ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΣΙΚΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΣΙΚΑ ΤΣΑΣΙΚΑ

Transcript

1 ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΣΙΚΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΣΙΚΑ ΤΣΑΣΙΚΑ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΣΙΚΑ ΤΣΑΣΙΚΑ ΔΙΑΣΡΟΦΙΚΕ ΟΔΗΓΙΕ Μακροθρεπτικά ςυςτατικά ονομάηονται οι κρεπτικζσ ουςίεσ που προςφζρουν ενζργεια όπωσ υδατάνκρακεσ, πρωτεΐνεσ, λίποσ και χρειάηονται ςε μεγάλεσ ποςότθτεσ ςτον οργανιςμό. Η κυριότερθ δευτερεφουςα διάγνωςθ ςτουσ καρκινοπακείσ είναι θ πρωτεϊνικι ενεργειακι υποκρεψία. Η Αφξηςη τησ Ενζργειασ (kcal) και θ Αφξηςη των Πρωτεϊνϊν, κεωρείται θ πιο ςθμαντικι παρζμβαςθ για ενίςχυςθ τθσ διατροφικισ κατάςταςθσ του ατόμου. ΑΝΆΓΚΕ Ε ΘΕΡΜΚΔΕ Οδηγόσ για υπολογιςμό των αναγκϊν των ενήλικων ςε ενζργεια Οι ανάγκεσ ςε κερμίδεσ (kcal) αλλάηουν ςφμφωνα με τθν διατροφικι κατάςταςθ του ατόμου. Σο πραγματικό βάροσ του ατόμου χρθςιμοποιείται για τουσ υπολογιςμοφσ, ενϊ ςυνιςτάται θ χριςθ του ιδανικοφ βάρουσ (IBW) για τα παχφςαρκα άτομα (>120% IBW), αφοφ το προςαρμοςμζνο βάροσ για παχφςαρκουσ δεν ζχει τεκμθριωκεί 20 kcal/kg Αρχικι επαναςίτιςθ υποςιτιηόμενων / εξαντλθμζνων kcal/kg Παχφςαρκα άτομα για απϊλεια βάρουσδιατιρθςθ kcal/kg Διατιρθςθ ςωματικοφ βάρουσ kcal/kg Τποςιτιςμόσ και /ι εκτεταμζνθ κεραπεία για μεταμόςχευςθ μυελοφ των οςτϊν kcal/kg Πλιρθσ εξάντλθςθ και/ ι υπερμεταβολιςμόσ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΣΙΚΆ ΤΣΑΣΙΚΆ ΣΟΤ ΕΝΉΛΙΚΕ υςτατικά % από τισ ολικζσ θερμίδεσ Τδατάνκρακεσ 40%-70%

2 Λίποσ 20%-50% Πρωτεΐνεσ 15%-25% Τψθλά επίπεδα πικανόν ςε άτομα με υπεργλυκαιμία ι διαςφάλιςθ λιψθσ αναγκαίων κερμίδων Ελάχιςτθ παροχι: 4%-10% για πρόςλθψθ αναγκαίων λιπαρϊν οξζων / λινολεϊκοφ οξζωσ Διατροφικζσ ανάγκεσ ςε πρωτεΐνεσ για ενήλικεσ με καρκίνο Αναγκαία πρωτεΐνη Κατάςταςη g/kg Ηπατικι ι νεφρικι ανεπάρκεια g/kg υνιςτϊμενθ θμεριςια δοςολογία (RDA) g/kg Για τουσ περιςςότερουσ αςκενείσ με καρκίνο. χριςθ χαμθλότερου ι ψθλότερου ορίου ςφμφωνα με τισ ανάγκεσ και τα επίπεδα πρωτεΐνθσ ορροφ 1.5 g/kg Αςκενείσ με μεταμόςχευςθ μυελοφ των οςτϊν g/kg Καρκινοπακείσ με κακι κρζψθ / υποςιτιςμό Διατροφικζσ ανάγκεσ ςε υγρά για αςθενείσ με καρκίνο Μζθοδοσ Βάςθ RDA και κερμίδων Βάςθ θλικίασ (ζτθ) < >65 Οδηγίεσ 1 ml/kcal ml/kg 30 ml/kg 25 ml/kg

