Βίκη Νσπίσςοτ Οικονομικό Πανεπιςσήμιο Αθηνών

Transcript

1 Βίκη Νσπίσςοτ Οικονομικό Πανεπιςσήμιο Αθηνών

2 Θηςατποί όπψν Σημαςιολογικέρ ςφέςειρ θηςατπών όπψν Ιεπαπφικέρ ςφέςειρ Χπήςη ςφέςεψν μέποτρ/όλοτ Χπήςη ςφέςεψν γενίκετςηρ Στνάυεια Χπήςη ςφέςεψν ςτνάυειαρ ςσιρ πολτεδπικέρ σαξινομίερ Στμπεπάςμασα έπετναρ Ποπεία μελέσηρ επετνησικό πλάνο 2

3 Οπιςμόρ κασά ISO2788 «The vocabulary of a controlled indexing language, formally organised so that a priori relationships between concepts are made explicit» Ετπεσήπια πληπουοπιών Σύνολο σψν πεπιεφόμενψν όπψν μιαρ ςτλλογήρ ή σψν όπψν μιαρ θεμασικήρ πεπιοφήρ Όποι πεπιγπαυείρ εννοιών Οι οπιςμοί σψν εννοιών δίνονσαι με ςαυήνεια Πεπιέφει ςφέςειρ μεσαξύ σψν όπψν εκυπαςμένερ με ςαυήνεια 3

4 Ιεπαπφικέρ ςφέςειρ (τπαλληλίαρ) BT (Broader Term ), ΝΤ (Narrower Term ) Σφέςειρ ςτνάυειαρ RT (Related Term ) Σφέςειρ ιςοδτναμίαρ (ςτνψντμίαρ) ALT (Alternative Term ) UF (Used For Term ) Μεγάλο πλήθορ διαυοπεσικών ςτςφεσίςεψν Ταξινομία 165 ειδών ςτςφεσίςεψν [MIC] Ιεπαπφική οπγάνψςη ατσών [ALCTS] [MIC] Taxonomy of subject relationships, Michel D., bjectanalysis/subjectrelations/appendixbpartii.htm 4

5 Ταξινομούνσαι ςε 3 βαςικέρ κασηγοπίερ Μέπορ-Όλο (Whole-part pairs) BTP (Broader Term Partitive) NTP (Narrower Term Partitive) Γενίκετςηρ εξειδίκετςηρ ( ςφέςειρ τπεπκλάςηρ / τποκλάςηρ - isa) Χπηςιμοποιούνσαι πολύ ςτφνά ςση φαλάπψςη/επέκσαςη σηρ αναζήσηςηρ BTG (Broader Term Generic) NTG (Narrower Term Generic) Ππαγμάσψςη (κλάςη - ππαγμάσψςη) BTI (Broader Term Instantive) NTI (Narrower Term Instantive) [ISO2788] Documentation-Guidelines for the Development and Establishment of Monolingual Thesauri, November International Standard ISO

6 Επεπώσηςη: Do you have any information on axes found in the vicinity of Leith? [SIS] Semantic Index System, Constantopoulos and Doerr, 1993 [OASIS] Ontologically Augmented Spatial Information System Alani, Jones, Tudhope,

7 Ευαπμογή μεσπικήρ φψπικήρ απόςσαςηρ ςσο OASIS με φπήςη σοτ θηςατπού TGN [TGN] [TGN] Thesaurus for Geographic Names, Harping,

8 Μέθοδορ με σην οποία γίνεσαι φαλάπψςη/επέκσαςη σηρ αναζήσηςηρ μέςψ ΒΤ/ΝΤ Χπηςιμοποιούνσαι οι ςφέςειρ isa σοτ εννοιολογικού μονσέλοτ, ανσικαθιςσώνσαρ σον όπο ςσην αναζήσηςη με Tοτρ άμεςοτρ ππογόνοτρ σοτ (Broader Terms Generic BTG) Τοτρ άμεςοτρ απογόνοτρ σοτ (Narrower Terms Generic NTG) Καθοπιςμόρ σηρ απόςσαςηρ από σον απφικό όπο Επιλογή σψν κασάλληλψν όπψν με ευαπμογή κασψυλίοτ 8

