθαλ ζχκθσλα κε ηα γεληθά πξφηππα ζρεδίαζεο πνπ πξφηεηλε ν ΟΒΚ ζε φιν ηνλ ειιαδηθφ ρψξν, κε ηα εμήο γεληθά ραξαθηεξηζηηθά: δηάηαμε ζε ειεχζεξνπο ζηνίρνπο, δεκηνπξγία θνηλφρξεζησλ ρψξσλ, δίθηπα πεδνδξφκσλ, δηάζεζε ζέζεσλ ζηάζκεπζεο. Σα ζπγθξνηήκαηα ηνπ Ο.Β.Κ. ζην Ρέληε είλαη ηα εμήο: - Οη εξγαηηθέο πνιπθαηνηθίεο Φιέκηλγθ (Φιέκηλγθ-Πεξηθιένπο-Μαλδειαξά): Πξφθεηηαη γηα ην πξψην ζπγθξφηεκα εξγαηηθψλ πνιπθαηνηθηψλ πνπ ζρεδηάζηεθε ζην Αήκν ηνπ Ρέληε απφ ηνλ Ο.Β.Κ ην Πεξηιακβάλεη 13 ζηνίρνπο ζηνπο νπνίνπο ζηεγάδνληαη 150 δηακεξίζκαηα. Ώξρηηέθηνλαο ήηαλ ν Άξεο Κσλζηαληηλίδεο. - Σα παξαθάησ ηεηξαψξνθα ζπγθξνηήκαηα - νηθηζκνί κε επαλαιακβαλφκελνπο ηχπνπο θηηξίσλ θαη δηακεξηζκάησλ, θαη κε θνηλή ινγηθή σο πξνο ηε δηακφξθσζε ησλ ππαίζξησλ ρψξσλ, ην 1959 θαη πεξηιακβάλνπλ: 132 θαηνηθίεο επί ηεο νδνχ Θεβψλ, 96 θαηνηθίεο ζε νηθφπεδν κεηαμχ ηεο Κσλζηαληηλνππφιεσο θαη ηεο Οδνχ Ώγ. Εσάλλε, 378 θαηνηθίεο επί ηεο νδνχ Π. Ράιιε, 188 θαηνηθίεο επί ησλ Οδψλ Θεβψλ-Θεζζαινλίθεο. ΚΔΡΟΑ ΘΑΗ ΞΝΙΗΡΗΘΔΠ ΓΗΑ ΡΝΠ ΚΔΡΑΛΑΠΡΔΠ ΘΑΗ ΡΖΛ ΘΑΡΝΗΘΗΑ / TH ΓΗΑΚΝΛΖ / ΡΝ ΑΠΙΝ ΔΤΡΩΠΑΗΚΖ ΔΝΩΖ Οη κεηαλάζηεο, πιένλ, είλαη κέξνο ηνπ νηθνλνκηθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ ηζηνχ ηεο Βπξσπατθήο Έλσζεο. Δ Β.Β. έρεη εδψ θαη δεθαεηίεο δερζεί ηελ πξφθιεζε λα εμαζθαιίζεη ηε κεηαλάζηεπζε σο ζεηηθφ γεγνλφο γηα ηνπο πνιίηεο ηεο, γηα ηνπο κεηαλάζηεο θαη ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο θαη, θαηά ην δπλαηφλ, ηηο ρψξεο θαηαγσγήο ηνπο. Οη ρψξεο ηεο Β.Β. έρνπλ θάλεη πεξηζζφηεξα βήκαηα φζνλ αθνξά ηνλ θαζνξηζκφ κηαο θνηλήο πνιηηηθήο αζχινπ θαη ιηγφηεξα φζνλ αθνξά ηηο πην πνιπζχλζεηεο παξακέηξνπο ηεο κεηαλάζηεπζεο. Κάζε θξάηνο - κέινο είλαη ειεχζεξν λα θαζνξίδεη ηε δηθή ηνπ εζληθή πνιηηηθή γηα ηε κεηαλάζηεπζε, ηηο δηαδηθαζίεο εηζφδνπ, ηηο κνξθέο εξγαζίαο γηα κεηαλάζηεο, θιπ. κσο, ε Β.Β. επηδηψθεη λα αληηκεησπίδεη ηε κεηαλάζηεπζε σο θνηλή πξνηεξαηφηεηα κε παξφκνηεο πξνθιήζεηο θαη πνιηηηθέο γηα φια ηα θξάηε κέιε θαη γηα απηφ έρεη θαηά θαηξνχο ζπληάμεη θάπνηα βαζηθά ζηνηρεία ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο. Ώπηά ηα κέηξα πεξηιακβάλνπλ κεηαμχ άιισλ, ζέκαηα ζηέγαζεο, θαηνηθίαο, παξακνλήο θαη δηακνλήο ζηηο ρψξεο, θαη αθνξνχλ ζηε λφκηκε κεηαλάζηεπζε θαη ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο, πξνζπαζψληαο παξάιιεια λα αληηκεησπίζνπλ ην δήηεκα ηεο ιαζξνκεηαλάζηεπζεο. Ο νξγαληζκφο FRONTEX, ηα εηδηθά ηακεία αιιειεγγχεο ζπληεινχλ ζηε ζέζπηζε θνηλήο πνιηηηθήο ζηνλ ηνκέα ηνπ αζχινπ θαη ηεο κεηαλάζηεπζεο. ην Βπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Σάκπεξε (1999) θαη ζην έθηαθην Βπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζζαβόλαο (2000), ε Βπξσπατθή Βπηηξνπή δηαηππψλεη πξνηάζεηο γηα ηελ ππνζηήξημε απνηειεζκαηηθψλ πνιηηηθψλ φζνλ αθνξά ηελ ελζσκάησζε ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ. Με ηα παξαπάλσ, νη ρψξεο ηεο Β. Β. δεζκεχηεθαλ λα εγθαζηδξχζνπλ έλα Κνηλό Δπξσπατθό ύζηεκα Αζύινπ (ΚΒΏ). Κάζε ππήθννο ρψξαο εθηφο ηεο Β.Β. ή άπαηξηο, ν νπνίνο βξίζθεηαη εθηφο ηεο ρψξαο θαηαγσγήο ηνπ θαη ν νπνίνο αξλείηαη ή δελ δχλαηαη λα επηζηξέςεη ζε απηήλ επεηδή θνβάηαη φηη ζα ππνζηεί δίσμε κπνξεί λα ππνβάιεη αίηεζε γηα θαζεζηψο πξφζθπγα. Με ηελ παξνχζα νδεγία, νη ρψξεο ηεο ΒΒ ζα πξέπεη λα εγγπεζνχλ ζε φζνπο εκπίπηνπλ ζην θαζεζηψο ηνπ πξφζθπγα ή ζην θαζεζηψο επηθνπξηθήο πξνζηαζίαο κηα ζεηξά δηθαησκάησλ, πνπ πεξηιακβάλνπλ κεηαμχ άιισλ: - ηελ παξνρή θαηάιιειεο ζηέγαζεο - ηελ πξφζβαζε ζε πξνγξάκκαηα ελζσκάησζεο ζηελ θνηλσλία ππνδνρήο ή δηεπθφιπλζεο ηεο νηθεηνζεινχο επηζηξνθήο ζηε ρψξα ηνπο. - ην δηθαίσκα ηίηινπ δηακνλήο ηνπιάρηζηνλ ηξηεηνχο κε δπλαηφηεηα αλαλέσζεο γηα ηνπο πξφζθπγεο θαη ηνπιάρηζηνλ ελφο έηνπο κε δπλαηφηεηα αλαλέσζεο γηα φζνπο ιακβάλνπλ επηθνπξηθή πξνζηαζία. 16

18 - Σν ζπγθξφηεκα επί ησλ νδψλ Ώγ. Εσάλλε θαη Μπηράθε, ην 1967, πνπ ζηεγάδεη 152 θαηνηθίεο. Οη κνλάδεο θαηνηθίαο έρνπλ εκβαδφλ πεξίπνπ 80κ 2 θαη δηαθξίλνληαη ζε 2 ηχπνπο αλάινγα κε ηε ζέζε ηεο εηζφδνπ ηνπο. Καζέλα πεξηιακβάλεη 2 ππλνδσκάηηα, θνπδίλα, ζαιφλη θαη ινπηξφ. Ο αξηζκφο ησλ δσκαηίσλ δίλεη ππθλφηεηα νηθήζεσο 1,4 άηνκα/δσκάηην. Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ηα δηακεξίζκαηα ησλ εξγαηηθψλ πνιπθαηνηθηψλ βειηηψλνληαη, γίλνληαη κεγαιχηεξα ζε εκβαδφ θαη αλαβαζκίδνληαη ζε εμνπιηζκφ. Βπηδηψθνπλ λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο κηαο νηθνγέλεηαο ζηνλ ειάρηζην δπλαηφ ρψξν θαη ην επηηπγράλνπλ. Σν ηζηνξηθφ θέληξν απνηειεί ην πξψην ηκήκα ηνπ Αήκνπ πνπ εληάρζεθε ζην ζρέδην πφιεσο θαη είλαη ην πιένλ νηθηζηηθφ θνκκάηη ηνπ. Σα ζπγθξνηήκαηα ηνπ ΟΒΚ ιεηηνπξγνχλ σο ππξήλεο ηεο νηθηζηηθήο αλάπηπμεο ηεο πεξηνρήο, εδψ θαη αξθεηέο δεθαεηίεο. Σα πεξηζζφηεξα ζπγθξνηήκαηα εθηείλνληαη επί ηεο Οδνχ Φιέκηλγθ, γεγνλφο πνπ ηελ θαζηζηά ζεκαληηθφ άμνλα. ηε ζεκεξηλή επνρή ε θαηνηθία επηθξαηεί σο ρξήζε ζην θέληξν ηνπ Αήκνπ, ζπλππάξρνληαο σζηφζν κε κεγάιε πνηθηιία ρξήζεσλ γεο. Βληφο ησλ νξίσλ ηνπ ηζηνξηθνχ θέληξνπ, ππάξρνπλ πεξηπηψζεηο πνπ βηνηερλίεο θαη βηνκεραληθέο κνλάδεο γεηηληάδνπλ κε θαηνηθίεο, ελψ έλα κεγάιν θνκκάηη ηνπ θέληξνπ θαηαιακβάλεηαη απφ ηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ ΟΒ πνπ βξίζθνληαη ζηα δπηηθά. Οη βηνκεραληθέο θαη βηνηερληθέο κνλάδεο θαζψο θαη νη απνζεθεπηηθνί ρψξνη δελ είλαη ιίγνη, φκσο κεηψλνληαη αηζζεηά ηα ηειεπηαία ρξφληα. χκθσλα κε ηελ θαηαγξαθή ησλ νηθνδνκηθψλ αδεηψλ ηνπ Αήκνπ, απφ ην 1995 έσο ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000, παξαηεξείηαη έληνλε νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα ζην θέληξν, φπνπ κάιηζηα ε θαηνηθία θπξηαξρεί αληί ηεο επαγγεικαηηθήο ρξήζεο ζε νδνχο - φξηα ηνπ Αήκνπ. Δ ζεκεξηλή κνξθή ηεο θαηνηθίαο ζρεηίδεηαη κε ηνλ ηξφπν δεκηνπξγίαο ηεο. Ώπφ ηηο άλαξρεο επεθηάζεηο έρνπλ πξνθχςεη δηάζπαξηνη νηθηζκνί, αζχλδεηνη κεηαμχ ηνπο. ηα νηθηζηηθά ηκήκαηα ηνπ Ρέληε αθφκα θαη ζήκεξα ζπλππάξρνπλ παιηά αξρνληηθά, πξνζθπγηθέο θαηνηθίεο εξγαηηθέο πνιπθαηνηθίεο, πνιπθαηνηθίεο ηεο αληηπαξνρήο αιιά θαη ζχγρξνλεο πνιπθαηνηθίεο θαη κνλνθαηνηθίεο ζε έλα ζπγθξνηεκέλν αζηηθφ ηζηφ ζην θέληξν ηνπ Αήκνπ. 1.2 Κεηανάζηερ και καηοικία ζήμεπα Περιοτές ζσνθήκες καηοικίας μεηαναζηών Οη πεξηζζφηεξνη εμσηεξηθνί κεηαλάζηεο ζηε ζεκεξηλή επνρή ζην δήκν Ρέληε είλαη εγθαηεζηεκέλνη ζην θέληξν, φπσο δείρλνπλ θαη ηα ζηνηρεία ηεο ΒΤΒ (2001) (βι. θαη εηθφλα 3, ζει. 6) θαη είλαη θπξίσο Ώιβαλνί, Παθηζηαλνί, Ώξκέληνη θαη Ρνπκάλνη. Γλσξίδνπκε φηη κεηά ηνλ ΐ Παγθφζκην Πφιεκν δεκηνπξγήζεθαλ κηα ζεηξά ζπγθξνηεκάησλ θαηνηθίαο γηα πξφζθπγεο απφ δηάθνξνπο Οξγαληζκνχο. Έηζη, έρνπκε ηηο πνιπθαηνηθίεο ηνπ Τπνπξγείνπ Κνηλσληθήο Πξφλνηαο γηα πξφζθπγεο απφ ηε Ρνπκαλία, ζηελ νδφ Θεζζαινλίθεο θαη Θεβψλ, θαζψο θαη πνιπθαηνηθίεο πνπ θηίζηεθαλ απφ ην θιεξνδφηεκα Γθηνπικπεθηάλ κέζσ ηνπ ΟΔΒ γηα Ώξκελίνπο πξφζθπγεο ζηελ νδφ Θεζζαινλίθεο. Ώξθεηνί κεηαλάζηεο δηαθφξσλ εζληθνηήησλ, ζχκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία, θαηνηθνχλ ζε πξνζθπγηθά ζπγθξνηήκαηα θαη ζήκεξα. Φπζηθά ζήκεξα ηα κεηαλαζηεπηηθά ξεχκαηα είλαη πνιχ κεγάια θαη πεξηιακβάλνπλ αξθεηέο εζληθφηεηεο. Βκπεηξηθά θαη απφ ηηο επηζθέςεηο ζην δήκν παξαηεξνχκε θάπνηα κηθξά ζπηηάθηα επηεινχο θαηαζθεπήο φπνπ εληνπίδνληαη αιινδαπνί (ε χπαξμε αιινδαπψλ ή Βιιήλσλ απνδεηθλχεηαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο απφ ηα νλφκαηα ζηα θνπδνχληα). Βληνπίζακε ζηελ πεξηνρή δπν κεζηηηθά γξαθεία, (ηεο θαο Μαξίαο Μαθξάθε θαη ηεο θαο νθίαο Γηαθαιή) ηα νπνία καο παξείραλ πνιχ ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο γηα ηνπο ηφπνπο δηακνλήο ησλ κεηαλαζηψλ. χκθσλα κε απηά, νη πεξηζζφηεξνη αιινδαπνί θαηνηθνχλ θνληά ζηελ πιαηεία Ώγ. Ε. Ρέληε, ζηα πξνζθπγηθά δίπια απφ ην Αεκαξρείν. Ώπηνί είλαη Ώιβαλνί ή θαηάγνληαη απφ ρψξεο ηεο Ώλαηνιηθήο Βπξψπεο. ε θάπνηα ζπίηηα επί ηεο πιαηείαο νη ηηκέο είλαη πςειέο θαη νη ελνηθηαζηέο είλαη θπξίσο Έιιελεο ή Έιιελεο ηδηνθηήηεο ειηθησκέλνη. Ωζηφζν, ηα κεζηηηθά γξαθεία Δ Βπξσπατθή Βπηηξνπή αλαγλσξίδεη φηη νη κεηαλάζηεο πνπ εηζέξρνληαη ζηηο ρψξεο κέιε ηεο, αληηκεησπίδνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα θαηνηθίαο, κε θπξηφηεξν ηελ έιιεηςε πνηνηηθψλ θαηνηθηψλ ζε πξνζηηέο ηηκέο. Γηα απηφ θαιεί ηηο ρψξεο κέιε λα πηνζεηήζνπλ ζπλνιηθέο ζηξαηεγηθέο πνιενδνκηθνχ θαη πεξηθεξεηαθνχ ζρεδηαζκνχ πνπ ζα ιακβάλνπλ ππφςε ηελ θαηνηθία, ηηο κεηαθνξέο, ηηο ππεξεζίεο πγείαο, ηηο ζρνιηθέο εγθαηαζηάζεηο, θαζψο θαη ηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο πνπ κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηελ ππεξλίθεζε ησλ πξνβιεκάησλ θαηνηθίαο ησλ κεηαλαζηψλ θαη ησλ θνηλσληθψλ δηαρσξηζκψλ. ηα πιαίζηα ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο, ε Β.Β. θαηαπνιεκά ηηο δηαθξίζεηο βάζεη θχινπ, θπιεηηθήο ή εζλνηηθήο θαηαγσγήο θαη ηηο απαγνξεχεη κε πλζήθεο. Σν δηθαίσκα κε δηαθξηηηθήο κεηαρείξηζεο εληζρχεηαη αθφκε πεξηζζφηεξν απφ ηνλ Υάξηε ησλ Θεκειησδώλ Γηθαησκάησλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (2000). Νφκνο ηεο Β.Β. (2003, Directive on the status of non - EU nationals who are long - term residents) νξίδεη φηη κεηά απφ πέληε ρξόληα δηακνλήο ζε κηα ρψξα, έλαο λφκηκνο κεηαλάζηεο κπνξεί λα ππνβάιεη αίηεζε λα ππαρζεί ζην θαζεζηψο θαηνίθνπ καθξάο δηαξθείαο, γεγνλφο πνπ ηνπ επηηξέπεη λα έρεη ηελ ίδηα πξφζβαζε ζε αγαζά θαη ηα ίδηα δηθαηψκαηα κε ηνπο ληφπηνπο θαηνίθνπο ηεο ρψξαο. Σν επηέκβξην 2003 ην πκβνχιην ηεο Β.Β. απνθαζίδεη, επίζεο, κέηξα ζρεηηθά κε ην δηθαίσκα νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο, πνπ αθνξά άκεζα πξφζθπγεο θαη κεηαλάζηεο θαη ηε δηακνλή ηνπο ζε ρψξεο ππνδνρείο. Οη νδεγίεο πνπ αθνινπζνχλ ζεζπίδνληαη ζχκθσλα κε ηελ ππνρξέσζε πξνζηαζίαο ηεο νηθνγέλεηαο θαη ζεβαζκνχ ηνπ νηθνγελεηαθνχ βίνπ. χκθσλα κε απηέο, κπνξεί λα δεηεζεί απφ ηνλ ζπληεξνχληα λα δηαζέηεη ζηέγε πνπ λα αληαπνθξίλεηαη ζηνπο γεληθνχο θαλφλεο αζθάιεηαο θαη πγηεηλήο, αζθάιηζε αζζέλεηαο θαη ζηαζεξνχο πφξνπο γηα λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο δηαβίσζεο ηνπ ηδίνπ θαη ησλ κειψλ ηεο νηθνγελείαο ηνπ/ηεο. Γηα ηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε ησλ πξνζθχγσλ εθαξκφδνληαη εηδηθέο δηαηάμεηο. Σν Βπξσπατθφ πκβνχιην, ζηα πιαίζηα ησλ πξνγξακκάησλ ηνπ Σάκπεξε ( ) θαη ηεο Υάγεο ( ), δεζκεχεηαη λα δηακνξθψζεη κηα πνιηηηθή πνπ λα επηηξέπεη ηελ ίζε κεηαρείξηζε ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηελ ελζσκάησζή ηνπο ζηε ρψξα ππνδνρήο. ην ίδην πλεχκα, ηνλ Ενχλην 2008, ην Βπξσπατθφ πκβνχιην εγθξίλεη επίζεκα ην Βπξσπατθφ χκθσλν γηα ηε Μεηαλάζηεπζε θαη ην Άζπιν. Ώπηφ πξνβιέπεη κεηαμχ άιισλ ζην λα βειηησζνχλ νη ξπζκίζεηο ζρεηηθά κε ηελ νηθνγελεηαθή κεηαλάζηεπζε, θαιψληαο ηα θξάηε-κέιε λα επαλεθηηκήζνπλ ηηο δπλαηφηεηεο ππνδνρήο θαη ελζσκάησζεο ησλ νηθνγελεηψλ θαηφπηλ αμηνιόγεζεο ησλ πόξσλ θαη ζπλζεθώλ ζηέγαζεο ζηε ρώξα πξννξηζκνύ. 17

19 1 ζπλεξγάδνληαη θπξίσο κε Ώιβαλνχο ή απφ αλαηνιηθέο ρψξεο, δηφηη θάπνηεο άιιεο εζληθφηεηεο (Παθηζηαλνί) δελ ηηο ζεσξνχλ αμηφπηζηεο σο πξνο ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο. Παξφια απηά γλσξίδνπλ πσο ππάξρνπλ θαη πάξα πνιινί Παθηζηαλνί ζηε γχξσ πεξηνρή πνπ κέλνπλ ζε ρακειά ζπίηηα, επηειείο θαηαζθεπέο ή ζε πξνζθπγηθά. ηελ πεξηνρή ππάξρνπλ θαη αξθεηνί Ρψζνη κεηαλάζηεο, νη νπνίνη δηακέλνπλ ζε γεηηνληθά ζπίηηα ζε κεγάιε ππθλφηεηα. ε γεληθέο γξακκέο νη αιινδαπνί εκθαλίδνληαη ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηηο ζπλζήθεο ζηέγαζήο ηνπο, αθνχ θαη ηα παιηά θηίξηα δηαηεξνχληαη θαιά ελψ αξθεηνί κέλνπλ ζε λέεο θαηαζθεπέο. Αε θαίλεηαη λα ππάξρνπλ ζνβαξά πξνβιήκαηα ξχπαλζεο, ππάξρνπλ εκπνξηθέο θαη θνηλσληθέο εμππεξεηήζεηο, ελψ νη πεξηνρέο θαηνηθίαο εμππεξεηνχληαη απφ δίθηπν ζπγθνηλσληψλ Ιδιοκηηζιακό καθεζηώς Ώπφ ηελ έξεπλα πεδίνπ πξνθχπηεη φηη αξθεηνί Ώιβαλνί, Ρψζνη, Ρνπκάλνη θαη Μνιδαβνί, ζχκθσλα κε ηα κεζηηηθά γξαθεία αιιά θαη απφ ζηνηρεία ζπλεληεχμεσλ, έρνπλ αγνξάζεη νη ίδηνη ηηο θαηνηθίεο ηνπο. Οη εζληθφηεηεο απηέο άιισζηε βξίζθνληαη θαη εξγάδνληαη αξθεηά ρξφληα ζηελ Βιιάδα, θαηαθέξλνληαο λα θάλνπλ νηθνλνκία ψζηε λα απνθηήζνπλ κηα θαηνηθία. ΐέβαηα, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο είραλ πάξεη ηξαπεδηθά δάλεηα, πξνθεηκέλνπ λα αγνξάζνπλ ηηο θαηνηθίεο. ην δηάζηεκα φκσο ησλ ηειεπηαίσλ 1-2 εηψλ έρνπλ ειαρηζηνπνηεζεί ηα παξερφκελα δάλεηα. Ώξθεηνί κεηαλάζηεο απφ ηηο παξαπάλσ ρψξεο ελνηθηάδνπλ ηελ θαηνηθία ηνπο, πιεξψλνληαο ηνηο κεηξεηνίο θάζε κήλα. Άιιεο εζληθφηεηεο πνπ ζπλαληήζακε ζηελ έξεπλα πεδίνπ, Παθηζηαλνί θαη Ελδνί, δήισζαλ φηη ελνηθηάδνπλ ηηο θαηνηθίεο ηνπο. χκθσλα κε ηελ έξεπλα ηνπ δήκνπ Ρέληε ην 2006, παξαηεξνχκε φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ κεηαλαζηεπηηθνχ πιεζπζκνχ (78,42%) λνηθηάδεη θαηνηθία, ελψ ην 17,85% ηδηνθαηνηθεί. ε ζχγθξηζε κε ην ηδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο ησλ Βιιήλσλ, εθεί ππεξηεξεί ην πνζνζηφ ηεο ηδηνθαηνίθεζεο έλαληη απηνχ ηεο ελνηθίαζεο θαηνηθίαο. Ιδιοκηηζιακό καθεζηώς ζηους Έλληνες Δλνηθηαζηήο Ηδηνθηήηεο Καιύβα, παξάγθα ζηαύινο, κύινο, γθαξάδ θιπ_ Με άιιε ηδηόηεηα πιινγηθή Καηνηθία Αηάγξακκα 5: Εδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο λνηθνθπξηψλ ειιήλσλ θαη κεηαλαζηψλ ζηνλ Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε Πεγή: ΒΤΒ, Ιδιοκηηζιακό καθεζηώς ζηους μεηανάζηες Δλνηθηαζηήο Ηδηνθηήηεο Καιύβα, παξάγθα ζηαύινο, κύινο, γθαξάδ θιπ_ Με άιιε ηδηόηεηα πιινγηθή Καηνηθία 46 Με βάζε ηελ θνηλνηηθή πξσηνβνπιία EQUAL, ην Βπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν (ΒΚΣ) θαηά ηελ πεξίνδν δίλεη έκθαζε ζηελ θαηαπνιέκεζε ησλ δηαθξίζεσλ. Σν πξφγξακκα PROGRESS ζπκπιεξψλεη ηε δξαζηεξηφηεηα ηνπ ΒΚΣ ζηνπο ηνκείο ηεο ηζόηεηαο θαη ησλ επθαηξηώλ. πκπιεξσκαηηθά κε απηή ηε λέα γεληά πξνγξακκάησλ, πνπ ιεηηνπξγνχλ πξνο φθεινο ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηεο νκαιήο έληαμήο ηνπο, εηζάγνληαη ηα πξνγξάκκαηα INTI (έληαμε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ) θαη ARGO (δηνηθεηηθή ζπλεξγαζία ζηνπο ηνκείο ησλ εμσηεξηθψλ ζπλφξσλ, ησλ ζεσξήζεσλ, ηνπ αζχινπ θαη ηεο κεηαλάζηεπζεο). Με ζηφρν ηελ εμαζθάιηζε κηαο ζεηηθφηεξεο πξνζέγγηζεο φζνλ αθνξά ηελ ηζφηεηα, ην Βπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη ην πκβνχιην αλαθήξπμε ην 2007 «Βπξσπατθφ έηνο ίζσλ επθαηξηψλ γηα φινπο». Σν έηνο 2007 ζπλδέζεθε κε ην 2008 πνπ ήηαλ ην «Βπξσπατθφ έηνο ηνπ δηαπνιηηηζκηθνχ δηαιφγνπ». Μεξηθά παξαδείγκαηα πξνγξακκάησλ θαη θαηεπζχλζεσλ γηα ηε ζηέγαζε ζε άιιεο ρψξεο, κέιε Β.Β. ή κε: - θσηία, Καηνρύξσζε ηνπ θαζνιηθνύ δηθαηώκαηνο ζε θαηνηθία: χκθσλα κε ην ζεζκηθφ πιαίζην πνπ δηακνξθψζεθε ην 2003 γηα ηνπο αζηέγνπο ζηε θσηία αλαγλσξίδεηαη ην θαζνιηθφ δηθαίσκα ζε θαηνηθία. Πξνβιέπεηαη ε άκεζε παξνρή πξνζσξηλήο θαηνηθίαο ζηνπο αηηνχληεο θαη ε κφληκε ζηεγαζηηθή απνθαηάζηαζή ηνπο ζε δηάζηεκα πνπ δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ηνλ έλα ρξφλν κε θξνληίδα ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. - Γαιιία - λόκνο DALO (Droit Au Logement Opposable), 2008: εηζάγεη ην ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηελ θαζνιηθή εθαξκνγή ηνπ δηθαηψκαηνο ζηε ζηέγε γηα φζνπο θαη φζεο θαηνηθνχλ ζηε Γαιιία. Καζνξίδεη εηδηθέο επηηξνπέο δηακεζνιάβεζεο ησλ αηηήζεσλ γηα θνηλσληθή θαηνηθία ηεξαξρψληαο ηελ θξηζηκφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ. - Αλδαινπζία 2010: Ο λφκνο ξχζκηζεο ηνπ Αηθαηψκαηνο ζηε ζηέγε φζσλ θαηνηθνχλ ζηελ Ώλδαινπζία αθνξά ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε επαξθή θαηνηθία κέζσ ηεο ελίζρπζεο ησλ πνιηηηθψλ θνηλσληθήο θαηνηθίαο κέζσ ηεο δηαηήξεζεο θαη απνθαηάζηαζεο ηνπ απνζέκαηνο θαηνηθηψλ. - Καλαδηθόο Νόκνο γηα ηελ Δπαξθή, Πξνζβάζηκε θαη Πξνζηηή Καηνηθία: ζεζπίδεηαη ε Βζληθή ηξαηεγηθή γηα ηε ηέγε πνπ απνβιέπεη ζην ζεβαζκφ, ηελ πξνζηαζία, ηελ πξνψζεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ επαξθή θαηνηθία θαη ηίζεληαη νξηζκέλα θξίζηκα ζέκαηα, π.ρ. ηεο πξνηεξαηφηεηαο ζε επάισηεο νκάδεο. Πνιιέο ρψξεο ή ηνπηθέο θνηλφηεηεο έρνπλ εθαξκφζεη πξνγξάκκαηα θνηλσληθήο θαηνηθίαο ζε ζπλεξγαζία κε κηθξνύο εθκηζζσηέο, φπσο π.ρ. ζηελ Καηαισλία, ζην Παξίζη, ή έρνπλ ζεζπίζεη πνιηηηθέο γηα ηα θελά θηίξηα, φπσο π.ρ. ζηε Λεηςία, ζηε Γαιιία, ζηελ Εηαιία. 18