3 ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΣΙΚΑ ΤΣΑΣΙΚΑ ΔΙΑΣΡΟΦΙΚΕ ΟΔΗΓΙΕ Μικροθρεπτικά υςτατικά είναι τα ανόργανα άλατα, οι βιταμίνεσ και το νερό. Ονομάηονται μικροκρεπτικά ςυςτατικά γιατί είναι απαραίτθτα ςε πολφ μικρζσ ποςότθτεσ και δεν αποδίδουν ενζργεια ςτον οργανιςμό. φμφωνα με το εγχειρίδιο Κλινικισ Διαιτολογίασ Αμερικισ 2000, «Δεν είναι γνωςτό αν ο καρκίνοσ θ / και η ιεραπεία του αυξάνει τισ ανάγκεσ ςε μικροιρεπτικά ςυςτατικά.» Οι παράγοντεσ που επηρεάζουν την κάλυψη των αναγκϊν των μικροιρεπτικϊν ςυςτατικϊν είναι: Θζςθ τθσ πάκθςθσ και θ εξζλιξθ τθσ Είδοσ τθσ κεραπείασ Φαρμακευτικι αγωγι Για Παράδειγμα: Ο καρκίνοσ που αναπτφςςεται ςτο πεπτικό ςφςτθμα ζχει τθν ικανότθτα να προκαλεί απόφραξθ με αποτζλεςμα τθν μειωμζνθ κατανάλωςθ τροφισ και τελικά τθν ζλλειψθ μικροκρεπτικϊν ςυςτατικϊν. Η ζλλειψθ του ςυμπλζγματοσ Β βιταμινϊν μπορεί να προκλθκεί από μακροχρόνιο υποςιτιςμό. Ο κανονικόσ μεταβολιςμόσ των μικροκρεπτικϊν ςυςτατικϊν μπορεί να διαφοροποιθκεί με τθν εξζλιξθ τθσ αςκζνειασ, όπωσ όταν θ υπεραςβεςτιναιμία είναι αποτζλεςμα τθσ πάκθςθσ δεν μπορεί να ελεγχκεί από τθν διατροφι και ζτςι ο περιοριςμόσ του αςβεςτίου μπορεί να μθν είναι αναγκαίοσ. Χειρουργικι αφαίρεςθ του κατϊτερου γαςτρεντερικοφ ςωλινα μπορεί να ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν δυςαπορρόφθςθ και τθν ζλλειψθ μικροκρεπτικϊν ςυςτατικϊν. Χρήςη ςυμπληρωμάτων πολυβιταμινϊν και ιχνοςτοιχείων υμπλιρωμα πολυβιταμινϊν με ιχνοςτοιχεία μπορεί να χορθγείται θμερθςίωσ για άτομα με περιοριςμζνθ διατροφι Λόγω πικανισ αλλθλεπίδραςθσ ςυγκεκριμζνων φαρμάκων χθμειοκεραπείασ και πολυβιταμινϊν, ςυμπλθρϊματα κα πρζπει να παίρνονται μόνο μετά από ςυμβουλι ιατροφ. Μεγάλεσ δοςολογίεσ βιταμινϊν και ιχνοςτοιχείων δεν είναι επικυμθτζσ λόγω τθσ τοξικότθτασ τουσ ι τθσ παρεμπόδιςθσ τθσ φυςιολογικισ λειτουργίασ του ανοςοποιθτικοφ ςυςτιματοσ Τπερβολικζσ δοςολογίεσ ψευδάργυρου ζχουν ςυςχετιςτεί με μείωςθ τθσ ανταπόκριςθσ του ανοςοποιθτικοφ ςυςτιματοσ Μικροθρεπτικά ςυςτατικά Θζςη απορρόφηςησ ςτο γαςτρεντερικό ςωλήνα