9 [AAT] Art & Architecture Thesaurus, 9

10 Term Distance axes (weapons) 0 tomahawks 0.6 battle-axes 0.6 edged weapons 1 throwing axes 1.1 staff weapons 1.75 harpoons 1.75 bayonets 1.75 daggers (weapons) 1.75 knives (weapons) 1.75 swords 1.75 ΝΤ επέκσαςη αναζήσηςηρ ΝΤ και ΒΤ επέκσαςη αναζήσηςηρ [TUD] Tudhope, Alani, Jones: Augmenting thesaurus relationships 10

11 Σφέςη ποτ αναπαπιςσά σην εννοιολογική ςύνδεςη μεσαξύ δύο όπψν Μεγάλο πλήθορ διαυοπεσικών σέσοιψν ςτνδέςεψν Η ομαδοποίηςη σψν 165 διαυοπεσικών ςτςφεσίςεψν ιεπαπφεί σιρ 123 από ατσέρ ςσιρ ςφέςειρ ςτνάυειαρ [ALCTS] Μόνο για σιρ 82 από ατσέρ τπάπφει ομόυψνη κασηγοπιοποίηςη ψρ ςφέςειρ ςτνάυειαρ 41 από σιρ 123 κασηγοπιοποιούνσαι από κάποιοτρ επετνησέρ ψρ ιεπαπφικέρ και από άλλοτρ ψρ ςτνάυειαρ Πεπιέφοτν πολύσιμη πληπουοπία για ςτνδέςειρ μεσαξύ όπψν ποτ βοηθούν σην ανάκσηςη πληπουοπιών Έφοτν ήδη φπηςιμοποιηθεί ςε έπετνερ, ςτνήθψρ ςε ςτνδταςμό με σιρ ιεπαπφικέρ, δίνονσαρ και θεσικά και απνησικά αποσελέςμασα 11

12 12

13 NT/BT επέκσαςη αναζήσηςηρ ΝΤ/ΒΤ και RT επέκσαςη αναζήσηςηρ 13

14 Οι πολτεδπικέρ σαξινομίερ αποσελούν ιεπαπφίερ, όποτ κάθε θεώπηςη σοτ πεδίοτ ιεπαπφείσαι ξεφψπιςσά Κάθε σέσοια διαυοπεσική θεώπηςη αποσελεί μία έδπα σηρ σαξινομίαρ Σύμυψνα με σο ππόστπο ISO 2788, τπάπφει διάκπιςη σψν ςφέςεψν ςτνάυειαρ ανάμεςα ςε όποτρ ποτ ανήκοτν ςσην ίδια έδπα μιαρ σαξινομίαρ ςε διαυοπεσικέρ έδπερ σηρ ίδιαρ σαξινομίαρ Χπήςη μόνο ατσών ποτ ενσοπίζονσαι ςσην ίδια έδπα πποςυέπει καλύσεπο έλεγφο ςση διεύπτνςη Ο απιθμόρ, όμψρ, σψν όπψν ποτ πποςσίθενσαι μειώνεσαι Χάνεσαι πληπουοπία ποτ, πιθανώρ, είναι φπήςιμη 14

15 15

16 Όποι ποτ «φάνονσαι» όσαν επισπέπεσαι επέκσαςη ςσην ίδια μόνο έδπα 16

17 Οι διάυοπερ ςτςφεσίςειρ μεσαξύ σψν όπψν ενόρ θηςατπού πεπιέφοτν φπήςιμη ςημαςιολογική πληπουοπία Ιεπαπφικέρ ςφέςειρ και ςσιγμιόστπα φπηςιμοποιούνσαι ήδη ςε ευαπμογέρ Οι ςφέςειρ ςτνάυειαρ δεν έφοτν αξιοποιηθεί πλήπψρ Η έπετνα έφει γίνει, κτπίψρ, ςσο ςύνολο ατσών Επιμέποτρ διαφψπιςμόρ δεν έφει φπηςιμοποιηθεί Επιλογή ενόρ μικπού ςτνόλοτ σψν ςημανσικόσεπψν ςφέςεψν ςτνάυειαρ Διεπεύνηςη εγκτπόσησαρ σηρ επιλογήρ ατσών Σύγκπιςή σοτρ με σιρ ςτςφεσίςειρ μιαρ αναγνψπιςμένηρ ονσολογίαρ 17