20 1.2.3 Κόζηος / Μέγεθος καηοικίας χκθσλα κε ηα κεζηηηθά γξαθεία, αθξηβή πεξηνρή ζεσξείηαη απφ ην Αεκαξρείν κέρξη ηελ Πεηξαηψο, ελψ νη θζελέο εληνπίδνληαη ζηε Θεβψλ, απφ ηελ νδφ Γνχλαξε πξνο Πεηξαηψο. Ώξθεηέο θζελέο θαηνηθίεο έρεη επίζεο ζηελ νδφ Φιέκηγθ. Δ ηηκή θάζε θαηνηθίαο εμαξηάηαη εθηφο απφ ηελ πεξηνρή θαη απφ ηελ ειηθία ηνπ θηηξίνπ: ζηα λέα θηίξηα κπνξεί λα είλαη 2000 επξψ/η.κ., ζε παιηά επξψ/η.κ. ελψ ζε πνιχ παιηά 1000 επξψ/η.κ.. Σα δηακεξίζκαηα πνπ ζπλήζσο ελνηθηάδνληαη ζε Ώιβαλνχο, Ρψζνπο θαη θαηαγφκελνπο απφ αλαηνιηθή Βπξψπε πλήζσο ελνηθηάδνπλ είλαη ηεο ηάμεο ησλ 90 η.κ., κε 2 ή 3 ππλνδσκάηηα ή κνλνθαηνηθίεο ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο. ε αξθεηνχο κεηαλάζηεο πνπ εξσηήζεθαλ, θπξίσο Παθηζηαλνχο θαη Ελδνχο, ην θφζηνο ηεο θαηνηθίαο ηνπο ηνχο θαίλεηαη κεγάιν: κπνξεί λα θηάλεη αθφκα θαη ηα 500 επξψ γηα έλα δπάξη δηακέξηζκα. Παξφια απηά, φπσο νη ίδηνη ιέλε, δελ παξαηεξνχληαη εδψ ηα θαηλφκελα ηνπ θέληξνπ ηεο Ώζήλαο, φπνπ πνιινί Παθηζηαλνί, Ελδνί, Ώθγαλνί θαη Ώθξηθαλνί κπνξεί λα ζπγθαηνηθνχλ ζε έλαλ πνιχ κηθξφ θαη αθαηάιιειν ρψξν. ην Ρέληε ππάξρεη ζπγθαηνίθεζε απηψλ ησλ νκάδσλ αιιά ζε κηθξφηεξεο ζπγθεληξψζεηο αλά δηακέξηζκα, θαηά κέζν φξν ζήκεξα 4 κε 5 άηνκα. Βηθφλα 4: Υάξηεο πξνζθπγηθψλ εξγαηηθψλ πνιπθαηνηθηψλ θαη θζελψλ αθξηβψλ πεξηνρψλ ελδεηθηηθά (βάζεη κεζηηηθψλ γξαθείσλ) Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο ΔΛΛΑΓΑ Δ Βιιάδα ηελ ηειεπηαία εηθνζαεηία είλαη κηα ρψξα ππνδνρήο κεηαλαζηψλ, κε απνηέιεζκα ην 2001 νη αιινδαπνί λα απνηεινχλ ην 7% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ, κε πξαγκαηηθφ κεηαλαζηεπηηθφ πιεζπζκφ εθηηκψκελν γχξσ ζην 10%. ζνλ αθνξά ζηηο πνιηηηθέο θαη ηα κέηξα γηα ηνπο κεηαλάζηεο ζηελ Βιιάδα, ε πξνζπάζεηα ξχζκηζεο δεηεκάησλ άξρηζε ην 1991 κε ην Ν. 1975/91, ζε αληηθαηάζηαζε ηνπ Ν. 4310/29. Ο λφκνο απηφο θαη ζηε ζπλέρεηα ηα ηξνπνπνηεηηθά Πξνεδξηθά Αηαηάγκαηα, απνηέιεζαλ ην λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηελ παξακνλή ησλ αιινδαπψλ ζηε ρψξα ηε δεθαεηία ηνπ 90. Παξάιιεια, ε Βιιάδα ζχλαςε ζπκθσλία κε ηελ Σνπξθία γηα ηελ επαλείζνδν αηφκσλ ηα νπνία δηέζρηδαλ παξάλνκα ηα ζχλνξα. Ωζηφζν, ν λφκνο ηνπ 1991 επηθξίζεθε σο απζηεξφο θαη αλαπνηειεζκαηηθφο, εθφζνλ νη ζπλερείο απειάζεηο σο κέηξν αληηκεηψπηζεο ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο επηβάξπλαλ ηε ρψξα κε ην πςειφ θφζηνο ηνπο, ελψ ε παξάλνκε εηζξνή κεηαλαζηψλ ζπλέρηδε. Σν 2000, κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηεο Β.Β. θαη ιφγσ ηεο λέαο πξαγκαηηθφηεηαο, ςεθίδεηαη ν Ν. 2790/00 πνπ ξπζκίδεη ηα δεηήκαηα ησλ παιηλλνζηνχλησλ νκνγελψλ απφ ηελ πξψελ νβηεηηθή Έλσζε, ελψ ην 2001 ςεθίδεηαη ν Ν. 2910/01 πνπ ξπζκίδεη ηελ είζνδν θαη παξακνλή ησλ αιινδαπψλ ζηελ Βιιεληθή Βπηθξάηεηα, θαη ν νπνίνο απνηέιεζε ην λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηε κεηαλάζηεπζε ζηε ρψξα καο. Δ εθαξκνγή ηνπ, φκσο, πξνθάιεζε πνιιά πξνβιήκαηα ζηνπο αιινδαπνχο ιφγσ δηνηθεηηθψλ δπζιεηηνπξγηψλ, νξγαλσηηθψλ ειιείςεσλ θαη εγγελψλ πξνβιεκάησλ ηεο δηνηθεηηθήο πξαθηηθήο. Δ πνιπλνκία, ε αλαγθαηφηεηα ζπιινγήο πνιιψλ εγγξάθσλ, ε αλεηνηκφηεηα θαη ην σξάξην ησλ ππεξεζηψλ είραλ σο απνηέιεζκα λα θαηαθεχγνπλ νη αιινδαπνί ζε δηθεγφξνπο θαη λα επηβαξχλνληαη κε έμνδα. Έηζη, δεκηνπξγήζεθε ην 2005 έλαο λένο λφκνο (Ν. 3386/05), απνηειψληαο ην ηζρχνλ ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηελ «είζνδν, δηακνλή θαη θνηλσληθή έληαμε ππεθόσλ ηξίησλ ρσξώλ ζηελ Διιεληθή Δπηθξάηεηα». Σν ίδην έηνο, επίζεο, ςεθίδεηαη ν Ν.3304/05 πνπ κε βάζε ηηο νδεγίεο ηνπ Βπξσπατθνχ πκβνπιίνπ, δηαζθαιίδεη ηνλ πιεζπζκφ πνπ θαηνηθεί ζηελ Βιιεληθή Βπηθξάηεηα κε ίζε κεηαρείξηζε αλεμαξηήησο θπιεηηθήο ή εζλνηηθήο θαηαγσγήο, ζξεζθεπηηθψλ πεπνηζήζεσλ θιπ. Γεληθά θαη απηφο ν κεηαλαζηεπηηθφο λφκνο δελ απέρεη πνιχ απφ ηηο πξνεγνχκελεο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο θαη αληηκεησπίδεη ην κεηαλαζηεπηηθφ θαηλφκελν θπξίσο απφ ηε ζθνπηά ηνπ ειέγρνπ ηνπ θαη ηνπ πεξηνξηζκνχ ηνπ. Θα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί ζεηηθή ε ελνπνίεζε ηεο άδεηαο (παξακνλήο-εξγαζίαο), θαζψο θαη ε θαζηέξσζε κηαο κφλν ππεξεζίαο (ε Πεξηθέξεηα) σο αξκφδηαο γηα ηελ εμέηαζε θαη έθδνζή ηεο, πνπ ζεκαίλνπλ απινπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ. Βπίζεο, ελζσκαηψλνληαη θάπνηεο νδεγίεο ηεο Β.Β. γηα ηε δηακνλή θαη ηα δηθαηψκαηα ησλ κεηαλαζηψλ εληφο ησλ ζπλφξσλ ηεο (109/2003, 86/2003, 81/2004). 19

21 1.2.4 Φύλο Ηλικία - Οικογενειακή καηάζηαζη μεηαναζηών τρόνος εγκαηάζηαζης Δ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε είλαη πνιχ ζεκαληηθφ ζηνηρείν θαη θξηηήξην έληαμεο ελ ηέιεη ηνπ κεηαλάζηε ζηνλ επξχηεξν θνηλσληθφ ηζηφ, κηαο θαη ε νηθνγέλεηα δηακνξθψλεη ζε κεγάιν βαζκφ ηεο θνηλσληθή ζπκπεξηθνξά θαη θαζνξίδεη ηελ ελζσκάησζε. ζνλ αθνξά ζηνπο Ώιβαλνχο θαη δηάθνξνπο άιινπο φπσο ηνπο Πνισλνχο, Ρνπκάλνπο, Ρψζνπο, Οπθξαλνχο θιπ, νη κεηαλάζηεο απηνί έρνπλ έξζεη ζηελ Βιιάδα κε ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο ή έρνπλ δεκηνπξγήζεη εδψ νηθνγέλεηεο, επνκέλσο απφ απηέο ηηο εζληθφηεηεο έρνπκε κεηαλάζηεο θαη απφ ηα δπν θχια θαη απφ φιεο ηηο ειηθηαθέο νκάδεο. Ώληίζεηα, νη Παθηζηαλνί, Ελδνί θαη Μπαγθιαληεζηαλνί είλαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά άλδξεο, απφ ηε κεηεθεβηθή σο ηε κέζε ειηθία θαη νη πεξηζζφηεξνη δελ έρνπλ δεκηνπξγήζεη νηθνγέλεηα. Ώπηφ ζπκβαίλεη γηαηί, φπσο νκνιφγεζαλ, νη ζπλζήθεο ηνπ ηαμηδηνχ πξνο ηε ρψξα καο είλαη ηδηαίηεξα αληίμνεο θαη απνηξεπηηθέο γηα γπλαίθεο, παηδηά θαη ειηθησκέλνπο (έξρνληαη κε ηα πφδηα). Βπίζεο, πνιινί απφ απηνχο ζθνπεχνπλ λα κείλνπλ γηα έλα ρξνληθφ δηάζηεκα ζηελ Βιιάδα, λα εξγαζηνχλ, ζηέιλνληαο ρξήκαηα ζηηο νηθνγέλεηέο ηνπο ζηε ρψξα ηνπο θαη κεηά απφ απηφ ην δηάζηεκα λα επηζηξέςνπλ. Βίλαη ζπρλφ ην θαηλφκελν λα έξρνληαη ζηαδηαθά ζηελ Βιιάδα θαη άιια, ζπλήζσο αξζεληθά, κέιε ηεο νηθνγέλεηαο (π.ρ. ν παηέξαο ζα θέξεη ην γην, ν ζείνο ηα αλίςηα, έξρνληαη αξρηθά 5-6 αδέιθηα θαη κεηά ηα ππφινηπα θ.ν.θ.). Κάπνηνη Παθηζηαλνί ζα ήζειαλ ζην κέιινλ λα θέξνπλ θαη ηηο γπλαίθεο θαη ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο ζηελ Βιιάδα. Ωζηφζν, ππάξρνπλ θαη θάπνηεο εμαηξέζεηο Παθηζηαλψλ πνπ δνπλ ήδε κε ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο ζην Ρέληε, κάιηζηα γηα αξθεηά ρξφληα, έρνληαο αλαπηχμεη επηρεηξεκαηηθφηεηα. Βπίζεο, έρνπλ γίλεη θάπνηνη κεηθηνί γάκνη κεηαλαζηψλ θαη Βιιήλσλ. Δ πιεηνλφηεηα φκσο ησλ αηφκσλ απφ Παθηζηάλ, Ελδία, Μπαγθιαληέο, δελ θάλνπλ νηθνγέλεηα κε Βιιελίδα ή αιιφζξεζθνη γηαηί φπσο καο είπαλ δε ζέινπλ λα αιιάμνπλ ζξεζθεία. Έλαο αθφκε ιφγνο είλαη φηη ζηελ πεξίπησζε πνπ έθαλαλ εδψ νηθνγέλεηα ηα ρξήκαηα ζα έκελαλ ζηελ Βιιάδα θαη δε ζα κπνξνχζαλ λα ζηείινπλ ζηνπο ζπγγελείο ηνπο ζην Παθηζηάλ. Σν ζέκα ηεο λνκηκνπνίεζεο θαη ησλ απαξαίηεησλ εγγξάθσλ θαζνξίδεη βέβαηα θαη ην αλ θαη πφηε ζα θχγνπλ θάπνηνη κεηαλάζηεο απφ ηε ρψξα καο, θάηη πνπ απνηειεί κεγάιν πξφβιεκα γηα απηνχο ιφγσ πεξίπινθεο λνκνζεζίαο θαη γξαθεηνθξαηίαο ΑΝΔΡΕΣ ΑΝΔΡΕΣ άλω 70-74_ 65-69_ 60-64_ 55-59_ 50-54_ 45-49_ 40-44_ 35-39_ 30-34_ 25-29_ 20-24_ 15-19_ 10-14_ 5-9_ 0-4_ 75-άλω 70-74_ 65-69_ 60-64_ 55-59_ 50-54_ 45-49_ 40-44_ 35-39_ 30-34_ 25-29_ 20-24_ 15-19_ 10-14_ 5-9_ 0-4_ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Αηάγξακκα 6: Ππξακίδα ειηθηψλ γηα ηνλ ζπλνιηθφ πιεζπζκφ ηνπ Α. Ρέληε (πάλσ) θαη ην ζχλνιν ησλ κεηαλαζηψλ ηνπ Αήκνπ (θάησ) Πεγή: ΒΤΒ, 2011 Ο λένο λφκνο νξίδεη ηηο πξνυπνζέζεηο απφθηεζεο ηεο ηδηφηεηαο ηνπ «επί καθξόλ δηακέλνληνο» ελαξκνληδφκελνο κε ηελ Οδεγία ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Β.Β., φκσο είλαη αξθεηά αζαθήο ε πξφβιεςε θαη ε κεζνδνινγία γηα κία καθξνρξφληα πνιηηηθή θνηλσληθήο έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ θαη ησλ παηδηψλ ηνπο Σν 2008 ε Βπξ. Βπηηξνπή κε επίζεκν αίηεκα πνπ απεχζπλε ζηελ Βιιάδα δεηά ηε ζέζπηζε αθνξνινγήηνπ νξίνπ θαηά ηελ απόθηεζε πξώηεο θαηνηθίαο από ηνπο κεηαλάζηεο. ήκεξα απαιιαγήο πξψηεο θαηνηθίαο απνιακβάλνπλ κφλνλ νη κφληκνη θάηνηθνη Βιιάδνο γηα ηελ αγνξά πξψηεο θαηνηθίαο. Ώπηφ δελ ηζρχεη ζηελ πεξίπησζε πνπ θάπνηνο αιινδαπφο αγνξάδεη θαηνηθία ζηε ρψξα καο αιιά δειψλεη φηη δηακέλεη κφληκα ζε ρψξα ηνπ εμσηεξηθνχ. Καηά ηελ Βπξ. Βπηηξνπή πξέπεη λα ππάξμεη ηξνπνπνίεζε ηνπ ηζρχνληνο λφκνπ γηα ηηο πεξηπηψζεηο φπνπ θάπνηνο λαη κελ ζήκεξα δελ έρεη ηε κφληκε θαηνηθία ηνπ ζηελ Βιιάδα, αιιά πξνηίζεηαη λα ην πξάμεη κειινληηθά. Γεληθά φζνλ αθνξά ηηο ζηεγαζηηθέο πνιηηηθέο ζηελ Βιιάδα, εθηφο απφ ηηο πεξηφδνπο πνπ πξνέθππηαλ έθηαθηεο ζηεγαζηηθέο αλάγθεο, ε παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο ζε ζέκαηα ζηέγαζεο ήηαλ θπξίσο έκκεζε θαη αλαπηπζζφηαλ ζε κία θαηεχζπλζε ελίζρπζεο ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ θιάδνπ θαη ζηήξημεο ηεο κηθξνκεζαίαο ηδηνθηεζίαο. Βηδηθφηεξα ηα ηειεπηαία ρξφληα ε θξαηηθή παξέκβαζε ζε ζέκαηα ζηέγαζεο επηθεληξψλεηαη ζηνπο παξαθάησ άμνλεο: - θαηαζθεπή θαηνηθηώλ γηα νξηζκέλεο θαηεγνξίεο δηθαηνύρσλ. ΐαζηθφο θνξέαο παξαγσγήο θαηνηθηψλ είλαη ν ΟΒΚ, ν νπνίνο ζηεξίδεηαη ζηηο εηζθνξέο εξγαδνκέλσλ. Δ ζηέγαζε ζενκεληφπιεθησλ ή πξνζθχγσλ είλαη αξκνδηφηεηα ηνπ ΤΠΒΚΏ θαη ηνπ Τπ. Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Ώιιειεγγχεο. Βπίζεο, ε Αηεχζπλζε Οηθηζηηθήο Πνιηηηθήο θαη Καηνηθίαο ηνπ ΤΠΒΚΏ αζρνιείηαη κε δεηήκαηα ζηέγαζεο εηδηθψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ. - δαλεηνδόηεζε ηδησηώλ πνπ αλήθνπλ ζε νξηζκέλεο θαηεγνξίεο γηα ηελ απόθηεζε θαηνηθίαο. ηεγαζηηθά δάλεηα παξέρνπλ ν ΟΒΚ θαη ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Ααλείσλ ζηνπο εξγαδνκέλνπο θαη ηνπο ζπληαμηνχρνπο ηνπ δεκνζίνπ ή ΝΠΑΑ. - επηδόηεζε ελνηθίνπ από ηνλ ΟΔΚ ζε νκάδεο πνπ πιεξνχλ ζπγθεθξηκέλα θνηλσληθά θαη νηθνλνκηθά θξηηήξηα. - πνιενδνκηθέο ξπζκίζεηο πνπ απνβιέπνπλ ζηελ αχμεζε ηεο πξνζθνξάο νηθνδνκήζηκνπ εδάθνπο. - θνξνινγηθέο ξπζκίζεηο, φπσο απαιιαγή πξψηεο θαηνηθίαο απφ ην θφξν κεηαβίβαζεο θαη έθπησζε θφξσλ ζηεγαζηηθνχ δαλείνπ γηα απφθηεζε πξψηεο θαηνηθίαο. - Πξνγξάκκαηα παξέκβαζεο ζε πθηζηάκελα θηίξηα «Βμνηθνλφκεζε θαη νίθνλ» (ΤΠΒΚΏ), «απνθαηάζηαζε φςεσλ ζην ηζηνξηθφ θέληξν» (ΒΏΥΏ). - θέληξα θηινμελίαο αζηέγσλ. Ο Α. Ώζελαίσλ ιεηηνπξγεί απφ ην 1998 ην Κέληξν Τπνδνρήο Ώζηέγσλ, κε 3 μελψλεο θηινμελίαο αζηέγσλ. 20