4 Θζςη Δωδεκαδάκτυλοσ Νιςτιδα Ειλεόσ Παχφ ζντερο Βιταμίνεσ, Ιχνοςτοιχεία, Ηλεκτρολφτεσ Αςβζςτιο, μαγνιςιο, ςίδθροσ, χλϊριο Βιταμίνθ Γ, κειαμίνθ (Β1), ριβοφλαβίνθ (B2), πυριδοξίνθ (B6), φυλλικό οξφ, υδατοδιαλυτζσ βιταμίνεσ Βιταμίνεσ B12, A, Δ, E, K Νάτριο, κάλιο, νερό Επιλεγμζνεσ ςυνιςτϊμενεσ θμεριςιεσ ποςότθτεσ (DRI): Ανϊτερα ανεκτά επίπεδα Ηλικία (ζτη) υμπλήρωμα >70 Βιταμίνθ Γ (mg) 1,800 2,000 2,000 Βιταμίνθ Ε (IU) 800 1,000 1,000 Βιταμίνθ Α (μg) 2,800 3,000 3,000 ελινιο (μg) Ψευδάργυροσ (mg) Φυτοχημικά Θρεπτικά υςτατικά που μποροφν να ςυμβάλουν ςτην πρόληψη και θεραπεία του καρκίνου Σα φυτοχθμικά είναι ςυςτατικά τα οποία παράγουν τα φυτά για να προςτατεφουν τον εαυτό τουσ από ιοφσ, βακτιρια ι μφκθτεσ. Κάκε φυτό προςφζρει διαφορετικά είδθ και ποςότθτεσ φυτοχθμικϊν. Παρόλο που θ ςθμαςία τουσ ςτθν υγεία είναι υπό ςυνεχι μελζτθ, ξζρουμε ότι μποροφν να προςτατεφςουν τον ανκρϊπινο οργανιςμό από κάποια είδθ καρκίνου, από καρδιοπάκειεσ και άλλα χρόνια προβλιματα υγείασ. Ομάδεσ Φυτοχημικϊν Ινδόλεσ Θειαλλιινικά παράγωγα

5 Αντιοξειδωτικά (Β-Καροτίνθ, Βιταμίνθ Γ και Βιταμίνθ Ε) Φαινολικό μείγμα Φλαβονοειδι Ινδόλεσ - Πηγζσ: μπρόκολο, λάχανο και κουνουπίδι - Δράςη: Παρεμποδίηει τθν ανάπτυξθ καρκίνου, διατθρεί τα κφτταρα υγιι Θειαλλιινικά παράγωγα - Καταςτρζφονται ςε ψθλι κερμοκραςία - Πηγζσ: ςκόρδοσ, πράςο, κρεμμφδι, καυτερζσ μυρωδιζσ - Δράςη: 1. ενίςχυςθ του ανοςοποιθτικοφ ςυςτιματοσ. 2. αφξθςθ των ενηφμων που εξοντϊνουν τισ καρκινογόνεσ ουςίεσ 3. επίδειξθ αντικαρκινικϊν ιδιοτιτων 4. μείωςθ τθσ χολθςτερόλθσ 5. παρεμπόδιςθ δθμιουργίασ κρόμβων ςτο αίμα. Φυτοχημικά ουλφοραφάνη Πηγζσ: μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανικά Βρυξελλϊν, κρεμμφδια, λάχανα Π-κουμαρικό & Χλωρογενικό οξφ Πηγζσ: ντομάτα, πράςινεσ πιπεριζσ, ανανάσ, καρότα, φράουλεσ PEITC Πθγζσ: κραμβί, κρεμμφδια Ελλαγικό οξφ

