Αξιολόγηση Σταθμών Πληροφόρησης

Transcript

1 Αξιολόγηση Σταθμών Πληροφόρησης ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΖΑΡΕΙΦΗΣ Τμήμα Μηχανικών Αυτοματισμού Α.Ε.Ι. Πειραιώς Τεχνολογικού Τομέα Π.Ράλλη & Θηβών 250, Αιγάλεω, 12244, Αιγάλεω ΕΛΛΑΔΑ Περίληψη: - Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση της ς των χρηστών σε συνδυασμό με τον βαθμό αποδοχής τους όσο αφορά τους σταθμούς πληροφόρησης (Infokiosk). Η μεθοδολογία έρευνας ακολουθεί την θετικιστική φιλοσοφική προσέγγιση με παραγωγική ερευνητική προσέγγιση και χρήση ποσοτικής μεθόδου μέσω αποστολής ερωτηματολογίων. Το δείγμα, αριθμεί τα 109 άτομα. To ερευνητικό μοντέλο της εργασίας βασίζεται σε δύο διάσημα μοντέλα αξιολόγησης πληροφοριακών συστημάτων: το ΤΑΜ μοντέλο για την αποδοχή της τερχνολογίας και το IS success μοντέλο για την χρήστη. Από τα ερευνητικά ευρήματα φαίνεται ότι, η συνολική από την χρήση Σταθμού Πληροφόρησης για αυτούς που είχαν εμπειρία από τέτοια χρήση (Infokiosk) είναι πολύ θετική, ενώ αντίστοιχα για τους ερωτώμενους που δεν έχουν κάνει χρήση Infokiosk η γνώμη τους για αυτά είναι επίσης πολύ θετική. Ειδικότερα, η πρόθεση χρήσης επηρεάζεται από την χρησιμότητα αλλά λιγότερο από την ευκολία χρήσης. Επιπλέον, η εμπειρία χρήσης δεν επηρεάζει την πρόθεση χρήσης του χρήστη infokiosk. Όσο αφορά τα δημογραφικά χαρακτηριστικά (φύλο, ηλικία, εκπαίδευση) δεν βρέθηκε καμία επίδραση, πέραν του φύλου σχετικά με την συνολική, όπου οι γυναίκες έχουν υψηλότερη συνολική από ότι οι άνδρες. Τέλος, η παρούσα έρευνα για τους σταθμούς πληροφόρησης μπορεί να βοηθήσει στην βελτίωση της σχεδίαση και προώθηση τους. Λέξεις-Κλειδιά: - σταθμοί πληροφόρησης, μοντέλο ΤΑΜ, IS SUCCES μοντέλο, πληροφοριακά συστήματα, αξιολόγηση 1 Εισαγωγή Οι πληροφοριακοί σταθμοί (info-kiosks) είναι μια πύλη πληροφόρησης, ένα γεωγραφικά κατανεμημένο σύστημα, εύκολο στη χρήση από πολίτες ή επιχειρήσεις. Σε αυτό το άρθρο προτείνεται η χρήση ενός πλαισίου (ερευνητικό μοντέλο) αξιολόγησης σταθμών πληροφόρησης. Αυτό είναι ένας συνδυασμός δύο μοντέλων: των TAM & IS SUCCESS. Αυτό εξετάζει διάφορους τύπους σταθμών πληροφόρησης υπό το φως ενός ολοκληρωμένου πλαισίου αξιολόγησης που περιλαμβάνει της χρήστη και την αποδοχή τεχνολογίας. Τα ευρήματα της έρευνας θα βοηθήσουν στην κάλυψη του εννοιολογικού κενού μεταξύ ς χρήστη και αποδοχής τεχνολογίας των πληροφοριακών συστημάτων όσο αφορά τους σταθμούς πληροφόρησης [1, 2]. 2 Υπόβαθρο 2.1 Πληροφοριακά Συστήματα Το Πληροφοριακό Σύστημα (Information System, IS) ε ναι ένα σύστημα που συναποτελείται από ανθρώπους και υπολογιστές, και επεξεργάζεται ή ερμηνεύει πληροφορίες. Ο ορισμός αυτός μερικές φορές είναι πιο αυστηρός, και αναφέρεται μόνο στο λογισμικό που εκτελείται από μια Βάση Δεδομένων ή αφορά αποκλειστικά ένα υπολογιστικό σύστημα [3, 4]. Κυρίως ένα πληροφοριακό σύστημα περιλαμβάνει τα εξής [5, 6]: - Hardware (CPU, Memory, I/O devices etc.) - Software (προγράμματα, εφαρμογές, λειτουργικό σύστημα) - Δεδομένα (χρήσιμα στοιχεία για επεξεργασία). - Διαδικασίες (λειτουργίες) - Άνθρωποι (ανθρώπινοι πόροι) - ανατροφοδότηση