22 1.2.5 Λόγοι εγκαηάζηαζης ζηο Δήμο Ρένηη αθψο θαη έλαλ πνιχ βαζηθφ ξφιν γηα ηελ εγθαηάζηαζε κεγάινπ αξηζκνχ κεηαλαζηψλ έπαημε ην πινχζην θηηξηαθφ απφζεκα ηνπ Ρέληε, κε ηηο εξγαηηθέο θαη πξνζθπγηθέο πνιπθαηνηθίεο θιπ. λα αδεηάδνπλ απφ ηνπο πξψηνπο θαηνίθνπο ηνπο θαη λα πξνζθέξνληαη πξνο ελνηθίαζε ή πψιεζε. Γηα ηνλ ίδην ιφγν βέβαηα πξνζθέξζεθαλ θαη λεφηεξα θηίξηα, πνιπθαηνηθίεο θαη κνλνθαηνηθίεο. Γεληθά, απφ ηα ζηνηρεία πξνθχπηεη φηη ν Αήκνο επηιέρζεθε σο ηφπνο θαηνηθίαο γηα δηάθνξνπο ιφγνπο. ΐαζηθφο ιφγνο ήηαλ ε γεηηλίαζε κε πεξηνρέο φπνπ νη κεηαλάζηεο βξήθαλ εχθνια εξγαζία, φπσο εξγνζηάζηα ησλ γχξσ πεξηνρψλ αιιά θαη ε Λαραλαγνξά. Βπίζεο, ν δήκνο Ρέληε δελ είλαη πνιχ καθξηά απφ ην θέληξν ηεο Ώζήλαο θαη έρεη ζρεηηθά εχθνιε πξφζβαζε ζε απηφ κε ιεσθνξεία, θάηη πνπ ηνλ θάλεη ειθπζηηθφ ζε πνιιέο νκάδεο. Ώθφκε, θαίλεηαη πσο επηιέγνπλ ην Ρέληε γηαηί είλαη ζρεηηθά ήζπρε θαη αζθαιήο πεξηνρή, ζπγθξηηηθά κε ην θέληξν ηεο Ώζήλαο, ελψ έρεη θαη αξθεηνχο ειεχζεξνπο ρψξνπο, πνπ θάλνπλ ηηο ζπλζήθεο δσήο πην αλζξψπηλεο. Ώξθεηνί κεηαλάζηεο (Ρψζνη, Παθηζηαλνί) έξρνληαη ζηελ πεξηνρή κεηά απφ πξνηξνπή θηιηθνχ ή ζπγγεληθνχ ηνπο πξνζψπνπ πνπ βξίζθεηαη θαη απηφ ζην Ρέληε, γλσξίδνληαο απφ πξηλ φηη ζα βξεη θαιέο ζπλζήθεο δσήο. Πνιινί Ρψζνη θαη Πφληηνη ζπγθεληξψλνληαη ζηελ ίδηα πεξηνρή, ζε δηπιαλέο πνιπθαηνηθίεο. Πνιινί κεηαλάζηεο απφ Παθηζηάλ θαη Μπαγθιαληέο θαηά ηνπο πξψηνπο κήλεο ηεο παξακνλήο ζηε ρψξα καο κέλνπλ ζην δξφκν. Γεληθά, νη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο κεηαλάζηεο (απηνί πνπ ζέινπλ λα κείλνπλ κφληκα ζηελ Βιιάδα) δελ έρνπλ ζθνπφ λα κεηεγθαηαζηαζνχλ ζε άιιν κέξνο ηεο Ώζήλαο. Κάπνηνη Παθηζηαλνί σζηφζν, φπσο καο ιέεη ν πξφεδξνο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ζπιιφγνπ ηνπο, θεχγνπλ πξνο ηελ επαξρία αλαδεηψληαο δνπιεηέο αζρνινχκελνη ζε θαιιηέξγεηεο Κριηήρια επιλογής περιοτής - καηοικίας ΐαζηθφ θξηηήξην επηινγήο ηεο θαηνηθίαο είλαη ε ηηκή ηνπ ελνηθίνπ, φπσο πξνθχπηεη απφ ηηο ηδηνθηήηξηεο ησλ κεζηηηθψλ γξαθείσλ αιιά θαη απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο κεηαλάζηεο. Βπίζεο, ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη ε πξφζβαζε ζηε ρξήζε ΜΜΜ, ε πξφζβαζε ζε θαηαζηήκαηα θαζψο θαη ην ίδην ην θηίξην θαη νη ζπλζήθεο δσήο ζηε γεηηνληά. Οκάδα Παθηζηαλψλ πνπ πξνζεγγίζακε καο είπε φηη ε θαηνηθία ηνπο βξίζθεηαη θνληά ζηε δνπιεηά ηνπο, θαη παξφιν πνπ είλαη αθξηβφ ην ελνίθην, ζε ζρέζε κε άιιεο πεξηνρέο (π.ρ. Πέξακα) πξνηηκνχλ ηε δηακνλή ζην Ρέληε τέζη με γείηονες Έλληνες ή άλλων εθνικοηήηων ε γεληθέο γξακκέο, ζηηο θαηνηθίεο θαίλεηαη φηη ζπλππάξρνπλ Έιιελεο θαη κεηαλάζηεο απφ δηάθνξεο ρψξεο. Βπνκέλσο, ζηελ ίδηα γεηηνληά ή πνιπθαηνηθία κπνξεί λα θαηνηθνχλ πνιιέο εζληθφηεηεο καδί κε ηνπο Έιιελεο. Παξφια απηά, ζχκθσλα κε ηηο πιεξνθνξίεο ησλ κεζηηηθψλ γξαθείσλ, νη Έιιελεο ηδηνθηήηεο δελ ζέινπλ γηα ελνηθηαζηέο κεηαλάζηεο θαη φζν είλαη δπλαηφλ πξνζπαζνχλ λα λνηθηάδνπλ ηα δηακεξίζκαηά ηνπο ζε νκνεζλείο. 1 Ώθφκα θαη πξνο ηνπο Ώιβαλνχο θ.α. νη νπνίνη είλαη νηθνγελεηάξρεο, θαίλεηαη φηη νη Έιιελεο έρνπλ κηα δπζπηζηία φζνλ αθνξά ζην λα ηνπο λνηθηάζνπλ ην ζπίηη. ΐέβαηα, αλαγθαζηηθά λνηθηάδνπλ ηα ζπίηηα ηνπο ζε κεηαλάζηεο, ειιείςεη ληφπησλ ελδηαθεξνκέλσλ. Σα κεζηηηθά γξαθεία αλαθέξζεθαλ επίζεο, ζε δηακάρεο κεηαμχ Ώιβαλψλ ηδηνθηεηψλ θαη Παθηζηαλψλ ελνηθηαζηψλ. Ώπφ ηηο ζπλεληεχμεηο κε κεηαλάζηεο θαη ηηο βησκαηηθέο ηνπο ηζηνξίεο αθήγεζεο, πξνθχπηεη ην ζπκπέξαζκα φηη ζπλππάξρνπλ κε ηνπο Έιιελεο θαη κε ηηο άιιεο εζληθφηεηεο ζηνλ ίδην ρψξν ή ζηελ ίδηα γεηηνληά ρσξίο ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα. Παξφια απηά, απηφ ζπκβαίλεη δηφηη δελ επηδηψθεηαη ε επαθή, πεξηνξίδεηαη ζηελ απνιχησο ηππηθή ή θαη θαζφινπ. Γηα παξάδεηγκα, ε Ναηάιηα, Ρσζίδα, 21, αλέθεξε φηη δελ έρεη πξφβιεκα κε ηνπο θαηαγφκελνπο απφ άιιεο ρψξεο φκσο ε ίδηα θαη νη ζπκπαηξηψηεο ηεο ζην Ρέληε θάλνπλ παξέα κεηαμχ ηνπο, ιφγσ δηαθνξεηηθήο 1 Οη κεηαλάζηεο φκσο δελ είλαη ε κφλε πεξίπησζε πνπ ζεσξείηαη «αλεπηζχκεηε» αθνχ νη Έιιελεο ηδηνθηήηεο δε θαίλεηαη λα πξνηηκνχλ γηα ελνηθηαζηέο ηνπο νχηε ηνπο Έιιελεο θνηηεηέο. Πάλησο ε απνπζία νινθιεξσκέλεο ζηεγαζηηθήο πνιηηηθήο θαη πνιενδνκηθψλ πξνγξακκάησλ ζηελ Βιιάδα απνηειεί κηα έκκεζε πνιηηηθή θαη νδήγεζε ζην θαηλφκελν ησλ πςειψλ πνζνζηψλ ηεο ηδηνθαηνίθεζεο, κε ηελ εχλνηα ή κε ηελ απνπζία λφκσλ θαη δηαηάμεσλ ζρεηηθά κε ηελ αληηπαξνρή ή θαη ηελ απζαίξεηε δφκεζε. Με βάζε ηελ απνγξαθή ηνπ 2001, νη Έιιελεο παξνπζηάδνπλ έλα απφ ηα πςειφηεξα πνζνζηά ηδηνθηεζίαο θαηνηθίαο ζηελ Βπξψπε ζρεδφλ 80%. Οη παιηνί θάηνηθνη ησλ θέληξσλ αλαβαζκίδνπλ ην βηνηηθφ ηνπο επίπεδν θαη ελδερνκέλσο παίξλνπλ δάλεηα γηα λέεο θαηνηθίεο, εγθαηαιείπνπλ ηηο παιηέο θαη κεηαθνκίδνπλ ζηα πξνάζηηα, ελψ ηηο θελέο πιένλ θαηνηθίεο θαινχληαη λα λνηθηάζνπλ, επί ην πιείζηνλ, νη κεηαλάζηεο. χκθσλα πάιη κε ηελ απνγξαθή ηνπ 2001, γηα ηνπο κεηαλάζηεο απφ ρψξεο εθηφο ηεο Β.Β. ηα πνζνζηά είλαη 16% ηδηνθηήηεο θαη 68% ελνηθηαζηέο. Οη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο αιινδαπνχο ηδηνθηήηεο έρνπλ αγνξάζεη θαηνηθία κε ηε βνήζεηα ηξαπεδηθνχ δαλεηζκνχ, απφ ειιεληθέο θαη κφλν ηξάπεδεο. Οη λφκηκνη κεηαλάζηεο έρνπλ ζεσξεηηθά πξόζβαζε ζε θξαηηθά επηδνηνύκελε ζηέγε, αιιά ζηελ πξάμε ιίγνη ηελ έρνπλ απνθηήζεη ιόγσ ηεο πεξηνξηζκέλεο αζθαιηζηηθήο θάιπςήο ηνπο πξηλ ην Βίλαη πηζαλφ ε ζπκκεηνρή ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ αγνξά ή ελνηθίαζε θαηνηθίαο λα έρεη νδεγήζεη ζε αχμεζε ησλ ηηκψλ θαη λα έρεη ειαηηψζεη ηηο πηέζεηο ζηνπο ηδηνθηήηεο γηα βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ αθηλήησλ. Έξεπλεο δείρλνπλ φηη ηα δηακεξίζκαηα πνπ δηαηίζεληαη ζε κεηαλάζηεο είλαη παιηά θαη απαμησκέλα απφ ηνπο ηδηνθηήηεο ηνπο, ηα νπνία φκσο αλαβαζκίδνληαη ράξε ζε ίδηα κέζα θαη πξνζσπηθή εξγαζία ησλ αιινδαπψλ. Ο ηδηνθηήηεο δειαδή κπνξεί λα ζπκθσλεί ζε κείσζε ηνπ ελνηθίνπ κε ηελ πξνυπφζεζε πσο ν ελνηθηαζηήο ζα θηηάμεη ην ζπίηη κε δηθά ηνπ έμνδα ή εξγαζία. Έηζη, ε ζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα ηεο ζηέγαζεο αξθεηψλ κεηαλαζηψλ ζηνλ ειιεληθφ ρψξν θαη εηδηθά ζηελ Πξσηεχνπζα ραξαθηεξίδεηαη απφ έιιεηςε θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ ζηέγαζεο. Πιήζνο κεηαλαζηψλ εθηίζεηαη ζε λνκηθά θσιχκαηα θαη δηαθξίζεηο φζνλ αθνξά ζηελ πξφζβαζε ζε θαηάιιειε θαη νηθνλνκηθά αλεθηή ζηέγε. ε πνιιά δηακεξίζκαηα νη ηδηνθηήηεο λνηθηάδνπλ κε ην θεθάιη ή κε ηελ ψξα δσκάηηα ή θξεβάηηα, απνθνκίδνληαο κεγάια θέξδε θη έηζη νη κεηαλάζηεο εγθαζίζηαληαη ζε ππεξβνιηθά κεγάιε ππθλφηεηα. Οη πξφζθπγεο, επίζεο, έξρνληαη αληηκέησπνη κε εηδηθφηεξα πξνβιήκαηα, θαζψο νη ζπλζήθεο δηακνλήο ζηα θέληξα ππνδνρήο είλαη αθαηάιιειεο θαη ε δηάξθεηα δηακνλήο ζε απηά είλαη ζχληνκε. Πνιινί κεηαλάζηεο, επίζεο, δνπλ ζε ρψξνπο άκεζα ζπλδεδεκέλνπο κε ηελ εξγαζία ηνπο, βάζεη ζπκθσληψλ πνπ φκσο ελλννχλ αλαζθάιεηα, ππνβαζκηζκέλεο ζπλζήθεο, έιιεηςε ηδησηηθφηεηαο. Πιένλ νη κεηαλάζηεο έξρνληαη αληηκέησπνη κε ην ξίζθν λα κείλνπλ άζηεγνη θαη ηελ ίδηα ζηηγκή λα κελ έρνπλ δηθαίσκα πξφζβαζεο ζηηο ππεξεζίεο γηα αζηέγνπο εμαηηίαο ηνπ λνκηθνχ θαζεζηψηνο ππφ ηνπ νπνίνπ βξίζθνληαη ζηε ρψξα. 21

23 λννηξνπίαο, φπσο ηζρπξίδεηαη. Σν ίδην καο είπαλ θαη αξθεηνί κεηαλάζηεο απφ ην Παθηζηάλ, νη νπνίνη ζπλεπξίζθνληαη πεξηζζφηεξν κεηαμχ ηνπο θαη φρη κε άιιεο εζληθφηεηεο εμαηηίαο έιιεηςεο ρξφλνπ. Με ηνπο Έιιελεο ππάξρνπλ αξθεηέο δηαθνξέο φζνλ αθνξά ζηελ θνπιηνχξα ησλ δχν ιαψλ, φκσο ζηα ιεγφκελα ησλ Παθηζηαλψλ κε ηνπο νπνίνπο κηιήζακε δηαθαίλεηαη ζεβαζκφο απέλαληη ζηνπο λφκνπο θαη ηνπο ζεζκνχο ηεο Βιιάδαο. Ώλαγλσξίδνπλ φηη βξίζθνληαη ζε μέλν έδαθνο (ραξαθηεξηζηηθά καο είπαλ «Βδψ είλαη ε ρψξα ζαο θαη κπνξείηε λα θάλεηε φ,ηη ζέιεηε») θαη πξνζπαζνχλ λα κε δίλνπλ δηθαηψκαηα, λα κελ παξαλνκνχλ, λα κελ πεηξάδνπλ ηηο θνπέιεο θ.ιπ. Ώπφ ηα ζηνηρεία απηά αιιά θαη απφ ηηο καξηπξίεο ησλ κεηαλαζηψλ ινηπφλ δε θαίλεηαη λα ππάξρνπλ έληνλεο ζπγθξνχζεηο νχηε εγθιεκαηηθέο ξαηζηζηηθέο ελέξγεηεο εηο βάξνο δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ, παξαηεξείηαη φκσο κηα εζσζηξέθεηα ησλ εζληθνηήησλ θαη ίζσο ππάξρνπλ αθφκα θάπνηεο πξνθαηαιήςεηο. 1.3 Πςμπεπάζμαηα πκπεξαζκαηηθά, κε βάζε ηα παξαπάλσ ζηνηρεία ηεο έξεπλαο, κπνξνχκε λα ηζρπξηζηνχκε φηη ζην ζέκα ηεο θαηνίθεζεο θαη ηεο θαηνηθίαο νη κεηαλάζηεο ζην Αήκν Ρέληε έρνπλ εληαρζεί αξθεηά νκαιά σο έλα βαζκφ. Οη δηάθνξεο εζλνηηθέο θαη θνηλσληθέο νκάδεο ζπκβηψλνπλ ζην ρψξν ηνπ Ρέληε ρσξίο πξνβιήκαηα, παξφια απηά δε κπνξνχκε λα κηιάκε γηα παληειή αθνκνίσζε θαη έληαμε θαη ζίγνπξα είλαη αδχλαην λα κε γίλεη νκαδνπνίεζε ησλ κεηαλαζηψλ αλά εζληθφηεηα. Αειαδή, εμαθνινπζνχλ λα ππάξρνπλ αλνκνηνγέλεηεο ζηηο νκάδεο ησλ κεηαλαζηψλ φζνλ αθνξά ζηελ θαηνηθία. Κάπνηεο νκάδεο κεηαλαζηψλ δελ έρνπλ εχθνια ηηο ίδηεο επθαηξίεο κε ηνπο Έιιελεο νχηε κε άιιεο νκάδεο κεηαλαζηψλ απφ άιιεο ρψξεο. Σν εηζφδεκα θπζηθά είλαη θαζνξηζηηθφ ζηνηρείν, φκσο κεξηθέο θνξέο θαίλεηαη φηη θαη ε εζληθφηεηα θαζνξίδεη ηηο επθαηξίεο δσήο. Βθηφο απφ ην εηζφδεκα παίδεη ξφιν θαη ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, ε εζληθφηεηα, ε εξγαζία θιπ., φληαο παξάγνληεο γηα ηελ θνηλσληθή απνδνρή ή κε ησλ κεηαλαζηψλ. ε γεληθέο γξακκέο κπνξνχκε λα πνχκε φηη νη κεηαλάζηεο γηα θάπνηνπο Έιιελεο ηδηνθηήηεο δηακεξηζκάησλ δελ είλαη επηζπκεηνί, αιιά ηειηθά δελ απνηεινχλ θαη πξφβιεκα. Ώληηζέησο, ζπκβάιινπλ ζηελ θαιή δηαηήξεζε νξηζκέλσλ θηηξηαθψλ κνλάδσλ θαη γεηηνληψλ ελ γέλεη θαη «γεκίδνπλ» ηα θελά δηακεξηζκάησλ. Οη Έιιελεο θάηνηθνη ηνπ Αήκνπ δε θαίλεηαη λα έρνπλ παξάπνλα ζρεηηθά κε ηε γεηηλίαζή ηνπο κε αιινδαπνχο. Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη κε ηνπο αιινδαπνχο, απφ δηάθνξεο ρψξεο πξνέιεπζεο, πνπ ππνζηεξίδνπλ φηη δελ αληηκεησπίδνπλ πξφβιεκα ιφγσ ηεο ζπλχπαξμεο. Παξφια απηά παξαηεξνχληαη θαηλφκελα δεκηνπξγίαο ζπιάθσλ κεηαμχ κεηαλαζηψλ ηεο ίδηαο ρψξαο πξνέιεπζεο θαη κηα αιιειεγγχε κεηαμχ ηνπο. Ώπηφ εξκελεχεηαη σο έλα θπζηνινγηθφ θαηλφκελν γηα ηελ επηβίσζή ηνπο, γηα ηε δηαηήξεζε ηεο ηαπηφηεηάο ηνπο κέζα ζην πνιππνιηηηζκηθφ ζχλνιν αιιά θαη γηα ηελ νξγάλσζή ηνπο πξνο κηα θνηλή αληηκεηψπηζε δεηεκάησλ πνπ ηνπο αθνξνχλ. Βλ θαηαθιείδη κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε φηη ε ζπλχπαξμε ησλ θαηνίθσλ ηνπ Ρέληε, αλεμαξηήησο εζληθφηεηαο είλαη αξκνληθή, ζπγθξηλφκελε κε ηελ θαηάζηαζε πνπ επηθξαηεί ζε γεηηνληθνχο δήκνπο θαη ζην Αήκν Ώζελαίσλ. ην Ρέληε απνπζηάδεη ε εγθιεκαηηθφηεηα κε ζχηεο ή ζχκαηα κεηαλάζηεο, θαζψο θαη άιια θαηλφκελα αληίδξαζεο ξαηζηζηηθά ζπλζήκαηα ζηνπο ηνίρνπο, νξγαλψζεηο θαηνίθσλ ελάληηα ζηνπο κεηαλάζηεο θιπ. Σν ηειεπηαίν δηάζηεκα ηα ζέκαηα ηεο ζηέγαζεο έρνπλ εληαρζεί ζε κία ζεηξά απφ πνιηηηθέο γηα ην θέληξν ηεο Ώζήλαο, πνπ φκσο δελ απνηεινχλ κηα νινθιεξσκέλε ζηεγαζηηθή πνιηηηθή, αιιά ζπλδένληαη κε πξνσζνχκελεο πνιενδνκηθέο παξεκβάζεηο θαη αλαπιάζεηο. Σα πξνγξάκκαηα απηά θαίλεηαη φηη απεπζχλνληαη ζε δχν δηαθξηηέο θνηλσληθέο νκάδεο, ηηο «επηζπκεηέο» θαη ηηο «εππαζείο». Σν ΤΠΒΚΏ κέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο «Ώζήλα- Ώηηηθή 2014», απφ παξάγνληεο ηνπ ΟΡΏ, ζθνπεχεη λα δψζεη θίλεηξα ελίζρπζεο ηεο θαηνηθίαο ζην θέληξν ηεο Ώζήλαο θαη επηζηξνθήο ζε απηήλ.. Παξάιιεια, δηαηππψλνληαη πξνηάζεηο γηα ηηο «εππαζείο» νκάδεο, ηνπ θέληξνπ ηεο Ώζήλαο, πξφζθπγεο, κεηαλάζηεο, άλεξγνπο θ.ά.. Πξνηείλεηαη ε ελίζρπζε ησλ θνηλσληθψλ παξνρψλ θαη ηεο ζηεγαζηηθήο κέξηκλαο γηα ηνπο άζηεγνπο, ελψ παξάιιεια θαη ν Αήκνο Ώζελαίσλ αλαδεηά ιχζεηο γηα ηελ παξνρή θαηνηθίαο ζε αζηέγνπο. Οπζηαζηηθά, νη πξνζέζεηο ηεο πνιηηείαο θαίλεηαη λα εμαξηψληαη απφ ηηο πηέζεηο ηεο αγνξάο αθηλήησλ θαη ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ θεθαιαίνπ γηα ηελ πξνζέιθπζε επελδχζεσλ ζην θέληξν, ελψ ν ξφινο ηνπ θξάηνπο πεξηνξίδεηαη ζηε δεκηνπξγία ελφο ειθπζηηθνχ πεξηβάιινληνο κε ζεκεηαθέο αλαπιάζεηο. Σελ ίδηα ζηηγκή πνπ αλαθνηλψλνληαη πξνηάζεηο, απηέο δελ εθαξκφδνληαη νχηε γίλνληαη ζπγθεθξηκέλεο πνιηηηθέο. Ώληίζεηα, νη θξαηηθέο ζηεγαζηηθέο παξνρέο ζπξξηθλψλνληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν, εηο βάξνο ησλ αζζελέζηεξσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ, π.ρ. κε ηελ θαηάξγεζε θνξναπαιιαγψλ, ηε κείσζε ησλ παξνρψλ ηνπ ΟΒΚ, ηελ επηβνιή θφξσλ αθίλεηεο πεξηνπζίαο, ηελ αχμεζε ηνπ θφζηνπο θνηλσθειψλ παξνρψλ θαη ιεηηνπξγηθψλ εμφδσλ, νμχλνληαο ηα πξνβιήκαηα θαηνηθίαο θαη ζηνπο κεηαλάζηεο, νη νπνίνη αληηκεησπίδνπλ κεγάιν πξφβιεκα θάιπςεο ησλ εμφδσλ ηεο ελνηθίαζεο. Πάλησο, ην χληαγκα ηεο Βιιάδνο πεξηέρεη δηάηαμε ζρεηηθή κε ηε ζηέγαζε απφ ην 1975: (Άξζξν 21, 4): H απόκηηζη καηοικίας από ασηούς ποσ ηην ζηερούνηαι ή ποσ ζηεγάζονηαι ανεπαρκώς αποηελεί ανηικείμενο ειδικής θρονηίδας ηοσ Κράηοσς. ΓΖΜΟ ΑΓ. Η. ΡΔΝΣΖ ην Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε δηακέλεη κφληκα ζεκαληηθφο αξηζκφο κεηαλαζηψλ απφ δηάθνξεο ρψξεο θαη γηα απηφ θαηά θαηξνχο έρεη πξνζπαζήζεη λα πξνιάβεη ή λα επηιχζεη ηπρφλ πξνβιήκαηα θαη δεηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε κεηαλάζηεπζε. Ο Αήκνο ην 2005 αλέιαβε θαη δηεμήγαγε έξεπλα ζρεηηθή κε ζέκαηα ηεο κεηαλάζηεπζεο ζηελ πεξηνρή. Ώπφ ηελ έξεπλα θαη ηα ζπκπεξάζκαηα ζθφπεπε ζην λα ιάβεη θάπνηα κέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε δεηεκάησλ πξνο ηελ νκαιή ζπκβίσζε ησλ ληφπησλ θαηνίθσλ κε ηνπο κεηαλάζηεο. Έηζη, ήξζε ζε επαθή κε νξγαλσκέλνπο ζπιιφγνπο κεηαλαζηψλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Ρέληε θαη ζπλέβαιε ζηε δεκηνπξγία ζπκβνπιίσλ κεηαλαζηψλ αλά εζληθφηεηα. Βπίζεο, έθαλε πξνζπάζεηεο γηα δηαπνιηηηζκηθά δξψκελα θαη εθδειψζεηο πνπ ζα έθεξλαλ θνληά ηηο νκάδεο ησλ κεηαλαζηψλ κε ηνπο ληφπηνπο. 22

24 Πξνζθπγηθή θαηνηθία κε Έιιελεο θαηνίθνπο Πξνζθπγηθέο θαηνηθίεο θαηνηθνύκελεο θπξίωο από κεηαλάζηεο πγθξνηήκαηα νδνύ Φιέκηλγθ Βηθφλα 5: Θέζε πξνζθπγηθψλ θαηνηθηψλ θαη θαηνηθηψλ κεηαλαζηψλ ζηνλ Αήκν Ρέληε Πεγή: Πξνζσπηθφ αξρείν, 2011 Πξνζθπγηθέο αξκέληθεο πνιπθαηνηθίεο 23