6 Πηγζσ: φράουλεσ, ςταφφλια, μοφρα Γενιςτεϊνη Πηγζσ : φαςόλια ςόγιασ Ινδόλη 3-καρβινόλη Πηγζσ: κουνουπίδι Αλλιινικό ςουλφίδιο Πηγζσ: ςκόρδο, κρεμμφδια Καψαϊκίνη Πηγζσ: καυτά πιπζρια, κφμινο Φλαβονοειδή Πηγζσ: μοφρα, γλυκοπατάτεσ, εςπεριδοειδι, αγγοφρια Πλεονεκτήματα για την Τγεία Οι αντιoξειδωτικζσ ουςίεσ /φυτοχθμικά βοθκοφν ςτθν πρόληψη και θεραπεία των πιο κάτω αςκενειϊν Καρκίνοσ ακχαρϊδθσ Διαβιτθσ Καρδιοπάκειεσ Τπζρταςθ Μειωμζνο ποςοςτό των παθήςεων αυτϊν παρατηρείται ςε πληθυςμοφσ που καταναλϊνουν μεγάλεσ ποςότητεσ φροφτων και λαχανικϊν. Αντιοξειδωτικζσ Ουςίεσ Β - καροτίνθ Βιταμίνθ Γ

7 Βιταμίνθ Ε Φυτικζσ ίνεσ Αντιοξειδωτικζσ Θρεπτικζσ Ουςίεσ Οι αντιοξειδωτικζσ ουςίεσ είναι θ βιταμίνθ Α (β-καροτίνθ), θ βιταμίνθ Γ, βιταμίνθ Ε, το ςελινιο και οι φυτικζσ ίνεσ. Ποια θ δράςθ των αντιοξειδωτικϊν ουςιϊν; H δράςθ τουσ ςχετίηεται άμεςα με τθ δράςθ του οξυγόνου μζςα ςτον οργανιςμό. Για τθν παραγωγι ενζργειασ, κάκε κφτταρο μζςα ςτον οργανιςμό χρειάηεται ςυνεχι χοριγθςθ οξυγόνου. Για αυτό τον λόγο το οξυγόνο είναι βαςικό ςτθν ηωι. Ρόλοσ Αντιοξειδωτικϊν Βιταμινϊν Β-καροτίνη: Πρόλθψθ του καρκίνου, ρυκμιςτισ ανοςολογικϊν αντιδράςεων, μείωςθ κινδφνου καρδιοπακειϊν και εγκεφαλικϊν επειςοδίων Βιταμίνη Γ: Μείωςθ κινδφνου καρδιοπακειϊν. Αυξθμζνεσ ανάγκεσ βιταμίνθσ Γ για τουσ καπνιςτζσ Βιταμίνη Ε: Μείωςθ κινδφνου καρδιοπακειϊν. Αντιοξειδωτικζσ ουςίεσ - Βιταμίνη Γ: Πηγζσ: εςπεριδοειδι, ντομάτεσ, πράςινα φυλλϊδθ λαχανικά, πατάτεσ - Βιταμίνη Ε: Πηγζσ: ςιτθροφχα προϊόντα, φυςτίκια, ξθροί καρποί, μαφρο ρφηι, φυτικά λάδια, αλεφρι βρϊμθσ - Β-καροτίνη (βιταμίνη Α): Πηγζσ: μαϊντανόσ, καρότα, κολοκυκάκια, γλυκοπατάτεσ, κολοκάςι, χρυςόμθλα, πεπόνι, ςπανάχι, εςπεριδοειδι, ςπαράγγια - Φυτικζσ Κνεσ: Πηγζσ: ςιτθροφχα/ πιτυροφχα, χόρτα, φροφτα