18 Αποσελείσαι από 9 ςφέςειρ ςτνάυειαρ ποτ πποκύπσοτν ψρ ςημανσικέρ Από ση βιβλιογπαυία [TUD, ALCTS] Από ση ςημαςία σψν εννοιών ποτ αναπαπιςσούν Σφέςειρ: Στςφεσιςμένερ ιδέερ (combined ideas) Γεισνίαςη (contiguity) Πεπιβάλλον (environmental) Αίσιο αισιασό (causal) Εξάπσηςη (dependency) Διαδοφή (processes in sequence) Σσενά ςτνδεδεμένα «αδέπυια» (closely related siblings) Μέπορ/Όλο (whole/part pairs) Υποκασάςσασα (substitutes) [ALCTS]Association for Library Collections & Technical Services, bjectanalysis/subjectrelations/finalreport.htm 18

19 Ππαγμασοποιήθηκε ςύγκπιςη με σιρ ιδιόσησερ ποτ πεπιέφονσαι ςσο CIDOC Conceptual Reference Model Από σο ςύνολο, πεπιέφονσαι ςσο μονσέλο αναυοπάρ 5 ςτςφεσίςειρ από σο απφικό ςύνολο Γεισνίαςη Αισιώδηρ Διαδικαςίερ ςε ακολοτθία Σφέςειρ μέποτρ/όλοτ Υποκασάςσασα Ανσίςσπουα, πποκύπσοτν 4 επιπλέον ςημανσικέρ ςφέςειρ από ση μελέση σοτ μονσέλοτ Στμπεπίληχη θέμασορ Ζεύγη πποωόνσορ/τλικού κασαςκετήρ Επίδπαςη 19

20 Με βάςη σην ιεπαπφική δομή σοτ CIDOC CRM, παπαλείποτμε μία εκ σψν ςτςφεσίςεψν «Αισιώδηρ», ψρ τποκλάςη σηρ ςφέςηρ «Επίδπαςη» Το σελικό ςύνολο αποσελείσαι από σιρ 11 εναπομένοτςερ ςτςφεσίςειρ 20

21 Στςφεσιςμένερ ιδέερ Γεισνίαςη Πεπιβαλλονσική Εξάπσηςηρ Διαδικαςίερ ςε ακολοτθία Σσενά ςτνδεδεμένα «αδέπυια» Μέπορ/Όλο Υποκασάςσασα Στμπεπίληχη θέμασορ Ζεύγη πποωόνσορ/τλικού κασαςκετήρ Επίδπαςη 21

22 Ενσοπιςμόρ σοτ κασάλληλοτ πεδίοτ-μονσέλοτ για έλεγφο σηρ αποδοσικόσησαρ Αξιψμασική διασύπψςη σψν ςτςφεσίςεψν ςε ένα πεπιβάλλον επγαςίαρ Επιλογή οπιςμένψν μόνο από ατσέρ για πεπαισέπψ έπετνα Διασύπψςη ατσών ςε λογικέρ πποσάςειρ Πποςδιοπιςμόρ σψν φπήςιμψν ιδιοσήσψν ατσών Ανακλαςσικόσησα Στμμεσπία Μεσαβασικόσησα Ένσαξή σοτρ ςε ςύςσημα επεπψσήςεψν 22

23 Σαρ ετφαπιςσώ! Βίκη Νσπίσςοτ Τμήμα Πληπουοπικήρ Οικονομικό Πανεπιςσήμιο Αθηνών 23