25 2. Απαζσόληζη Δ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ησλ αλζξψπσλ γεληθά θαη ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ νκάδσλ εηδηθφηεξα είλαη έλα θεθάιαην κε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ θαζψο κπνξεί λα καο δψζεη πνιιέο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ηξφπν ελζσκάησζεο ησλ αλζξψπσλ κέζα ζην θνηλσληθφ ζχλνιν, ηηο ζρέζεηο πνπ έρνπλ αλαπηχμεη κεηαμχ ηνπο, αιιά θαη κε άιιεο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ, ηνλ ηξφπν πνπ βηψλνπλ ηνλ ηφπν ζηνλ νπνίν δηακέλνπλ θ.ά. Πξνθεηκέλνπ λα θαηαλνήζνπκε θαιχηεξα ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Ώγ. Ε. Ρέληε, πνπ απνηειεί θαη ην αληηθείκελν κειέηεο ηνπ παξφληνο θεθαιαίνπ, θξίλεηαη ζθφπηκν λα παξαζέζνπκε εθ παξαιιήινπ φιεο εθείλεο ηηο πνιηηηθέο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ Βπξσπατθή Έλσζε, ην θξάηνο, αιιά θαη ην Αήκν θαη ζρεηίδνληαη κε ηελ απαζρφιεζε ησλ κεηαλαζηψλ. Έηζη, ζα έρνπκε ηελ επθαηξία λα δηαπηζηψζνπκε θαηά πφζν νη πνιηηηθέο απηέο έρνπλε βνεζήζεη νπζηαζηηθά ηηο κεηαλαζηεπηηθέο νκάδεο ζηε ρψξα καο γεληθά θαη ζηελ πεξηνρή κειέηεο εηδηθφηεξα, θαη εάλ έρνπλ απνηειέζεη θίλεηξν εγθαηάζηαζεο θαη εξγαζίαο θαη ζε πνηφ βαζκφ. Σν ζεζκηθφ πιαίζην, ινηπφλ, ζα απνηειέζεη έλα ζεκαληηθφ εξγαιείν ζηελ έξεπλά καο, έηζη ψζηε λα θαηαλνήζνπκε θαη λα εξκελεχζνπκε θαιχηεξα ηηο ζπλζήθεο απαζρφιεζεο ζηελ πεξηνρή κειέηεο. Μεζνδνινγηθά, φπσο έρεη παξνπζηαζηεί αλαιπηηθά ζην θεθάιαην ΐ ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, ζα πξνζεγγίζνπκε ην ζέκα κέζα απφ ηελ ηαπηφρξνλε επεμεξγαζία θαη αλάιπζε πξσηνγελψλ θαη δεπηεξνγελψλ πεγψλ. Δ πξσηνγελήο έξεπλα πεξηιακβάλεη ζπλνκηιίεο κε εξγαδνκέλνπο ζην δήκν Ρέληε, ηδηνθηήηεο επηρεηξήζεσλ, αλέξγνπο θ.ιπ., ελψ ε δεπηεξνγελήο βαζίδεηαη ζηα πην πξφζθαηα επίζεκα ζηνηρεία ηεο απνγξαθήο ηνπ 2001 θαη ζε ινηπέο δεκνζηεχζεηο. Γηα ιφγνπο δηεπθφιπλζεο ζα παξνπζηάζνπκε ζηε ζπλέρεηα μερσξηζηά ηα ζηνηρεία πνπ έρνπκε αληιήζεη απφ ηελ πξσηνγελή θαη ηε δεπηεξνγελή έξεπλα, ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη ρξνληθά θάπνην απφ ηα δχν πξνεγείηαη, θαζψο φπσο ήδε αλαθέξακε πξφθεηηαη γηα κηα δηαξθή αιιειεπίδξαζε ησλ δχν κεξψλ πξνθεηκέλνπ λα θαηαιήμνπκε ζε ζπκπεξάζκαηα. 2.1 Ξπωηογενήρ έπεςνα Σα ζηνηρεία πνπ αληιήζακε κέζσ ηεο πξσηνγελνχο έξεπλαο πξνέξρνληαη πξψηνλ απφ ηε ζπκκεηνρή καο ζε εθδειψζεηο ζπλαθείο κε ην ζέκα ηεο κεηαλάζηεπζεο πνπ έιαβαλ ρψξα ζηελ πεξηνρή κειέηεο θαηά ηελ πεξίνδν ηεο έξεπλάο καο, θαη δεχηεξνλ απφ ζπλεληεχμεηο κε κεηαλάζηεο πνπ δηακέλνπλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Ώγ. Ε.Ρέληε. Οη ζπλεληεχμεηο ρσξίδνληαη ζηηο εκηδνκεκέλεο, φπνπ έρνπκε απφ πξηλ θαηαζηξψζεη εξσηεκαηνιφγηα ηα νπνία ζε γεληθέο γξακκέο αθνινπζνχκε, ζηηο ζπλεληεύμεηο αηρκήο πνπ γίλνληαη ζε άηνκα πνπ ηπραία ζπλαληάκε ζην δξφκν θαη ηέινο ζηηο ζπλεληεύμεηο/ ζπδεηήζεηο κέζα ζε νκάδεο εζηίαζεο (φπσο γηα παξάδεηγκα κηα νκάδα Παθηζηαλψλ πνπ παίδεη θξίθεη ζηελ πιαηεία). Πξνζπαζήζακε θαηά ην δπλαηφλ λα πξνζεγγίζνπκε δηαθνξεηηθέο εζληθφηεηεο κεηαλαζηψλ, αιιά θαη άηνκα κε δηαθνξεηηθή ζέζε ζην επάγγεικα (π.ρ. ηδηνθηήηεο θαηαζηεκάησλ, ππαιιήινπο, εξγάηεο θ.ιπ.), ψζηε ε ζεψξεζή καο λα είλαη ζθαηξηθή. Οη δηαθνξεηηθέο νκάδεο αλζξψπσλ θαη νη εξγαδφκελνη δηαθφξσλ εζληθνηήησλ πνπ κέλνπλ ζην δήκν Ρέληε, ζπλνκίιεζαλ καδί καο εθηφο ησλ άιισλ γηα ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαη ηηο ζπλζήθεο απαζρφιεζεο. πσο καο είπαλ, αληηκεησπίδνπλ θη απηνί πιένλ ην πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο, ην νπνίν έρεη γίλεη ηδηαίηεξα έληνλν θαη θπζηθά απαζρνιεί ηφζν ηνπο Έιιελεο φζν θαη ηνπο κεηαλάζηεο ζηνπο δχζθνινπο θαηξνχο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο πνπ δηαλχνπκε. Αελ ππάξρνπλ πιένλ πνιιέο δνπιεηέο γηα ηνπο κεηαλάζηεο ζηελ πεξηνρή θαη ζπρλά αλαγθάδνληαη λα πάξνπλ δάλεηα γηα λα δήζνπλ, ελψ θάπνηνη ζθέθηνληαη ην ελδερφκελν λα κεηαλαζηεχζνπλ πξνο άιιεο ρψξεο. Παξφια απηά, ππάξρεη αιιειεγγχε κεηαμχ ηνπο θαη δηάζεζε λα βνεζήζεη ν έλαο ηνλ άιιν νηθνλνκηθά, ζε πεξίπησζε πνπ πξνθχςεη αλάγθε. ΚΔΡΟΑ ΘΑΗ ΞΝΙΗΡΗΘΔΠ ΓΗΑ ΡΖΛ ΑΞΑΠΣΝΙΖΠΖ ΡΩΛ ΚΔΡΑΛΑΠΡΩΛ 1) ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΈΝΩΖ Βπηηξνπή Β.Β. Κπθιηθή κεηαλάζηεπζε θαη εηαηξηθέο ζρέζεηο θηλεηηθφηεηαο κεηαμχ ηεο Β.Β. θαη ηξίησλ ρσξψλ (2007). πκβνχιην Β.Β. ηεο Αεκηνπξγία επξσπατθνχ δηθηχνπ κεηαλάζηεπζεο Έθζεζε γηα ηελ Υσξηθή θαη Οηθνλνκηθή πλνρή - Καηάξηηζε εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. - Καηαπνιέκεζε αλεξγίαο (πεξηζζφηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο). - Καηαπνιέκεζε θηψρεηαο ζηα θξάηε-κέιε. 2) ΔΛΛΑΓΑ - ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΣΖ ΥΩΡΑ Τπνπξγείν Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Αηεζλή Οξγαληζκφ Μεηαλάζηεπζεο (ΑΟΜ) - Πξφγξακκα εζεινληηθνχ επαλαπαηξηζκνχ κεηαλαζηψλ. Τπνπξγείν Βζσηεξηθψλ Γελ. Αηεχζπλζε Μεηαλαζηεπηηθήο Πνιηηηθήο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο Πνιηηηθή θνηλσληθήο ζπλνρήο Καηαπνιέκεζε αληζνηήησλ ζηελ απαζρφιεζε Τπνπξγείν Βζσηεξηθψλ/ Τπνπξγείν Βμσηεξηθψλ - Σνπηθή απηνδηνίθεζε θαη δηαπνιηηηζκηθφηεηα, Βπξσπατθφ Σακείν Έληαμεο Τπεθφσλ Σξίησλ Υσξψλ (ζε ζπλεξγαζία κε ην Τπνπξγείν Βζσηεξηθψλ) - Πξφγξακκα «Ώιιειεγγχε θαη Αηαρείξηζε ησλ Μεηαλαζηεπηηθψλ Ρνψλ» γηα ηελ πεξίνδν Θεζκηθφ πιαίζην - Ν.2434/1996 Πνιηηηθή γηα ηελ εξγαζία θαη λνκηκνπνίεζε παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ. - Π.Α.358/1997 Θέζπηζε «Άζπξεο θάξηαο» πξνζσξηλήο παξακνλήο ζηε ρψξα γηα δηάζηεκα 6 κελψλ. Δ δηαδηθαζία πξνβιέπεη πξνζσξηλή θαηαρψξεζε ησλ κεηαλαζηψλ πξνθεηκέλνπ λα μεθηλήζνπλ νη δηαδηθαζίεο γηα ηελ έθδνζε ηεο πξάζηλεο θάξηαο. - 24

26 Έλα αθφκε ζεκειηψδεο πξφβιεκα γηα ηνπο κεηαλάζηεο, φπσο δηαηππψζεθε απφ ηνπο ίδηνπο, αιιά θαη εθπξνζψπνπο ηνπο (βι. ηνλ πξφεδξν ηνπ πνιηηηζηηθνχ ζπιιφγνπ «Μηλράαηδ», Μνπξηαδά Γθνπιάκ) είλαη ε θάιπςε ησλ πξνυπνζέζεσλ πνπ νξίδνληαη απφ ηνλ ηζρχνληα λφκν, γηα ηε ρνξήγεζε ηεο θάξηαο παξακνλήο. Ο Μνπξηαδά Γθνπιάκ κάο είπε ραξαθηεξηζηηθά φηη ζεσξεί άδηθν θαη ζθιεξφ λα αλαλεψλεηαη ε άδεηα παξακνλήο ησλ κεηαλαζηψλ θάζε δχν ρξφληα κε ηηο εμήο ηξεηο πξνυπνζέζεηο: λα έρνπλ ζπκπιεξψζεη 200 έλζεκα κέζα ζε έλα ρξφλν, λα ππάξρεη δηαζέζηκε ζπζηαηηθή επηζηνιή απφ ηνλ εξγνδφηε θαη ηξίηνλ ην εθθαζαξηζηηθφ ηνπο λα είλαη χςνπο θαη ειάρηζην επξψ. Βθηφο ησλ άιισλ νη δηαδηθαζίεο είλαη ηδηαίηεξα ρξνλνβφξεο θαζψο γηα φζνπο ήξζαλ λφκηκα έσο θαη ην 96 ηα ραξηηά εθδφζεθαλ ην 2001, ελψ ζήκεξα φζνη θάλνπλ αίηεζε γηα λα θέξνπλ θαη ηελ νηθνγέλεηά ηνπο πξέπεη λα πεξάζνπλ πξψηα 4 κε 5 λφκηκα ρξφληα ζηελ Βιιάδα γηα λα κπνξέζνπλ ζηε ζπλέρεηα λα έξζνπλ θαη νη ζπγγελείο. Οη δπζθνιίεο πνπ πξνθχπηνπλ κέζα απφ ηηο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο αλαγθάδνπλ έλα κέξνο ησλ κεηαλαζηψλ λα εηζέξρνληαη παξάλνκα ζηε ρψξα, ρσξίο ραξηηά, θαη θαηά ζπλέπεηα λα πξνζθεχγνπλ θαη ζηελ άηππε εξγαζία γηα βηνπνξηζηηθνχο ιφγνπο. Δ άηππε απαζρφιεζε θαη ζηελ πεξηνρή ηνπ Ρέληε έρεη απνηειέζεη πφιν έιμεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε κεηαλαζηψλ. Μηα νκάδα λέσλ αλδξψλ απφ ην Παθηζηάλ πνπ ζπλαληήζακε ζην θέληξν ηνπ Ρέληε κάο κίιεζε γηα ηηο δχζβαηεο δηαδξνκέο κέζα απφ βνπλά πνπ αθνινπζνχλ νη άληξεο (Παθηζηαλνί, Μπαγθιαληεζηαλνί, Ελδνί θ.ιπ.) πξνθεηκέλνπ λα θηάζνπλ παξάλνκα ζηε ρψξα καο. Δ δηαδηθαζία απηή κπνξεί λα ηνπο αλαγθάζεη λα κείλνπλ κέρξη θαη έμη κήλεο ζην δξφκν. (βι. Παξάξηεκα III) Βίλαη ελδηαθέξνλ λα παξαθνινπζήζνπκε κέζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο θαη ηηο ζπλνκηιίεο κε ηηο κεηαλαζηεπηηθέο νκάδεο ηνπ δήκνπ ηηο κεηαθηλήζεηο εξγαηηθνχ δπλακηθνχ απφ θαη πξνο ηελ πεξηνρή, εζηηάδνληαο ζηε ζχλδεζε ηνπ ηφπνπ δηακνλήο κε ην είδνο ηεο απαζρφιεζεο. Ήδε ηα πξψηα κεγάια εξγνζηάζηα πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Ρέληε απφ ην 1962, αιιά θαη νη κηθξφηεξεο βηνκεραληθέο κνλάδεο πνπ εγθαηαζηάζεθαλ ζηε ζπλέρεηα, πξνζέδσζαλ ζηαδηαθά βηνκεραληθφ ραξαθηήξα ζην δήκν. Έηζη ε πεξηνρή αλέθαζελ απνηεινχζε πφιν έιμεο εξγαηηθνχ δπλακηθνχ -αλάκεζά ηνπο θαη αξθεηνί κεηαλάζηεο- ην νπνίν απαζρνινχληαλ ζηα εξγνζηάζηα πνπ εδξεχνπλ εληφο, αιιά θαη πιεζίνλ ηνπ δήκνπ. Βίλαη ραξαθηεξηζηηθφ ην γεγνλφο φηη αξθεηνί κεηαλάζηεο κάο είπαλ φηη επέιεμαλ ηελ πεξηνρή αθξηβψο επεηδή βξίζθεηαη θνληά ζηνλ ηφπν εξγαζίαο ηνπο. Σα κεηαλαζηεπηηθά ξεχκαηα είλαη γεγνλφο πσο έρνπλ αλαπηχμεη ηζρπξνχο δεζκνχο κεηαμχ ηνπο (θπξίσο ηα πξνεξρφκελα απφ ηελ ίδηα ρψξα) θαη ζηελ πεξηνρή ηνπ Ρέληε. Βλδηαθέξνληαη πνιχ γηα ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο πνπ έρνπλ αθήζεη πίζσ θαη ζηηο νπνίεο ζηέιλνπλ ζπρλά ρξήκαηα. Πνιχ ζπρλφ επίζεο είλαη ην θαηλφκελν λα έξρνληαη ζηαδηαθά ζηελ Βιιάδα θαη ηα ππφινηπα κέιε κηαο νηθνγέλεηαο, «π.ρ. ν παηέξαο ζα θέξεη ην γην, ν ζείνο ηα αλίςηα, έξρνληαη αξρηθά 5-6 αδέιθηα θαη κεηά ηα ππόινηπα θ.ν.θ.» (βι. Παξάξηεκα III). Σν θαηλφκελν απηφ ηεο θνηλσληθήο ζπζπείξσζεο ζε ζπιάθνπο νκνεζλψλ έρεη άκεζν αληίθηππν ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαζψο ε βνήζεηα πνπ παξέρεηαη απφ ηα παιηφηεξα κέιε ζηελ αλαδήηεζή ηεο έρεη σο απνηέιεζκα ηε ζπγθέληξσζε αιινδαπψλ ζε έλαλ θνηλφ ηφπν εξγαζίαο (Βξγνζηάζηα, Λαραλαγνξά θ.ιπ.). Μέζα απφ ηελ έξεπλά καο παξαηεξήζακε φηη ην είδνο ηεο απαζρφιεζεο ησλ κεηαλαζηψλ ζρεηίδεηαη κε κηα ζεηξά παξαγφλησλ φπσο είλαη ε ρψξα πξνέιεπζήο ηνπο, ην επίπεδν εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο, ε εμαζθάιηζε ηεο άδεηαο παξακνλήο θ.ά. Οη δνπιεηέο πνπ επηιέγνπλ είλαη δηαθφξσλ εηδψλ, ελψ αξθεηέο είλαη ηερληθήο θχζεσο. Οη πεξηζζφηεξνη Παθηζηαλνί, γηα παξάδεηγκα, έρνπλ βγάιεη θάπνηα ηερληθή ζρνιή ζηε ρψξα ηνπο θαη γη απηφ ζπλήζσο φηαλ έξρνληαη ζηελ Βιιάδα θάλνπλ κεραλνινγηθέο δνπιεηέο (φπσο γηα παξάδεηγκα ειεθηξνθνιιήζεηο, λαππεγεία, εξγαζηήξηα καξαγθψλ θ.ά.). Βπίζεο αξθεηνί απαζρνινχληαη σο νδεγνί ζε θνξηεγά θαη θαξφηζεο, ελψ άιινη επηιέγνπλ λα κεηαθηλεζνχλ πξνο ηελ επαξρία γηα λα αζρνιεζνχλ κε ηηο θαιιηέξγεηεο. - Π.Α.359/1997 Θέζπηζε «Πξάζηλεο θάξηαο». Ώπαξαίηεηε ε θαηνρή ηεο άζπξεο θάξηαο (ή πιήξσζε ησλ θξηηεξίσλ ηεο) θαζψο θαη ε εμαζθάιηζε 40 ελζήκσλ. Εζρχο 1-3 ρξφληα κε δπλαηφηεηα επέθηαζεο γηα δχν ρξφληα, αλαλεψλνληάο ηελ κία ή δχν θνξέο. - Π.Α.61/1999 (ΦΒΚ Ώ63, 6/4/1999) άξζξν 2, 2 θαη 7. ηελ ειιεληθή λνκνζεζία πξνβιέπεηαη φηη εληφο ηξηκήλνπ πξέπεη λα εμεηαζζεί ην αίηεκα αζχινπ θαη λα εθνδηαζηεί ν πξφζθπγαο κε λνκηκνπνηεηηθά έγγξαθα (δειηίν αηηήζαληνο άζπιν αιινδαπνχ) δηάξθεηαο έμη κελψλ, πνπ λα κπνξεί λα αζθήζεη εξγαζία θαη λα έρεη πξφζβαζε ζηελ δεκφζηα πεξίζαιςε. Σν δειηίν απηφ αλαλεψλεηαη γηα ίζν ρξφλν απφ ηηο αξκφδηεο ππεξεζίεο ηνπ ηφπνπ θαηνηθίαο ηνπ, κέρξη ηελ έθδνζε νξηζηηθήο απφθαζεο επί ηνπ αηηήκαηνο. - Ν. 2910/2001 «Βίζνδνο θαη παξακνλή αιινδαπψλ ζηελ Βιιεληθή Βπηθξάηεηα. Κηήζε ηεο ειιεληθήο ηζαγέλεηαο κε πνιηηνγξάθεζε θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΒΚ 91Ώ / ). - Ν. 3386/2005 «Βίζνδνο, δηακνλή θαη θνηλσληθή έληαμε ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζηελ Βιιεληθή Βπηθξάηεηα» (ΦΒΚ 212Ώ / ) Σξνπνπνίεζε κε ηνλ Ν. 3907/ Π.Α. 150/2006 (ΦΒΚ 160Ώ /2006) γηα ηνπο επί καθξφλ δηακέλνληεο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ. Ο επί καθξφλ δηακέλσλ απνιαχεη ίζεο κεηαρείξηζεο κε ηνπο εκεδαπνχο φζνλ αθνξά: α) Σελ πξφζβαζε ζηε κηζζσηή ή κε κηζζσηή δξαζηεξηφηεηα θαη ηνπο φξνπο απαζρφιεζεο θαη εξγαζίαο, πεξηιακβαλνκέλσλ ησλ φξσλ απφιπζεο θαη ακνηβήο. Αελ επηηξέπεηαη πξφζβαζε ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ηελ άζθεζε δεκφζηαο εμνπζίαο. β) Σελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε. γ) Σελ αλαγλψξηζε επαγγεικαηηθψλ δηπισκάησλ, πηζηνπνηεηηθψλ θαη άιισλ ηίηισλ. δ) Σελ θνηλσληθή αζθάιεηα θαη ηα βαζηθά πιενλεθηήκαηα ηεο θνηλσληθήο αξσγήο θαη πξνζηαζίαο, φπσο απηά νξηνζεηνχληαη ζην πιαίζην ηδίσο ησλ λ. 4051/1960 «Πεξί εληζρχζεσο απξνζηάηεπησλ παίδσλ» (ΦΒΚ Ώ 68), λ.δ. 57/

27 Δ πεξηνρή ηνπ Ρέληε ιφγσ ηεο χπαξμεο ησλ εξγνζηαζίσλ, αιιά θαη ηεο Λαραλαγνξάο έρεη απνηειέζεη ζεκαληηθφ πφιν έιμεο κεηαλαζηψλ πνπ πξνζβιέπνπλ ζηελ εχξεζε εξγαζίαο, ελψ ζε θάπνηεο άιιεο πεξηπηψζεηο επηιέρζεθε σο ηφπνο δηακνλήο αθνχ πξψηα βξέζεθε ε δνπιεηά. Έηζη, ζηε Λαραλαγνξά ζήκεξα εξγάδνληαη πεξηζζφηεξνη αιινδαπνί απ φηη Έιιελεο πνπ πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ηε ΐνπιγαξία, ηε Ρσζία, ην Παθηζηάλ θαη ηε Ρνπκαλία. ζνλ αθνξά ηε ξσζηθή θνηλφηεηα κεηαλαζηψλ ζην Ρέληε, εθπξφζσπνί ηεο κάο είπαλε φηη ηα πην ζπλεζηζκέλα επαγγέικαηα γηα ηνπο άλδξεο είλαη ν νδεγφο ζε ληαιίθεο θαη θνξηεγά (θάλνληαο ηαμίδηα θαη εθηφο Βιιάδαο), θαη ν νηθνδφκνο. Ώπφ ηελ άιιε, νη γπλαίθεο Ρσζίδεο πνπ είλαη θαη κεγαιχηεξεο ειηθίαο ζπλήζσο θαζαξίδνπλ ζπίηηα. (ΐι. Παξάξηεκα ΕΕ) Δ αζθάιηζε ησλ κεηαλαζηψλ γίλεηαη ζπλήζσο κέζσ ΕΚΏ κε έλζεκα, ελψ ζε ζρέζε κε ην χςνο ησλ απνιαβψλ νη ίδηνη καο είπαλε φηη ζε άιιεο ρψξεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηελ Εηαιία θαη ηε Γεξκαλία, ηα κεξνθάκαηα θαη νη ακνηβέο θηλνχληαη ζπγθξηηηθά ζε πςειφηεξα επίπεδα. Ώμίδεη λα αλαθεξζεί επίζεο φηη ν πξφεδξνο ηνπ ζπιιφγνπ Minhaj γηα ηελ Βηξήλε θαη ηε πκθηιίσζε, εμέθξαζε ηε γλψκε φηη ηφζν ν κεηαλάζηεο φζν θαη ν Έιιελαο έρνπλ ηηο ίδηεο πηζαλφηεηεο λα εμαζθαιίζνπλ κηα θαιή ζέζε ζηε δνπιεηά πνπ θάλνπλ θαζψο ζεσξεί πσο «ην κπαιό είλαη εθείλν πνπ κεηξάεη» θαη θαηά ζπλέπεηα δελ πηζηεχεη φηη νη κεηαλάζηεο δέρνληαη ξαηζηζηηθή ζπκπεξηθνξά ζε απηφλ ηνλ ηνκέα. Βπηπιένλ, ην θαηλφκελν ηεο απην-απαζρφιεζεο είλαη πνιχ ζπλεζηζκέλν γηα ηνπο κεηαλάζηεο δηαθφξσλ εζληθνηήησλ πνπ δηακέλνπλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Ρέληε. Πνιινί απφ απηνχο απαζρνινχληαη ζε κηθξέο ζπλνηθηαθέο επηρεηξήζεηο επελδχνληαο ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ (ηειεθσλία, κεηαθνξά ρξεκάησλ, θνπξεία θ.ά.), αιιά θαη ηνπ εκπνξίνπ (ςηιηθά, καλάβηθν, κίλη κάξθεη θ.ά.). Οη επηρεηξήζεηο απηέο κπνξεί λα κελ ηνπο απνθέξνπλ κεγάια θέξδε ιφγσ ηνπ ρακεινχ ηδίξνπ θαη ησλ πςειψλ θφξσλ πνπ θαινχληαη λα πιεξψζνπλ νη ηδηνθηήηεο ηνπο, εληνχηνηο ηνπο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα βγάδνπλ ηα έμνδά ηνπο θαη λα απηνζπληεξνχληαη. Βλδεηθηηθά αλαθέξνπκε ηε καξηπξία ηνπ Μνπξηαδά Γθνπιάκ, παθηζηαληθήο θαηαγσγήο (έρεη γίλεη αλαθνξά πην πάλσ), ν νπνίνο δηαηεξεί ζήκεξα κίλη κάξθεη επί ηεο ιεσθφξνπ Θεβψλ φκσο γηα λα θαηαιήμεη ζε απηφ είρε αλνίμεη πξνεγνπκέλσο βηνηερλία ελδπκάησλ, έπεηηα ςεηνπσιείν θαη θαηφπηλ θνπξείν ηα νπνία θαη δηαδνρηθά έθιεηλε γηαηί δελ είραλ αξθεηή δνπιεηά. Ώληηιακβαλφκαζηε, ινηπφλ, φηη νη ζπλζήθεο αλάπηπμεο κηαο επηρείξεζεο δελ είλαη ηφζν επλντθέο. ε θάζε πεξίπησζε πάλησο κπνξνχκε λα πνχκε φηη νη επηρεηξήζεηο ησλ κεηαλαζηψλ πνπ σο επί ην πιείζηνλ απεπζχλνληαη πξνο φινπο (νκνεζλείο, κεηαλάζηεο άιισλ εζληθνηήησλ θαη Έιιελεο πειάηεο) είλαη έλα ζεκαληηθφ κέζν ψζηε νη ίδηνη λα δηθηπσζνχλ ζηαδηαθά ζε ηνπηθφ επίπεδν θαη λα θαιιηεξγήζνπλ ζρέζεηο εκπηζηνζχλεο κε ηνπο ληφπηνπο. Με ηνλ ηξφπν απηφλ ε ηνπηθή νηθνλνκία ιεηηνπξγεί επηθνπξηθά ζηελ αξκνληθή ζπλχπαξμε θαη ηελ νκαιή θαη δεκηνπξγηθή ελζσκάησζε ησλ κεηαλαζηψλ ζην θνηλσληθφ ζχλνιν. 2.2 Γεςηεπογενήρ έπεςνα ην θνκκάηη απηφ ζα παξαζέζνπκε ηα πνζνηηθά ζηνηρεία θαη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ έρνπκε ζπγθεληξψζεη κέζα απφ άιιεο έξεπλεο, κειέηεο θαη ζηαηηζηηθά δεδνκέλα πξνζπαζψληαο παξάιιεια λα ηα εξκελεχζνπκε θαη λα ηα αμηνινγήζνπκε ζπγθξηηηθά κε ηελ πξνζσπηθή έξεπλα θαη ηα πξσηνγελή ζηνηρεία πνπ ζπιιέμακε. Ώλαγλσξίδνπκε ηε ρξνληθή απφζηαζε πνπ ππάξρεη απφ ηα επίζεκα ζηνηρεία ηεο απνγξαθήο πιεζπζκνχ ηνπ 2001 θαη ηηο αλαπφθεπθηεο αιιαγέο πνπ έρνπλ επέιζεη κέζα ζην δηάζηεκα ησλ δέθα εηψλ, παξφι απηά ζα επηρεηξήζνπκε λα αληιήζνπκε θάπνηεο πιεξνθνξίεο θαη ηάζεηο γηα ηα δεηήκαηα πνπ καο αθνξνχλ θάλνληαο κηα ππνηππψδε αλαγσγή ζην ζήκεξα. Σα βαζηθφηεξα ζεκεία πνπ ζα εμεηάζνπκε απφ ηα εμαγφκελα ζηνηρεία ηεο Βζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ζρεηίδνληαη κε ηνπο ηνκείο απαζρφιεζεο ησλ κεηαλαζηψλ, ηε ζέζε ηνπο ζην επάγγεικα θαη ηα πνζνζηά αλεξγίαο. Έηζη πξνθχπηνπλ ηα παξαθάησ δηαγξάκκαηα: «Πεξί ιήςεσο κέηξσλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο νηθνλνκηθψο αδπλάησλ θαη θαηαξγήζεσο ησλ δηεπνπζψλ ηνλ ζεζκφλ ηεο απνξίαο δηαηάμεσλ» (ΦΒΚ Ώ 149), λ. 1302/1982 «Γηα ηελ επηθχξσζε ηεο Αηεζλνχο χκβαζεο εξγαζίαο αξ.103/1952 (ΦΒΚ Ώ 133), λ. 2101/1992 «Κχξσζε ηεο Αηεζλνχο χκβαζεο γηα ηα δηθαηψκαηα ησλ παηδηψλ» (ΦΒΚ Ώ 192), 3454/2006 «Βλίζρπζε ηεο νηθνγέλεηαο θαη ινηπέο δηαηάμεηο» (ΦΒΚ Ώ 75). ε) Σηο θνξνινγηθέο δηεπθνιχλζεηο. ζη) Σελ ειεπζεξία ηνπ ζπλεηαηξίδεζζαη θαη ηεο εγγξαθήο θαη ζπκκεηνρήο ζε νξγαλψζεηο εξγαδνκέλσλ ή εξγνδνηψλ ή ζε νπνηαδήπνηε νξγάλσζε ηεο νπνίαο ηα κέιε αζθνχλ ζπγθεθξηκέλν επάγγεικα, πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ πιενλεθηεκάησλ πνπ παξέρνληαη απφ απηφλ ηνλ ηχπν νξγάλσζεο, ππφ ηελ επηθχιαμε ησλ δηαηάμεσλ πεξί δεκφζηαο ηάμεο θαη δεκφζηαο αζθάιεηαο. Σν δηθαίσκα ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο πεξηνξίδεηαη σο πξνο ηελ: α) Πξφζβαζε ζε κηζζσηή ή κε κηζζσηή δξαζηεξηφηεηα ε νπνία, ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηεο θείκελεο λνκνζεζίαο, αζθείηαη απνθιεηζηηθά απφ Έιιελεο ή πνιίηεο ηεο Βπξσπατθήο Έλσζεο ή ηνπ Β.Ο.Υ. β) Πξφζβαζε ζηελ εθπαίδεπζε θαη επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε, γηα ηελ νπνία κπνξεί λα απαηηείηαη λα απνδείμεη ν επί καθξφλ δηακέλσλ ηελ απαηηνχκελε γηα ην ζθνπφ απηφ γισζζηθή επάξθεηα. γ) Βίζνδν ζηα Εδξχκαηα Σξηηνβάζκηαο Βθπαίδεπζεο Παλεπηζηεκηαθνχ θαη Σερλνινγηθνχ Σνκέα ηεο Ώλψηαηεο Βθπαίδεπζεο, γηα ηελ νπνία απαηηείηαη ε πξνεγνχκελε εθπιήξσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνυπνζέζεσλ ηεο ηζρχνπζαο λνκνζεζίαο. - Ν. 3852/2010 Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο, Άξζξν 78, πκβνχιην Έληαμεο Μεηαλαζηψλ (ΦΒΚ 87Ώ / ). - Ν. 3907/2011 (ΦΒΚ Ώ-7/ ) «Ίδξπζε Τπεξεζίαο Ώζχινπ θαη Τπεξεζίαο Πξψηεο Τπνδνρήο, πξνζαξκνγή ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο πξνο ηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο 2008/115/ΒΚ» ζρεηηθά κε ηνπο θνηλνχο θαλφλεο θαη δηαδηθαζίεο ζηα θξάηε-κέιε γηα ηελ επηζηξνθή ησλ παξαλφκσο δηακελφλησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ. 26