8 - ελήνιο: Πηγζσ: καλαςςινά, δθμθτριακά και ςπόροι ( ανάλογα με τθν περιεκτικότθτα του χϊματοσ ςε ςελινιο) -Κατεχίνεσ (ταννίνεσ): Πηγζσ: ψάρια, μοφρα, μιλα, τςάι ΒΑΙΚΕ ΙΔΙΟΣΗΣΕ ΣΩΝ ΘΡΕΠΣΙΚΩΝ ΤΣΑΣΙΚΩΝ Τδατάνκρακεσ Πρωτεΐνεσ Λιπίδια Βιταμίνεσ Ανόργανα ςτοιχεία Παροχι ενζργειασ Παροχι δομικϊν ςυςτατικϊν (κφρια λειτουργία) Παροχι ενζργειασ (δευτερεφων ρόλοσ) Παροχι δομικϊν ςυςτατικϊν Παροχι ενζργειασ Ρυκμιςτικοί παράγοντεσ του μεταβολιςμοφ Ρυκμιςτικοί παράγοντεσ του μεταβολιςμοφ Κάκε βιταμίνθ ζχει τθ δικι τθσ λειτουργία Ρυκμιςτικοί παράγοντεσ του μεταβολιςμοφ Παροχι δομικϊν ςυςτατικϊν Κάκε ανόργανο ςτοιχείο ζχει τθ δικι του λειτουργία Δομικό ςυςτατικό Νερό Ρυκμιςτικόσ παράγοντασ Μεταφορζασ κρεπτικϊν ςυςτατικϊν Ρυκμιςτισ τθσ κερμοκραςίασ του ςϊματοσ τον παρακάτω πίνακα αναφζρονται τα κυριότερα μζταλλα, οι πηγζσ προζλευςησ τουσ και η κφρια χρηςιμότητα τουσ: Μζταλλα Πηγή Προζλευςησ Χρηςιμότητα Αςβζςτιο Γαλακτοκομικά προϊόντα, κουνουπίδι, λάχανο, φακζσ, κρόκοσ αυγοφ, καλαςςινά, ραδίκια και το χαμομιλι Κφριο ςυςτατικό των οςτϊν. Ομαλοποιεί τθν καρδιακι λειτουργία και θρεμεί τα νεφρα