2 2.2 Αξιολόγηση Πληροφοριακών Συστημάτων Η αξιολόγηση των πληροφοριακών συστημάτων ακολουθεί δύο βασκές προσεγγίσες που έχουν αναπτυχθεί [7, 8]: (a) Αποδοχή Τεχνολογίας: Ο Davis (1989) πρότεινε ένα μοντέλο αποδοχής τεχνολογίας που ονομάζεται ΤΑΜ (Technology Acceptance Model), που διερευνά την επίδραση της τεχνολογίας στην συμπεριφορά του (Σχ.1). Το μοντέλο εστιάζει στην διεργασία χρήσης της τεχνολογίας όπου Αντιλαμβανόμενη Χρησιμότητα και Αντιλαμβανόμενη Ευκολία Χρήσης είναι οι δύο παράγοντες κλειδιά όπου επιδρούν στην πρόθεση χρήσης μιας τεχνολογίας. Η Αντιλαμβανόμενη Χρησιμότητα σημαίνε ότι ο χρήστης πιστεύει ότι η τεχνολογία θα βελτιώσει την απόδοση του, ενώ η Αντιλαμβανόμενη Ευκολία Χρήσης αναφέραται στα πιστεύω του χρήστη ότι η συγκεκρμένη τεχνολογία είναι εύκολη στη χρήση [9]. Οι Venkatesh και Davis (1996) προτείνουν ότι η Αντιλαμβανόμενη Χρησιμότητα και Αντιλαμβανόμενη Ευκολία Χρήσης μπορεί να επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, βρήκαν ότι η αυτό-αποτελεσματικότητα του υπολογιστή είναι μια σημαντική μεταβλητή και θεωρούν ότι υπάρχει μια θετική σχέση μεταξύ Αντιλαμβανόμενης Χρησιμότητας και Αντιλαμβανόμενης Ευκολίας Χρήσης από τη μια πλευρά, και από την άλλη υψηλή αυτόαποτελεσματικότητα του υπολογιστή [10]. Η μελέτη του Venkatesh (2001) επιβεβαίωσε τα προηγούμενα ευρήματα [11]. Σχήμα 1. TAM model (b) Ικανοποίηση χρήστη: Οι Delone και McLean διερεύνησαν την δυνατότητα μέτρησης της επιτυχίας ενός πληροφοριακού συστήματος στην περίοδο Βασιζόμενοι σε αυτή την έρευνα τους, αναγνώρισαν 6 μεταβλητές των πληροφοριακών συστημάτων: ποιότητα συστήματος, ποιότητα πληροφορίας, χρήστη, ατομική επίπτωση και οργανωσιακή επίπτωση. Υπάρχουν επίσης ανεξάρτητες μεταβλητές. Το D&M model δηλώνουν ότι το ποσό χρήσης ενός συστήματος μπορεί να επηρεάσει το βαθμό ς των χρηστών (Σχ.2). Οι Delone και McLean δεν έχουν δώσει εμπειρικές επαληθεύσεις του μοντέλου τους [12]. Σχήμα 2. IS SUCCESS model 2.3 Σταθμοί Πληροφόρησης (Info-kiosk) Οι πληροφοριακοί σταθμοί τοποθετούνται σε κομβικά σημεία, όπως λιμάνια, αεροδρόμια, μουσεία, συνεδριακά και εκθεσιακά κέντρα, νοσοκομεία κλπ. (Σχ.3). Σε αντίθεση με άλλες δημόσιες προσβάσεις σε πληροφορίες, οι σταθμοί πληροφόρησης έχουν λάβει την ελάχιστη προσοχή από πλευράς media και της επαγγελματικής ή ακαδημαϊκής κοινότητας [13]. Ιστορικά, οι πρώτοι σταθμοί πληροφόρησης, ήταν συνήθως πληκτικά κουτιά με σχετικά απλές διεπαφές, ειδικά σχεδιασμένοι ώστε να επιτρέπουν στους πελάτες να διεξάγουν μια απλή συναλλαγή, όπως μια παραγγελία, ή τον εντοπισμό ενός συγκεκριμένου στοιχείου πληροφορίες, όπως μια συνταγή ή ένα επιτόκιο αποπληρωμής για μια υποθήκη. Οι μοντέρνοι σταθμοί πληροφόρησης υποστηρίζουν πολλαπλές λειτουργίες όπως: παροχή πληροφοριών, αλληλεπίδραση με τον χρήστη / καταναλωτή, συναλλαγές (όπως η αγορά του εισιτηρίου), χρήση προγραμμάτων επιβράβευσης ή άλλες ευκαιρίες επικοινωνίας. Υπάρχουν 4 λειτουργίες των μοντέρων σταθμών πληροφόρησης [2]: προώθηση πληροφορίας, αλληλεπίδραση, διεργασία, και σχέση. Σχήμα 3. Το info-kiosk