28 (9) ANEIΓΗΚΔΤΣΟΗ ΔΡΓΑΣΔ, ΥΔΗΡΩΝΑΚΣΔ ΚΑΗ ΜΗΚΡΟΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΔ (8) ΥΔΗΡΗΣΔ ΣΑΘΔΡΩΝ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΩΝ, ΜΖΥΑΝΖΜΑΣΩΝ Κ (7) ΔΗΓΗΚΔΤΜΔΝΟΗ ΣΔΥΝΗΣΔ ΚΑΗ ΑΚΟΤΝΣΔ ΤΝΑΦΖ ΣΔΥΝΗΚΑ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑ (6) ΔΗΓΗΚΔΤΜΔΝΟΗ ΓΔΩΡΓΟΗ,ΚΣΖΝΟΣΡΟΦΟΗ, ΑΛΗΔΗ Κ_Π_Α_Δ (5) ΑΠΑΥΟΛΟΤΜΔΝΟΗ ΣΖΝ ΠΑΡΟΥΖ ΤΠΖΡΔΗΩΝ ΚΑΗ ΠΩΛΖΣΔ Δ ΚΑΣΑΣΖΜ (4) ΤΠΑΛΛΖΛΟΗ ΓΡΑΦΔΗΟΤ ΚΑΗ ΑΚΟΤΝΣΔ ΤΝΑΦΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΑ (3) ΣΔΥΝΟΛΟΓΟΗ,ΣΔΥΝΗΚΟΗ ΒΟΖΘΟΗ ΚΑΗ ΑΚΟΤΝΣΔ ΤΝΑΦΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΑ (2) ΠΡΟΩΠΑ ΠΟΤ ΑΚΟΤΝ ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΑ, ΚΑΛΛΗΣΔΥΝΗΚΑ ΚΑΗ ΤΝΑΦΖ ΔΠΑ (1) ΜΔΛΖ ΣΩΝ ΒΟΤΛΔΤΟΜΔΝΩΝ ΩΜΑΣΩΝ:ΑΝΩΣΔΡΑ ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΑ ΚΑΗ ΓΗΔΤΘΤΝ (0) Null A Αηάγξακκα 7: Δ ζέζε ησλ κεηαλαζηψλ ζην επάγγεικα ζην Αήκν Ρέληε Πεγή: ΒΤΒ, 2001 ΤΝΟΛΟ ΜΕΣΑΝΑΣΩΝ ΣΟΤ Δ. ΡΕΝΣΗ ΑΝΑ ΘΕΗ ΣΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ Αηάγξακκα 8: χγθξηζε ηεο θαηαλνκήο κεηαλαζηψλ (αξηζηεξά) θαη Βιιήλσλ (δεμηά) εξγαδνκέλσλ αλά ηνκέα παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζην δήκν Ρέληε. Πεγή: ΒΤΒ, 2001 ΟΏΒΑ - Πξφγξακκα επηδφηεζεο επηρεηξήζεσλ γηα κεηαλάζηεο πνπ έρνπλ εμαζθαιίζεη άδεηα εξγαζίαο. - Απλαηφηεηα εγγξαθήο κεηαλαζηψλ ζηνπο αλέξγνπο θαη ρνξήγεζε επηδνκάησλ αλεξγίαο θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο (βι. αξηζκ. ελζήκσλ). - Βηδηθφ επνρηαθφ βνήζεκα κε δηθαηνχρνπο ηνπο εξγαδνκέλνπο πνπ είλαη αζθαιηζκέλνη ζην ΕΚΏ-ΒΣΏΜ θαη εξγάδνληαη σο νηθνδφκνη, ιαηφκνη, αζβεζηνπνηνί, θαπλεξγάηεο, δαζεξγάηεο θ.ιπ. (πξνυπφζεζε ε ζπκπιήξσζε ζπγθεθξηκέλνπ αξηζκνχ εκεξψλ εξγαζίαο). - Κέληξα πξνψζεζεο απαζρφιεζεο ζε ηνπηθφ επίπεδν. 3) ΓΖΜΟ ΑΓ. Η. ΡΔΝΣΖ Πξφηαζε γηα δεκηνπξγία Κ.Β.Ώ. (Κέληξσλ Βμππεξέηεζεο Ώιινδαπψλ). Θέζπηζε δηαθνξεηηθψλ ζηξαηεγηθψλ γηα ηε πξνζέγγηζε ησλ κεηαλαζηψλ δεχηεξεο γεληάο. Βξεπλεηηθφ πξφγξακκα «Σνπηθή Ώπηνδηνίθεζε θαη Μεηαλάζηεο», Μέηξα θαη πξσηνβνπιίεο ηνπ Αήκνπ γηα έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ: i) ηήξημε πνιππνιηηηζκηθψλ δξάζεσλ θαη εθδειψζεσλ, γηα παξάδεηγκα ελεκεξσηηθψλ εθζηξαηεηψλ ή δηαπνιηηηζκηθψλ εθδειψζεσλ κε ζηφρν ηε δηάδνζε ζπγθεθξηκέλσλ θαη αθξηβψλ πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηνπο πνιηηηζκνχο, ηηο ζξεζθείεο θαη ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή πξνζθνξά ησλ κεηαλαζηψλ. ii) Βλίζρπζε ηνπ ξφινπ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ζηε δηαρείξηζε ηεο πνιπκνξθίαο, iii) Βλίζρπζε ηεο ηθαλφηεηαο ηεο θνηλσλίαο ππνδνρήο λα πξνζαξκνζηεί ζηελ πνιπκνξθία ιακβάλνληαο κέηξα έληαμεο επηθεληξσκέλα ζηνλ πιεζπζκό ππνδνρήο, iv) Βθπφλεζε ηνπηθψλ πξνγξακκάησλ εθαξκνγήο κηαο ακθίδξνκεο πξνζέγγηζεο αλάκεζα ζηνπο κεηαλάζηεο θαη ηελ θνηλσλία ππνδνρήο. Βηθφλα 6: Γεηηλίαζε δήκνπ Ρέληε κε ηε κεγάια εξγνζηάζηα, αιιά θαη ηε Λαραλαγνξά πνπ απνηεινχλ ηφπν εξγαζίαο πνιιψλ κεηαλαζηψλ. Πεγή: Google Earth, επεμεξγαζία: νκάδα εξγαζίαο 27

29 ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΚΩ ΕΝΕΡΓΟ ΚΑΙ Μ Η ΕΝΕΡΓΟ ΠΛΗΘΤΜ Ο ΤΝΟΛΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΟ Δ. ΡΕΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΚΩ ΕΝΕΡΓΟ ΚΑΙ Μ Η ΕΝΕΡΓΟ ΠΛΗΘΤΜ Ο ΤΝΟΛΟ Μ ΕΣΑΝΑΣΩΝ ΣΟ Δ. ΡΕΝΣΗ ΠΟΟΣΟ (%) ΝΕΩΝ ΑΝΕΡΓΩΝ ΣΟ Δ. ΡΕΝΣΗ 34% ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ ΜΖ ΔΝΔΡΓΟΗ 33% ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ ΜΖ ΔΝΔΡΓΟΗ 3,01 66% ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ ΔΝΔΡΓΟΗ 67% ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ ΔΝΔΡΓΟΗ 2,74 Αηάγξακκα 9: Καηαλνκή ελεξγνχ θαη κε ελεξγνχ νηθνλνκηθά πιεζπζκνχ ζην ζχλνιν ησλ Βιιήλσλ πνπ δηακέλνπλ ζηνλ Ώγ. Ε. Ρέληε. Πεγή: ΒΤΒ, 2001 Αηάγξακκα 10: Καηαλνκή ελεξγνχ θαη κε ελεξγνχ νηθνλνκηθά πιεζπζκνχ ζην ζχλνιν ησλ κεηαλαζηψλ πνπ δηακέλνπλ ζηνλ Ώγ. Ε. Ρέληε. Πεγή: ΒΤΒ, 2001 ΔΛΛΖΝΔ ΜΔΣΑΝΑΣΔ Με βάζε ηα παξαπάλσ δηαγξάκκαηα κπνξνχκε λα θάλνπκε ηηο αθφινπζεο επηζεκάλζεηο - παξαηεξήζεηο: α. Σν ζπληξηπηηθφ πνζνζηφ ησλ κεηαλαζηψλ πνπ εξγάδνληαη ζην Αήκν Ρέληε είλαη αλεηδίθεπηνη εξγάηεο, ρεηξψλαθηεο θαη κηθξνεπαγγεικαηίεο, ελψ έλα επίζεο ζεκαληηθφ θνκκάηη ησλ αλζξψπσλ απηψλ απαζρνινχληαη σο ηερλίηεο ζε ζπλαθή ηερληθά επαγγέικαηα. Ληγφηεξνη είλαη εθείλνη πνπ εξγάδνληαη σο ρεηξηζηέο ζηαζεξψλ βηνκεραληθψλ εγθαηαζηάζεσλ ή σο πσιεηέο. (Αηάγξακκα 7) β. Πεξηζζφηεξν απφ ηα ηξία ηέηαξηα ησλ κεηαλαζηψλ πνπ εξγάδνληαη ζην Ρέληε απαζρνινχληαη ζην δεπηεξνγελή ηνκέα, ελψ είλαη ειάρηζηνη απηνί πνπ απαζρνινχληαη ζηνλ πξσηνγελή, θαζψο ε πεξηνρή πιένλ δελ πξνζθέξεη ηέηνηνπ είδνπο δπλαηφηεηεο. (Αηάγξακκα 8) γ. Σα επίπεδα αλεξγίαο ζηελ πεξηνρή θπκαίλνληαη πεξίπνπ ζηα ίδηα επίπεδα ηφζν γηα ηνπο Έιιελεο φζν θαη γηα ηνπο κεηαλάζηεο, ελψ ίδηα ζρεδφλ πνζνζηά παξαηεξνχληαη ζηελ αλαινγία νηθνλνκηθά ελεξγνχ θαη κε ελεξγνχ πιεζπζκνχ ζπγθξηηηθά αλάκεζα ζε Έιιελεο θαη αιινδαπνχο πνπ δηακέλνπλ ζηελ πεξηνρή κειέηεο. (Αηαγξάκκαηα 9,10,11) Σέινο, ζεσξνχκε ζθφπηκν λα παξνπζηάζνπκε ζε ρσξηθφ επίπεδν ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο απηήο, κηαο θαη θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο είρακε σο γλψκνλα ηελ αιιεινζπζρέηηζε ρψξνπ θαη δξαζηεξηνηήησλ. Με ηνλ ηξφπν απηφλ εμεηάδνπκε ην θαηά πφζν ν ρσξηθφο επηκεξηζκφο βξίζθεη ηειηθά αληηζηνηρία θαη ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο ζην Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε. Βπηδίσμή καο είλαη κέζα απφ ηε ρσξηθή απεηθφληζε λα επαιεζεπηνχλ ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο. Αηάγξακκα 11: Σα πνζνζηά λέσλ αλέξγσλ ζην Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε ζπγθξηηηθά κεηαμχ Βιιήλσλ θαη κεηαλαζηψλ. Πεγή: ΒΤΒ, 2001 Βηθφλα 7: Οη ρξήζεηο γεο ζηελ πεξηνρή Ώγ. Ε. Ρέληε, φπσο πξνέθπςαλ απφ επηηφπνπ θαηαγξαθή ην θαινθαίξη ηνπ Με κσβ ρξψκα μερσξίδνπλ νη βηνκεραλίεο Πεγή: Υ. Μαξγηνχθιαο, Βξγαζία καζήκαηνο Βηθφλα 8: (αξηζηεξά) Υσξηθή θαηαλνκή κεηαλαζηψλ απαζρνινχκελσλ ζην δεπηεξνγελή ηνκέα ζηνλ Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε (δεμηά) Υσξηθή θαηαλνκή λέσλ άλεξγσλ κεηαλαζηψλ πνπ δηακέλνπλ ζηνλ Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε Πεγή: ΒΤΒ, Ώπνγξαθή πιεζπζκνχ γηα ην έηνο 2001, Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο 28

30 2.3 Πςμπεπάζμαηα πλνςίδνληαο φια ηα παξαπάλσ ζα ιέγακε φηη ε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ησλ κεηαλαζηψλ απνηειεί ην πξψην θαη βαζηθφηεξν ίζσο βήκα γηα ηελ θνηλσληθή ηνπο έληαμε. Σν πξψην κέιεκά ηνπο κεηά ηελ εγθαηάζηαζή ηνπο ζηελ πεξηνρή είλαη λα νξγαλψζνπλ ηελ ηνπηθή νηθνλνκία έηζη ψζηε λα επηηχρνπλ έλα βαζκφ δηθηχσζεο. Ώπηφ ζπκβαίλεη θαη κέζσ ησλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ πνπ αξρηθά εμππεξεηνχλ ηηο ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο αλζξψπσλ, φκσο ζηε ζπλέρεηα ε «εκβέιεηά» ηνπο εμαπιψλεηαη πέξα απφ ηα φξηα ηεο γεηηνληάο θαη έξρεηαη λα ζπλδεζεί κε ην επξχηεξν δίθηπν δξαζηεξηνηήησλ ηεο πφιεο. Με ηνλ ηξφπν απηφλ αλαπηχζζνληαη πην ζηέξενη δεζκνί θαη επηηπγράλεηαη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ε θνηλσληθή ελζσκάησζε θαη έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ, πνπ κε ηε ζεηξά ηεο ζα επηθέξεη λένπο κεηαζρεκαηηζκνχο ζηελ θνηλσληθή ζθαίξα θαη λέεο ηζνξξνπίεο ζην ζχλνιν. Οη παξάγνληεο εθείλνη πνπ επεξεάδνπλ θαη θαζνξίδνπλ ηειηθά ηνλ ηχπν απαζρφιεζεο ησλ κεηαλαζηψλ είλαη ζπλνπηηθά ε δηαδηθαζία λνκηκνπνίεζεο κε ηηο ρξνλνβφξεο ελέξγεηεο πνπ απηή απαηηεί, ε επηινγή ηνπ ηφπνπ δηακνλήο, νη θνηλσληθέο ζρέζεηο φπσο απηέο αλαπηχζζνληαη κέζα ζηηο θνηλφηεηεο ππνδνρήο (ζπρλά πξνυπάξρνπλ δεζκνί ζπγγέλεηαο ή θηιίαο κεηαμχ παιηφηεξσλ θαη λεφηεξσλ κειψλ ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ θνηλνηήησλ) θαη ηέινο νη ζρέζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη κε ηελ ειιεληθή θνηλφηεηα. ζνλ αθνξά ζην ηζρχνλ ζεζκηθφ πιαίζην ζα πξέπεη λα ηνληζηεί φηη είλαη απηφ πνπ έξρεηαη λα θαζνξίζεη ζε κεγάιν βαζκφ ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο δπλαηφηεηεο εμέιημεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ κεηαλαζηψλ, αιιά θαη ηνλ ηξφπν πνπ απηά πξνβάιινληαη ζηε ζπλέρεηα ζην ρψξν. Μέζα απφ κηα γεληθή ζεψξεζε ζα ιέγακε φηη νη κεηαλάζηεο ζηελ πεξηνρή ηνπ Ρέληε, έρνληαο θαηά πιεηνςεθία επηιέμεη ηνλ ηφπν δηακνλήο ζε άκεζε αιιειεμάξηεζε κε ην είδνο απαζρφιεζεο θαη ηε δπλαηφηεηα εχξεζεο εξγαζίαο, έρνπλ ελζσκαησζεί κε επηηπρία ζηνλ ληφπην πιεζπζκφ θαη εξγάδνληαη επί ίζνηο φξνηο ζε ζρέζε κε ηνπο Έιιελεο. Ώληηκεησπίδνπλ ηα ίδηα θαζεκεξηλά πξνβιήκαηα ηεο αλεξγίαο θαη ηεο αβεβαηφηεηαο γηα ην κέιινλ κε ηε δηαθνξά φηη ν λφκνο ζε θάπνηα ζεκεία δπζθνιεχεη ηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο θαη ηελ αλάιεςε επηρεηξεκαηηθψλ πξσηνβνπιηψλ. Πάλησο κέζα απφ ηηο επηρεηξήζεηο ηνπο αλαπηχζζνπλ θαζεκεξηλά επαθή θαη δεζκνχο κε ληφπηνπο θαη νκνεζλείο, βγάδνπλ ηα έμνδά ηνπο ψζηε λα ζπληεξνχληαη θαη απνηεινχλ αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο. Βηθφλα 9: «Γθνπξκάλ», ξψζηθν καγαδάθη κε ςηιηθά επί ηεο νδνχ Φιέκηλγθ Πεγή: Πξνζσπηθφ αξρείν, 2011 Βηθφλα 10: Μαγαδηά κε ηδηνθηήηεο Παθηζηαλνχο. Ώπφ αξηζηεξά καλάβηθν, κεηαθνξά ρξεκάησλ, ηειεπηθνηλσλίεο. ια επί ηεο νδνχ Κακπάλε, πνιχ θνληά ζηελ πιαηεία Ώγ.Ε.Ρέληε Πεγή: Πξνζσπηθφ αξρείν, 2011 Βηθφλα 11: Παθηζηαληθφ θνπξείν επί ηεο νδνχ Κχπξνπ, ζην κέησπν ηεο θεληξηθήο πιαηείαο ηνπ Ρέληε Πεγή: Πξνζσπηθφ αξρείν, 2011