9 Φϊςφοροσ Ξθροί καρποί και ιδίωσ οι θλιόςποροι και τα παςατζμπο, τυρί, κρζασ και ςαρδζλεσ. Σονωτικό του εγκεφάλου, βοθκά ςτον μεταβολιςμό των λιπϊν, ςτθν λειτουργία των αδζνων και ςτθν ορμονικι ρφκμιςθ. Μαγνιςιο Μπανάνεσ, φιςτίκια, γάλα, γιαοφρτι και κρζασ. Επιδρά ςτουσ μυσ και ςτα νεφρα. υμμετζχει ςτθν ςφνκεςθ πρωτεΐνθσ και ενεργοποιεί τα ζνηυμα. Κάλιο Ελιζσ, φροφτα και ιδίωσ μπανάνεσ, ςαλάτεσ, ςταφίδεσ, ξθρά δαμάςκθνα, ςτιγμιαίοσ καφζσ και πατάτεσ Απαραίτθτο για τθν καλι λειτουργία τθσ καρδιάσ, των μυϊν, των νεφρϊν και τθσ υγείασ των οςτϊν Νάτριο Ελιζσ, φροφτα και ιδίωσ μπανάνεσ, ςαλάτεσ, ςταφίδεσ, ξθρά δαμάςκθνα, ςτιγμιαίοσ καφζσ και πατάτεσ Απαραίτθτο για τθν καλι λειτουργία τθσ καρδιάσ, των μυϊν και των νεφρϊν ίδθροσ Σο ςυκϊτι, το πορτοκάλι, οι ςαρδζλεσ, οι θλιόςποροι, θ μαγιά μπφρασ, το κρζασ, τα ξερά δαμάςκθνα, οι ελιζσ, οι ςταφίδεσ, οι φακζσ, το ςπανάχι και θ βρϊμθ. υςτατικό τθσ αιμοςφαιρίνθσ. Βοθκά τθν αναπνοι και διευκολφνει τθν λειτουργία των αδζνων και του εγκεφάλου Χλϊριο Αλάτι Ρυκμίηει οςμωτικι πίεςθ, ιςοηφγιο του φδατοσ και οξεοβαςικι ιςορροπία,ςτθν απορρόφθςθ τθσ Β12 και του ςιδιρου Μαγγάνιο Ρφηι, καρυκεφματα, ςιτάρι, μαροφλι, φαςόλια, φιςτίκια, πατάτεσ, θλιόςπορο, δθμθτριακά. Προςφζρεται για τον ςχθματιςμό των οςτϊν, για τθν πιξθ του αίματοσ, δράςθ τθσ ινςουλίνθσ και τθν ςφνκεςθ τθσ χολθςτερόλθσ. υμμετζχει ςαν διεγζρτθσ ςτον μεταβολιςμό λιπϊν, υδατανκράκων και πρωτεϊνϊν τον παρακάτω πίνακα αναφζρονται οι κυριότερεσ βιταμίνεσ, οι πηγζσ προζλευςησ τουσ και η βαςική χρηςιμότητα τουσ: ΒΙΣΑΜΙΝΗ ΠΗΓΗ ΠΡΟΕΛΕΤΗ ΧΡΗΙΜΟΣΗΣΑ ΒΙΣΑΜΙΝΗ Α Πράςινα λαχανικά, καρότα, αυγά, γάλα και φροφτα (κυρίωσ κίτρινου και πορτοκαλί χρϊματοσ). Αναηωογονθτικι - αντιρυτιδικι, κεραπευτικι πακιςεων ματιϊν, πρόλθψθ καρκίνου και καρδιαγγειακϊν πακιςεων.

10 ΒΙΣΑΜΙΝΗ Δ Ψάρια, αυγά,γάλα και μουρουνόλαδο Για τον ραχιτιςμό, οςτεοπόρωςθ, τερθδόνα και πρόωρο γιρασ. ΒΙΣΑΜΙΝΗ E ΒΙΣΑΜΙΝΗ K ΒΙΣΑΜΙΝΗ Γ ΒΙΣΑΜΙΝΗ B6 ΒΙΣΑΜΙΝΗ Β12 ιτζλαιο, ςογιζλαιο, καρφδια, δθμθτριακά, ελαιόλαδο. Αυγά, γάλα, ςυκϊτι, πράςινα λαχανικά και ςογιζλαιο. Φρζςκα φροφτα και λαχανικά (κυρίωσ ςτισ φράουλεσ, ακτινίδια και εςπεριδοειδι). Καρφδια, ςογιζλαιο, λαχανικά, φροφτα (κυρίωσ μπανάνεσ), δθμθτριακά και μαγιά μπφρασ. Αυγά, γάλα, κρζασ, ψάρια και μαγιά μπφρασ. Αναιμία, ςτειρότθτα, αντιγθραντικι και για μείωςθ του κινδφνου καρδιακισ προςβολισ. Πρόλθψθ αιμορραγιϊν αφοφ μειϊνει τον χρόνο πιξθσ του αίματοσ. Προςτατεφει από ςκορβοφτο, κρυολόγθμα, καρδιοπάκειεσ, καρκίνο και αιμορραγίεσ. Πρόλθψθ αναιμίασ, κεραπευτικό ςε πακιςεισ του δζρματοσ και του νευρικοφ ςυςτιματοσ. Αναιμία, πακιςεισ τθσ καρδιάσ και του νευρικοφ ςυςτιματοσ. ΦΤΛΛΙΚΟ ΟΞΤ πανάκι, πράςινα λαχανικά και ςυκϊτι. Αναιμία εγκφου και πρόλθψθ καρκίνου του τραχιλου τθσ μιτρασ