3 3 Μεθοδολογία 3.1 Ερευνητικό Μοντέλο Το ερευνητικό μοντέλο που πρότειναν οι Wixom και Todd (2005), όπου ενσωμάτωσαν τα δύο μοντέλα σε θεωρητικό και εννοιολογικό πλαίσιο περλαμβάνει τρία τμήματα (Σχ.4): (a) TAM model (3 βασικές παράμετροι & 1 εξωτερική παράμετρος) (b) IS SUCCESS model (3 παράμετροι) (c) Εξωτερικός παράγοντας: δημογραφικά στοιχεία Σχήμα 4. Ερευνητικό Μοντέλο 3.2 Ερευνητικοί Στόχοι Οι ερευνητικοί στόχοι είναι οι εξής: - Ικανοποίηση χρήστη σταθμού πληροφόρησης - Αποδοχή τεχνολογίας - Σύνδεση Ικανοποίησης Χρήστη Αποδοχή τεχνολογίας 3.3 Υποθέσεις Οι υποθέσεις του ερευνητκού μοντέλου: Η1.0 Η συνολική δεν επηρεάζεται από την ποιότητα πληροφορίας Η1.1 Η συνολική επηρεάζεται από την ποιότητα πληροφορίας Η2.0 Η συνολική δεν επηρεάζεται από την ποιότητα συστήματος Η2.1 Η συνολική επηρεάζεται από την ποιότητα συστήματος Η3.0 Η πρόθεση χρήσης σταθμών χρησιμότητα Η3.1 Η πρόθεση χρήσης σταθμών πληροφόρησης επηρεάζεται από την χρησιμότητα Η4.0 Η πρόθεση χρήσης σταθμών ευκολία χρήσης Η4.1 Η πρόθεση χρήσης σταθμών πληροφόρησης επηρεάζεται από την ευκολία χρήσης Η5.0 Η πρόθεση χρήσης σταθμών εμπειρία χρήσης Η5.1 Η πρόθεση χρήσης σταθμών πληροφόρησης επηρεάζεται από την εμπειρία χρήσης Η6.0 Η πρόθεση χρήσης σταθμών συνολική Η6.1 Η πρόθεση χρήσης σταθμών πληροφόρησης επηρεάζεται από την συνολική Η7.0 Η συνολική δεν επηρεάζεται από δημογραφικά χαρακτηριστικά Η7.1 Η συνολική επηρεάζεται από δημογραφικά χαρακτηριστικά Η8.0 Η πρόθεση χρήσης σταθμών πληροφόρησης δεν επηρεάζεται από δημογραφικά χαρακτηριστικά Η8.1 Η πρόθεση χρήσης σταθμών πληροφόρησης επηρεάζεται από δημογραφικά χαρακτηριστικά 3.4 Εργαλείο Διερεύνησης Η έρευνα αυτή χρησιμοποιε ερωτηματολόγιο για εργαλείο διερεύνησης (Σχ.5): - 28 ερωτήσεις - 3 τμήματα - Ατομικό προφίλ Ειδικότερα, το ατομικό προφίλ περιλαμβάνει: - Φύλο - Ηλικία - Εκπαίδευση - Εισόδημα - Οικογενειακή κατάσταση - Επάγγελμα - Τόπος Διαμονής

4 ΙΛΙΟΝ 1,9 ΝΕΟΧΩΡΙ 1,9 ΜΥΚΟΝΟΣ 2 1,8 ΣΥΝΟΛΟ ,0 3.6 Ανάλυση Δεδομένων Αυτή η έρευνα χρησιμοποιεί διάφορες μεθόδους και τεχνικές βασισμένες στην Περιγραφκή και Επαγωγική Στατιστκή. Σχήμα 5. Δομή Ερωτηματολογίου 4 Αποτελέσματα 4.1 Αξιοπιστία και Εγκυρότητα Αυτή η έρευνα χρησιμοποιεί την τεχνική Cronbach Alpha για την ανάλυση ς (Πιν.2) και εγκυρότητας όψης για την ανάλυση εγκυρότητας (Πιν.3). 