31 3. Δκπαίδεςζη ΔΤΡΩΠΑΪΚΉ ΈΝΩΖ Σα λέα ηζηνξηθά δεδνκέλα πνπ επέθεξαλ ε παγθνζκηνπνίεζε θαη ην θαηλφκελν ηεο καδηθήο κεηαλάζηεπζεο άιιαμαλ κε ξηδηθφ ηξφπν ηνλ θνηλσληθφ καο ράξηε, κε απνηέιεζκα ε εηεξφηεηα λα θαζίζηαηαη κία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο πξνθιήζεηο ηεο επνρήο καο. Δ παηδαγσγηθή θαη ην εθπαηδεπηηθό ζύζηεκα αλήθνπλ ζηνπο βαζηθνχο απνδέθηεο απηήο ηεο πξφθιεζεο. ΑΕΏΥΒΕΡΕΔ ΣΔ ΒΤΡΩΠΏΪΚΔ ΠΟΛΤΠΟΛΕΣΕΜΕΚΟΣΔΣΏ Δ εθπαίδεπζε κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ ππέξβαζε ησλ εληάζεσλ / θξίζεσλ πνπ δεκηνπξγεί ε πνιππνιηηηζκηθφηεηα, θαζψο θαη ζηελ αλάδεημε ησλ δπλαηνηήησλ γηα ηελ εμέιημε ηεο θνηλσληθήο δσήο πνπ απηή εκπεξηέρεη. ΤΝΘΖΚΖ ΣΟΤ ΜΑΑΣΡΗΥΝΣ Άξζξα 151.1, 151.4: ε πνιππνιηηηζκηθή πνιηηηθή ιακβάλεη λνκηθή βάζε θαη πξνσζείηαη ε πνιηηηζηηθή πνιπκνξθία Δ εθπαίδεπζε απνηειεί θνηλσληθφ αγαζφ θαη είλαη ζηνηρείν επεκεξίαο γηα κηα θνηλσλία. Με βάζε ηα παξαπάλσ ε δηεξεχλεζε καο πάλσ ζηνλ ηνκέα απηφλ κνηάδεη λα είλαη απαξαίηεηε γηα λα απνηππψζεη ηελ εηθφλα ηεο πεξηνρήο θαη ηηο κειινληηθέο ηάζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη ζηνλ αζθαιή κηθξφθνζκν ηνπ ζρνιείνπ. Δ κειέηε απηή έγηλε έρνληαο πάληα ζην κπαιφ καο φια ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ε Παηδεία ζηηο κέξεο καο θαη πξνζπαζψληαο λα δηαρσξίζνπκε ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο ειιείςεηο απηέο, ψζηε ηα ζπκπεξάζκαηα καο λα είλαη αληηθεηκεληθά θαη εζηηαζκέλα ζην δήηεκα ηεο κεηαλάζηεπζεο. Δ έξεπλα έιαβε ρψξα ηελ άλνημε ηνπ 2011 θαη ηα ζηνηρεία πνπ ζπγθεληξψζακε απφ ηα ζρνιεία ηεο πεξηνρήο πνπ εμεηάδνπκε αθνξνχλ ην ζρνιηθφ έηνο Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη αξρηθά ηα δεκφζηα ζρνιεία ηεο πεξηνρήο μεθηλψληαο απφ ηελ κηθξφηεξε εθπαηδεπηηθή βαζκίδα ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο. Έπεηηα, κειεηάκε ηα ηδησηηθά εθπαηδεπηήξηα, μέλσλ γισζζψλ θαη κέζεο εθπαίδεπζεο, θαζψο έρνπλ θαη απηά ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ δηακφξθσζε ηεο Βιιεληθήο Παηδεία. ηε ζπλέρεηα ζέινληαο λα θαηαγξάςνπκε ην κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ ελειίθσλ, κειεηάκε ηα ζηνηρεία ηεο Βι. ηαη. ηνπ 2001 γηα ην ζπλφινπ ηνπ πιεζπζκνχ, ηηο εζεινληηθέο πξνζπάζεηεο γηα ηελ θάιπςε ησλ γισζζηθψλ αλαγθψλ ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηα ζηνηρεία απφ ηηο πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο. Βηθφλα 12: ρσξηθή θαηαλνκή ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο ΠΟΛΕΣΕΚΒ ΣΔ Β.Β. ΓΕΏ ΣΔΝ ΠΟΛΤΓΛΩΕΏ Πξόγξακκα Lingua (1989) πξψην νινθιεξσκέλν πξφγξακκα πξνψζεζεο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο εθκάζεζεο γισζζψλ Δπξσπατθό Έηνο Γισζζώλ (2001) - αλάγθε βειηίσζεο ησλ γισζζηθψλ γλψζεσλ ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ Νέν ηξαηεγηθό Πιαίζην γηα ηελ πνιπγισζζία (2006) έκθαζε ζηε δηδαζθαιία πεξηθεξεηαθψλ θαη κεηνλνηηθψλ γισζζψλ, ππνζηήξημε ζε κεηαλάζηεο γηα ηε δηδαζθαιία ηεο κεηξηθήο ηνπο γιψζζαο ζηε ρψξα ππνδνρήο. ΠΡΏΕΝΔ ΐΕΐΛΟ ηεο 3 εο Ενπιίνπ Μεηαλάζηεπζε θαη θηλεηηθόηεηα: πξνθιήζεηο θαη επθαηξίεο γηα ηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ηεο Δ.Δ. Βθπαηδεπηηθή πνιηηηθή γηα ηα παηδηά απφ νηθνγέλεηεο κεηαλαζηψλ Δ Β.Β. έρεη πηνζεηήζεη κέηξα πνπ επεξεάδνπλ ηηο πνιηηηθέο ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ, κέζα απφ: - ην θνηλφ πξφγξακκα γηα ηελ έληαμε - ην πξφγξακκα γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε - ην πξφγξακκα Νενιαία ελ δξάζεη - ην επξσπατθφ έηνο ίζσλ επθαηξηψλ γηα φινπο (2007) - ην επξσπατθφ έηνο δηαπνιηηηζκηθνχ δηαιφγνπ (2008) 30

32 ΑΡΙΘΜΟ ΠΑΙΓΙΩΝ Ξαιδικοί ζηαθμοί 1νο,2νο,3νο Παηδηθόο ζηαζκόο Αγίνπ Ηωάλλε Ρέληε-ρνιηθό Έηνο Ο ηξφπνο επηινγήο θαη ν πεξηνξηζκέλνο αξηζκφο ησλ καζεηψλ ζηνλ παηδηθφ ζηαζκφ δηαθνξνπνίεζε θαη εμαίξεζε ηελ κειέηε ζηελ πεξίπησζε παηδηθψλ ζηαζκψλ. πλεπψο, δελ εζηηάζακε ζηελ πεξηνρή κειέηεο αιιά ζην ζχλνιν ησλ δεκφζησλ παηδηθψλ θαη βξεθνλεπηαθψλ ζηαζκψλ ηνπ Αήκνπ Ρέληε. Δ επηινγή ησλ παηδηψλ δε γίλεηαη πιένλ ζηνπο Παηδηθνχο ηαζκνχο, αιιά απφ ηελ Βηαηξία Σνπηθήο Ώλάπηπμεο θαη Ώπηνδηνίθεζεο( ΒΣΏΏ) θαη ε επηινγή δελ ζπκβαδίδεη πάληα κε ηνλ ηφπν θαηνηθίαο ηνπ παηδηνχ, πνιιέο θνξέο ην παηδί πεγαίλεη ζηνλ Παηδηθφ ζηαζκφ πνπ βξίζθεηαη πην θνληά ζηελ εξγαζία ησλ γνληψλ ηνπ ή φπνπ ππάξρεη θελή ζέζε. Ο παηδηθφο ζηαζκφο απνηειεί έλα ζηνηρείν γηα λα εμεηάζνπκε ηελ πξφζβαζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηα θνηλσληθά αγαζά(εξγαδφκελνη γνλείο, ρακειφ νηθνλνκηθά αζζελέζηεξνη). Ώπφ ηελ πνιπκνξθία ησλ ρσξψλ θαηαγσγήο ησλ παηδηψλ αληηιακβαλφκαζηε πσο δελ ππάξρεη ηδηαίηεξε κεηαρείξηζε ζηε επηινγή εηο βάξνο ησλ κεηαλαζηψλ ή ηνλ ληφπησλ. Σα παξαθάησ ζηνηρεία ησλ παηδηθψλ ζηαζκψλ πξνέξρνληαη απφ ηηο δαζθάιεο πνπ γλσξίδνπλ ηα παηδάθηα πξνζσπηθά δηαθνξεηηθά ζα ήηαλ πνιχ δχζθνιν λα δνχκε πνηά πξνέξρνληαη απφ άιιεο ρψξεο κηαο θαη δε θαηαγξάθεηαη ζηα επίζεκα ζηνηρεία ησλ ζρνιείσλ (θαη πηζαλά ιφγσ ειιεληθήο Εζαγέλεηαο). Καηά θχξην ιφγν δελ ππάξρνπλ ξαηζηζηηθέο εθδειψζεηο κεηαμχ ησλ παηδηψλ, νη δάζθαινη δελ αθήλνπλ πεξηζψξηα λα αλαπηπρζνχλ ξαηζηζηηθέο ζπκπεξηθνξέο, φια ηα παηδηά είλαη ίζα θαη ιεηηνπξγνχλ σο νκάδα, κέζα απφ ηελ εθπαίδεπζε φπσο καο είπαλ πξνζπαζνχλ λα πεξάζνπλ απφ ην «εγψ» ζην «εκείο». Ώιιά νχηε κεηαμχ ησλ γνλέσλ ππάξρνπλ ηέηνηνπ είδνπο ζπγθξνχζεηο, παξά κφλν νη γνλείο πνπ ηα παηδηά ηνπο δελ έρνπλ επηιεγεί λα θνηηήζνπλ ζηνλ παηδηθφ ζηαζκφ είλαη δπζαξεζηεκέλνη θαη ιέλε φηη νη αιινδαπνί ηνπο παίξλνπλ ηηο ζέζεηο, πξάγκα πνπ ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία δε έρεη βάζε. χκθσλα κε ηηο παηδαγσγνχο νη γνλείο είλαη ζπλήζσο ζπλεξγάζηκνη, πξφζπκνη θαη ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηνλ παηδηθφ ζηαζκφ, ρσξίο λα ιείπνπλ θάπνηα κηθξνπξνβιήκαηα θαζεκεξηλφηεηαο φπσο αλαθέξνπλ. «ηελ Γξάθεκα: αξρή θάπνηνη αξηζκφο γνλείο καζεηψλ είλαη αλά θαρχπνπηνη, εζληθφηεηα πξέπεη ζην 1ν-2 λα ν -3ρηηζηεί ν Παηδηθφο κηα ζρέζε εκπηζηνζχλεο κεηαμχ γνληψλ θαη δαζθάισλ, φηαλ απηφ γίλεη νη γνλείο είλαη θαη ΐξεθηθφο δίπια ζην ηαζκφο, παηδί ρνιηθφ θαη δίπια έηνο ζην δάζθαιν. Γηα παξάδεηγκα, νη Πεγή: ζηνηρεία απφ ηα αξρεία ησλ ζρνιείσλ-επεμεξγαζία νκάδαο πεξηζζφηεξνη γνλείο είλαη άλεξγνη θαη κε ρακειά εηζνδήκαηα, φκσο πνηέ δελ έρνπλ αξλεζεί λα πάξνπλ φηη ηνπο δεηνχλ νη δάζθαινη γηα ηα παηδηά ηνπο, θέηνο έγηλαλ 11 παξαζηάζεηο θαη ζπκκεηείραλ φινη ρσξίο πξφβιεκα» Διιάδα Άιιε ρώξα 1ος, 2ος & 3ος Παηδηθός - Βρεθηθός ηαζκός Ρωζοπόληηοη Ρωζία Αιβαλία Ροσκαλία Αρκελία Διιάδα Ιράθ Οσθραλία Φηιηππίλες- Μπαγθιαληές ΔΘΝΙΚΟΣΗΣΔ Αηάγξακκα 13: αξηζκφο καζεηψλ αλά εζληθφηεηα ζην 1 ν -2 ν -3 ν Παηδηθφο θαη ΐξεθηθφο ηαζκφο, ρνιηθφ έηνο Πεγή: ζηνηρεία απφ ηα αξρεία ησλ ζρνιείσλ (Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο) Αηάγξακκα 12: Πνζνζηφ ληφπησλ θαη αιινδαπψλ καζεηψλ Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο Ρωζία-Αίγσπηος ΔΛΛΑΓΑ ΑΕΏΠΟΛΕΣΕΜΕΚΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ Ν. 2413/1996 Αεκηνπξγία δηαπνιηηηζκηθψλ ζρνιείσλ (δεκφζησλ ή ηδησηηθψλ) γηα ηελ εθπαίδεπζε αηφκσλ κε ηδηαίηεξεο εθπαηδεπηηθέο, θνηλσληθέο, πνιηηηζηηθέο ή κνξθσηηθέο αλάγθεο. Πεξίνδνο θαη ) Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα Δθπαίδεπζεο θαη Αξρηθήο Καηάξηηζεο (ΔΠΔΑΚ) Βθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη βειηίσζε ησλ επηδφζεσλ ησλ Σζηγγαλνπαίδσλ, ησλ Ώιινδαπψλ θαη Παιηλλνζηνχλησλ Μαζεηψλ θαη ησλ Μνπζνπικαλνπαίδσλ. 2) ΔΠΔΑΚ ΗΗ "Δθπαίδεπζε Παιηλλνζηνύλησλ θαη Αιινδαπώλ Μαζεηώλ" (2003), κε ζηφρν ηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ έληαμεο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα καζεηψλ απφ πιεζπζκηαθέο νκάδεο πνπ απεηινχληαη απφ εθπαηδεπηηθή αληζφηεηα θαη πεξηζσξηνπνίεζε. "Δθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιώζζαο σο δεύηεξεο ζε εξγαδόκελνπο Μεηαλάζηεο" (2007) απεπζχλεηαη ζε εξγαδφκελνπο κεηαλάζηεο αλεμαξηήησο εζληθφηεηαο, ζε ζπδχγνπο Βιιήλσλ/ίδσλ πνιηηψλ, θαζψο θαη ζε ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ πνπ επηζπκνχλ λα απνθηήζνπλ ηελ ηδηφηεηα ηνπ επί καθξφλ δηακέλνληνο ζηελ Βιιάδα, γηα ηελ νπνία απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη θαη ε πηζηνπνηεκέλε επάξθεηα γλψζεο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ζηνηρείσλ ειιεληθήο ηζηνξίαο θαη πνιηηηζκνχ. ΕΝΣΕΣΟΤΣΟ ΑΕΏΡΚΟΤ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ ΒΝΔΛΕΚΩΝ ΒΠΏ , Β.Π. Βθπαίδεπζε θαη Αηα ΐίνπ Μάζεζε, «Βθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ ειιεληθή γιψζζα, ηελ ειιεληθή ηζηνξία θαη ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ» ΟΏΒΑ - Μέηξα γηα Δηδηθέο Κνηλσληθέο Οκάδεο Ο ΟΏΒΑ ζηα πιαίζηα ησλ θαζνξηζηηθψλ παξεκβάζεσλ πνπ αζθεί ζηνπο ηνκείο ηνπ Βπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ, Καηάξηηζεο - Βθπαίδεπζεο, θαη απαζρφιεζεο ηνπ Βξγαηηθνχ Απλακηθνχ ηεο ρψξαο, παξεκβαίλεη δπλακηθά κε ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ελφο εζληθνχ ζρεδίνπ ελίζρπζεο θαη ελζσκάησζεο ησλ πιεζπζκηαθψλ νκάδσλ νη νπνίεο πιήηηνληαη ή θηλδπλεχνπλ απφ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ. 31

33 Αρηζκός καζεηώλ Ληπιαγωγεία Σν Νεπηαγσγείν είλαη ην πξψην ζρνιείν ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο, ν ξφινο ηνπ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο θαζψο ζε απηφ έξρνληαη ζε επαθή θαη αλαπηχζζνπλ ζρέζεηο γηα πξψηε θνξά ηα παύδηα αιιά θαη νη γνλείο ησλ δηάθνξσλ εζληθνηήησλ. πσο θαίλεηαη απφ ην δηάγξακκα ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε πνηθηιία ησλ ρσξψλ θαηαγσγήο αιιά θαη ηα πνζνζηά ηνπο, κε ηελ Ώιβαλία θαη ηελ Ώίγππην λα έρνπλ ηα κεγαιχηεξα πνζνζηά ζε καζεηέο κεηά ηελ Βιιάδα. Οη λεπηαγσγνί καο δηαβεβαίσζαλ πσο δελ πθίζηαληαη ξαηζηζηηθέο ζπκπεξηθνξέο ή κε απνδνρή κεηαμχ ησλ παηδηψλ κηαο θαη είλαη πνιχ κηθξά γηα θάηη ηέηνην αιιά νχηε θαη πεξηζηαηηθά ππνθηλνχκελα απφ ηνπο γνλείο. Λφγν ησλ αλαγθψλ ηνπ καζεηηθνχ ζπλφινπ καο ελεκέξσζαλ πσο αθνινπζνχλ κηα δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε. Πξφθεηηαη γηα κηα θαηλνηφκα δξάζε, πνπ σο ζηφρν έρεη ηελ ελίζρπζε δεζκψλ θηιίαο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ εζληθνηήησλ θαη ηελ απνθπγή ξαηζηζηηθψλ θαηλνκέλσλ έηζη ιακβάλνπλ ρψξα δηάθνξεο δξάζεηο θαη γηνξηέο γηα λα γλσξίζεη ν έλαο ηελ θνπιηνχξα ηνπ άιινπ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο επίζθεςεο ζην 5 o λεπηαγσγείν ππήξρε κηα αλαθνίλσζε γηα κηα ηέηνηα γηνξηή φπνπ ν θαζέλαο ζα εξρφηαλ ζηε γηνξηή κε ηελ ζπεζηαιηηέ απφ ηελ ηνπηθή θνπδίλα ηεο ρψξαο ηνπ Αίγσπηος Οσθραλία Αιβαλία Ροσκαλία Παθηζηάλ Διιάδα Ιλδία Μοιδαβία Ποιωλία Βοσιγαρία Αρκελία Μπαγθιαληές Γεωργία- Καδαθζηάλ Υώρες ΓΖΜΟ ΑΓ. Η. ΡΔΝΣΖ Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Νέσλ ηεο Αεκνηηθήο Βλφηεηαο Νίθαηαο Μαζήκαηα Διιεληθήο Γιώζζαο, Ηζηνξίαο θαη Πνιηηηζκνύ ζε κεηαλάζηεο Σν πξφγξακκα «ΟΑΤΒΏ» απεπζχλεηαη ζε πνιίηεο ηεο Βπξσπατθήο Έλσζεο θαη ζε κεηαλάζηεο αλεμαξηήησο θαηαγσγήο, νη νπνίνη δηακέλνπλ λφκηκα ζηε ρψξα καο θαη είλαη άλσ ησλ 16 εηψλ. Σα καζήκαηα ζπλδηνξγαλψλεη ν Αήκνο Νίθαηαο Ώγ. Ε. Ρέληε θαη ην Κέληξν Βθπαίδεπζεο Βλειίθσλ Πεηξαηά ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Αηά ΐίνπ Μάζεζεο ηνπ ΤΠ.Β.Π.Θ. Σν Πξφγξακκα αθνξά ζηελ νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηελ εθκάζεζε ηεο Βιιεληθήο Γιψζζαο σο Αεχηεξεο, ζηνηρείσλ ηεο ειιεληθήο ηζηνξίαο θαη ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ, ψζηε φινη νη εθπαηδεπφκελνη λα απνθηήζνπλ ηηο γισζζηθέο δεμηφηεηεο θαη ηηο πξαθηηθέο θνηλσληθέο θαη δηαπνιηηηζκηθέο ηθαλφηεηεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ επίηεπμε γισζζηθήο θαη πνιηηηζκηθήο θαηαλφεζεο, απαξαίηεησλ ζηνηρείσλ γηα ηελ ελεξγφ θνηλσληθή έληαμε ησλ ίδησλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο. Βξεπλεηηθφ Πξφγξακκα «Σνπηθή Ώπηνδηνίθεζε θαη Μεηαλάζηεο» Πξόγξακκα Δπαηζζεηνπνίεζεο Μαζεηώλ ζε Εεηήκαηα Καηαπνιέκεζεο Ξελνθνβίαο, Ραηζηζκνύ θαη Μηζαιινδνμίαο Δ θχξηα δξάζε ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη εθπαηδεπηηθέο παξεκβάζεηο θαη παξνπζίαζε επηθνηλσληαθνχ πιηθνχ ζε Οκάδεο ηφρνπ, παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο 4-5 εηψλ (ζε δεκνηηθνχο παηδηθνχο ζηαζκνχο) θαη καζεηέο εηψλ (Πέκπηε, Έθηε Σάμε Αεκνηηθνχ & Πξψηε, Αεπηέξα Σάμε Γπκλαζίνπ). Σν πεδίν πινπνίεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη δεκνηηθνί παηδηθνί ζηαζκνί, δεκνηηθά ζρνιεία θαη γπκλάζηα ησλ (ελδεηθηηθά) Αήκσλ Ώζελαίσλ, Ώγ. Εσάλλε Ρέληε, Ν. κχξλεο, Καιακαξηάο, φπνπ ζα δηαλέκεηαη θαη ζα παξνπζηάδεηαη επηθνηλσληαθφ πιηθφ γηα ηνπο καζεηέο, ηνπο γνλείο ηνπο θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Αηάγξακκα 14: αξηζκφο καζεηψλ αλά εζληθφηεηα ζην 1ν-4 ν -5 ν Νεπηαγσγείν, ρνιηθφ έηνο Πεγή: ζηνηρεία απφ ηα αξρεία ησλ ζρνιείσλ (Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο) 32

34 3.3 Γημοηικά Πσολεία Καμιά θορά οι μαθηηές λένε για παράδειγμα, «κσρία με είπε Αλβανό» και η απάνηηζη ποσ παίρνοσν είναι «καλά πες ηον και εζύ Έλληνα» μη θέλονηας να δώζοσν έκηαζη ζηο γεγονός και να ηοσ προζδώζοσν ζηοιτεία ραηζιζμού. Βηθφλα 15: Ώπφ ηελ γηνξηή 1νπ Αεκνηηθνχ κε ζεκαίεο απφ φιεο ηηο ρψξεο θαη ην ζχλζεκα ζην παλφ Γηαηί καδί κπνξνχκε πεξηζζφηεξα! Πεγή: Πξνζσπηθφ αξρείν, ο Δημοηικό/Σχολικό έηος Διιάδα 85 Βηθφλα 13: ρσξηθήο θαηαλνκήο θαη επηθξάηεηαο ησλ Αεκνηηθψλ ζρνιείσλ Πεγή: αξρεία ζρνιείνπ, Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο Άιιε ρώξα 59 Βηθφλα 14: Φσηνγξαθία απφ ην blog ηνπ 5oπ Αεκνηηθνχ ζρνιείνπ ζύνολο μαθηηών Σα ζηνηρεία πνπ πήξακε απφ ηα δεκνηηθά ζρνιεία καο δείρλνπλ δελ ππάξρνπλ ζπγθξνχζεηο ή ξαηζηζηηθά πεξηζηαηηθά κεηαμχ ησλ καζεηψλ. Σα παηδηά θάλνπλ φια καδί παξέα θαη νη δάζθαινη δελ αθήλνπλ πεξηζψξηα γηα ηελ αλάπηπμε ηέηνησλ θαηλνκέλσλ. Οχηε παξαηεξείηαη ην θαηλφκελν ηεο δεκηνπξγίαο «θιίθαο» αλάκεζά ηνπο. πσο καο είπε ε δηεπζχληξηα ηνπ 1νπ Αεκνηηθνχ ζρνιεηφ(φπσο θαίλεηαη απφ ην δηάγξακκα έρεη θαη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ καζεηψλ θαηαγφκελσλ απφ άιιε ρψξα, πνιινί απφ ηνπο καζεηέο θαηνηθνχλ ζηα πξνζθπγηθά θαη ε πξψηε ηνπο επαθή κε ηελ πεξηνρή ηνπ Ρέληε).) παιηφηεξα ππήξμαλ θάπνηα πεξηζηαηηθά πνπ πξνέξρνληαλ θπξίσο απφ ηηο νηθνγέλεηεο ησλ καζεηψλ, αιιά ζήκεξα έρνπλ εθιείςεη. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη νη πεξηζζφηεξνη καζεηέο είλαη γελλεκέλνη ζηελ Βιιάδα (Σν θχκα ησλ αιινδαπψλ εκθαλίδεηαη ζην Ρέληε θπξίσο κεηά ην 1995 κε βάζε ηεο καξηπξίεο ηεο δηεπζχληξηαο). Πνιιά απφ ηα παηδηά έρνπλ ειιεληθή Εζαγέλεηα θαη δελ πξνζκεηξνχληαη ζηνπο καζεηέο πνπ ήξζαλ απφ άιιεο ρψξεο, ην 1/3 ηνπ ζπλφινπ ησλ καζεηψλ είλαη παιηλλνζηνχληεο. Ώλ ππνινγίζνπκε φζνπο έρνπλ ειιεληθή Εζαγέλεηα, ηφηε ν αξηζκφο η ησ παηδηψλ απφ άιιε ρψξα θπκαίλεηαη λα είλαη κεγαιχηεξνο. Σν θχξην πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδνπλ είλαη ιφγσ γιψζζαο. Οη επηδφζεηο ησλ καζεηψλ είλαη αξθεηά θαιέο. Δ δπζθνιία φκσο ζηε γιψζζα θάλεη ηνπο καζεηέο απηνχο λα μερσξίδνπλ πην εχθνια ζε καζήκαηα φπσο ηα καζεκαηηθά. ε θάπνηα απφ ηα ζρνιεηά ιεηηνπξγεί ν ζεζκφο ησλ ηάμεσλ ππνδνρήο πνπ αθνξά θπξίσο ηε γιψζζα. Δ εγθχθιηνο πξνβιέπεη θάπνηα θξνληηζηεξηαθά καζήκαηα πνπ γίλνληαη ζε έλα δίσξν πέξαλ ηνπ πξνβιεπφκελνπ απφ ην πξφγξακκα ρξφλνπ καζεκάησλ θαη αθνξνχλ ζηε γιψζζα, αιιά θαη ηελ ηζηνξία ηεο Βιιάδνο ηα ζρνιεία ιεηηνπξγεί ηκήκα έληαμεο/ δηάγλσζεο γηα φπνην παηδί έρεη καζεζηαθά πξφβιεκα, δπζιεθηηθά παηδηά θιπ. Οη δάζθαινη θάλνπλ ρξήζε ηνπ ηκήκαηνο απηνχ θαη γηα ηα παηδηά απφ άιιε ρψξα πξνζαξκφδνληαο ην ζηηο αλάγθεο ηνπ. 5ο Δημοηικό/Σχολικό έηος Διιάδα 203 Άιιε ρώξα ζύνολο μαθηηών 4ο δημοηικό/σχολικό έηος Διιάδα 220 Άιιε ρώξα ζύνολο μαθηηών 33

35 ΑΡΙΘΜΟ ΜΑΘΗΣΩΝ 3.4 Γςμνάζια ηα γπκλάζηα ηεο πεξηνρήο αξηζκφο ησλ καζεηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ άιιεο ρψξεο είλαη ζηαζεξά κεγάινο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Παξαηεξείηαη νκαδνπνίεζε ησλ παηδηψλ αλά εζληθφηεηα θαη φπσο καο ιέλε νη θαζεγεηέο ηνπο απηφ γίλεηαη γηαηί έηζη ληψζνπλ πεξηζζφηεξν απνδεθηά. Τπάξρνπλ πξνβιήκαηα θπξίσο κεηαμχ ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ, φρη φκσο αθξαία. Υσξίο λα ιείπνπλ φκσο θαη ηα ξαληεβνχ εθηφο ζρνιείνπ θπξίσο κεηαμχ Ώηγππηίσλ θαη Ώιβαλψλ γηα λα ινγνκαρήζνπλ, φπσο καο πιεξνθφξεζαλ νη θαζεγεηέο ηνπ 2 νπ Γπκλάζηνπ. Δ δηαθνξνπνίεζε απηή ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ καζεηψλ ζε ζρέζε κε ηηο πξνεγνχκελεο βαζκίδεο πνπ νθείιεηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζηηο κεγαιχηεξεο πιένλ ειηθίεο ησλ παηδηψλ. ζνλ αθνξά ηελ επίδνζε ησλ καζεηψλ, επίπεδν ηνπο είλαη ζπλνιηθά πνιχ ρακειφ κε εμαηξέζεηο θαιψλ καζεηψλ κε 2/10, ην ίδην ηζρχεη θαη γηα ηνπο Έιιελεο καζεηέο. Οη αιινδαπνί καζεηέο δελ έρνπλ πξφβιεκα κε ηε γιψζζα αθνχ νη πεξηζζφηεξνη είλαη 2 εο γεληάο,, φκσο ζπλήζσο δελ έρνπλ βνήζεηα θαη ππνζηήξημε απφ ην ζπίηη. ηα ζρνιεία ιεηηνπξγεί ηκήκα έληαμεο κε θαζεγεηέο εηδηθήο Ώγσγήο γηα φια ηα καζήκαηα. Σν πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδνπλ απηή ηα ζηηγκή ηα ζρνιεία είλαη απηφ ηεο ζπγρψλεπζεο. 323 Βηθφλα 16: Φσηνγξαθία απφ ηελ Εζηνζειίδα ηνπ 2νπ Γπκλαζίνπ Ώγ. Ε. Ρέληε Αγγιία Αίγσπηος Αιβαλία Βοσιγαρία Οσθραλία Ροσκαλία σρία Γεωργία Μοιδαβία Ποιωλία Καδαθζηάλ Διιάδα Αηάγξακκα 15: αξηζκφο καζεηψλ αλά εζληθφηεηα ζην 1ν-2 ν Γπκλάζην, ρνιηθφ έηνο , Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο 34

36 3.5 Φπονηιζηήπια ξένων γλωζζών και μέζηρ εκπαίδεςζηρ Έλα από ηα θπξηόηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζύγρξνλεο εθαξκνζκέλεο Διιεληθήο Γεκόζηαο εθπαίδεπζεο είλαη αδηακθηζβήηεηα ε αλαγθαηόηεηα ηεο ύπαξμεο ηδησηηθώλ θξνληηζηεξίσλ είηε εθκάζεζεο μέλσλ γισζζώλ, είηε εληζρπηηθνύ ξόινπ θξνληηζηήξηα κέζεο εθπαίδεπζεο. Δμαηηίαο ηνπ νηθνλνκηθνύ παξάγνληα πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ ηδησηηθνύ ραξαθηήξα εθπαίδεπζε είλαη απαξαίηεηε ε ζπιινγή, αμηνιόγεζε θαη πξνζζήθε ησλ ζηνηρείσλ πξνθεηκέλνπ λα έρνπκε κηα νινθιεξσκέλε εηθόλα ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο. Φρονηιζηήρια Ξένων Γλωζζών Με βάζε ηα ζηνηρεία απφ ηα θξνληηζηήξηα εθκάζεζεο μέλσλ γισζζψλ ηεο πεξηνρήο, πξνθχπηεη πσο ζηα πεξηζζφηεξα εθπαηδεπηήξηα ην πνζνζηφ ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ γηα ην έηνο αλέξρεηαη ζην 30%,, αξθεηά ηθαλνπνηεηηθφ, ελψ πξψηε ζε πξνηίκεζε γιψζζα είλαη ε Ώγγιηθή. Σν πνζνζηφ απηφ κεηψλεηαη αηζζεηά (10%) γηα ηελ παξαθνινχζεζε δεχηεξεο γιψζζαο(γαιιηθά-γεξκαληθά) θαη εθηηκάηαη φηη απηφ ζπκβαίλεη ιφγν νηθνλνκηθήο αδπλακίαο θάηη πνπ φκσο ηζρχεη γηα ην ζχλνιν ησλ καζεηψλ (αιινδαπψλ θαη ληφπησλ). Αελ παξαηεξνχληαη δηαθνξνπνηήζεηο επηδψζεηο ησλ καζεηψλ, είλαη νη ίδηεο αλεμάξηεηα απφ εζληθφηεηα. Οη θχξηεο εζληθφηεηεο πέξαλ ησλ Βιιήλσλ πνπ επηιέγνπλ λα παξαθνινπζήζνπλ καζήκαηα μέλσλ γισζζψλ είλαη νη εμήο: Αιβαλνί, Ρώζνη, Ρσζζνπόληηνη, Ρνπκάλνη, Ηλδνί, Ληβαλέδνη, ελψ καο επηζήκαλαλ ηελ πιήξε έιιεηςε Παθηζηαλώλ καζεηψλ. Οη ιφγνη ηεο παξαπάλσ απνπζίαο πξέπεη λα αλαδεηεζνχλ αξρηθά ζηνλ κεησκέλν αξηζκφ ησλ παηδηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ην Παθηζηάλ θαη ζην γεγνλφο φηη είλαη απφ ηηο πην πξφζθαηεο κεηαλαζηεπηηθέο νκάδεο ζηε ρψξα καο ζε ζχγθξηζε κε ηηο ππφινηπεο θαη ζε φηη απηφ ζπλεπάγεηαη γηα ην βηνηηθφ-νηθνλνκηθφ επίπεδν ηεο, θαζψο θαη ζε πιήζνο άιισλ παξαγφλησλ. Βλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη άιισζηε θαη ε πιεξνθνξία φηη νη αιινδαπνί καζεηέο ησλ μελφγισζζσλ εθπαηδεπηεξίσλ είλαη ζηελ πιεηνςεθία ηνπο παηδηά πνπ έρνπλ γελλεζεί ζηελ Βιιάδα. Γηα ηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ έλαο επηπιένλ ιφγνο παξαθνινχζεζεο καζεκάησλ μέλσλ γισζζψλ είλαη ε πεξίπησζε ε γιψζζα πνπ επηιέγνπλ λα είλαη ε κεηξηθή ηνπο. κσο ε εθηίκεζε ησλ πεξηζζνηέξσλ θξνληηζηεξίσλ γηα ηελ ζρνιηθή ρξνληά είλαη φηη ππάξρεη γεληθή κείσζε ησλ καζεηψλ ηνπο. Βπίζεο, παξαηεξείηαη θαη επηπιένλ κείσζε ησλ καζεηψλ πξνεξρφκελσλ απφ άιιεο ρψξεο θαζψο πνιινί απφ απηνχο εγθαηαιείπνπλ ηελ πεξηνρή. Κάηη πνπ αιιάδεη ηα δεδνκέλα κέρξη ηψξα. Φρονηιζηήρια Μέζης Εκπαίδεσζης Παξφηη ην δείγκα καο δελ είλαη επαξθέο γηα ηελ δηεμαγσγή αζθαιψλ ζπκπεξαζκάησλ παξαζέηνπκε ηα ζηνηρεία πνπ ζπιιέμακε ζεσξψληαο φηη επεηδή πξφθεηηαη γηα έλα κηθξφ θαη ζπλνηθηαθφ θξνληηζηήξην κε ρακειφηεξεο ηηκέο ζε ζρέζε κε ηα κεγάια είλαη ζπλεπψο θαη πην πξνζηηφ ζε αδχλακεο νηθνλνκηθά νκάδεο. Με βάζε ηα ιεγφκελα ησλ θαζεγεηψλ παξά ην γεγνλφο φηη ζηελ πεξηνρή κέλνπλ πνιινί κεηαλάζηεο, θαη ζηα ζρνιεία (γπκλάζηα/ιχθεηα) πεγαίλνπλ πνιιά παηδηά αιινδαπψλ, εληνχηνηο ζην θξνληηζηήξην δε γξάθνληαη πνιινί, είηε επεηδή δελ ην ζεσξνχλ απαξαίηεην, είηε επεηδή δελ έρνπλ ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα. Δ αλαινγία ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ ζε ζρέζε κε ηνπο Έιιελεο δελ είλαη ζηαζεξή, αιιά εμαξηάηαη απφ ηελ ρξνληά. Τπήξραλ ρξνληέο πνπ δελ ππήξρε θαη θαλείο αιινδαπφο, ελψ ην κέγηζην ήηαλ 2 ζηνπο 5 καζεηέο. Σν πην ζχλεζεο είλαη αλαινγία 1 πξνο 5. ζνλ αθνξά ζηηο εζληθφηεηεο νη καζεηέο είλαη θπξίσο Ώιβαλνί, Ρψζνη θαη Ρσζνπφληηνη (πνπ κέλνπλ ζηελ Βιιάδα πάλσ απφ 10 ρξφληα θαη έρνπλ θάλεη νηθνγέλεηεο θ.ι.π.). Παιηφηεξα ππήξραλ θαη θάπνηνη καζεηέο απφ Ώίγππην θαη γεληθά Ώθξηθή. Καη ζε απηή ηελ πεξίπησζε νη 35

37 Παθηζηαλνί καζεηέο εθιείπνπλ. Οη επηδφζεηο ησλ δηάθνξσλ εζληθνηήησλ ζηα καζήκαηα, θηλνχληαη ζε αληίζηνηρα επίπεδα κε απηά ησλ Βιιήλσλ. Βλψ ραξαθηεξηζηηθά καο επηζήκαλαλ φηη ζε κία ηάμε είρε ηχρεη ν θαιχηεξνο καζεηήο λα είλαη αιινδαπφο. Με βάζε ηα παξαπάλσ ζπκπεξαίλνπκε ηελ έιιεηςε καζεηψλ απφ ην Παθηζηάλ, γεγνλφο πνπ κπνξεί λα νθείιεηαη ζηνλ κηθξφ αξηζκφ ησλ παηδηψλ απφ ην Παθηζηάλ ή πην πξφζθαηεο κεηαλαζηεπηηθήο νκάδαο ζε ζχγθξηζε κε ηεο ππφινηπεο ιφγν νηθνλνκηθήο αδπλακίαο. Σνπο παξαπάλσ ιφγνπ έξρεηαη λα ζπκπιεξψζεη θ ην ζηνηρείν φηη ηελ πιεηνςεθία ησλ καζεηψλ καζεηέο ησλ ηδησηηθψλ θξνληηζηεξίσλ απνηεινχλ παηδηά πνπ είηε έρνπλ γελλεζεί ζηελ Βιιάδα είηε δνπλ πνιιά ρξφληα ζε απηήλ. Καη ην γεγνλφο φηη νη ίδηνη νη Παθηζηαλνί πηζηεχνπλ πσο εθφδην γηα ηα παηδηά ηνπο ζα απνηεινχζε ε εθκάζεζε ηεο Ώγγιηθήο γιψζζαο σο δηεζλήο γιψζζα επηθνηλσλίαο ζε πεξίπησζε επαλαπαηξηζκνχ. Σέινο, λα ζεκεηψζνπκε φηη παξά ηεο ίζεο επηδψζεηο ησλ καζεηψλ πνπ αλαθέξζεθαλ ζην ζχλνιν ησλ εθπαηδεπηεξίσλ, νη επηηπρφληεο ηνπ Λπθείνπ Ρέληε ην έηνο 2011 γηα ηελ Σξηηνβάζκηα Βθπαίδεπζε αλέξρνληαη ζηνπο 77 εθ ηνλ νπνίσλ κφλν 5 δελ έρνπλ Βιιεληθή θαηαγσγή (Ρσζνπφληηνη ή Ώξκέληνη) («ΝΒΏ ΜΏΥΔΣΕΚΔ ηνπ Ώγίνπ Εσάλλε Ρέληε αλεμάξηεηε Ββδνκαδηαία Βθεκεξίδα», Ώξ. Φχι επηεκβξίνπ 2011). 3.6 Κοπθωηικό επίπεδο καηοίκων ζηον Αγ. Η. Οένηη Σν κνξθσηηθφ επίπεδν ηνπ κεηαλαζηεπηηθνχ πιεζπζκνχ ηνπ Ώγ. Ε. Ρέληε φπσο θαίλεηαη θαη απφ γξαθήκαηα (ρσξηθά θαη πνζνηηθά) δελ παξνπζηάδεη κεγάιε δηαθνξά απφ ην αληίζηνηρν ηνπ ληφπηνπ πιεζπζκνχ. Ώξθεηνί είλαη νη κεηαλάζηεο πνπ έρνπλ νινθιεξψζεη ηελ ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε. Μεηαλάζηεο θπξίσο απφ ην Ώλαηνιηθφ κπινθ έρνπλ ζηελ θαηνρή ηνπο πηπρία αλσηέξαο εθπαίδεπζεο πνπ απέθηεζαλ ζηηο ζρνιέο ηεο ρψξαο ηνπο. Βλψ αξθεηνί απφ φζνπο ξσηήζεθαλ θαη πξνέξρνληαη απφ ην Παθηζηάλ έρνπλ εμεηδηθεπηεί ζηνλ κεραλνινγηθφ ηνκέα θαη βξίζθνπλ ζπρλά δνπιεία ζην αληηθείκελν ηνπο. εκαληηθφηεξν πξφβιεκα ησλ πην πξφζθαησλ κεηαλαζηεπηηθψλ νκάδσλ (Παθηζηάλ, Ώίγππηνο θιπ) απνηειεί ε δηαθνξεηηθή γιψζζα ηεο ρψξαο ππνδνρήο. Δ έιιεηςε θαηαλφεζεο ηεο γιψζζαο ζεκαίλεη ζηελ νπζία αδπλακία ζηελ επηθνηλσλία κε ηνπ αιινεζλείο θαη απνηειεί θχξην ιφγν γηα ηνλ νπνίν ε θνηλσληθνπνίεζε πεηπραίλεηαη δχζθνια. Δ κε θαηαλφεζε φκσο ηεο γιψζζαο δεκηνπξγεί εθηφο απφ ηα πξνβιήκαηα ηεο θαζεκεξηλφηεηα πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ θαηαλφεζε ησλ λφκσλ θαη ηνλ θαλφλσλ κε απνηέιεζκα λα ππάξρνπλ ζπρλά παξεμεγήζεηο. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ γίλεη αξθεηέο ελέξγεηεο θπξίσο εζεινληηθνχ ραξαθηήξα ζηελ πξνζπάζεηα λα βνεζήζνπλ ηνπο κεηαλάζηεο λα κάζνπλ Βιιεληθά, ζπρλά νη δξάζεηο ηέηνησλ πξσηνβνπιηψλ είλαη επξχηεξε θαη πξνζπαζεί λα ιεηηνπξγήζεη σο ππνδνρέαο πνπ ζα πξνζθέξεη αζθάιεηα θαη πξνζηαζία ζηνλ ηνλ κεηαλάζηε. Μηα ηέηνηα εζεινληηθή ελέξγεηα είλαη θαη ην Ώλνηρηφ ρνιείν Μεηαλαζηψλ Πεηξαηά πνπ ζηεγάδεηαη θνληά ζηελ πεξηνρή κειέηεο. ΟΤΣΔ ΓΖΜΟΣΗΚΟ ΦΟΗΣΑ ΓΖΜΟΣΗΚΟ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ Επίπεδο εκπαίδευζης πληθυζμού Αγ.Ι.Ρένηη ΑΔΗ ΛΤΚΔΗΟ (Γεληθό θαη Σερληθό) Αλώηεξε θαη ΗΔΚ ΓΖΜΟΣΗΚΟ ΓΤΜΝΑΗΟ Αηάγξακκα 16: Βπίπεδν εθπαίδεπζεο ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ζηνλ Α. Ρέληε Πεγή: ΒΤΒ

38 Επίπεδο εκπάιδευζης Μεηαναζηευηικού πληθυζμού Αγ.Ι.Ρένηη επίπεδο εκπάιδευζης Ελλήνων Αγ.Ι.Ρένηη Βηθφλα 17: Καηαλνκή ληφπησλ θαη κεηαλαζηψλ κε πςειφ θαη ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν ζηνλ Αήκν Ρέληε Πεγή: ΒΤΒ 2001, Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο επίπεδο εκπάιδευζης Ελλήνων Αγ.Ι.Ρένηη Ούηε Γεκνηηθό Φνηηά ζην Γεκνηηθό Ούηε Γεκνηηθό Φνηηά ζην Γεκνηηθό Γεκνηηθό Γπκλάζην Λύθεην (Γεληθό θαη Σερληθό) Αλώηεξε θαη ΗΔΚ Πηπρίν ΑΔΗ Μεηαπηπρηαθό Γεκνηηθό Γπκλάζην Λύθεην (Γεληθό θαη Σερληθό) Ούηε Γεκνηηθό Αλώηεξε θαη ΗΔΚ Φνηηά ζην Γεκνηηθό Πηπρίν ΑΔΗ Γεκνηηθό Μεηαπηπρηαθό Γπκλάζην Λύθεην (Γεληθό θαη Σερληθό) Αλώηεξε θαη ΗΔΚ Πηπρίν ΑΔΗ Μεηαπηπρηαθό Αηάγξακκα 17: επίπεδν εθπαίδεπζεο κεηαλαζηεπηηθνχ θαη ληφπηνπ πιεζπζκνχ Πεγή: ΒΤΒ

39 3.7 Ανοισηό ζσολείο μεηαναζηών Ξειπαιά «ΤΛΛΟΓΟ ΓΙΑ ΣΗ ΜΟΡΥΩΣΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΠΟΣΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΣΗΝ ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΜΕΣΑΝΑΣΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΥΤΓΩΝ» Σν Ώλνηρηφ ρνιείν Μεηαλαζηψλ Πεηξαηά δεκηνπξγήζεθε ην 2005 απφ εζεινληέο εθπαηδεπηηθνχο θαη ιεηηνπξγεί κέρξη θαη ζήκεξα. Οη ζθνπνί ηνπ ρνιείνπ είλαη: Δ θάιπςε ηεο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ γηα εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο. H ειιεληθή γιψζζα γηα ηνπο κεηαλάζηεο είλαη εξγαιείν επηθνηλσλίαο κε ηνπο άιινπο, ν άμνλαο γηα λα δεκηνπξγεζεί ζηελ ειιεληθή θνηλσλία έλα πιαίζην νπζηαζηηθήο θαηαλφεζεο θαη απνδνρήο ηνπο αιιά θαη ε πξνυπφζεζε ζηελ πξνζπάζεηα ηνπο λα πάξνπλ άδεηα παξακνλήο καθξάο δηάξθεηαο ζηελ ρψξα καο. Δ λνκηθή ζηήξημε ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη κεηαλάζηεο κε ηηο δηαδηθαζίεο λνκηκνπνίεζεο ηνπο. Δ ζπκπαξάζηαζε ζηνπο κεηαλάζηεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε θαηλνκέλσλ ξαηζηζηηθήο βίαο αιιά θαη ε δξάζε γηα ηελ αλάδεημε θαη ηε ιχζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ζηελ πξνζπάζεηα έληαμεο ηνπο ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Δ ζπκβνιή ζηελ επαθή θαη πξνζέγγηζε Βιιήλσλ θαη κεηαλαζηψλ, ζηελ ακνηβαία «γλσξηκία» ηνπο κε άμνλα ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηηο ζπλήζεηεο, ζηελ απνδνρή ηνπ «δηαθνξεηηθνχ» σο ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο θνηλσλίαο καο ψζηε λα δεκηνπξγεζνχλ νη ζπλζήθεο πνπ ζα επηηξέςνπλ ηελ νκαιή έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ σο ηζφηηκσλ κειψλ ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο. Σν Ώλνηρηφ ρνιείν Μεηαλαζηψλ Πεηξαηά ζηεγάδεηαη ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ 14νπ θαη 15νπ Γπκλαζίνπ Πεηξαηά, Κσ θαη Ώγίσλ Ώλαξγχξσλ ζηελ Παιηά Κνθθηληά, πεξηνρή πιεζίνλ ηνπ Αήκνπ Ρέληε. Σα καζήκαηα γίλνληαη θάζε Κπξηαθή απφγεπκα. Καηά κέζσ φξν νη δηδάζθνληεο θπκαίλνληαη ζηνπο 30 θαη νη παξαθνινπζνχληεο καζεηέο μεπεξλνχλ ηνπο 200. Οη καζεηέο είλαη ζηε ζπληξηπηηθή ηνπο πιεηνςεθία απφ Παθηζηάλ, Κίλα, Ηλδία. Τπάξρνπλ επίζεο καζεηέο απφ Αιβαλία, Αθγαληζηάλ, Ηλδνλεζία, Ηξάλ, Μπαγθιαληέο, Αίγππην, Ηξάθ, Λεπθνξσζία, Μνιδαβία, Φηιηππίλεο. Βηθφλα 18: Φσηνγξαθηθφ πιηθφ απφ ηελ ηζηνζειίδα ηνπ ρνιείνπ 38

40 3.8 Πςμπεπάζμαηα Σα θπξηφηεξα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην ζχλνιν πξσηνγελψλ θαη δεπηεξνγελψλ ζηνηρείσλ είλαη ηα εμήο: ε πνιπκνξθία ηνπ καζεηηθνχ ζπλφινπ κε ηνλ αξηζκφ ησλ εζληθνηήησλ ζηα ζρνιεία ηνπ νηθηζηηθνχ ηκήκαηνο ηνπ Αήκνπ Ρέληε πνπ εμεηάδνπκε λα ππεξβαίλνπλ ηηο είθνζη, κε θπξίαξρεο κεηά ηελ Βιιάδα ηελ Ώιβαλία, ηε Ρνπκαλία, ηελ Ώίγππην θαη ηελ Ρσζία. Σν κεγαιχηεξν καζεζηαθφ πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη καζεηέο πξνεξρφκελνη απφ άιιεο ρψξεο είλαη απηή ηεο γιψζζαο θαη παξαηεξείηαη θπξίσο ζηα Αεκνηηθά. Οη επηδψζεηο ησλ καζεηψλ παξνπζηάδνληαη λα είλαη ίδηεο θαη αλεμάξηεηεο απφ εζληθφηεηα ην ίδην θαη ε ζπκκεηνρή ηνπο ζε ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Τπάξρεη έιιεηςε ή αδπλακία θαηάιιεισλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη εθαξκνγήο πνιηηηθψλ ηνπ θξάηνπο πνπ λα βνεζνχλ θαη λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ηνπ ζρνιείνπ. Δ έιιεηςε απηή θαιχπηεηαη ζηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο απφ ηελ πξνζσπηθή βνχιεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ πξνζαξκφδνπλ ηελ δηδαζθαιεία ηνπο θαη ηα πξνγξάκκαηα αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ καζεηηθνχ ζπλφινπ θαη ηελ νξγάλσζε εθδειψζεσλ θαη γηνξηψλ γηα λα έξζνπλ πην θνληά νη δηαθνξέο θνπιηνχξεο. Αελ ππάξρνπλ ζε γεληθέο γξακκέο ζπγθξνχζεηο αλάκεζα ζε καζεηέο, νχηε ππνθηλνχκελεο ζπκπεξηθνξέο απφ ην νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ. Βμαίξεζε απνηεινχλ ηα γπκλάζηα φπνπ κεκνλσκέλα έρνπλ παξαηεξεζεί θάπνηα πεξηζηαηηθά θαη ζπκπεξηθνξέο νκαδνπνίεζεο ησλ καζεηψλ κε βάζε ηελ εζληθφηεηα ηνπο. Εθαλνπνηεηηθφ πνζνζηφ παηδηψλ παξαθνινπζνχλ καζήκαηα εθκάζεζεο μέλεο γιψζζαο. Με βάζε ηα παξαπάλσ ζεκεία, ην ζρνιείν θαίλεηαη λα ιεηηνπξγεί ελσηηθά θαη ηζάμηα γηα φινπο ηνπο καζεηέο. Δ αίζζεζε πνπ απνθνκίζακε απφ ηηο επηζθέςεηο καο ζε απηά είλαη πσο δελ δηαθαίλεηαη ν δηαρσξηζκφο εζληθνηήησλ πνπ πξνθχπηεη κέζα απφ ηα αξρεία ησλ ζρνιείσλ θαη θαλέλαο δελ αζρνιείηαη κε απηά. Δ χπαξμε κεηαλαζηψλ ζηα ζρνιεία ηνπ Αήκνπ κνηάδεη λα είλαη έλα θαηλφκελν πνπ έρεη αξκνληθά εληαρζεί ζηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπο φια απηά ηα ρξφληα κε απνηέιεζκα πιένλ λα κελ δεκηνπξγνχληαη ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα. Παξφια απηά είλαη θαλεξέο νη δηαξθείο πξνζπάζεηεο φισλ ησλ άκεζα εκπιεθφκελσλ γηα ηελ δηαηήξεζε απηήο ηεο θαηάζηαζεο θαη είλαη επίζεο θαλεξή θαη ε αλάγθε γηα ζσξάθηζε ηεο ελφηεηαο απηήο απφ ηα δηάθνξα θξνχζκαηα ξαηζηζκνχ θαη βίαο πνπ αξρίδνπλ λα ιακβάλνπλ ρψξα ζε γεηηνληθέο πεξηνρέο. 39