3.5 Δείγμα Το δείγμα αποτελείται από 109 άτομα από διάφορες περιοχές της Ελλάδας (Πιν.1): Πίνακας 1. Περιοχές Δείγματος Συχνότητα Ποσόστωση ΝΕΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 3 2,8 ΑΘΗΝΑ 62 56,9 ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ 7 6,4 ΧΑΛΑΝΔΡΙ 4 3,7 ΚΑΛΛΙΘΕΑ 2 1,8 Πίνακας 2. Ανάλυση Αξιοπιστίας Μοντέλα IS Success ΤΑΜ Cronbach Μεταβλητές Alpha Ποιότητα Πληροφορίας 0,886 Ποιότητα Συστήματος 0,792 Χρησιμότητα 0,657 Ευκολία Χρήσης 0,845 Πρόθεση Χρήσης 0,650 Εμπειρία Χρήσης 0,847 Πίνακας 3. Ανάλυση Εγκυρότητας Σχόλια Ικανοποιητική μέτρια μέτρια ΚΕΡΚΥΡΑ 19 17,4 Μεταβλητές Αποτέλεσμα (%) Σχόλια ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ 1,9 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ 2 1,8 ΩΡΩΠΟΣ 1,9 ΓΑΛΑΤΣΙ 1,9 ΓΛΥΦΑΔΑ 1,9 ΝΑΞΟΣ 1,9 Δομή 100% Περιεχόμενο 70% Στόχος έρευνας 80% Συνολική 90% Σημαντική Ικανοποιητική Αρκετή ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ 1,9

5 4.2 Επεξεργασία Η επεξεργασία Δεδομένων χρησιμοποιεί το λογισμικό SPSS (έκδοση 20) και Excel Κάθε σύνθετη μεταβλητή χρησιμοπιεί τον ακόλουθο φορμαλισμό: ΔΕΙΚΤΗ σύνθετη μεταβλητή = [ ερώτηση 1..ερώτηση n ] / n (1) όπου, n: συνολικός αριθμός ερωτήσεων Το επόμενο σχήμα δείχνει το πλαίσιο επεξεργασίας δεδομένων: - η πλειοψηφία του δείγματος αποτελείται από έγγαμους με παιδί/ια ή απλά έγγαμους. - η πλειοψηφία του δείγματος είναι μισθωτοί: ιδιωτικοί υπάλληλοι σε ποσοστό 36,7% & δημόσιοι υπάλληλοι σε ποσοστό 30,3%. - η συνολική από την χρήση Σταθμού Πληροφόρησης για αυτούς που είχαν εμπειρία από τέτοια χρήση (Infokiosk) είναι πολύ θετική σε ποσοστό 75%, για τους ερωτώμενους που δεν έχουν κάνει χρήση Infokiosk σε διάφορα πεδία η γνώμη τους για αυτά είναι πολύ θετική (~85,5%). 4.4 Έλεγχος Υποθέσεων Στην έρευνα, τα αποτελέσματα του ελέγχου υποθέσεων είναι τα εξής (Πιν.4): - using Kolmogorov-Smirnov (K-S) & Shapiro-Wilk (S-W) τεστ (ερευνητικές μεταβλητές): δεν έχουν κανονική κατανομή (Sig <0,05), και - χρήση μη παραμετρικών τεστ (Kruskall-Wallis, Mann-Whitney). Πίνακας 4. Αποτελέσματα Υποθέσεων Ερευνητικοί στόχοι Ερωτήσεις Ερωτηματολογίου Υποθέσεις Αποτελέσματα Σχήμα 6. Το πλαίσιο επεξεργασίας δεδομένων 4.3 Δημογραφική Ανάλυση Στην έρευνα, τα αποτελέσματα της δημογραφικής ανάλυσης είναι τα εξής: 1 Ικανοποίηση χρήστη 3,4-19 5,6-19 Η1.0-Η1.1 Η2.0-Η2.1 Η1.1 Η2.1 - η μεγάλη πλειοψηφία του (62,4%) έχει κάνει χρήση Infokiosk. - Από αυτούς που έχουν κάνει χρήση Infokiosk, η μεγάλη πλειοψηφία τους (69%) έχει κάνει χρήση σε 2 ή περισσότερους τύπους: - η πλειοψηφία του δείγματος είναι γυναίκες σε ποσοστό 57,8%. - η πλειοψηφία του δείγματος ανήκει στην Χ γενιά, δηλ. γεννημένοι μεταξύ 1965 & 1980 (60,6%). - η πλειοψηφία του δείγματος είναι απόφοιτοι ΑΕΙ/ΤΕΙ με ή χωρίς μεταπτυχιακές σπουδές (~60%). - η πλειοψηφία του δείγματος ανήκει στο μεσαίο επίπεδο εισοδήματος (~46%). 2 Αποδοχή τεχνολογίας 3 Ικανοποίηση χρήστη αποδοχή τεχνολογίας , ,16 17,18 15, , ,22,23 15,16 21,22,23 Η3.0-Η3.1 Η4.0-Η4.1 Η5.0-Η5.1 Η6.0-Η6.1 Η7.0-Η7.1 Η8.0-Η8.1 Η3.1 Η4.1 Η5.0 Η6.1 Η7.1.α Η7.0.β Η7.0.γ Η8.0.α Η8.0.β Η8.0.γ