41 4. Γημόζιορ σώπορ Ο δεκφζηνο αζηηθφο ρψξνο ζπληζηά έλα πιέγκα πνπ δνκεί ηελ ίδηα ηελ πφιε, ηελ ηεξαξρεί δίλνληάο ηεο κνξθή, δσή, δηαθνξεηηθφηεηα θαη λφεκα θαη δηακνξθψλεηαη ηφζν απφ ηα θηίξηα πνπ ηνλ πεξηβάιινπλ, φζν θαη απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο αλζξψπνπο πνπ ηνλ ρξεζηκνπνηνχλ θαη ηνλ «δνχλε» θαζεκεξηλά. Γηα ην ιφγν απηφ, είλαη αδηακθηζβήηεηα θνηλσληθφο ρψξνο, θαζψο σο ρψξνο θίλεζεο θαη ζηάζεο ησλ πνιηηψλ έρεη ζπλδεηηθφ ξφιν κέζα ζην πιέγκα ησλ δξαζηεξηνηήησλ, ησλ θηηξίσλ, ησλ ζεκείσλ θαη ησλ ξνψλ ηνπ δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο. πλεπψο, ε κειέηε ελφο θνηλσληθνχ δεηήκαηνο, φπσο απηφ ηεο αξκνληθήο ή κε αξκνληθήο ζπλχπαξμεο αιινδαπνχ θαη ληφπηνπ πιεζπζκνχ κηαο ρσξηθήο ελφηεηαο, δελ ζα κπνξνχζε λα κελ εκπεξηθιείεη θαη ηελ έξεπλα ζην δεκφζην ρψξν ηεο πεξηνρήο. πσο αλαθέξζεθε θαη ζηελ εηζαγσγή ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, γηα ηε δηεμαγσγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο επηιέρζεθαλ νη πιαηείεο Βιεπζεξίνπ ΐεληδέινπ θαη Ώγίνπ Ε. Ρέληε, νη νπνίεο ζχκθσλα κε πξνζσπηθή παξαηήξεζε θαη κε δεπηεξνγελείο πεγέο απνηεινχλ δχν απφ ηνπο θεληξηθφηεξνπο θαη πην ζεκαληηθνχο δεκφζηνπο ρψξνπο ηεο πεξηνρήο κειέηεο. Δ έξεπλα πεξηειάκβαλε ζε αξρηθφ ζηάδην ηελ επηηφπηα θαηαγξαθή θαη θσηνγξαθηθή απεηθφληζε ησλ ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ πιαηεηψλ, ησλ ρξήζεσλ γεο ησλ θηηξίσλ πνπ βξίζθνληαη γχξσ απφ απηέο, ην νδηθφ δίθηπν θαη ηηο ππνδνκέο ζπγθνηλσληψλ πνπ ηηο πεξηβάιινπλ, θαζψο θαη ησλ ινηπψλ ζηνηρείσλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ θίλεζε θαη ηε ρξήζε ησλ πιαηεηψλ. Έπεηηα, απνηππψζεθε ε επηζθεςηκφηεηα θαη ην είδνο ηεο ρξήζεο ησλ πιαηεηψλ, ηφζν απφ ηνπο ληφπηνπο φζν θαη απφ ηνπο κεηαλάζηεο πνπ θαηνηθνχλ ζηνλ Αήκν, θαηά ηε δηάξθεηα κηαο θαζεκεξηλήο εκέξαο θαη ελφο αββαηνθχξηαθνπ. Σέινο, ε έξεπλα νινθιεξψζεθε κε ηε δηεμαγσγή ζχληνκσλ ζπλεληεχμεσλ ζε κεκνλσκέλνπο ρξήζηεο ησλ πιαηεηψλ ή ζε νκάδεο αηφκσλ, πνπ επηιέρζεθαλ βάζεη ηεο ειηθίαο, ηνπ θχινπ θαη ηεο εζληθφηεηάο ηνπο. Δ θεληξηθφηεηα ησλ δχν πιαηεηψλ νθείιεηαη ηφζν ζηε ζέζε ηνπο κέζα ζηνλ επξχηεξν ρψξν ηνπ Αήκνπ Ώγ. Ε. Ρέληε, φζν θαη ζηηο ρξήζεηο γεο ησλ θηηξίσλ πνπ βξίζθνληαη εθαηέξσζελ ηνπο. Οη ππφ κειέηε δεκφζηνη ρψξνη ρσξνζεηνχληαη ζην θέληξν ηνπ Αήκνπ, ζην νηθηζηηθφ ηκήκα ηνπ, ελψ ζπλνξεχνπλ κε ζπγθξνηήκαηα εξγαηηθψλ ή πξνζθπγηθψλ θαηνηθηψλ (Βηθφλα 19). πγθεθξηκέλα, ζηα βφξεηα ηεο πιαηείαο Ώγ. Ε. Ρέληε ηνπνζεηνχληαη νη νκψλπκεο πξνζθπγηθέο θαηνηθίεο κε ηα παξαδνζηαθά πέηξηλα θηίζκαηα, ζηα νπνία θαηνηθνχλ ληφπηνη κεγάιεο ειηθίαο αιιά θαη κεηαλάζηεο, πνπ πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ηελ Ώιβαλία θαη ην Παθηζηάλ. Ώληίζηνηρα, γχξσ απφ ηελ θπθιηθή πιαηεία Βι. ΐεληδέινπ ππάξρνπλ νη πνιπθαηνηθίεο Ώξκέλησλ θαη Ρνπκάλσλ πξνζθχγσλ. 4.1 Ξλαηεία Αγ. Η. Οένηη Ώδηακθηζβήηεηα, ε επηζθεςηκφηεηα ησλ πιαηεηψλ δελ θαζνξίδεηαη κφλν απφ ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο (θχηεπζε, πιηθά θαηαζθεπήο, θα) θαη ηελ αξρηηεθηνληθή ηνπο, αιιά θαη απφ ηηο ππνδνκέο πνπ βξίζθνληαη γχξσ απφ απηέο. Ώπφ ηελ θαηαγξαθή ησλ αηφκσλ πνπ επηζθέπηνληαη θαζεκεξηλά ηηο πιαηείεο ηνπ Αήκνπ Ρέληε, παξαηεξήζεθε φηη ε πιαηεία Ώγ. Ε. Ρέληε είλαη θαη εθείλε πνπ ζπγθεληξψλεη ηνλ κεγαιχηεξν αξηζκφ ρξεζηψλ, δηαθφξσλ ειηθηψλ θαη εζληθνηήησλ. Γεγνλφο πνπ νθείιεηαη ζηηο ηνπηθέο εκπνξηθέο ρξήζεηο, ζηηο ήπηεο εγθαηαζηάζεηο αλαςπρήο (θαθεηέξηεο, αλαςπθηήξηα), ζηηο ηδησηηθέο ππεξεζίεο, ζηνπο ρψξνπο πξαζίλνπ θαη ζηελ παηδηθή ραξά πνπ βξίζθνληαη γχξσ απφ απηήλ, θαζψο θαη ζηελ νκψλπκε εθθιεζία πνπ ιεηηνπξγεί εληφο ηνπ ρψξνπ ηεο πιαηείαο. Οη ζπγθεθξηκέλεο ρξήζεηο, ζε ζπλδπαζκφ κε ην ηνπηθφ νδηθφ δίθηπν πνπ ηελ πεξηβάιιεη θαη ην δίθηπν πεδνδξφκσλ πνπ μεθηλά απφ ηελ πιαηεία θαη εθηείλεηαη πξνο ηα βφξεηα, θαζηζηά ην ζπγθεθξηκέλν δεκφζην ρψξν κία ζπλνηθηαθή πιαηεία πνπ δελ ράλεη, σζηφζν, ηνλ θεληξηθφ ηεο ραξαθηήξα. Δ θεληξηθή πιαηεία ηνπ Ρέληε απνηειεί έλαλ ηδηαίηεξα δσηηθφ ρψξν γηα ηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο, θαζψο ζπγθεληξψλεη άηνκα φισλ ησλ ειηθηψλ. Υαξαθηεξηζηηθφ απνηειεί ν ηδηαίηεξα κεγάινο αξηζκφο ησλ παηδηψλ πνπ ζπγθεληξψλεηαη ζηελ πιαηεία ην απφγεπκα θαζεκεξηλήο θαη ην ΚΔΡΟΑ ΘΑΗ ΞΝΙΗΡΗΘΔΠ ΓΗΑ ΡΖΛ ΞΟΝΠΒΑΠΖ ΡΩΛ ΚΔΡΑΛΑΠΡΩΛ ΠΡΝΛ ΑΠΡΗΘΝ ΓΖΚΝΠΗΝ ΣΩΟΝ ΑΕΏΜΟΡΦΩΔ ΏΝΏΠΛΏΔ ΑΔΜΟΕΩΝ ΥΩΡΩΝ ΓΕΏ ΣΔΝ ΒΠΕΣΒΤΞΔ ΣΔ ΚΟΕΝΩΝΕΚΔ ΤΝΟΥΔ Ο ζρεδηαζκφο ελφο δεκφζηνπ ρψξνπ θαζνξίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηνλ αξηζκφ θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ρξεζηψλ πνπ ηνλ επηζθέπηνληαη, θαζψο κπνξεί λα απνθιείζεη ή λα πξνζειθχζεη αληίζηνηρα ζπγθεθξηκέλεο πιεζπζκηαθέο νκάδεο. πλεπψο, κηα κειέηε αλάπιαζεο ελφο δεκφζηνπ ρψξνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο εξγαιείν γηα ηελ επίηεπμε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο κεηαμχ αηφκσλ δηαθνξεηηθήο εζληθφηεηαο, ειηθίαο θαη θχινπ. Δ αχμεζε ησλ πνιππνιηηηζκηθψλ γεηηνληψλ ζηνπο δήκνπο ηεο Ώζήλαο, αιιά θαη ηνπ Πεηξαηά, ηα ηειεπηαία ρξφληα, έρεη θέξεη ζην πξνζθήλην ηελ αλάγθε ζρεδηαζκνχ δεκφζησλ ρψξσλ πνπ λα είλαη πξνζβάζηκνη ζε φινπο ηνπο θαηνίθνπο. Γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεηαη θαη απφ ηα πξνγξάκκαηα αζηηθψλ αλαπιάζεσλ πνπ εθπνλνχληαη απφ ην Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Βλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Ώιιαγήο (ΤΠΒΚΏ), ηα νπνία εηζάγνπλ ζηνπο ζηφρνπο ηνπο ην ζέκα ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο. Σα θίλεηξα, ην φξακα θαη ηα εξγαιεία, σζηφζν, ησλ ζπγθεθξηκέλσλ παξεκβάζεσλ πξνθαινχλ έληνλνπο πξνβιεκαηηζκνχο ζρεηηθά κε ην αλ φλησο πξφθεηηαη γηα αλαπιάζεηο πνπ απεπζχλνληαη ζε φινπο ηνπο ρξήζηεο, αλεμαξηήησο εζληθφηεηαο (βι. π.ρ. πιαηεηψλ Θεάηξνπ θαη Ώγ. Παληειεήκνλα Α. Ώζελαίσλ). 1) ΤΠΔΚΑ - Γηεύζπλζε Δηδηθώλ Έξγσλ Αλαβάζκηζεο Πεξηνρώλ Πξφγξακκα: «Ώζηηθέο Ώλαπιάζεηο θαη ΐηψζηκε Κηλεηηθφηεηα» Δ Αηεχζπλζε πινπνηεί πξφγξακκα κειεηψλ θαη έξγσλ αζηηθψλ αλαπιάζεσλ πηινηηθνχ ραξαθηήξα, πνπ απνβιέπνπλ αθ ελφο κελ ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο θαη αθ εηέξνπ ζηελ αμηνπνίεζε ηεο εκπεηξίαο γηα ηε ζέζπηζε γεληθψλ θαλφλσλ, πνπ ζα πξέπεη λα εθαξκφδνληαη απφ ηνπο θνξείο πνπ εθπνλνχλ κειέηεο θαη εθηεινχλ έξγα ζηνλ ειεχζεξν δεκφζην ρψξν. Έλαο απφ ηνπο ζηφρνπο πνπ ζέηεη ην πξφγξακκα είλαη «ε ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ε κείσζε ησλ θνηλσληθώλ εληάζεσλ, κε ηελ εμαζθάιηζε ζηηο αλαπιάζεηο ησλ αλαγθαίσλ πξνϋπνζέζεσλ, γηα ηελ αλάπηπμε ζρέζεσλ θαιήο γεηηνλίαο θαη επαθήο ησλ θαηνίθσλ» (ΤΠΒΚΏ, 2010). 40

42 ΚΔΡΟΑ ΘΑΗ ΞΝΙΗΡΗΘΔΠ ΓΗΑ ΡΖΛ ΞΟΝΠΒΑΠΖ ΡΩΛ ΚΔΡΑΛΑΠΡΩΛ ΠΡΝΛ ΑΠΡΗΘΝ ΓΖΚΝΠΗΝ ΣΩΟΝ αββαηνθχξηαθν, κε θχξηεο δξαζηεξηφηεηεο ην παηρλίδη θαη ηε βφιηα κε πνδήιαην. Σηο ψξεο θαη ηηο εκέξεο ηεο επίζθεςήο καο ζηελ πιαηεία, νη πεξηζζφηεξνη ρξήζηεο ζε ζηάζε ήηαλ νη ζακψλεο ηνπ αλαςπθηεξίνπ πνπ ιεηηνπξγεί επί ηεο πιαηείαο, ελψ νη ππφινηπνη θαηαγξαθέληεο απνηεινχζαλ θπξίσο άλδξεο, έιιελεο θαη αιινδαπνχο, ειηθίαο εηψλ, νη νπνίνη αλαπαχνληαλ, ζπδεηνχζαλ ή επέβιεπαλ ηα παηδηά ηνπο πνπ έπαηδαλ ζην ρψξν ηεο πιαηείαο. Ώληηζέησο, αξθεηέο γπλαίθεο πεξλνχζαλ βηαζηηθά ρσξίο λα ζηαζνχλ κε ηα παηδηά ηνπο. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ κεηαλαζηψλ πνπ απνηππψζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο έξεπλαο ζηελ πιαηεία Ώγ. Ε. Ρέληε ήηαλ άλδξεο Ώιβαληθήο ή Παθηζηαληθήο θαηαγσγήο, νη νπνίνη αλαπαχνληαλ ζηελ πιαηεία ζε νκάδεο, ρσξίο λα πξνθαινχλ ηε δπζαξέζθεηα ή ηελ αληίδξαζε ησλ ππνινίπσλ ρξεζηψλ, ληφπησλ ή δηαθνξεηηθψλ εζληθνηήησλ. Οη ρξήζηεο αιβαληθήο θαηαγσγήο αθνξνχζαλ θπξίσο άλδξεο ειηθίαο άλσ ησλ 40 εηψλ, πνπ είηε θαηνηθνχζαλ πνιιά ρξφληα ζηελ πεξηνρή κειέηεο, είηε δηέκελαλ ζηελ Βιιάδα αξθεηφ θαηξφ καδί κε ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο, κε απνηέιεζκα λα έρνπλ αθνκνησζεί ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ ηνπηθή θνηλσλία θαη λα έρνπλ απνθηήζεη θηιηθέο ή ηνπιάρηζηνλ θαιέο ζρέζεηο κε ηνπο ληφπηνπο ηεο πεξηνρήο. Ώπφ ηελ άιιε πιεπξά, νη ρξήζηεο παθηζηαληθήο θαηαγσγήο ήηαλ λεαξφηεξα άηνκα, ηα νπνία ζπλαλαζηξέθνληαλ κφλν κε άηνκα ίδηαο εζληθφηεηαο, ελψ έθαλαλ αηζζεηή ηελ παξνπζία ηνπο ζην δεκφζην ρψξν ηεο πεξηνρήο, παίδνληαο θξίθεη (ην εζληθφ άζιεκα ηεο παηξίδαο ηνπο) ζε έλα άδεην νηθφπεδν 2. Μίμε ληφπησλ θαη κεηαλαζηψλ παξαηεξήζεθε κφλν ζε νκάδεο παηδηψλ θαη εθήβσλ πνπ ζπλππάξρνπλ θαη ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ, δειψλνληαο φηη δελ αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα ξαηζηζκνχ ζηελ πεξηνρή θαη φηη επηιέγνπλ ηηο παξέεο ηνπο αλεμαξηήησο εζληθνηήησλ. 4.2 Ξλαηεία Δλ. Βενιζέλος Ώληίζεηε εηθφλα κε εθείλε ηεο θεληξηθήο πιαηείαο Ώγ. Ε. Ρέληε, παξνπζηάδεη ε δεχηεξε ππφ κειέηε πιαηεία Βι. ΐεληδέινπ. Ο θεληξηθφο δξφκνο πνπ πεξηθπθιψλεη ηελ πιαηεία, ε εγθαηάζηαζε πέξημ απηήο βηνκεραλίαο θαη ειάρηζησλ ππνδνκψλ αλαςπρήο επηπέδνπ γεηηνληάο ή ηνπηθνχ εκπνξίνπ (Βηθφλα 20), ίζσο νθείινληαη γηα ηνλ κηθξφ αξηζκφ ρξεζηψλ πνπ θαηαγξάθεθε ζε απηήλ, ηφζν θαηά ηε δηάξθεηα κηαο θαζεκεξηλήο εκέξαο φζν θαη ην αββαηνθχξηαθν. Δ πιαηεία ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα πξνζπέιαζε, ελψ ραξαθηεξηζηηθφ είλαη ην γεγνλφο φηη παξφιν ηε ιεηηνπξγία εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ (4 ν Αεκνηηθφ ρνιείν Ρέληε θαη Βπαγγεικαηηθφ Λχθεην) θαη κίαο αζιεηηθήο εγθαηάζηαζεο θνληά ζηελ πιαηεία, ηα παηδηά θαη νη γνλείο ηνπο θαίλεηαη λα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ παηδηθή ραξά θαη ην ρψξν πξαζίλνπ πνπ βξίζθνληαη δίπια ζηα ζρνιεία γηα ηελ θαζεκεξηλή ηνπο αλάπαπζε θαη ςπραγσγία. ην ρψξν ηεο πιαηείαο θαηαγξάθεθαλ ιίγεο παξέεο ειηθησκέλσλ θπξίσο αηφκσλ, ληφπησλ θαη κεηαλαζηψλ, πνπ αλαπαχνληαλ θαη ζπδεηνχζαλ. ηελ παηδηθή ραξά πνπ βξίζθεηαη δίπια ζηελ πιαηεία ζπλαληήζακε θπξίσο γπλαίθεο φισλ ησλ ειηθηψλ λα πξνζέρνπλ ηα παηδηά ηνπο θαη λα ζπδεηάλε κεηαμχ ηνπο ή θαη λα θάζνληαη κφλεο ηνπο. Οη κεηαλάζηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ ην ρψξν ηεο πιαηείαο ήηαλ θπξίσο Ώιβαλνί, ελψ ζηελ παηδηθή ραξά θαηαγξάθεθαλ θαη γπλαίθεο απφ ρψξεο ηεο Ώλ. Βπξψπεο. Σφζν απφ ηελ επηηφπηα παξαηήξεζε, φζν θαη απφ ηηο ζπλεληεχμεηο πνπ δηεμήρζεζαλ ζηνπο ρξήζηεο ηεο πιαηείαο Βι. ΐεληδέινπ, δελ δηαπηζηψζεθε θάπνην πξφβιεκα ζηε ζπλχπαξμε ληφπησλ θαη κεηαλαζηψλ ζηελ πεξηνρή κειέηεο. Μνλαδηθή εμαίξεζε απνηειεί ν θφβνο πνπ εμέθξαζε κεηαλάζηξηα απφ ην Καδαθζηάλ (βι. Παξάξηεκα VI) γηα ηελ παξακνλή θαη πξνζπέιαζε ηφζν ηεο ίδηαο φζν θαη ηνπ παηδηνχ ηεο ζην δεκφζην ρψξν ηεο πεξηνρήο θαηά ηηο λπρηεξηλέο ψξεο, χζηεξα απφ ηηο επηζέζεηο πνπ ζεκεηψζεθαλ ηνπο ηειεπηαίνπο κήλεο ζε βάξνο κεηαλαζηψλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Ρέληε. 2 Δ ρξήζε ελφο αλνηρηνχ δεκφζηνπ ρψξνπ απφ ηνπο Παθηζηαλνχο ηνπ Ρέληε γηα ηε δηεμαγσγή ηνπ εζληθνχ ηνπο παηρληδηνχ παξαπέκπεη ζε πξαθηηθέο νηθεηνπνίεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη κεηαλάζηεο πξνθεηκέλνπ λα δηεθδηθήζνπλ ηελ πξφζβαζή ηνπο ζην δεκφζην ρψξν (βι. ΐαίνπ Νη., Καιαληίδεο Ώ., 2009, «Πφιεηο ησλ άιισλ. Καζεκεξηλέο πξαθηηθέο θαη ζπγθξφηεζε ηνπ δεκφζηνπ ρψξνπ» ζην ππξηδάθεο Μ., Μεηαζρεκαηηζκνί ηνπ ρώξνπ. Κνηλσληθέο θαη πνιηηηζκηθέο δηαζηάζεηο, Ώζήλα: Νήζνο) 2) Γήκνο Αγ. Η. Ρέληε - Αλάπιαζε πιαηείαο Αγ. Η. Ρέληε Δ κειέηε αλάπιαζεο ηεο θεληξηθήο πιαηείαο Ώγ. Ε. Ρέληε πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηνλ γιχπηε Κ. ΐαξψηζν θαη είρε σο ζηφρν φρη κφλν ηε ιεηηνπξγηθφηεηα, αιιά θπξίσο ηε ζεκαηνδφηεζε ηνπ δεκφζηνπ ρψξνπ, κέζσ κηαο έληερλεο πιαζηηθήο επεμεξγαζίαο. Ο επηηπρεκέλνο ζρεδηαζκφο ηεο πιαηείαο, ηφζν ζε αηζζεηηθφ φζν θαη ζε θνηλσληθφ επίπεδν, νθείιεηαη ζηε ζπκκεηνρή ζε φιεο ηηο θάζεηο ηεο κειέηεο ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο, νη νπνίνη ήηαλ θαη νη θαζνδεγεηέο ζε νπνηαδήπνηε επηινγή πνπ αθνξνχζε ηελ πιαηεία. Πξάγκαηη, νξγαλψζεθαλ ζπλαληήζεηο κε ηνπο θαηνίθνπο φισλ ησλ ειηθηψλ θαη κε ηα ζρνιεία ηεο πεξηνρήο, ελψ ζεκαληηθή ήηαλ ε ζπλεξγαζία κε ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε, ζηνηρείν πνπ φπσο αλαθέξεηαη «δεκηνύξγεζε κα εγθαξδηόηεηα κεηαμύ ησλ δηαθνξεηηθώλ ηκεκάησλ ηνπ Δήκνπ, δίλνληαο ηελ αίζζεζε όηη ν Δήκνο κε ηνπο δεκόηεο ηνπ παξάγνπλ πνιηηηζκό» (ΐαξψηζνο Κ., 2004). ΥΡΔΔ ΑΔΜΟΕΩΝ ΥΩΡΩΝ ΓΕΏ ΣΔΝ ΤΛΟΠΟΕΔΔ ΠΟΛΤ- ΠΟΛΕΣΕΜΕΚΩΝ ΒΚΑΔΛΩΒΩΝ Έλαο αθφκε ηξφπνο επίηεπμεο ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ηεο ίζεο πξφζβαζεο ζε δεκφζηνπο ρψξνπο ζπληζηά ε παξαρψξεζή ηνπο γηα ηελ πινπνίεζε πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ πνπ απεπζχλνληαη ζε άηνκα φισλ ησλ εζληθνηήησλ. Ήδε ηα ηειεπηαία έηε πνιινί δήκνη ηεο ρψξαο πξαγκαηνπνηνχλ θεζηηβάι θαη πνιππνιηηηζκηθέο εθδειψζεηο ζε δεκφζηνπο ρψξνπο ησλ πεξηνρψλ ηνπο (βι. ΤΠΒ, 2008: 43-53). Ώλάκεζα ζε απηνχο θαη ν Αήκνο Ώγ. Ε. Ρέληε πνπ θάζε ρξφλν δηνξγαλψλεη πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο ζε αλνηρηνχο ρψξνπο ηεο πεξηνρήο (Αήκνο Νίθαηαο Ώγ. Ε. Ρέληε, 2011). ΑΡΏΔ ΚΕΝΔΜΏΣΩΝ ΠΟΛΕΣΩΝ ΓΕΏ ΣΔΝ ΕΔ ΠΡΟΐΏΔ ΣΟΤ ΑΔΜΟΕΟΤ ΥΩΡΟΤ ηνλ Αήκν Ώγ. Ε. Ρέληε νη νξγαλσκέλεο δξάζεηο πνιηηψλ ζε δεκφζηνπο ρψξνπο αθνξνχλ θπξίσο αληηξαηζηζηηθέο εθδειψζεηο ελάληηα ζηηο βίαηεο επηζέζεηο πνπ έρνπλ ζεκεησζεί ηνλ ηειεπηαία θαηξφ ζε κεηαλάζηεο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο (Κίλεζε Πνιηηψλ Νίθαηαο Ρέληε, 2011), ζέηνληαο ην δήηεκα ηεο αζθαινχο πξφζβαζεο ζηνπο δεκφζηνπο ρψξνπο. 41

43 Βηθφλα 20: Υξήζεηο γεο ηζνγείσλ ησλ θηηξίσλ πνπ πεξηβάιινπλ ηελ πιαηεία Βι. ΐεληδέινπ Πεγή: Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο ΞΙΑΡΔΗΑ ΑΓ. Η. ΟΔΛΡΖ ΞΙΑΡΔΗΑ ΔΙ. ΒΔΛΗΕΔΙΝ Βηθφλα 19: Θέζε ησλ δχν πιαηεηψλ ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Αήκνπ Ώγ. Ε. Ρέληε Πεγή ράξηε: Ώλαιπηή ΐ., 2006, Πεγή εηθφλσλ: Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο Βηθφλα 21: Υξήζεηο γεο ηζνγείσλ ησλ θηηξίσλ πνπ πεξηβάιινπλ ηελ πιαηεία Ώγ. Ε. Ρέληε Πεγή: Βπεμεξγαζία: Οκάδα εξγαζίαο 42

44 Αηάγξακκα 18: Βπηζθεςηκφηεηα θαη ρξήζε ηεο πιαηείαο Ώγ. Ε. Ρέληε Πεγή: Βπηηφπηα θαηαγξαθή απφ νκάδα εξγαζίαο Αηάγξακκα 19: Βπηζθεςηκφηεηα θαη ρξήζε ηεο πιαηείαο Βι. ΐεληδέινπ Πεγή: Βπηηφπηα θαηαγξαθή απφ νκάδα εξγαζίαο 43