6 4.5 Ανάλυση Σχολίων Οι ερωτώμενοι στα σχόλια τους (ερώτηση 27) κατά πλειοψηφία καταγράφουν τα εξής: να αυξηθεί ο αριθμός των σταθμών πληροφόρησης, να έχουν μεγαλύτερη ευχρηστία, και να είναι πιο αξιόπιστη η παρεχόμενη πληροφορία (ακριβής, έγκαιρη, με συνεχή ανανέωση). 5 Conclusion Σε αυτή την έρευνα, τα συμπεράσματα είναι τα εξής:: - η συνολική επηρεάζεται από την ποιότητα πληροφορίας & συστήματος. - η πρόθεση χρήσης επηρεάζεται από την χρησιμότητα αλλά λιγότερο από την ευκολία χρήσης. - η εμπειρία χρήσης δεν επηρεάζει την πρόθεση χρήσης του χρήστη infokiosk. - η συσχέτιση μεταξύ χρήστη και πρόθεσης χρήστη έδειξε μικρή επίδραση. - όσο αφορά τα δημογραφικά χαρακτηριστικά (φύλο, ηλικία, εκπαίδευση) δεν βρέθηκε καμία επίδραση, πέραν του φύλου σχετικά με την συνολική, όπου οι γυναίκες έχουν υψηλότερη συνολική από ότι οι άνδρες - η συνολική από την χρήση Σταθμού Πληροφόρησης για αυτούς που είχαν εμπειρία από τέτοια χρήση (Info-kiosk) είναι πολύ θετική, ενώ αντίστοιχα για τους ερωτώμενους που δεν έχουν κάνει χρήση Info-kiosk η γνώμη τους για αυτά είναι επίσης πολύ θετική. Μια μελλοντική σχετική έρευνα θα ήταν χρήσιμη για τις ενδιαφερόμενες ή εμπλεκόμενες επιχειρήσεις αφού θα τις βοηθούσε να αναπτύξουν τα μελλοντικά προϊόντα τους. of Information Management, [22], 2002, pp [3] D Atri A., De Marco M., Casalino N. "Interdisciplinary Aspects of Information Systems Studies", Physica-Verlag, Springer, Germany, 2008, pp , doi / [4] Mathieson, K. Variations in user s definition of an information system. Information and Management, Vol.24, 1993, pp [5] Kroenke, D M. Experiencing MIS. Prentice- Hall, Upper Saddle River, NJ, [6] Avison, D. E., Fitzgerald, G. Information Systems Development: Methodologies, Techniques and Tools. London: McGraw-Hill, [7] Bailey, J. E., S. W. Pearson. Development of a tool for measuring and analyzing computer user satisfaction. Management Sci. 29(5), 1983, [8] Hartwick, J., H. Barki. Explaining the role of user participation in information system use. Management Sci. 40(4) , [9] Davis, F. Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS Quart. 13(3), 1989, pp [10] Venkatesh, V., & Davis, F. D. A model of the antecedents of perceived ease of use: Development and test. Decision Sciences, 27, 1996, pp [11] Venkatesh, V. Determinants of perceived ease of use: Integrating control, intrinsic motivation, and emotion into the technology acceptance model. Information Systems Research, 11(4), 2001, pp [12] DeLone, W. H., McLean, E. R. Information systems success: The quest for the dependent variable. Information Systems Research, 3(1), 1992, pp [13] Rowley, J. Multimedia kiosks in retailing. International Journal of Retail & Distribution Management, 23 (5), 1995, pp [14] Wixom B.H., P. A. Todd, A Theoretical Integration of User Satisfaction and Technology Acceptance, Information systems research, Vol. 16 (1), 2005, pp References: [1] Ahitur, N. And Neumann, S. Principles of information for management. C. Broun Publishers, Boston, USA, [2] Slack, F., Rowley, J. Kiosks 21: a new role for information kiosks. International Journal